Anda di halaman 1dari 8

Cerita Bali: PENGANGON BEBEK

Ada katuturan satua pangangon bebek madan Pan Meri. Sangkal ia madan Pan Meri, kerana
dugase i malu ia liu gati ngelah memeri utawi panak bebek. Sakewala lacur tusing dadi kelidin,
panyatakan merine mati kena gering. Enu kone masisa buin aukud sada merine ento ane paling
bengil tur berag. Ento jani kapiara baan Pan Meri. Semengan nyanjaang epot Pan Meri ngenang
amah-amahan merine bengil ento. Di kengkene ka telabahe abana masileman apang nyak
kedasan goban merine buin abedik.
Merine bengil ento masih jemet pesan teken Pan Meri. Yening Pan Meri nuju ngarit jeg nutug di
durine sambila munyi kwek.kwek. kwek.! Bagia atine Pan Meri ngelah ubuhan jemet
buka keto. Diastun tuah aukud turin bengil sakewala mawiguna pesan marep Pan Meri.
Kacerita galahe suba sanja. Pan Meri lakar ngemaang amah merine Pan Meri lantas ngaukin
riri.riri! Nanging merine tuara ada. Sengap paling Pan Meri mengalihin kema mai
masih tuara tepukina. Pan Meri lantas nuluh telabah ngalihin sambila mangaukin, naler masih
tuara ada. Kanti suba sandikala Pan Meri ngalihin tusing masih tepukina merine.
Uduh.Dewa ratu. Dija ya merin titiange. Dadi bisa tusing ada, kija lakuna malali. Len suba
sandikaon buin kejep dogen suba peteng sinah lakar tusing tepuk apa! Uyang paling kone Pan
Meri sada sedih merine tuara tepuka.
Saget nangked kone Pan Meri di tanggun telabahe beten punyan asem, ada batu gede. Ditu kocap
tongose tenget tur pingit. Sedek bengong Pan Meri, jeg teka anak gede selem, siteng tur
tangkahne mabulu. Paliatne nelik tur gigine rangap macaling. Pan Meri kesiab takut nagih
malaib sakewala batisne lemet awakne ngetor. Anake gede selem ento maakin Pan Meri.
Suba sandikaon adi enu masih kema mai. Apa kalih dini, Pan Meri? keto omongne I gede
selem.
Ngejer Pan Meri nyautin, Icang ngalih merin icange. Suba sanja konden mulih. Pedalem, icang
ngelah meri tuah aukud!
Oohketo. Mula saja tuni sanjane ada meri mai ngelangi. Nah jani jemakanga ja, antiang
dini!
I gede selem maselieb ka durin batune. Pan Meri mara ningeh keto prajani ilang takutne. Kendel
atine buin bakata merine. Suba keto teka I gede selem ngaba meri, bulune alus awakne kedas tur
jangih pesan munyine.
ene merine, Pan Meri?
Tidong, meri icange anak bengil!
Buin I gede selem mesuang meri. Jani merine mokoh tur kedas nyalang. Yen adep sinah bakal
maal payu.
Ane ene merine?
Tidong, meri icange berag tur bengil!
Kacarita suba liu pesan I gede selem mesuang memeri. Sakewala Pan Meri setata ngorahang
tidong, kerana mula saja merine makejang ento tidong merine Pan Meri. Suba keto I gede selem
buin ngomong.
Behadi makejang tidong. Lamun keto aba suba makejang merine ento!
Aduh, icang tusing bani, ento tusing icang ngelah. Meri icange tuah aukud, berag tur bengil!
masaut Pan Meri.
Ne mara jadma patut. Tumben jani kai nepuk jadma buka Pan Meri. Eda takut, merine bengil
ento mula kai ane ngaba. Nah.., duaning Pan Meri maparisolah sane patut tur tusing loba, kai jani
ngemaang meri buin aukud. Melahang ngubuh apang bisa nekaang hasil. Ne jani aba merine
mulih!
Tan sipi kendelne Pan Meri nepukin merine mulih. Mare keto saget I gede selem ilang tur di
samping batune gede ada meri buin aukud. Pan Meri ngaturang suksma tur nglantas mulih ngaba
meri dadua.
Kacerita meri Pan Meri suba mataluh makelo-kelo mapianak. Liu pesan jani Pan Meri ngelah
meri. Ia jani dadi sugih ulian madagang memeri. Keto yening dadi jadma maparisolah utawi
malaksana patut, tusing loba cara Pan Meri, sinah kapaica wara nugrah sane nekaang bagia.





Cerita Bahasa Bali: NI BAWANG TEKEN NI
KESUNA
Ada katuturan satua anak makurenan ngelah kone pianak luh-luh duang diri. Pianakne ane
kelihan madan Ni Bawang, ane cerikan madan Ni Kesuna. Ni Kesuna mula sayanganga pesan
teken meme bapane. Asing-asing ane tagiha tuukina dogen, tur pesadun-pesadune misunang Ni
Bawang jeg gugune dogen. Sanget pesan memene mabaat-baatan mapianak. Yening Ni Bawang
maidih-idihan teken memene, pepesan tuara maan, mara-marane maan pepesan misi munyi jele.
Japi keto Ni Bawang nu dogen nyulsulang dewek teken meme bapane. Jet teken andine nu dogen
ia makeneh melah dening ia inget menyama buka sepite.
Sedek dina anu memene mekire luas ke peken. Laut kaukina pianakne make dadua. Cening-
cening Bawang Kesuna, meme lakar ke peken, nyanan tuunang nyen padine, lantas tebuk ajak
dadua dadiang baas. Reh tusing ngelah baas jakan jani. Keto omong memene. Sasubane memene
mejalan ke peken lantas kaukina Ni Kesuna teken embokne. Kesuna, Kesuna ne ne suba tengai
dong jalan tuunang padine. Mesaut Ni Kesuna tuunang je malu nyanan icang ngetepin. Dening
keto pesautne Ni Kesuna lantas Ni Bawang menek ke glebege nuunang padi atenah. Suba tuun
padine laut kaukina Ni Kesuna kesuna, ne padine suba beten dong mai getepin. Getepin getepin
ja malu nyanan icang nyemuh. Keto dogen pesaut ne Ni Kesuna. tinda tulud,
Jani padine suba kone dadi baas, laut adine tundena ngaba mulihan, nanging Ni Kesuna masih
tusing nyak. Sawireh Ni Bawang anak mula ngalah, laut ia padidiana ngaba baasne mulihan.
Kacrita jani Ni Bawang suba suud matetangkid. Lantas ia ngenggalang nyemak jun abana ke
tukade, lakar anggona nyuun yeh sambilanga manjus. Sasubane Ni Bawang majalan ke tukade
lantas Ni Kesuna ngenggalang nguap dewekne aji oot ketungan. Suba kone keto, saget teke jani
memene. Ditu lantas Ni Kesuna masadu teken memene, kene munyina Meme meme I mbok
dadi aeng pesan lengitne tusing pesan ia nyak magarapan, begbeg manjus teken meseh dogen
gegaena. Batas tunden ngabaang caratan ke ketungane dogen ia tuara nyak, keto pesadune Ni
Kesuna, memene ngugu dogen.
Kacritayang mangkin Ni Bawang teke uli tukade mebrentengan ngaba pantingan tur nyuun yeh.
Jeg tudinga kone teken memene sambilanga nguel. Dong nyai Bawang kene dogen bikas nyaine
pragat ngresiken dewek dogen dadi tusing pesan iba madalem adi. Tulen keneh ibane cara buron
tusing je pakenah jlema, ditu lantas Ni Bawang tigtiga, aduh-aduh, aduh, suut meme, keto
gelurane Ni Bawang nanging memene Nyumingkinang nigtig tur mesesambatan,Ih nyai Bawang
keme iba magedi da mulih mulih, kai suba met mapianak teken iba. Laut Ni Bawang ngeling
sigsigan tur mesesambatan kene Uduh meme apa puaran titiang dadi pianak setata pelih dogen
yen keto sekadi pangidih memene tiang lakar magedi. Ditu lantas Ni Bawang majalan nganteg
di sisin alase tingaline teken I Crukcuk Kuning. Laut I Crukcuk Kuning matakon Ih Bawang
ngudiang nyai ngeling, Ni Bawang nuturang paindikan dewekne sedih. I Crukcuk Kuning
ningehang satuan Ni Bawang, I Crukcuk Kuning nunden I Bawang ngidem lantas sirahne,
baungne, lengene, jrijine, cototina. Sehanan ane cotocina pesu mas. Mara kedat Ni Bawang
tingalina awakne bek misi mas. Lantas Ni Bawang mulih ke umah dadongne. Buin mani
semengane teke Ni Kesuna ngidih api ke umah dadongne, tepukina NI Bawang nganggon mas-
masan. Ditu Ni Kesuna nagih ngidih teken Ni Bawang nanging tusing baanga. Ni Kesuna lantas
mulih morahan teken memene, nuturang paindikan Ni Bawang nganggo mas-masan, memene
tundena nigtig awakne Ni Kesuna kanti babak belur, Ni Kesuna nuutang pari laksana Ni Bawang
ke tengah alase.
Kacritayang mangkin Ni Kesuna kecunduk ring Crukcuk Kuning. Ni Kesuna nuturang dewekne
tigtiga baan memene. I Crukcuk Kuning mekenyem tur masuara. Nah nira jani nulungin dong
kidemang matane. Ditu lantas Ni Kesuna cototina sirahne, baongne, kupingne, lengene, jrijine.
Sehanan ane cototina ada pesu lelipi, lelintah, celedu, muah sekancan kumatap-kumitipe. Merasa
awakne baat kadena misi mas masan ngenggalan ia kedat tingalina lantas awakne bek misi lelipi,
lelintah, muah ane len-lenan. Baan takutne ia glalang-gliling pantiganga awakne kanti babak
belur. Nah keto upah anake melaksana corah sekadi sesonggane ala-ulah ala tinemu ayu kinardi
ayu pinanggih.












Cerita Rakyat Bali : Satua I PUCUNG
Kacrita di Banjar Kawan, wewenangkon Koripan ada anak pacul ngelah pianak muani adiri
madan I Pucung. Gegaenne I Pucung sing lenan teken mapikat dogen di umane, nanging ke
nyalah utu pesan tangkepne mapikat, di masan padine mara embud. Dadi sing pesan kone ia taen
maan kedis, dening tusing ada kedis ngalih amah, krana padine nu puyung. Dening keto, med
kone ia mapikat. Jani demen kone ia teken kuluk. Nanging masih keto, sabilang nagih ngidih
konyong sig pisaganne begbeg konyong ane mara lekad dogen nagih idiha. Dening konyongne
ane nagih idiha nu cerik buina tonden ngedat, kadena konyongne ento buta, dadi buung dogen ia
ngidih konyong. Dening keto undukne I Pucung gedeg kone ia, dening makejang kehenne tuara
ada misi. Uli sekat ento tusing pesan kone ia taen kija-kija buin, begbeg nyingkrung dogen
jumahne. Ping kuda-kuda kaden suba bapanne nglemekin, apanga ia nulungin ka carik, nanging
masih ia tusing nyak. Dening keto gedeg kone bapanne, nanging ia tusing bani nigtig wiadin
ngwelin I Pucung, krana ia suba kelih. Depina dogen kona ie jani pragat nengnenga dogenan.
Makelo-kelo demen kone ia tekan anak luh, nanging gede kone kenehne, nget putran Ida Sang
Prabu Koripan kone demenina. Budi morahan teken bapanne sing kone ia juari, dening ia suba
ngasen teken dewek gedeganga. Dadi ibuk pesan kehenne I Pucung ngenehang Ida Raden Galuh,
mabudi ngalih ka puri tusing bani. Jani ngae kone ia daya, mangdena ia nyidaang makatang
Raden Galuh.
Sedek dina anu, ka puri kone ia tangkil ring Ida Sang Prabu. Di mara ia neked di bancingah, ada
kone parekan tepukina ditu lantas ia ngomong, Ih jero parekan, nawegang tiang nunas tulung
ring jerone, wekasang tiang ngapuriang, aturang jagi tangkil ring Ida Sang Prabu!
Masaut parekane, Inggih mangda becik antuk tiang ngaturang ring Ida Sang Prabu, jerone
sapasira?
Aturang titiang I Pucung saking Bnajar Kawan! Majalan lantas parekane ento ngapuriang
matur ring Ida Sang Prabu, Nawegang titiang mamitang lugra ring Palungguh Cokor I Dewa,
puniki wenten kaulan Palungguh Cokor I Dewa saking Banjar Kawan, ipun jagi tangkil ring
Palungguh Cokor I Dewa. Ngandika Ida Sang Prabu, I Pucung ento apa kone ada buatanga ia
tekan nira?
Matur sisip tiang Ratu Dewa Agung, antuk punika tan wenten titiang uning.
Nah lamun keto, tunden suba ia mai! Ngajabaang lantas parekane ngorahin I Pucung tundena
ngapuriang. Majalan lantas I Pucung ngapuriang. Sasubanne neked ditu, lantas ia mamitan lugra
ring Ida Sang Prabu.
Ih to iba Pucung, apa ada buatang iba mai?
Matur I Pucung, Inggih matur sisip titiang Ratu dewa Agung, wenten tunasang titiang ring
Cokor I Dewa.
Nah apa Pucung?
Inggih sapunapi awinan ipun pantune sane wau embud dados ipun puyung, kalih asune wau
lekad dados ipun buta?
Ngandika Ida Sang Parbu, ento kenken nyen kaden nira awinanne, nira sing pesan nawang. Men
yan cai, kenken awananne dadi keto?
Antuk punika tan kamanah antuk titiang. Nanging yang banggayang Cokor I Dewa asapunika
kewanten, kamanahan antuk titiang gelis jaga rusak jagat druene.
Men jani kenken baan madaya, mangdene gumine tusing uug?
Inggih yan manah titiang saking tambet, becik mangkin karyanang banten peneduh aturang ring
Ida Betara Dalem. Manawi wenten kasisipan Palungguh Cokor I Dewa, mangda sampunang Ida
Betara banget menggah pamiduka.
Nah lamun keto ja keneh caine, kema tegarang neduh ka pura Dalem. Sing ada kapo pakayunan
Ida Betara teken nira, nira lakar ngiring dogenan. Nah antiang dini malu akejep, nira nu nunden
panyeroane ngae banten. Apang nyidaang maturan dinane jani, kadonga jani tumpek. Yan suba
pragat bantene, cai men ngaturang ajak I Mangku Dalam ka Pura!
Inggih, keto aturne I Pucung.
Gelisang satua, sasubane pragat bantene, majalan lantas I Pucung nyuun banten, ngojog kumah
pamangkune.
Jero Mangku, Jero Mangku, tiang nikaanga mriki ring Ida Sang Prabu, ring pura Dalem.
Samalahipun banten puniki jerone kandikaang makta ka pura. Tiang mapamit dumun abosbos
jaga kayeh, aketo baana melog-melog Jero Mangku teken I Pucung, lantas ia ngenggalang ke
pura Dalem tur ngenggalang macelep sig gedonge ane tanggu kelod. Sawatara ada suba
apanginangan ia nongos ditu, rauh lantas Jero Mangku makta banten tur ngojog sig jalan I
Pucungne ngoyong. Ditu lantas Jero Mangku ngaturang banten tur nunas teken Ida Betara
mangdene gumine di Koripan karahayuan.
Sasubanne Jero Mangku suud ngantebang, ngomong lantas I Pucung uli jumahan gedonge.
Mapi-mapi ia dadi Betara, kene kone munyinne, Ih iba Bapa Mangku, nyen nunden iba mai
maturan, nunas kaluputan teken nira?
Masaur Jero Mangku, Inggih titiang kandikaang antuk pramas Palungguh Betara, Ida Sang
Prabu nunas kaluputan ring Palungguh Betara, dening pantune wau embud puyung kalih asune
wau lekad ipun buta.
Buin ngomong I Pucung, Ih iba Bapa Mangku, nira ngiangin lakar kaluputan nanging yan Ida
ngaturang okane Ida Raden Galuh. Dening keto munyin I Pucunge kadena pangandikan Ida
Betara, dadi budal lantas dane. Teked di jabaan purane mreren lantas dane di batan punyan
bingine, sambilanga dane ngantiang I Pucung.
Buin akejepne pesu lantas I Pucung uli gedonge tur jagjagina Jero Mangku lantas ia matakon,
Men, sapunapi Jero Mangku, wenten minab wacanan Ida Betara?
Nah melah suba cai ka puri ngaturang teken Ida Sang Prabu pangandikan Ida Betara. Bapa sing
ja bareng kema, reh jumah ada tamiu ngantiang. Dening keto pangandikan Jero Mangku, dadi
kendel pesan I Pucung, dening guguna pamunyin gelahne teken Jero Mangku, tur lantas ia
majalan ngapuriang.
Sasubanne I Pucung nganteg di purian, ngandika raris Ida Sang Prabu, Men kenken Pucung, ada
pawecanan Ida Betara tekening iba, tegarang tuturang apang nira nawang?
Matur I Pucung, Inggih wenten Ratu Dewa Agung. Asapuniki wewacan Ida Betara ring titiang.
Ih iba Pucung, kema aturang wecanan gelahe teken gustin ibane buatne nira ledang lakara
ngicenin Ida kaluputan, mangdene gumine karahayuan, nanging yan Ida kayun ngaturang okane,
Ida Raden Galuh teken nira. Asapunika pangandikan Ida Betara ring titiang. Inggih sane
mangkin asapunapi pakayunan Palungguh Cokor I Dewa, dening asapunika pakayunan Ida
Betara?
Nah yan keto pakayunan Ida Betara, anake buka nira sing ja bani tulak teken pakayunan idane.
Sakewala gumine karahayuan, nira dong ngaturang dogen. Da buin mara abesik panak nirane
karsaanga, kadong makadadua, nira lakar ngaturang. Ditu ngendelang dogen kenehne I Pucung
dening lakar kaisinan idepne nganggon Raden Galuh kurenan.
Matur buin I Pucung, Inggih yan asapunika pakayunan Palungguh Cokor I Dewa, margi
rahinane mangkin ratu, aturang Ida, anak Cokor I Dewa ring Ida Betara mangda gelis Ida rauh,
titiang ja ngiringang Ida, jaga aturang titiang ring Ida Betara Dalem. Ditu lantas Ida Sang Prabu
ngandikain parekane ngandikaang ngaturin okane lanang Ida Raden Mantri, kandikaang
ngapuriang. Ida Raden Mantri sedek kone di jabaan. Majalan lantas i parekan ka jabaan ngaturin
Ida Raden Mantri. Ida Raden Mantri raris ngapuriang tangkil ring ajine.
Ngandika Ida Sang Prabu, Cening Bagus, nah ne jani bapa ngorahin cening, buate arin ceninge
karsaanga tekan Ida Betara Dalem. Bapa ngaturang i anak Galuh teken Ida Betara, dening bapa
tuara bani tekening anak tuara ngenah, buina pang gumine karahayuan. Yan bapa tusing
ngaturang i anak Galuh, pedas rusak gumine. Men cening kenken kayune?
Matur Ida Raden Mantri, Inggih yan sampun asapunika pakayunan Gur Aji, titiang tan panjang
atur malih. Ledang te pakayunan Guru Aji kewanten.
Dening aketo aturne Raden Mantri, lantas I Patih kandikaang nuunang peti lakar genah I Raden
Galuh. Sasubanne Ida Raden Galuh magenah di petine, lantas petina kancinga tur seregne
tegulanga di duur petine.
Ngandika Ida Sang Prabu, Ih iba Pucung, nah ne suba pragat i anak Galuh mwadah peti, kema
suba tegen petine aba ka pura Dalem aturang i anak Galuh teken Ida Betara. Ne serege di duur
petine mategul. Da pesan iba nyemak serege ne, depin dogen dini, setonden ibane nganteg di
pura. Buin ingetang pabesen nirane, singa iba Makita manjur nyen di jalan pejang petine di duur
pundukanne tur seregne depang masih ditu mategul.
Inggih, keto aturne I Pucung tur lantas ia majalan negen petine misi Ida Raden Galuh.
Beh magregotan kone ia negen petine ento. Ban kendelne bes sanget lakar maan kurenan okan
Ida Sang Prabu, dadi sing kone asena baat. Di jalan nepukin lantas ia tukad ditu ia mreren di duur
tukade, dening ia makita manjus. Petine pejanga kone di duur pundukane tur seregne depina
masih ditu. Di makirenne ia tuun lakar kayeh, matur kone ia teken Raden galuh, Ratu Raden
Galuh Cokor I dewa driki tumun, kenakang kayune driki. Titiang ngaonin Cokor I Dewa ajebos,
titiang jaga tuunan manjus, dening ongkeb pesan tan dugi antuk titiang naanang kebuse. Dening
Ida Raden Galuh mwadah peti dadi sing kone pirenga atur I Pucunge.
Suud I Pucung matur keto, tuunan lantas ia ka tukade kayeh baan klangenne maan yeh ning. Ditu
rauh lantas Ida Raden Mantri sameton Ida Raden Galun nandan macan pacang anggen Ida
ngentosin sametone. Sasubane Ida Raden Mantri rauh sih tongos petine ento, ngelisang raris Ida
Raden Mantri nyereg petine tur kamedalang arine. Sasubanne Ida Raden Galuh medal, jani
macane kone celepang Ida tur kakancing, seregne buin kone dudur petine genahang Ida.
Ngelisang raris Ida Raden mantri malaib sareng Ida Raden Galuh budal ka Koripan. Buat isin
petine kasilurin tusing kone tawanga teken I Pucung.
Sasubanne ia suud kayeh lantas ia menekan. Teked ba duuran dingeha kone krasak-krosok di
tengah petine. Ngomong lantas I Pucung, Inggih Ratu Raden Galuh, menggah menawi Cokor I
Dewa dados krasak-krosok wau kaonin titiang manjus. Margi mangkin Cokor I Dewa budal
kumah titiange, drika mangkin Cokor I Dewa mlinggih sareng titiang. Cokor I Dewa pacang
anggen titiang kurenan. Samalihipun titiang sampun ngadianang Cokor I Dewa who-wohan luir
ipun: buluan, salak, croring, miwah manggis. Pacang rayuan Palungguh Cokor I Dewa sampun
wenten jumah titiang kagianang antuk panyeroan Palungguh Cokor I Dewa, tiang maderbe
meme. Sampunang te kenten menggah Cokor I Dewa, mangkin iringa ja Cokor I Dewa budal.
Gelisang satua majalan lantas ia I Pucung ngamulihang negen petine. Sasubanne neked jumahne,
kauk-kauk lantas I Pucung ngaukin memenne, Meme, Meme, ampakin tiang jlanan, tiang
ngiring Ida Raden Galuh mulih. Tiang anak suba icena nunas Ida Raden Galuh teken Ida Sang
Prabu. Matelahtelah men meme ditu jumahan icange apang kedas, krana tiang lakas
nglinggihang Ida ditu, uli semengan Ida tonden ngrayunang. Memenne tusing ja ia nawang
keneh panakne, selegagan kone mara ia ningeh pamunyin panakne buka keto. Dadi ampakina
dogen jlanan tur I Pucung ngenggalang macelep kumah meten, tur lantas ia ngancing jlanan uli
jumahan petine pejanga kone di pasareane.
Critayang jani suba tengah lemeng tur meme bapanne suba melah pulesne pada, ditu lantas ia
buing ngomong ngrumrum isin petine, Inggih Ratu Raden Galuh, matangi Cokor I Dewa, niki
sampun wengi, mriki mangkin Palungguh Cokor I Dewa merem sareng titiang! Suud ia
ngomong keto, lantas petine ento serega tur ungkabanga. Mara petine ento ungkabanga,
tengkejut pesan I Pucung dening petine misi macam. Ditu lantas I Pucung sarapa teken macane.
Mati lantas I Pucung.
Buin mani semenganne, dunduna lantas ia teken memenne uli diwangan, dening suba tengai ia
tonden bangun. Kadena panakne sajaan ngajak Raden Galuh. Kanti ping telu kone memenne
makaukan, masih sing kone sautine, lantas tinjaka kone jlananne. Ya mara mampakan jlanane, ya
magroeng lantas macane jumahan. Beh apa kaden tengkejut memenne tur ia buin ngenggalang
ngubetang jlanan. Ditu lantas ia gelur-gelur ngidih tulungan teken pisagane ditu. Liu pada anake
nyagjagin ia tur makejang pada ngaba sikep. Ditu matianga lantas macane totonan. Sasubanne I
Macan mati, mulihan lantas memenne, dapetanga panakne suba mati tur nu tulang-tulangne
dogen.

Anda mungkin juga menyukai