Penglibatan Ibu Bapa Dan Komuniti Dalam Pendidikan Awal Kanak-Kanak

(Ammul Sahara Bt Abu Ngut, Farhana Bt Anuar, Manah Bt Maha!an, Noora"iah

Bt Sa#imin, Noorman Bin Sahidin, Nor $apiah Bt %thman, Nur Fadlin Bt Awang
Noh, &o!nia Bt Mohd &o!ami, 'uhaila Bt 'u!o"", (ainuddin Bin Mohd &aali)
*PSI
+, April ,-++
+.- P/N0/NA1AN
Menurut Azizah (2002), pendidikan awal kanak-kanak ditakrifkan sebagai
pendidikan kanak-kanak yang bermula daripada saat kelahirannya hingga kepada umur
lapan tahun. Pendidikan ini termasuk prgram-prgram untuk bayi (infants), untuk
kanak-kanak yang baru berlatih (toddlers), untuk seklah asuhan kanak-kanak(nursery
school), untuk asuhan kanak-kanak (child care), dan prgram-prgram praseklah yang
termasuk kindergarden dan peringkat seklah rendah.
Pada masa ini pusat pendidikan awak kanak-kanak men!adi institusi yang
penting dalam masyarakat. "al ini disebabkan perubahan dari segi #ara hidup dan
perubahan struktur keluarga akibat perubahan eknmi dan #rak hidup kini. Pada
zaman dahulu eknmi sesebuah keluarga bergantung kepada lelaki sebagai rang
yang bertanggung!awab sepenuhnya untuk memikul bebanan keluarga. Pada zaman ini
taraf keluarga semakin tinggi, khususnya di bandar telah mendesak kaum wanita untuk
keluar beker!a. $engan ini mereka terpaksa men#ari tempat untuk meninggalkan anak-
anak dalam !agaan rang lain sementara mereka keluar beker!a. %elain itu keadaan
keluarga pada masa ini !uga telah berubah dengan bertambahnya keluarga tunggal
akibat daripada per#eraian. &eadaan ini memerlukan pusat !agaan anak-anak untuk
membantu ibu bapa dalam mengasuh dan mengembangkan ptensi anak-anak supaya
men#apai ke#emerlangan yang maksimum.
1
$i peringkat awal kanak-kanak, ianya tidak hanya tertumpu kepada sesuatu
pengalaman pembela!aran di seklah tetapi ia merangkumi segala pengalaman dalam
kehidupan hariannya sama ada di pusat asuhan, di rumah atau di luar rumah seperti
kmuniti yang !uga memainkan peranan yang penting. &muniti atau masyarakat bleh
mempengaruhi kanak-kanak serta ibu bapa kerana wu!udnya !aringan hubungan.
Mereka !uga memerlukan peluang untuk melibatkan diri dalam berbagai !enis
pengalaman. Pendedahan dan penglibatan ini penting untuk mereka berkembang
dengan sempurna ('zumah ( %alma, )*+,).
$alam tamadun -arat, pendidikan awal bermaksud pendidikan peringkat
praseklah. Pada mulanya peringkat ini hanya meliputi kanak-kanak dari umur tiga
hingga enam tahun, yang lebih dikenali dengan peringkat kindergarden. %elepas
beberapa ka!ian, knsep pendidikan awal ini dipinda supaya meliputi kanak-kanak di
peringkat selepas lahir hingga ke peringkat enam tahun. Peringkat selepas lahir hingga
ke peringkat tiga tahun dikenali !uga sebagai peringkat nursery.
$ari perspektif .slam, pendidikan awal bermula dari masa anak masih berada
dalam kandungan ibu sehingga kanak-kanak berumur enam tahun. %e#ara umum,
pendidikan awal .slam bleh dibahagikan kepada dua peringkat, iaitu peringkat sebelum
lahir dan peringkat sesudah lahir.
Pendidikan awak kanak-kanak penting dan perlu diberikan perhatian kerana *0/
daripada perkembangan tak se#ara ptimum berlaku sebelum kanak-kanak men#apai
umur lima tahun. Pandangan ini sesuai dengan pendapat Piaget bahawa
perkembangan kgnitif pesat semasa peringkat deria mtr, iaitu semen!ak kanak-
kanak lahir hingga berumur dua tahun. Pada peringkat ini kanak-kanak banyak
menggunakan deria mtr seperti menghisap, menangis dan mengenggam. Pada
peringkat ini !uga kanak-kanak mengembangkan pengetahuan asasnya yang berkaitan
dengan empat #iri, iaitu pengetahuan tentang b!ek, sebab-sebab sesuatu, ruang dan
masa. Pengetahuan ini men!adi asas untuk perkembangan selan!utnya yang lebih
sfistikated.
2
Peringkat kedua dalam perkembangan kgnitif mengikut Piaget ialah peringkat
pra perasi (dua hingga enam tahun). Pada peringkat ini, kanak-kanak menggunakan
simbl atau nama bagi b!ek-b!ek di persekitarannya. %etelah menguasai bahasa ia
mula bela!ar mengaitkan nama dengan b!ek-b!ek. Pemikirannya pada masa ini lebih
knkrit, egsentrik dan belum memahami knsep pengekalan. Pemusatan
pemerhatiannya pada masa ini hanya pada satu aspek dan mengetepikan aspek yang
lain. Pada akhir peringkat ini kanak-kanak kurang egsentrik dan mengembangkan
skemanya ke arah yang lebih umum, lebih abstrak dan lebih berkeblehan dalam
menyelesaikan masalah.
+.+ Penglibatan Ibu Bapa Dalam Pendidikan Awal Kanak-Kanak
Penglibatan dapat ditakrifkan sebagai usaha bersama-sama atau saling bantu-
membantu antara dua pihak ataupun beberapa pihak. Penglibatan ibu bapa dalam
pendidikan kanak-kanak dapat meneguhkan pertumbuhan dan perkembangan kanak-
kanak dan membantu mengekalkan ke!ayaannya ('hani Abdullah, 2000).
%ebagai ibu bapa, anda lebih mengenali anak anda, dan anda mempunyai kuasa
untuk terlibat se#ara aktif didalam pengalaman praseklah anak anda. %ekiranya dari
pemerhatian anda memberikan gambaran bahawa di situlah anak-anak anda akan
dapat berkembang dengan sepenuhnya, maka anda telah pun menemui praseklah
yang betul. &anak-kanak !uga mempunyai sifat-sifat yang diperlehi melalui tindak
balas dengan alam sekeliling tempat mereka dilahirkan ('smah ( %alma, )*+,).
Menurut %iti 1atimah Abdul 'ahman (2002), terdapat ka!ian membuktikan
bahawa ada kaitan antara penglibatan ibu bapa dengan pen#apaian kanak-kanak.
$alam kata lain, ka!ian ini merumuskan bahawa sekiranya kita mahu anak-anak ber!aya
dalam bidang pendidikan, kita perlu terlibat se#ara langsung dalam arus pembela!aran
mereka. Penglibatan ibu bapa dalam pendidikan anak-anak se#ara tidak langsung
3
memberikan kesan yang psitif terhadap perkembangan anak-anak antaranya sikap
bersungguh-sungguh dalam akti3iti pembela!aran di samping menun!ukkan tingkah laku
yang lebih baik dan seimbang.
$i Malaysia 43ent et al. ()***) mendapati bahawa dalam penglibatan ibu bapa
terdapat ruang lingkup yang agak terbatas. 5rak penglibatan ibu bapa ditentukan leh
pengan!ur sesebuah tadika. Ada pla yang menun!ukkan ke#enderungan ibu bapa
terlibat dalam akti3iti kkurikulum tetapi ibu bapa tidak di!angka dan diran#ang terlibat
dalam pengendalian penga!aran harian dalam kelas tadika. "anya )0/ daripada ibu
bapa yang aktif di tadika, sementara ma!riti tidak terikat dalam akti3iti tadika. $iantara
sebab yang dinyatakan adalah kekurangan masa dan ibu bapa mempunyai
tanggung!awab di rumah, serta kurangnya latihan ibu bapa mengenai peranan mereka
sebagi pendidik kanak-kanak pra seklah.
$i luar bandar dan di pinggir bandar, tadika agensi kera!aan mempunyai identiti
sebagai tadika berasaskan kmuniti. 6alaubagimanapun dalam pendidikan pra seklah
identiti tersebut tidak ter#apai !ika ibu bapa tidak bertindak aktif dalam prses
penga!aran dan pembela!aran di tadika. 7adika yang berkualiti mengintegrasikan
penglibatan ibu bapa dalam prses penga!aran dan pembela!aran.
.bu bapa kerap dilihat dalam akti3iti di luar tadika seperti menemani anak mereka
dalam lawatan ke muzium dan taman hiburan. Penglibatan ibu bapa lebih merupakan
pendekatan satu arah, iaitu daripada atas ke bawah. &esinambungan penglibatan ibu
bapa lebih bersifat inisiatif guru daripada inisiatif ibu bapa pada andaian tadika pula ibu
bapa perlu diberitahu mengenai apa yang harus dilakukan. Penglibatan ibu bapa bleh
meningkatkan kualiti tadika. .bu bapa perlu dididik mengenai peranan dan
tanggung!awab mereka supaya matlamat pendidikan tadika berkenaan dapat di#apai
dan peranan mereka sebagai pendidik di rumah dilatih ('haty,# 2008).
+.+.+ Kepentingan Penglibatan Ibu Bapa
4
Penglibatan ibu bapa memberi kebaikan kepada kanak-kanak, guru-guru
dan ibu bapa sendiri. Antara faedah yang dikenalpasti9
i. &ebaikan kepada kanak-kanak.
Mereka dapat melihat peranan ibu bapa yang berbeza iaitu sebagai guru.
Mereka dapat berkenal mesra, bersal !awab dengan rang dewasa
berkenaan dengan sesuatu pengalaman atau pengetahuan kerana ibu
bapa datang daripada pelbagai peker!aan.
Mereka dapat lebih perhatian daripada rang dewasa ketika men!alankan
akti3iti kumpulan dimana nisbah kanak-kanak berbanding rang dewasa
adalah ke#il.
ii. &ebaikan kepada .bu -apa
Mereka dapat melihat tingkah laku anak diseklah.
Mereka berpeluang mempela!ari #ara atau kaedah guru mengatasi
masalah tingkah laku anak-anak.
Mereka dapat memahami apa yang sudah, sedang dan akan dia!ar
kepada anak mereka selama berada di seklah.
Mereka lebih memahami kurikulum dan akti3iti yang dipela!ari leh anak-
anak mereka.
Mereka bleh menyambung akti3iti susulan ataupun akti3iti rangsangan.
Mereka dapat bersal !awab dan berkngsi masalah dengan guru.
Mereka dapat meningkatkan ilmu pengetahuan.
iii. &ebaikan kepada :uru
Mereka mendapat buah fikiran dan maklum balas se#ara terus daripada
ibu bapa apabila hendak men!alankan akti3iti.
Mereka dapat berkngsi masalah dan bersal !awab bagi meningkatkan
perkembangan anak-anak.
5
Mereka bleh men!adi penghubung antara ibu bapa dan seklah.
Mereka dapat bela!ar dan meningkatkan pengetahuan hasil interaksi
dengan ibu bapa yang mempunyai pelbagai latar belakang peker!aan dan
pendidikan.
Mereka dapat skngan dalam setiap akti3iti yang telah di!alankan
terutama yang melibatkan tenaga dan bantuan kewangan.
Ibu Bapa Kanak-kanak I!timewa.
Menurut 'hani Abdullah (2000) pendidikan praseklah mengalu-
alukan kehadiran anak istimewa melalui prgram inklusif. Penglibatan ibu bapa
yang mempunyai anak istimewa sama pentingnya di praseklah9
i. %ikap ibu bapa
Penglibatan ibu bapa di praseklah dapat mengurangkan tekanan
emsi, kesugulan, kesedihan kerana mempunyai anak istimewa.
.a !uga dapat mengubah sikap ibu bapa pada anak sama ada ia
dianggap sebagai beban ataupun suatu dugaan serta dapat
menyemai pandangan psitif dalam kalangan masyarakat pada
anak istimewa.
ii. Pengetahuan berkenaan keperluan anak istimewa.
'amai ibu bapa menganggap anak istimewa hanya memerlukan
keperluan asas dan kasih sayang. %ebenarnya mereka !uga
memerlukan keperluan seperti kanak-kanak biasa hingga ter#apai
keperluan pemenuhan kendiri (self-actualisation). 7anpa
pengetahuan ini, kanak-kanak istimewa tidak akan membesar ke
tahap keupayaan mereka. 'amai ibu bapa leh kerana bersimpati
kepada anak biasanya meman!akan anak istimewa dan ini
meyebabkan anak sentiasa bergantung kepada ibu bapa seumur
hidup.
6
iii. Pengetahuan berkenaan peringkat-peringkat anak istimewa
Pengetahuan ini perlu kerana dapat membantu ibu bapa mendidik
anak memperleh kemahiran-kemahiran yang sesuai (adaptive
behaviour) untuk tingkah laku yang diterima leh masyarakat.
&emahiran-kemahiran penyesuaian termasuk kemahiran sensri-
mtr, kmunikasi (bahasa dan pertuturan), kemahiran membantu
diri (self-help skills), kemahiran ssialisasi, aplikasi kemahiran
asas dalam kehidupan seharian dan kemahiran membuat
keputusan sendiri.
i3. Pengetahuan berkenaan khidmat skngan
.bu bapa perlu menyedari bahawa membesarkan anak istimewa
tidak dapat dilaksankan dengan berkesan tanpa bantuan dari luar.
.bu bapa perlu tahu bleh mendapatkan khidmat skngan bagi
membantu mereka dalam pen!agaan anak istimewa. &hidmat
skngan bleh diperleh daripada dktr, guru, !urupulih dan
peker!a ssial. Mereka dapat menghubungi ibu bapa lain yang
senasib dengan di pra seklah. $engan bantuan ini, ibu bapa
akan mendapat skngan dalam men!alankan peranan mereka
sebagai ibu bapa yang baik.
3. Masa depan kanak-kanak istimewa
.bu bapa perlu memikirkan masalah-masalah yang dihadapi leh
anak mereka pada masa depan dan men#ari reslusi untuk
masalah-masalah ini. %ebagai ibu bapa mereka mesti berusaha
men!adi kuasa penggerak bagi menyedarkan masyarakat
berkenaan, hak asasi dan kemahuan anak istimewa. .bu bapa
adalah rang yang benar-banar mengetahui, prihatin dan peka
pada anak istimewa. ;leh itu men!adi tanggung!awab mereka
untuk berusaha mendapatkan penglibatan masyarakat demi masa
depan anak mereka. 7anpa penglibatan ibu bapa yang tanpa
7
usaha yang gigih, kemungkinan nasib anak istimewa tidak #erah.
1alsafah yang harus mendrng ibu bapa <1ikirkan berkenaan
keupayaan bukan ketidakupayaan= <Think Ability Not Disability=.
Mereka !uga dapat 9
i. Membentuk kumpulan bertindak yang dapat membantu dan
meringankan bebanan dan masalah yang dihadapi leh ibu
bapa yang mempunyai anak istimewa.
ii. Mewu!udkan Prgram Pemulihan $alam &muniti dan
melibatkan ibu bapa tersebut di dalamnya.
a. Menyedarkan ibu bapa berkenaan langkah-langkah yang
perlu diambil untuk mebuat inter3ensi awalan dan asas
pendidikan bagi anak-anak yang kurang uapaya serta
memahami aspek-aspek pendidikan yang diperlukan leh
anak-anak mereka mengikut keupayaan anak-anak
tersebut sama ada di dalam prgram segregasi,
pengsealiran atau inklusif apabila tiba di peringkat
perseklahan kelak
+., Penglibatan Komuniti Dalam Pendidikan Awal Kanak-Kanak
Menurut 'hani Abdullah (2000) kmuniti meru!uk kepada rang yang ada
kaitan rapat dengan kanak-kanak. Antaranya ibu bapa, saudara mara, semua ahli
keluarga yang tinggal serumah dengan mereka,guru-guru, !iran, rakan sebaya dan
rang dewasa yang mengenali mereka. :lngan yang paling penting adalah rang
yang bertanggung!awab dengan keba!ikan mereka.
&anak-kanak mempela!ari ssial budaya daripada keluarga dan kmuniti.
%ebagai kanak-kanak mereka men!adikan keluarga dan kmuniti sebagai role model.
Mereka bela!ar mengenai prses, knsep dan praktis daripada persekitaran yang psitif
termasuk akti3iti harian seperti membeli belah, menntn wayang atau menghadiri
8
pusat ibadah (Arthur et al.200,). Masyarakat setempat merupakan kmuniti yang bleh
mempengaruhi kanak > kanak. -erhubung dengan rang luar dalam kmuniti bleh
menpengaruhi pembela!aran kanak > kanak. (?effrey :lanz, 2002). $alam kmuniti,
masyarakat mempunyai kepunyaan, tanggung!wab dalam masyarakat, menlng satu
sama lain, memberi kmitmen serta hrmat (7hmpsn, 200,).
%erang kanak-kanak di dalam sesebuah keluarga mungkin akan mempela!ari
mengenai huruf dan nmbr, sebagai #nth melalui akti3iti menntn tele3isyen dan
3ide, memba#a !adual keretapi dan memanaskan makanan dalam ketuhar. %elain itu
kanak-kanak !uga bela!ar mengenai huruf dan nmbr melalui perkngsian buku dan
bermain permainan puzzle.
+.2 Badan Kera#aan
Penglibatan agensi-agensi kera!aan !uga turut memberi impak kepada
perkembangan awal kanak-kanak. ?abatan Perpaduan @egara $an .ntegrasi @asinal
(?P@.@) terlibat dalam pengendalian 7A$.&A untuk kanak-kanak yang berumur ,- 2
tahun atau di peringkat pra seklah. 7A-.&A yang dikendalikan leh ?P@.@ ialah
7A-.&A Perpaduan yang memblehkan kanak-kanak berbilang kaum menghayati nilai-
nilai hidup bermasyarakat dan membentuk anak-anak yang memahami adat dan
budaya yang pelbagai. "al ini demikian kerana, sifat kanak-kanak bleh dikesan se!ak
dilahirkan sama ada dia serang pemarah atau periang dan sama ada dia mudah
ataupun susah untuk menyesuaikan diri dalam seseuatu keaadaan. ;leh itu, mereka
harus diberi peneguhan atau pengukuhan supaya men!adi kanak bersahsiah baik.
('hani Abdullah, 200A).
+.2.+ Badan Bukan Kera#aan
9
-adan amal bukan kera!aan yang men!erumus kepada keba!ikan kanak-
kanak !uga wu!ud di Malaysia. 5nthnya, prgram 5li#k A 5hild yang dinaungi
Mas!id At- 7aBwa, 7aman 7un $r. .smail, .slami# 'elief 6rld6ide dan
Cayasan -asmi &emiskinan. Prgram yang di!alankan adalah bertu!uan
membantu kanak-kanak yang tidak berkemampuan. Antara prgram yang
dilaksanakan adalah Malam Amal untuk rumah-rumah anak-anak yatim.
$engan prgram ini, kanak-kanak dapat dibantu melalui perkembangan awal
mereka dengan lebik baik walau pun tanpa ibu bapa. %timulasi yang diberikan
dari rumah serta drngan terhadap minat-minat kanak-kanak merupakan hal
3ital bagi perkembangan bakat kanak-kanak ('eni Akbar "awadi. 200)).
Ma!3arakat Setempat
-agi memberikan bantuan yang berkesan dan menggalakkan
perkembangan ptimum kanak-kanak, rang dewasa harus peka kepada
keperluan, isyarat dan perkembangan semasa kanak-kanak tersebut. Para guru
sukar melakukan tugas dengan baik seperti hendak men!awab salan kanak-
kanak dengan terperin#i, apabila kanak-kanak ramai.
"ubungan kanak-kanak dengan masyarakat adalah dengan mewu!udkan
hubungan yang mesra dengan kanak. :uru hendaklah sentiasa sedia melayan
pertanyaan mereka memberikan !awapan sebaik mungkin. 7indak balas
menga!ar kanak-kanak ketika men#ari maklumat dapat menanam sikap psitif
dan tingkah laku men#ari ilmu melalui ru!ukan seperti buku, .57 ('hani
Abdullah. 200A).
%emasa terlibat dalam akti3iti k-kurikulum tadika, kmuniti !uga se#ara
tidak langsung men!adi pembantu kepada guru kanak > kanak. Misalnya, "ari
Ptensi, kmuniti yang bertugas akan dipe#ahkan mengikut bahagian masing >
masing. $alam pada itu, mereka !uga akan berinteraksi dengan kanak > kanak
10
Sistem
Makro

untuk memberi skngan supaya mereka dapat melakukan yang terbaik pada
hari itu. Ahli kmuniti bleh men!adi pembantu guru, pensyarah dan tutr
(Marzan, 2008).
,.- 4eori Dan Model 'ang Mengaitkan Penglibatan Ibu Bapa Dan Komuniti
Dalam Pendidikan Awal Kanak-Kanak
2.1 4eori Konte!ktual
7eri &ntekstual terbahagi kepada tiga iaitu bieklgikal, dialektikal dan sistem
keluarga. 7eri ini menun!ukkan hubungan antara kanak-kanak, keluarga dan kmuniti
di mana penting untuk penglibatan keluarga berkesan dalam pendidikan awal kanak-
kanak. Apabila guru mengaplikasikan teri ini, amalan penglibatan keluarga akan lebih
terdrng dan autentik ($nna 5u#henur ( &ent 5hrisman 2000).
Menurut 'haty Mhd Ma!zub (2008), peranan ibu bapa, keluarga dan kmuniti
sebagai rakan kngsi aktif dalam prses pembela!aran kanak-kanak selalunya memberi
kesan pada kualiti. .bu bapa adalah pihak pendidik yang pertama dan utama anak-anak
sebelum mereka berhadapan dengan guru-guru dan pembimbing tadika. .bu bapa !uga
mampu meningkatkan kualiti sesebuah prgram tadika. Pendapat ini turut diskng
:erge %. Mrrisn dalam bukunya <arly !hildhood ducation Today=, menyatakan
bahawa ibu bapa ialah rang yang menyediakan keperluan asas, pen!agaan dan kasih
sayang, memberi skngan, panduan, tun!uk a!ar, bimbingan dan perlindungan kepada
kanak-kanak.
&a!ian &laus dan :reg ()*+2), mendapati ibu bapa yang melibatkan diri dengan
prgram praseklah, meluangkan lebih banyak masa memba#a bersama-sama anak
mereka. Manakala ibu bapa yang tidak melibatkan diri, lebih banyak menghabiskan
11
&anak-kanak
&eluarga &muniti
'a!ah )9 &anak-kanak, keluarga dan kmuniti
bergantungan
Sistem
Makro

masa dengan perkara yang bersifat bukan pendidikan seperti menntn tele3isyen,
mengemas rumah dan sebagainya (&asnani Ab &arim et al. 200,).
:lngan pendidik awal kanak-kanak samada guru praseklah, peker!a
keba!ikan atau guru tadika adalah sebahagian daripada kmpnen masyarakat sihat
yang penting terhadap kanak-kanak dan keluarga. Masyarakat yang sihat bergantung
kepada perkembangan keluarga berfungsi terhadap kanak-kanak dengan sebaik-
baiknya. ?ika keluarga tidak dapat berfungsi dengan betul untuk perkembangan kanak-
kanak, kmuniti haruslah bertindak mengambil alih tanggung!awab ini untuk kebaikan
kanak-kanak. Masyarakat berubah mengikut bagaimana keluarga dan kmuniti
berfungsi. &anak-kanak, keluarga dan kmuniti sentiasa bergantung antara satu sama
lain ($nna 5u#henur dan &ent 5hrisman 2000).

($nna 5u#henur dan &ent 5hrisman 2000).
,.+.+ 4eori /kologikal *rie Bron"enbrenner
&a!ian di dalam dan di luar negara menun!ukkan bahawa faktr
persekitaran seperti penglibatan ibu bapa se#ara aktif mempunyai kesan
langsung ke atas semua aspek perkembangan kanak-kanak Ma# @aughtn.
(200,).
-rnfrenbrenner (2008), yang mengemukan teri eklgi mengenai
perkembangan kanak-kanak berkata, pendidikan kanak-kanak banyak
dipengaruhi leh nilai-nilai sistem makr masyarakat, iaitu masyarakatt yang
lebih glbal. Akibatnya men#rakkan peranan guru tadika sebagai serang
12
Keluarga
Kanak-kanak
Mikro
Institusi yang
Mempengaruhi
Keluarga (pekerjaan)
Sistem
Makro

Nilai-nilai masyarakat
'a!ah 29 Mdel 7eri 4klgi Drie
-rnfenbrenner
Sistem
Ekso
Nilai-nilai budaya
<academic taskmaster, di mana tugas utama mereka adalah menyampaikan
ilmu dan kemahiran akademik. 1kus pada persediaan akademik bleh
mengurangkan keprihatinan kepada pembangunan persnaliti kanak-kanak.
;leh yang demikian knsensus matlamat atau b!ektif adalah satu #abaran,
kerana menyediakan matlamat atau b!ektif yang !elas sewa!arnya adalah
men!adi syarat utama dalam pengurusan sesebuah tadika.('haty Mhd
Ma!zub, 2008).
-rnfrenbrenner ()**+), melalui mdel eklginya mengenai
perkembangan manusia men!elaskan bahawa perkembangan kanak-kanak
paling baik difahami melaui knteks ssial keluarga, dasar pendidikan, kmuniti
dan masyarakat yang lebih meluas. %ungguhpun pakar perkembangan manusia
menyatakan bahawa kanak-kanak perlu dididik menurut aras perkembangan
mereka dan dibuat se#ara hlistik, tetapi masyarakat umum lebih
berrientasikan peperiksaan dan pen#apaian. .ni men#etus kntr3ersi di antara
apa yang terkandung dalam teri dengan apa yang sebenarnya dipraktikkan
dalam prgram tadika. &nflik dan kntr3ersi mengenai matlamat telah dika!i
leh 'haty ()*+A, )**2) sama ada wu!ud perbezaan pririti matlamat antara
guru, ibu bapa dan pakar dalam dmain perkembangan ttal kanak-kanak iaitu
dmain intelek, ssial, fizikal, mral, emsinal dan kerhanian.
13
Pengenalpastian perbezaan pririti matlamat memberi impak kepada #rak
pengalaman pembela!aran yang dipilih untuk sa!ian ('haty Mhd Ma!zub,
2008).
,.+., 4eori Diale5tikal 63got!k3
Eygtsky sangat dikenali sebagai serang ahli psiklgi pendidikan yang
memperkenalkan teri ssi budaya. Eygtsky menyatakan bahawa
pengetahuan manusia berasal dari budaya. .ni bermakna kebanyakkan
pengetahuan yang kanak-kanak tahu FtahuF datang dari keluarga dan
masyarakat yang lebih besar. %ebagai #nth, kanak-kanak merayakan hari
per#utian dan #ara mereka merayakannya menggambarkan pengetahuan
berdasarkan kebudayaan. Makanan yang dimakan, #ara penyediaan, layanan
dan persiapan me!a makan serta span santun hasil dari pengalaman dalam
sesuatu budaya ($nna 5u#henur dan &ent 5hrisman, 2000). 7erdapat
empat prinsip yang diterapkan dan diper!uangkan dalam teri kgnitif ini iaitu
knsep ssial, perkembangan bahasa, zn had prksimal, dan scaffolding.
Eygtsky mengesyrkan bahawa keblehan intelek adalah spesifik kepada
budaya di mana kita dipelihara dan dibesarkan (%yazwan %afuan 200+).
&nsep ssial yang dimaksudkan leh Eygtsky ialah prses
pembela!aran seserang indi3idu akan lebih berkesan melalui interaksi dengan
rang dewasa dan teman sebaya yang lebih baik. Eygtsky menekankan
pentingnya interaksi ssial dengan rang lain dalam prses pembela!aran.
&anak-kanak sememangnya tidak mempunyai fungsi mental yang tinggi tetapi
mereka bleh mewarisinya daripada ibu bapa ataupun masyarakat di sekeliling
mereka. Pergaulan ssial kanak-kanak dengan masyarakat dan budaya di
sekeliling mereka akan mempengaruhi tahap pemikiran kanak-kanak. Menurut
Eygtsky, anak-anak lahir dengan fungsi mental yang relatif dasar seperti
kemampuan untuk memahami dunia luar dan memusatkan perhatian.
14
&ebanyakan daripada apa yang kita berfikir dan #ara berfikir dipengaruhi leh
budaya. Eygtsky mengatakan bahawa kanak-kanak biasanya membina
pengetahuan se#ara indi3idu serta ssial (Ealmband, 200+).
7eri Eygtsky memberi penekanan terhadap pengaruh persekitaran
ssial terhadap perkembangan kanak-kanak, khususnya aspek perkembangan
bahasa kerana bahasa adalah alat utama interaksi yang berperanan sebagai
penyampai maklumat. -ahasa kanak-kanak berkembang dalam persekitaran
ssialnya. Menurut teri ini, bahasa ialah alat berfikir bagi manusia untuk
membina knsep-knsep dalam fikiran sebagai respns kepada masalah dan
rangsangan persekitaran (Awang %alleh bin Awang 6ahap dan $r. Gamri
Mahamd, 2002).
Menurut Abdul Aziz Abdul %hukr et al. (200+), kanak-kanak
menggunakan bantuan tersebut untuk memahami sesuatu dan seterusnya
dapat menggunakan maklumat yang diperlehi untuk menyelesaikan masalah.
-antuan tersebut bleh membentuk isyarat, #adangan, galakan, pe#ahan
masalah kepada langkah-langkah yang lebih ke#il dan pemberian #nth yang
berkaitan.
"caffolding merupakan satu teknik yang digunakan leh seserang
yang memiliki kemahiran yang lebih untuk membantu seserang yang kurang
berpengetahuan. -iasanya, seserang guru atau rakan sebaya yang
berpengtahuan memberi bantuan untuk memahirkan rang yang lemah
berpengetahuan dalam sesuatu ilmu. -antuan yang diberikan akan di ubah suai
untuk mengakmdasi prestasi semasa seserang pela!ar. Apabila pela!ar yang
lemah dapat menguasai sesuatu kemahiran, maka bantuan yang diberi akan
semakin berkurangan.
Pembela!aran dengan bantuan scaffolding memberi manfaat kepada
pela!ar yang lemah. $alam prinsip scaffolding, pihak guru atau rakan sebaya
15
memberi bantuan kepada pela!ar yang lemah dan yang memerlukan bantuan
saha!a. .ni bererti, pihak yang memberi bantuan tidak akan membuat segala-
galanya untuk pela!ar yang lemah tersebut. Dsaha pemantauan tugasan yang
dibuat leh pela!ar yang lemah hendaklah diteruskan sehingga pela!ar yang
lemah dapat menguasai kemahiran atau ker!aya menyiapkan tugasan dengan
baik dan memuaskan.
Pendekatan melalui scaffolding memberi dua sumbangan, iaitu ia
men!adikan pela!ar berminat untuk melibatkan diri dalam tugasan dengan efektif
sehingga ber!aya. Pela!ar dapat mengembangkan akti3iti-akti3iti dan
pengalaman-pengalaman pembela!aran serta meningkatkan kadar keupayaan
pembela!aran yang pelu di#apai. %umbangan yang kedua ialah ia dapat
mengembangkan pretasi dan zn pengembangan prksimal pela!ar. Perkara ini
dapat dilakukan dengan instruksi yang tepat untuk menyelesaikan masalah
yang besar dengan lebih #epat. "caffolding bleh !uga diberi se#ara tidak
langsung leh guru dengan menyediakan latihan-latihan. Gn perkembangan
prksimal yang disarankan leh Eygtsky menghubungkan perbezaan antara
apa yang bleh dipela!ari leh pela!ar tanpa bantuan dengan apa yang bleh
dipela!ari dengan bantuan guru atau rakan sebaya yang berkeblehan. .dea
membantu pela!ar ini disebut scaffolding (Abdul Aziz Abdul %hukr et al. 200+).
,., Model /p!tein
Penglibatan ibu bapa mengikut Mdel 4pstein, (2002) mempunyai enam
!enis penglibatan. %etiap !enis penglibatan akan mempunyai banyak amalan
yang berbeza yang bleh dilakukan leh pihak tadika untuk men#apai matlamat
praseklah yang sudah ditetapkan. 4nam !enis penglibatan tersebut ialahH
). &eibubapaan.
a) Membantu keluarga.
16
- $engan mengasuh dan kemahiran membesarkan anak, pemahaman
kanak-kanak dan pembangunan rema!a serta dalam menentukan
keadaan rumah yang menykng anak.
b) Membantu seklah.
- $alam memahami keluarga.
2. &munikasi.
a) -erkmunikasi dengan keluarga tentang prgram seklah dan
kema!uan pela!ar melalui berkesan school-to-home dan home-to-
school kmunikasi.
b) Mem, ntis, kad lapran, Persidangan, surat, panggilan telefn,
email ( website.
8. &esukarelaan.
a) Meningkatkan pengambilan, latihan dan !adual untuk melibatkan
keluarga sebagai rele3en dan penntn untuk menykng
pela!ar dan seklah prgram.
b) Mentr, pelatih, penguat, tutr, pensyarah, demnstran,
pengawal ( mnitr serta buat pemimpin.
A. Pembela!aran di rumah.
a) Iibatkan keluarga dengan anak-anak mereka dengan pelbagai
kegiatan.
b) -ela!ar di rumah, termasuk ker!a rumah dan kegiatan kurikulum.
#) "al-hal yang berkaitan dan keputusan.
,. Membuat keputusan.
a) %ertakan keluarga sebagai peserta di seklah kera!aan dan
ad3kasi.
17
2. &labrasi dengan kmuniti.
a) Menyelaraskan sumber-sumber masyarakat dan perkhidmatan
untuk pela!ar, keluarga dan seklah dengan perniagaan,
badan-badan dan kelmpk lain serta memberikan
perkhidmatan kepada masyarakat.
b) 'akan perniagaan
#) -udaya dan kumpulan rekreasi
d) &era!aan dan institusi ketenteraan
$alam ka!ian ini pengka!i tidak mengka!i aspek klabrasi dengan
kmuniti, kerana aspek ini lebih tertumpu kepada penglibatan kmuniti dalam
praseklah. Menurut :estwi#ki, (200A) kekangan dalam membangun hubungan
antara ibu bapa dan guru bagi tu!uan penglibatan ibu bapa, dapat dibezakan
men!adi faktr dalaman dan faktr luaran. 1aktr dalaman men#akupi masalah
antaranya keperibadian guru yang kurang suka berssialisasi dengan ibu bapa,
perbezaan antara pengalaman guru dan ibu bapa sehingga sering kali guru
memandang ibu bapa kurang pengetahuan berbanding dengan guru yang
dilatih se#ara prfesinal. 1aktr berikutnya ialah isu keper#ayaan iaitu
anggapan negatif tentang kemampuan keluarga.

,.2.+ Model Permata Negara
Membentuk kanak-kanak berusia bawah lima tahun untuk men!adi pintar,
matang emsi dan bi!ak berkmunikasi men!adi tumpuan Prgram Pusat
Asuhan dan $idikan Awal &anak-&anak Permata @egara (Permata @egara)
dalam usahanya melahirkan J&hazanah dan PermataK masa depan negara.
Dsaha Permata @egara itu, yang dinaungi isteri Perdana Menteri $atin %eri
'smah Mansr, diibaratkan seperti men#rak dan mewarnai sehelai kain putih
dengan nilai-nilai murni yang dapat membentuk !ati diri generasi muda Malaysia.
18
%etiap anak umpama permata yang perlu digilap kilauannya hasil pendedahan
knsep asuhan dan didikan istimewa dengan penerapan knsep bela!ar itu
menyernkkan menerusi bermain, yang diadaptasi dari pusat ke#emerlangan
kanak-kanak #en $reen di 5rby, 4ngland. Dntuk merealisasikan idea itu,
sekumpulan indi3idu prfesinal termasuk pakar kanak-kanak, ahli akademik,
akti3is wanita dan akti3is masyarakat berganding bahu melaksanakan pelbagai
ka!ian dan penyelidikan.
Permata @egara dilaksanakan se!ak ) Ma# 2000 dengan menawarkan
perkhidmatan pengasuhan dan didikan awal untuk kanak-kanak di bawah umur
lima tahun, dan keutamaan diberikan kepada ibu bapa yang berpendapatan
kurang daripada 'M),,00 sebulan. Pengasuhan yang dilaksanakan berbeza
dengan taska biasa kerana ibu bapa perlu memperuntukkan sekurang-kurangya
se!am setiap minggu untuk bersama dengan anak mereka di pusat itu selain
melawat pada waktu makan tengah hari untuk mewu!udkan hubungan yang
lebih erat antara ibu bapa dan anak.
&urikulum Pusat Anak P4'MA7A @egara (PAP@) !uga digubal berbeza
daripada kurikulum asuhan dan didikan awal kanak-kanak yang lain kerana ia
memberi penekanan kepada pembangunan kanak-kanak se#ara hlistik dalam
aspek kemahiran kgnitif, ssi-emsi, kmunikasi dan fizikal (@ur %yuhada
%hamsudin, 200*). Asuhan dan didikan awal kanak-kanak bertu!uan
mengembangkan ptensi setiap anak permata negara se#ara hlistik bagi
mewu!udkan mdal insan negara yang seimbang dari segi intelek, rhani,
emsi, !asmani, ssial dan kmunikasi. Dsaha ini memerlukan ker!asama antara
pendidik, ibu bapa dan kmuniti. Prgram P4'MA7A @egara memfkuskan
pada asuhan dan didikan awal untuk kanak-kanak yang memenuhi kriteria
berikut9
i. -erumur satu hingga empat tahun
ii. Menetap di pinggir atau luar bandar
19
iii. &eluarga berpendapatan rendah
i3. -erbilang kaum dan agama
Penglibatan ibu bapa dan kmuniti adalah penting dalam pembela!aran
anak-anak dan mempunyai matlamat se#ara keseluruhannya untuk
meningkatkan kesediaan kanak-kanak memasuki alam praseklah rendah
dengan persediaan pelbagai aspek perkembangan
1kus kepada merangsang perkembangan hlistik dan inter3ensi awal
kanak-kanak dari lahir hingga ke usia pra perseklahan (-ahagian P4'MA7A.
?abatan Perdana Menteri 20)0).
$ua pakar pendidikan dari Dnited &ingdm (D&) berpuas hati dengan
perkhidmatan pengasuhan dan didikan awal kanak-kanak yang di!alankan di
Pusat Anak Permata @egara (PAP@) walaupun masih di tahap perintis. Pakar
asuhan dan pendidikan awal kanak-kanak dari #en $reen !entre for !hildren,
5rby, $r. Margy 6halley berkata, beliau dan rakannya, "eather $nyu
mendapati PAP@ di negara ini bakal ber!aya men#apai matlamat terutamanya
merangsang minda kanak-kanak men!adi lebih psitif dan berkembang baik (%iti
Ainiza &amsari, 2000).
7eknik pembela!aran P4'MA7A ialah dengan merangsang minda kanak-
kanak dengan kaedah menerka, men#uba dan mengalami melalui akti3iti
permainan. &aedah ini mewu!udkan persekitaran yang sesuai dan
menyernkkan bagi kanak-kanak melalui teknik-teknik berikut9
i. &asih sayang dan belaian.
ii. .nteraksi dan kmunikasi.
iii. Pemikiran dan ba#aan.
i3. Memberi kuasa kepada kanak-kanak melalui pembela!aran se#ara
bebas.
20
3. Mendrng keblehan dan ptensi kanak-kanak.
3i. -ela!ar melalui bermain.
vii. Menghayati muzik dan seni, nyanyian, pantun, tarian dan laknan.
Atas dasar ini, teknik pembela!aran P4'MA7A digubal dengan
mengambil kira aspek-aspek sepertiH
i. Pembinaan hubungan emsi, kasih sayang, rasa selamat dan yakin
diri.
ii. Melalui sentuhan dan belaian.
iii. Melalui berkawan dan ssial.
iv. -ela!ar melalui per#ubaan dan penerkaan.
3. Membina minat memba#a dan berfikir se!ak awal.
3i. Merangsang kemahiran matematik dan pemikiran se#ara lgik.
(Permata %ubang ?aya, 20)0).
21
'a!ah 89 Menun!ukkan enam elemen dalam &urikulum Pusat Anak P4'MA7A @egara.

2.- KA7IAN-KA7IAN 1/PAS B/&KAI4AN KANAK-KANAK B/&K/P/&1*AN
K$AS S/&4A P/N01IBA4AN IB* BAPA DAN K%M*NI4I DI P/&IN0KA4
4ADIKA 8 P&AS/K%1A$
$apatan ka!ian daripada Arnld (200+) dan .zz et al. ()***) menun!ukkan
bahawa penglibatan ibu bapa yang lebih tinggi menentukan pen#apaian akademik
kanak-kanak yang tinggi. Miedel and 'eynlds ()***) !uga mendapati bahawa
penglibatan ibu bapa yang lebih tinggi di praseklah berkaitan dengan kemahiran
memba#a kanak-kanak yang lebih baik, kadar ke#i#iran yang lebih rendah, masa yang
lebih pendek di kelas pendidikan khas ketika kanak-kanak berada di kelas lapan.
$alam -ahasa .nggeris istilah kanak-kanak berkeperluan khas dinamakan
<children %ith e&ceptional needs= atau se#ara ringkas <&ceptional children. Pelbagai
istilah lain telah digunakan untuk kanak-kanak keperluan khas dan antaranya adalah
kanak-kanak istimewa, kanak-kanak luar biasa, kanak-kanak kurang upaya, kanak-
kanak #a#at, kanak-kanak abnrmal, kanak-kanak bermasalah, dan kanak-kanak
terbantut pertumbuhan atau perkembangan.
%emua kanak-kanak berbeza antara satu sama lain. Iazimnya, setelah melalui
suatu prgram pendidikan, beberapa perbezaan ini dapat dikurangkan. -agaimanapun,
terdapat sekumpulan ke#il kanak-kanak praseklah yang mana #iri-#iri mental, fizikal
atau emsi mereka berbeza daripada nrma sehingga mereka memerlukan prgram
pendidikan khas atau pendidikan khusus. Mereka ini dipanggil kanak-kanak keperluan
khas (e&ceptional children) yang mengalami kesukaran bela!ar. &anak-kanak pintar
#erdas (gifted) yang mempunyai keblehan !auh lebih tinggi daripada biasa. &edua-dua
kumpulan ini memerlukan pengubahsuaian kepada kurikulum dan kaedah menga!ar
supaya mereka dapat merealisasikan ptensi mereka ("eward, 2008).
Pendidikan praseklah bertu!uan membantu ibu bapa untuk meningkatkan
perkembangan kanak-anak se#ara hlistik melalui pengalaman bela!ar yang bermakna
22
dan menyernkkan serta persekitaran yang diperkaya bagi menstimulasi tak mereka
(4ssa, )**2).
$alam ka!ian, pendidikan praseklah meru!uk kepada pendidikan yang
disediakan leh tadika bagi kanak-kanak yang berumur A hingga 2 tahun. @amun
ke!ayaan pendidikan kanak-kanak di praseklah ditentukan leh penglibatan ibu bapa
dan kmuniti dalam pendidikan praseklah terutama kepada kanak-kanak keperluan
khas. Menurut Mrrisn ()*0+) pengertian penglibatan ibu bapa dan kmuniti yang
kmprehensif adalah prses aktualisasi daripada ptensi ibu bapa, untuk membantu ibu
bapa men#ari kekuatan dan bakatnya serta menggunakannya bagi diri mereka sendiri
dan keluarga. Penglibatan ibu bapa dan kmuniti sangat berguna dalam menentukan
pen#apaian kanak-kanak keperluan khas mahupun kanak-kanak nrmal dalam
men#apai matlamat yang telah ditetapkan leh pihak praseklah. 5nway (2008)
menyatakan penglibatan ibu bapa dan kmuniti perlu lagi diberi galakkan kerana
memberi kesan yang mendalam terhadap perkembangan ssial dan ke!ayaan
akademik kanak-kanak.
$apatan Mar#n ()***) !uga menyatakan bahawa penglibatan ibu bapa yang
lebih tinggi dan !enis penglibatan yang lebih aktif berkaitan dengan kemahiran
berbahasa kanak-kanak yang lebih baik, perkembangan ssial, mtr, dan adaptif yang
lebih baik. &a!ian lain yang dilakukan di "ead %tart dan Amerika %yarikat, mendapati
bahawa penglibatan ibu bapa berkaitan dengan keterampilan dan perilaku di kelas
(7aylr ( Ma#hida, )**A).
Meru!uk kepada dapatan ka!ian-ka!ian ini, penglibatan ibu bapa dan kmuniti
sangat penting dan pihak seklah harus menumpukan perhatian kepada #ara-#ara
untuk melibatkan ibu bapa dan kmuniti bagi menykng ke!ayaan pendidikan kanak-
kanak praseklah sama ada yang berkeperluan khas mahupun kanak-kanak nrmal.
:uru dan pengetua perlu menykng penglibatan ibu bapa dam kmuniti dalam akti3iti-
akti3iti di praseklah dan menyamakan persepsi pengetua dan para guru tentang
penglibatan ibu bapa dan kmuniti. .bu bapa perlu memahami kepentingan pendidikan
23
praseklah bagi kehidupan anak-anak mereka dimasa hadapan sehingga penglibatan
mereka di praseklah bleh ditingkatkan. Penglibatan ibu bapa dan kmuniti
merupakan manifestasi daripada persepsi terhadap pendidikan praseklah. Penglibatan
ibu bapa dan kmuniti dalam pendidikan praseklah merupakan tpik utama daripada
ka!ian ini bahawa penglibatan ibu bapa berkaitan dengan keterampilan dan perilaku di
kelas (7aylr ( Ma#hida. )**A).
Meru!uk kepada dapatan ka!ian-ka!ian ini, penglibatan ibu bapa dan kmuniti
sangat penting dan pihak seklah harus menumpukan perhatian kepada #ara-#ara
untuk melibatkan ibu bapa dan kmuniti bagi menykng ke!ayaan pendidikan kanak-
kanak praseklah sama ada yang berkeperluan khas mahupun kanak-kanak nrmal.
:uru dan pengetua perlu menykng penglibatan ibu bapa dam kmuniti dalam akti3iti-
akti3iti di praseklah dan menyamakan persepsi pengetua dan para guru tentang
penglibatan ibu bapa dan kmuniti. .bu bapa perlu memahami kepentingan pendidikan
praseklah bagi kehidupan anak-anak mereka di masa hadapan sehingga penglibatan
mereka di praseklah bleh ditingkatkan. Penglibatan ibu bapa dan kmuniti
merupakan manifestasi daripada persepsi terhadap pendidikan praseklah. Penglibatan
ibu bapa dan kmuniti dalam pendidikan praseklah merupakan tpik utama daripada
ka!ian ini.
4.0 AK4I6I4I M/1IBA4KAN IB* BAPA DAN K/1*A&0A
Penglibatan ibu bapa merupakan aspek penting dalam pendidikan praseklah.
.bu bapa adalah rang yang pertama mendidik anak-anak sebelum masuk ke
praseklah. ;leh itu adalah wa!ar !ika ibu bapa meneruskan penglibatan mereka untuk
sama-sama mendidik anak-anak di praseklah. Penglibatan ibu bapa dalam pendidikan
mempunyai kesan yang psitif kepada anak-anak. Anak-anak akan merasakan
pembela!aran bukan saha!a diperlehi daripada guru di seklah tetapi !uga akan
berterusan sehingga di rumah.
24
Penglibatan ibu bapa bermaksud mengambil bahagian dalam akti3iti di taska
atau tadika samada dalam bentuk sumbangan tenaga, kepakaran dan sumber lain yang
dapat membantu membangunkan perkembangan kanak-kanak. $alam &urikulum
Praseklah &ebangsaan (200)) dinyatakan bahawa penglibatan ibu bapa, pen!aga dan
kmuniti adalah digalakkan kerana ia adalah elemen penting dalam pelaksanaan
kurikulum praseklah. Permuafakatan antara guru dan ibu bapa, pen!aga dan kmuniti
dapat membantu dalam perkembangan dan kema!uan murid se#ara berterusan ke arah
melahirkan warganegara yang baik dan bertanggung!awab.
9.+ Pendekatan Ibu bapa 'ang Boleh 4erlibat Dengan Akti:iti Di 4adika
a) Penglibatan 7erus
b) Penglibatan Iatihan
#) Penglibatan &eluarga dan %kngan
Penglibatan terus ibu bapa bermaksud melibatkan akti3iti di bilik dar!ah se#ara
sukarela, membantu guru menyediakan bahan dan men!alankan akti3iti bersama
kanak-kanak. Pihak pengurusan tadika dan taska amat menggalakkan penglibatan ibu
bapa dalam memberikan bantuan se#ara sukarela khususnya dalam akti3iti kemahiran
akademik seperti memba#a dan menulis. .bu bapa !uga bleh membantu guru
menyediakan bahan akti3iti yang akan digunakan leh guru di tadika.
Penglibatan ibu bapa dalam prgram latihan adalah men!adikan ibu bapa
sebagai guru anak-anak mereka. Iatihan adalah tertumpu kepada bidang disiplin
kendiri, membantu anak mempunyai tabiat bela!ar, kemahiran berkmunikasi dan
bimbingan keibubapaan. Prgram tersebut hendaklah dian!urkan leh pihak
pengurusan tadika mengikut kelapangan ibu bapa tanpa mengenakan sebarang
bayaran. &esan !angka pan!ang akan membantu perkembangan kanak-kanak dan
meli#inkan pelaksanaan prgram pendidikan awal kanak-kanak.
25
Penglibatan sumber keluarga dan skngan merupakan prgram dan akti3iti
yang melibatkan kanak-kanak se#ara tidak langsung. Prgram ini menyediakan
bantuan perkhidmatan bimbingan kepada ibu bapa seperti kaunseling peker!aan dan
latihan, klinik kesihatan, pemulihan penderaan, sumber dan ru!ukan untuk perkhidmatan
kemasyarakatan, akti3iti sebelum dan selepas seklah untuk ibu bapa yang beker!a.
&aedah yang digunakan untuk melibatkan ibu bapa9
a) Membuat Per!umpaan.
Per!umpaan bleh dibahagikan kepada tiga kategri, iaitu peringkat awal,
pertengahan dan akhir. Peringkat awal per!umpaan dilakukan pada sesi
awal perseklahan. :uru perlu menerangkan hal-hal berkenaan
praseklah, kakitangan, kurikulum yang di!alankan dan pengurusan fizikal
praseklah. $i peringkat pertengahan, ibu bapa dan guru bleh
berbin#ang berkenaan perkembangan anak-anak mereka berdasarkan
penilaian se#ara berterusan yang di!alankan leh guru. $i peringkat akhir
per!umpaan, akti3iti penyampaian si!il dan sebagainya bleh diusahakan.
b) Mengan!ur %eminar dan -engkel
$engan mengan!urkan seminar ibu bapa dan guru dapat pendedahan
berkenaan ilmu baru serta #iri-#iri ker!asama se#ara tidak langsung.
#) Panggilan 7elefn dan 4mel
.bu bapa ataupun guru bleh menghubungi melalui telefn ataupun emel
untuk berbin#ang, membuat penerangan akti3iti dan men#eritakan
perkembangan anak-anak.
d) ?emputan Melawat Praseklah
-iasanya !emputan melawat ke praseklah bertu!uan menyesuaikan ibu
bapa kepada persekitaran praseklah selain dapat beramah mesra
dengan guru dan kakitangan praseklah. .bu bapa !uga dapat
memerhatikan anak-anak mereka bela!ar. $aripada pemerhatian ibu bapa
26
dan guru ini, memblehkan mereka berbin#ang dan menyelesaikan
masalah yang timbul. &aedah ini sesuai apabila ibu bapa turut di!emput
bagi menyertai lawatan.
e) Iawatan &e 'umah
:uru perlu !uga melawat ke rumah kanak-kanak bagi melihat sendiri latar
belakang keluarga. Iawatan tidak semestinya dilakukan hanya apabila
kanak-kanak itu sakit ataupun tidak hadir agak lama. &anak-kanak amat
berbangga apabila guru mereka datang melawat ibu bapa mereka. .a
dianggap sebagai hari yang berse!arah dan tidak dapat dilupakan.
f) 'isalah, Ma!alah dan -ahan -ertulis
.bu bapa bleh melibatkan diri dengan bersama-sama menyediakan
bahan bertulis seperti risalah, ma!alah dan sebagainya. &andungannya
bleh dipelbagaikan seperti9
i. @ama, alamat dan nmbr telefn ibu bapa dan guru-guru
ii. 'esipi kek
iii. %eni kata lagu
iv. Panduan memilih alat-alat permainan
3. Akti3iti mingguan, hasil karya dan sebagainya

9., ;abaran 'ang Dihadapi %leh Pihak Penguru!an 4adika *ntuk Melibatkan
Ibu bapa.
5abaran yang dihadapi leh pihak pengurusan taska dan tadika adalah untuk
melibatkan ibu bapa dan keluarga dengan prgram yang diran#ang. 7erdapat dua
glngan ibu bapa yang dihadapi leh pihak pengurusan iaitu ibu bapa yang keberatan
dan ibu bapa yang sukar.
27
.bu bapa yang keberatan bermaksud enggan melibatkan diri dengan akti3iti di
taska dan tadika. .bu bapa glngan ini bukan tidak mahu mengambil berat tentang
pendidikan anak-anaknya tetapi disebabkan leh faktr tertentu. Antara faktr-faktr
tersebut adalah9
a) 7iada pengalaman dengan pendidikan di taska dan tadika
b) Perbezaan bahasa sukar untuk difahami.
#) %ikap kendiri yang sering membezakan dirinya dengan rang lain.
d) &urang kesedaran keperluan pendidikan awal kanak-kanak.
e) Merasakan tugas guru sepenuhnya mendidik anak mereka.
.bu bapa yang sukar pula adalah glngan yang sering menimbulkan masalah
kepada pihak pengurusan dan pendidik di taska dan tadika. 5nthnya ibu bapa tidak
dapat menerima teguran atau perkara negatif tentang anaknya apabila diberitahu leh
pihak tadika atau taska. %ekiranya berlaku salah faham antara pendidik dan ibu bapa
perlu ada rang ketiga untuk menyelesaikan masalah tersebut menerusi perbin#angan
atau mesyuarat. Iangkah-langkah meningkatkan ker!asama ibu bapa dengan tadika9
a) Mengeratkan hubungan dengan mengamalkan sikap saling menghrmati di
antara pengurusan, pendidik dan ibu bapa.
b) -erker!asama dan berkngsi tanggung!awab dalam mengatasi masalah
menerusi perundingan.
#) Melakukan kmunikasi dua hala yang kerap untuk meningkatkan kualiti
perkhidmatan pendidikan awal kanak-kanak.
d) Memberi ruang kepada ibu bapa untuk berperanan sebagai pemerhati dan
membuat keputusan dalam prgram yang melibatkan ibu bapa.
e) Menyesuaikan penglibatan ibu bapa dalam prgram berdasarkan sumber-
sumber yang dikenalpasti seperti keblehan dan kepakarannya.
28
9.2 Akti:iti Melibatkan Komuniti
Pihak tadika bleh mengundang ahli dalam kmuniti yang mempunyai kepakaran
untuk dikngsikan bersama ibu bapa dan murid di taska atau tadika. %ekiranya terdapat
ahli kmuniti yang bleh ber#erita tentang #erita rakyat. Pihak tadika bleh
mengundang ahli kmuniti tersebut untuk mengadakan sesi ber#erita yang sesuai
dengan murid tadika.
&eupayaan fizikal seperti bangunan, tempat dan pe!abat disekitar kawasan
kmuniti. Pihak taska dan tadika bleh memhn kebenaran untuk membuat lawatan
ke tempat-tempat yang bersesuaian. ?ika terdapat balai bmba di kawasan tadika,
pihak pengurusan bleh memhn kebenaran untuk membawa murid-murid datang
melawat ke balai bmba.
Penglibatan kmuniti dapat dilaksanakan menerusi prgram !angka pendek dan
prgram !angka pan!ang. Prgram ini akan melibatkan beberapa buah tadika ibu bapa
dan pihak ma!lis tempatan. Agensi lain yang berkaitan dengan tadika !uga bleh
dilibatkan sama untuk men!ayakan prgram berkenaan.
Manakala penglibatan kmuniti dalam prgram !angka pan!ang adalah
meran#ang pembangunan tadika dan melibatkan akti3iti penga!aran dan pembela!aran.
Prgram yang diran#ang hendaklah dimasukkan dalam kalendar taska kerana akti3iti
yang melibatkan kmuniti ber!alan sepan!ang tahun. Akti3iti-akti3iti yang biasa
di!alankan di beberapa buah tadika9
29
a). :tng-'yng
:tng-ryng membersihkan tadika dan taska, serta pusat asuhan. Prgram ini
melibatkan ibu bapa dan pen!aga. 5nthnya di 7abika &emas &ampung 7engah
-etng, %arawak dan 7abika Perpaduan %eksyen 2A %hah Alam, %elangr.
b) Mengan!urkan seminar keibubapaan dan perkembangan kanak-kanak.
.a bertu!uan mendedahkan ibu bapa #ara-#ara menguruskan dan mendidik
anak di rumah terutama dalam meningkatkan perkembangan pemikiran anak-
anak. %eminar ini telah diadakan untuk ibu bapa kanak-kanak di 7aska (
7adika DMM. .ph, Perak.
#) "ari %ukan .bu bapa dan Murid.
30
Akti3iti ini dian!urkan dengan melibatkan ibu bapa dan murid dengan beberapa
akti3iti sukan yang ringan. .a dapat mengeratkan hubungan antara murid dan
murid, murid dan ibu bapa serta ibu bapa dan guru. 7adika &an#il &ta Masai,
?hr.
d) Mengadakan sambutan "ari &emerdekaan.
Prgram ini bertu!uan menzahirkan nilai patritisme dan menghayati per!uangan
tkh kemerdekaan serta memeriahkan sambutan kemerdekaan dengan
membabitkan penyertaan ibu bapa dan ahli !awatankuasa berkenaan. Prgram
ini telah di!alankan leh 7adika &emas &ampung Pagi ?erantut, Pahang. -agi
maklumat lengkap ru!uk bahagian lampiran.
e) Akti3iti melibatkan kmuniti.
Antaranya adalah melibatkan Agensi Anti $adah &ebangsaan. Prgram ini
di!alankan adalah untuk mendekatkan dan memberi pendedahan kepada anak-
kanak yang masih mentah tentang apa itu dadah dan bahaya dadah kepada
kanak-kanak. Pendedahan ini dilakukan dengan #ara akti3iti permainan. Prgram
ini di!alankan leh 7abika &emas Mawaddah 7umpat, &elantan dengan
ker!asama Agensi Anti $adah &ebangsaan 7umpat, &elantan.
31
<.- K/SIMP*1AN
Penglibatan ibu bapa dan kmuniti dalam pendidikan awal kanak-kanak
memainkan peranan yang penting dalam membentuk keperibadian mulia di kalangan
kanak-kanak. Peranan ibu bapa, keluarga dan kmuniti sebagai rakan kngsi aktif
32
dalam prses pembela!aran kanak-kanak selalunya memberikan kesan kepada kualiti
perkembangan kanak-kanak. .bu bapa !uga adalah pendidik pertama dan utama kanak-
kanak sebelum kanak-kanak berhadapan dengan guru-guru pembimbing di tadika.
.bu bapa !uga membantu meningkatkan kualiti sesebuah prgram tadika dengan
menyumbang tenaga, berkngsi bakat dalam prgram tadika. Penglibatan ibu bapa
!uga bleh meningkatkan kendiri kanak-kanak dan ibu bapa itu sendiri. &efahaman ibu
bapa dapat meningkatkan tahap prses pembela!aran di tadika dan ibu bapa
berpeluang melaksanakan peranan sebagai pendidik.
;leh yang demikian, ibu bapa dan kmuniti seharusnya mengambil pendekatan
yang serius dalam membimbing kanak-kanak seawal usia lagi kerana mereka bakal
menera!ui pentadbiran dunia kelak. Penglibatan ibu bapa, pen!aga dan kmuniti adalah
sangat digalakkan kerana ia adalah elemen penting dalam pelaksanaan kurikulum
praseklah. Permuafakatan antara guru dan ibu bapa, pen!aga dan kmuniti dapat
membantu dalam perkembangan dan kema!uan murid se#ara berterusan ke arah
melahirkan warganegara yang #elik akal dan berintegriti.
BIB1I%0&AFI
Arnld, $."., Gel!, A. ( $#trff, :.I. 200+. #arent involvement in preschool'
#redictors and the relation of involvement to prelitery development( "chool
#sychology )evie% 80 ()), 0A-*0.
Azizah Iebai @rdin. 2002. #endidikan A%al *anak-*anak Teori Dan Amali. Penerbitan
Dni3ersiti Malaya.
33
-erger, 4. ". )**,. #arents as partners in education' +amilies and schools %orking
together( 5lumbus, ;"9 Prenti#e "all.
5nway, ?.2008. #arental involvement in school can %ork %onders for children.
poststructural ideas( @ew Crk9 'utledge.
Iynn 6ilsn. 200,. +amilies And !ommunities ,n arly !hildhood Development( A
$i3isin ;f 7hmpsm 5anada Iimited.
Mar#n, '. A. )***. Psiti3e relatinships between parent s#hl in3l3ement and
publi# s#hl inner-#ity pres#hler=s de3elpment and a#ademi# perfrman#e.
The "chool #sychology )evie% 2+(8), 8*,>A)2.
Miedel, 6. 7., ( 'eynlds, A. ?. )***. Parent in3l3ement in early inter3entin fr
disad3antaged #hildren9 des it matterL 5hi#ag lngitudinal study. -ournal of
"chool #sychology 80(A), 80*>A02.
Mrrisn, :.%.)*0+. #arent involvement in the home. school and community( ;hi9
5harles 4. Merrill Publishing 5mpany.
'hani Abdullah, @ani Menn ( Mhd %hahrani Ahmad. 2000 . #anduan *urikulum
#rasekolah. P7% Prfesisinal Publishing %$@. -"$
'hati Mhd Ma!zub. 2008. #endidikan #rasekolah !abaran *ualiti. Penerbit Dni3ersiti
&ebangsaan Malaysia.
7aylr, A. '., ( Ma#hida, %. )**A. 7he #ntributin f parent and peer supprt t "ead
%tart #hildren=s early s#hl ad!ustment. arly !hildhood )esearch /uarterly
*(8MA), 20,>8+0.
34
7ing Ien %ing. 200,, ?un 80. #englibatan ,bu 0apa #ela1ar 2uar 0andar Dalam
3embantu Anak 0ela1ar Di )umah( &ertas penyelidikan yang dibentangkan di
%eminar Penyelidikan Maktab-Maktab zn 7imur di &ta -haru.
http9MMfrtwrthisd.rgMbeMNpresentatinsM2002-0*-)2N4pstein/20Mdel-
$:uzman.pdf )+ ?anuari 20)).
http9MMskdua.blgspt.#mM2002M0*Mpenglibatan-ibu-bapa-pen!aga-dan.html
)+ ?anuari 20))
35