P
a
k
L
e
b
a
i
8
.
A
n
a
l
i
s
i
s
,
R
i
n
g
k
a
s
a
n
,
d
a
n
R
e
v
i
s
i
T
e
k
s
a
.
M
e
n
g
a
n
a
l
i
s
i
s
T
e
k
s
b
.
M
e
r
i
n
g
k
a
s
T
e
k
s
c
.
M
e
r
e
v
i
s
i
T
e
k
s
2
.
B
e
r
t
a
n
y
a
u
n
t
u
k
m
e
n
g
g
a
l
i
k
e
b
e
r
a
d
a
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
4
.
S
i
s
w
a
d
a
p
a
t
m
e
n
y
u
s
u
n
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
u
l
a
n
g
d
e
n
g
a
n
m
e
n
e
r
a
p
k
a
n
s
t
r
u
k
t
u
r
t
e
k
s
y
a
n
g
t
e
p
a
t
d
a
n
d
e
n
g
a
n
m
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
b
a
h
a
s
a
y
a
n
g
b
a
i
k
d
a
n
b
e
n
a
r
.
5
.
S
i
s
w
a
d
a
p
a
t
m
e
n
y
u
s
u
n
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
d
e
n
g
a
n
m
e
n
e
r
a
p
k
a
n
s
t
r
u
k
t
u
r
t
e
k
s
y
a
n
g
t
e
p
a
t
d
a
n
d
e
n
g
a
n
m
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
b
a
h
a
s
a
y
a
n
g
b
a
i
k
d
a
n
b
e
n
a
r
.
6
.
S
i
s
w
a
d
a
p
a
t
m
e
n
y
u
s
u
n
t
e
k
s
n
a
r
a
s
i
d
e
n
g
a
n
m
e
n
e
r
a
p
k
a
n
s
t
r
u
k
t
u
r
t
e
k
s
y
a
n
g
t
e
p
a
t
d
a
n
d
e
n
g
a
n
m
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
b
a
h
a
s
a
y
a
n
g
b
a
i
k
d
a
n
b
e
n
a
r
.
7
.
S
i
s
w
a
d
a
p
a
t
m
e
m
b
e
d
a
k
a
n
c
i
r
i
-
c
i
r
i
t
e
k
s
l
a
p
o
r
a
n
o
s
e
r
v
a
s
i
,
t
e
k
s
d
e
s
k
r
i
p
s
i
,
t
e
k
s
e
k
s
p
o
s
i
s
i
,
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
u
l
a
n
g
,
t
e
k
s
e
k
s
p
l
a
m
a
s
i
,
d
a
n
t
e
k
s
n
a
r
a
s
i
d
e
n
g
a
n
m
e
n
e
r
a
p
k
a
n
s
t
r
u
k
t
u
r
t
e
k
s
y
a
n
g
t
e
p
a
t
d
a
n
d
e
n
g
a
n
m
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
b
a
h
a
s
a
y
a
n
g
b
a
i
k
d
a
n
b
e
n
a
r
.
3
.
M
e
n
e
g
a
s
k
a
n
p
e
n
g
e
t
a
h
u
a
n
t
e
n
t
a
n
g
k
e
b
e
r
a
d
a
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
1
.
M
e
n
u
n
j
u
k
k
a
n
p
e
n
g
h
a
r
g
a
a
n
t
e
r
h
a
d
a
p
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
y
a
n
g
b
e
r
a
g
a
m
2
.
M
e
m
p
e
r
c
a
y
a
i
k
e
b
e
r
a
g
a
m
a
n
b
a
h
a
s
a
l
i
s
a
n
u
n
t
u
k
m
e
n
g
a
y
a
k
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
1
.
M
e
n
u
n
j
u
k
k
a
n
s
i
k
a
p
p
e
r
c
a
y
a
d
i
r
i
m
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
s
e
b
a
g
a
i
b
a
h
a
s
a
i
l
m
u
p
e
n
g
e
t
a
h
u
a
n
y
a
n
g
l
e
b
i
h
u
n
g
g
u
l
d
a
r
i
p
a
d
a
b
a
h
a
s
a
l
a
i
n
4
.
M
e
m
i
l
i
k
i
k
e
s
e
t
i
a
a
n
d
a
n
k
e
b
a
n
g
g
a
a
n
t
e
r
h
a
d
a
p
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
2
.
M
e
n
u
n
j
u
k
k
a
n
p
e
r
i
l
a
k
u
j
u
j
u
r
,
d
i
s
i
p
l
i
n
,
t
a
n
g
g
u
n
g
j
a
w
a
b
,
s
a
n
t
u
n
,
p
e
d
u
l
i
,
p
e
r
c
a
y
a
d
i
r
i
,
c
i
n
t
a
t
a
n
a
h
a
i
r
,
s
e
m
a
n
g
a
t
k
e
b
a
n
g
s
a
a
n
,
m
a
n
d
i
r
i
,
k
e
r
j
a
s
a
m
a
,
d
e
m
o
k
r
a
t
i
s
d
a
n
k
r
e
a
t
i
f
d
a
l
a
m
b
e
r
i
n
t
e
r
a
k
s
i
d
e
n
g
a
n
k
e
l
o
m
p
o
k
s
e
b
a
y
a
d
a
n
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
l
i
n
g
k
u
n
g
a
n
s
e
k
i
t
a
r
2
.
M
e
n
u
n
j
u
k
k
a
n
s
i
k
a
p
m
e
n
g
u
t
a
m
a
k
a
n
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
5
.
M
e
m
i
l
i
k
i
k
e
p
e
d
u
l
i
a
n
d
a
n
t
a
n
g
g
u
n
g
j
a
w
a
b
u
n
t
u
k
b
e
r
p
a
r
t
i
s
i
p
a
s
i
m
e
n
j
a
g
a
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
1
.
M
e
n
u
n
j
u
k
k
a
n
k
e
b
i
a
s
a
a
n
b
e
r
p
a
r
t
i
s
i
p
a
s
i
m
e
n
j
a
g
a
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
6
.
M
e
m
i
l
i
k
i
k
e
b
a
n
g
g
a
a
n
m
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
r
a
g
a
m
b
a
k
u
d
i
s
a
m
p
i
n
g
r
a
g
a
m
l
a
i
n
2
.
M
e
n
u
n
j
u
k
k
a
n
k
e
b
i
a
s
a
a
n
b
e
r
p
a
r
t
i
s
i
p
a
s
i
m
e
n
j
a
g
a
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
t
u
l
i
s
1
.
M
e
n
u
n
j
u
k
k
a
n
s
i
k
a
p
m
e
n
g
u
t
a
m
a
k
a
n
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
r
a
g
a
m
b
a
k
u
p
a
d
a
s
i
t
u
a
s
i
f
o
r
m
a
l
2
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
r
a
g
a
m
t
a
k
b
a
k
u
p
a
d
a
s
i
t
u
a
s
i
i
n
f
o
r
m
a
l
3
.
M
e
m
a
h
a
m
i
p
e
n
g
e
t
a
h
u
a
n
f
a
k
t
u
a
l
,
k
o
n
s
e
p
t
u
a
l
d
a
n
p
r
o
s
e
d
u
r
a
l
d
e
n
g
a
n
c
a
r
a
m
e
n
g
a
m
a
t
i
,
m
e
n
g
a
i
t
k
a
n
,
m
e
m
p
e
r
t
a
n
y
a
k
a
n
,
m
e
n
a
l
a
r
i
n
d
u
k
t
i
f
,
d
a
n
m
e
n
c
o
b
a
b
e
r
d
a
s
a
r
k
a
n
r
a
s
a
i
n
g
i
n
t
a
h
u
t
e
n
t
a
n
g
d
i
r
i
n
y
a
,
l
i
n
g
k
u
n
g
a
n
a
l
a
m
d
a
n
s
o
s
i
a
l
y
a
n
g
t
e
r
k
a
i
t
f
e
n
o
m
e
n
a
d
a
n
k
e
j
a
d
i
a
n
y
a
n
g
t
a
m
p
a
k
m
a
t
a
1
.
M
e
n
c
e
r
i
t
a
k
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
s
e
c
a
r
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
t
e
n
t
a
n
g
h
a
l
-
h
a
l
a
t
a
u
k
e
j
a
d
i
a
n
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
d
a
n
a
l
a
m
s
e
k
i
t
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
y
a
n
g
b
e
n
a
r
:
k
l
a
s
i
f
k
a
s
i
u
m
u
m
,
d
e
s
k
r
i
p
s
i
b
a
g
i
a
n
,
t
u
j
u
a
n
,
f
u
n
g
s
i
,
k
e
g
u
n
a
a
n
(
I
P
S
)
;
k
l
a
s
i
f
k
a
s
i
u
m
u
m
,
d
e
s
k
r
i
p
s
i
b
a
g
i
a
n
,
h
a
b
i
t
a
t
,
p
e
r
i
l
a
k
u
(
I
P
A
)
7
.
M
e
m
a
h
a
m
i
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
h
a
s
i
l
o
b
s
e
r
v
a
s
i
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
n
a
n
g
g
a
p
i
s
e
c
a
r
a
p
r
i
b
a
d
i
h
a
l
-
h
a
l
a
t
a
u
k
e
j
a
d
i
a
n
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
g
u
r
u
d
a
n
t
e
m
a
n
2
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
k
o
h
e
s
i
t
a
k
s
o
n
o
m
i
(
s
u
p
e
r
o
r
d
i
n
a
s
i
d
a
n
k
o
m
p
o
s
i
s
i
)
d
a
n
k
a
l
i
m
a
t
s
i
m
p
l
e
k
s
d
a
n
k
o
m
p
l
e
k
s
d
a
l
a
m
m
e
n
c
e
r
i
t
a
k
a
n
h
a
l
a
t
a
u
k
e
j
a
d
i
a
n
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
d
a
n
a
l
a
m
s
e
k
i
t
a
r
3
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
p
e
r
m
a
r
k
a
h
a
t
a
u
k
o
n
j
u
n
g
s
i
s
p
a
s
i
a
l
,
p
e
n
a
m
b
a
h
a
n
,
w
a
k
t
u
(
u
r
u
t
a
n
,
s
i
m
u
l
t
a
n
)
d
a
n
s
e
b
a
b
a
k
i
b
a
t
s
e
d
e
r
h
a
n
a
d
e
n
g
a
n
b
e
n
a
r
4
.
M
e
m
b
u
a
t
k
a
t
a
d
a
n
k
e
l
o
m
p
o
k
k
a
t
a
m
e
n
g
e
n
a
i
f
a
k
t
a
(
d
e
s
k
r
i
p
t
i
f
d
a
n
k
l
a
s
i
f
k
a
s
i
)
d
a
n
p
e
n
d
a
p
a
t
s
e
d
e
r
h
a
n
a
(
3
-
-
4
k
a
t
a
)
,
t
e
r
m
a
s
u
k
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
m
o
d
a
l
i
t
a
s
y
a
n
g
d
i
g
u
n
a
k
a
n
d
a
l
a
m
b
e
r
c
e
r
i
t
a
5
.
M
e
m
b
e
d
a
k
a
n
l
a
f
a
l
b
a
k
u
d
a
n
t
a
k
b
a
k
u
k
a
t
a
-
k
a
t
a
y
a
n
g
b
e
r
k
a
i
t
a
n
d
e
n
g
a
n
c
e
r
i
t
a
h
a
s
i
l
o
b
s
e
r
v
a
s
i
8
.
M
e
m
a
h
a
m
i
t
e
k
s
t
a
n
g
g
a
p
a
n
d
e
s
k
r
i
p
t
i
f
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
n
y
u
s
u
n
k
e
m
b
a
l
i
d
a
n
m
e
m
b
u
a
t
t
a
n
g
g
a
p
a
n
p
r
i
b
a
d
i
a
t
a
s
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
g
u
r
u
d
a
n
t
e
m
a
n
1
.
M
e
n
d
e
s
k
r
i
p
s
i
k
a
n
d
a
l
a
m
t
e
k
s
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
s
e
b
u
a
h
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
y
a
n
g
b
e
n
a
r
:
d
e
s
k
r
i
p
s
i
,
t
a
n
g
g
a
p
a
n
2
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
k
o
h
e
s
i
t
a
k
s
o
n
o
m
i
(
s
u
p
e
r
o
r
d
i
n
a
s
i
d
a
n
k
o
m
p
o
s
i
s
i
)
d
a
n
k
a
l
i
m
a
t
s
i
m
p
l
e
k
s
d
a
n
k
o
m
p
l
e
k
s
d
a
l
a
m
m
e
n
d
e
s
k
r
i
p
s
i
k
a
n
s
e
b
u
a
h
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
3
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
p
e
m
a
r
k
a
h
a
t
a
u
k
o
n
j
u
n
g
s
i
s
p
a
s
i
a
l
,
p
e
n
a
m
b
a
h
a
n
,
p
e
r
b
a
n
d
i
n
g
a
n
,
s
e
b
a
b
a
k
i
b
a
t
,
d
a
n
p
e
n
g
h
u
b
u
n
g
k
o
o
r
d
i
n
a
t
i
f
s
e
r
t
a
s
u
b
o
r
d
i
n
a
t
i
f
d
e
n
g
a
n
b
e
n
a
r
4
.
M
e
m
b
u
a
t
k
a
t
a
d
a
n
k
e
l
o
m
p
o
k
k
a
t
a
d
e
s
k
r
i
p
t
i
f
d
a
n
k
l
a
s
i
f
k
a
s
i
t
e
r
m
a
s
u
k
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
m
o
d
a
l
i
t
a
s
d
e
n
g
a
n
b
e
n
a
r
d
a
l
a
m
m
e
n
d
e
s
k
r
i
p
s
i
k
a
n
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
5
.
M
e
m
b
e
d
a
k
a
n
l
a
f
a
l
b
a
k
u
d
a
n
t
a
k
b
a
k
u
k
a
t
a
-
k
a
t
a
y
a
n
g
b
e
r
k
a
i
t
a
n
d
e
n
g
a
n
s
e
b
u
a
h
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
1
0
.
M
e
m
a
h
a
m
i
t
e
k
s
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
(
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
)
u
r
u
t
a
n
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
m
a
p
a
r
k
a
n
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
d
a
l
a
m
b
e
n
t
u
k
l
i
n
e
a
r
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
g
u
r
u
d
a
n
t
e
m
a
n
1
.
M
e
m
b
u
a
t
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
(
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
)
u
r
u
t
a
n
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
y
a
n
g
b
e
n
a
r
:
p
e
r
n
y
a
t
a
a
n
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
,
d
e
r
e
t
a
n
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
m
e
n
g
e
n
a
i
p
r
o
s
e
s
s
a
m
p
a
i
s
e
l
e
s
a
i
2
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
k
o
h
e
s
i
t
a
k
s
o
n
o
m
i
(
s
u
p
e
r
o
r
d
i
n
a
s
i
d
a
n
k
o
m
p
o
s
i
s
i
)
d
a
n
k
a
l
i
m
a
t
s
i
m
p
l
e
k
s
d
a
n
k
o
m
p
l
e
k
s
d
a
l
a
m
m
e
n
j
e
l
a
s
k
a
n
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
3
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
k
o
n
j
u
n
g
s
i
p
e
n
a
m
b
a
h
a
n
,
p
e
r
b
a
n
d
i
n
g
a
n
,
w
a
k
t
u
,
d
a
n
s
e
b
a
b
a
k
i
b
a
t
d
e
n
g
a
n
b
e
n
a
r
4
.
M
e
m
b
u
a
t
k
a
t
a
d
a
n
k
e
l
o
m
p
o
k
k
a
t
a
f
a
k
t
a
d
a
n
k
l
a
s
i
f
k
a
s
i
(
3
-
-
4
k
a
t
a
)
,
t
e
r
m
a
s
u
k
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
m
o
d
a
l
i
t
a
s
d
e
n
g
a
n
b
e
n
a
r
d
a
l
a
m
m
e
n
j
e
l
a
s
k
a
n
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
5
.
M
e
m
b
e
d
a
k
a
n
l
a
f
a
l
b
a
k
u
d
a
n
t
a
k
b
a
k
u
k
a
t
a
-
k
a
t
a
y
a
n
g
b
e
r
k
a
i
t
a
n
d
e
n
g
a
n
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
y
a
n
g
d
i
j
e
l
a
s
k
a
n
1
.
M
e
n
c
e
r
i
t
a
k
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
s
e
c
a
r
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
t
e
n
t
a
n
g
p
e
r
i
s
t
i
w
a
j
a
n
g
k
a
p
e
n
d
e
k
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
k
i
t
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
y
a
n
g
b
e
n
a
r
:
o
r
i
e
n
t
a
s
i
,
r
e
k
a
m
a
n
k
e
j
a
d
i
a
n
1
1
.
M
e
m
a
h
a
m
i
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
u
l
a
n
g
(
r
e
k
o
n
)
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
r
e
s
p
o
n
s
s
e
c
a
r
a
p
r
i
b
a
d
i
p
e
r
i
s
t
i
w
a
j
a
n
g
k
a
p
e
n
d
e
k
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
g
u
r
u
d
a
n
t
e
m
a
n
2
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
k
o
h
e
s
i
d
a
n
k
a
l
i
m
a
t
s
i
m
p
l
e
k
s
d
a
n
k
o
m
p
l
e
k
s
d
a
l
a
m
m
e
n
c
e
r
i
t
a
k
a
n
p
e
r
i
s
t
i
w
a
j
a
n
g
k
a
p
e
n
d
e
k
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
k
i
t
a
r
1
.
M
e
n
g
g
u
n
a
k
a
n
p
e
m
a
r
k
a
h
a
t
a
u
k
o
n
j
u
n
g
s
i
w
a
k
t
u
(
u
r
u
t
a
n
,
s
i
m
u
l
t
a
n
)
,
p
e
n
a
m
b
a
h
a
n
,
d
a
n
s
e
b
a
b
a
k
i
b
a
t
s
e
d
e
r
h
a
n
a
d
e
n
g
a
n
b
e
n
a
r
2
.
M
e
m
b
u
a
t
k
a
t
a
d
a
n
k
e
l
o
m
p
o
k
k
a
t
a
m
e
n
g
e
n
a
i
f
a
k
t
a
d
a
n
p
e
n
d
a
p
a
t
s
e
d
e
r
h
a
n
a
(
3
-
-
4
k
a
t
a
)
,
t
e
r
m
a
s
u
k
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
m
o
d
a
l
i
t
a
s
y
a
n
g
d
i
g
u
n
a
k
a
n
d
a
l
a
m
b
e
r
c
e
r
i
t
a
3
.
M
e
m
b
e
d
a
k
a
n
l
a
f
a
l
b
a
k
u
d
a
n
t
a
k
b
a
k
u
k
a
t
a
-
k
a
t
a
y
a
n
g
b
e
r
k
a
i
t
a
n
d
e
n
g
a
n
c
e
r
i
t
a
h
a
s
i
l
o
b
s
e
r
v
a
s
i
1
.
M
e
n
y
a
j
i
k
a
n
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
l
i
s
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
h
a
l
-
h
a
l
a
t
a
u
k
e
j
a
d
i
a
n
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
k
i
t
a
r
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
a
n
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
4
.
M
e
n
e
m
u
k
a
n
,
m
e
n
e
r
a
p
k
a
n
,
d
a
n
m
e
n
y
a
j
i
k
a
n
:
p
e
n
g
e
t
a
h
u
a
n
f
a
k
t
u
a
l
,
k
o
n
s
e
p
t
u
a
l
,
d
a
n
p
r
o
s
e
d
u
r
a
l
s
e
c
a
r
a
l
o
g
i
s
,
s
i
s
t
e
m
a
t
i
s
,
d
a
n
k
r
i
t
i
s
;
s
e
n
i
y
a
n
g
m
e
n
g
g
a
m
b
a
r
k
a
n
k
e
i
n
d
a
h
a
n
;
k
a
r
y
a
y
a
n
g
k
r
e
a
t
i
f
;
d
a
n
t
i
n
d
a
k
a
n
/
g
e
r
a
k
a
n
y
a
n
g
m
e
n
c
e
r
m
i
n
k
a
n
p
e
r
i
l
a
k
u
h
i
d
u
p
s
e
h
a
t
1
2
.
M
e
n
y
a
j
i
k
a
n
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
h
a
s
i
l
o
b
s
e
r
v
a
s
i
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
n
a
n
g
g
a
p
i
s
e
c
a
r
a
p
r
i
b
a
d
i
h
a
l
-
h
a
l
a
t
a
u
k
e
j
a
d
i
a
n
s
e
c
a
r
a
m
a
n
d
i
r
i
2
.
M
e
m
e
r
a
g
a
k
a
n
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
l
a
g
u
k
a
l
i
m
a
t
,
g
a
y
a
b
a
h
a
s
a
,
d
a
n
i
d
i
o
m
y
a
n
g
t
e
r
d
a
p
a
t
d
a
l
a
m
c
e
r
i
t
a
s
e
b
a
g
a
i
w
u
j
u
d
i
d
e
n
t
i
t
a
s
d
i
r
i
d
a
n
s
o
s
i
a
l
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
3
.
M
e
n
e
r
a
p
k
a
n
k
a
i
d
a
h
t
a
n
d
a
b
a
c
a
u
n
t
u
k
m
e
m
b
e
n
t
u
k
k
a
l
i
m
a
t
y
a
n
g
k
o
m
p
l
e
k
s
4
.
M
e
n
u
l
i
s
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
h
a
l
-
h
a
l
a
t
a
u
k
e
j
a
d
i
a
n
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
k
i
t
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
1
.
M
e
m
u
b
l
i
k
a
s
i
k
a
n
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
t
u
l
i
s
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
h
a
l
-
h
a
l
a
t
a
u
k
e
j
a
d
i
a
n
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
k
i
t
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
k
o
h
e
s
i
,
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
i
m
a
j
a
l
a
h
d
i
n
d
i
n
g
a
t
a
u
m
e
d
i
a
p
u
b
l
i
k
a
s
i
l
a
i
n
1
3
.
M
e
n
y
a
j
i
k
a
n
t
e
k
s
t
a
n
g
g
a
p
a
n
d
e
s
k
r
i
p
t
i
f
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
n
y
u
s
u
n
k
e
m
b
a
l
i
d
a
n
m
e
m
b
u
a
t
t
a
n
g
g
a
p
a
n
p
r
i
b
a
d
i
a
t
a
s
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
s
e
c
a
r
a
m
a
n
d
i
r
i
1
.
M
e
n
y
a
j
i
k
a
n
t
e
k
s
t
a
n
g
g
a
p
a
n
d
e
s
k
r
i
p
t
i
f
l
i
s
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
a
n
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
2
.
M
e
n
g
h
a
s
i
l
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
p
r
i
b
a
d
i
d
i
d
a
l
a
m
t
e
k
s
y
a
n
g
d
i
s
u
s
u
n
d
e
n
g
a
n
m
e
n
a
m
p
i
l
k
a
n
b
e
r
b
a
g
a
i
p
i
l
i
h
a
n
3
.
M
e
n
e
r
a
p
k
a
n
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
m
o
d
a
l
i
t
a
s
m
e
l
a
l
u
i
p
e
m
i
l
i
h
a
n
v
e
r
b
a
,
a
d
v
e
r
b
i
a
,
a
d
j
e
k
t
i
v
a
,
d
a
n
n
o
m
i
n
a
p
a
d
a
k
a
l
i
m
a
t
4
.
M
e
n
u
l
i
s
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
y
a
n
g
b
e
r
k
a
i
t
a
n
d
e
n
g
a
n
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
v
i
d
e
o
,
d
a
n
l
a
i
n
n
y
a
)
5
.
M
e
m
u
b
l
i
k
a
s
i
k
a
n
t
e
k
s
t
a
n
g
g
a
p
a
n
d
e
s
k
r
i
p
t
i
f
t
u
l
i
s
(
1
2
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
k
a
r
y
a
b
u
d
a
y
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
I
n
d
o
n
e
s
i
a
y
a
n
g
p
e
n
u
h
m
a
k
n
a
d
e
n
g
n
t
a
h
a
p
a
n
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
,
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
i
m
a
j
a
l
a
h
d
i
n
d
i
n
g
a
t
a
u
m
e
d
i
a
p
u
b
l
i
k
a
s
i
l
a
i
n
1
4
.
M
e
m
b
u
a
t
t
e
k
s
e
k
s
p
o
s
i
s
i
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
n
d
e
b
a
t
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
t
e
r
t
e
n
t
u
t
e
n
t
a
n
g
s
u
a
t
u
m
a
s
a
l
a
h
y
a
n
g
t
e
r
j
a
d
i
p
a
d
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
c
a
r
a
m
a
n
d
i
r
i
1
.
M
e
n
y
a
j
i
k
a
n
t
e
k
s
e
k
s
p
o
s
i
s
i
l
i
s
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
s
u
a
t
u
m
a
s
a
l
a
h
y
a
n
g
t
e
r
j
a
d
i
p
a
d
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
u
n
t
u
k
m
e
n
d
e
b
a
t
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
t
e
r
t
e
n
t
u
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
2
.
M
e
n
y
a
m
p
a
i
k
a
n
d
a
n
m
e
n
d
i
s
k
u
s
i
k
a
n
i
d
e
p
o
k
o
k
,
k
o
n
s
e
p
,
d
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
d
a
l
a
m
m
e
n
g
e
k
s
p
o
s
i
s
i
k
a
n
s
u
a
t
a
u
m
a
s
a
l
a
h
3
.
M
e
n
g
i
d
e
n
t
i
f
k
a
s
i
b
a
t
a
s
p
e
r
s
e
t
u
j
u
a
n
d
a
n
p
e
r
b
e
d
a
a
n
d
e
n
g
a
n
y
a
n
g
l
a
i
n
s
e
r
t
a
m
e
n
y
e
s
u
a
i
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
4
.
M
e
n
u
l
i
s
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
s
u
a
t
u
m
a
s
a
l
a
h
y
a
n
g
t
e
r
j
a
d
i
p
a
d
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
u
n
t
u
k
m
e
n
d
e
b
a
t
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
t
e
r
t
e
n
t
u
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
5
.
M
e
m
u
b
l
i
k
a
s
i
k
a
n
e
k
s
p
o
s
i
s
i
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
s
u
a
t
u
m
a
s
a
l
a
h
y
a
n
g
t
e
r
j
a
d
i
p
a
d
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
u
n
t
u
k
m
e
n
d
e
b
a
t
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
t
e
r
t
e
n
t
u
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
,
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
i
m
a
j
a
l
a
h
d
i
n
d
i
n
g
a
t
a
u
m
e
d
i
a
p
u
b
l
i
k
a
s
i
l
a
i
n
1
.
M
e
m
b
u
a
t
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
(
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
)
u
r
u
t
a
n
l
i
s
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
m
e
n
g
e
n
a
i
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
d
a
l
a
m
b
e
n
t
u
k
l
i
n
e
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
1
5
.
M
e
m
b
u
a
t
t
e
k
s
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
(
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
)
u
r
u
t
a
n
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
m
a
p
a
r
k
a
n
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
d
a
l
a
m
b
e
n
t
u
k
l
i
n
e
a
r
s
e
c
a
r
a
m
a
n
d
i
r
i
1
.
M
e
n
y
e
l
e
k
s
i
d
a
n
m
e
n
g
u
r
u
t
k
a
n
i
s
i
y
a
n
g
t
e
p
a
t
s
e
r
t
a
e
l
e
m
e
n
m
u
l
t
i
m
o
d
a
l
u
n
t
u
k
m
e
n
y
a
m
p
a
i
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
a
t
a
u
m
e
m
u
n
g
k
i
n
k
a
n
c
a
r
a
p
a
n
d
a
n
g
y
a
n
g
b
a
r
u
2
.
M
e
n
u
l
i
s
t
e
k
s
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
(
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
)
u
r
u
t
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
m
e
n
g
e
n
a
i
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
d
a
l
a
m
b
e
n
t
u
k
l
i
n
e
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
,
y
a
n
g
b
e
n
a
r
3
.
M
e
m
u
b
l
i
k
a
s
i
k
a
n
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
(
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
)
u
r
u
t
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
u
n
t
u
k
m
e
m
a
p
a
r
k
a
n
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
d
a
l
a
m
b
e
n
t
u
k
l
i
n
e
a
r
d
i
m
a
j
a
l
a
h
d
i
n
d
i
n
g
a
t
a
u
m
e
d
i
a
p
u
b
l
i
k
a
s
i
l
a
i
n
1
.
M
e
n
y
a
j
i
k
a
n
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
l
i
s
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
p
e
r
i
s
t
i
w
a
j
a
n
g
k
a
p
e
n
d
e
k
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
k
i
t
a
r
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
,
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
a
n
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
1
6
.
M
e
m
b
u
a
t
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
k
e
m
b
a
l
i
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
r
e
s
p
o
n
s
s
e
c
a
r
a
p
r
i
b
a
d
i
p
e
r
i
s
t
i
w
a
j
a
n
g
k
a
p
e
n
d
e
k
s
e
c
a
r
a
m
a
n
d
i
r
i
2
.
M
e
m
e
r
a
g
a
k
a
n
p
e
n
g
g
u
n
a
a
n
l
a
g
u
k
a
l
i
m
a
t
,
g
a
y
a
b
a
h
a
s
a
,
d
a
n
i
d
i
o
m
y
a
n
g
t
e
r
d
a
p
a
t
d
a
l
a
m
c
e
r
i
t
a
s
e
b
a
g
a
i
w
u
j
u
d
i
d
e
n
t
i
t
a
s
d
i
r
i
d
a
n
s
o
s
i
a
l
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
3
.
M
e
n
e
r
a
p
k
a
n
k
a
i
d
a
h
t
a
n
d
a
b
a
c
a
u
n
t
u
k
m
e
m
b
e
n
t
u
k
k
a
l
i
m
a
t
y
a
n
g
k
o
m
p
l
e
k
s
1
4
.
M
e
m
b
u
a
t
t
e
k
s
e
k
s
p
o
s
i
s
i
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
n
d
e
b
a
t
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
t
e
r
t
e
n
t
u
t
e
n
t
a
n
g
s
u
a
t
u
m
a
s
a
l
a
h
y
a
n
g
t
e
r
j
a
d
i
p
a
d
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
c
a
r
a
m
a
n
d
i
r
i
1
.
M
e
n
y
a
j
i
k
a
n
t
e
k
s
e
k
s
p
o
s
i
s
i
l
i
s
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
s
u
a
t
u
m
a
s
a
l
a
h
y
a
n
g
t
e
r
j
a
d
i
p
a
d
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
u
n
t
u
k
m
e
n
d
e
b
a
t
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
t
e
r
t
e
n
t
u
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
2
.
M
e
n
y
a
m
p
a
i
k
a
n
d
a
n
m
e
n
d
i
s
k
u
s
i
k
a
n
i
d
e
p
o
k
o
k
,
k
o
n
s
e
p
,
d
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
d
a
l
a
m
m
e
n
g
e
k
s
p
o
s
i
s
i
k
a
n
s
u
a
t
a
u
m
a
s
a
l
a
h
3
.
M
e
n
g
i
d
e
n
t
i
f
k
a
s
i
b
a
t
a
s
p
e
r
s
e
t
u
j
u
a
n
d
a
n
p
e
r
b
e
d
a
a
n
d
e
n
g
a
n
y
a
n
g
l
a
i
n
s
e
r
t
a
m
e
n
y
e
s
u
a
i
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
4
.
M
e
n
u
l
i
s
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
s
u
a
t
u
m
a
s
a
l
a
h
y
a
n
g
t
e
r
j
a
d
i
p
a
d
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
u
n
t
u
k
m
e
n
d
e
b
a
t
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
t
e
r
t
e
n
t
u
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
5
.
M
e
m
u
b
l
i
k
a
s
i
k
a
n
e
k
s
p
o
s
i
s
i
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
s
u
a
t
u
m
a
s
a
l
a
h
y
a
n
g
t
e
r
j
a
d
i
p
a
d
a
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
u
n
t
u
k
m
e
n
d
e
b
a
t
k
a
n
s
u
d
u
t
p
a
n
d
a
n
g
t
e
r
t
e
n
t
u
m
e
n
u
r
u
t
t
a
h
a
p
a
n
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
,
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
i
m
a
j
a
l
a
h
d
i
n
d
i
n
g
a
t
a
u
m
e
d
i
a
p
u
b
l
i
k
a
s
i
l
a
i
n
1
.
M
e
m
b
u
a
t
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
(
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
)
u
r
u
t
a
n
l
i
s
a
n
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
m
e
n
g
e
n
a
i
l
a
n
g
k
a
h
-
l
a
n
g
k
a
h
s
u
a
t
u
p
r
o
s
e
s
d
a
l
a
m
b
e
n
t
u
k
l
i
n
e
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
,
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
y
a
n
g
b
e
n
a
r
1
5
.
M
e
m
b
u
a
t
t
e
k
s
p
e
n
j
e
l
a
s
a
n
(
e
k
s
p
l
a
n
a
s
i
)
u
r
u
t
a
n
d
a
l
a
m
b
a
h
a
s
a
I
n
d
o
n
e
s
i
a
l
i
s
a
n
d
a
n
t
u
l
i
s
u
n
t
u
k
m
e
m
a
p
a
r
k
a
n
1
.
M
e
n
u
l
i
s
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
p
e
r
i
s
t
i
w
a
j
a
n
g
k
a
p
e
n
d
e
k
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
k
i
t
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
e
n
g
a
n
b
a
n
t
u
a
n
m
e
d
i
a
(
g
a
m
b
a
r
,
d
i
a
g
r
a
m
,
d
a
n
v
i
d
e
o
)
2
.
M
e
m
u
b
l
i
k
a
s
i
k
a
n
t
e
k
s
c
e
r
i
t
a
t
u
l
i
s
(
1
2
-
-
1
5
k
a
l
i
m
a
t
)
t
e
n
t
a
n
g
p
e
r
i
s
t
i
w
a
j
a
n
g
k
a
p
e
n
d
e
k
d
i
m
a
s
y
a
r
a
k
a
t
s
e
k
i
t
a
r
d
e
n
g
a
n
t
a
h
a
p
a
n
k
o
h
e
s
i
d
a
n
l
e
k
s
i
k
o
-
g
r
a
m
a
t
i
k
a
,
y
a
n
g
b
e
n
a
r
d
i
m
a
j
a
l
a
h
d
i
n
d
i
n
g
a
t
a
u
m
e
d
i
a
p
u
b
l
i
k
a
s
i
l
a
i
n
Bahasa Indonesia Wahana Pengetahuan 147
Puisi berikut dapat digunakan siswa untuk memperkaya tugas-tugas yang
diberikan.
Tuhan, Kita Begitu Dekat
Karya Abdul Hadi WM
Tuhan,
Kita begitu dekat
Sebagai api dengan panas
Aku panas dalam apimu
Tuhan,
Kita begitu dekat
Seperti kain dengan kapas
Aku kapas dalam kainmu
Tuhan,
Kita begitu dekat
Seperti angin dan arahnya
Kita begitu dekat
Dalam gelap
kini aku nyala
dalam lampu padammu
Hadi, Abdul W.M. Meditasi: Sajak-Sajak 19711975. Jakarta: Balai Pustaka.
Lampiran
148 Buku Guru Kelas VII SMP/MTs
Cintaku Jauh Di Pulau
Karya: Chairil Anwar
Cintaku jauh di pulau,
gadis manis, sekarang iseng sendiri
Perahu melancar, bulan memancar,
di leher kukalungkan ole-ole buat si pacar.
angin membantu, laut terang, tapi terasa
aku tidak 'kan sampai padanya.
Di air yang tenang, di angin mendayu,
di perasaan penghabisan segala melaju
Ajal bertakhta, sambil berkata:
"Tujukan perahu ke pangkuanku saja,"
Amboi! Jalan sudah bertahun ku tempuh!
Perahu yang bersama 'kan merapuh!
Mengapa Ajal memanggil dulu
Sebelum sempat berpeluk dengan cintaku?!
Manisku jauh di pulau,
kalau 'ku mati, dia mati iseng sendiri.
Anwar, Chairil. 1983. Deru Campur Debu. Jakarta: PT Dian Rakyat.
Bahasa Indonesia Wahana Pengetahuan 149
Sajak Burung-Burung Kondor
Karya: W.s Rendra
Angin gunung turun merembes kehutan,
Lalu bertiup di atas pemukiman kali yang luas,
Dan akhirnya berubah di daun-daun tembakau.
Kemudian hatinya pilu
Melihat jejak-jejak sedih para petani buruh
Yang terpacak di atas tanah gembur
Namun tidak memberikan kemakmuran bagi penduduknya.
Para tani-buruh bekerja,
Berumah di gubuk-gubuk tanpa jendela,
Menanam bibit di tanah subur,
Memanen hasil yang berlimpah dan makmur,
Namun hidup mereka sendiri sengsara.
Mereka memanen untuk tuan tanah
Yang mempunyai istana indah.
Keringat mereka menjelma menjadi emas
Yang diambil oleh cukong-cukong pabrik cerutu Eropa.
Dan bila mereka menuntut perataan pendapat,
Para ahli ekonomi membetulkan letak dasi,
Dan menjawab dengan mengirim kondom.
Penderitaan mengalir
Dari parit-parit wajah rakyatku.
Dari pagi sampai sore,
Rakyat negeriku bergerak dengan lunglai
Menggapai-gapai
Menoleh kekiri, menoleh kekanan,
Di dalam usaha tak menentu,
Di hari senja mereka menjadi onggokan sampah,
Dan dimalam hari mereka terpelanting ke lantai.
Dan sukmanya berubah menjadi burung kondor.
Beribu-ribu burung kondor,
Berjuta-juta burung kondor,
Bergerak menuju kegunung tinggi,
Dan disana mendapat hiburan dari sepi.
Karena hanya sepi
Mampu menghisap dendam dan sakit hati.
Burung-burung kondor menjerit
Di dalam marah menjerit.
Tersingkir ketempat-tempat yang sepi.
Berjuta-juta burung kondor mencakar batu-batu
Mematuki batu-batu, mematuki udara,
Dan dikota orang-orang bersiap menembaknya.
Rendra, W.S. 1980. Potret Pembangunan dalam Puisi. Jakarta: Lembaga Studi Pembangunan.
150 Buku Guru Kelas VII SMP/MTs
Pahlawan Tak Dikenal
Karya: Toto Sudarto Bachtiar
Sepuluh tahun jang lalu dia terbaring
Tetapi bukan tidur, sajang
Sebuah lubang peluru bundar didadanja
Senjum bekunja mau berkata, kita sedang perang
Dia tidak ingat bilamana dia datang
Kedua lengannja memeluk senapang
Dia tidak tahu untuk siapa dia datang
Kemudian dia terbaring, tapi bukan tidur sajang
Wadjah sunji setengah tengadah
Menangkap sepi padang sendja
Dunia tambah beku ditengah derap dan suara merdu
Dia masih sangat muda
Hari itu 10 November, hudjanpun mulai turun
Orang-orang ingin kembali memandangnja
Sambil merangkai karangan bunga
Tapi jang nampak, wadjah-wadjahnja sendiri jang tak dikenalnja
Sepuluh tahun yang lalu dia terbaring
Tetapi bukan tidur, sajang
Sebuah peluru bundar didadanja
Senjum bekunja mau berkata: aku sangat muda
1953
Bachtiar, Toto Sudarto. 2001. Suara, Etsa, Desah. Jakarta: Grasindo.