CASE REPORT

CEDERA KEPALA
Oleh :
Oky Haribudiman C1103022
endri ildiar!"ni C11030#$
Da%e& 'u(raha C11030$)
Pembimbin( :
A*hmad Adam+ dr, S&,-S
-A./A' -EDAH SARA0
0AK1LTAS KEDOKTERA' 1'/2ERS/TAS PAD3AD3ARA'
-A'D1'.
200#
STAT1S CASE REPORT
/, KETERA'.A' 1414
Nama : Tn. S.
Usia : 30 tahun
Jenis kelamin : Laki-laki
Alamat : Kp. Ciawi Tali RT 08/0! Tasikmala"a
Tan##al masuk RS : $% &e'(ua(i )00%
Tan##al *eme(iksaan : )8 &e'(ua(i )00%
//, A'A4'ES/S
Keluhan Utama : N"e(i kepala
Anamnesis Khusus :
Sepuluh ha(i S+RS saat pen,e(ita ,i'-n.en# ,en#a nsepe,a
m-t-( tanmpa men##unakan helm! pen,e(ita te(/atuh ,a(i sepe,a
m-t-( ka(ena 'e(usaha men#hin,a(i se'uah t(uk ,a(i a(ah 'e(lawanan.
Saat te(/atuh! pen,e(ita masuk ke ,alam sel-kan ,en#an p-sisi kepala
te(/atuh le'ih ,ahulu. *en,e(ita pin#san ,an muntah tanpa ,ise(tai
pe(,a(ahan ,a(i telin#a! hi,un# ,an mulut. *en,e(ita lan#sun# ,i'awa
ke *uskesmas Ka(an# Nun##al ,an men,apat pen#-'atan 'e(upa
.ai(an in0us! -'at suntik ,an /ahit luka. *en,e(ita kemu,ian ,i(u/uk ke
RSU Tasikmala"a! ,i(awat selama $0 ha(i! men,apat pen#-'atan
'e(upa #anti 'alutan! .ai(an in0us! 1 ma.am -'at suntik ,an 3 ma.am
-'at minum. *en,e(ita ,i(u/uk ke RS2S untuk men,apat pen#-'atan
le'ih lan/ut.
*en,e(ita telah ,i(awat ,i RC 333 RS2S selama $) ha(i ,an
men,apat pen#-'atan 'e(upa #anti 'alutan! .ai(an in0us ,an -'at
suntik. Ti#a ha(i "an# lalu! pen,e(ita telah men,apat tin,akan -pe(asi
'e(upa pen"am'un#an tulan# ten#k-(ak.
///, PE4ER/KSAA' 0/S/K
A,1, Keadaan 1mum : Tampak sakit se,an#
2, Tanda 5i!al : Tekanan ,a(ah : $)0/80 mm2#
Na,i : 80 4/menit
Respi(asi : )1 4/menit
Suhu : a0e'(is
-, /n!erna
Jantun# : 5un"i /antun# mu(ni (e#ule(
*a(u-pa(u : 65S! s-n-(! ki(i 7 kanan! n-(mal
A',-men : 8ata(! lem'ut! 'isin# usus 9:; n-(mal
2epa( ,an lien ti,ak te(a'a
C,Pemerik%aan L"kal
a/( mi, pa(ietal : tampak luka -p te(tutup <ee('an,
a/( -('ita ,ekst(a : hemat-m 9:;
D,Pemerik%aan P%iki%
3si kesa,a(an : ti,ak a,a kelainan
2u'un#an psikis : ti,ak a,a kelainan
=m-si : ti,ak a,a kelainan
3ntelek : ti,ak a,a kelainan
*iki(an : ti,ak a,a kelainan
Kelakuan : ti,ak a,a kelainan
E, Pemerik%aan 'eur"l"(i%
$. Kesa,a(an
>CS : +ata : 1
>e(akan : %
Sua(a : ?
). Tan,a-tan,a (an#san# menin#en
Kaku ku,uk : tak a,a
5(u,@insk" 3 : tak a,a
5(u,@insk" 33 : tak a,a
3. Sa(a0 Atak
N. 3 : *em'auan : tak a,a kelainan
N. 33 : 6isus : A8 : %/%
AS : %/%
Kampus : A8 : temp-(al : sesuai peme(iksa
nasal : sesuai peme(iksa
atas : sesuai peme(iksa
'awah : sesuai peme(iksa
AS : temp-(al : sesuai peme(iksa
nasal : sesuai peme(iksa
atas : sesuai peme(iksa
'awah : sesuai peme(iksa
&un,us : ti,ak ,ilakukan
N. 333! 36! 63 :
*t-sis : 9-;
St(a'ismus : 9-;
Nista#mus : 9-;
>e(akan 5-la +ata : 'aik ke se#ala a(ah
*upil :
5entuk : 5ulat
3s-k-( : B 3 mm
Ran#san# .aha"a : 8i(ek :/:
3n,i(ek :/:
N. 6 : Rasa (a'a : ,alam 'atas n-(mal
Rasa n"e(i : ,alam 'atas n-(mal
Rasa suhu : ,alam 'atas n-(mal
+-t-(ik : ,alam 'atas n-(mal
+. massete( : tak a,a kelainan
+. temp-(alis : tak a,a kelainan
N"e(i tekan : tak a,a kelainan
Sup(a -('ital : tak a,a kelainan
3n0(a -('ital : tak a,a kelainan
+entalis : tak a,a kelainan
C-(-.a (e0leks : tak a,a kelainan
N. 633 : Alis mata : tak a,a kelainan
Lipatan hi,un# : tak a,a kelainan
An#kat alis mata : :/:
Su,ut mulut : tak a,a kelainan
Rasa ke.ap )/3 li,ah 'a#ian ,epan : ,alam 'atas n-(mal
>e(akan pat-l-#is : 9-;
N. 6333 : N. C-.hlea(is : ,alam 'atas n-(mal
N. 6esti'ula(is : ,alam 'atas n-(mal
N. 3C! C : Sua(a : tak a,a kelainan
K-nt(aksi palatum : tak a,a kelainan
+enelan : tak a,a kelainan
N. C3 : An#kat 'ahu : tak a,a kelainan
+elihat ke ki(i ,an kanan : tak a,a kelainan
N. C33 : Kelua(kan li,ah : simet(is
At(-0i : 9-;
K-nt(aksi 0i'(ilai( : 9-;
T(em-( : 9-;
1. +-t-(ik
At(-0i : 9-;
K-nt(aksi : tak a,a kelainan
&asikulasi : 9-;
Kekuatan k-nt(aksi -t-t : tak a,a kelainan
T-nus -t-t : tak a,a kelainan
>e(akan in<-lunte( : 9-;
?. Sensi'ilitas
*e(mukaan : Rasa (a'a : tak a,a kelainan
Rasa n"e(i : tak a,a kelainan
Rasa suhu : tak a,a kelainan
8alam : A(ah #e(ak : tak a,a kelainan
Rasa tulisan : tak a,a kelainan
Ste(e-#n-si : tak a,a kelainan
8e(m-#(a0i : tak a,a kelainan
R-m'e(# test : tak a,a kelainan
6i'(asi : tak a,a kelainan
Tan,a-tan,a i(itasi (a,iks : Ke(ni# : 9-;
LaseDue : 9-;
%. K--(,inasi
3ntensi- t(em-( : tak a,a kelainan
Tes telun/uk hi,un# : tak a,a kelainan
Tes tumit lutut : tak a,a kelainan
Ataksia : 9-;
8isa(th(ia : 9-;
E. Sa(a0 <e#etati0
+iksi : tak a,a kelainan
8e0ekasi : tak a,a kelainan
8. Re0leks-(e0leks :
A.ul-.ephali. : Len#an : 5iseps : :/:
T(iseps : :/:
Ulna : :/:
Ra,ia( : :/:
Kulit : =pi#ast(ik : :/:
+es-#ast(ik : :/:
2ip-#ast(ik : :/:
Tun#kai : K*R : :/:
A*R : :/:
*at-l-#i : 2-00man T(-me( : -/-
5a'insk" : -/-
Cl-nus : *atella : -/-
A.hilles : -/-
. LiDu-( Ce(e'(- Spinalis : ti,ak ,ilakukan
/2, PE4ER/KSAA' PE'1'3A'.
Lab"ra!"rium :
- 2emat-l-#i 9t#l. $%-0)-)00%;
2' : !E #(/,L
L : $$)00 /mm
3
2t : 3$ F
T( : $?$000 /mm
3
*T : $$!8
3NR *T : $!01
a*TT : )%!?
- Kimia klinik 9t#l. $%-0)-)00%;
U(eum : 1$ m#/,L
K(eatinin : 0!E$ m#/,L
>luk-sa sewaktu : E% m#/,L
Nat(ium : $3? m=D/L
Kalium : 1! m=D/L
- 2emat-l-#i 9t#l. )?-0)-)00%;
2' : $)!) #(/,L
L : .100 /mm
3
2t : 3E F
T( : 301.000 /mm
3
Pemerik%aan Radi"l"(i% :
- &-t- *-l-s S.he,el A* G Late(al 9t#l $%-0)-)00%;
Kesan : Cl-se, &(a.tu(e a/( +i,pa(ietal 8ep(esse, H $ Ta'ula.
- &-t- CT-S.an Kepala 9t#l $%-0)-)00%;
Kesan : =pi,u(al 2emat-ma a/( +i,pa(ietal.
- &-t- *-l-s Th-(aks *A 9t#l. $8-0)-)00%;
Kesan : Ti,ak tampak pem'esa(an /antun#.
Ti,ak a,a T5 pa(u akti0.
6. LAPORA' OPERAS/ 9t#l. )?-0)-)00%;
Jenis -pe(asi : C(anit-m" =le<asi
3n,ikasi -pe(asi : ele<asi 0(aktu( ,ep(esse,
8K/ p(a-'e,ah : +il, 23 : .l-se, 0(a.tu(e mi,pa(ietal ,ep(esse, H $
ta'ula
8K/ p-st-'e,ah : sesuai
Kelainan "an# ,itemukan 9a/( mi,pa(ietal; :
$. ,itemukan 0(aktu( ,ep(esse, H $ ta'ula! uku(an 34) .m!
inte(l-.kin#
). lase(asi ,u(a 9:; pa,a ) tempat! uku(an masin#-masin# 0!?40!$ .m
3. SSS intak
1. >CS p(e--p $?
?. 3nte(<al -p $ ha(i
2/, D/A.'OS/S
*-st C(ani-t-m" =le<asi ai Cl-se, &(a.tu(e 8ep(esse, H $ Ta'ula a/(
+i,pa(ietal : +il, 2ea, 3n/u("
2/, 1S1L PE4ER/KSAA'
CT S.an kepala
2//, PE'ATALAKSA'AA'
Umum : A'se(<asi >CS! TNRS
2ea, up 30
-
36&8 NaCl 0! F )0 #tt/m 9)000 ../)1 /am;
Khusus : Ce0-ta4ime ) 4 $ #( i.<.
T(ama,-l 3 4 $ amp i.<.
Raniti,in 3 4 $ amp i.<.
2///, PRO.'OSA
Iu- a, <itam : a, '-nam
Iu- a, 0un.ti-nam : ,u'ia a, '-nam
T/'3A1A' P1STAKA
/, A'ATO4/
*en#enalan kem'ali anat-mi ten#k-(ak san#at 'e(#una ,alam mempela/a(i
aki'at-aki'at .e,e(a kepala.
9$;

Kulit kepala 9s.alp;
Tulan# ten#k-(ak
+enin#en
Atak
Cai(an .e(e'(- spinal
Tent-(ium
//, 0/S/OLO./
A. Tekanan int(a.(anial 9T3K;
5e('a#ai p(-ses pat-l-#is "an# men#enai -tak ,apat
men#aki'atkan pe(u'ahan tekanan int(ak(anial "an# selan/utn"a akan
men##an##u 0un#si -tak "an# akhi(n"a 'e(,ampak 'u(uk te(ha,ap
pen,e(ita. Tekanan int(ak(anial "an# tin##i ,apat menim'ulkan #an##uan
0un#si -tak ,an mempen#a(uhi kesem'uhan pen,e(ita. Ja,i kenaikan
tekanan int(ak(anial 9TT3K; ti,ak han"a me(upakan in,ikasi a,an"a
masalah se(ius ,alam -tak! tetapi /ust(u me(upakan masalah utaman"a.
T3K n-(mal pa,a saat isti(ahat ki(a-ki(a $0 mm2# 9$3%mm2
)
A;. T3K
le'ih tin##i ,a(i )0 mm2# ,ian##ap ti,ak n-(mal ,an T3K le'ih ,a(i
10mm2# te(masuk ke ,alam kenaikan T3K 'e(at. Semakin tin##i T3K
setelah .e,e(a kepala semakin 'u(uk p(-#n-sisn"a.
9$;
5. 8-kt(in +-n(--Kellie
K-nsep utama ,-kt(in +-n(--Kellie a,alah 'ahwa <-lume
int(ak(anial selalu k-nstan! ka(ena (-n##a k(anium pa,a ,asa(n"a
me(upakan (-n##a "an# ti,ak mun#kin te(ekspansi. T3K "an# n-(mal
ti,ak 'e(a(ti ti,ak a,an"a lesi massa int(ak(anial! ka(ena T3K umumn"a
tetap ,alam 'atas n-(mal sampai k-n,isi pen,e(ita men.apai titik
,ek-mpensasi ,an memasuki 0ase ekspansi-nal ku(<a tekanan-<-lume.
9>am'a( $;
9$;

>am'a( $. K-mpensasi int(a.(anial te(ha,ap massa "an# ekspansi
C. Tekanan *e(0usi Atak 9T*A;
Tekanan pe(0usi -tak me(upakan in,ikat-( "an# sama pentin#
,en#an T3K. T*A mempun"ai 0-(mula se'a#ai 'e(ikut:
T*A 7 +A* G T3K
+aka ,a(i itu! mempe(tahankan tekanan ,a(ah "an# a,ekuat pa,a
pen,e(ita .e,e(a kepala a,alah san#at pentin#! te(utama pa,a kea,aan T3K
"an# tin##i.
9$;

T*A ku(an# ,a(i E0mm2# umun"a 'e(kaitan ,en#an p(-#n-sis
"an# 'u(uk pa,a pen,e(ita .e,e(a kepala.
8. Ali(an 8a(ah ke Atak 9A8A;
Ali(an ,a(ah ke -tak n-(mal ki(a-ki(a ?0 ml/$00 #( /a(in#an
-tak/menit. 5ila A8A menu(un sampai )0-)?ml/$00 #(/menit! akti<itas
==> akan hilan# ,an pa,a A8A ? ml/$00 #(/menit! sel-sel -tak
men#alami kematian ,an te(/a,i ke(usakan menetap. *a,a pen,e(ita
t(auma! 0en-mena aut-(e#ulasi akan mempe(tahankan A8A pa,a tin#kat
k-nstan apa'ila +A* ?0-$%0 mm2#. 5ila +A* J ?0mm2# A8A
menu(un .u(am! ,an 'ila +A* H$%0mm2# te(/a,i ,ilatasi pasi0 pem'uluh
,a(ah -tak ,an A8A menin#kat. +ekanisme aut-(e#ulasi se(in#
men#alami #an##uan pa,a pen,e(ita .e,e(a kepala. Aki'atn"a pen,e(ita
te(se'ut san#at (entan te(ha,ap .e,e(a -tak sekun,e( ka(ena iskemi
se'a#ai aki'at hip-tensi "an# ti'a-ti'a.
9$;
5ila mekanisme k-mpensasi ti,ak 'eke(/a ,an te(/a,i kenaikan
eksp-nensial T3K! pe(0usi -tak san#at 'e(ku(an#! te(utama pa,a pen,e(ita
"an# men#alami hip-tensi. +aka ,a(i itu! 'ila te(,apat TT3K! ha(us
,ikelua(kan se,ini mun#kin ,an tekanan ,a(ah "an# a,ekuat tetap ha(us
,ipe(tahankan.
9$;
///, KLAS/0/KAS/
Ce,e(a kepala ,iklasi0ikasikan se.a(a p(aktis ,ikenal ti#a ,esk(ipsi
klasi0ikasi "aitu 'e(,asa(kan:
$. +ekanisme
Ce,e(a kepala tumpul! 'iasan"a 'e(kaitan ,en#an ke.elakaan
m-'il-m-t-(! /atuh! atau pukulan 'en,a tumpul.
9$;

Ce,e(a kepala tem'us! ,ise'a'kan -leh pelu(u atau tusukan.
A,an"a penet(asi selaput ,u(a menentukan .e,e(a apakah .e,e(a
tem'us atau tumpul.
9$;
). 5e(atn"a .e,e(a
>CS ,i#unakan se.a(a umum ,alam ,esk(ipsi 'e(atn"a .e,e(a
pen,e(ita kepala. *en,e(ita ,en#an >CS $1-$? ,iklasi0ikasikan ke
,alam .e,e(a kepala (in#an! >CS -$3 te(masuk .e,e(a kepala se,an#!
,an >CS 3-8 te(masuk .e,e(a kepala 'e(at.
9$;
3. +-(0-l-#i
Ce,e(a Kepala *(ime(
Ce,e(a kepala p(ime( ,i'a#i ,alam lima kate#-(i:
$. Ke(usakan kulit kepala
Ke(usakan kulit kepala ,apat ,imulai ,a(i k-ntusi /a(in#an
"an# ke.il sampai ,en#an a<ulsi t-tal ,a(i lapisan kulit
kepala. Ka(ena kulit kepala ka"a akan pem'uluh ,a(ah!
maka lase(asi "an# 'esa( ,apat men"e'a'kan kehilan#an
,a(ah "an# 'an"ak ,an ,apat men"e'a'kan s"-k.
9)!3;
). &(aktu( tulan# kepala
&(aktu( tulan# kepala me(upakan hasil ,a(i t(auma tumpul
atau penet(asi. &(aktu( tulan# kepala ,apat ,ikate#-(ikan
men/a,i 0(aktu( linie( ,an 0(aktu( depressed. &(aktu( linie(
,apat te(/a,i pa,a ku'ah k(anium atau 'asis k(anium!
te(#antun# pa,a 'e'an ene(#i "an# te(/a,i ,en#an a(ah
/a(ak ,esele(asi! ,an 'entuk -'/ek "an# mem'entu( kepala.
9)!3;
a. &(aktu( linie( pa,a ku'ah k(anium
&(aktu( linie( te(/a,i se.a(a sekun,e( te(ha,ap
kekuatan "an# 'esa( pa,a pe(mukaan "an#
le'a(!me(upakan .e,e(a 'entu(an "an# ,ise'a'kan
-leh pe(u'ahan 'entuk kepala ,a(i sisi 'entu(an.
&akt-(-0akt-( "an# mempen#a(uhi a,alah
ke/a,ian! sisi! a(ah ,an tin#kat 0(aktu(.9>am'a( );
9)!3;

>am'a( ). &(aktu( linie( -s temp-(al
'. &(aktu( 'asis k(anii
&(aktu( 'asis k(anii te(/a,i pa,a $-)$F ,a(i
semua 0(aktu( tulan# kepala ,an 1F ,a(i selu(uh
.e,e(a kepala. &(aktu( 'asis k(anii se(in#
me(upakan ekstensi ,a(i 0(aktu( ku'ah k(anium!
,apat /u#a tim'ul ,a(i ali(an 'e'an pa,a 'entu(an
lan#sun# pa,a 'asis k(anii. 9>am'a( 3;.
9)!3;

Tempat-tempat "an# (elati0 lemah pa,a 'asis
k(anii a,alah sinus s0en-i,! 0-(amen ma#num!
hu'un#an temp-(al ,en#an pet(-sum! s0en-i, (in#
'a#ian ,alam. Tempat-tempat ini mu,ah te(/a,i
0(aktu(. >am'a(an 0(aktu( te(#antun# ,a(i
kekuatan tena#a!st(uktu( tulan# ,an 0-(amen pa,a
'asis k(anii. &(aktu( 'asis k(anii ,en#an (-'ek
,u(a san#at mu,ah te(/a,i in0eksi atau ,apat /u#a
te(/a,i 0istula pa,a ,u(amate( "an# ,itan,ati
,en#an '-.-(n"a LCS 'e(upa (in-((e ,an -tt-(ea.
9)!3;
&(aktu( 'asis k(anii /u#a 'e(hu'un#an ,en#an
.e,e(a sa(a0 -tak ,an pem'uluh ,a(ah! ka(ena
,apat te(/a,i te(p-t-n#n"a sa(a0 -tak atau
pem'uluh ,a(ah -leh 0(a#men 0(aktu( atau
st(an#ulasi.
9)!3;

>am'a( 3. &(aktu( 5asis K(anii
.. &(aktu( depressed
&(aktu( depressed 'iasan"a me(upakan ,a(i #a"a
"an# te(l-kalisi( pa,a satu tempat ,i kepala.
Ketika #a"a te(se'ut .ukup 'esa(! atau
te(k-nsent(asi pa,a ,ae(ah sempit! tulan# te(,esak
ke 'awah! sehin##a men#hasilkan 0(aktu(
depressed. Kea,aaan te(se'ut te(#antun# ,a(i
'esa(n"a 'entu(an ,an kelentu(an tulan# kepala.
9>am'a( 1 ,an ?;
9)!3;

>am'a( 1. &(aktu( depressed

>am'a( ?. Repair 0(aktu( depressed
DA0TAR P1STAKA
$. Ce,e(a Kepala ,alam Ame(i.an C-lle#e -0 Su(#e-n. Advance Trauma Life
Support. $E. USA: &i(st 3mp(essi-n. 2alaman $%-)3?.
). T-n,i +T! K*at-0isi-l-#i Ce,e(a KepalaL ,alam Re0e(at +alam Klinik.
)00).
3. Ce,e(a Kepala. LKuliah 5e,ah Sa(a0L. )001
1. www.eme,i.ine..-m
?. www.e-(a,i-#(aph".net
%. www.hea,-.-n.ussi-n..-m
E. www.netme,i.ine..-m
8. www.t(auma.-(#
. www.ai...uhk.e,u.hk
$0. www.al@0-(um..-m
$$. www.e.h-news..-m