Lampiran II Keputusan Direktur

Jenderal Minyak dan Gas Bumi

Nomor : 84.K/38/DJM/!!8
"an##al : ! $#ustus !!8
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
"$"$&$'$ ()M)'IK*$$N K)*)L$M$"$N K)'J$
$"$* IN*"$L$*I D$N ()'$L$"$N
+++++++++++++++++++++++++++
I. ()M)'IK*$$N K)*)L$M$"$N K)'J$ IN*"$L$*I
$. (emeriksaan Keselamatan Ker,a Instalasi meliputi penilaian peren-anaan den#an
melaksanakan penelaa.an ter.adap data:
a. (eralatan proses/ utilitas dan pen#ola.an lim0a.1
0. $lat ukur dan meterin#1
-. *istem perpipaan 1
d. *istem instrumentasi 1
e. (iranti pen#aman 1
2. "an#ki tim0un 1
#. *istem pen-e#a.an dan penan##ulan#an ke0akaran 1
.. *istem pen-e#a.an dan pemantauan pen-emaran lin#kun#an 1
i. (eralatan lain 1
,. Dia#ram alir proses dan dia#ram pipa 3 instrumen 1
k. Gam0ar tata letak peralatan 1
l. (eker,aan sipil 1
m. Klasi2ikasi daera. 0er0a.aya 4hazardous area classification5 1
n. )le-tri-al one line dia#ram 1
o. Gam0ar tata letak pentana.an 4grounding lay-out5 1
p. Diagram cause & effect / *$6) &.art 1
7. (rosedur ker,a pen#operasian peralatan 1
r. (rosedur e8akuasi darurat 1
s. *urat persetu,uan atau rekomendasi dari instansi yan# 0er9enan# untuk pro#ram
(en#elolaan dan (emantauan Lindun#an Lin#kun#an.
B. (emeriksaan 2isik.
(emeriksaan 2isik meliputi:
. (emeriksaan Instalasi untuk memastikan sesuai tidaknya Instalasi den#an
peren-anaan/ spesi2ikasi/ prosedur pem0uatan dan pemasan#an.
:. Memeriksa Kelen#kapan Mutu (eralatan/ "eknik Keselamatan Ker,a dan Lindun#an
Lin#kun#an meliputi :
a. $lat (emadam ke0akaran 1
0. $lat deteksi api/ panas/ asap dan #as 0er0a.aya 1
-. $lat perlen#kapan penyelamatan dan pelindun# peroran#an 1
8
d. *istem komunikasi1
e. *istem kontrol dan pen#.entian darurat 4emer#en-y s.utdo9n system51
2. (emeriksaan tan##a/ lampu/ 0ordes dan .andrail1
#. 6larin#1
.. 'o-k Mu22ler1
i. (eralatan pen-e#a.an dan penan##ulan#an pen-emaran lin#kun#an1
,. *istem untuk meniadakan 0a.aya listrik statis dan arus listrik lainnya1
k. "anda%tanda keselamatan ker,a/ antara lain 1 tanda perin#atan/ laran#an/ kode
9arna dan tanda lainnya.
3. Memeriksa Kelen#kapan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan (eralatan/ *erti2ikat
Kelayakan Konstruksi (lat2orm serta I,in (en##unaan dari Instansi teknis terkait
antara lain:
a. Katup (en#aman1
0. Be,ana "ekan dan peralatan lain se,enisnya1
-. (eralatan Berputar 4unit pompa dan unit kompresor51
d. (eralatan Listrik1
e. (esa9at $n#kat1
2. (ipa (enyalur1
#. *truktur $n,un#an Lepas (antai1
.. Ketel ;ap 3 Be,ana ;ap/ $lat Bantu Na8i#asi/ $lat ;kur 3 Meterin#/ $lat
"im0an#/ <elide-k/ =at 'adio $kti2/ Ba.an (eledak/ dan lain%lain 1
i. (eralatan penyelamatan dan perlindun#an peroran#an.
4. K.usus Instalasi pem0oran 9a,i0 dilakukan pemeriksaan 0erkala sesuai den#an
(edoman (elaksanaan >perasi (em0oran Darat dan Lepas (antai ?an# $man di
Indonesia 4KK%@%DJM5.
A. (emeriksaan (re%&ommissionin#/ &ommissionin# dan (en#u,ian.
&. (elaporan
Menyusun seluru. .asil pemeriksaan teknis 0er0entuk dokumen untuk disera.kan ke
Direktur Direktorat "eknik (ertam0an#an Minyak dan Gas Bumi se0a#ai 0a.an e8aluasi
untuk pener0itan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan Instalasi.
II. ()M)'IK*$$N K)*)L$M$"$N K)'J$ $"$* ()'$L$"$N :
$. ()M)'IK*$$N K)*)L$M$"$N K)'J$ K$";( ()NG$M$N
(emeriksaan teknis katup pen#aman meliputi
a. (enelaa.an Dokumen
% ( 3 ID 4(ipin# 3 Instrument Dia#ram5
% Dokumen Katup (en#aman
% (lat nama
% "ipe katup pen#aman 1
B Kon8ensional
B (ilot
B Balan-e
!
% *erti2ikat Kelayakan (en##unaan "est Ben-.
% 'ekaman Kali0rasi (ressure Gau#e / Indi-ator
% (er.itun#an tekanan u,i -old di22. untuk menetukan tekanan 0uka nyata
0. (elaksanaan pen#u,ian
% ;,i tekanan 0uka
% ;,i 0o-or
-. 'ekaman <asil ;,i
'ekaman .asil u,i diisi 0erdasarkan dokumen katup pen#aman/ data plat nama serta
data pen#u,ian se0a#ai 0a.an e8aluasi pener0itan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan
(eralatan.
d. (enye#elan
(enye#elan katup pen#aman dilakukan ole. (elaksana Inspeksi "am0an# pada
pen#atur katup pen#aman yan# tela. diu,i den#an .asil 0aik den#an men##unakan
*e#el Mi#as.
B. ()M)'IK*$$N K)*)L$M$"$N K)'J$ B)J$N$ ")K$N D$N *)J)NI*N?$
(emeriksaan teknis 0e,ana tekan dan se,enisnya di0edakan men,adi 3 4ti#a5 0a#ian :
. Be,ana tekan dan se,enisnya yan# 0aru dan atau akan dipasan#.
:. Be,ana tekan dan se,enisnya yan# lama dan atau tela. dipasan#.
3. Be,ana tekan dan se,enisnya yan# men#alami reparasi / alterasi / modi2ikasi.
B.. (emeriksaan "eknis Be,ana "ekan dan se,enisnya yan# 0aru dan atau akan dipasan#.
a. (enelaa.an data yan# meliputi :
% Gam0ar konstruksi dan per.itun#an 0e,ana tekan 1
% *pesi2ikasi material yan# akan di#unakan 1
% *pesi2ikasi prosedur las dan rekaman kuali2ikasi prosedur serta -atatan
kuali2ikasi 4serti2ikat5 un,uk ker,a ,uru / operator las 1
% (rosedur u,i tidak merusak dan kuali2ikasi personilnya 1
% (rosedur reparasi 1
% (rosedur perlakuan panas pas-a las 40ila disyaratkan5 1
% (rosedur u,i tekan 1
0. (emeriksaan 2isik yan# meliputi :
% Ceri2ikasi system pen#endalian mutu pemanu2aktur 1
% Identi2ikasi material yan# akan di#unakan 1
% Ceri2ikasi pem0entukan 0e,ana 1
% Ceri2ikasi pemasan#an sam0un#an 1
% Ceri2ikasi persiapan pen#elasan 1
% (emeriksaan .asil las serta 8eri2ikasi .asil u,i tanpa merusak 1
% (en#ukuran dimensi 0e,ana dan pemeriksaan internal 1
% ;,i 0o-or dan u,i tekan 1
% Ceri2ikasi 2ormulir pemanu2aktur dan plat nama 0e,ana.
@
-. ;,i tekan :
% (emeriksaan rekaman kali0rasi alat pen#ukur dan alat pen-atat tekanan/
termasuk daera. ,an#kauan yan# dii,inkan untuk tekanan u,i yan#
0ersan#kutan/ dimana skala penun,ukan maksimum peralatan termaksud /A % 4
kali tekanan u,i.
% ;,i tekan dilaksanakan den#an menaikkan tekanan se-ara 0erta.ap dan di-atat
den#an alat pen-atat tekanan sampai tekanan u,i yan# tela. ditentukan
kemudian tekanan dita.an minimum selama : 4dua5 ,am dan setela. itu tekanan
dikeluarkan se-ara 0erta.ap.
d. (elaporan
Menyusun seluru. .asil pemeriksaan teknis 0er0entuk dokumen untuk disera.kan
ke Direktur Direktorat "eknik (ertam0an#an Minyak dan Gas Bumi se0a#ai 0a.an
e8aluasi untuk pener0itan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan (eralatan.
B.:. (emeriksaan teknis 0e,ana tekan dan se,enisnya yan# lama dan atau tela. dipasan#
a. (enelaa.an data yan# meliputi :
% *erti2ikat kelayakan pen##unaan peralatan yan# akan diperpan,an# masa
0erlakunya 1
% &atatan ri9ayat pen##unaan 0e,ana 1
% Gam0ar 0an#unan 0e,ana 4as 0uilt dra9in#5 1
% *alinan plat nama atau marka keras lainnya 1
% (rosedur ker,a aman melakukan pemeriksaan.
0. (emeriksaan 2isik meliputi 1
% (emeriksaan 8isual kondisi 0e,ana 1
% Ceri2ikasi .asil pen#ukuran terak.ir te0al 0e,ana yan# dilakukan ole.
perusa.aan
% Melakukan pen#ukuran te0al 0e,ana
% ;,i tidak merusak 40ila diperlukan5
% Ceri2ikasi .asil per.itun#an sisa umur 0e,ana
-. (elaporan
Menyusun seluru. .asil pemeriksaan teknis 0er0entuk dokumen untuk disera.kan
ke Direktur Direktorat "eknik (ertam0an#an Minyak dan Gas Bumi se0a#ai 0a.an
e8aluasi untuk mener0itkan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan (eralatan.
B.3. (emeriksaan teknis 0e,ana tekan dan se,enisnya yan# men#alami reparasi / alterasi /
modi2ikasi
a. (enelaa.an data yan# meliputi :
% *erti2ikat Kelayakan (en##unaan (eralatan yan# akan diter0itkan dan atau
diperpan,an# masa 0erlakunya 1
% &atatan ri9ayat pen##unaan 0e,ana 1
% Gam0ar 0an#unan dan konstruksi 0e,ana 1
% *alinan plat nama atau marka keras lainnya 1
% (rosedur ker,a aman melakukan pemeriksaan 1
% (rosedur reparasi / alterasi / modi2ikasi 1
% (er.itun#an reparasi / alterasi / modi2ikasi 1

% *pesi2ikasi material 0a.an pen##anti 1

% *pesi2ikasi prosedur las dan rekaman kuali2ikasi prosedur serta -atatan
kuali2ikasi 4serti2ikat5 un,uk ker,a ,uru / operator las 1
% (rosedur u,i tidak merusak dan kuali2ikasi personilnya 1
% (rosedur perlakuan panas pas-a las 40ila disyaratkan5.
0. (emeriksaan 2isik yan# meliputi :
% Ceri2ikasi sistem pen#endalian mutu pemanu2aktur 1
% Identi2ikasi material yan# akan di#unakan 1
% Ceri2ikasi pem0entukan 0e,ana 1
% Ceri2ikasi pemasan#an sam0un#an 1
% Ceri2ikasi persiapan pen#elasan 1
% (emeriksaan .asil las serta 8eri2ikasi .asil u,i tanpa merusak 1
% (en#ukuran dimensi 0e,ana 1
% ;,i 0o-or dan u,i tekan 40ila diperlukan5 1
% Ceri2ikasi 8ormulir pemanu2aktur dan plat nama 0e,ana 1
% Ceri2ikasi kasil pen#ukuran te0al 0e,ana yan# dilakukan ole. (erusa.aan 1
% Melakukan pen#ukuran te0al 0e,ana 1
% Ceri2ikasi .asil per.itun#an sisa umur 0e,ana 1
-. (elaporan
Menyusun seluru. .asil pemeriksaan teknis 0er0entuk dokumen untuk disera.kan
ke Direktur Direktorat "eknik (ertam0an#an Minyak dan Gas Bumi se0a#ai 0a.an
e8aluasi untuk pener0itan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan (eralatan.
&. ()M)'IK*$$N K)*)L$M$"$N K)'J$ ()*$D$" $NGK$"
(emeriksaan teknis pesa9at an#kat meliputi :
a. (enelaa.an Dokumen
E *pesi2ikasi peren-anaan dan ta0el 0e0an
E (er.itun#an peren-anaan
E Gam0ar peren-anaan
E Material yan# di#unakan
E *pesi2ikasi sam0un#an
E *um0er tena#a yan# di#unakan
E (etun,uk operasi 4operasi manual5
0. (emeriksaan 2isik
E (emeriksaan sam0un#an%sam0un#an
E (emeriksaan kait peme#an# 0e0an
E (emeriksaan 0a#ian yan# 0er#erak dan 0erputar
E (emeriksaan sistem .idrolik / pneumatik
E (emeriksaan kondisi tali 0a,a 49ire rope5 termasuk ikatan simpul dan ,umla.
lilitan
E Ceri2ikasi 2un#si indikator%indikator
E Ceri2ikasi dimensi 0oom
E Ceri2ikasi -ounter 9ei#.t
E (emeriksaan persiapan pen#u,ian
% (ersiapan tempat pen#u,ian
:
% (rosedur pen#u,ian
% (ersiapan alat u,i antara lain
% $lat ukur 0e0an 4load -ell5
% Be0an u,i
% $lat%alat ukur lainnya
E >perator yan# suda. 0erkuali2ikasi
-. (elaksanaan pen#u,ian
% ;,i 2un#si tanpa 0e0an
% ;,i 0e0an sesuai den#an prosedur u,i 0e0an yan# tela. mendapat pen#esa.an
Direktur
d. (emeriksaan setela. pen#u,ian
(emeriksaan atas seluru. 0a#ian%0a#ian yan# ter0e0ani dan 0er#erak ataupun yan#
diam untuk men#eta.ui kemun#kinan adanya de2ormasi/ retak/ lon##ar pada 0aut
dan atau -a-at%-a-at lainnya.
e. (emeriksaan K.usus
% $pa0ila pesa9at an#kat men#alami kerusakan atau dira#ukan kemampuannya.
% $pa0ila diadakan per0aikan atau peru0a.an prinsipil pada pesa9at an#kat.
2. 'ekaman .asil u,i
'ekaman .asil u,i diisi 0erdasarkan atas data pesa9at an#kat dan .asil u,i.
#. (elaporan
Menyusun seluru. .asil pemeriksaan teknis 0er0entuk dokumen untuk disera.kan
ke Direktur Direktorat "eknik (ertam0an#an Minyak dan Gas Bumi se0a#ai 0a.an
e8aluasi untuk pener0itan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan (eralatan.
D. ()M)'IK*$$N K)*)L$M$"$N K)'J$ ;NI" (>M($/ ;NI" K>M(')*>'
D$N ()NGG)'$KN?$.
(emeriksaan teknis unit pompa/ unit kompresor dan pen##eraknya meliputi :
a. (enilaian ter.adap ran-an# 0an#un unit (ompa/ unit Kompresor dan pen##eraknya
den#an melaksanakan penelaa.an data
% *pesi2ikasi peren-anaan 1
% Gam0ar dan per.itun#an peren-anaan 1
% *pesi2ikasi material yan# di#unakan 1
% *pesi2ikasi sam0un#an yan# di#unakan 1
% *pesi2ikasi komponen utama dan pendukun# serta piranti pen#aman yan#
di#unakan 1
% (edoman pen#operasian dan pemeli.araannya.
0. (enilaian 2a0rikasi den#an melaksanakan penelaa.an laporan inspeksi yan#
dilakukan ole. (i.ak Keti#a yan# independen di pa0rik pem0uat yan# terdiri antara
lain:
% Identi2ikasi material 1
% Ceri2ikasi pipa%pipa instrumen 1
3
% Ceri2ikasi pen#u,ian komponen%komponen utama 1
% <asil u,i 0alans 1
% <asil pemeriksaan kelurusan 4ali#nment5 koplin# dan poros pompa/kompresor
den#an pen##eraknya 1
% <asil F2a-tory a--eptan-e testG yan# tela. dilakukan di pa0rik pem0uat 1
% (emeriksaan ter.adap sistem pen##eraknya.
-. (emeriksaan 2isik/ yaitu pemeriksaan men#ikuti proses pemasan#an unit (ompa /
unit Kompresor den#an pen##eraknya dilokasi pemasan#an den#an melakukan :
% Identi2ikasi peralatan dan komponen 1
% (emeriksaan kondisi struktur pondasi 1
% (emeriksaan kelen#kapan alat ukur dan piranti pen#aman 1
% (emeriksaan umum kondisi pemasan#an unit (ompa/ unit kompresor dan
pen##eraknya 1
% ;,i mekanikal/ kelistrikan dan instrumen 1
% ;,i -o0a piranti pen#aman 1
% (emeriksaan pelaksanaan Fstart%upG 1
% ;,i kemampuan.
d. (elaporan
Menyusun seluru. .asil pemeiksaan teknis 0er0entuk dokumen untuk disera.kan
ke Direktur Direktorat "eknik (ertam0an#an Minyak dan Gas Bumi se0a#ai 0a.an
e8aluasi untuk pener0itan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan (eralatan.
). ()M)'IK*$$N K)*)L$M$"$N K)'J$ (I($ ()N?$L;'
(emeriksaan teknis pipa penyalur meliputi :
a. (enelaa.an Dokumen
% ;mum
Lokasi
Jad9al penyelesaian pem0an#unan
*pesi2ikasi peren-anaan
*pesi2ikasi prosedur las dan rekaman kuali2ikasi prosedur serta -atatan
kuali2ikasi 4serti2ikat5 un,uk ker,a ,uru / operator las
(rosedur reparasi
*pesi2ikasi material yan# di#unakan
(rosedur pen#operasian dan pemeli.araan
(rosedur pem0ersi.an dan pen#erin#an
Data piranti pen#aman
% 'an-an# 0an#un
E (enelaa.an peta ,alur 0entan# pipa penyalur antara lain :
B Kedalaman letak pipa penyalur maksimum dan minimum 4k.usus pipa
penyalur lepas pantai5
B *udut kemirin#an
B Kedalaman perparitan
B Jarak 0entan#an maksimum yan# tersan##a
B 'i#.t o2 Day 4'>D5
4
E (enelaa.an metode pelen#kun#an pipa dilokasi meliputi :
B diameter pipa
B kete0alan pipa
B radius len#kun# pipa
E (enelaa.an 0e0an pipa penyalur
B Be0an operasi antara lain 0erat sendiri/ tekanan internal dan eksternal/
ekspansi panas/ daya apun# dan lain%lain.
B Be0an lin#kun#an antara lain #elom0an#/ arus/ an#in/ #empa dan lain%
lain
B Be0an pemasan#an antara lain buckling/ residual stress yan# ter,adi
saat instalasi pipa
E (enelaa.an per.itun#an kekuatan pipa penyalur antara lain :
B "e#an#an yan# ter,adi pada pipa penyalur/ buckling/ on bottom
stability 4k.usus pipa penyalur lepas pantai5
B (er.itun#an penyan##a pipa penyalur
B (er.itun#an tekanan u,i yan# akan dilakukan
E (enelaa.an per.itun#an pen#endalian korosi antara lain :
B Karakteristik korosi
B Metode pen#endalian korosi
B *pesi2ikasi dan dimensi -oatin#
B Ke0utu.an pen#endali korosi yan# diperlukan
E (enelaa.an pada 2asilitas terkait dan sistem instrumentasi antara lain :
B *istem pipa terkait seperti riser/ pig launcher/ pig receiver/ sistem
metering dan lain%lain
B *tasiun pen#uat
B *istem instrumentasi seperti sistem pen#.entian darurat/ katup
pen#aman/ dan lain%lain.
E (enelaa.an surat persetu,uan atau rekomendasi dari instansi yan#
0er9enan# untuk pro#ram pen#elolaan dan pemantauan lindun#an
lin#kun#an.
% (enelaa.an data ren-ana operasi
E (en##unaan 4ser8i-e5
E *pe-i2i- #ra2ity
E "ekanan normal masuk
E "ekanan normal keluar
E "ekanan operasi maksimum
E "emperatur operasi
E La,u aliran operasi
0. (emeriksaan 2isik meliputi
% Identi2ikasi material yan# akan di#unakan 1
% (emeriksaan lokasi ,alur pipa penyalur untuk memastikan klasi2ikasi area/
tipe konstruksi dan ,arak aman yan# tersedia 1
A
% (emeriksaan persiapan pen#elasan dan kesamaan sum0u serta kelurusan
sam0un#an pipa 1
% (emeriksaan sistem penyan##a dan perparitan 1
% (enelaa.an .asil u,i tidak merusak 1
% Kondisi dan rekaman .asil u,i sistem pen#endalian korosi serta pem0erat pipa
4K.usus pipa penyalur lepas pantai5 1
% (emeriksaan pelaksanaan pem0ersi.an dan pen#erin#an dalam pipa penyalur1
% (emeriksaan Kelen#kapan piranti pen#aman 1
-. (emeriksaan pelaksanaan u,i tekan
Kelen#kapan peralatan u,i yan# terdiri dari :
% Dead 9ei#.t tester 4DD"5
% (en#ukur tekanan
% (en#ukur temperatur
% (en-atat tekanan 4pressure re-order5
% (en-atat temperature 4temperature re-order5
% (ompa
$lat pen#ukur dan pen-atat terse0ut .arus dikali0rasi se0elum di#unakan/ dan
skala penun,ukan maksimumnya adala. /A % 4 kali tekanan u,i.
d. ;,i tekan
;,i tekan dilaksanakan den#an menaikkan tekanan se-ara 0erta.ap sampai den#an
tekanan u,i dan dita.an minimum selama :4 4dua pulu. empat5 ,am untuk pipa
penyalur didarat/ minimum 8 4delapan5 untuk pipa penyalur di lepas pantai dan
minimum : 4dua5 ,am untu pipa penyalur uap panas0umi.
e. (elaporan
Menyusun seluru. .asil pemeriksaan teknis 0er0entuk dokumen untuk disera.kan
ke Direktur Direktorat "eknik (ertam0an#an Minyak dan Gas Bumi se0a#ai 0a.an
e8aluasi untuk pener0itan *erti2ikat Kelayakan (en##unaan (eralatan.
H