81

NOTA KULIAH BBM3402 MINGGU KESEMBILAN

KAEDAH GELUNCURAN

Dalam tulisan Jawi terdapat perkataan yang bunyinya seakan-akan
menggeluncur. Hal ini terjadi apabila vokal /u/ pada akhir suku kata
pertama bertemu dengan vokal /a/ pada awal suku kata kedua tanpa batas.
Justeru bunyi /u/ seolah-olah menggeluncur pada vokal /a/ seperti contoh di
bawah:

Bunyi Geluncuran Ejaan Sebenar
Duwa
-
Dua

Tuwan
, - .
Tuan
.,
Tuwa
, -
Tua
,
Suwa
, -
Sua
,
Guwa
, -
Gua
,
Kuwah
, -
Kuah
,
Buwah
, -
Buah
,
Ruwang
- _
Ruang
_
Tuwang
, - _
Tuang
_,
Buwang
, - _
Buang
_,
Suwam
, -
Suam
,
Peguwam
, -
Peguam
,
Tuwam
, -
Tuam
,





82
6.5 KAEDAH GELINCIRAN

Bunyi gelinciran ini terjadi apabila vokal /a/ dan vokal /u/ bertemu tanpa
dibatasi dengan huruf konsonan. Pertembungan kedua-dua huruf vokal itu
boleh menghasilkan bunyi sekali gus makna yang berlainan pada perkataan
tersebut. Bagi mengelakkan kekeliruan dalam sistem ejaan Jawi, perkataan
yang mempunyai huruf vokal yang sedemikian hendaklah ditambah huruf
hamzah (.) sebelum vokal /u/ seperti:
Dengan Hamzah Tanpa Hamzah
Laut
...
Lawat
..
Sauh
.
Sawah

Pauh
.
Pawah

Jauh
.-
Jawah
-
Lauk
..
Lawak
.
Laun
...
Lawan
..
Laung
_..
Lawang
_.
Bau (hidu)
.
Bau (diftong)

Baung
_.
Bawang
_
Kaut
..
Kawat
.
Raut
..
Rawat
.
Raung
_.
Rawang
_
Daun
..
Dawan
.
Gaun
..
Gawan
.
Gaung
_.
Gawang
_
Haus
.
Hawas

83
KATA GABUNGAN

i. Kata-kata bebas yang membentuk rangkai kata umum, termasuk
rangkai kata istilah khusus dan kata majmuk, ditulis terpisah antara
satu sama lain. Contohnya:



ii. Gabungan kata atau kata majmuk yang ditulis serangkai sebagai
bentuk yang telah mantap (dalam ejaan Rumi) ditulis serangkai juga
dalam ejaan Jawi. Contohnya:

Pesuruhjaya 1JuT Antarabangsa T4F
Setiausaha
vF
Bumiputera Ru~vu
Sukarela zu Jawatankuasa ulr
Suruhanjaya 1Jru Kakitangan s3Fv
Tandatangan s3Pr kerjasama R
Tanggungjawab uJ3u4 Warganegara
Mentari 1Fr Olahraga R

Perhatian: Huruf saksi terwujud apabila terjadinya kata gabungan seperti:

Warganegara

Dukacita
,-
Anekarama
, :,
Sukarela
, , ,


Sama ada

Jalan raya
-
Temu duga
,s
Jual beli
,-
Tengah hari

Kapal terbang
_
Terima kasih tv pR Susu pekat manis
,, . ,
Hari raya

Telefon dail terus

84

KATA ULANG

Dalam tulisan Jawi, angka dua ( ) digunakan untuk menulis perkataan
berganda keseluruhan. Bagi perkataan yang diulang sebahagian kata, angka
dua tidak boleh digunakan. Ada lima cara menulis perkataan berganda
dalam tulisan Jawi.

i. Mengulang semua kata dasar

Alang-alang
_
Cantik-cantik
,-
Dalam-dalam
,
Elok-elok
,,
Garang-garang
_
Hari-hari

Keras-keras

Main-main
,.
Panas-panas

Rata-rata
.
Sama-sama

Tua-tua
,
Besar-besar

Jarang-jarang
_-
Laju-laju
,-.
Manis-manis
,

85

ii. Mengulang perkataan yang berakhiran -an

Alu-aluan
, .,
Besar-besaran
.
Cubit-cubitan
- .,, ,,-
Kemerah-merahan

Lama-kelamaan
. ..
Mandi-mandian
,
Nyanyi-nyanyian

Pukul-pukulan
,, ,,
Rebut-rebutan
., ,
Tumbuk-tumbukan
,, ,,
Ungkit-ungkitan
., ,

iii. Pengubahan kata dasar

Anak-pinak

,
Bukit-bukau

.,, ,
Beli-belah


Bengkang-bengkok

_, ,,
Compang-camping

_,- _,
Dolak-dalik

,
Gunung-ganang

_,, _
86

iv. Pengulangan sebahagian kata dasar

Bebunga
,
Bebenang
_
Cecair
,.-
Dedaun
..
Gegendang
_
Jejari
--
Kekupu
,,
Lelaki

Rerama

Bebola
.,
Bebuku
,,
Dedalu
,
Deduit
.,.
Jejambat
.--
Kekabu
,
Lelabi

Lelangit
.,
Tetamu
,



87

HOMOGRAF
Kaedah Homograf terbahagi kepada dua, iaitu homograf hakiki dan
homograf tidak hakiki.

i. Homograf Hakiki

Dalam sistem ejaan Jawi masih terdapat beberapa perkataan yang disama
eja tetapi mempunyai sebutan dan makna yang berlainan mengikut struktur
ayat. Dalam sistem ejaan Rumi perbezaan ini dapat dilihat melalui
penggunaan vokal /o/ dan vokal /u/ tetapi tidak demikian dalam sistem
ejaan Jawi kerana kedua-dua vokal tersebut diwakili dengan hanya satu
vokal wau / / seperti;

Burung
_,
Borong
_,
Dukung
_,
Dokong
_,
Gulung
_,,
Golong
_,,
Surut
.,
Sorot
.,
Kuku
,,
Koko
,,
Bilik
,,
Belek
,,
Bila
,
Bela
,
Tuntun
.,,
Tonton
.,,















88
ii. Homograf Tidak Hakiki

Dalam hal ini terdapat dua vokal iaitu /a/ dan /e/ pepet yang hadir dalam
sistem ejaan Jawi. Untuk mengelakkan kekeliruan tersebut, sistem ejaan
Jawi baru telah menambah huruf alif pada vokal /a/ jika perkataan tersebut
boleh mengubah makna, seperti;


Pantas

Pentas

Lantik
,.
Lentik
,
Lantang
_.
Lentang
_
Lanting
_,.
Lenting
_,
Lantung
_,.
Lentung
_,
Rasmi
-
Resmi
-