KANKER SERVIX

LAPORAN KASUS
Oleh:
Angga Dewantara
Nidia Astriani
Hans Mahagi
Dian Rizi !itria
"#rie Mandrasari
Penda$%ing:
dr& '
Pe$(i$(ing:
Dr& dr& )atit N#rseta* S%O+,K-
LA.ORA)ORIUM O.S)E)RI/+INEKOLO+I
!AKUL)AS KEDOK)ERAN UNIVERSI)AS .RA0I1A"A
RSUD DR& SAI!UL AN0AR
MALAN+
2345
LEM.AR PEN+ESAHAN
LAPORAN KASUS
Kaner Ser6i7
Oleh:
Angga Dewantara
Nidia Astriani
Hans Mahagi
Dian Rizki Fitria
Yurike Mandrasari
Telah dipresentasikan pada
Hari, Tanggal: , Juni !"#
Men$etu%ui,
&e'(i'(ing,
Dr& dr& )atit N#rseta* S%O+,K-
&enda'ping,
dr&
.A. I
PENDAHULUAN
4&4 Latar .elaang
Premature rupture of membrane )&ROM* atau ketu(an pe+ah dini ),&D*
'erupakan keadaan pe+ahn$a selaput ketu(an se(elu' persalinan-
"
&ROM
ter%adi pada ./"!0 pere'puan ha'il, dan sekitar 1!/.!0 di antaran$a ter%adi
ketika ater' atau usia keha'ilan di atas 23 'inggu-
&ROM ter%adi ketika tekanan intrauterin 'ele(ihi resistensi 'e'(ran- Hal
ini dise(a(kan 4leh 'ele'ahn$a 'e'(ran (aik se+ara k4ngenital 'aupun
didapatkan )wanita dengan 5akt4r risik4 'er4k4k dan de5isiensi 6ita'in 7*, atau
karena 5akt4r/5akt4r $ang dapat 'erusak 'e'(ran, (aik 'ekanik )a'ni4sentesis
atau a'ni4s+4pi* atau in5eksi )Trichomonas, Streptococci grup 8, 6agin4sis
(akteria, et+-*-
&er'asalahan uta'a &ROM ialah k4'plikasi terhadap i(u dan (a$i,
salah satun$a ialah k4ri4a'ni4nitis atau in5la'asi akut 'e'(ran dan k4ri4n
plasenta aki(at in5eksi (akteri asendens ketika ketu(an pe+ah-
#
9nsiden
ter%adin$a k4ri4a'ni4nitis pada wanita ha'il $ang 'engala'i &ROM dala' "/
# %a' perta'a sekitar 1/"!0, na'un %ika :# %a' 'aka insiden k4ri4a'ni4nitis
'en%adi #!0-
2
,4'plikasi &ROM ini 'eningkatkan risik4 seksi4 +aesaria,
(akterae'ia, dan perdarahan p4st/partu' pada i(u, sedangkan pada (a$i dapat
ter%adi 4nset dini dari sepsis ne4nat4ru', $ang %ika tidak ditangani dengan (aik
dapat 'en$e(a(kan '4rtalitas se(esar ;!0-
Menurunkan angka ke'atian i(u dan anak 'erupakan salah satu target
dari Millennium Development Goals )MD<s*, khususn$a p4int ke # dan ;-
Menurut =N97>F 9nd4nesia tahun !", '4rtalitas ne4tanus 'en%adi ha'(atan
uta'a dala' 'enurunkan angka ke'atian anak le(ih lan%ut-
1
&ROM (eserta
k4'pliasin$a inilah $ang 'en%adi salah satu ha'(atan $ang dise(utkan terse(ut-
8erdasarkan uraian di atas, dengan 'engetahui &ROM se(agai suatu
5akt4r $ang dapat 'en$e(a(kan k4'plikasi 5atal terhadap i(u 'aupun anak,
'aka diharapkan dengan kar$a tulis ini, dapat dipela%ari dengan (aik 'engenai
&ROM dan penanganann$a, sehingga angka ke'atian i(u 'aupun anak dapat
ditekan-
4&2 )#8#an
?ap4ran kasus ini (ertu%uan untuk 'e'(ahas suatu kasus pasien dengan
&ROM di Ru'ah @akit ='u' Dr- @ai5ul Answar sehingga diketahui:
a- &r4sedur penegakan diagn4sis &ROM $ang (enar,
(- Fakt4r predisp4sisi pada pasien terse(ut sehingga ter%adi &ROM,
+- Mana%e'en dan penatalaksanaan &ROM $ang (enar, serta
d- &r4gn4sis pada pasien ini-
4&9 Man:aat
&enulisan lap4ran kasus ini diharapkan 'eningkatkan pengetahuan dan
pe'aha'an d4kter 'uda 'engenai &ROM dala' hal pelaksanaan ana'nesa,
pe'eriksaan 5isik dan penun%ang, penegakan diagn4sis, penatalaksanaan,
k4'plikasi serta '4nit4ring pada pasien dengan &ROM-
.A. II
LAPORAN KASUS
2&4 Identitas
Reg : """3A.BB
Na'a : N$- N
='ur : ## tahun
&eker%aan : @wasta
&endidikan : @D
Aga'a : 9sla'
@ua'i )eB* : Tn- ?
='ur : #1 tahun
&endidikan : @D
&eker%aan : @wasta
@tatus : Janda
?a'a 'enikah : # tahun 'enikah u'ur "3 tahun
,eha'ilan : &"!!" A(!!!
Ala'at : Tu'pakre%4 Malang
Tgl MR@ : 2 Juli !"#
2&2 Ana$nesa
Kel#han #ta$a
&asien diru%uk dengan keluhan pendarahan
Per8alanan Pen;ait
&asien 'engeluh pendarahan di %alan lahir se%ak 2 (ulan $ang lalu- &asien
'engala'i pendarahan sekitar #/; hari dala' se'inggu- &endarahan
(erhenti "/ hari- ,e'udian pendarahan (erulang lagi- @etiap hari pasien
'engha(iskan #/3 pe'(alut setiap hari- @e%ak " (ulan $ang lalu, pasien
'engeluh pendarahan (er+a'pur dengan keputihan, +airan (erwarna putih
dan agak (an$ak (er+a'pur dengan darah- 7airan agak (er(au- &asien
tidak 'engeluh gatal- ,adang/kadang pasien 'erasakan n$eri perut saat
+airan keluar-
&asien 'engeluh (erat (adann$a turun 1kg dala' " (ulan ini-
Riwa$at 'er4k4k dan 'inu' alk4h4l disangkal-
Riwa;at Menstr#asi
Awal Menar+he : ". tahun
@iklus : . hari se%ak 2 (ulan ini sulit di(edakan
?a'an$a haid : ; hari
Ju'lah : ganti pe'(alut 2/#BChari
N$eri : tidak n$eri
Riwa;at Ati6itas ses#al
Awal (erhu(ungan inti' se%ak u'ur tahun setelah 'enikah, se'inggu ;
kali- Tidak pernah (erganti/ganti pasangan- @etelah (er+erai, pasien tidak
pernah (erhu(ungan inti'-
Riwa;at K<ntrase%si
&asien pernah 'e'akai ,8 suntik untuk 2 (ulan sela'a " tahun
Riwa;at Perniahan
@atu kali sela'a " tahun 'e'iliki " anak pada u'ur # tahun-
Riwa;at Pen;ait Dah#l#
Riwa$at pen$akit seperti hipertensi, DM, pen$akit %antung,as'a, alergi,
kelainan darah dan riwa$at 4perasi disangkal 4leh pasien- &asien pernah
'engala'i keputihan (iasa se'(uh sendiri dala' " 'ingg=-
Riwa;at Pen;ait Kel#arga
Riwa$at kakak pasien pernah 'enderita tu'4r kandungan-
Riwa;at Peng<(atan
&asien (er4(at ke (idan 2 (ulan $ang lalu, di(eri 4(at 'inu' 2B"- 2 'a+a'
4(at- &endarahan se'pat 'e'(aik-
&asien tidak pernah di4pna'e-
Riwa;at Pre6enti:
&asien tidak pernah 'elakukan pap s'ear dan 6aksin untuk kanker ser6iB-
Riwa;at S<sial
&asien se(agai pedagang swasta- Tinggal seru'ah dengan 4rang tua-
@anitasi, 6entilasi, dan ke(ersihan ru'ah (aik- &asien tinggal di lingkungan
perka'pungan- &asien tidak 'er4k4k-
2&9 O(;eti:
2&9&4Pe$erisaan !isi
@tatus <eneralis
,eadaan u'u' : (aik
,esadaran : +4'p4s 'entis
Tinggi (adan : ";! +'
8erat (adan : #! kg
8M9 : "3,3. kgC'

Tekanan darah : "!C.! ''Hg

Nadi : A# BC'enit, reguler
RR : ! BC'enit, d$spnea )/*
@uhu re+tal : 21,A 7
@uhu aBilla : 21,; 7
,epala dan leher : ane'is D C D ,i+terus / C /
pe'(esaran kelen%ar leher / C /
Th4raB : %antung s"s tunggal, ')/*
paru 66 Rh / / Eh / /
66 / / / /
66 / / / /
A(d4'en : r4unded, s4e5l, (ising usus )D* n4r'al Tera(a
'assa "!B"!+', k4nsistensi padat, 5iBed
>kstre'itas : ane'is /C/ , ede'a / C /
@tatus <inek4l4gis
<enitalia >Btena
Ful6a : 5luB )/* Flu4r )/* Massa )/* =lkus )/*
9nspekul4
6C6 : 5luB )D* Flu4r )D* p4rti4 sulit die6aluasi , rapuh, (erdungkul,
'udah (erdarah
FT
&4rti4 tapuh, (erdungkul, 'udah (erdarah
Adneksa &ara'etriu' dekstra dan sinistra sulit die6aluasi
7a6u' D4uglassi sulit die6aluasi
2&9&2 Pe$erisaan Pen#n8ang , 5 1#li 2345 -
?a(4rat4riu'
&e'eriksaan Hasil Nilai ru%ukan
He'4gl4(in .,! gCd? ""-#/";-"
?euk4sit "#-## "!
2
CG? #-3/""-2
He'at4krit 3-2! 0 2./#
Tr4'(4sit #;2- "!
2
CG? "#/##
M7F 1.-A 5l .!/A2
M7H !-3! pg 3/2"
>4C(aCneuCli'C'4 #-AC!-2C3;-1C"#-1C#-1 !/# C !/" C ;"/13 C ;/22
C /;
2&5 Assess$ent
"- @usp- 7a 7er6iB
- Ane'ia
2&= Planning
&DB :
D? ulang p4st trans5usi &R7
8i4psi
&TB :
- 9FFd R? ";!!++C# %a'
- Trans5usi &R7 la(u sa'pai H8 :"!gCd?
&'4:Vital Signs, keluhan su($ekti5
&ed- : ,9> ),4'unikasi, 9n54'asi, >dukasi* keluarga tentang:
"- ,4ndisi pasien
- &r4sedur tindakan 'edis $ang akan dilakukan
2- >5ek sa'ping dan k4'plikasi dari tindakan $ang dilakukan
.A. III
PERMASALAHAN
9&4 Diagn<sa
8agai'ana penegakan diagn4sa pada kasus iniH
9&2 Pen>egahan
8agaia'ana pen+egahan dari kasus iniH
9&9 Penatalasanaan dan %r<gn<sis
8agai'ana penatalaksanaan dan pr4gn4sis pada kasus iniH
.A. IV
PEM.AHASAN
5&4 Penegaan diagn<sis %ada %asien ini
5&4&4 Ana$nesis
Ana'nesis dilakukan se(agai tahap awal dari pr4ses klinis untuk
'enegakkan diagn4sis- Ana'nesis $ang (aik dapat 'e'(erikan hasil
$ang 'e'uaskan dala' 'enentukan diagn4sis ke'ungkinan )working
diagnosis* sehingga dapat 'e'(antu 'enentukan langkah pe'eriksaan
selan%utn$a, ter'asuk pe'eriksaan 5isik dan pe'eriksaan penun%ang-
Dala' il'u 4(stetrik, dilakukan ana'nesis $ang le(ih detail terhadap
status 4(stetrik pasien, ter'asuk riwa$at persalinan, riwa$at 'enstruasi,
riwa$at k4ntrasepsi, dan riwa$at 'edis lainn$a-
&ada kasus ini, (erdasarkan ana'nesis $ang dilakukan, pasien
'erupakan se4rang wanita (erusia ## tahun, " kali 'enikah sela'a #
tahun dan sudah (er+erai sela'a " tahun, riwa$at partus " kali dan anak
hidup "- &asien diru%uk dengan keluhan uta'a dengan keluhan perdarahan
dari %alan lahir- ,eluhan ini dirasakan kurang le(ih se%ak 2 (ulan se(elu'
'asuk ru'ah sakit- &asien 'engala'i pendarahan sekitar #/; hari dala'
se'inggu- &endarahan (erhenti "/ hari- ,e'udian pendarahan (erulang
lagi- @etiap hari pasien 'engha(iskan #/3 pe'(alut setiap hari- @e%ak "
(ulan $ang lalu, pasien 'engeluh pendarahan (er+a'pur dengan
keputihan, +airan (erwarna putih dan agak (an$ak (er+a'pur dengan
darah- 7airan agak (er(au- ,akak pasien 'enderita pen$akit kanker
kandungan
,anker ser6iB 'e'iliki pre6alensi tinggi kedua kanker $ang diderita
pere'puan- &enegakan diagn4sis pada kasus ini didapatkan dari
ana'nesa (ahwa diketahui pasien 'enengeluhkan perdarahan pada %alan
lahir se%ak kurang le(ih 2(ulan- &erdarahan u'u'n$a ter%adi paska
sengga'a tetapi pada pasien ini perdarahan tidak ter%adi paska sengga'a
dan (isa 'engindikasikan suatu ge%ala karsin4'a ser6iB stadiu' lan%ut-
Didapatkan pula 5akt4r resik4 (erupa kakak $ang 'enderita kanker
kandungan-
5&4&2 Pe$erisaan !isi
&e'eriksaan 5isik selan%utn$a dilakukan untuk 'e'perta%a' pr4ses
klinis dengan 'en+ari (ukti/(ukti 4(%ekti5 terhadap keluhan su(%ekti5 pasien
dari ana'nesis di atas- &e'eriksaan 5isik dala' il'u 4(stetri 'eliputi
pe'eriksaan 5isik se+ara u'u', ke'udian pe'eriksaan status interna dan
terakhir adalah pe'eriksaan status ginek4l4gin$a-
Dari pe'eriksaan 5isik pasien ini didapatkan keadaan u'u' (aik dan
status generalis dala' (atas n4r'al ke+uali pada inspeksi 'ata
didapatkan +4n%ungti6a ane'is- Juga pada pera(aan a(d4'en dirasakan
'asa dengan ukuran "!B"!+' k4nsistensi padat dan ter5iksir- &ada
pe'eriksaan status ginek4l4gisn$a pada pe'eriksaan dengan inspekul4
didapakan 5luBus dan 5l4ur dengan p4rti4 $ang rapuh, (erdungkul/dungkul
dan 'udah (erdarah- &ada pe'eriksaan vaginal touch didapatkan p4rti4
$ang tera(a rapuh, (erdungkul dungkul dan 'udah (erdarah-
Dari hasil pe'eriksaan 5isik didapatkan tanda/tanda $ang se'akin
'enguatkan kearah diagn4sis kanker ser6iB, untuk diagn4sis pastin$a akan
di(antu dengan pe'eriksaan penun%ang
5&4&9 Pe$erisaan Pen#n8ang
&ada pasien ini disarankan untuk dilakukan pe'eriksaan darah
lengkap untuk 'e'(antu diagn4sis ane'ia seperti pada klinis dan %uga
pe'eriksa hist4 &A pada spe+i'en ser6iB untuk 'enegakan diagn4sis
kanker ser6iB itu sendiri dan %uga dilakukan pe'eriksaan radi4l4gis untuk
'engetahui in5iltrasi sel kanker sudah se%auh 'ana-
Dari hasil pe'eriksaan darah lengkap tanggal #%uli !"# didapatkan
kadar he'4gl4(in pasien se(esar .,! gCd? $ang 'enguatkan diagn4sis
ane'ia dan dari hasil pe'eriksaan hist4 &A tanggal 1 %uni !"# didapatkan
hasil
5&2 Pen>egahan %ada Kaner Ser6i7
7ara ter(aik untuk 'en+egah kanker ser6iB adalah dengan 'engetahui
se(elu' pen$akit terse(ut (erke'(ang dan 'en+egah in5eksi dari 6irus
pen$a(a( kanker ser6ik- =ntuk itu diperlukan pe'eriksaan dini kanker ser6iB
pada wanita dengan resik4 tinggi, hal itu (isa dilakukan dengan test pap s'ear-
=ntuk 'en+egah terin5eksi dengan 6irus $ang (eresik4 tinggi 'en$e(a(kan
kanker ser6iB (isa dilakukan 6aksinasi-
&ada tahun !!1, Food and Drug dministration )FDA* A'erika @erikat
telah 'en$etu%ui penggunaan 6aksin kanker <ardasil- Faksin ini diindikasikan
untuk 'en+egah kanker dan ne4plasia intraepitel pada ser6iks, anus, 6ul6a dan
6agina serta ti'(uln$a genital warts )A7O<, !"#*!
Faksin <ardasil 'erupakan 6aksin "uadrivalent, $aitu terdiri dari # tipe
virus#like particles )F?&s* $ang 'asing/'asing identik dengan pr4tein kapsid
6irus H&F tipe 1, "", "1 dan "., sehingga dapat 'erangsang pe'(entukan
anti(4di terhadap H&F tipe 1, "", "1 dan ".- H&F tipe "1 dan ". 'erupakan
pen$e(a( uta'a )3!0* ter%adin$a kanker ser6iks, sedangkan H&F tipe 1 dan ""
dapat 'en$e(a(kan genital warts )A!0* )Rad%i, !!A*- Faksin ini dipr4duksi
'elalui teknik rek4'(inan DNA pada kultur @- 7ere6isiea dan 'enggunakan
Alu'iniu' hidr454s5at sul5at se(agai ad%u6an )EHO, !"*-
FDA telah 'en$etu%ui pe'(erian i'unisasi <ardasil (agi wanita dan pria
(eru'ur antara A/1 tahun )A7O<, !"#*- 9'unisasi ini paling e5ekti5 di(erikan
pada indi6idu $ang (elu' pernah 'elakukan hu(ungan seksual- 9'unisasi
<ardasil di(erikan 2 kali se+ara 9M di 'us+ulus delt4id se(an$ak !,; 'l pada !,
dan 1 (ulan )Rad%i, !!A*- Faksin d4sis kedua dapat di(erikan 'ini'al #
'inggu setelah d4sis perta'a, sedangkan d4sis ketiga sudah dapat di(erikan
'ini'al " 'inggu setelah d4sis kedua dan tidak le(ih dari dari # 'inggu
setelah pe'(erian 6aksin d4sis perta'a- 8ila pe'(erian 6aksin <ardasil kurang
dari 2 d4sis, perlindungan terhadap H&F tipe 1 dan "" 'en%adi kurang adekuat
)?4s Angeles &u(li+ Health, !""*-
>5ekti5itas 6aksin <ardasil diperkirakan antara 3!/"!!0 dan diperkirakan
dapat 'engurangi insidensi kasus kanker ser6iks sa'pai A!0- ?a'a pr4teksi
6aksin diperkirakan sa'pai ; tahun- >5ek sa'ping dari 6aksin <ardasil ini %arang
dite'ukan, u'u'n$a (erupa rasa sakit pada te'pat pen$untikan, gatal, de'a'
ringan, nausea, di$$iness, diare, 'untah, sakit kepala, (atuk, lesu dan ins4'nia-
Faksin <ardasil tidak (4leh di(erikan pada pasien $ang sedang ha'il, sedang
sakit (erat atau hipersensiti5 terhadap k4'p4nen 6aksin, teruta'a pada pasien
dengan riwa$at alergi ragi )Rad%i, !!A*-
Faksin pr4pilaktik H&F $ang kedua adalah 7er6ariB- Faksin 7er6ariB ini
'erupakan 6aksin bivalent, $ang terdiri dari virus#like particles )F?&s* H&F tipe
"1 dan "., sehingga han$a dapat 'en+egah in5eksi H&F tipe "1 dan ". sa%a
)Rad%i, !!A*- Faksin 7er6ariB %uga di(entuk 'elalui teknik rek4'(inan DNA
pada 8a+ul46irus- Alu'iniu' hidr4ksida dan 2/deasilasi '4n454s54ril lipid A
digunakan se(agai ad%u6an pada 6aksin ini )EHO, !"*-
Faksin 7er6ariB diindikasikan se(agai pen+egahan terhadap kanker
ser6iks, cervical intraepithelial neoplasia )79N* dan "- FDA telah 'en$etu%ui
pe'(erian 6aksin bivalent ini pada wanita (eru'ur A/; tahun )A7O<, !"#*-
7ara pe'(erian 6aksin 7er6ariB, sa'a dengan +ara pe'(erian 6aksin
<ardasil- 8e(erapa penelitian 'enggunakan 6aksin bivalent ini 'enun%ukkan
(ahwa e5ekti5itas 6aksin 7er6ariB +ukup tinggi $aitu 'en+apai le(ih dari A!0, dan
dapat (ertahan sa'pai #,; tahun )Rad%i, !!A*- Faksin 7er6ariB tidak (4leh
di(erikan pada wanita $ang sedang ha'il, sedang sakit (erat atau hipersensiti5
terhadap k4'p4nen 6aksin teruta'a pada wanita dengan riwa$at alergi lateks
)Mahendra, !"*-
8erikut dala' ta(el "-" 'erupakan ringkasan dari kedua 6aksin terse(ut:
<ardasil 7er6ariB
F?& antigen H&F 1, "", "1 dan ". H&F "1 dan ".
@iste' ekspresi @- 7ere6isiea 8a+ul46irus
Ad%u6an Alu'iniu' hidr454s5at
sul5at
Alu'iniu' hidr4ksida
2/deasilasi '4n454s54ril
lipid A
Target pe'akai &ria dan wanita )A/1
tahun*
Eanita )A/; tahun*
&en$i'panan @i'pan 6aksin H&F pada re5rigerat4r pada suhu 2;
!
F/
#1
!
F
Faksin tidak (4leh di(ekukan
&e'(erian !,; 'l 9M pada (ulan ke !, ", dan 1
,4ntraindikasi Eanita ha'il
&asien sedang sakit (erat
Riwa$at hipersensiti5 terhadap k4'p4nen 6aksin
>5ek @a'ping Reaksi di te'pat suntikan : N$eri, ke'erahan atau
(engkak-
Reaksi lain : De'a', sakit kepala atau 5atiIue, 'ual,
'untah, diare, n$eri a(d4'en, n$eri 4t4t atau sendi-
,edua 6aksin untuk H&F terse(ut 'erupakan 6aksin pr4pilaktik atau
pre6ensi, $aitu 6aksin $ang dapat 'engha'(at in5eksi 6irus $ang 'en$e(a(kan
ti'(uln$a sel/sel kanker dengan +ara 'e'i+u ter%adin$a i'unitas hu'4ral,
(ukan i'unitas seluler seperti pada 6aksin terapeutik- Faksin H&F 'enginduksi
k4nsentrasi neutrali$ing antibod% $ang tinggi- Faksin $ang di(erikan se+ara
intra'uskuler 'enghasilkan akses $ang +epat ke l%mph node - F?& pada 6aksin
H&F sangat i'un4genik dan 'enginduksi resp4n anti(4di $ang p4ten- F?&
se+ara +epat di(awa dengan pr4teksi terhadap in5eksi H&F- 9g< ini adalah
i''un4gl4(ulin $ang penting pada sekresi ser6iks teruta'a pada z4na
transisi4nal di'ana k4nsentrasin$a sangat tinggi sehingga se+ara langsung
'en+egah ter%adin$a in5eksi )EHO, !"*-
@elain 6aksin pr45ilaksis, saat ini 'ulai dike'(angkan pula 6aksin
terapeutik $ang dapat 'engeli'inasi lesi dan in5eksi dengan +ara
'e'(angkitkan i'unitas seluler- @tudi saat ini di54kuskan pada H&F tipe "1
dengan 'enggunakan Viral nonstructural proteins se(agai antigen)EHO, !"*-
5&9 Penatalasanaan Kaner Ser6i7
&enatalaksanaan kanker ser6iB disesuaikan dengan staging dari pen$akit
terse(ut- @tadiu' (erdasarkan F9<O :
@tadiu' 9-
,anker leher rahi' han$a terdapat pada daerah leher rahi' )ser6iks*
@tadiu' 9A- ,anker in6asi6e didiagn4sis 'elalui 'ikr4sk4pik
)'enggunakan 'ikr4sk4p*, dengan pen$e(aran sel tu'4r 'en+apai
lapisan str4'a tidak le(ih dari kedala'an ; '' dan le(ar 3''-
@tadiu' 98- Tu'4r $ang terlihat han$a terdapat pada leher rahi' atau
dengan pe'eriksaan 'ikr4sk4p le(ih dala' dari ; '' dengan le(ar 3
'' )&e+4relli, et all !!1*-
@tadiu' 99
,anker 'eluas keluar dari leher rahi' na'un tidak 'en+apai dinding
panggul- &en$e(aran 'eli(atkan 6agina C2 (agian atas-
@tadiu' 99A- ,anker tidak 'eli(atkan %aringan pen$a'(ung
)para'etriu'* sekitar rahi',na'un 'eli(atkan C2 (agian atas 6agina
@tadiu' 998- ,anker 'eli(atkan para'etriu' na'un tidak 'eli(atkan
dinding sa'ping panggul )&e+4relli, et all !!1*-
@tadiu' 999-
,anker 'eluas sa'pai ke dinding sa'ping panggul dan 'eli(atkan "C2
6agina (agian (awah- @tadiu' 999 'en+akup kanker $ang 'engha'(at
pr4ses (erke'ih sehingga 'en$e(a(kan ti'(unan air seni di gin%al dan
(eraki(at gangguan gin%al
@tadiu' 999A- ,anker 'eli(atkan "C2 (agian (awah 6agina na'un tidak
'eluas sa'pai dinding panggul
@tadiu' 9998- ,anker 'eluas sa'pai dinding sa'ping 6agina $ang
'en$e(a(kan gangguan (erke'ih sehingga (eraki(at gangguan gin%al
)&e+4relli, et all !!1*-
@tadiu' 9F-
Tu'4r 'en$e(ar sa'pai ke kandung ke'ih atau re+tu', atau 'eluas
'ela'paui panggul-
@tadiu' 9FA- ,anker 'en$e(ar ke kandung ke'ih atau re+tu'
@tadiu' 9F8- ,anker 'en$e(ar ke 4rgan $ang %auh )&e+4relli, et all
!!1*-
Terapi kanker ser6iks in6asi5 ditentukan 4leh pe'eriksaan klinis dan
(edah- Met4de peng4(atann$a adalah dengan eksisi (edah, terapi radiasi,
ke'4terapi, atau k4'(inasi 'et4de/'et4de terse(ut )&ri+e, !!*-
&ada stadiu' 79N pr4sedur cr%osurger% %uga +ukup e5ekti5 dan le(ih
'urah serta 'udah- ,e'4terapi dapat di(erikan pada stadiu' 998/9FA atau pada
stadiu' 9 dan 99 A )Rah'an, !!3*-
&ada kasus ini disarankan untuk 'elakukan staging dengan (antuan
pe'eriksaan ta'(ahan seperti pe'eriksaa hist4 &A, dan =@< ur4genital untuk
'engetahui per%alanan pern$akitn$a saat ini-
.A. V
KESIMPULAN DAN SARAN
DA!)AR PUS)AKA
"- A(adi A- ,ardi4t4k4gra5i Janin dan Fel4si'etri D4ppler- 9n: @ai5uddin
A8, Ra+hi'hadhi T, Eikn%4sastr4 <H, eds- 9l'u ,e(idanan @arw4n4
&rawir4hard%4- Jakarta: &T 8ina &ustaka @arw4n4 &rawir4hard%4J
!"!:"/#1-
- A'eri+an 74llage 45 O(stetri+ians and <$ne+4l4gist- 74''ittee
Opini4n : Hu'an &apill4'a6irus Fa++inati4n- !"#
2- <a'(4ne J7, M44re J<- 7lini+al Appr4a+h t4 the &atient- 9n: Ha+ker
NF, M44re J<, <a'(4ne J7, eds- >ssentials 45 O(stetri+s and
<$ne+4l4g$- #th ed- &hiladelphia: @aundersJ !!#:A/"!-
#- ?4s Angeles &u(li+ Health- Hu'an &apill4'a6irus Re+4'(inant
Fa++ines- ?4s Angeles, !""
;- Mahendra, N$4'an 8a$u- Faksin Hu'an &apill4'a6irus- Denpasar-
!"
1- Ra%i, Maksu'- Faksin ,anker- Dep4k- !!A
3- @upart4nd4, @eti$4hadi 8- Ana'nesis- 9n: @ud4$4 AE, @eti$4hadi 8,
Alwi 9, @i'adi(rata M,, @etiati @, eds- 9l'u &en$akit Dala'- ;th ed-
Jakarta: 9nterna&u(lishingJ !!A:;/3-
.- =N97>F/9nd4nesia- Ringakasan ,a%ian: ,esehatan 9(u K Anak-
Jakarta- !"-
A- EHO- 9n54r'ati4n @heet O(ser6ed Rate 45 Fa++ine Rea+ti4ns Hu'an
&apill4'a Firus Fa++ine- <ene6a- !"-