Anda di halaman 1dari 9

Kaganti rokok nan sabatang

Siriah dicarano nan disambahkan


Adaik baso jo basi nan bawarihi
Kaganti ambo manuruik jo manjalang
Mamohon rilla jo maaf sarato mangulurkan tangan
Jo salam ambo mulai i
ASSALAMUALAIKUM WR W!
Sairing balam jo barabah
!alam lalu barabah mandi
Samo mambubuang jo tam"uo
Sairiang salam d#ngan sambah
Salam lalu sambah kumbali
$alingkuang angku%angku kasadon&o
Kasha ambun kasha baludu
!atanti bajaik ta"i
!atura" jo banang sirah
$aham"ai di sandaran
Minta rilla jo maaf ambo ka"ado "anghulu
'an salirik duduak kanan jo kiri
'an sa#daran mahadok katangah
Jo sambah dimulaiakan
Anak itiak diat#h dalimo
Anak alang dalam biluka
Kaciak indak disabuik namo
(adang indak di imbaukan gala
)alu"uh batang mala"ari
)ucuakn&o manim"o aka bajumbai
*ibaok urang ka bati"uh
Sungguh"un ambo tagak badiri
!ukanlah ambo tahu "andai
Ujuik dibathin duduak basim"uah
Manolah angku rajo nan batigo+ basa nan baram"#k+ angku%angku ninik mamak+
alim ulama imam kathib+ cadiak "andai jo bundo kanduang+ sarato rajo alam nan
hadir diacaro nanko
Ujuik sambah di la&iu kanan basamo+ salam taj#lo kanan ra"#k Sambah tatabua
kanan ban&ak+ k#"ado ninik mamak+ nan gadang basa batuah+ warih nan
bajaw#k+ "usako nan batolong+ ibaraik ka&u gadang ditangah koto+ nan ba"ucuak
sabana bul#k+ nan baur#k sabana tunggang !atang gadang dahann&o ku#k+
daun rimbun buahn&o lab#k 'an rimbun ram"ak d#k adaik+ babuah lab#k d#k
"usako !atang gadang tam"#k basanda+ ur#k bak#k bas#lo+ dahan ku#k tam"#k
bagantuang !uah lab#k buliah dimakan+ daun rimbun tam"#k balinduang+
balinduang jiko ka "an#san+ bataduah jiko ka hujanan+ i&o d#k anak kamanakan+
nan salingkuang cu"ak adaik+ nan sa"a&ung sa"a tagak+ dibawah "a&ung
dilingkuang cu"ak+ ka"ai tam"#k batan&o+ ka "ulang tam"#k babarito+ kusuik
kaman&alasaian+ karuah nan ka mam"ajaniah ,ukum adaik katon&o bana+ s&ak
landai aiu n&o janiah
Sairing ka"ado alim jo ulama+ suluah b#ndang di nagari+ nan tahu di halal d#ngan
haram+ tahu jo sunat d#ngan "aradhu+ mangarati lafa jo makna+ sarato s&ah
d#ngan bata
*uduak ba"adoman kitab+ tagak suko ba"ituah+ ka undang%undang ka madinah
ka "a&ung "anji ka sarugo
Lorong ka"ado cadiak "andai+ urang nan arif bijaksano+ nan tahu jo ki#h jo kato
ba&ang+ tahu di angin nan basiu+ tahu diri&aik ka mandingin+ tahu diunak ka
man&angkuik+ tahu jar#k ka malantai+ tahu baha&o nan katibo+ itulah tali tigo
sa"ilin bak tunggu tigo sajarangan di salingka nagari Manggo"oh umum dialam
Minangkabau
K#"ado kaum ibu+ bundokanduang+ urang "an&atun jo "angsiah+ "a&antun d#k
anak dagang+ "angasih ka"ado urang miskin+ lim"a"#h rumah nan gadang+
amban "uruak biliak nan dalam+ "#ti am#h aluang bunian+ anak kunci lumbuang
ba"#rang+ caha&o rumah sal#ndang duni#+ jikok auih tam"#k mintak aia+ jikok
la"a tam"#k minta nasi
,ari baik katiko #lok+ "ada hari wakatu kini+ ombak tanang+ angin lah salasai
Rantiang tak badatiak lai murai tak bakicau lai Alhamdulillah s&ukur nikmat
ka"ado allah at#h sagalo rahmadn&o Asah basiang am"#k tumbuah+ n&ato
manimbang dinan ado *il#ngongkan kiri jo kanan+ di"andang hili# jo mudiak+
nan jauh alah datang+ nan ham"ia alah tibo+ sa"angka dulu datang mananti+ ado
nan mambao nasi jo jamba+ lah bakum"ua kito di bal#rong nangko+ untuak
man&umarakkan acara al#k manggadangkan+ sarato m#l#wakan gala sako
"anghulu suku jambak+ "a&uang "anji datuak basa nagari Manggo"oh
A"olah sambah nan disambahkan+ titah nan ka ambo anta sam"ai ka"ado kito
nan basamo *icubo maulang%ulang kaji+ kito bukak si tambo lamo+ tantang barih
balab#h adaik Minangkabau+ sarato asa usuo nagari Manggo"oh dan barih
balab#h adaikn&o nan di"aturun "anaikan sam"ai kini
(ulamo mudiak ka hulu
Mati di samba ikan tilam
Kanai anak bada balang
)usako niniak nan dahulu
Lai babuhuo bakanakan
Kini manjadi undang%undang
-lok ranahn&o Minangkabau+ ru"o karambi# tinggi%tinggi+ cando "inang
lingu&uran Ru"o rum"uikn&o gatiu%gatiuan !ukik baririk kiri kanan+gunuang
mara"i jo singgalang $andik#k jo gunung sago+ "asaman jo gunung talang
)udiang am#h batimba jalan+ baringin ditangah koto+ labuah luruiah jalann&o
golong+ sawah batum"ak dinan data+ ladang babidang dinan l#r#ang
!anda baliku turuik bukik+ cancang latih+ ninik mo&ang+ tambilang basi rang tuo%
tuo Sawah lah sudah jo lantakn&o+ ladang lah sudah jo ranjin&o+ sawah balantak
ba su"adan+ ladang diagiah babintalak+ "adang di bari balangundi
Rimbo diagiah bajiluang+ bukik dibari bakarakatau Ka at#h n&ato ka ambun
jantan+ ka bawah n&ato takasiak bulan+ niniak mamak baula&at+ hak n&ato
ba"un&o+ gangamlah n&ato nan baum"uak Rumah gadang basandi batu+ sandi
banamo aluo adaik+ tonggak banamo ka sandaran+ atok ijuak dindiang bauki#+
gonjong am"#k bintang bakilau banamo rabuang mambacuik+ timah mamutiah
diat#hn&o $onggak gaharu lantai cindano+ tarali gadiang balariak+ bubuangan
burak katabang+ tuturan labah mangir#k+ "aran gamba ula ngiang+ bagaluik ru"o
ukiu cino+ salo man&alo aiu "#rak+ ba anjuang batingkok baalun%alun+ tam"#k
"uti manur# manarawang !arih balab#h Minangkabau Satitiak nan "antang
hilang+ nana sabarih nan indak lu"o+ jauah buliah ditunjukkan+ dak#k buliah
diikoan 'an salirik gunung mara"i+ nan sa#daran gunuang "asaman
*ari singkarak nan badangkang+ sinan bua&o "utiah daguak+ sam"ai ka"intu rajo
hiliu *urian ditakuak rajo+ si"isau%"isau an&uik+ sialang balantak basi+ dak#k aiu
babaliak mudiak+ sailiran batang bangkaw#h+ sam"ai ka ombak nan badabuo+
hinggo lauik nan sadilih+ sahinggo sikilang aiu bangih )asiu banda sa"uluah+
hinggo taratak aiu hitam+ sam"ai ka tanjuang simalidu+ itulah alam Minangkabau
*imano titiak "alito
*ibawah t#long nan batali
*imano asa niniak mo&ang kito
*ari l#r#ang gunung mara"i
*ari kurao ka lubuak "anji
Jalan luruih ka sim"ang gudang
*ari mano adaik mulo badiri
I&o di "ariangan "adang "anjang
Man#mbak sambi# baburu
*a"#k "antau d#k manjalo
Luak dibari ba"anghulu
Rantau dibari barajo%rajo
*alam ranah Minangkabau+ luak agam jo tanah data+ sarato luak limo "uluah+
dan rantau jo "asisi# 'an disabuik "anjang bakar#tan+ gadang nan bakabungan+
law#h nan basibiran+ nan jauh mancari suku+ jikok dak#k mancari indu+ jauh cinto
dan dicinto+ jikok dak#k jalan manjalang
*ibalah buluah jo ujuang "isau
*irawuik di an&am katuduang lokoh
Lah di danga barih balab#h Minangkabau
)idato dialiahkan ka nagari Manggo"oh
Ikuti "idato su"a&o nak jal#h
$akalo .aman saisuak acok tajadi "arang antaro taratak jo taratak+ dusun jo
dusun+ nagari jo nagari )arang $iku jo !awan+ Manggo"oh jo (aragahan+ takadiu
Allah tumbuah "ikiran urang tuo%tuo nagari wakatu itu !arangk#k ka nagari
"ariangan manamui urang cadiak "andai nan bagala *$ $A' $-J/ MA,ARAJ/+
untuk m#ncari jalan mahantikan "arang nan tajadi Mangko urang tuo sarato *$
$A' $-J/ MA,ARAJ/+ manuju nagari !awan+ taruih ka Manggo"oh Mangko
di"anggia lah urang cadiak nagari !awan+ (aragahan sarato $iku *iManggo"oh
diadokan mus&awarah am"#k nagari 0!awan+ (aragahan+ $iku dan Manggo"oh1
$am"#kn&o di bawah batang ka&u ba&uo di jorong duo batu ham"a+ sam"ai kini
dinamokan urang itu )ARAMA' !A2U/
*a"#klah kato sa"akaik dalam mus&awarah tu+ ma adokan baral#k gadang
mara&okan adaik+ lalu mamanggiu anak kamanakan untuak m#mbu#k bal#rong
gadang nan balabuah gajah+ karano rajo mangandarai gajah nan turun sajo
dalam bal#rong itu $am"#kn&o dibukik #ndah kajo+ dak#k sungai aur kini
Sam"ai kini bal#rong nan saru"o itu masih hiduik dan bakambang dikalangan
mas&arakat nagari 3
*inagari !awan bal#rong balabuah gajah kaduduak an rajo tigo s#lo+ dalam
bal#rong datuak rangka&o kaciak duduak maningkalak+ di tangah dia"ik d#k
datuak bagindo basa jo datuak "alimo
*i nagari (aragahan bal#rong balabuah gajah kaduduak an rajo tigo s#lo+ dalam
bal#rong datuak siaga+ duduak maningkalak ditangah di a"ik d#k datuak mudo+
jo datuak tan "ahlawan
*i nagari $iku bal#rong balabuah gajah kaduduak an rajo tigo s#lo+ dalam
bal#rong datuak rangka&o basa duduak maningkalak+ ditangah di a"ik d#k
datuak rangka&o bungsu+ jo datuak rangka&o muli#
*i nagari Manggo"oh bal#rong balabuah gajah kaduduak an rajo tigo s#lo+ dalam
bal#rong datuak rajo bandaro+ duduak maningkalak ditangah di a"ik d#k datuak
basa+ jo datuak tumbijo
'agari $iku adalah kaduduak an tigo s#lo
Rajo Manggo"oh+ rajo !awan dan rajo (aragahan
!ak kato urang 3
Sandi 3 Manggo"oh
$unggak 3 bawaan
$iang "anjang 3 (aragahan
Atok4"arabungan 3 $iku
)ada .aman "amarintahan kolonial bulando+ manduduak an tuangku lar#h nan
"atamu di nagari $iku Sasudah susunan adaik ka am"#k nagari di tarimo d#k
niniak mamak+ urang tuo sarato anak nagari+ mangko "idato *$ $A' $-J/
MA,ARAJ/ kalua "antunn&o nan babun&i 3
Ka "auh jalan ka baliak
Sago jalan ka "asaman
Adaik di tan&o kamanakan baiak
!acaha&o kam"uang jo halaman
!aitulah bun&i susunan ka am"#k nagari+ nan ditarimo dari niniak mo&ang takalo
maso dahulun&o+ dan samo%samo mamacik amanaik+ sarato ba"#gang taguah ka
"ituah
!ARI, !ALA!-, A*AIK 'A(ARI MA'((/)/,
Ado"un nan dinamokan nagari manggo"oh 3
Sabalah utara 3
Sam"ai ka batang masang kanan+ babat#h jo kabu"at#n "asaman barat
Sabalah s#latan 3
*ari "amatangan di an#h luruih mahadok ka anak aiu sosong bua&o+ taruih
mahadok ka matohari tabik+ luruih ka bukik alai gadang+ taruih ka "adang
barabah "utiah dan batamu jo bat#h nagari (aragahan di "atamuan tu di bu#k
bat#h
Sabalah timur 3
Sajak dari muaro anak aiu taruang%taruang taruih ka muaro anak aiu
"alangkitangan+ taruih ka bukik caliak+ taruih ka "arman ba&uo dan "aang kunik
taruih ka"arik bat#h (aragahan
Sabalah barat 3
Sam"ai ka batang bajangguik iliu gunuang antokan Sajak dari batang
bajangguik+ taruih ka anak aiu taruang%taruang dari anak aiu taruang%taruang
taruih ka batang anak aiu kubu durian di dak#k kaum datuak tumbasa
SUSU'A' K-RA)A$A' A*A$ 0RA)-KAM)-K JI'I,1
RAJ/ 'A' !A$I(/ 3
*$ RAJ/ !A'*AR/+ salaku amban "uruak koto "iliang
*$ $UM!IJ/+ S#laku "amacik "asuang jo rantai nan batugaih mamacik hukum
sarato ka"utusan dan ma awasi adaik dalam bagari
*$ !ASA+ salaku "anangguang jawab bat#h jo sa"adan nagari+ mamaliharo
k#amanan dalam nagari+ mana"iak mato "adang+ "anantang matohari
man&osong bajauk dilauik
!ASA 'A' !ARAM)-K 3
*$ !A'*AR/+ *$ MAJ/ SA$I+ *$ I'*/ MARAJ/ *A' *$ RAJ/ MU*/+ s#laku
manarimo titah dari anggota ra"#k dan manarimo titah dari rajo nan batigo
ALIM ULAMA3
Imam nagari
Khatib nagari
S#laku suluah b#ndang+ batugaih maagiah "#doman dan "andangan k#"ada
anggota ra"#k manuruit s&ariat islam+ baik di mitak atau indak dimintaksahinggo
a"o"un ka"utusan nan dibu#k sasuai jo adaik dan s&arak+ adaik basandai s&arak%
s&arak basandi kitabullah+ s&arak mangato adaik mamakai
!A'*AR/ A*A$45A*IAK )A'*AI 3
!atugaih maluruihkan dan ma agiah "andangan dan "idoman s#"anjang adaik+
a"obilo anggota ra"at manamui s#suatu masalah nan agak rumik+
!ak Kato Urang 3
Lalok nan ka manjagokan+ lu"o nan kamanimbuan+ s#nt#ng nan ka mambilai+
kurang nan ka manukuak
URA'( $U/ A*AIK3
*$ SIRAJ/+ *$ !I'$AR/ RAJ/ *A' *$!I'$AR/ ,I$AM !atugaih ma antaroi
s#galo "#rtikaian "anda"#k dari anggota ra"#k dan basamo%samo mancari jalan
kaluan&o sahinggo da"#k aiu nan janiah sa&ak nan landai kato ci#k bana sabuah
Andiko basa3
6 *$ RA'(KA2/ $U/ 67 *$ !A(I'*/
8 *$ )A'JA'( 69 *$ $A' MAJ/ L-L/
: *$ JA'*/ !ASA 6; *$ $ALU* A)I
7 *$ (A'$/ SUAR/ 6< *$ SA$I
9 *$ RA'(KA2/ ,I$AM 6= *$ MA'(KU*U'
; *$ MARAJ/ 6> *$ MAJ/ L-L/
< *$ RAJ/ *I,ILI- 8? *$ RAJ/ 'A' SA$I
= *$ MAJ/ I'*/ 86 *$ SI'*/ !ASA
> *$ JAL/ A'S/ 88 *$ RAJ/ MA'(KU$/
6? *$ !U'(SU 8: *$ $UMA'((UA'(
66 *$ RA'(KA2/ KA5IAK 87 *$ RAJ/ ,ARIMAU
68 *$ )ARA)A$IA, 'A' KU'IA'( 89 *$ JAL-L/
6: *$ )ARA)A$IA, 'A' ,I$AM 8; *$ $UM!ASA
!atugaih mam"abincangkan acara ra"#k nan babun&i 3
5ancang tarah d#k "anghulu+ hasil cancang tarah ikolah nan dijadikan ka"utusan
ra"#k
Mangko saluruh anggota ra"#k4ninik mamak manjalankan ka"utusan itu k#"ado
anak k#m#nakan+ tabujua lalu+ tabulintang "atah+ indak mangiri jo manganan+
tibo di"aruik indak dikam"ihan+ tibo didado indak dibusuangkan+ aratin&o tibo
dinan bana t#ta" dilaksanakan 0iko dinamokan adat koto "iliang1 &aitu
m#njalankan k#"utusan nan dibu#k+ adat budi caniago dasar mus&awarah 0bai&o%
i&o1
Sabaliakn&o kok disabuik mujua jo malang nan tibo+ artin&o indak da"#k kato
sa"akaik dalam sidang andiko basa diibaratkan nan bak balam jo katitiran+
saangguak lai+ saga&o indak atau ibarat ka"ua jo ta"uang+ bantuakn&o samo
rason&o balain+ haruslah disidang tigo kali manuruik adaik+ mano dimabuak siriah
nan saka"ua kok dimakan "inang nan sagatok
$antu bana nan indak kunjuang tibo+ "atuik ra"#k tagang+ kok untuang dira"#k
nan katigo itu banan&o tumbuah
*ira"#k nan ka tigo itu nantin&o indak juo bul#k da"#k digolongkan "icak indak
juo da"#k dila&angkan+ mako anggota ra"#k sa"akaik man&arankan ka"ada
urang tuo adaik untuk disarahkan k#"ado rajo nan batigo sarato basa nan
baram"#k untuk maambiak ka"utusan 0dinamokan adaik koto "iliang1
Adat kkoto "iliang ini maambaik k#"utusan ta"i k#"utusan itu indak di"akai jo
acara ra"#k+ nan dinamokan luruih lubang+ luruih "anjolok+ tantang ai# tantang
tubo+ tantangan ikan nan kamati+ ka"utusan itu ditibokan
S#talah rajo nan batigo jo basa nan baram"#k b#rmus&awarah dan akhirn&o
diumumkan "ado anggota ra"#k indak ado musiah bandiang lai ol#h kar#na hak
n&o alah dibarikan tigo kali ra"#k mako sidang ra"#k harus manarimo
Itulah "ajalanan anggo%tanggon&o didalam nagari manggo"oh nan mam"un&ai
tujuah suku 3
SUKU JUMLA, *A$UAK
JAM!AK : /RA'(
5A'IA(/ > /RA'(
SIKUM!A'( < /RA'(
)ILIA'( 9 /RA'(
K/$/ : /RA'(
$A'JUA'( = /RA'(
MA'*A,ILIA'( : /RA'(
$/$AL := /RA'(
!U'*/ KA'*UA'( 3
Kalau disabuik "ihak bundo kanduang ing#k dan jago "ado adaik+ ing#k di adaik
nan karusak+ jago limbago nan kasubiang amban "uruik "#gangan kunci itulah
bunda kanduang didalam Minangkabau
Ado"un "#rjalanan dari adaik nagari manggo"oh !ajanjang naiak bantanggo
turun+ naiak sajak dari janjang dibawah+ dari anak kamanakan nan sarumah+
di"im"in ol#h mamak rumah nan disabuik tungganai rumah+ dari anak
kamanakan nan sa kaum di "im"in mamak ka"alo waris+ mamak ka"alo kaum4
"a&uang disabuik niniak mamak4"anghulu *an t#rtinggi dalam niniak mamak4
"#nghulu "ucuak diat#h dari "ado itu adolah k#ra"atan adat nagari
Ado"un tanggo turunn&o+ sajak kara"atan adat nagari ka "anghhulu "ucuak
S#rta niniak mamak nan tujuah suku+ dan niniak mamak masing%masing suku
turun ka "usako tuo dari "usako tuo ka tungganai rumah4mamak rumah sam"ai
anak kamanakan dibawahn&o
!aitulah barih balab#hn&o
*ari hili# sam"ai ka hulu
Kok indak disigi di"aham n&ato
)u"uih jajak nan dahulu
*i hari nan sahari kiniko lah n&ato siang nan bak hari+ lah n&ato tarang nan bak
bulan+ basuluah matohari+ bagalanggang mato nan ban&ak '&ato adaik lah
di"akai inggiran sako jo "usako nan n&ato+ disabuik namo nan sahulun&o+
diimbaukan gala sako dan "usako radius datuak basatagak badirilah agak
sabanta+ tak tahu l#lo jo ru"on&o nak jal#h tam"ak jo langgamn&o taulah urang
sanagari ari@ah urang saluhakn&o sa lingka nagari manggo"oh+ inggiran sako jo
"usako nakn&o n&ato nan kamambao gala sako dan "usako+ kok adaik lahn&o isi+
limbago lahn&o tuang+ kini ikua di"a"#k sa&ok diguntiang i&olah radius bagala
dt.basa angku%angku niniak mamak+ alim ulama+ cadiak "andai dan bundo
kanduang nagari manggo"oh+ baolah ka hiliu jo kamudiak kok kabukik samo
mandaki kok kalurah samo manurun samo barambun badingin untuak
m#mbangun dusun jo kam"uang+ koto jo nagari baok sautang sa "iutang+baok
sarabah satagak+ nan samo di nan saru"o nantun taradok "#mangku adat+
mangko ka"ado nan malangga jo nan mam"amalukan di hukum manuruik
s#"anjang adaik 'an di sabuik malimkan 0 m#ngganti bia&a1 kagadangann&o
)anakiak "isau sirawik
Ambiak galah batang lintabuang
Silodang ambiak kan&iru
'an satitiak jadikan lauik
'an saka"a jadikan gunung
!akato bana sifait "anghulu
Urang "adang mambali banang
*ikum"ua mangko dili"#k
*ili"#k%li"#k lalu di"atigo
Indak "andai ambo ba"idato "anjang
-lok dikum"ua nakn&o singk#k
Singk#k diambiak nan "aguno
$ambilang dilubuak auo
$asisiak di ta"i "antai
*i bilang sado nan basuo
'an tingga untuak urang nan "andai
Kok ado jarum nan "atah
Jan disim"an dalam "#ti
Kalaukan sajo ka mato "a"#h
Kok ado "idato nan salah
Jan disim"an didalam hati
!uang sajo ka lauik la"#h

Anda mungkin juga menyukai