Anda di halaman 1dari 10

CHAPTER IV

ADIIPKUATHUAI THU

NA KHAWL PHOT UN! CHAPTER2 GANHING KITELLAHKHIATNA, NASIM NAI KEI KHAK UH LEH HIH
CHAPTER 4 SIM NAI KEI PHOT UN.
Khristiante in aKhristian pih adangte athahna thu na ngaihsun zo uh hiam? Acikziathuai ngaihsutna
khat hi.
Hithu sim cian dih ni Pasian mite simin, azawhgawp theih nading zong kiphal hi. Mang.13:7. Tua
ciangin, mi siangthote Zeisuh tungah acihtak manun, akithat mite sisan dawnin zukham abatna
kamu hi. Mang.17:6.
Abangci lim leh meel pua hi zen ahiam? John in zong lamdang asak mahmah pen alamdang thu
hituanlo hi. Leitung laibu-saal, laibu-tau dim-a aom phial zong bawlsiatna, thahna athuak Khristian
mi awn 50 te pen Khazih ii thupiak alangpangte ahih manun kithat hi ci-in ki ciamteh hetlo ding hi.
Lai Siangtho neih khuan, sim khuan ngah-a, ei lungsim zawhna tawh kizui-in Pasian lunggulh
bangin biakpiakna neihlel ding ci-a aumte, numei, naupangte ahi uh hi. Pawlpi ki-ukna leh makaite
deihna bangin, azuilote pen aomna khua leh gamte khempeuh amun agam, aomna pan
kivatmaimanggai hi cih thu pen leitung taangthu-in, kiciantak-in pholaak hi.
A siapipa uh Satan ii khutnuai ah pawlpi makai pipi te in thusinna nei-in gamtang uh-a tua pen
alipkhaphuaithei thei-in Khristiante bawlsiat nading deihna, lunggulhna tawh akiging agamta nuam
uh hi-a, thuaksiatna angahte nuntaakna beimang samlo hi. A thuaksiate bawlsiatna thuakte-in
sihna pen avaisiang pen leh athu namtui khat hi ci -in sehlel-a nunzia, tatzia, nakpi tak-in, thuakken
kan hanciam nate khawlziau-a nusiat bawl mai kei leh atamzaw hibang-a, lipkhaphuai cikziathuai
tak-a Khristiante abawlsiatnate pen mihing ci leh sa ii hatna tawh thuak zawh ding hilo hi. Hi i gen
thute pen Rome pawlpi alangpang, alehdote thuak ding nunzia ahi hi. A zenzen in U.S kumpi zong
hi bangin,, septheihna hunpha ngah zenzen kha leh bel tuhun tulaitak-in, hi gam-in zong Khazih ii
thuhilhna, thupiak alangpangte bawlsia, langdo takpi lel ding hi. Ahi zong tuciang ciang hi gam ii
kisaktheihna thu ahi leh akikheek ngeilo ding thukhun ki-ukziate tungah minpha ngah kisa mahmah
lel hi. Hi thuteng pen Cathalic Institute of Paris (Piantit gam R.C Sangpi)a makaipi H.M.A.Baudrillart
in bawlsiatna thu tawh kisai pawlpi leh makaite ii lungsim puakzia ong lahkhiatna ahi hi.
Aman hi bangin, gen hi, Upkhialhna, taangpi thu tawh kilehbulhna thu tawh kisai mainawtna-ah
aman(pawlpi) zolbawlna, thuhilhna, pilna, piakna leh lungsim kipuahphat theih nading sepna ciang
tawh lungkim, picing sa zolo-in tha leh ngal, danpiakna, pumpi taksa nasak nading leh bawlsiat ding
bek tawh alungkim zo pan hi.
Waldenses, Albigenses, Bohemians (Hi pawlpite pen R.C pawlpi Europe gam sung tengah ahat
mahmah laitak-a upna khahsuahlo-in atuam-a ading khia Protestantte ahi hi) leh adang pawl
tuamtuam te zong pen amau upna leh sanziate hangin, asimtham ahi zong, damdam-in thahna leh
bawlsiatnate ong thuak uh hi. Thunung behlapna 5 Appendix5 na sim un.
Hih atunga Protestant pawlpi lakah Waldenseste pen lamdang-in tuamdiak uh hi. Pope in ukna
thuneihna (aana) ong ngah masak hun lai-in hi pawlpi mite in, Lai Siangtho amau pawlpi sungah
asimtham-in kem uh hi.
Pope leh siampite ii makaihna, ukna nuai panin kha adding-a mawhna khialhnate mawhmai nading
amaute tungah mawhmaina thumna hanciamnate bangmah manneilo hi cih thu pen mipite in ong
telkhial ta uh hi. Leitung ci leh sa pumpi in gimlua, thuakzo nawnlo-in, upna leh lam bangmah
khuavak malkhat beek zong om lo-in hankhuk sungah kiphum masiah mawhna ii nasia tak-a
hencipna, Pasian ii phulakkik ding ahehna thu pan launa patauhnate in ong linglawng sak in thuak
toto hi.
Tua ahih manin, hibang-a khalam gitlohna, zawngkhalnate nuntaakna an pia-in, Pasian piak
kamciam lametnate alunggim mite tungah lungdamna thupuakte taangko-a, Khazih pen gupkhiatna
lampi leh lametna hi ci-in taangko, pulaak khiat ding cih pen Waldenses pawlpite in alunggulh
mahmah thu ahi hi.
Ei mah tawh kibang-a mawhna anei, itna leh hehpihna amau sungah om vetlo-in, ahawmcip,
apuatham bek-ah itna anei siampi leh pawlpi makaite pen i mawhna ong thumsak, ong nget sak
dingin Hopa Zeisu ii ai-awh in ong kizang hi lelngel hi. Mawhmaina leh lungnopna, kilemna ngah
nading, lungkhamna, mawhnate Topa Zeisu kiangah tunpih-a, paipih-in itna leh hehpihna tawh
akidim akhut ong zalhkhia Topa Zeisu mah masuan in i neihding Waldenseste in mi khempeuh
hanthawn hi.
Akisat leuhleuh Amaa muuk leh khitui leh danna tawh akidim a mit leh akikuai ngieungieu a khuuk,
lungkhamna tawh dah na thuak Amaa kam panin a manpha mahmah mawhnei mite in lamet na a
nei nading ong pulaak khia hi.A diakdiak-in tua a genkhiat kammal pen kiza za nuam hi. Mawhna
khempeuh panin Zeisu Khrish ii sisan in ong sawpsiang hi. 1John 1:7.
Rome pawlpi tatzia leh ngeina, thute hangin mi tampitak khemna pan kipelh hi. Mawhnei mite
kikal-ah mihingte mah in palai asepna pen akhiatna omlo mannei lo ahihna thei tel uh hi.
Hi bang amumal meello, ahi themthum mite pawlkhat dingin Honpa Zeisu ii ong itna thuciamna pen
atelthei ding pen nakpitak-in thupi suah keei phialleh kilawm hi. Ong piak lametna in nakpi takin
lungnopna ngah sak-a, hibang-a khuavak lianpi in amaute tuamcip-in vantungah tuate pen kituah
to, kila to leh kilawm hi. Hibang kammalte kizapha pha zel den nuam hi. Ka ki-aapna, kipiakkhiatna
Pasian in ong sangthei taktak ding hiam? Kei tungah lungkimna nei in ong nuampih ding hiam?
Amah in ong maisak, ong sang zo ding hiam? Hithu adawnkikna hibang ahi hi. Na semin vangik
pua-a aom mite aw, Ka kiangah hong pai ta un. Note tungah Lungsim tawldamna Ka hong pia ding
hi. Matt 11:28.
Upna in kamciam lenkip hi, alungdamhuai dawnkikna hi bangin,, kizathei ta hi. Biakpiakna ding
lampi sau pai ding ong kulnawnlo hi; asiangtho munte-ah thuaklah, gim pipi-in vapai ding kisam
nawnlo hi, Zeisu kiangah kahihna bangbang-in kazuan thei-a, Aman kathungetna ong simmawh
sak, ong guaksuak sak ngeilo ding hi. Na mawhna kimaisak khinta hi. Keimah, kei teekteek ii
mawhna kimaisak zo hi!
Thuman alunggulh mite ading alamdang, aciliaphuai, Thu Siangtho kammalte amaute lungtang
sungah azaktheih dingin kigenkhia hi. Tua pen Pasian awkhum kammalte hi-a, tuate in nuntaakna
dinmun khialhnate kiphawkkik sak theihna, teltheih, zaktheih ding ong tel sak hi.
Thu leh la, munkhat khat ah athuman thupuakte zaktheih muhtheih in ong om nawnlo hi. Amaa
nunzia leh alampi leitung dangah suankhia ta-a, ahih kei leh amaa nuntaak khuasakzia akitelzo
nawnlo khuamial, guamthuuk, kuahawm sungah heikhia hi, ahih kei leh thuman ading ateci lahna
munteek teekah amaa guhte aphum, aki-vui zong hikhaphial ding hi.
Waldenses thupuak nasemte in Satan ukna gam ong luahzo, ukzo keei uh hi.
Hibang mite nuntaakzia khauhtak-in aom takpitna leh taanglai pawlpi upnate citaktak-in a letcipna
uh in, Rome pawlpi upkhialhna, lampialna atawntung teci lahna leh pholaakkhiatna ong suak-a
nasiatak-in muhdahna leh bawlsiat nopna lungsim khangsak hi. Lai Siangtho thumanpha kammalte
a-upna uh-a nusiat, ataisan noploh na hangin nakpitak-in Rome pawlpi in amaute abawlsiat nopna
lungsim khangsak-in lungduainate bei sak hi. Tua ahih manin amaan (pawlpi) hi mite leitung panin
botsat nuam hi.
Pope Innocent VIII in hi bangin, thu pia hi- Thukhun zuinuam lo-in aphengtatnuam, mite heh
nading-a aom, taangpithu azuinuamlote aw, azenzen ciampeel-a, apaupeng nuam peuhmah agunei
gulpi akisatzan dikdek bangin khialhna (danpiakna) thuak hamtang ding uh hi. (thunung behlapna
6Appendix.6).
Amaute gamtatna, lungsim puakzia hangin bawlsiatna, danpiaknate athuakding hilo zaw uh hi.
Pope ii geelna, sawlna, thupiakna tawh kizui-a Pasian abia nuamlo peuhmah khauhtak-in,
bawlsiatna angah athuak ding uh hi zaw hi. Hi bangin,, thu palsatna, hangin nenniamna, langdona
leh bawlsiatna pen mihing ahih kei leh Satan nasem, agilo mite in tua thupalsatte tungah atamthei
thei, a-uangthei thei-in pia ding uh hi.
Sihna in amaute nungzui hi, ahi zongin, amau sisan in akituh khaici puaksuk, kisuan-a alimci, a
gahpha ong gah khia veve lel uh hi. Mun tuamtuam-ah amaute kithehthang uh-a, Zeisu ii thu
manpha leh Pasian kammalte teci pangin taangkona adingin athuakngam, bawlsiatnna, anawk
ngamte ii kipiakkhiat nopna lungsim ong nei ding uh-a, tua teng mahtawh atawpna hun beina lam
ah ong kikhinto to ding hi. Mang.1:9.
Eite i pianmaa pekpek in hibang-a ngongtatna, tatsiatnate om khinzo hi cih phawk tawntung un. Ahi
zongin, ganhing ciaptehna ngahna vai tawh kisai patauhilhkholhna pen tuhun laitak ading ahi hi. A
sawtlo-in tua ganhing ciaptehna thu tawh kisai na tel ding uh hi.
Eite in i theihkhitsa, i sinkhit thu ahih mah bangin tua thuneihna (aana) anei pen in hun leh
thukhaamte kheel ding ong sawm ding hi.Dan.7:25.
Koici bangin hi thu ong piang thei ahiam?
Khristian ong suak tua lawki, dawibiate-in milim biakna pen zongsang khin uh ahih mah bangin,
pawlpi in thukhaam nihna sunga milim biakna tawh kisai akikhaamna thute kheel, phiatsiang hi.
Amaute-in biakinn sungah milim koih uh hi! Ahih hang taanglai lawki, dawipasian milimte biakinn
sungah akoih, asuang taangun asisa mi siangthote milim koih, suangzaw uh hi! Hibang-a asisa mi
sianthote lim suangna hangin, amaute theihna, sinna leh biakpiakna khangto sak tuam ding hi ci-
in, kithuhilh zen uh hi. Ahi zongin, apiangkhia athaman bawl kilamdang mahmah hi.
Biakinn te sungah milim bang hangin kisuang cih thu akimtak-in na theihnop leh thunung behlapna
7 Appendix 7 na en in.
Tua in ahun leh thukhaam kheel ding sawm hicih thu kigen hi.
Zum panin thukimna tawh ong kitaangko khia-a, alipkhaphuai thupiakna en dihni- Pope in hun leh
nite kheel theihna thuneihna (aana) nei-a, thukhaamte zong laihtheihna thu nei hi, Zeisu Topa ii
ong piak zuih ding thukhaamte na ngawn-a kipan mihing bawl thu khempeuh zong maap theihna,
thupiakna nei thei veve hi. Decretal,deTranlatic Episcop.
Uphuaikei phial veh ee!
Hi thupiakna kasimcil-in lamdangsa-in kakam kaheuhau liang hi. Zum panin Pope in hibang-a,
thukhun zuiding apiakte pen Lai Siangtho sunga kammal pian dekdekte mah zang sese ahih manin
lamdang kasa mahmah hi! Thukhaam kuana aphiat, abeisak tang un thukhaam sawm mah apha
veve ding in amaute in Thukhaam Sawmna ni suah ziau lel uh hi. (Appendix 8na sim un).
Satan in thukhaam nihna hepkhiat, paihkhiat ding thu bawl hi. Tua bek tawh aman kicingsa nailo
hi. Pawlpi makaite-in thukhaam lina zong kheel uh hi!
Mihingte-in lamdang sak luatloh nadingin hi thukhaam Lina pen damdam-in ahun tawh kizui-in
hanciam-in kheel toto hi. Hi thukhaam lina ong kheelna pen Satan ii nasepna lakah ahoihpen pen
leh asiamna ahi hi.
Hibang-a lipkhaphuai, diipkuathuai thu asim dingin kigingpha pha in.
Hih anuai-a lungsim ong patau sak, ong lunghiang sak thute ong bawl, ong sem khia, zuihding-in
thukimna laidal thupi mahmah tawh kipsakna anei pawlpi makaite genna thukhunte en suk ni.
Dotna-hibang-in pawi tawh kisai thukhun, zuih ding thukhun atuamtuamte ong bawl thei, ong
phuankhia thei dingin, Roman Catholic Pawlpi (R.C) in thuneihna (aana), aneihna bangci bang thu
tawh nang teci lakthei ding na hiam?
Dawnkikna-hi pawlpi in ukna thuneihna (aana) aneilo hi leh tu-hun biakna tuamtuam leh makaite-
in hi pawlpi nasep, athukheel kheel teng thukimpih hetlo ding hi- ni sagih ni Saturday ni Sabbath ni
ci-in akitanna, azuihna pen kaal khat-a ani masa ni Sunday ni pen Sabbath ni hi ci-in zuihding,
tandingin na laihhetlo ding hi (athuneihna aom man ahi hi!) tua teng khempeuh ong laih zenzen uh
hangin, Lai Siangtho sawlna kammal khat zong omlo hi. ADoctrinal Catechism by Stephen Keenan,
pg 174.
Tua thu pen apiang dingin uphuai hetlo mah hi ven maw!
Cardinal Gibbons (R.C. pawlpi khalampu-Cardinal)in hi pawlpi nasepna, mihingte phattuam nading-
a asepsak nate hangin Sabbath ni pen Saturday panin Sunday ni tawh kheelna pen khialhna omlo-a
akilawm akituak thu khat ahi hi. aci hi.
Amaute tungah hih dotna kidong leuleu hi.
Dotna: Sabbath ni pen bang ni ahiam?
Dawnkikna: Saturday ni pen Sabbath ni ahi hi.
Dotna: Bang hangin, Saturday ni sangin, Sunday ni pen Sabbath ni hi ci-in zui i hiam?
Dawnkikna: Saturday Sabbath sangin Sunday Sabbath i zuih/zatna pen bang hang hiam cih leh
A.D. 364 kum in Laodicea Council (Laodicea Pawlpi Khawmpi)in Roman Catholic Pawlpi in Sunday ni
zuih/tan dingin kheel hi. The Converts Catechism of Catholic Doctrine, pg.50 (Third Edition).
A taktak-in thukhaam lina in bang agennuam ahiam? A genna hi teng ah ki mu thei hi.
Sabbath ni asiangtho-a zat ding phawk un. Ni guksung nomau na semin, na nasep ding khempeuh
uh na hi ding uh hi. Ahi zongin, a ni sagih ni in Topa note Pasian Sabbath ni ahi hi. Tua ni-in note,
na tapate, na tanute, na nasempate, na nasemnute, na ganhingte uh ahi-a, peemtate in, ahi
zongin, na bangmah nasem kei ding uh hi. Bang hang hiam cih leh a ni guksung tengin, TOPA in
van leh lei, tuipi leh tua sunga om khempeuh bawl-a, a ni sagih ni tawlnga hi. Tua ahih ciangin,
TOPA in Sabbath ni thupha pia-in siangtho sak hi. Pai.20:8-11.
Sunday ni asiangtho-a zatding ahihna tawh kisai Lai Siangtho thupiakna, sawlna om hetlo ahihna
thu pawlpi makaite-in theihna anei uh hiam?
Lai Siangtho sungah Sunday ni asiangtho-a zatding aom lohna thei mah uh hi! Hi anuai-a thu en dih
ni.
Roman Catholic pawlpi Cardinal Gibbons in Faith of Our Fathers. pf.111 sungah, hi bangin,, gen
mah hi, Piancilna thubu pan Mangmuhna thubu dong simthei khamah niteh ahi zongin, Sunday ni
asiangtho-a zatding thupiakna tawh kisai sawlna laimal khat, gual khat nangawn mu vetlo ding hi
teh. Eite in asiangtho-a i zat sawm ngeiloh Saturday Sabbath zui dingin thupiakna, sawlna Lai
Siangtho sungah kimu thei hi.
Na theihsa ahih mah bangin, Council of Trent (A.D .1545 kum) kikhoppi-ah biakna makaite-in
zuizia, tatzia ngeina pen Lai Siangtho mah bangin thuneihna aana nei ahihna pulaakkhia uh hi!
Amaute lungkimna bang bangin, Lai Siangtho pen kheel theihna, laihtheihna, thuneihna (aana)
Pasian in pawlpi makaite tungah pia hi ci-in amaute in um uh hi. Tatzia, hekzia leh ngeina cih pen
mihing bawltawm thuhilhna cih nopna ahi hi.
Zeisu in hi bangin,, gen hi, Mihingte bawltawm thukhaamte, Pasian thukhaamte zahin mite tungah
hilh uh ahih manin, Kei hong biak hangun akimanna om lo hi, ci-in adawng hi. Matt.15:9.
Lawki, dawibiate pawlpi sungah ong luttheih nading, tua mite pawlpi sung ong lut nading abaih
zawk nangin, milim atuamtuamte biakinn sungah asuang, akoih mah bangun, tua bang deihna mah
tawh Sabbath zong ong kheel uh ahi hi.
Hi thute koici bangin kipan khia ahiam?
Babylon kumpi khan lai-a kipan tanglai pek-in lawki, dawibiate adingin, Ni pen pasian taktak,
abulpi-in nei uh hi. Ni pen Sunday ni biakpiak ni in ong zatna hangin, na khempeuh alemtuah
nuam pawlpi makaite-in tua bangin Sabbath ni pen Saturday ni panin Sunday ni-ah zat/neih dingin
ong kheelna, ong laihna uh hangin, na tampi akheelzo, atangtun zo ding lametna nei uh hi. Nambat
khatna-a kipat-a kipan (tuni ciangdong kizang toto)Saturday Sabbath azui Zeisu teekteek (Luke
4:16) Romans minamte ii muhdahna athuak Zeisu minamte tawh zong hi bangin biakpiakna ni te
laihna hangin akigamla toto, akisawhkha kha nawnlo ding cihna thu zong ahi hi. Nambat nihna-
lawki, dawibiate in taanglai hun-a kipan biakpiak ni-a azat uh Sunday ni mah zang le hang Khristian
pawlpi sungah tua dawibia, lawkite ong lut ziahziah zaw ding cih ngimna zong ahi hi.
A ngimna bangun ong tangtung takpi hi. Atul tampi dawibia, lawkite Khristian pawlpi sungah ong
lutbeh uh hi. Santheih kim ding ngaihsutna tawh Satan geelna pen agentheihhuai, adahhuai nasep
asem, ong suak hi. Hi bangin,, kheelna pen damdam in ong khang semsem-a, ahi zongin, lungsim
thumanna anei, acitak Khristiante ahih leh lung patau-in, diipkua hi. Amaute pawlpi makaite
kiangah ong pai-in hibang-a Vaanglian Pasian thukhaamte hangsantak-in alaih ngamna uh,
atoknawi ngamnate bang hang hiam cih theinuam uh hi! Hibang thute ong piankhiat ding pawlpi
makaite-in theikhol khin hi-tua mah bangin, dawnkik nading zong kigingsa-in, nei khin uh hi. Tua
pen sepkhiatna lakah ahoih penpen ahi hi. A zenzen in, mikhat in Lai Siangtho hoihtak-in telkei leh
ahoih thu khat ahiphial dingin kilawm hi.
Zeisu ong thawhkikni (Sunday) ahih manin tua Sunday ni pen biakpiak ni dingin, kizangh, kitaang hi
ci-in tuhun ciangin, mite tua bangin thuhilh uh hi.
Tua bangin, i zat ding Lai Siangtho sungah akigelhna gual khat zong omlo hi, ahi zongin, tua bangin
amaute kithuhilh uh hi. Hithu lamdangsa lo na hi uh hiam? Tua thu nang teekteek-in zong zakhin
kha maiphial ding hi teh!
Kumpi Constantine Khristian ong suah-a, kipan Khristian biakna pen kumpi biakna ong suak ahihna
na phawk uh hiam? Ni abia mihonpi tul zalom tampi pawlpi sungah ong honlut ngeingai-a kipan
pawlpi sungah asawtlo-in huzaapna ong nei uh hi. Pawlpi ulian, makai atamzaw pen Ni bia biakna
sung pan ong lutte ahi uh hi. Rome kumpi gam ong linglawng-in, ong kippha nawnlo ahih manin,
kumpi nasem, ulian, makaite tawh thukikupna Constantine Kumpipa in ong nei hi.
Bang hih ding i hi hiam? Kumpi ong kip nading leh kipumkhat nading eite in bang semleng hoih
ding ahi hiam?
Pawlpi makaite thukikupna ahun ong lap bilbel cih ding ahi hi.
Sunday law om sak ni (Sunday ni bek zatkhop ding geelna). Mi khempeuh in Sunday ni nasep
tawlnga-in tua ni pahtawi ding thuneihna (aana) sawlna thupiak ding geelna hi.
Tua pen ong hi takpi hi! Hithu hangin Ni biakna pan Khristian ong lutte lungkimsak-a, tua in lawki,
dawibiate tawh zong kipumkhatna nei sak zo pah-in, nidang sangin, Rome kumpi gam pen
kipumkhatna ong nei zaw pekpek hi.
Constantine kumpipa in makaite ngaihsut (cian) piakna tawh kizui-in A.D.321 kum in a masa pen
pen Sunday law ong bawl hi! Hi tengah tua thu tawh kisai ciaptehna taktak kimu thei hi.
Kumpi nasem, khua sung mi khempeuh leh sumbawl mimal khempeuh in azahtak kaai Sunday ni
tawlnga ciatta uh hen! Edict of March7, 321 A.D. Corpus Jurius Civils Cod, lib.3, tit.12, lex.3. (Hi
thu taw kisai a kicing in na sim nop leh Appendix 9 na sim in).
Pasian deihna leh lungkimna bang-a aom lo, Pasian azahtaklo Khristian pawlkhatte pen buaina,
nopmawhna aneihna uh ong kithei ta uh hi. Satan in kiim leh paam ah na nakseplua ahih manin,
lawki, dawibiate Ni thupi pahtawina, zahtak nading thuneihna (aana) tawh tawisanna na ngah
ding-a ahih kei leh athaman thuak ding cih thu bek ong om hi. Kumpipa in Sunday ni zat ding
thukhun ong piak akipan Khristian atamzaw in Honpa Zeisu in azat ni sagih ni Sabbath ni mah azui
suak teitei ong om to hi. Ong piang ding thu Pasian in atheikholh mah bangin, mihingte mawhna
lungsim hangin, hun leh thukhaamte kheel ding hanciamna thu zong ong genkhol khin hi. Satan in
leitungbup khemna, a-uphuaiphial ding ziaunate ong sem khia hi.
Lai Siangtho nei ding, simding pen siampite in khaam, phallo hi. Tua tawh kizui-in khang khat khit
khang khat (Lai Siangtho lo-in) mihingte in Topa Sabbath ni tawh kisai mangngilh diaidiai ta uh hi.
Tua bek hilo-in hunkhat khit hunkhat pawlpi tawh kisai thu kikupna lianpi kineizel zel hi. Leitung
piansakna phawk nadingin Pasian in ong piak Sabbath pen mi atamzaw in nuaisiah tektek uh-a,
Sunday ni pen lamsang in pahtawi uh hi. A tawpna ah lawki, dawibiate pawi neih ni te pen Topa
Ni-a zat dingin kheel uh hi (by Pope Sylvester,314-337 A.D)tua bektham lo-in ngeina khat bangin
sehsak lel uh-a, Pasianthukhaam lina athumang-a tua thukhaam azahtak, apahtawi mite samsiat
uh hi.
A bulpi-in thukhaam hepkhiat, paihkhiat theih nadingin, Ni biakni dingin Sunday ni tawh ong
bawltawm in ong zang/tang uh-a, Lai Siangtho pen ong nawlkhin uh hi, leitung in a-up, asantheih
dingin, thuneihna (aana) tawh tawsawn uh hi hi thu abawl mite pen khemna leh zuauthu tawh
nasemte ii kumpi ahi hi!
Satan in thukhaam nambat lina adangdang thukhaamte sangin, amuhdah zawkna na thei uh hiam?
bang hang hiam cih leh hi thukhaam nambat lina in leitung, vantung leh tuipi sung-a aom na
khempeuh abawl-Pasian ahihna thu gen ahih manin Satan in hi thukhaam nambat lina zadah,
huatna in nei hi. Pai.20:11. pasian khat pepeuh bia-a adang thukhaam kua (9) teng (thatlo ding,
gulo ding, cih atuamtuamte) zuithei kha mah ni teh ahih hang thukhaam nambat lina zui cih pen ni
sagih ni tawlnga, thupha apiak mah bangin, mihingte-in azuih nangin thu apia leitung, vantung
Abawlpa bia cihna ahi hi-tua mah bangin, Pasian tawh a-ithuai, itna tawh kidim kizopna aneite zong
i hi hi.
Kum zalom tampi ong bei toto ahih mah bangin, Lai Siangtho tawh akikop khalo mitampi tak-in
Pasian Sabbath ni ong phawk nawnlo uh-a, Sunday ni zatna, zuihna pen atawpna ah bulkip takin
ong om ta hi. Hithu tawh kisai tuhun ciangin, mi tampitak-in awlmawh nawnlo-in, phawkkhak in
zong ong nei nawnlo hi.
Kong gensa mah bangin, Waldenses akici biakna kipawlna leh adangdangte in zong, hi khim
zinghun sungin, asimtham-in Lai Siangtho nei kim ciattek uh ahih manin, Zeisu in zong azuih
Sabbath ni-Lai Siangtho Sabbath mah akhang akhang in kemcing-in zui tek uh hi. Ahi zong tua
bang-a Lai Siangtho Sabbath azuite pen thukhaam palsatte hi ci-in kiciamteh zaw behlap hi. Tua
bang mite kimatna ong thuak uh ciangin, asih dong mah uh bawlsiatna athuak uh hi. Bawlsiatna
athuak tua mi siangthote alipkhaphuai, mihing meel zong apua nawnlo amau luanghawmte-in
leitungah hi pawlpi makaite in, tha leh ngal, hiamgam ahihna uh pholaak khia hi.
Ni tawpni-a, Pasian mi siangtho acitak mite in, hi bangin,, gen uh hi, Pasian thupiakna zui-in Zeisu
tungah acitak Pasian mite adingin thuakzawhna kisam hi. Mang.14:12.
Tu hun khangthak ah pawlpi makaite-in, Sabbath ni pen Pasian kheel hilo-a, mihingte kheel ahihna
thu kisikna kam ong pauta uh hi. Hi anuai-a Protestant makaite (R.C.pawlpi ahi lo adang Khristian
pawlpite Portestant kici hi) ii Lunghimawh patau uh-a, atheihkhiat uh thute i en ding hi:
Methodist- Ni sagih ni Sabbath zuilo-a, nipi khat sung pan ani masa ni i zuihna pen a thuman
thupiakna tungah akingaa, bulphuh in akizui hi peuhmah lo hi. Ni sagih ni zuilo-a kaal khat-a ni
masa ni zuih ding thupiakna Lai Siangtho sungah om hetlo ahihna akua mapeuh in thei ding uh hi.
Clovis G.Chappell,Ten Rules for Living,p.61.
Baptist- Saturday Sabbath ni a siangtho a zatding sangin Sunday ni a siangtho in zat ding hi zaw hi
ci thupiakna lai Siangtho sungah om vet lo hi,ci in Khristianity Todaymagazine editor a sem ngei
Harold Lindsell in Khristian Today,November 5,1976 kum in pulaak khia ngei hi.
Episcopal- Ni sagih ni tawlngak ding Lai Siangtho thukhaam in ong sawl hi.Tua i tawlngak ding
nipen Saturday ni ahi hi.Sunday ni a siangtho in zat ding hi ci thupiakna Lai Siangtho koi mun
peuhmah ah ki pulaak lo hi.Philip Carrington,Toronto Daily Star,October 26,1949.
I sanggam, i lawm Roman Catholic Pawlpi mite in hi bangin, kikheelna ong piankhiat zia thei uh hi.
Amaute in hi bangin, gen hi. Council of Laodicea (Laodicea khua kikhoppi)kikhoppi abawl hun
laitak-in Roman Catholic pawlpi in azahtakhuai, avaangnei Saturday Sabbath zatna panin Sunday
Sabbath biakpiak ni tawh ong kheel uh ahih manin, eite khempeuh in zong Saturday ni Converts
Catechism of Catholic Doctrine,Third edition,p.50.
Catholic Press (Catholic Thusuahna Laihawm) in hi bangin, gen hi, Sunday ni biakpiak ni dingin
zatna pen Roman Catholic te phuatkhiat ahi hi, tua bangin, Sunday ni zuih/tanna pen Roman
Catholic thuguikhun sung bekah kimu thei-a, kaal khat sunga ni tawpni Saturday ni zat sangin nipi
khat ii a ni masa Sunday ni zat ding hi cih kheelna thupiakna tawh kisai Lai Siangtho sungah
akipatna pan atawpna dongah mal khat, gual khat beek kigelh lo hi.
Ni sagih ni tawh kisai Lai Siangtho lui sungah 126 vei leh a thak sungah 62 vei Pasian in gen hi. Nipi
khat ii a ni masa Sundy ni tawh kisai Lai Siangtho athak sungah 8 vei kigelh hi. Saturday ni Sabbath
biakpiak ni sangin, Sunday ni Sabbath biakpiak ni-a zat zawkding ahihna thu Lai Siangtho in
asawlna, athupiakna amu, atheikha khat pepeuh aom khaak zenzen leh Roman Catholic siampi khat
in $ 1000 kapia ding hi ci-in, pulaakkhia ngei hi. Ahi zongin, tua bangin thupiakna, sawlna om mah
hi aci khat zong om nailo hi. Kei mahmah in zong tua bangin, kapulaakkhia ngei-a ahi zongin, kua
mah peuh mah in ong dawngkik nailo hi.
Nipi khat ii ani masa ni tawh kisai giat (8) vei, Lai Siangtho sungah akigelhna thu alamdang in na et
paknop leh thunung behlapna 10 (Appendex 10) na sim un.
Hi bangin, ganhing thuneihna (aana) anei kii neu in, hun leh thukhaam kheel ding sawm hi ci-in
Daniel 7:25 sungah kigelh hi.
Thukhaam nambat nihna kibotkhia, kipaikhia-a biakinn sungah milim kikoih zawta hi. Hun leh ni
tawh kisai ahih leh thukhaam nambat lina in gen hi. Adiipkuathuai thu taangkona en dih un: Pope
in hun leh ni te kheelna thuneihna (aana) anei hi, thukhaam leh Zeisu ii thupiakte nangawn akipan
na khempeuh adeih bangin, bawl theihna, maapna zong nei thei hi. Zeisu ii thupiak sawlnate deih
bangin, bawl theihna, maap theihna, thuneihna (aana) zong nei-a tua mah bangin, thupia in gamta
zelzel hi.
Decretal, de Tranlatic Episcop Cap
Eite biak i Pasian pen migi-in, thuman hi cih na lungsim sungah koih un. Athupaizia theihkhak lohna
hangin, Pasian thukhaam nambat lina palsat in, Sunday ni biakpiakna dingin, azangkhate ahi leh
kikhialsak, kimawhsak lo ding hi. Ahi zongin, thei pipi mah in Pasian thukhaam palsat-a, a thupaizia
thei mahmah napi azui nuamlo te ahi leh mawhna bawl hi ci-in, kiciamteh ding hi. Pasian thukhaam
khat pepeuh zui nuam lo-in, palsatna pen Honpa Zeisu ii na asak nangin , mawhna bawlna ahihna
leh kisikkik kei le hang, Topa tawh tawntung nuntaakna tanlawhna ahih lam Pasian galte in thei
mahmah uh hi.
Satan tatzia, na sepzia pen thuk mahmah ahihna Pasian nasem tampi tak nangawn-in phawkkha lo
hi. Pawlpi makai tampi takin hi thu pen pawlpi mite theihkhak loh nadingin, nakpi takin hanciam uh
hi. Lipkhaphuai, kinialhuai mahmah sam na ven ahi zongin, athu pen aman taktak ahi hi. Pawlpi
sunga nasem siate peuh mah in zong nidang hun lai-sia masa te ii sin dan tawh akilamdang thu leh
la asang kahnate ah sin tuan hetlo ding uh hi. Tua mah tawh kizui-in a sia masa te ii hilhdan mah in
apawlpi mite uh hilh uh hi. Hi athuhilhzia uh pen akhang akhang in kizom paisuak hi. Pasian in ni
sagih ni Sabbath thu tawh kisai athuhilhnate na tello sawnsawn tek uh hi. Ahi zongin, citaktak-in Lai
Siangtho asimciat ciat, akanciat ciat na hangun, amaute mitte kihong in thu ong telthei uh hi. Mi
atamzaw in apawlpi siate ii thuhilhna bek tawh a lungkim ziau in, Lai Siangtho leh Pasian deihna
bang thu teng hiam cih na kantel nawnlo uh hi. Hi thu kong gente na um uh hiam?
Amaute suahtak nading ong tankhia Honpa Zeisu ii thu a-itna uh tawh athumang uh ahih manin,
leitung mun khempeuh ah Lai Siangtho sungah alamdang thuman Pasian Sabbat ni azui, atang tul
zalom tampi tak mah om ahih manin, ken Pasian min ka phat hi.
Pasian Sabbath ni asiangtho-a zat ding na kipat-a kipan nang sungah lungnopna, nuamna ong om
ding hi. Na lungsim sungah lungnopna, akhum mahmah nuamnate ong dim ding hi. Hi banga na
gamtatna hangin, Pasian in itna tawh ong thupiakte palsat nawnlo na hihna leh Amah tawh akinai
semsem-a atonkhawm na hihnate nang sungah kiphawk thakna na nei ding hi. Mangmuhna thubu
sungah nitawpni ciangin, acitak mite in, Pasian thupiakte zui-a, Zeisu a upnate apom suak mi
siangthote thu lakkhia hi. Mang.14:12.
Pasian ong piak thukhaam nam sawmte kisam nawnlo, beita hi ci-in, Pawlpi siate in athuhilh
nangun Satan in nakpitak-in, hanciam mahmah hi. Ahi zongin, Pasian thukhaam gukna (that kei
un), giatna (gu kei un), leh kuana (zuau thu gen kei un)te palsatna pen cik ciangin, bang hun
ciangin, thuman hi, khialhna omlo hi kici thei ding ahiam? Hi thukhaamte pen siata leh phata leh,
bang dinmun bang thu ahiphial zongin, a omlo thei lo thu ahi hi bang hang hiam cih leh hi te pen
Pasian leh nang kikal-ah anamtui kizopna ong pia thukhun ahi hi. A zenzen in khat, na palsat khak
zenzen leh avekin apalsat na hi hi (James2:10, 11). Hih Pasian thukhaam sawm pen lawm kingai
mi nih tawh kibang hi-avek in ahih kei leh bangmah om vetlo khat zaw saangsaang ahih kul hi.
Zeisu in hi bangin, gen hi, Moses Thukhaam leh kamsangte thuhilhnate aphiat dingin, hong pai hi,
ci-in hong ngaihsun kei un. Tuate aphiat dingin, hong pai hi lo-in, amaute hilhna akicingsak dingin,
ahong pai ka hi zaw hi. Hoih takin, na phawk ding uh thu panin: van leh lei abei mateng, hi
thukhaamte aneu pen khat nangawn deihna tangtung lopi-in, mawkmailo ding hi. Matt.5:17, 18.
Vantung leh leitung tu ciangciang bei mangnailo hi. Eite pen i thu mangna tawh hilo zaw-in,
akhawnkhong Pasian ong piak hehpihna hangin, gupkhiatna i ngah hi cih thu pen athuman ahi hi
(Eph.2:8). A siangtho takin upna tawh Pasian ong piak gupkhiatna pen eite in, piakkhong
akhawnkhong in ngah thei i hih manin, Pasian min kaphat hi. A zenzen in mi khat in, Pasian thu
mang nuam vetlo-in, atawntung-a, thunial nuam den mi khat ahih leh Pasian thu zui dingin,
akipiakhia nuamlo taktak ahih manin, tua bang mite in, Pasian it hetlo cihna hi-a, akhawnkhong-a
kipia tua piakkhong pen ngahzo lo ding uh hi. Tua bang mite pen apiangthak nai lo mi ahi hi. Pasian
mi taktak i cihte pen athumang mi ong hi ding uh-a, Pasian it mahmah uh ahih manin, alungnuam
mi ahih banah, Pasian langpang-in, mawhna bawl sangin, si hithiat nuam zaw ta lel uh hi! Zeisu
tawh tonkhop ciangin, thumanna cih pen alungnop huai mahmah thu khat ong suak ta hi!
Moses in, thukhaam khat bek ngahlo ahihna thu mi tampitak adingin lamdang mah ding hi. Sinai
mual tungah Pasian in atawntung-in akipden ding thukhaam nam sawm Moses tungah pia hi.
Thunung behlapna 11 (Appendix 11) sungah akigen mah bangin, Moses tungah Pasian in biakna,
pawi leh ngeina tawh kisai thukhaam zong pia hi. Hi thukhaam sungah ganhing tawh kisai
gangawhna thahna leh pawi tawh kisai thuguikhunte kigelh hi. Mawhna hangin, thu ong kibehlap
ahi hi, tua thu in, Pasian Tapa singlamteh tungah ong kipiakkhiat ding thu akawk khol ahi hi.
Mawhna hangin, hi bangin, kipiakkhiatna ong om ding ahihna thu mihingte lungsim ah athaksuah
den dingin, deihna tawh akibawl ahi hi. Tua mawhna, khialhna, aneilo tuuno-in, leitung mite
mawhna apuakhia ding Pasian tuuno limciing hi. John 1:29. Zeisu pen eite ai-awh in ong
sihtakpitna hangin, biakna leh pawi tawh kisai thukhaam pen kisam nawnlo hi.
Pasian in, mihingte tungah apiak thukhaam adang khat om lai-hi. Tua thukhaam pen cidamna tawh
kisai thukhaam hi-a Siam.11 leh Thkna.14 sungah kimu thei hi. Hi bang thukhaam hangin, Pasian
mite pen leitungah acidam pen te ahi hi. Tu hun-a, leitungah aom i neih natna, adang minam
tuamtuam te ii neih alipkhaphuai natnate Pasian mite in, ngahlo zawpah uh hi. Amaute Amah tawh
kibangin eite in zong gilpi, pumpi i neih tek mah bangin, hi banga, acidamhuai, pilna, hoihna tawh
akidim tu hun-a, cidamna tawh kisai thukhaamte azui mi akua mapeuh in zong, hi banga, lungnop
huai thumante, hamphatnate ngah ding uh hi. Tua bang mite in, alipkhaphuai cancer, lungtang
natna atuamtuam ngahlo zaw deuh pah uh hi. Eite biak Pasian pen thudik, migi hi! Tuate hangin, a-
ithuai Pa-Zeisu tawh kingaihna, kilawmtatna ong piangsak hi.
Biakna le pawi tawh kisai thukhaamte ahih leh singlamteh tungah ong bei khawm hi. Hi thukhaam
sungah ganhing biakpiakna, sa leh zu (dawn theih tui) tawh biakpiakna leh kum khat sungin, akilaih
bialbial kaal khat sungin, akizang pawi sabbath nam sagih te zong kihel hi.
Hi thu khempeuh in, Singlamteh tungah sihna ong thuak Zeisu Honpa sihna akawkkhol ahih banah
eite adingin, tu hun ciangin, mannei nawnlo hi. Hi banga, sa leh dawn theih tui(zu) tawh biakpiakna,
kha thakte leh sabbath atuamtuamte pen mailam-ah ong piang ding thu lim leh meel lakkholhna
hi-a, tu-in ataktak ahi Zeisu Khazih pumpi ong omta hi. Col.2:16, 17. Tuate pen singlamteh ii
aliim ahi hi. Paul in tuate pen zuihding-a kibawltawm thukhun ci-in gen-a, tuateng khempeuh
Singlamteh ii Pupi Zeisu tawh kikilhcip khinta ahih manin, om nawnlo, siangta hi ci-in gen hi.
Col.2:14. Ganhingte that in biakpiakna i bawl ding kisam nawnlo ahih manin, ka kipaak mahmah hi,
nang ee leh? Kum khat sunga akilaih bialbial pawi sabbath sagih te pen adang dang pawi
tuamtuamte tawh kipaikhia-a Topa Sabbath tawh kilamdang mahmah in, kibang lo hi,
TopaSabbath ahih leh kaal sim-in ong tung den hi. Hi leitungah Pasian tawh kizopna i neih
nadingin, kaal sim-a ong tungden Sabbath pen Pasian in amite tungah zuih ding, tanding bek ong
sawl bek hi lo-in, vantung nangawn-ah zong tua Sabbath i zuih ding thu Lai Siangtho in gen hi!
Isa.66:22, 23. Pawi thukhaam leh thukhaam nam sawm aki lamdan na alamdang takin,
akilahkhiatna na sim nop leh thunung behlapna 11 (Appendix 11) sim un.
Mihingte ii khang taangthu sungah alianpen pen khemna nasia mahmah Satan in mitphial khat ong
bawl hi.
Hi bangin, adiipkuathuai thu en dih ni-Catholic Pawlpi Thuneite-in, thu taangkokhia uh hi: Lai
Siangtho in hi bangin, gen hi, Sabbath ni asiangtho-a zat ding phawk un! Roman Catholic pawlpi in
hi bangin, gen hi, hilo hi! Keimah ii thuneihna tawh kei mah in Sabbath kahemkhia-a, nipi khat ii ani
masa ni zuih dingin, note thu kong pia uh hi. Tua ciangin, en un, leitung mi khempeuh in zahtakna
lianpi tawh Roman Catholic Pawlpi ii thupiakna zui in na om ciat uh hi! Father Enright, C.S.S.R. of
the Redemptoral College, Kansas City, Mo., as taken from History of the Sabbath. pg. 802.
Lamdang mah ei! Lai Siangtho in agen lamdang hetlo hi: Gulpi in tua ganhing tungah amaa
thuneihna (aana) pia ahih manin, mite in tua gulpi abia uh hi. A ganhing zong bia uh-a, Hi ganhing
tawh akibangin kua om a, kua in amah su zo ding ahi hiam? a ci hi. Tua ahih manin, akigo Tuuno
laibu sungah anungta ding mite min, leitung pianmaa pekin, akikhumna-ah akiello leitung mi
khempeuh in tua ganhing bia ding uh hi.Mang.13:4, 8.
Hi bang thu uphuai keiphial veh ee!
Hun leh nite abei, amangthang om lo hi. Khazih leitungah aom hun lai-a, nite leh tu hun ei khanga
nipi kaal hunte akibatzia na sim nop leh thunung behlapna 12 (Appendix 12) sim un.
Hih Pasian thukhaam leh anite tawh kisai Lai Siangtho mat ding aneilo pawlpi sia pawlkhat in hi
bangin, gen kha ding uh hi, Pasian thukhaam leh athu tawh kisai bangmah lunghimawh kei un.
Nisim in, Pasian bia un ahih kei leh ni sagih ni khat pepeuh zangin, Pasian bia un. Pilna nei Lai
Siangtho siam pawlpi sia pawlkhat na ngawnin zong hi bangin, gen uh hi. Lai Siangtho tawh kisai
na zuihna, na upnate uh lunghimawh dah un, tuate khanglui vai lua lel hi. A hoih nuntaakna
neihsawm un, na khempeuh ahoihpen pen ong piang ding hi. Saturday ni asiangtho-a zatding
sangin, Sunday ni biakpiakni-a, zatna tawh kisai pawlpi sia pawlkhat in citaktak-in hi bangin, gen
ding uh hi, Ni sigih Sabbath ni Saturday ni pen Lai Siangtho sungah Sunday ni tawh kilaih hi cihna
thupiak om hetlo ahihna kathei mah hi, ahi zongin, tua bang thu apianzia man taktak mipite genzen
zen khaleng kanasep kataanlawh kha ding hi.
Ahi zongin, anasep asuplawh ding alauna tawh kisai-in, agamtang Pilat Mangpa zong buaina sungah
tunlawh ahihna na phawk uh hiam? Mipite hi bangin, ong kikokhia-a, Hi mipa na khah peuhmah leh
nang pen Caesar lawm na hi kei ding hi, (John 19:12), Pilat Mangpa zong lungpatau hi. A zenzen
in, Zeisu suahtakna pia khazen zen leh mi honpite in, koici bangin, lehdo ding cih kigen theilo hi.
Tua bang hi leh anasep tanlawh ding hi! Taangthu sungah hi bangin, kiciamteh hi, Pilat in mihonte
lungkim sak nuam ahih manin, Barabbas khah-a, Zeisuh asat khit ciangin, singlamteh tungah thah
dingin, galkapte khut sungah a-aap hi. Mark 15:15.
Tua thu bel khauhpai mahmah ei!
Keimah in kong genkik hi-lamdang sa kei un, leitung mi khempeuh tua ganhing nungzui-in, abia
ding uh hi-lamdangsa kei un! Amaute nasep ataanlawh loh nading ahih kei leh mihingte in amau
nuntaakna tek hu nuam uh ahih manin thukimpih-in azui ding uh hi.
Hi thupiangte hoihtak-in, sittelna tawh thuman athei mipi atul atul-in, Lai Siangtho lamzuan kik-in
ong ciahkik uh-a, atawntung atawpdong Zeisu nungzui suak uh ahih manin, Pasian min ka phat hi.
Pasian in naupang khat na ngawn-in atel dingin deih ahih manin, atheihbaih mahmah dingin bawl
hi.
Vantung Pasian leh Tapa Zeisu lungsim takpi tawh citaktak-in a-it takpite bek atawpdong khauh
takin ding suak ding uh-a, tua ganhing ii ciaptehna ngah loin zong abia kei ding uh hi.
Gen kizomlo-in, gen dihdih leng-tua alauhuai ganhing ciaptehna-acih pen bang ahiam?
Adiipkuathuai thu pawlkhat athei dingin kiging un.

Anda mungkin juga menyukai