Salih ERDURUCAN

1
NSZ
Sevgili Src Adaylar;
Ehliyet snav sisteminde baz deiiklik meydana geldi. Yeni mfredatta baz konular kartlr iken, yeni
konular ilave edilmitir. Soru says ise trafik+ilkyardm+motor olarak toplam 50 soru sorulmutur. Bu
snavda baarl olabilmek iin 70 puan almak yeterlidir. Yani toplam 35 doru yapmak gerekiyor,
eski sistemde her dersten 70 almak art vard ancak yeni sistemde tm dersler birletirilerek tek bir snava
girilecek ve 70 puan art aranacaktr. Yanl yaplan sorular doru yaptnz sorulardan puan
eksiltmeyecei bildirilmitir. Dersimizin ismi de Ara Teknii Bilgisi olarak deitirilmi ve renim
grlecek ders saati 6 olarak belirlenmitir. Direksiyon uygulama snavnda ise yaplan ilk hatada
srcnn snav baarsz saylacaktr ve snav ehir ii trafiinde yaplacaktr. Sre olarak ise 15
dakikadan 30 dakikaya kartlmtr.
Hepinize baarlar dilerim...
2
DUYURU
Gemi dnemlerde km sorulara almak, lehinizedir.
km sorulara meb.gov.tr adresinden ulaabilirsiniz.

Bu slayta www.facebook.com/erdurucan
www.saliherdurucan.com zerindeki dosyalar menusunden
adresinden ulaabilirsiniz.

3
NTE 1 : ARACIN VE MOTORUN
KISIMLARI
4
Arata genel olarak bulunan ksmlar
ve sistemler
a)Karoseri: Motor ,g aktarma organlar ve asi vb blmlerin dnda
kalan, grnen d ksma denir.
5
Arata genel olarak bulunan ksmlar
ve sistemler
b)Deme: Aracn tavann koltuklarn oluturan ksmlardr.
c)Motor: Aracn hareketi iin g elde edilen makinedir.
6
IKMI SORU
ekilde soru iareti (?) ile gsterilen ve aracn hareketi iin gerekli gc
salayan aadakilerden hangisidir?
A) Rot B) Fren
C) Motor D) Direransiyel
Cevap: ekilde gsterilen iaret araca hareket veren motordur.
Cevap C kkdr.
7
Arata genel olarak bulunan ksmlar
ve sistemler
d)G Aktarma Organlar: Motorun gcn ekici tekerleklere aktaran
elemanlardr.
8
Arata genel olarak bulunan ksmlar
ve sistemler
e)Fren Sistemi: Aracn hzn azaltan veya fren pedalna basma durumuna
gre arac durduran sistemdir.
9
Arata genel olarak bulunan ksmlar
ve sistemler
f)Direksiyon Sistemi (n Dzen Sistemi): Aracn istenilen yne sevkini
salayan sistemdir.
10
Arata genel olarak bulunan ksmlar
ve sistemler
g)Sspansiyon Sistemi: Seyir halindeki araca, yoldan gelen titreim ve
darbeleri zerine alan sistemdir.
11
Arata genel olarak bulunan ksmlar
ve sistemler
h)Aydnlatma ve Gsterge Sistemleri: Aracn gece ve gndz rahat
hareket edebilmesini salayan,arala ilgili uyarlar nceden srcye
bildiren sistemlerdir.
12
Motor Tanm ve Snflandrlmas
MOTOR : Yakttan elde ettii s enerjisini mekanik enerjiye eviren makinalara motor
denir.
a)Yaktn Yanma Yerine Gre Snflandrlmas
1)ten yanmal: Yakt, motorun silindirleri ierisinde yanyorsa iten yanmal motor
denir. Genelde ara motorlar olarak kullanlrlar.
2)Dtan Yanmal: Buhar trbinleri
b)Zamanlarna Gre Snflandrlmas:
1)4 zamanl motorlar: Pistonun 4 hareketinde bir i yapan motorlardr.
2)2 zamanl motorlar: Pistonun 2 hareketinde bir i yapan motorlardr.
NOT: 4 zamanl motorlarda pistonun 4 hareketinde 1 i, krank milinin 2 turunda 1 i
oluur.
13
Motor Snflandrlmas
c)Yakt eitlerine Gre Snflandrlmas
1)Benzinli motorlar------Benzin
2)Dizel motorlar----------Motorin(Mazot)
3)LPGli motorlar---------Likit Petrol Gaz
4)CNGli motorlar-------Doalgaz
5)Hibrit motorlar----------Ayn anda iki farkl motor tr(benzinli+elektrikli)
6)Elektrikli motorlar------Elektrik
14
Motor Snflandrlmas
d)Yapm zelliklerine Gre Snflandrlmas:
1)Sra Tipi
2)Birbirlerinin karlarna yatk(dz,hafif eik,boksr tipi)
3)Sra halinde bir a ile birletirilmesi (V tipi)
4)Daire eklinde(Yldz tip)
15
Motor Snflandrlmas
e)Soutma Sistemlerine Gre Snflandrlmas:
1)Su soutmal motorlar
2)Hava soutmal motorlar
16
NTE 2: BENZNL VE DZEL
MOTORLARIN ALIMA PRENSPLER
Benzinli veya dizel motorlar u temel prensiple alrlar.
-Yanabilir bir HAVA-YAKIT karm silindir ierisinde tututurulur.
-Yanma sonucu s ve basn ortaya kar.
-Bu s ve basn dairesel hareket halinde mekanik enerjiye dntrlr.
K ZAMANLI MOTORLARIN ALIMA PRENSB
Bu motorlar hareket eden karterde yaratt vakum ve basnlarn kullanlmasna
dayanr. Bu tip motorlarda karbratrden gelen hava-yakt karmnn kartere
dolmas, gerektii zamanda da silindirlere alnmas salanr. Karmn silindirlere
girmesi ve yanm gazlarn k port kanallarndan yaplr. Genelde bu motorlar
motorlu bisikletlerde kullanlr. Motorun yalanmas yakta belirli bir oranda yaa
kartrlarak salanr.
17
DRT ZAMANLI BENZNL MOTORLARIN
ALIMA PRENSB
18
BENZNL VE DZEL MOTORLARIN
ALIMA PRENSPLER
19
Zaman\Motor Benzinli Dizel
Emme Yakt+hava Hava
Sktrma Yakt+hava Hava
Ateleme(,G) Buji ile ateleme Enjektr ile mazot pskrtme
Egzoz Yanm gaz Yanm gaz
IKMI SORU
Drt zamanl bir dizel motorunda emme zamannda silindirlere hangisi
emilir?
A) Hava B) Benzin
C) Motorin D) Karm
Cevap: Dizel motorlarda emme zamannda sadece hava emilir.
Cevap A kkdr.
20
IKMI SORU
Benzinle alan motorlarda, silindirlerde sktrlan yakt-hava
karmnn atelenmesi ne ile gerekletirilir?
A) Fitil ile
B) Kendi kendine
C) Buji kvlcm ile
D) Dardan stlarak
zm: Benzin ile alan aralarda
aralarda ateleme sistemi yoktur.
Cevap C kkdr.
ateleme buji ile olmaktadr. Dizel
21
Ara ve Sistemleri Tanma
Kaput
n
Tampon
Bagaj
Kapa
Arka
Tampon
Havalandrma
zgaras
n
amurluk
Arka
amurluk
22
Tavan
Ara ve Sistemleri Tanma
Far
Anahtar
Cam
Ama
Butonlar
Debriyaj-
gaz-fren
pedallar
Bilgi Ekran
Havalandrma
Kanallar
Mzik
Sistemi
Vites
Gstergeler
23
ATELEME SSTEM
Benzinli motorun ateleme siteminin baz nemli paralar unlardr:
Ak, kontak anahtar, endksiyon bobini, distribtr, buji ile distribtr
iinde bulunan platin takm, alak yksek gerilim kablolar
kondansatr, tevzii makarasdr.
Benzinli motorlarda bujinin grevi atelemeyi salamaktr.
Benzinli motorlarda bulunan distribtrn en nemli grevleri
endksiyon bobininden gelen yksek voltaj bujilere datmann yan
sra, platin ve meksefe yardmyla yksek voltajn oluumunu
salamak, ayrca tevzii makarasyla da elektrik datmn salamaktr.
24
ATELEME SSTEM
Endksiyon bobini akden gelen voltaj 15.000 - 25.000 volta karr.Bujilere
ateleme srasna gre akm datan distribtrdr. Motor almazken
kontak anahtar, ateleme durumunda ak unutulursa platin ya da bobin
yanabilir.
Aracn belirli bir km.'sinden sonra baz paralar deimelidir.
Bunlardan biri platin ve bujidir. Ateleme sistemi ayarlarndan biri buji ayar
ve dieri ise platin ayar ile avans ayardr. Platin meme yapm
ise meksefe (kondansatr) yanabilir. Platin meme yaparsa zmparayla
temizlenir.
Motorun almas sarsntl ise, sebebi buji kablolarndan birinin km
olmas olabilir.
25
ATELEME SSTEM
26
ATELEME SSTEM
Benzinli bir motorda normal yanma olmamasnn sebeplerinden biri
bujilerin normal ateleme yapmamas, bir dieri de platin ayarnn bozuk
olmas ayrca bujilerin kurum balanm olmasdr.
Bujiler ayarsz ve anm ise motor ekiten der.
Buji ayarlar yanl yaplm bir aracn egzoz duman siyahtr. Motorun
egzozundan siyah duman kmas durumunda karm oran da kontrol
edilmelidir.
27
YAKIT SSTEM
Benzinli motorun yakt sisteminin paralarndan bazlar unlardr: yakt deposu,
yakt pompas, yakt gstergesi, karbratr, hava filtresi, emme manifoltu.
Dizel motorun yakt sisteminin paralarndan bazlar unlardr: yakt deposu, besleme
pompas, mazot filtresi, enjeksiyon pompas, enjektr, stma kzdrma bujileri,
yakt gstergesi.
Hava filtresinin grevi, karbratre giren havay szmek ve sessiz emi
salamaktr. Hava filtresinin tkanmasn nlemek iin basnl hava ile temizlemeliyiz.
te yandan, hava filtresi tkal olan motor zengin karmla alr. Filtre yine de
temizlenmeden motor hala altrlrsa motor boulur.
28
YAKIT SSTEM
Karbratr, emme manifoltu zerindedir ve sadece benzinli motorlarda
olur. Benzin- Hava karmn ayarlar. Karbratrn kartrma oran 1/15'tir.
Jikle devresinin grevi, souk havalarda motorun abuk
almasn salamaktr. Jikle devresi karbratrde bulunur.
Jikle kelebei, karbratrn hava giri delii nnde bulunur.
Jikle ak unutulursa motor boulur.
Silindir iindeki yanm gazlar egzoz manifoldu ile dar atlr.
Egzoz susturucusu, basnl olarak kan yanm gazlarn sesini azaltr. Eer
aracn egzozundan fazla ses kyorsa susturucu patlak olabilir.
29
YAKIT SSTEM
Supap ayar, en nemli motor ayarlarndan biridir. Souk ve scak ayar
olarak ikiye ayrlr.
Bir arac k artlarna hazrlarken en nemli noktalardan biri hava filtresini
klk pozisyona almak ve otomatik jikle klk pozisyonuna evirmektir.
Arata yakt ikmali yaplrken motor stop edilir.
Ayamz gaz pedalndan eksek bile motorun hala almasn salayan
devre rlanti devresidir.
Yaktn iinde toz-su-pislik vs. varsa motor tekleyerek alr.
Dizel aralarda depoda yaktn bitmesi sonucunda hava yapar.
30
IKMI SORU
Aadakilerden hangisi, dizel motorlarda depodaki yaktn bitmesi
sonucunda meydana gelir?
A) Hava filtresinin kirlenmesi
B) Yakt deposunun delinmesi
C) Yakt sisteminin hava yapmas
D) Depo kapa ve evresinin kirlenmesi
zm: Dizel motorlarda depodaki yakt biterse yakt sistemi hava yapar.
Cevap C kkdr.
31
Yakt Tasarrufu
Ara kullanrken yakt tasarrufu iin hava filtresi temizlenmeli,
Karbratr ayarlar yaplmal,
Jikle devresi ak unutulmamaldr,
Rlanti yksek olmamaldr,
Eskimi bujiler temizlenmeli,
Lastik hava basnlar normal olmaldr,
Fren ayarlarnn sk olmamas,
Uygun viteste gidilmesi,
Debriyaj karmas olmamaldr,
Saatte 90/100 km hzn geilmemesi gerekmektedir.
Aracn fazla yakt yaktn anlamak iin egzozuna baklr. Eer egzoz rengi siyahsa fazla
yakt yakyor olabilir.
32
IKMI SORU
Aadakilerden hangisinin tatta bulunmas yakt ve zaman tasarrufu
asndan fayda salar?
A) Reflektr
C) Harita ve kroki
B) Yangn tp
D) Yolcu ve
yk
ZM: Harita ve kroki bize yol gsterdii iin istenilen yere ksa srede
ulamamz salar ve bu sayede yakt tasarrufu salar.
Cevap C kkdr.
33
IKMI SORU
Arata yakt tasarrufu salamak iin aadakilerden hangisi yaplr?
A) Motor yksek devirde kullanlr.
B) Eskiyen buji kablolar deitirilir.
C) Trafiin youn olduu yollar seilir.
D) Ara, yoku aa inerken vites boa alnp kontak kapatlr.
zm: Yakt tasarrufu salamak iin eskiyen buji kablolar
deitirilmelidir, nk bujinin iyi ateleme yapabilmesi gerekir. Vitesi boa
alp kontak kapatldnda hem direksiyon sertleir hem de frenler tutmaz.
Cevap B kkdr.
34
IKMI SORU
Aadakilerden hangisi yakt tketiminin artmasnda srcden
kaynaklanan kusurdur?
A) Ar hz yaplmas
B) Frenlerin ayarsz olmas
C) Rlanti ayarnn bozuk olmas
D) Lastiklerin havasnn az olmas
Cevap: Ar hz yaplmas srcden kaynakl yakt tketimi artran
nedenlerden biridir.
Cevap A kkdr.
35
YALAMA SSTEM
Yalama sisteminin paralar:
Karter
ya pompas
Ya Filtresi
Gsterge
Seviye ubuu(YA SEVYE UBUU LE YAIN SEVYES KONTROL EDLRKEN DKKAT
ETMEMZ GEREKEN YA SEVYESNN K ZG ARASINDA(MN-MAX ZGS) OLMASIDIR. )
Ya kanallardr.
36
IKMI SORU
Motor alr durumda iken yalamann olup olmad aadakilerin
hangisinden anlalr?
A) Ya filtresi
C) Ya ubuu
B) Ya karteri
D) Ya
gstergesi
zm: Motor alrken yalamann olup olmadn ya gstergesinden
anlarz. Motor almad zaman yan seviyesini ya ubuu ile kontrol
ederiz.
Cevap D kkdr.
37
IKMI SORU
Motorlu aralarda motorun ya seviyesini kontrol etmeye yarayan ve zel
gstergesi bulunan paraya ne ad verilir.
A) Yadanlk B) Ya filtresi
C) Ya ubuu D) Ya pompas
Cevap: Ya seviyesini ya ubuu ile kontrol ederiz.
Cevap C kkdr.
38
Motorda yan baz grevleri
Srtnmeyi azaltmak,
Anmay nlemek,
Silindir ve segmanlar aras boluu doldurup szdrmazl salamak,
Soutmaya yardmc olmak,
Anmadan dolay oluan pislikleri temizlemektir.
39
YALAMA SSTEM
Karterin nemli grevlerinden bazlar; Motor blounun altn kapatmak ve
yaa depoluk etmektir.
Arata motor ya kontrol edilirken kontak anahtar kapatlr ve 4-5
dakika beklenir. Ya lm yaplrken ara dz durumda olmaldr. Ya
seviyesi ya ubuuyla llr, ve yan seviyesi ya ubuunun iki
izgisi arasnda olmaldr. Ya seviyesi normalin ok altnda iken motor
altrlrsa motor snr ve yanar.
Motor ya deitirilirken motor scak olmaldr.
Motorlarda genellikle 20-50 W numara motor ya kullanlr. Motorun ya
karterin altndaki tapa alarak boaltlr. Yeni motorya ise supap muhafaza
kapa zerindeki kapaktan doldurulur.
Motor ya ve ya filtresi belli km'lerde mutlaka deitirilmelidir.
40
IKMI SORU
Kullanma klavuzuna gre, belli kilometre sonunda arata aadakilerden
hangisinin deitirilmesi nerilir?
A) Radyatrn
B) Motor yann
C) Dikiz aynalarnn
D) Direksiyon simidinin
zm: Belli kilometrelerde
deitirilmektedir.
Cevap B kkdr.
buji,ya,lastik,silecek gibi ara paralar
41
YALAMA SSTEM
Motorda ya basnc yoksa,
ya yok,
filtre tkal,
ya pompas arzal,
ya da ya miri arzal olabilir.
Motorun ya eksiltmesinin
sebeplerinden
bazlar: Karter contasnn
yrtlmas, sekman ya da silindirlerin
tapadan ya szdrmasdr.
anmas, karterin delik olmas,
42
YALAMA SSTEM
Ya yakan motorun egzozundan mavi duman kar.
Mara baslp motor altrldnda ya lambasnn snmesi gerekir.
Motor alt srece yalamann olup olmad
motor ya gstergesinden takip edilebilir. Motor alrken ya
anormallik grlrse motor hemen durdurulur.
gstergesinde
43
IKMI SORU
Motor alr durumda iken aracn gsterge panelinde ya basnc ikaz
yanyorsa aadakilerden hangisi yaplr?
A) Motor devri drlr.
B) Motor devri ykseltilir.
C) Motor hemen durdurulur.
D) Motor rlantide altrlr.
Cevap:Motor alrken gsterge panelinde ya basnc ikaz yanarsa
motor hemen durdurulur.
Cevap C kkdr.
44
SOUTMA SSTEM
Su ile soutma sisteminin baz paralar:
Radyatr,
Vantilatr,
Devirdaim pompas,
Termostat,
Hararet (s) gsterici,
Hararet (s) miri,
lave su kab,
Fan motorudur.
45
SOUTMA SSTEM
Radyatr, soutma suyuna depoluk eder. radyatrn altnda su boaltma musluu vardr.
Termostat silindir kapa su kndadr. Motorun scakln alma scaklnda sabit tutar.
Devirdaim pompas vantilatr kayndan hareket alr. Radyatrdeki souk suyu su kanallarna
yollar.
Hava soutmal motoru, su soutmal motordan ayran bir dier zellik hava soutmal motorda
radyatr ve su pompasnn olmamasdr.
Vantilatr kay V eklindedir. Kay gerginlii 1-1,5 cm civarnda olmaldr. Vantilatr
kay hareketini krank mili kasnandan alr ve vantilatr kay devirdaim pompas ve
alternatr (arj dinamosunu) altrr. Vantilatr kay koparsa motor hararet yapar.
46
SOUTMA SSTEM
Soutma sisteminde su azalyorsa
silindir kapak contas arzal veya radyatr delik,
radyatr kapa bozuk, radyatr hortum ve kelepeleri arzal veya delik,
kalorifer hortumlar delik
termostat arzal olabilir.
47
SOUTMA SSTEM
Motorun hararet yapmasnn nedenleri:
Radyatr peteklerinin tkanmas,
radyatrde suyun azalmas,
vantilatr kaynn gevek veya kopuk olmas,
termostatn arzal olmas,
motor yann azalmas,
motor soutma suyu kanallarnn tkal olmas,
uygun vites ve hzda gidilmemesi,
otomatik fann arzal olmasdr
48
SOUTMA SSTEM
Radyatre konacak suyun seviyesi peteklerin zerinde olmaldr.
ok scak motora rlantide alrken lk ve kiresiz su konur.
Motor bloundaki su kanallar pastan ya da kireten tkanm ise
motor fazla snr.
Radyatre konacak suyun iilecek temizlikte ve temiz su olmas gerekir.
Su olduu halde motor fazla snyorsa, termostat arzaldr.
Donmay nlemek iin radyatre antifriz ilave edilir.
49
IKMI SORU
Temiz kiresiz su ile donmay ve korozyonu nleyici antifriz karmndan
oluan svya ne ad verilir?
A) Motor ya
B) Fren hidrolii
C) Ak elektroliti
D) Motor soutma suyu

Temiz kiresiz su ile donmay ve korozyonu nleyici antifiriz karmndan
oluan svya motor soutma suyu ad verilir.
Cevap D kkdr.
50
SOUTMA SSTEM
Termostat sklm motor, gereinden souk alr anmalar artar ve verim der.
Motorun ok scak altrlmas motoru ekiten drr.
Motor ok scakken radyatre souk su konursa silindir kapa ve blok atlayabilir.
ok scak bir motorda radyatr kapa slak bir bezle tutulup hafife gevetilir ve
buhar tamamen atlnca radyatr kapa alr.
Arata s (hararet) gstergesi almyorsa s miri arzal olabilir.
Motor, altktan sonra alma scaklna gelmiyorsa kalorifer
kaak olabilir.
Motor ssnn aniden ykselmesinin sebebi kay kopmas olabilir.
hortumlarnda
51
MAR SSTEM
Mar sistemi motora ilk hareketi verir.
Paralar:
ak,
kontak anahtar,
mar motoru,
volan dilisidir.
52
MAR SSTEM
Mar durumunda mar motoru hi dnmyorsa:
ak bitik,
ak kutup balar gevek,
ak kutup balar oksitli,
mar otomatii arzal,
mar motoru sarglar arzal ya da sigortas atk olabilir.
53
MAR SSTEM
Motor alrken mar yaplrsa volan dilisi, mar motoru ve mar
dilisi zarar grr.
Mara basldnda mar motoru dnmez, korna da almaz ise sorun
akde-kutup balarnda olabilir.
Ak baka bir akyle takviye yaplacaksa her iki aknn (+) kutup balar
(+) kutup balaryla, (-) kutup balar ise (-) kutup balaryla birletirilir. Her
iki aknn de voltaj ayn olmaldr.
Dijital gstergeli aralarda ak takviyesi yaplmaz.
Mara basma sresi 10-15 saniyedir. Fazla baslrsa ak biter.
54
MAR SSTEM
Mar yapldnda tk diye bir ses gelip, mar motoru almyorsa ak
kutup balar gevek olabilir.
Vantilatr kay hareketini volan kasnandan alr ve pervaneyi devirdaim
pompasn arj dinamosunu altrr. Kay koparsa vantilatr pervanesi
devirdaim pompas ve arj dinamosu hareket etmez.
55
ARJ SSTEM
arj sistemi, motor almaya balad
ihtiyacn karlar ve aky arj eder.
arj sisteminin paralar:
alternatr,
konjektr (reglatr),
arj lambas,
vantilatr kaydr.
andan itibaren aracn elektrik
56
ARJ SSTEM
Alternatr, krank mili kasnandan vantilatr kay ile ald mekanik enerjiyi elektrik
enerjisine evirir. Baz aralarda alternatr deil, arj dinamosu bulunur.
Konjektr (reglatr), alternatrn rettii elektriin volt ve akmn ayarlar. Aracn devri
arttka alternatrden kan akm ve voltaj ayarlar, tesisata ve akye gnderir.
arj lambas, arj sisteminin almadn ikaz eder. Yani alternatr, konjektr vs. arzasn belirtir.
Bir ara iin gerekli elektrik enerjisini arj sistemi salar.
Ak, motor almazken k ve zel elektrikli alclar besler.
Vantilatr kay ok sk ise alternatr yataklar bozulabilir.
Vantilatr kaynn koptuu "ilk olarak" arj ikaz lambasndan anlalr.
Motor alrken ayamz gaz pedalndan ekince far klar zayflyorsa ak zayflam olabilir.
Motor alt halde arj ikaz lambas yanyorsa vantilatr kay gevek olabilir ya da
alternatr kablo balantlar gevek veya alternatr kmr anm olabilir.
57
ARJ SSTEM
Aracn durdurulup kontan hemen kapatlmas gereken hallerden bazlar:
arj ikaz lambasnn yanmas.
Motordan ani bir sarsnt ya da ses gelmesi.
Ya lambalarnn yanmasdr.
LPGli aralarda gaz kokusunun gelmesi
Stop, fren lambalarnn birinin yanmas
Yank kablo veya aratan farkl kokular alnmas
Direksiyonda ar sertleme
Fren pedalnn aa noktalarda yumuamas
58
IKMI SORU
Seyir hlindeyken aratan "srekli yakt kokusu alnmas durumunda
aadakilerden hangisi yaplr?
A) Ak camlar kapatlr.
B) nemsenmez yola devam edilir.
C) Lastiklerin hava basnc kontrol edilir.
D) Trafik kurallarna uyarak durulur ve kontak kapatlr.
Cevap: Aratan yakt kokusu alnrsa durulur ve hemen kontak kapatlr.
nk yakt sisteminde bir kaak olabilir.
Cevap D kkdr.
59
ARJ SSTEM
Konjektr ayar bozuksa aknn su kayb ok olur.
Arata ampuller sk sk patlyorsa veya
ak su kayb fazlaysa konjektr arzal olabilir.
Mara baslp motor altnda arj ikaz lambas snmelidir.
veya
60
AYDINLATMA VE KAZ SSTEM
Aydnlatma sisteminde, sigortalar, kablolar, farlar, park lambas, sis lambas, plaka
lambas, gsterge lambas, i aydnlatma lambas, bagaj aydnlatma lambas gibi
lambalar vardr.
kaz sisteminde, sinyaller, fren ikaz lambalar, geri vites lambas, korna bulunur.
Her elektrik eleman gibi aralarda bulunan aydnlatma ve ikaz sistemi gibi
elektrikli devrelerde de: ak, kablolar, kablo balantlar, sigortalar, ama kapama
dmeleri ya da kollar, ve alc olarak da ampuller bulunmaktadr.
61
AYDINLATMA VE KAZ SSTEM
Bu sistemlerin en nemli arzalar:
ksa devre, kablo kopukluu,
ak bitmesi,
ak kutup ba oksitlenmesi veya ak kutup ba geveklii,
ampul yanmas,
sigorta atmas,
anahtarlarn arzalanmasdr.
62
AYDINLATMA VE KAZ SSTEM
Fren miri ikaz sisteminin bir parasdr.
Farlardan bir ksm ya da hibiri yanmyorsa, sigortas atk olabilir.
Flar arzalannca sinyal lambas yanmaz.
Sigortalar atksa bunun yerine ayn amperde sigorta taklr.
Far anahtar bozuksa farlar yanmaz.
Is gstergesi almyorsa, s gstergesi miri arzal olabilir.
63
AYDINLATMA VE KAZ SSTEM
Aracn fren lambalar yanmyorsa, fren miri arzal olabilir.
Fren lambalarndan biri yanmyorsa, yanmayan lambann ampul yanm
olabilir.
Farlarn bakm yaplrken, far ayar yaplr.
Farlardan biri snk yanyorsa far kablo balants gevemi
paslanm olabilir.
Sigortann grevi, ksa devre olduunda sistemi korumaktr.
veya
64
AYDINLATMA VE KAZ SSTEM
Aydnlatma ve ikaz sistem lambalarnda sinyaller sar renkli, fren ikaz
lambalar ve arka park lambalar krmz renkli, geri vites lambas
beyaz renkli olmaktadr. n farlarda ksa farlar 25 metre, uzun farlar
100 metre aydnlatma kapasitesine sahiptir. Arka camn rezistansl
olmasnn sebebi buu ve buzlanmay nlemektir.
65
Src panelinde
bulunan yakt gsterge
sistemi
Motor devir
gstergesi
Ara hz
gstergesi
AYDINLATMA VE KAZ SSTEM
ESP


ABS
Airbag(Hava Yast)
66
IKMI SORU
Aracn gsterge panelinde bulunan ekildeki gsterge srcye neyi bildirir?
A) Ara hzn
B) Yakt miktarn
C) Motor scakln
D) Motor devir saysn
Cevap: ekildeki gsterge srcye motor devir saysn gsterir.
Rpmx100 yani mesela 20x100=2000 dev/dak demektir. Cevap D kkdr.
67
AYDINLATMA VE KAZ SSTEM
Arka Sis
Lambas
Hararet
Sol Sinyal Sa Sinyal
Balatalar
Anm
El Freni
ekili/Fren
Hidrolii Az
Istma/kzdrma
Dizellerde
Ksa far
Uzun Far
68
IKMI SORU
Aadakilerden hangisi, aracn saa veya sola dnnde etraftaki dier
aralar ikaz etmek amacyla kullanlr?
A) Geri vites lambalar
B) Sinyal lambalar
C) Park lambalar
D) Sis lambalar
zm: Sinyal lambalar saa veya sola dnte dier aralar ikaz etmek
iin kullanlmaktadr.
Cevap B kkdr.
69
IKMI SORU
zm:A kknda verilen
sembol el freni ekili veya
hidrolik seviyesi az anlamn
iermektedir.B kk balatalar
anm,C kk arj sistemini,D
kk ise ya basncn sembol
etmektedir.

Cevap A kkdr.
70
AYDINLATMA VE KAZ SSTEM
Acil Durum(Drtl
Flar)
arj
Ya Basnc
Emniyet Kemeri
Yakt Durumu
71
IKMI SORU
arpma durumunda otomatik olarak ierek src ve yolcularn lm ve
yaralanmalarn azaltan pasif gvenlik sisteminin ad nedir?
A) ABS fren
B) Hafzal koltuk
C) Otomatik hz kontrol
D) Hava yast (Airbag)
zm: Hava yast(Airbag) srclerin kaza annda en az zarar
grmesini salayan pasif gvenlik sistemidir.
Cevap D kkdr.
72
IKMI SORU
Ara, flarleri yank olarak uzun bir sre park hlinde braklrsa
aadakilerden hangisinin olmas beklenir?
A) Jantn eilmesi
B) Aknn boalmas
C) Fren balatalarnn anmas
D) Lastik hava basncnn dmesi
Cevap: Flarler yank olarak uzun sre ak braklrsa ak boalr.
Cevap B kkdr.
73
ARA KULLANMAYA HAZIRLANMA
Ara kullanan kiinin hem ruhsal olarak hem de bedensel olarak
salkl olmas gerekir. nk insanlarn morali bozuk ise yola yeterince
konsantre olamayacaktr, ilgisini toplayamayacaktr. Ayn ekilde sinirli
bir yapya sahip olmamas ve sakin sr yapma zelliini
kavramaldr. Trafik kurallarna uymaldr, trafikte sadece kendisinin
olmadn hatrlamaldr, kural d hareketler sergilememelidir.
Bedensel olarak yine ayn ekilde salkl olas gerekir. Mesela bir
insann grip olmas durumunda kendini yeterince yola adapte
edemeyecektir. Ayn ekilde kalp rahatszl olan veya epilepsi gibi
hastalklar olan insanlarn trafikte ne zaman rahatszlanacan
bilinmez.
74
ARACIN DI KONTROLLERNN
YAPILMASI
Her zaman araca binilmeden nce mutlaka aracn dnda gezilmelidir. lk
bakacamz yer aracn lastikleri olmaldr. nk aracn lastiklerinden
birinde sorun olabilir. Ayn ekilde aracn arkasnda bir ocuk oyun
de yol yapm almas oynayabilir ama src gremeyebilir, bir
sebebiyle yolda bir tamirat olabilir, bu durumda ise ara kazlm bir
ukura debilir. te bu gibi sebeplerle araca binmeden d kontrollerinin
yaplmas gerekir.
75
KOLTUK, AYNA AYARI VE EMNYET
KEMER TAKILMASI
KOLTUK VE AYNA AYARI
Araca binildiinde ilk nce koltuk ayar yaplmaldr, src koltuu uygun
konuma getirmelidir. Daha sonra ise dikiz ayna kontroln yapmaldr.
Ardndan yan aynalar kontrol ederek kendi konumuna gre ayarlamaldr.
EMNYET KEMERLERNN TAKILMASI VE BA DESTEKLER
Gerekli ayarlar yapldktan sonra emniyet kemeri taklr, ayn
ekilde emniyet kemerinde de istenilen ayar yaplr. Ba destekleri
boynumuzun durumuna gre ykseltilip alaltlabilir veya gerekli eim
verilebilir.
76
IKMI SORU
gereken hazrlklardandr?
A) Yalnz I
C) II ve III
B) I ve II
D) I, II ve III
zm: Ara kullanmaya balamadan nce verilen 3 maddedekilerinde
yaplmas gerekir.
Cevap D kkdr.
77

I- Motor ve ara kontrolnn yaplmas

II- Koltuk ve aynalarn ayarlanmas

III- Emniyet kemerinin ayarlanmas

Verilenlerden hangileri, arac kullanmaya balamadan nce yaplmas
ARACIN ALITIRILMASI
Aracn ofr koltuuna oturun ve emniyet kemerinizi takn. Koltuu
rahat edeceiniz ekilde ayarlayn. Rahat bir sr iin koltuu,
direksiyonun st ksmn tutarken arkanza yaslanabileceiniz ekilde
ayarlayabilirsiniz. Aynalar kendinize gre ayarlayn. Sa ve sol aynalarda
ise aracn arkasn hafiften grebilecek ekilde ayarlamanz
neririz. Dikiz aynasn ayarlarken ise arka cam ortalayabilirsiniz.
Vitesin bota olduuna emin olun. Vites kolunu saa sola hareket
ettirin. Saa ve sola rahat hareket ediyorsa vites botadr. Kontak
anahtarn direksiyonun sanda bulunan anahtar giriine takn ve ileri
doru evirin.
78
ARACIN ALITIRILMASI
lk eviriinizde baz elektronik aksam ve aydnlatmalar devreye
sokarsnz, evirmeye devam ederek ikinci kademeye getirdiinizde
ise gstergeler alacaktr. Gstergelerin birou birka saniye iinde
sner. Bu gstergelerin snmesinin ardndan kontak anahtarn ileri
doru tekrar evirin (mar motorunun sesini duyacaksnz) ve araba
alncaya kadar elinizi brakmayn. Yaklak 1 saniye ierisinde araba
alr. Eer aracn almas 1-2 saniyeden uzun sryorsa bir arza
olabilir. Ayanzn altnda adet pedal vardr. Bunlar soldan saa
doru debriyaj, fren ve gaz pedallardr.
79
ARACIN ALITIRILMASI
Sol ayanz debriyaj pedalna, sa ayanz ise fren ve gaz pedallarna
basmak iin kullanacaksnz. Bu aamada sol ayanz sonuna kadar
debriyaja, sa ayanz da frene basn. Aslnda pedallara arac
altrmadan nce basmanz sizin iin bir tedbir niteliinde olacaktr.
ki koltuun arasnda bulunan el freni kolunu aaya indirin. Bunu
yaparken zerindeki dmeye basarak nce ok az yukar ekmeniz
ve ardndan tamamen aa indirmeniz gerekecektir. Bunu yaptnzda
gstergeler arasndaki el freni snecektir. Arac birinci vitese aln. Sol
ayanz yavaa debriyajdan ekerken sa ayanz frenden kaldrn
ve hafife gaz pedalna basn. Araba hareket edecektir.
ARA GSTERGELERNN KONTROL
Ara altrldktan sonra gerekli gstergelerin alp almadn kontrol
etmek gereklidir. Arzal olan bir gsterge varsa derhal zm
yolu bulunmaldr.
80
G AKTARMA ORGANLARI
Motordaki hareketi tekerleklere kadar tayan paralarn hepsine birden g aktarma
organlar denir. G aktarma organlar srasyla:
Debriyaj, vites kutusu, aft, diferansiyel, akslar, tekerleklerdir.
81
G AKTARMA ORGANLARI
Kavrama (debriyaj) motorla vites kutusu arasndaki irtibat keserek vites
deitirme olana salayan aktarma organdr.
Paralar:Debriyaj Basks,Debriyaj Balatas,Debriyaj atal,Debriyaj pedal
alma Prensibi: Motor alrken hareket volandan debriyaj balatasna
oradan da priz direk mili tarafndan vites kutusuna iletilir. Debriyaj pedal
basldnda debriyaj bilyas, bask parmaklarna bastrarak debriyaj
balatasnn volandan ayrlmasn salar. Bu durumda motorun hareketi vites
kutusuna gelmedii iin vites deitirme ilemi yaplr.
82
IKMI SORU
Ara motorunun ilk altrlmas esnasnda, aadakilerden
hangisine baslmasnda fayda vardr?
A) Kornaya
C) Fren pedalna
B) Vites koluna
D) Debriyaj pedalna
Cevap: Ara motorunun ilk altrlmas esnasnda debriyaj
pedalna baslmasnda fayda vardr.
Cevap D kkdr.
83
G AKTARMA ORGANLARI
Vites kutusu, aracn hzn ve gcn ayarlar. Bota dururken motorun
almasn salar. Geri hareketi salar.
84
G AKTARMA ORGANLARI
Diferansiyelin grevi, gc arttrmak, kendine gelen hareketi 90 derece
krp akslar yardmyla tekerleklere iletmek, virajlarda iteki tekerlei az,
dtakini fazla dndrerek kolay ve rahat viraj almay temin etmektir.
85
G AKTARMA ORGANLARI
aft: Vites kutusundan ald hareketi diferansiyele iletir. nden ekili
aralarda aft bulunmaz.
86
G AKTARMA ORGANLARI
Akslar, diferansiyelin hareketini tekerleklere kadar ileten paradr.
87
G AKTARMA ORGANLARI
Ara hareket halindeyken ayamz debriyaj pedal zerinde devaml durursa debriyaj balatas
anr.
Aracn ilk almas esnasnda bir miktar gaz verildikten sonra debriyaj pedalna sonuna kadar
basmann faydas vardr.
Debriyaj balatas yalanrsa debriyaj karr. Debriyaj teli koparsa ara vitese gemez.
Vites deitirirken debriyaj pedalna baslr.
Ara geri vitese taklmak istendiinde taklmyorsa, debriyaj pedalndan ayak ekilip yeniden
baslr.
Aktarma organlarnda ya olarak, dili ya kullanlr.
Vites deitirirken ses geliyorsa, debriyaja tam baslmamtr.
Ani ve sert duru kalk yapmak debriyaj balatasn syrabilir.
Vites kutusu bakm yaplrken yaa ve ya kaana dikkat edilir.
88
LASTKLER
Lastiklerin yeri, her alt ayda bir ya da her 10.000 km'de yer deitirilerek
anmalar denklenmelidir.
Lastiklerdeki arlk dengesinin bozukluu demek olan balans oluursa
arata titreim oluur. Bu titreimler en ok direksiyon simidinde hissedilir.
Lastik deitirilirken kriko taklnca el freni ekili olmaldr.
Lastiklere normalden fazla hava baslrsa lastikler srekli olarak
ortadan anrlar ve arata konfor azalr. Lastiklere normalden az hava
baslrsa lastik kenarlarnda anmalar olur. Yakt sarfiyat artar. n
lastiklerde az hava olursa direksiyon zor dner.
Dubleks(Tubeless) lastik i lastii olmayan lastiktir.
89
LASTKLER
Karl havalarda zincir ekici tekerlerin ikisine de taklr.
Aracn lastikleri araca binilecei zaman kontrol edilir.
Isnmadan dolay lastik hava basnc artmsa hibir ey yaplamaz.
Lastiklerin zerindeki rakamlar lastik ebatlarn belirtir.
Bir tekere dubleks, dier tekere ambrelli lastik taklrsa ara bir
tarafa eker.
Bijonlarn temizlii kuru bezle yaplr.
90
IKMI SORU
Arata, aadakilerden
riskini artrr?
A) Alaml jant
B) Tam arjl ak
C) Uzun yakt borular
D) Eski ve anm lastikler
hangisinin kullanlmas yal havalarda kaza
Cevap: Eskimi ve anm lastikler aracn yol tutuunu olumsuz
etkiler.Bu yzden yal havalarda kaza riski artar.
Cevap D kkdr.
91
LASTKLERN DETRLMES
1)Aracn hareket etmemesi iin gerekli gvenlik nlemleri alnr.
2)Jant kapa kartlr.
3)Bijon somunlar gevetilir.
4)Kriko ile ara kaldrlr.
5)Bijon somunlar sklr.
92
FRENLER
Ara zerinde 3 tip fren bulunur:
Motor freni (kompresyon freni)
Ayak freni
El freni
Ayak freni 3 tiptir:
Hidrolik fren
Haval fren
Karma fren
93
FRENLER
Arata el freni duran arac sabitlemek iin kullanlr. El freni kopmu ise el freni
tutmaz. El freni ekili durumda unutulup yola devam edilirse kampanalar snr
ve fren tutmaz.
Fren sisteminin baz paralar unlardr:
-Fren pedal -Merkez pompas -Fren borular -Tekerlek silindirleri -Fren diski
-
Fren balatas -Kampanalar -Fren ayar sistemleri
Haval frenli bir arata sttekilere ilaveten hava tp ve kompresr bulunur.
Diskli frenin avantaj disk ve balata yzeylerinin kolay soumasdr.
ABS frenin avantajlar, frenlerken direksiyon hakimiyetini bozmamas ve
fren mesafesini ksaltmasdr.
94
FRENLER
95
FRENLER
Fren yaplmasna ramen aracn hz azalmyorsa, fren hidrolii
yok,azalm,fren sisteminde hava var(fren pedal sertlemez), hatta fren
ayarlar gevek veya snm olabilir. Fren sistemine ya szm olabilir. Fren
sisteminde kaak olabilir.
Souk havalarda el freni ekili durumda braklrsa fren balatalar donarak
yapr.
Frene baslnca ara titriyorsa disk veya kampana yzeyleri bozuktur.
Diskler scakken su tutulduunda bozulur. Frene baslnca srtnme
sesi geliyorsa toz ve pislik vardr.
96
FRENLER
Fren sisteminde hidrolik azalmsa hidrolik ya ile takviye edilir.
Ayak frenine basldnda n ve arka tekerlekler birlikte durur.
Ara alyor fakat hareket ettirilemiyorsa el freni ekik olabilir.
Aracn kampanalar ar snmsa fren ayarlar bozuk olabilir.
n lastiklerin biri yeni biri eskiyse frenlerken ara bir tarafa eker.
Westinghouse tipi frenli bir arabada hareket halinde iken motor
stop ettirilirse asla fren tutmaz.
Hava frenli arata hava basn gstergesi basn gstermiyorsa ara
olduu yerden kaldrlamaz.
97
N DZEN(Direksiyon) SSTEM
n dzen sistemi, aracn dnn salar. Direksiyon simidi, direksiyon mili,
sonsuz dili, sektr dili, rot, eri rot, ksa rot, rot ba bu sistemin baz
paralardr.
Hidrolik direksiyon kolay direksiyon hareketi salar.
Direksiyon kutusu ya kontrol edilmelidir. Arata ekme, gezme vs. varsa
servise gidilmelidir. Kamber/ Kaster/ King-pim/ rot ve direksiyon kutusu ayarlar
gibi ayarlar vardr. Ayarszlk ve dililerin anmas, direksiyon boluu artrr.
Ayrca rot balarnn anmas ile direksiyon kutusu arzalar da direksiyon
boluunu artrr.
n dzen ayarlar bozuksa n lastikler iten ve dtan anr.
Direksiyon zor dnyorsa lastik hava basnc normalden azdr.
Rot ayar dzensiz lastik anmalarn nlemek ve araca dzgn istikamet takibi
iin yaplr.
98
SSPANSYON SSTEM
Sspansiyon sistemi, ara tekerlerinin aracn asi ve gvdesiyle
birletirildii sistemdir.
Yaylar (helezon yay), yaprak yaylar (makaslar) ve amortisrlerden oluur.
Helezon yaylar otomobil tr aralarda makaslar ise genellikle ar hizmet
aralarnda kullanlr.
Yaylar, yoldan gelen darbe titreimleri zerine alr. Yaylarn salnmn
amortisr kontrol eder.
99
BAKIMLAR
Gnlk bakmda motorun yana, soutma suyuna, fren hidroliine,
yaktna, lastik hava basnlarna, k ve ikaz sistemlerine baklr.
Haftalk bakmda vantilatr kay gerginlii(1-1,5 cm
esnemelidir), ak bakm yaplr.
100
BAKIMLAR
Ak bakm yaparken ak d yzeylerinin ve kutup balarndaki oksitlerin
sodal su ve scak su ile temizlenmesine,
plakalarn 1 cm zerine kadar saf su ilave edilmesine,
eleman kapak deliklerinin ak tutulmasna,
kn ak donmasn diye ak tam arj ettirilir,
dijital gstergeli arata asla ak takviyesi yaplmaz.
101
BAKIMLAR
Ak kendiliinden boalyorsa aknn st ksmnda pislik birikmitir. Dier
bir nedeni ise elektrik sisteminde kaak vardr.
Ksa devreden dolay yangn olursa ak kutup balar karlr. Ak aratan
sklrken nce eksi(-) kutup ba sklr. Eksi kutup art(+) kutuba gre
daha incedir.
Ak 2 kutup ba arasnda her iki kutup bana deen bir madeni
para konulursa ak ksa devre olup patlar.
102
BAKIMLAR
Aylk Bakmda, Hava Filtresi temizlii yaplmaldr. Temizlik yaplrken, hava ak
ynnn tersinden basnl hava tutulmaldr. Asfalt olmayan yollarda
alan aralarda hava filtresi daha ksa srede temizlenmelidir. Yal
tip hava filtresinin bakm yaplrken sklen paralar gaz ya ile temizlenir.
6 aylk bakmda, motor zerinde yaplan supap, buji, platin, avans, rlanti, vs
kontrol edilir, n dzen sisteminde rot balar ve rotiller kontrol edilip, n dzen
ayarlar ve lastik balanslar kontrol edilir, amortisrlerde ya kaa olup
olmad kontrol edilir, fren balatalar, anma durumuna gre deitirilir veya
zmparalanr, kampanalar kontrol edilir, fren ayarlar yaplr, lastiklerin periyodik
yer deitirme ilemleri yaplr, far ayarlar kontrol edilir, ara zerinde yaza ve
ka gre yaplmas gerekli olan deitirmeler yaplr.
Yllk bakmda, alt aylk bakmda yaplan tekrarlanr, ilave olarak aracn
soutma suyu boaltlp, sistem temizlenir, aracn yakt deposu ve yakt sistemi
temizlenir, dizel motorlu aralarda enjeksiyon pompas ve enjektr ayarlar
kontrol edilir.
103
BAKIMLAR
Yeni bir arata 0-2000 km aras ilk kullanm sresine rodaj denir.
Rodaj sresi alan paralarn birbiriyle alma sresidir. Rodaj
sresince ar srat yaplmaz, ani duru kalk yaplmaz, motor tam
g konumunda altrlmaz, uzun sre sabit hzda gidilmez.
104
IKMI SORU
Srclerin aada verilen davranlarndan hangisi evre kirliliini
azaltacak nlemlerden biri deildir ?
A)Egzoz emisyon kontrollerini zamannda yaptrmalar
B)Aralarn gereksiz yere alr hlde tutmalar
C)Aralarnn bakmn zamannda yaptrmalar
D)Ara hzna uygun viteste seyretmeleri
Cevap: Ara gereksiz yere alr halde tutulursa hem yakt tketimi artar hem de
evreyi kirletir.
Cevap B kkdr.
105