Jendela Sejarah

Gunakan ilmu yang ada ke arah kebaikan

Thursday
NOTA KEMERDEKAAN TANAH MELAYU

5.1 PENGENALAN

Apabila kita sebut merdeka, apakah yang terbayang difikiran anda? Sudah pasti istilah ini bukan merupakan
sesuatu yang asing atau pertama kali anda dengar. Jadi, apakah yang dimaksudkan dengan merdeka? Sebenarnya
istilah ini mempunyai pengertian yang berbagai-bagaibergantung kepada keadaan mana ia di rujuk. Bagi
individu, apabila menyebut tentang merdeka, mungkin ia bermaksud kebebasan melakukan apa sahaja yang di
sukai tanpa kongkongan atau bantahan orang lain.

Bagaimana pula jika kita merujuk istilah merdeka dalam konteks sesebuah negara? Kemerdekaan
bagi sesebuah negara bermaksud negara berkenaan bebas daripada kongkongan dan cengkaman
kuasa asing yang menekan, khususnya dikenali sebagai penjajah. Kebebasan bermakna rakyat
negara tersebut berhak mengatur dan memilih corak kehidupan mereka, seperti mempunyai
sistem pemerintahan dan perlembagaan sendiri tanpa terikat dengan kuasa asing yang menjajah.
Setiap negara yang pernah dijajah oleh kuasa asing mempunyai pengalaman dan sejarahnya
yang tersendiri dan sudah tentu ia berbeza di antara sebuah negara dengan negara yang lain.

Seperti yang telah dibincangkan di dalam Bab 4 mengenai semangat kebangsaan, sebenarnya
perjuangan masyarakat tempatan menentang kemasukan kuasa asing telah bermula sejak
pertengahan abad yang ke-16 lagi. Penjajahan kuasa asing bermula di Tanah Melayu dengan
kejatuhan negeri Melaka ke tangan Portugis (1511), kemudian Belanda (1641), dan seterusnya
Inggeris apabila mereka berjaya menguasai negeri Pulau Pinang (1786), Perak (1874), dan diikuti
oleh negeri-negeri Melayu yang lain. Selain itu, Tanah Melayu juga pernah dijajah oleh Jepun.
Negeri-negeri Melayu di Utara pula pernah diperintah oleh kerajaan Siam. Kerajaan Brooke di
Sarawak dan Syarikat Berpiagam Borneo Utara di Sabah juga telah berjaya meluaskan wilayah
kekuasaannya, sama ada dengan cara paksa atau membeli wilayah-wilayah berkenaan daripada
pemerintah tempatan. Sesungguhnya kehadiran penjajah telah mencetuskan tentangan yang hebat
di kalangan masyarakat tempatan. Gerakan tentangan yang dipimpin oleh tokoh-tokoh pentadbir,
agama, dan rakyat biasa akhirnya dapat dipatahkan oleh pihak penjajah akhirnya. Sungguhpun
perjuangan di peringkat awal menentang penjajah ini gagal, namun ia tetap membuktikan bahawa
masyarakat tempatan tidak menerima kedatangan dan penglibatan kuasa asing dalam negeri
mereka.

5.2 PERKEMBANGAN POLITIK TAHUN 1945-1955

Perkembangan politik di antara tahun 1945 sehingga tahun 1955 memperlihatkan bahawa pihak British mula
menunjukkan sikap bertolak ansur. Seperti yang diketahui, pendudukan Jepun di Tanah Melayu selama lebih
kurang tiga setengah tahun (1942-1945) telah meninggalkan kesan yang mendalam sama ada dari segi ekonomi,
sosial mahupun psikologi kepada masyarakat keseluruhannya. Walau bagaimanapun, apa yang lebih penting
untuk anda fahami ialah tempoh pemerintahan Jepun telah menyemarakkan lagi semangat kebangsaan di
kalangan orang Melayu dan menafikan anggapan selama ini bahawa kuasa Inggeris tidak dapat dikalahkan.
1


Malayan Union yang diperkenalkan oleh Kerajaan British selepas pengunduran tentera Jepun di Tanah Melayu
(1946), telah ditentang habis-habisan oleh semua lapisan masyarakat dan pertubuhan Melayu. Orang Melayu
sedar akan kerugian dan bencana yang akan mereka terima sekiranya Malayan Union dilaksanakan. Kerajaan
British yang sedar akan kebangkitan nasionalisme Melayu, akhirnya tiada pilihan kecuali menggantikan Malayan
Union dengan Persekutuan Tanah Melayu. Apabila Persekutuan Tanah Melayu dibentuk pada tahun 1948,
British telah menyatakan bahawa langkah-langkah ke arah pemerintahan sendiri akan dibuat. Ini menunjukkan
bahawa British semakin bersedia untuk memberikan kemerdekaan kepada Tanah Melayu.

Sungguhpun demikian, anda harus ingat bahawa pada masa tersebut juga Kerajaan British turut memberikan
tumpuan menghapuskan keganasan komunis. Peristiwa darurat yang berlaku (1948-1960) meninggalkan kesan
yang mendalam kerana ia bukan sahaja menyebabkan banyak nyawa yang terkorban, tetapi beribu juta ringgit
terpaksa dibelanjakan untuk menghapuskannya. Apabila keadaan menjadi semakin bertambah baik menjelang
tahun 1955, Kerajaan British telah menyakinkan rakyat ke arah pemerintahan sendiri. Antaranya
ialah mengambil beberapa langkah membimbing rakyat ke arah sistem dan pemerintahan berbentuk demokrasi
seperti memperkenalkan sistem pengundian dan mengadakan pilihanraya. Sehubungan dengan itu, beberapa
parti politik ditubuhkan seperti Malayan Chinese Association (MCA) dan lain-lain yang akan dibincangkan
berikutnya.

5.2.1 Perpaduan Kaum

Sebagai satu langkah ke arah kemerdekaan, Kerajaan Inggeris telah menetapkan syarat bahawa semua kaum di
Tanah Melayu mesti bersatu terlebih dahulu dalam politik sebelum kemerdekaan dapat diberikan.
2
Ini
bermakna soal perpaduan kaum adalah syarat yang diutamakan. Dengan adanya perpaduan dan kerjasama
dalam politik, perkongsian kuasa boleh dilaksanakan. Keharmonian serta keamanan masyarakat dan negara
akan terjamin melalui sokongan padu seluruh rakyat.

5.2.2 Usaha ke Arah Perpaduan

Berhubung dengan persoalan perpaduan kaum, sebenarnya usaha awal telahpun dilaksanakan oleh Dato Onn
Jaafar. Beliau telah mencadangkan supaya rakyat Tanah Melayu membentuk sebuah pertubuhan yang boleh
mewakili semua kaum supaya mereka dapat bekerjasama dan bertolak ansur di antara satu sama lain.
Perbincangan telah diadakan dengan Tan Cheng Lock, E.E.C. Thuraisinggam, Malcom Mac Donald dan
Roland Braddell. Hasilnya, satu jawatankuasa telah dibentuk yang dikenali sebagai Jawatankuasa Perhubungan
Antara Kaum (Communities Liaison Committee). Jawatankuasa ini yang berasaskan tolak ansur antara politik
Melayu dan bukan Melayu telah dilaksanakan pada tahun 1949. Ia dianggotai oleh 15 orang yang terdiri
daripada tokoh-tokoh penting daripada kaum Melayu, Cina dan India. Penubuhan Jawatankuasa ini sangat
besar ertinya kerana ia dapat memupuk persefahaman di antara pemimpin-pemimpin kaum di Tanah Melayu.
Persefahaman yang dipupuk melalui perundingan dan perbincangan yang diadakan oleh tokoh-tokoh kaum ini
boleh menyelesaikan sebarang permasalahan yang timbul ketika itu.

Selain itu, parti-parti politik juga mengambil inisiatif ke arah mewujudkan
perpaduan kaum. Contohnya, kerjasama UMNO, MCA dan ini diikuti dengan
MIC untuk bertanding dalam pilihanraya, dan seterusnya membentuk
gabungan parti besar yang dinamakan Perikatan. Perbincangan mengenai
pilihanraya akan dibincangkan kemudian. Sebelum itu, kita tinjau dahulu
mengenai pertumbuhan parti-parti politik menjelang kemerdekaan.

5.3 PERTUMBUHAN PARTI-PARTI POLITIK

Selepas Perang Dunia Pertama, sudah ada usaha memperjuangkan kemerdekaan Tanah Melayu melalui
penubuhan beberapa parti politik. Penubuhan parti-parti politik ini menunjukkan bahawa perkembangan
proses politik di Tanah Melayu menjadi semakin rancak lagi. Penubuhan parti-parti politik ini didorong oleh
reaksi rakyat terhadap cadangan Malayan Union (1946) oleh Kerajaan British. Ternyata Malayan Union
merupakan pemangkin utama penyatuan orang Melayu untuk bertindak menentang cadangan British tersebut.

Mari kita tinjau parti-parti politik yang ditubuhkan di Tanah Melayu menjelang kemerdekaan.

5.3.1 United Malays National Organization (UMNO)

Dato Onn Jaafar yang menjadi pengerusi Pergerakan Melayu Johor
3
telah mencadangkan supaya diadakan
Kongres Melayu bagi menyatukan seluruh masyarakat Melayu untuk menentang Malayan Union. Oleh yang
demikian, Kongres Melayu Se-Malaya diadakan pada 1 hingga 4 Mac 1946 di Kelab Sultan Sulaiman, Kuala
Lumpur. Kongres tersebut dihadiri oleh 41 buah persatuan Melayu.
4
Perlembagaan baru dibuat dan UMNO
dengan rasminya ditubuhkan pada 11 Mei 1946. Matlamat awal penubuhan UMNO adalah untuk menentang
gagasan Malayan Union dan menyatupadukan orang Melayu di seluruh Tanah Melayu. Pemimpin pertamanya
ialah Dato Onn Jaafar. Cadangan Dato Onn untuk membuka keahlian parti kepada semua bangsa untuk
memupuk perpaduan kaum tidak direstui oleh ahli-ahli UMNO. Penentangan dari ahli parti menyebabkan
Dato Onn meletakkan jawatan pada tahun 1951. Kepimpinan UMNO kemudiannya diambil alih oleh Tunku
Abdul Rahman dan menukar konsep perjuangan UMNO dari Hidup Melayu kepada Merdeka.
5
Di bawah
kepimpinan Tunku Abdul Rahman, beliau cuba menggerakkan segala usaha untuk mencapai kemerdekaan
dengan menggabungkan parti-parti politik yang ada sehingga terbentuknya Parti PERIKATAN yang dianggotai
oleh UMNO, MCA dan MIC pada tahun 1954. Sejak itu, UMNO menjadi teras utama pergerakan ke arah
mencapai kemerdekaan Tanah Melayu.
6




5.3.2 Malayan Indian Congress (MIC)

MIC ditubuhkan pada bulan Ogos tahun 1946. Yang Dipertua Kongres yang pertama ialah John
A. Thivy. John Thivy pernah terlibat di dalam Persatuan Pusat India di Tanah Melayu dan juga
gerakan kemerdekaan India. MIC bermula dengan penggabungan persatuan-persatuan India yang
terdapat di Tanah Melayu. Hasil daripada penggabungan tersebut, maka lahirlah parti MIC. Pada
peringkat awal perjuangannya, parti ini bertujuan menyokong perjuangan kemerdekaan di India.
MIC juga kurang mendapat sambutan di kalangan orang India di Tanah Melayu. Walau
bagaimanapun, selepas India mencapai kemerdekaan pada tahun 1947, MIC lebih memberikan
tumpuan kepada kegiatan politik di Tanah Melayu. Selain itu, parti MIC juga bermatlamat
mengenengahkan isu-isu kerakyatan yang merupakan satu daripada isu utama di Tanah Melayu.
Dapatlah dikatakan bahawa matlamat utama penubuhannya ialah untuk menjaga kepentingan
politik, ekonomi, dan sosial kaum India di Tanah Melayu dan juga menjadi saluran bekerjasama
dengan kaum lain untuk memperjuangkan kemajuan politik. MIC pernah menyertai parti
serpihan yang ditubuhkan oleh DatoOnn setelah beliau keluar daripada UMNO. Walau
bagaimanapun, MIC kurang bernasib baik kerana parti pimpinan Dato Onn tidak berapa berjaya
dalam pilihanraya 1952. Apabila MIC bergabung dalam Parti Perikatan pada tahun 1955, barulah
parti ini mendapat sambutan daripada orang India di seluruh Tanah Melayu.


5.3.3 Malayan Chinese Association (MCA)

MCA ditubuhkan dengan rasminya pada bulan Februari 1949 atas idea British bagi
membolehkan sebahagian orang Cina menyokong British dalam menghadapi darurat.
Sebenarnya, pada penghujung tahun 1930an, Parti Komunis Malaya (PKM) merupakan satu-
satunya parti yang disertai oleh kebanyakan orang Cina. Presiden MCA yang pertama ialah Tan
Cheng Lock. MCA ditubuhkan dengan matlamat untuk melindungi hak dan kepentingan
ekonomi, politik, dan sosial kaum Cina di Tanah Melayu. Pada masa yang sama, MCA berjanji
akan bekerjasama dengan kerajaan untuk mematahkan kegiatan komunis. Penubuhan MCA juga
membuktikan kepada kerajaan Inggeris akan kesetiaan kaum Cina terhadap Tanah Melayu.
Adalah diharapkan dengan demikian kaum Cina akan bekerjasama dengan kaum-kaum lain untuk
memperoleh kemerdekaan.

5.3.4 Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM)

PKMM ditubuhkan pada bulan Oktober 1945 di Ipoh, Perak, hasil rundingan dan persetujuan
dua kumpulan pemuda, iaitu dari golongan Ahmad Boestamam dan golongan Mokhtaruddin
Lasso.
7
PKMM bermatlamat untuk melahirkan kesedaran politik dan menyatukan bangsa Melayu
di Tanah Melayu dan di Indonesia. Berikutan dengan penubuhan UMNO pada tahun 1946,
sedikit sebanyak menggugat PKMM. PKMM kemudian turut serta sebagai anggota UMNO buat
seketika. Berikutan dengan percanggahan pendapat berkaitan ideologi, kepimpinan, dan soal
bendera, PKMM kemudian keluar dari UMNO. PKMM menjadi semakin lemah setelah ahli-
ahlinya ditangkap. Walau bagaimanapun, PKMM telah dibubarkan kemudiannya. Serpihan
pimpinan PKMM menubuhkan pula Parti Rakyat Malaya pada tahun 1955.

5.3.5 Parti Islam Se-Malaya (PAS)

PAS ditubuhkan ekoran daripada satu persidangan Persatuan Ulama Se-Malaya yang diadakan di
Kuala Lumpur pada 23 Ogos 1951. Parti ini jelasnya ditaja oleh Jabatan Agama
UMNO.
8
Persatuan Ulama turut dianggotai oleh bekas aktivis agama, dan bekas ahli HAMIM
yang diharamkan oleh British. Parti ini telah ditubuhkan pada tahun 1955 dengan matlamat untuk
menjadikan agama Islam sebagai agama rasmi, dan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi, serta
mengetatkan peraturan kerakyatan.



5.3.6 Parti Kemerdekaan Malaya (IMP)

IMP merupakan parti pelbagai kaum yang pertama dan dipimpin oleh Dato Onn Jaafar. Dato
Onn Jaafar telah keluar dari UMNO dengan semangat perpaduan kaum untuk bercantum
dengan MCA dan bekas ahli UMNO, serta MIC pada tahun 1951. IMP ditubuhkan setelah usaha
Dato Onn Jaafar untuk menjadikan UMNO sebagai sebuah parti berbilang kaum ditolak oleh
orang Melayu. Sebenarnya, IMP pernah bekerjasama dengan MIC dari tahun 1951 sehingga
tahun 1953. MCA di bawah pimpinan Tan Cheng Lock juga pernah menyertai Dato Onn.
Namun Tan Cheng Lock yang melihat potensi UMNO semakin mendapat sokongan Melayu
telah mengecewakan Dato Onn Jaafar. Pada tahun 1952, MCA telah bekerjasama dengan
UMNO dalam Parti PERIKATAN. Kegagalan IMP menyebabkan Dato Onn berpatah balik
memperjuangkan kepentingan Melayu melalui Parti Negara. Parti Negara ditubuhkan pada tahun
1955 oleh tokoh politik berbilang kaum. Tetapi kebanyakan ahlinya adalah terdiri daripada orang
Melayu. IMP bermatlamat untuk menyatupadukan orang Melayu. Selain itu, IMP ditubuhkan
juga untuk mengambil bahagian dalam pilihanraya negeri dan persekutuan yang sedang
dirancangkan ketika itu.
9


5.3.7 Parti Buruh

Parti Buruh ditubuhkan di Pulau Pinang oleh pemimpin Kesatuan Sekerja atas nama Parti Buruh
Pulau Pinang pada 15 Mei 1951. Parti yang sama ditubuhkan di Selangor, Negeri Sembilan,
Perak, dan Melaka. Parti-parti ini bergabung membentuk Parti Buruh SeMalaya di bawah
pimpinan Mohd. Sopiee Ibrahim. Parti ini merancang untuk mencapai kemerdekaan pada tahun
1964. Parti Buruh kurang mendapat sokongan dari orang ramai mungkin disebabkan terdapat
unsur sosiolisme dan komunisme dalam perjuangan parti. Dalam pada itu, orang Melayu enggan
memberikan sokongan disebabkan parti ini berfahaman sosiolis yang tidak mahu mengiktiraf hak
keistimewaan orang Melayu. Selain itu, pengalaman politik akibat kezaliman komunis pada masa
darurat juga membimbangkan rakyat untuk menerima Parti Buruh.
10


Sementara parti-parti lain yang ditubuhkan ialah Parti Progresif Perak (PPP). Ia ditubuhkan pada
tahun 1953 dipimpin oleh SP dan DR Senivasagam. PPP menyertai Perikatan dan berjaya
menguasai Majlis Perbandaran Ipoh atas nama Perikatan UMNO-MCA-PPP. Menjelang
pilihanraya tahun 1955, PPP keluar dari Perikatan dan kemudiannya telah menukar nama Parti
Progresif Rakyat. Parti lain ialah Parti Radikal pimpinan Dr. Lim Chong Eu, National Association of
Perak (NAP) dipimpin oleh Dato Bukit Gantang Abdul Wahab dan Kesatuan Melayu
Semenanjung pimpinan Haji Hashim Ghani.


5.4 PERUBAHAN DASAR BRITISH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI

Keadaan politik di Tanah Melayu menjadi semakin rancak ekoran daripada perkembangan
penubuhan parti-parti politik ke arah berkerajaan sendiri. Hasrat Kerajaan Inggeris untuk
memberikan kemerdekaan dapat di lihat daripada beberapa peristiwa penting yang berlaku pada
tahun 1950-an seperti pengenalan Sistem Ahli, Pilihanraya Majlis Tempatan dan Pilihanraya
Umum 1955.

5.4.1 Sistem Ahli

Pada tahun 1951, kerajaan British telah memperkenalkan Sistem Ahli dalam
Mesyuarat Kerja Persekutuan (Majlis Perundangan Persekutuan). Sistem ini
merupakan satu lagi langkah penting ke arah mewujudkan perpaduan kaum.
Mereka yang dilantik terdiri daripada beberapa warganegara Persekutuan
Tanah Melayu untuk menjadi ahli Majlis serta diberi portfolio bertaraf
menteri. Berikut adalah senarai menteri dan jawatan yang disediakan dalam
Sistem Ahli.
MENTERI JAWATAN
1. Dato Onn bin Jaafar Ahli Hal Ehwal Dalam Negeri
2. EEC Thuraisingham Ahli Pelajaran
3. Tunku Yaakob Ahli Pertanian dan Perhutanan
4. Lee Tian Keng Ahli Kesihatan
5. Dato Mahmud Mat Ahli Tanah, Perlombongan dan
Perhubungan
6. J.D. Mead Ahli Kerja Raya dan Perumahan
7. J.D. Hodgkinson Ahli Perindustrian dan Perhubungan
Sosial
8. O.A. Spencer Hal Ehwal Ekonomi

Seorang ahli lagi bertanggungjawab mengetuai portfolio Keretapi dan Posmenjadikan jumlah
kesemuanya ialah sembilan orang ahli. Berdasarkan kepada senarai ahli di atas, di dapati tokoh-
tokoh yang dipilih adalah terdiri daripada semua kaum. Ahli-ahli yang dilantik telah diberi
tanggungjawab untuk mengetuai beberapa jabatan kerajaan. Mereka merupakan pemimpin-
pemimpin tempatan. Apa yang menariknya ialah sistem ini lebih kurang sama seperti Jemaah
Menteri yang ada sekarang di Malaysia. Bezanya cuma pada bidang kuasa mereka yang agak
terhad.

Seiring dengan perkembangan pesat parti-parti politik dan perubahan dasar
British, satu pilihanraya umum dirasakan perlu ketika itu bagi penduduk
Tanah Melayu untuk memilih pemimpin mereka sendiri yang bakal
memerintah di Persekutuan Tanah Melayu di masa depan. Ini memandangkan
pilihanraya berkenaan adalah bagi memilih anggota perwakilan di peringkat
Penguasa Tempatan sebagai latihan kepada demokrasi berparlimen.

5.4.2 Pilihanraya Tahun 1951

Pilihanraya yang pertama telah diadakan pada 1 Disember 1951 bagi memilih perwakilan di
peringkat majlis tempatan iaitu bagi Majlis Perbandaran Georgetown, Pulau Pinang. Pilihanraya
ini penting kerana pada ketika ini UMNO dan MCA telah bergabung dalam sebuah Parti
Perikatan. Perikatan UMNO-MCA yang menjadi sebuah pertubuhan politik yang berpengaruh
telah memenangi kesemua sembilan kerusi yang dipertandingkan. Pada tahun 1953,
seorang speaker telah dilantik untuk mempengerusikan Majlis Mesyuarat Perundangan
Persekutuan bagi menggantikan tempat Pesuruhjaya Tinggi British yang tidak lagi menganggotai
majlis itu. Ternyata bahawa semua tindakan tersebut dilakukan bagi melatih rakyat tempatan
dalam pentadbiran negara sebagai langkah awal ke arah berkerajaan sendiri.

5.4.3 Pilihanraya Tahun 1952

Berikutnya, pada bulan Februari tahun 1952 telah diadakan pula Pilihanraya Majlis Perbandaran
Kuala Lumpur dengan 12 kerusi dipertandingkan. Pilihanraya ini disertai oleh Perikatan UMNO-
MCA dan IMP dan calon Bebas. Keputusannya memperlihatkan Perikatan UMNO-MCA
memenangi sembilan kerusi. Sementara IMP berjaya memenangi dua kerusi manakala satu kerusi
lagi dimenangi oleh calon bebas.

Selain itu, pilihanraya untuk Majlis Bandaran lain turut diadakan pada tahun 1952 seperti di Johor
Bahru, Ipoh, Melaka dan Seremban. Manakala pilihanraya pada peringkat negeri diadakan pada
tahun 1954.

Wakil-wakil yang terpilih membincangkan perkara-perkara yang melibatkan kepentingan awam di
peringkat tempatan. Ini telah memberi pengalaman kepada mereka untuk mentadbir kerajaan dan
mendapat pendedahan awal tentang proses pilihanraya. Pilihanraya ini menandakan pembinaan
sebuah kerajaan sendiri berlandaskan demokrasi semakin menjadi kenyataan.

5.4.4 Pilihanraya Umum Tahun 1955

Pada tahun 1953, Perikatan UMNO-MCA telah mencadangkan kepada kerajaan British supaya
diadakan pilihanraya bagi mewujudkan kumpulan majoriti yang terpilih dalam Majlis
Perundangan Persekutuan. Perikatan telah menuntut supaya 60 peratus daripada ahli dipilih
melalui pilihanraya, sementara baki sebanyak 40 peratus lagi dilantik oleh British. Cadangan
dibuat untuk menjamin kepentingan rakyat tempatan di Tanah Melayu. Walau bagaimanapun,
cadangan itu ditolak oleh British. Bagi menyatakan rasa tidak puas hati mereka, Perikatan telah
memulaukan semua Majlis Mesyuarat Kerajaan di peringkat tempatan, negeri, dan persekutuan.
Malah tindakan mereka turut mendapat sokongan rakyat. Sehubungan itu, British kemudiannya
menerima dari segi prinsipnya bahawa keanggotaan Majlis Perundangan Persekutuan hendaklah
ahli yang dipilih oleh rakyat lebih daripada ahli yang dilantik. Malangnya, Perikatan masih
meneruskan pemulauan kerana tidak bersetuju dengan keputusan British.

British akhirnya bertolak ansur dengan menetapkan keanggotaan Majlis Perundangan
Persekutuan seramai 98 orang. Pecahannya adalah seperti berikut:

(i) Lima puluh dua orang dipilih oleh rakyat menerusi pilihanraya dengan seorang dilantik
menjadi speaker.
(ii) Tiga orang ahli dilantik kerana jawatan, iaitu Ketua Setiausaha, Peguam Negara dan Setiausaha
Kewangan.
(iii) Sebelas orang dipilih mewakili negeri.
(iv) Dua puluh dua orang dipilih untuk mewakili berbagai golongan dan pertubuhan.
(v) Tiga dipilih mewakili kaum minoriti seperti Orang Asli, Serani dan Ceylon.
(vi) Tujuh ahli dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi, setelah berunding dengan parti yang mempunyai
majoriti.

Pada bulan Julai 1954, Perikatan telah menyatakan persetujuan mereka berhubung dengan
cadangan British. Pilihanraya Persekutuan akhirnya ditetapkan pada 27 Julai 1955.

Sementara itu, parti Perikatan menjadi semakin kukuh lagi dengan penyertaan Parti MIC pada
tahun yang sama. Tahun 1955 merupakan tahun yang paling penting dalam perkembangan politik
tanah air kerana ia merupakan kali yang pertama diadakan Pilihanraya Persekutuan bagi seluruh
Tanah Melayu. Tiga buah parti politik yang mewakili tiga kaum terbesar di Tanah Melayu telah
bersetuju bergabung dan bertanding dalam pilihanraya tersebut bagi membentuk sebuah parti,
iaitu Perikatan.

Parti Perikatan telah meletakkan calon-calon bagi kesemua 52 kerusi. Manakala Parti Negara di bawah
pimpinan Dato Onn Jaafar pula mempertandingkan 33 buah kerusi, PAS 11 kerusi dan 18 orang calon bebas
juga turut bertanding (lihat Jadual 1). Jika ditinjau daripada jumlah pengundi dan pembahagian kerusi, 84.2
peratus adalah pengundi Melayu, 11.2 peratus adalah pengundi Cina 11.2 peratus dan 3.9 peratus adalah
pengundi India, menunjukkan kelebihan yang besar bagi pengundi Melayu. Walaupun begitu, hasil daripada
permuafakatan yang wujud, UMNO telah berkompromi dengan MCA dan MIC dengan membahagikan hanya
35 kerusi (69 peratus), MCA 15 kerusi (28 peratus) dan MIC dua kerusi (tiga peratus) (lihat Jadual 2). Jelaslah
bahawa dalam pembahagian kerusi tersebut terdapat unsur tolak ansur bangsa Melayu khususnya UMNO
dengan kaum lain.

Jadual 1
Pilihanraya Tahun 1955: Barisan Calon Mengikut Parti
Parti
Melayu Cina
India Jumlah
Perikatan 35 15 2 52
Parti Negara 29 1 - 30
Parti Islam SeMalaya 11 - - 11
Persatuan Kebangsaan
Perak
8 1 - 9
Parti Buruh - 2 2 4
Ikatan Melayu Perak 3 - - 3
Parti Progresif Perak 1 - 1 2
Bebas 16 1 1 18
Dari segi jumlah pengundi di Tanah Melayu ketika itu, sebenarnya peruntukan kerusi yang diberi kepada MCA
dan MIC melebihi daripada jumlah yang sepatutnya diterima. Bilangan kerusi ini adalah tidak memadai
berbanding dengan jumlah pengundi bangsa Melayu pada masa itu. Ini memandangkan 50 daripada 52 kawasan
yang dipertandingkan adalah dikuasai oleh pengundi-pengundi Melayu. Barangkali UMNO mungkin boleh
mencapai kemenangan dalam pilihanraya tersebut tanpa adanya sokongan daripada MCA dan MIC. Kenapa
timbul kenyataan sedemikian?

Sebenarnya, 80 peratus daripada jumlah keseluruhan pengundi telah dimenangi oleh UMNO,
manakala 20 peratus lagi dimenangi oleh parti-parti lain yang bertanding. Ini menunjukkan
bahawa Perikatan yang diwakili oleh orang Melayu telah membuat pengorbanan yang besar demi
perpaduan masa depan negara. Pengorbanan yang dimaksudkan ialah kesudian orang Melayu
yang diwakili oleh UMNO membahagikan sejumlah kerusi untuk dipertandingkan dalam
pilihanraya ini kepada kaum Cina dan India yang mempunyai peratus pengundi kurang daripada
20 peratus.

Jadual 2
Kedudukan Calon Perikatan dalam Pilihanraya 1955

Parti Peruntukan
Kerusi
Peratus Kerusi
(%)
Peratus Pengundi
(%)
UMNO 35 69 84.2
MCA 15 28 11.2
MIC 2 3 3.9

Pada keseluruhannya, Perikatan berjaya memperolehi 51 kerusi daripada 52 kerusi yang
dipertandingkan. Daripada 51 kerusi yang dimenangi, UMNO memperolehi sejumlah 35 kerusi,
MCA 15 kerusi dan MIC dua kerusi. Manakala satu kerusi lagi dimenangi oleh Parti PAS di
kawasan Kerian, Perak.
11




Pilihanraya 1955 menandakan bahawa proses mewujudkan demokrasi berparlimen telah
menampakkan kejayaan berdasarkan kepada penyertaan parti-parti politik yang bertanding. Jika
ditinjau mengenai faktor kemenangan Perikatan, jelas menunjukkan bahawa keistimewaannya
terletak bukan sahaja kepada kepimpinan dan kerjasama antara pelbagai kaum, tetapi yang tidak
kurang pentingnya ialah kerana Perikatan mempunyai manifesto yang menyeluruh kepada
penduduk Tanah Melayu. Moto Perikatan ialah Menuju Ke arah Kemerdekaan. Di samping itu,
beberapa janji yang lain ialah

(i) Pemerintahan berdasarkan demokrasi berparlimen.
(ii) Bahasa Melayu dan sebagai bahasa kebangsaan.
(iii) Agama Islam sebagai agama rasmi.
(iv) Melindungi dan mengekalkan institusi beraja Melayu.
(v) Mengubahsuai undang-undang kerakyatan.
(vi) Peningkatan taraf ekonomi Melayu.
(vii) Menjalinkan hubungan antarabangsa.
(viii) Hak asasi manusia.
(ix) Sistem pendidikan kebangsaan.
(x) Kemerdekaan diperoleh dalam tempoh empat tahun.

Di samping, itu Parti Perikatan juga berjanji untuk menamatkan darurat secepat mungkin, melalui penawaran
pengampunan kepada pengganas komunis yang majoritinya terdiri daripada bangsa bukan Melayu, khususnya
Cina. Ini terbukti dengan adanya proses rundingan pihak kerajaan dengan pemimpin komunis, iaitu Rundingan
Baling sejurus selepas Pilihanraya 1955. Manifesto Perikatan ini merupakan hasil tolak ansur dan kerjasama
bersepadu semua kaum dalam usaha mempercepatkan proses mencapai kemerdekaan.


Jadual 3
Kabinet Pertama Persekutuan Tanah Melayu

Ketua Menteri dan Menteri Dalam Tunku Abdul Rahman
Negeri
Menteri Pelajaran Dato Abdul Razak
Hussein
Menteri Hasil Bumi Dr. Ismail A. Rahman
Menteri Pengangkutan Kolonel H.S. Lee
Menteri Tanam-Tanaman Abdul Aziz Ishak
Menteri Kesihatan Leong Yew Koh
Mengeri Buruh V.T. Sambanthan
Menteri Kerja Raya Sardon Jubir
Menteri Kerajaan Tempatan &
Perumahan
Sulaiman Abdul
Rahman
Menteri Perhubungan, Pos dan
Telekom
Ong Yoke Ling

Kemenangan Perikatan telah memberikan peluang untuk mempunyai bilangan wakil yang besar dalam Majlis
Mesyuarat Perundangan Persekutuan dan seterusnya membolehkan mereka menubuhkan sebuah kerajaan
melalui keanggotaan dalam Majlis Mesyuarat Kerajaan. Kabinet yang pertama berjaya dibentuk seperti yang
tertera di dalam Jadual 3. Sementara itu, portfolio yang lain seperti Kewangan, Hal Ehwal Luar, dan Pertahanan
masih dipegang oleh pegawai British.

5.5 LANGKAH-LANGKAH MENUJU KEMERDEKAAN

Ekoran daripada kejayaan besar yang diperoleh melalui pilihanraya pada
tahun 1955, telah mendorong Parti Perikatan untuk meneruskan desakan bagi
mempercepatkan kemerdekaan Tanah Melayu. Dengan kemenangan tersebut,
Parti Perikatan semakin bertambah yakin untuk menuntut kemerdekaan lebih
awal, walaupun dalam manifestonya telah menetapkan tempoh empat tahun.
Namun, hasil daripada beberapa perbincangan yang dilakukan, sama ada di
kalangan Raja-raja Melayu mahu pun Parti MCA dan MIC, membuktikan
bahawa majoriti penduduk di Tanah Melayu sanggup bertolak ansur dan
berkongsi kuasa dalam usaha mewujudkan sebuah pemerintahan sendiri.


5.5.1 Rundingan ke Arah Kemerdekaan

Berhubung dengan usaha untuk memperolehi kemerdekaan dalam tempoh yang terdekat ini,
sesungguhnya tidak semua pihak menunjukkan reaksi yang positif.
12
Misalnya Tunku Abdul
Rahman dalam ucapan pertamanya di dalam Majlis Perundangan Persekutuan telah menegaskan
untuk berunding dengan pihak British bagi mencapai kemerdekaan dalam tempoh lebih kurang
dua tahun sahaja.
13
Kenyataan Tunku Abdul Rahman telah menimbulkan reaksi kontra daripada
istana Johor. Pihak Sultan Johor merasakan kemerdekaan akan membawa kepada kemusnahan
Tanah Melayu:

Memanglah baik untuk melaung-laungkan tentang merdeka, tetapi dimanakah kapal-kapal perang kamu, kapal
terbang kamu dan tentera kamu untuk menghadapi dan menangkis pencerobohan daripada luar? Kalau orang
putih keluar, negeri ini akan susah 99 kali ganda daripada hari ini.
14


Reaksi ini telah menjadikan satu isu kontroversi di kalangan raja-raja, Tunku Abdul Rahman, dan
pihak UMNO sendiri. Ia berlarutan sehingga menimbulkan masalah keanggotaan perwakilan ke
majlis perundingan kemerdekaan. Konflik ini timbul kerana berlaku pertentangan dari segi
kekuasaan dan kedaulatan, sama ada di pihak raja yang mewakili kepentingan pihak istana sahaja
sedang di satu pihak lagi mendapati pihak mereka telah dipilih oleh rakyat dan selanjutnya harus
menjadi wakil kepada rakyat. Sungguhpun begitu, Raja-raja Melayu dan UMNO akhirnya
bersetuju dengan keputusan wakil yang dipilih iaitu empat wakil di kalangan raja-raja Melayu dan
empat wakil dari Perikatan.

5.5.2 Misi Kemerdekaan ke London

Pada bulan Januari 1956, satu rombongan yang terdiri dari lapan orang wakil yang telah
dipersetujui, berangkat ke London yang diketuai oleh Tunku Abdul Rahman. Ia bertujuan untuk
berunding dengan pegawai-pegawai British sebagai usaha menuntut kemerdekaan Tanah Melayu.
Perundingan kemerdekaan berlangsung dari 18 Januari hingga 8 Februari 1956, iaitu kira-kira tiga
minggu. Hasil daripada rundingan tersebut, Perjanjian London telah ditandatangani pada 8
Februari 1956. Sebelum bertolak, wakil-wakil Perikatan dan Raja-raja Melayu telah berjaya
mencapai persetujuan dalam soal kemerdekaan dan ini sudah tentu memudahkan rundingan
berjalan dengan lebih lancar lagi. Pihak British diketuai oleh Lord Lennox Boyd, Setiausaha
Tanah Jajahan British.


Beberapa persetujuan telah berjaya dihasilkan, iaitu

(i) Kerajaan British akan memberikan kemerdekaan pada 31 Ogos 1957;
(ii) Tanah Melayu berada dalam lingkungan Komanwel dan menjalankan pemerintahan secara
demokrasi;
(iii) Selaras dengan tanggungjawabnya terhadap Komanwel, British juga mendapat hak
menempatkan tenteranya di negara ini; dan
(iv) Sebuah badan bebas ditubuhkan bagi menggubal perlembagaan Tanah Melayu yang dinamakan
Suruhanjaya Reid.

Sementara itu, jawatan-jawatan Setiausaha Kewangan dan Pengarah Gerakan akan digantikan dengan jawatan-
jawatan Menteri Kewangan dan Menteri Pertahanan dan disandang oleh anak tempatan. Kerajaan British juga
akan membayar ganti rugi kepada pegawai-pegawai dagangnya yang akan diberhentikan berikutan dengan
kemerdekaan tersebut.

5.5.3 Suruhanjaya Reid dan Memo Perikatan

Suruhanjaya Reid telah ditubuhkan pada tahun 1955 dan dipengerusikan oleh Lord Reid dan Ivor
Jennings dari Britain. Manakala ahli-ahlinya yang lain terdiri daripada William McKell dari
Australia, Hakim B. Malik dari India, dan Hakim Abdul Hamid dari Pakistan. Suruhanjaya Reid
telah diminta mengesyorkan satu perlembagaan Persekutuan berdasarkan demokrasi berparlimen.
Dalam persidangan pertama yang diadakan pada bulan Jun 1956, Suruhanjaya ini telah meminta
pertubuhan-pertubuhan, orang-orang perseorangan yang berminat menghantar memorandum
bertulis mengenai perkara-perkara yang berkaitan dengan:

(i) Pembentukan sebuah kerajaan demokrasi berparlimen;
(ii) Menjamin kedudukan Raja-raja;
(iii) Memilih seorang Ketua Negara dari kalangan Raja-raja Melayu,
(iv) Mempertahankan kedudukan istimewa orang Melayu tanpa banyak menjejaskan kepentingan-
kepentingan sah kaum-kaum lain; dan
(v) Membentuk satu rupa bangsa bagi seluruh negara iaitu satu kerakyatan yang sama.

Suruhanjaya ini telah menerima sebanyak 131 memorandum dari orang perseorangan, pertubuhan termasuklah
dari Parti Perikatan dan Raja-raja Melayu. Daripada 131 buah memorandum bertulis tersebut, dua daripadanya
dianggap penting iaitu dari Raja-raja Melayu dan Parti Perikatan. Walau bagaimanapun, memo Perikatan yang
dihantar pada 27 Julai 1955 menjadi pertimbangan utama Suruhanjaya atas sifat tuntutan bersama kaum-kaum
terbesar. Dapatlah dikatakan bahawa memo tersebut sebagai satu pakatan murni iaitu persetujuan secara
bertolak ansur demi kepentingan semua kaum di Tanah Melayu.

Terdapat lima perkara utama di dalam pakatan murni iaitu unsur tolak ansur UMNO dari segi
kewarganegaraan, kedudukan istimewa orang Melayu, bahasa Melayu, agama Islam dan
kedudukan Raja-raja Melayu. Berikut adalah antara kandungannya:

(i) Kewujudan Kerajaan Pusat dan Negeri (Federalisme)
(ii) Nama negara: UMNO (Malaysia) dan MCA (Malaya)
(iii) Mengujudkan institusi Yang Dipertuan Agung dan Timbalan Yang Dipertuan Agung bagi
menggantikan Pesuruhjaya Tinggi.
(iv) Penerusan Majlis Raja-raja.
(v) Parlimen mengandungi dua Dewan, iaitu Dewan Negara dan Dewan Rakyat.
(vi) Kewujudan tiga badan pemerintah dan pengasingan kuasa.
(vii) Kedudukan Islam sebagai agama negara.
(viii) Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.
(ix) Takrif Melayu.
15


Dua perkara penting dalam pakatan murni, iaitu pengekalan empat unsur tradisi dalam perlembagaan iaitu
Bahasa, Agama, kedudukan Raja-raja Melayu dan kedudukan istimewa orang Melayu. Manakala bagi orang
bukan Melayu pula, mereka mendapat keistimewaan apabila pemimpin UMNO bersetuju memberikan
kerakyatan secara jus soli iaitu kerakyatan mengikut tempat lahir.

Sungguhpun memorandum ini digubal bersama oleh UMNO, MCA, dan MIC, tetapi tidak
bermakna ketiga-tiga pihak ini bersetuju dengan semua perkara yang dikemukakan. Misalnya,
persetujuan tidak dicapai mengenai pemberian taraf kerakyatan kepada individu yang lahir pada
atau selepas hari merdeka, yang ibu bapanya adalah warganegara asing dan soal penggunaan
bahasa Kuo Yu dan bahasa Tamil dalam tempoh 10 tahun selepas merdeka.
16
Kesatuan
Perdagangan Cina Persekutuan Tanah Melayu misalnya, tidak bersetuju dengan peruntukan
kedudukan istimewa orang Melayu dan kegagalan menjadikan bahasa Kuo Yu sebagai salah satu
bahasa rasmi di negara ini.
17
Bagi Persatuan Dewan Perniagaan Cina SeMalaya pula, mendakwa
prinsip jus soli tidak berfaedah kepada mereka. Malah mereka merayu supaya dikurangkan tempoh
kelayakan bermastautin dari sepuluh tahun kepada lima tahun. Bagi yang melalui proses
permohonan, dicadangkan pemansuhan ujian bahasa. Selain itu, mereka juga menuntut
kesamarataan antara bahasa Melayu, Inggeris, Cina, dan Tamil.

Sementara Dewan Perniagaan Melayu menyarankan supaya undang-undang kewarganegaraan
Persekutuan tidak harus dilonggarkan sehinggalah golongan bukan Melayu dapat membuktikan
ketaatsetiaan mereka kepada Tanah Melayu. Persatuan Tamil Seluruh Malaya mendesak supaya
seluruh keturunan Tamil yang dilahirkan di Tanah Melayu wajar diberikan kewarganegaraan
secara automatik. Manakala bagi pejuang-pejuang UMNO yang menentang pula berpendapat
UMNO terlalu banyak mengalah terutama dalam hal-hal kerakyatan. Ini kerana orang yang
berkelayakan boleh menjadi rakyat dan menikmati hak-hak sebagai rakyat Tanah Melayu dengan
begitu mudah dan seterusnya boleh menghasilkan kesan serta merta kepada bangsa Melayu.
Sementara undang-undang mengiktiraf kedudukan istimewa orang Melayu dalam pekerjaan,
pelajaran, dan peluang peniagaan tidak memberi hasil yang serta merta seperti hak kerakyatan,
jika dibandingkan dengan apa yang didapati oleh orang Cina dan India dasar melalui jus soli. Ini
kerana orang Melayu bimbang dengan dasar jus soli kerana akan mengurangkan kuasa politik
secara beransur-ansur dan cengkaman politik bangsa Melayu dicabar oleh bangsa asing.

Pada keseluruhannya, Suruhanjaya Reid telah mengadakan sebanyak 118 persidangan dari bulan
Jun sehingga bulan Oktober 1956. Setelah diumumkan, Parti Perikatan dan beberapa pihak lain
telah menyatakan tentangan mereka berkenaan dengan pemberian dua kerakyatan kepada rakyat
Komanwel. Misalnya seseorang itu pada masa yang sama boleh menjadi rakyat India dan juga
rakyat Britain serta tanah jajahan yang lain, sungguhpun mereka menumpukan taat setia yang
tidak berbelah bagi kepada negeri yang ia tinggal. Perikatan menuntut kerakyatan yang tunggal.
Terdapat suara-suara yang mahukan supaya Melaka dan Pulau Pinang dikekalkan di bawah
jajahan British, iaitu terasing dari Tanah Melayu yang merdeka. Ia datang daripada Persatuan
British Cina Negeri-Negeri Selat. Isu lain yang ditentang ialah berkenaan dengan kedudukan
istimewa orang Melayu juga tidak sepenuhnya kerana Suruhanjaya ini mencadangkan ia dikaji
semula selepas 15 tahun dengan tujuan ia ditarik balik secara beransur-ansur. Cadangan ini
ditentang hebat oleh UMNO.

Akhirnya rangka perlembagaan dikaji semula dan perlembagaan merdeka yang baru dibentuk hasil daripada
rumusan dan pandangan sebuah jawatankuasa yang telah ditubuhkan. Pada 1 Mei 1957, jawatankuasa tersebut
siap menyemak Laporan Reid serta membuat beberapa pindaan. Rundingan terakhir jawatankuasa kerja
diadakan di London dan bersetuju dengan Rang Perlembagaan yang dibentuk sebagai Perlembagaan Tanah
Melayu yang merdeka.
Pada 5 Ogos 1957, Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu telah ditandatangani oleh Raja-raja Melayu dan
Pesuruhjaya Tinggi British bersetuju menubuhkan Persekutuan Tanah Melayu mulai 31 Ogos 1957. Dalam
tahun itu juga Majlis Perundangan Persekutuan telah meluluskan Ordinan Perlembagaan Persekutuan 1957.

5.5.4 Pengisytiharan Kemerdekaan

Upacara pengisytiharan kemerdekaan Persekutuan Tanah Melayu dimulai tepat pada jam 12.00 tengah malam
pada 31 Ogos 1957 bertempat di Padang Kelab Selangor. Upacara dimulakan dengan menurunkan
bendera Union Jack dan digantikan dengan bendera Persekutuan Tanah Melayu. Penurunan bendera Union
Jack ini menandakan kemerdekaan Tanah Melayu.

Pada pagi 31 Ogos 1957, Tuanku Abdul Rahman telah mengisytiharkan kemerdekaan Persekutuan Tanah
Melayu di Stadium Merdeka melalui pengisytiharan kemerdekaan yang diserahkan kepada beliau oleh wakil
Ratu Elizabeth.

Tunku Abdul Rahman dilantik menjadi Perdana Menteri pertama dan Yang Di-Pertuan Besar Negeri Sembilan,
Tunku Abdul Rahman ibni Al Marhum Yamtuan Muhamad pula ditabalkan sebagai Yang Di Pertuan Agong
yang pertama. Di samping itu, ahli Jemaah Menteri yang baru Persekutuan Tanah Melayu yang pertama turut
diumumkan. Tanah Melayu diterima menjadi ahli Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu ke-82 pada 17 September
1957.

5.5 KESIMPULAN

Tanah Melayu akhirnya berjaya memperoleh kemerdekaan pada 31 Ogos 1957 setelah dijajah
oleh kuasa-kuasa asing selama 446 tahun. Kemerdekaan bererti tamatnya tempoh penjajahan di
Tanah Melayu dan rakyat boleh memerintah mengikut corak kehidupan mereka sendiri tanpa
terikat lagi kepada kuasa asing. Kemerdekaan yang diperolehi adalah melalui proses perundingan
dengan pihak Inggeris. Orang Melayu pula telah menunjukkan tolak ansurnya yang paling
maksimum sehingga mengorbankan hak ketuanan mereka di bumi sendiri. Walau bagaimanapun,
orang Melayu telah tidak dapat menahankan konsepjus soli yang ditentang mereka sejak
penubuhan Malayan Union lagi. Dari tempoh 31 Ogos 1957 sehingga 31 Ogos 1958 kaum-kaum
bukan Melayu telah diberikan pengecualian perlunya mengetahui bahasa Melayu atau bahasa
Inggeris. Ini merupakan satu kelonggaran yang istimewa untuk tempoh satu tahun. Ia bolehlah
dianggap sebagai satu hadiah atau pengecualian yang istimewa kepada kaum bukan Melayu.
Dalam tempoh setahun ini jugalah MCA telah menjalankan kempen berhabis-habisan hingga
lebih daripada 800,000 orang bukan Melayu telah menjadi rakyat Persekutuan Tanah Melayu
secara automatik.



Posted by Murni Deraman at 07:13
Email ThisBlogThis!Share to TwitterShare to FacebookShare to Pinterest