Anda di halaman 1dari 16

Chin Politic Interest tu le Thupi ih Ruattu Hrangah

***************************************************


CNF Thusuak le Pu No Than Kap ih Lehnak
(CNF vs Pu No Than Kap - II)
Pu No Than Kap kaihhruai laiih CNF umtudan
Pu No Than Kap nihhin kum thum chung mipi ruahnak tel lo thahrum miuknak in siseh
(dictatorship), phaisa ningcanglo hmannak siseh, pengtlang lungput karhternak siseh,
pumpak nunzia rawhralnak siseh, hriam hman in miramhnak siseh, ningcanglo mitlaihnak
siseh, ningcanglo mithahnak siseh, lam phun kip in CNF cu a rak hruai. Ramkhelrian kong
ihruainak zongah pengtlang pakhat le pakhat karlakah siseh, phunhram pakhat le pakhat
karlakah siseh, ilunghrinhnak um dingin thlaici a vorh pinah amah nawlngeihnak a hmunh
khawhnak ding caah lam phunphun a rak hman. Ralkap kong he pehtlai in hriamnam le
thilri ramdang in bawmhnak kan hmuh cang tiah lih a chim pinah ramdang in hriamnam le
thilri phurtu ding vanlawng ttumnak ding hmunhma zong a rak kawlter lengmang hna. A rak
chim ttheumi cu, Ralkap thazaang kan khawmh khawh ahcun meithal cu mi pakhat ah zuun
hnih zuun thum tiangin nan ibai lai, tihi a rak si i lihttawn in mi a rak sawm lengmang hna.

# Pu NTK kaihhruai lai kum (3) sung ah

Simfiangnak: October 1, 1988 ihsin December 12, 1992 cu kum 4 le thla 2 a siih Pu NTK
ih CNF President tuan sung cu kum 4 leng a si, kum 3 a si lo.

# Pu NTK in CNF cu Dictorship in hruainak, Paisa dik lo zetin hmannak, mah le
peng duhnak thinlung neiternak, ziaza siatnak, misuam hmangnak, mi kidnap nak
le Phiot-Thuk-Tat lansin pawl kha a rak hmang a si.

Simfiangnak:
A mak zet mi cu, mihrek in Pu NTK cu thisen suah hmang mi lainawng a si an ti rero laiah
Pu NTK tantu Falam mino CNF ihsin suak pawl cun, Pu NTK cun thisen suah a ngam
lo ruangah dothlengnak tuah ding a si lo tiin (amah hlon tumtu Pu Zing Cung pawl a
kapter duh lo tikah) thinna le riahsia in an sim. Zo ih simmi a dik deuh?
Ngaingai ahcun, Pu NTK in CNF kha Dictatorship in rak hruai in, phioh-thuk-tat timi rak
hmang taktak sehla, Pu Zing Cung le Pu Sui Khar pawlin Champhai camp ih Pu Thawm
Mang an kidnap laiah, Pu NTK lamtang CNA pawlin kap an tum tikah Pu NTK in a kham
hrimhrim lo ding. Pu NTK in Phioh-thuk-tat timi a hman lozia, hi thu in theih theih a si.
Dictator bangin a nung lo ti khal a lang.

# Ziaza siatnak, misuam hmangnak,.. an timi pawl cu san tlak a si lo.
# Mi kidnapnak san tlak a si lo.
# Ralkap thazang nan kawm aw thei a sile Meithal cu mi pakhat in zunhnih
zunthum khal nan nei kei cu, tiin Pu NTK in bumnak thawn a rak sim theu..!!

Simfiangnak:
Hitin Pu NTK in a sim ko. A simmi hi bumnak a si lo. Party sungah paisa le sinak (rank)
atcilhtupawl ruangah buainak suak lo sehla, a sim mi hi a takin 1989 lai ihsin a cang zo
ding. Zo in Pu NTK ih hnatuan mi an siatsuah thluh ti cu a lang vivo lai ding.

Theih dingah;
(1) 1988-1989 laiah, meithal fung khat, cerek mu khat hman nei lo, Party fund pya khat
hman um lo, kuttum thaw lawngih CNA a rak um lai le Bangladesh ramri Gen. Hqrs
lamah CNA ralkap pawlin bawngbi tawbelh cawp thawn rawtuai le hrampi eiih an rak
um rero laiah, kedam hruh ding hman an rak neih lo lai le kilhimawknak hman meithal
nei loin raw(rua)zum thawn ruah sur lakih zan var an duty laiah, thazang cahnak nei
dingin, tumruhnak nei thei dingin, beidawng hrimhrim lo (hope nei) dingin, Pu NTK in
thapek thiam in kaihruai thiam lo sehla, kum hnih thum kim hlanah CNF le CNA cu rel
ding tlak hman a um nawn lo ding.

(2) Hitin India bawmnak a siat hnuah Pu NTK cun hmundang dang ihsin meithal a hawl,
paisa a hawl ih 1992 ahcun nuamteten CNF cu a ding suak vivo. Asinan 1992 December
thla ah Pu Zing Cung pawlin, Pu Tial Khal bangin, buainak an tuah lala tikah CNF cun
ralkap thazang ah siseh, lungrualnak thu ah siseh, a thlen ding zat a thleng thei nawn lo.
A pawi ko.

Thusut duh mi: November 13-14, 1988 laiih Kachin KIA hotu in Pu NTK le Maj.
Zamaising hnenah, Chin cu kan lo zum nawn lo, nan hotu (a hmin kan tarlang duh lo) cu
1974-75 laiah a surrender zo a si lo maw, anih hotu lakah nan ret a si le kan lo bawm
thei lo ding, nannih mino in hna nan tuan taktak dingah cun lo bawm dan kan ruat ding,
ti fangin a sim laiah, beidawng le mitthli hal cingin in bawm hram uh, santhar mino kan
siih dung kan sip lo ding tiin tadawngsa (beggar, kutdawh) bangin KIA bawmnak Pu
NTK in a dil laiah tui ni ih Pu NTK thusia phunkim phuahcop thawn duhtawk ih soisel
rerotupawl khuiah nan um? KNU Gen. Bo Mya hnenah CNA hrang bawmnak Pu NTK in a
dil laiah Gen. Mya in el in, mahte tal in tal a si ko ee, kan lo bawm thei lo tiin a sanlet
tikah, Pu NTK thinhar le riahsia in a um rero laiah tui ni ih Pu NTK soisel rerotu khuiah
an um? Kachin ramih CNA ralkap training feh cu 50 siseh tiin Pu NTK in KIA hotu thawn
thukam neih asinan, CNA 80 leng an feh tikah KIA thinheng in Pu NTK hnenah ziangah
na promise vekin na tuah lo tin na zet nautat zetin an sim laiah Pu NTK kiangah zo an
um? Zo in Pu NTK cu an hnem ih an dinpi? Mithmai nau zetin KIA hotu hnenah in
ngaithiam hram uh tiin mualpho zetin ngaidam a dil laiah tui ni ih CNF hotupawl khuiah
an rak um?? Pu NTK um lo sehla CNA pawl hi Kachin ramah training kai an um lam lam
lo ding ti tla an ruat dah lo maw?? Kachin ramin kum 2 ralkap training an on hnu ih
ralkap 82 hrangah meithal 24 lai lawng an rak tlunpiter laiah (CNA thawn ra tlung tlang
Kuki National Army cu mi 12 an siih meithal 12 thawn an tlung ter) Pu NTK thinheng le
riahsia in New Delhi ih KIA hotupawl a thei tawkin lungawi lo thu a sim laiah tui Pu NTK
soiseltu pawl khuiah an rak um?? India bawibik in KIA thawn US vanzam siar lo vanzam
dang hmang uhla, meithal lei uhla, Vijoynagar ah tumnak kan lo tuah sak ding, a leinak
man kan lo pe thluh ding, tiin Pu NTK an sim lai le KIO hotu Brangseng pawl thawn
sunvu zanvar meithal ngah dan ruatin an buai rero laiah tui ni ih Pu NTK soiseltu pawl
khuiah an um?

1989 October ih mi thangsiattupawl le sinak atcilh ih buainak tuahtupawl ruangah India
in CNF a bawmnak ding hmuahhmuah a tawp phah thluh ti tla ziangah an thei duh lo?
Cui hnu, 1991 laiih India in meithal (5,000) KIA a bawm laiah Pu NTK in CNA hrangah
200 tal ngah dingin a thei tawk a dil ve laiah tui Pu NTK soiseltu pawl hi khuiah an um?
Taktak ahcun, Party sungah sinak atcilh pawlin buainak tuah cingcing lo sehla, himi
meithal 200 khal India in CNF a pe tengteng ding. Sinak atcilh pawlin India bawmnak an
siatsuah thluh hnuah mangbang in Naga NSCN hnenin bawmnak dil ih Bhutan ram
hramlak ngawpi sungah ke thawn thinphang zetin Pu NTK a vak rero laiah tui ni ih amah
dotu hi khuiah an um? India siseh, NSCN siseh, KIO/A siseh, an hnenih ralkap training,
paisa, meithal, umhmun tvk., bawmnak ngah mi pawl hi Pu NTK ruangah a si ti zapi theih
thluh a si. A silo ti thei zo an um? Tlangparmi meithal kaipawl zawmnawknak NDF
member 11 nak si dingin Pu NTK in a zuam rero lai le Chin pawl cu kan lo zum ngam pei
maw, ralkap nei lo le luahcin ram nei loin NDF ah nan lut thei lo, nannih Chin cu Kawl
dungthlun nan si, hna nan tuan taktak pei maw, nan policy ziang a si? tivekin CNF zum
lo zetin NDF meeting pi ih Pu NTK an sut lai le thanau le lungrethei ih rawl hman ei thei
loih Pu NTK a um laiah Pu NTK soisel rerotupawl khuiah an rak um? Pu NTK tel in DAB
an rak din laiah Pu NTK dotupawl khuiah an rak um? 1988 laiih Chin dothlengnak tuahtu
pawlpi CNO, ZLF, CDP, ti pawl cu CNF ah lut thluh dingin Thailand lamih a thei tawkin Pu
NTK in a zuam rero laiah Pu NTK soisel rerotu pawl hi khuiah an rak um? An do rero mi
Pu NTK ruangih India, NSCN, KIA tipawl in, a phunphun ih bawmnak um lo sehla CNF le
CNA timi hi rel tlak hman a tang nawn pei maw?

Thudik timi hi mai duhdan menin phuah cop a theih lo, khuh hloh khal a theih lo.
November 28, 2007 ih CNF thusuah ngantu, huatnak lungthin ih khat, miih tlinnak le
hnatuan that mi hmu thei lotupawl cu mi tlingtlak pacang tha an si thei pei maw?

1. Pu No Than Kap Tuahsernak Cungah NSEC Sualphawtnak
Pu No Than Kap cungah a tanglei phun thum hin sualphawtnak an chuahpi.
(a) Nawlngeihnak Ningcanglo Hmannak 1989 in 1992 tiang CNF nih ttialmi Patti Phunghram
cu Patti Khawmpi nih phung (mu) le pawlasi thlak in ttialmi siloin Pu No Than Kap nih amah
duhning in a ttialmi CNF Phunghram tu a rak si. Cucaah Patti Phunghram (constitution) le
phungphai hna cu Patti Hotu pakhat le Patti chungtel pakhat khat nih ttial hi aa tlakmi asi lo
tiah mi tam-uu nih Pu No Than Kap cungah sualphawtnak an rak tuah.

Kachin ramkulh Kachin Independence Organization (KIO) hmunhlum (head quarter) ah
Alexander Hrang Vung Thang cu Major reng pek asinak kong miring ca in cakuat (ce-nan)
pakhat cu Gen. Zaw Maing sin ah a rak kuat. Cu ca cu aho hmanh theihter lo ding tiah
(Roger) ti min in a rak ttialmi asi. Cu lio ahcun Pu Roger F. Biak Lian Thang cu CNF i
ramdanglei pehtlaihnak lutlai sinak in KIO hmunhlum ah CNA ralkap hna he a rak um lio asi.
Pu Roger hngalh loin athli in CNA ralkap Major reng tiang kaiter hi Pu No Than Kap i a din
lonak le a lung a thian lonak a langhnak cu asi.

Patti nih KIO sinah ralthiamnak cawn dingin Chin mino 70 cu China-Burma ramri i KIO sinah
a rak thlah hna. Kum hnih rau in cawnnak phunphun an ngeih hnu ah 1991 February thla
cheu hrawngah Chinland ah an rak kir tthan hna. Kum 1991 May 25 ah Naga National
Council hmunhlum an rak phan i cuticun June thla 3 ah Naga National Socialist Council
(Nukpa) khua cu an rak phan hna.

Chindwin tiva a lianh ruang ah le tava dang hna an lianh caah furpi chung NSCN (K)
hmunhlum ah an khuallam cu an rak idin. Pu No Than Kap nih India ralkap mingiathlai hna
bawmhnak in ralkap hna cu meithal zuun li-nga he aphuphu in a rak hruai hna. Avoi khatnak
ahcun Maj. Alexander Hrang Vung Thang le Upa dang pawl a rak hruai hna. Micheu cu
hriamnam tel loin mipi zaran thuam he India nichuah chaklei in an rak lut ve. Major Zing
Cung hruaimi ralkap (11) le meithal zuun (12) cu 1992 July 22 tiang an rak kaltak hna. KIO
in an rak ikenmi meithal cheu thum cheu hnih cu India mingiathlai hna nih Chin Ramkulh,
Burma, India le Bangladesh ramri hrawng ah an rak chiahpiak hna. Asinain taantakmi ralkap
11 le meithal zuun 12 an lak khawh hna lonak kong he pehtlai in Pu Val Thang nih Maj. Zing
Cung sinah December 26, 1991 i kut in ttialmi catlap a pekmi chungahcun Pu Val Thang le
India mingiathlai an rak iton lioah a phurtu hna ding motor a rak rat ti lonak aruang cu Pu
Val Thang nih a hal tikah India pa nih Nanmah John Khaw Kim Thang nih motor in keimah
nih ka lak hna lai tiah a ka chimh tiah a ttial. Cu pinah Pu Val Thang cu Maj. Zing Cung te phu
laknak ding kong he pehtlai in Pu No Than Kap nih rian a ngolternak le Maj. Zing Cung tu
ttuanvo a peknak kong zong theih tthan asi. Cu ca i biatlang kawmnak ahcun Pathian nih
lam thluanchuak an hruai hna lai i Chinland nan phan kho ko lai, zei kong hmanh ah kan
Hotu pa ttuanvo dih asi ko tiah Pu Val Thang nih a ttial. Cucaah a fiangmi cu Pu No Than
Kap nih Maj. Zing Cung hruaimi ralkap 11 hna cu him tein a lak duh hna lo pinah an
rawhralnak ding khua a khan biatu khi a rak si ko. Asinain nichuah chaklei India ram
dohthlennak bu hna bawmhnak thawngin Maj. Zing Cung hruaimi ralkap 11 le meithal zuun
12 cu kan nu Chinland ah hriamhma tong loin 1992 October thla chungah an rak phan kho
ve.

Maj. Zing Cung le ralkap hna ral karlakah hriamnam he rak ratternak aruang cu 1992
November 6 i CNF Cabinet Meeting a phanh tik ceu ah fiangfai tein hngalh khawh a rak si.
Cabinet Meeting tuah hlan deuh ah Pu No Than Kap, Pu Tlung Luai (Defense Minister), Maj.
Alexander Hrang Vung Thang (Ralbawi lianbik) hna nih Maj. Zing Cung cu an ton i Pu No
Than Kap nih Nangmah cu CNA ral kap na si caah kan nawl na ngaih ahau, kan duhning
paoh in kan in tuah khawh tiah a rak timi zoh tikah Maj. Zing Cung cu Patti hmunhlum tiang
phanhter ding an duhlonak a fiang ngaingai. Patti hmunhlum cu phanh khawh siko hmanh
sehlaw ahmun phanh hlandeuh ah ralkap cu amah mizumh pawl nih tlaih le uk ding a rak
itim ti kha hmuh khawh asi. Hnudeuh ahcun Pu No Than Kap amah hrimhrim nih Maj. Zing
Cung cu a ton i Nangmah hi ihruainak leikap ah a thiam tiah upa danghna nih an chim caah
Tawlzarel (General Secretary) kan ttuanpiak tiah a rak chimh. Asinain Maj. Zing Cung nih
cun Patti Central Committee nih lam dik le lam hman in ttuanvo pekmi asi lo ahcun ka ttuan
kho lai lo tiah a rak leh.

Cu pinah Pu No Than Kap hi hlathlainak zong tuah loin le amah nawlngeihnak pakhat bak in
CNA ralkap hna amah duhning in a thattu pa asi. Cuti thil tuah a hman ca ahcun CNA ralkap
hna cu kannih thih caan zeitik dah asi te lai tiah thinphang thlalau in an rak um. Ralkap a
thah tik hna ahhin raltu dingin a thlah hna i a thah duhmi minung kha hmaisabik ah a kalter
hna i an hnu in a kah tawn hna caah ahohmanh nih hmaisabik kal an rak ngamh ti lo.
Hmaisabik kalter ahcun keimah caan asi cang rua tiah thindomh in an rak um hna. Pu No
Than Kap nawlpeknak ruang i thah a tuarmi cheukhat hna cu a tanglei ah kan hun tarlangh.

S/n Min Kum Hmun Sualphawtnak

1 Lai Peng 1990

Khuasikcaan,hluah-ahlio,
Sung tibaw khua

Nu ruangah

2 Vision 1990 Khuasik caan, Hluah ah lio Phaisa ruangah
3 HrangBualSawn 1990 Zinte khua kainak Phaisa kholh
4 Hmah Ngai 1990 Zinte khua kainak Phaisa kholh
5 Zam Aing Sing 1992 Leilet pawng CNF doh ruang
6 Koh Yah 1992 Parva, Lunghring tlang Phaisa kholh
7 Chuan Kung 1992 Champhai pawng, Tio tiva Phaisa Kholh,
Nu ruang
8 MC (Thanghei) 1992 Bangladesh Hmunhlum Thawng na chuahter lai.

Cu pinah NSCN hmunhlum i a ummi KIO in a rak kirmi CNA ralkap hna le an hriamthil hna
cu India ralkap mingiathlai hna nih an phurhpiak lio hna zongah Pu No Than Kap nih Hal le
Laak Pawlasi (Give and Take policy) a rak hman fawn. Cucu, CNF/CNA a rak bawmmi NSCN
(Kaplang) hmunhlum umnak hmunhma dihlak kha hman thlak dih i India mingiathlai hna
sin pek ding a rak si. Cu rian cu Maj. Zing Cung nih tuah dingin Pu No Than Kap nih ttuanvo a
pek nain Maj. Zing Cung nih, Kanmah kan herhmi zeizongte a kan bawmmi bu cu ka leirawi
kho hna lo tiah bia a rak al. Asinain Pu Val Thang nih Pu No Than Kap nawlpek asi tiah a ti
caah NSCN ralhruang cu khuadawm nih a khuh lioah hman cu a rak thlak. India ralkap nih
Maj. Zing Cung cu an hal tikah Khuadawm nih a khuh zungzal caah hi lawng hi kan
thlakpiak khawh hna tiah a rak leh hna. India ralkap nih Vanlawng in kan kap kho hna lai
maw? tiah an rak hal tikah Anmah zong nih AA Meithal (Anti Aircraft Gun) an ngeih pinah
khuadawm nih a khuh zungzal caah kah khawh an si lai lo tiah a rak leh fawn hna. Cuticun
CNF/CNA a rak bawmmi bu hna hrawh ding zong Pu No Than Kap nih cun a rak ttih lo
(thilrit ah a rak ruat lo).

Sen Thum Nawl Iap nih NSCN (I-M) ralkap 30 hna cu Chinland in Nagaland tiang a rak kalpi
hna lioah Pu No Than Kap nih India ralkap cu burbuk chungin kah ding a rak fial hna. India
ralkap pawl an ithuhnak lam lei in kal dingah Pu No Than Kap nih nawl a chuahmi cu
ralbawi Pu Nawl Iap nih a lunghrinh i lam dang in a rak kalpi hna caah Nagaland tiang him
tein an rak phan kho. Hi zong nihhin dohthlennak a tuahmi bu hna lawng siloin mah ralkap
koko hmanh leirawi le thah ding a khing a rit lomi Pu No Than Kap i a lungput cu a langhter
ngai ko. Cuticun Pu No Than Kap cu phung le lam le mitam-uu duhnak lak loin amah duhnak
lawng in nawlngeihnak a hman lengmangmi ti cu hmuh khawh asi.

(b) Nu Kong Buaibainak
Pu No Than Kap cu nu kongkau ah mizuangzam asi ti cu zapi hngalh asi ko. CNF nih
tthitumnak he aa pehtlaimi kong i phung a ngeihmi ahcun ralkap mipa nih kum 5, nu si
ahcun kum 3 tlamtling in a ttuanmi lawng tthitumnak nawl pek asi lai tiah rikhiahmi a rak
um ko nain Pu No Than Kap cu athli in nupi ai chiah pinah Patti chungtel nu pakhat cu a
tlaihhrem in au a rak pawiter.

CNF Hotu a ttuan lioah nu pawl hna cu amah cawngtu dingah a pawngte ah a rak ichiah hna.
Aizawl i a rak um lioah a rak iconghtermi nu pakhat cu nau a rak pawiter fawn. (Nau a
pawitermi min kan langhter rih lai lo) Nau a pawimi cu Pu No Than Kap nih hrawh dingin a
rak fial caah thi tampi a rak chuak i a rak thi dengmang. Cu nu nih cun Hlathlaitu Committee
hmai ah thilsining adik in chim ding a rak itim ko nain Hlathlaitu Committee hmai ah chuak
kholo dingin Pu No Than Kap nih Hlathlaitu Committee nih rian an ttuah khawh lonak
dingah a phunphun in a rak kham.
Pu No Than Kap nih amah nawl in nu pakhat sianginn a rak kaitermi cu 1992 tiang
ahohmanh a rak theihter hna lo pinah aho asi zong a rak chim ballo. Cu nu cu Nagaland
Makokchung ah Bible sianginn a rak kaiter i athli nupi ah a rak ituah. (Cu nu min cu kan
langhter rih lai lo) Ramdang ah ka kal lai tiah a ti i Manipur ramkulh, Lamka khua ah a thla
in a caam i nu pakhat he caan an hmang tti. Cuticun Pu No Than Kap cu a ziaza a rawk i nu
kongah aa thlahthlammi asi.

(C) Phaisa Ningcanglo Hmannak
CNF cu zaukphung, federal ramkomh phung le mahte khuakhan lairelnak nawl kan hmuh
tthan khawhnak ding ca i ral a thomi bu asi. CNA cu CNF i aa tinhmi a phanh khawhnak caah
mipi chungin a chuakmi ralkap bu asi. CNF nih a ngeihmi phaisa hna cu ttuantti bu pawl sin
in siseh, ramri kutka pawl in siseh, ramchung ngunkhuai in siseh, a hmuhmi an si. Pu No
Than Kap nihhin a nawlngeihnak cu ningcang loin a hman i a tupa Pu Thawm Hlei Mang
(Ngunkeng) he an ikawp zau i athli in phaisa kawlnak an rak tuah, cucu upa dang hna zong
an theihter hna lo. Cu rian cu ramri i chawletthal hna kha an ralkap va tlaihter le va ramh
hna kha asi. Cu kong cu Cabinet upa pawl sin i thawng a chuah tikah Patti chungah faak ngai
in buainak a chuak i Cabinet upa cheukhat hna cu bu chungin chuahnak tiang a rak phan.
Patti phaisa tonghthamnak zongah upa dang hna theihter loin amah duhning bakin a rak
tonghtham tawn.

Mipi ralkap tiah ruahmi CNA ralkap hna cu Pu No Than Kap nawlpeknak bangin an
hmaikhuh bu in mipi phaisa le thilri an rak chuhter hna. Mirum pawl fir/tlaihkhih dingah Pu
No Than Kap nih ralkap a rak hman fawn hna. Tiddim lei i mirum hna cu Champhai pawng
ah a tlaihter hna i Rupees sing nga (Rs. 500000.00) in a rak tlanhter hna. Cu phaisa hna cu
Pu No Than Kap nih amah duhning in a rak hman.

1989 kum ah India cozah nih CNF cu Rupees nuai khat (than khat) a rak bawmh. Cu phaisa
chuahnak chek cu Pu Ttial Khal kut ah a rak um nain Pu Ttial Khal umlo karah a nupi a rak
hlen i phaisa cu a rak ichuah. Cu ruang ahcun Pu Ttial Khal le Pu No Than Kap karah remh
awk ttha lo tiang an rak phan.

1991 kum ah Pu No Than Kap, Pu Sang Hlun le Pu Val Thang hna cu CNA ralkap hna ton
dingah NSCN (K) hmunhlum an rak phan. Hringeilo thawngthanhnak (wireless telegram)
pahnih an rak iput i pakhat cu NSCN (K) laksawng an rak pek hna i adang pakhat cu Rs.
120000.00 in an rak zuar. Cu phaisa cu Hutu chang Pu Sang Hlun le Pu Val Thang
(Tawlzarel) theihter hna loin Pu No Than Kap nih NSCN (K) sinin a chuah i amah duh in a
rak hman.

Cu pinah Tawlzarel Pu Val Thang nih NSNC (I-M) sinin sing hnih (tinghnih) a lak ti i sual a
phawtmi cu amah Pu No Than Kap nih sing khat (tingkhat) lawng ka lak tiah a rak chim. Cu
phaisa a hmuhnak zong Cabinet ah theihternak a rak tuah lo.

Champhai ralzaam hna umnak i ralkap hna cu Zote, Tlangsam kutka hna ah chawletthal pawl
phaisa a kholhter hna i cu phaisa hna cu a tupa Pu Thawm Hlei Mang nih Champhai i an bank
ah a rak chiah tawn. Cu phaisa hna cu Pu No Than Kap chuah asi hnu ah Pu Thawm Hlei
Mang nih a rak ap tthan tikahcun Rs 19.00 telawng a ap i a taangmi dihlak cu anmah phaisa
bangin an rak hman. Cuticun bu nih ngeihmi phaisa hna cu anmah duhning in an rak hman
caah bu chungah Pu No Than Kap cung i lungtlin lonak le zumh lonak a rak karhnak asi.

1. Pu NTK ih thil dik lo tuahmipawl parah NSEC ih mawhpuhnak.
(a) Thuneihnak power dik loin a hmannak
# 1989 kum ihsin 1992 kum tiang CNF in a ngan mi Danhrampi cu Party
conference ih a rak timi policy thawn ngan mi a rak si lo, Pu NTK in amah ih duh
vekin a ngan mi lawng a si.

Simfiangnak:
CNF din pek (Pu NTK lut hlan) ihsin party danbu a rak um lo hrimhrim. Bylaw khal a rak
um lo. 1988 October ihsin 1989 July (kum hrek lam) hnulam Party a cak vivo ih ralkap
tla neih thei a si hnu lawngah, Pu NTK hohanak in ngan mi Party Dan Constitution (Dan
bu) cu Champhai camp ah August 30, 1989 ah Central Committee in nemhnget a si. CC
members 13 sungin cumi Constitution a duh lotu pathum (Pu Tial Khal, Pu Ngun Hre le
Pu Roenga) an siih a duhtu pahra (Pu Sang Hlun, Pu Roger, Pu Sui Khar, Pu Tluang Lian,
tvk mi 10) an si ruangah a tam sawn duhnak in 10:3 in nemhnget a si. Pu NTK cu
Danhrampi a ngantu bik a si ko nan CC in an duh lonak an rem thei mi a si. Danbu ngan
thu ah, leitlun ih danbu sah bik (the bulkiest constitution in the world) timi Indian
Constitution khal a ngantu cu mi pakhat Dr. Ambetkar a si. Hitin Pu NTK in a ngansak mi
hi a parah lungawi thu sim tlak a si sawn. Pu NTK in amai thuten amai hrangah ngan mi
men sisehla, CC members cu mi aa an si thluh loih an nemhnget hrimhrim lo ding.

# KIA hmunah CNA hotu Roger theih lo dingin Alexander Hrang Vung kha Major
tiang a kaisangter cu Pu NTK ih thil dik lole felfai lonak a si.

Simfiangnak:
Rakap rank sang cin (bo khat tlunlam) petu cu C-n-C Pu NTK in, Defense Secretary Col.
Tlung Lwe rawn phah in, rank pek dan a rak si. Roger cu Foreign Secretary a siih CNA
hotu le Defense Secretary a si lo ruangah Hrang Vung Major pek dingah rawn a tul lo.
Roger hnatuan cu Foreign Affairs a si. Sihmansehla, Kachinram ah Pu NTK a thleng thei
lo ih Col. Tlung Lwe khal dam lonak ruangah Gen. Hqr. ah a um ruangah Pu NTK in amah
aiawh in Roger cu ralkap rank a pekter. Cule Roger cun Hrang Vung si loin Zing Cung cu
Major a pekih a pek zik tikah Defence Secretary Col. Tlung Lwe siseh, C-n-C Pu NTK
sisseh a rawn nawn cuang lo.

Roger hmanin ralkap rank peknak dingah C-n-C le President le Defense Secretary a rawn
lo a sile ziangah C-n-C Pu NTK in Foreign Secretary a si mi Roger cu ralkap rank pek thu
ah a rawn a tul? Hitin a rawn lo mi hi a dik lo, a felfai lo, ti theih a si lo.

Himi thu hi Pu Zing Cung in Pu NTK parah a lungawi lo thawknak a si ruangah kim
deuh in ngan a si.

Pakhatnakah, Pu Hrang Vung hi CNA ah December 22, 1988 ah a lut ruangah KIA ram ah
ralkap thiamnak la dingin feh pawl lakah a hmaisa bik a rak siih B.Sc (Hon) in rak awng a
si. Curuangah KIA ramih CNA hotu dingah Lt.Col rank tal a mawi ding tin Lt. Col sinak
thawn thlah mi a si. Asinan ralkap training lak hnu lawngah Lt. Col pek ding ti a si. Pu
Hrang Vung CNA a lut laiah Pu Zing Cung cu CNA ah a lut hrih lo ruangah Pu Zing Cung
hnakin Pu Hrang Vung cu ralkap dan in Senior sawn a si (ralkap number pekawk theih a
rak si lo nan).

Pahnihnakah, Roger cu Thawmmang thawn Kachin ram ralkap kil dingin thlah an siih
thlah zikte ah Dep. Foreign Secretary ihsin Foreign Secretary ah kaisanter a si. Asinan a
feh ve mi Thawm Mang cu Dep. Finance Secretary ihsin Finance Secretary ah kaiter a si
lo (Falam mi le Pu NTK sungkhat a si ruangah hmuhsualnak suak lo dingin Pu NTK in a
kaisan ter lo mi a si). Kachin ram an va thlen tikah Roger cun Gen. Hqrs. le President
rawn hmaisa loin Thawm Mang cu Mizoram lamah a rak tlungter ih amah Roger lawng
Kachin ramah a tangta. Ngaingai ahcun Thawmmang thawn rawnaw in ziangkim (ralkap
rank peknak khal) tuah tlang thluh dingih kuat mi an si.

Pathumnakah, Ralkap rank pek tikah dan vekin C-n-C a simi president NTK le le Defense
Secretary a si mi Col. Tlung Lwe rawnaw in Officer cin 2nd Lt. (bo khat) tlunlam cu rank
pek a si. Cutikah, Pu NTK in KIA Gen. Zoumai hnenah,_ ralkap training an theh zo a si le tu
hlan ihsin Lt.Col rank ih feh ter mi Alexander Hrang Vung cu Lt.Col cin si hrih loin Major
rank in rak pek sak aw. C-n-C keimah le Defense Secretary Col. Tlung Lwe kan ra thei lo.
Nan hnenih um Foreign Secretary Roger cu civil lam a si tikah CNA rank pek thu ah Roger
rawn hranpa a tul lo ding,_ tiin W/T a kuat mi a si. Hi thu Roger le Zing Cung in an
theithiam lo ih anmah rinsan lo vekin an ruat mi cu a pawi zet. Roger in hi thu ah Pu NTK
hnenah lungawi lonak ca a rak kuat dah. Roger siseh Zing Cung siseh, himi thu ah Pu
NTK in Dan thlun tumin thil a tuah mi a si nan, pehtlaihnak (communication) a that tawk
lo tikah an lakah hmuhsualnak a rak suak pang mi a si.

Palinak, Himi thu ah Hrang Vung cu Lt. Col pe hrih loin Major lawng pe dingin C-n-C Pu
NTK in thu a suah nan, cumi hman cu pompi loin Roger in Zing Cung cu Major rank a rak
pe ih Hrang Vung cu Zing Cung hnuaiah (Major si loin) a ret. Kachin ramih CNA rank pek
thu ah, Pu NTK in amah aiawh in Roger cun ralkap rank pe dingin a fial (authorized) a
tuah ruangah Pu NTK in Roger a rinsan zet ti a lang ko. Cun, Hrang Vung cu Lt.Col sim lo
Major hman pek nawn lo a si tikah a thanau tuk ding, ralkap lak khalah khat le khat
hmuhsualnak a suak ding tiin lehhnu deuh ah Hqrs. ihsin Major sinak pek a si. Hihi Maj.
Zing Cung in a lungawi lo a si khalle Maj. Hrang Vungih tuarnak (feeling) tla ziangtin a
um thei ti a ruat thiam sak a tul.

# Maj. Zing Cung le ho mi ralkap 11 le meithal zun 12 Naga ram ah July 12, 1992
tiang an tang. An ra tlunnak ding ah India ralkap in mawtaw thawn an phurh duh
lonak san cu Pu NTK in civil Bus thawn ka ko ding a ti ruangah a siih Pu NTK ih
mawhnak a si.. tin Pu Val Thang in Maj. Zing Cung hnenah December 26, 1991 ah
ca a kuat..

Simfiangnak.
Pu Val Thang in hivek in President Pu NTK parah Maj. Zing Cung te in hmusual dingin
thu dik lo ca a kuat mi thu theih a si veten, Party le ralkap lakah hmuhsualawknak na
tuah ih a tha lo, tiin CC ah nun sim hnuah GS a sinak in Pu Val Thang cu cawlhter a si.
Ngaingai ahcun, GS Pu Val Thang le a simmi MI officer cu Maj. Zing Cung te phurhnak
ding thu ah an tonawknak ding san a um lo. Ziangahtile a thawk ihsin a cem tiang Naga
ram ihsin CNA pawl mawtaw thawn phurh dan ding tuanvo la thluhtu cu Pu NTK a siih a
bawmtu cu MI an si lo, a dang an si. Theih ding mi ah, India intelligence pathum karlakah
zuamawknak, iksikawknak le hmuhsualnak a um theu. CNF rak bawmtu bik India
zohthuptu pawlin CNA phurhnak ding an buaipi thu an theih tikah MI in Naga ram ihsin
CNA phurhnak an buaipi lo hrimhrim, a theih khal an theihpi lo. Curuangah, Pu NTK in
Civil Bus thawn ka phur ding a ti ruangah MI officer in Maj. Zing Cung te an phur duh lo
tiin Pu Val Thang in a simmi hi thu dik lo a si.

Hivek hmuhsualawknak casia le thu dik lo a ngan pang ruangah Pu Val Thang parah
action lak a si. Pu Val Thang in Maj. Zing Cung te a bawm duh mi Pu NTK in a huat (duh
lo, lungkim pi lo) ruangah action lak mi a si lo. Hmansehla, Maj. Zing Cung cun, Pu Val
Thang kha Maj. Zing Cung te group phurh suaknak hrang a tuan duh ruangah Pu NTK in
veikhatte ah a tuanvo ihsin a cawlter tin a linglet in a ngan. Hihi a dik lo.

# Curuangah Maj. Zing Cung le a ho cu Pu NTK in a ko duh lo ruangah anmah
rawkralnak hrangah ruatnak a nei a si. Maj. Zing Cung kha Hqrs tiang thlengter
dingah a duh lo ti a fiang..

Simfiangnak:
Maj. Zing Cung thawn Pu NTK hi nazi pakhat sung hman an um tlang man dah lo. Maj.
Zing Cung thu hi upa dang simnak lawngin Pu NTK in a thei. Pu NTK hnenih report pek
mi vek a sile Maj. Zing Cung cu ralkap fit zet tactical commander hrangah tling zet a siih
Maj. Hrang Vung cu Hqrs ah umin Strategic commander tuan dingah tling zet, tin report
ngah a si. Himi ruangah, Maj. Zing Cung cu KIA ram ihsin CNA pawl an ra tlunnak lamzin
tluanah hotu (tactical commander) si dingin Pu NTK in a retnak a si. Maj. Zing Cung a
rinsan ruangah a ret mi a si sawn, an rawkral le Hqrs. thlenter a duh lo ruangah a si
hrimhrim lo. Maj. Zing Cung in hitin a ruat mi hi a dik lo. Cun Maj. Zing Cung pawl Naga
ramin a neta bik group ih an ra tlun tikah Maj. Zing Cung cu hotu tling zet a si, hmaisa
lamah tlung loin ne khawrtu ah a tlung, tiin Pu NTK cun a fak zet a si. Maj. Zing Cung te
mawtaw thawn a phur ngah thei lo ruangah Pu NTK thin nuam lo zetin a um ti tla Maj.
Zing Cung pawlin tui ni tiang an thei lo a bang.

# 1992 November ah cabinet meeting neih lo laiah, Pu NTK, Pu Tlung Lwe, Pu
Hrang Vung pawl nih Zing Cung kha an tong ih Pu NTK nih nang hi CNA ralkap na
si ruangah kan order na thlun pei, kan duhduh in nangmah kha kan lo ti thei a si
tin a si mi kha kan zoh tikah Maj. Zing Cung kha Hqrs. tiang thlengter dingah a duh
lo ti kha a fiang a si.

Simfiangnak
Major cin cu CNF cabinet meeting ah toter dan a rak si lo. Asinan November 6, 1992 ah
Aizawl ah Maj. Zing Cung a ra thlen tikah thusim duh mi a nei an ti ruangah Pu NTK in
cabinet meeting ah Maj. Zing Cung cu a toter. Pu NTK sualnak puh biktu ah Maj. Zing
Cung cu a cang cih. A awkam suak a mawi lo tikah Col. Tlung Lwe in na zetin Maj. Zing
Cung cu to aw tin a kawk. Cumi hnulam ah Col. Tlung Lwe, Lt.Col. Hrang Vung le Pu
NTK in a hranten Maj. Zing Cung tonnak an nei lo. A tlunlam ih Pu NTK nih Maj. Zing
Cung hnenah nang hi CNA ralkap na si ruangah kan order na thlun pei, kan
duhduh in nangmah kha kan lo ti thei a si a ti, tin Maj. Zing Cung ih a simmi cu
thuphan a si.

# Pu NTK in Ralkappawl cu a that tikah Column a suakter i thah duh mi ralkap pa
kha hmasabik Point ah a fehter i dunglam ihsin an kap that theu ruangah point ah
zohman an feh ngam lo.

Simfiangnak:
Pu NTK in ralkap hnenah hramlak ih a feh tikah ralkappawl direct in command a pek dah
lo. Pek dan khal a si lo. Defense Secretary le Chief of Staff in a security an laksak ruangah
hmaisabik point le neta bikah zo vek ralkap an ret ti hman thei loin Pu NTK cu a feh mi a
si. Pu NTK in a hmai ah point ah zo an feh feh lo tivek men thu tenau ah a buai lo. Pu NTK
thinlung ih um mi cu a dung le hmaiih CNA feh pawl cu za ah za amah duhdaw ih upattu
an si ti lawng a si. Amah ih a din mi CNA sungah amah that duhtu an um ding ti khal a
ruat dah lo, zohman thah duh mi khal a nei lo. Pahnihnakah, Pu NTK in mi a that duh
tikah Column in a fehter ih hmaiih point feh mi kha a kap that theu.. timi hrimhrim
hi ralkap umtudan theitu cun an hnih a suak men ding. Ziangahtile ngan zo bangin
Column feh mi ralkap hrimhrim President le C-n-C in zo feh seh, feh hlah seh, tivek an
command dah lo, Column hotu Major, Captain, Lt, 2nd Lt. (Bo thum, bo hnih, bo khat le
senthum pawlih tuah ding mi fang a si.

# Pu NTK in dik lo zetin a thah mi mi hrekkhat list cu a tanglam vekin kan tarlang
a si.

Simfiangnak:
A tawinakin Pu NTK in mi (8): Lai Peng, Vision, Kauza, Hrang Bual, Hma Ngaih,
Chuan Kung le MC a that a si, tin an ngan.
An ngan mi lakah, Zamaising lawng Pu NTK in a thei fiang. Pu Zing Cung Major rank pek
a si hlan ihsin Zamaising hi Pu NTK in Major rank a pek mi a si. Zamaising cu CNO ih
General Secretary a rak siih Pu NTK in CNF ah a lutter mi a duhdawt zet mi khal a si.
Zamaising thihnak thu ngantu Pu Zing Cung pawl hin Zamaising hmel hman an hmu lo.
Zamaising hi Pu NTK in thah duhnak fate hman a nei lo. Manaplaw ihsin Mizoram tiangih
a kawh mi khal a si. Cun, Hrang Bual le Hmangaih khal Tlauhmun khua Pu NTK sungkhat
an si. Hite pahnih thahnak ding order suahtu cu culaiih Champhai camp ih um CNF
V.President le Foreign Secretary an siih an thahnak san cu CNF hmin in paisa an khong
ciamco ti a si. Hrang Bual le Hmangaih hi CNA khal an si lo tikah CNF hminlem hmangih
paisa an khuan mi duh loin an rak thah mi a si. A dang Lai Peng, Vision, Kauza, Chuan
Kung le MC tipawl hi an hmin hman Pu NTK in a thei dah lo. A hmuh dah mi khal an si lo.
CNA camp kip ih thahawknak cu Pu NTK an puh thluh mi cu ziangruangah a si ti a ruat
thiamtu cun ruat theih a si.

Thusutnak: Hivek mi thah thu an ngan a si le, Pu NTK theihpinak um loin Champhai camp
sungih an thah mi Peng Nawl (Hka/Thantlang) le Kawl tlawngta tlan 4 pawl tla ziangah
an ngan lo? Falam mi Duh Tin Kheng KIA ram ih an thah mi tla zo ih order in a si?
Pathian thusim ih vak men Falam peng Taal khua Duh Cung laiva ah zo in an that? Falam
peng Selawn khua Than Kio zo in an that? Himi lo khal an thah mi rel ding a um. Mah ih
thah mi hmin cu ngan lang duh loin, Pu NTK cu mithat (lainawng) a si, tiin mipiin
hmusual haiseh tiah, a linglet in ca an ngan mi hi mi pitling ti dan a si lo.

# Pu NTK in India ralkap (MI) in an bawm tikah give and take policy a hmang ih
NSCN (Khaplang) Hqrs. umnak hmunhma zate in a zuk i India MI hnenah pek ding
kha a si.

Simfiangnak:
A tlunih an ngan tum mi cu Pu NTK cu CNF rualpi parah a rinum lo (unfaithful), mi
phatsan hmang (traitor) a si, an ti duhnak a si.

Hi thu ah; pakhatnakah, NSCN (K) pawl thu hi CNF suak hlan kum tampi (1960) lai ihsin
India MI pawlin an kut zaphak tlukin an theih thluh zo mi a si. 1990 hnulam sinsin ahcun
thlalem (satellite) in tlun vansang in fiang tukin an umnak an zuk thei thluhih CNF ih zuk
mi men ziang hmanah an tul in an mamawh lo. Cun, CNF si lo, KIA thawn India cu theiaw
hmaisa le hnatuan tlang hmaisa an si ruangah, hivek umhmun zuk tivek men hi an ngah
duh hmanah KIA hnenin India in a ngah thei tuk, CNF a mamawh lo. Curuangah, hivek
niam tuk (low level information) thuhla ngah duh ruangah India in CNF a rak bawm lo
hrimhrim. Policy tumpi dang a neih ruangah CNF a bawm sawn mi a si. Pahnihnakah,
Pu Val Thang in Zing Cung cu meiro khuhnak lawng zuk men aw a ti tin Zing
Cung in a sim mi khal hi thudik lo a si. Ziangahtile Pu NTK le Pu Val Thang cu NSCN ah an
feh tlang ih an tlung tlang ruangah, Pu NTK theih loin Zing Cung hnenah hivek thu
simnak ding can khal a um lo. Curuangah, Pu NTK in India MI in an bawm tikah give
and take policy a hmang ih NSCN (Khaplang) Hqrs. Umnak hmunhma zate in a zuk
i India MI hnenah pek ding kha a si.. an timi cu Pu NTK mualphoh duhnak thinlung
thawn an ngan men mi a si. Thudik a si lo.

# Surgeant Nawl Iap in NSCN (IM) ralkap 30 kha Chinland sung ihsin Nagaland
tiang a thlah laiah, India ralkap kha ambush a fial hai. India ralkap in kapnak ding
lamin feh dingin Pu NTK in order a pek mi kha Surgeant Nawl Iap in a feh duh
nawn lo.

Simfiangnak:
Hithu khal hi Pu NTK cu mi hrawkhrawl, mi rinum lo, tiih puhnak men a si. Ziangahtile,
Senthum Nawl Iap pawl cu Chinram le Mizoram ramri hramlakah an duhduhnak ah a
remnak hmun in feh kual an si tlunah, ramri tluan hrut in lamzin a um lo tikah, cumi
lamzin thlun aw, thlun hlah aw, tin Pu NTK in fial theih a si lo. Mizoram le Manipur ramri
tluan feh dah cun ram umtudan an thei thluh.

Ngaingai ahcun, Pu NTK in NSCN hi phatsan taktak sehla, NSCN siseh, CNA siseh, India
ralkap siseh, hmun pakhat talah an tongaw tengteng dingih an kapaw dingih a thi an um
tengteng ding. Himi operation ah India ralkap, NSCN le CNA lamin a thi pakhat hman an
um lo ruangah Pu NTK in a rualpi NSCN a phatsan lo ti a fiang. Hitin tluangten Naga ram
tiang a tlun ter thei ruangah, thukam an rak neih cia vekin CNF hnenah NSCN(IM) in
meithal 50 an pe. Curuangah, Pu NTK parah CNF in lungawi thu sim sawn ding a si.

(b) Nunau lam thuhla buainak:
# Pu NTK cun thupte in nupi pakhat anei hleiah party member nunau pakhat kha a
kaihhrem i fa a raiter a si. CNF a tuan laiah nunaupawl kha amah kilvengtu ah
naihte in a ret hai.

Simfiangnak:
Pu NTK in a thupten nupi a nei an timi cu zo a si? Party member nunau pakhat a
kaihrem ih fa a raiter an timi cu zo a si? Cuvekin fala duh lo cingin kaihrem rero tul
tiangin Pu NTK cun duhtu Fala a tong ngah thei lo maw si? Fala in duh thei lo ding
tiangin Pu NTK cu a hmel a sia tuk maw?

Cun, President Pu NTK kiltu dingah nunau pakhat hman ret mi an um dah lo. Nunau khal
khalai ah CNA ah pahnih khatte an siih a umsun khal Champhai camp le hramlak ralkap
camp lawngah an um. Curuangah, Pu NTK an puh mi cu, zangfakza nunau pakhat hmang
in (using a poor girl as false-withness) Pu NTK mualphoh le siatsuah tumnak men a si
ruangah, a puhtu pawl lala khalin thudik a silo ti an thinlung in an thei tuk ko ding.
# Amah kiltu nunau cu pakhat cu Pu NTK in fa a raiter ih cu nu cu Pu NTK in fa a
thlakter ruangah thi tam tuk a suak ih thi zik tiang a tuar a si.

Simfiangnak:
Pu NTK president a tuan laiah Aizawl ah rei a um man dah lo, security laksak tul in a um
lo ih nunau kiltu tla cu a um in an um lo, a tul khal a tul lo. Amah kiltu an timi nunau cu
zo a si? Tahthimnakah, an sim bangin Pu NTK in amah kiltu pakhat fa raiter mi rak nei
taktak bangsehla, Pu NTK ih fial men ruangah cu nu cun a fa a siatter duh pei maw? An
simmi cun Pu NTK ih fa taktak a pai lo ruangah a siatter tla a si pei maw? Nunau pakhat
khat in Pu NTK ih fa ka rai a ti ahcun cu nu sawn cu ziangvek nunau a si pei? Pu NTK ih fa
a raiter mi cu, siatter loin hring suak sehla a tha zet ding nan. Culawngah Pu NTK ih fa
taktak a si maw ti DNA zoh theih a si dingih DNA in thuphan a per thei lo ruangah thudik
cu a lang thluh zo ding nan. A tawinakin, mi pakhat kan huat ih kan do ruangah, amah
siatter tumnakah theihpitu dik lo (false witness) hawl ih hman hi, Bible khal in a huat zet
mi a siih leitlun dan khal ah thil tenum zet a si.

# Pu NTK in Makokcung ah nunau pakhat fimthiamnak a zirter.

Simfiangnak:
Pu NTK in Makokcung ah nunau ca zirter mi pakhat hman a nei lo.
NSCN(IM) pawlin CNF sungin Kawlram ih College rak kai dah nunau pakhat kan lo cawm
sak dingih, anih cu CNF le NSCN karlak palai tuan cih seh, culawngah kan pehtlaihnak a
awlsam ding, mipa hnakin nunau nan hman a sile security ruat khalin hna nan tuan thei
deuh ding an ti ruangah, CNF member nunau pakhat cu Dimapur, Patkai College ah ca
zirter a si. CNF upapawl thinphang ih relh rero laiah himi nunau in zalen deuh in thuthup
tampi rualpi hnamdang NSCN hnenah a thlen sak thei ruangah, a parah CNF in
lungawithu sim sawn ding a si.

# Pu NTK in Ramdang ka feh a tiih Manipur State Lamka khua ah a thlathla in
nunau pakhat thawn an umkhat theu a si.

Simfiangnak:
Pu Tial Khal le ZORO dodalnak ruangah 1989 October ah CNF hotupawl cu Aizawl ah um
ngam nawn loin Lamka (Manipur) ah a zan a zan in an tlan. An thuamhnaw le ca thupi
lawng keng in thinphang zetin an tlan. Cutin Lamka khua ah CNF hotupawl cun di inn te
pakhat an sangih Defense Secretary Tlung Lwe, General Secretary Pu Val Thang, V.
President Sang Hlun le mino 5 lai in umhmun an khuar. Pu NTK le Upa dang zo hman a
thla thla in cumi Lamka ah an um man dah lo. Damcak lo bik Pu Tlung Lwe lawng a thla
thla in a um. Pu NTK tla cu a rei bikah zarh khat hman Lamka ah a um man dah lo. An sim
bangin, Ramdang ah ka tlawng ding tiin mai Party upa bum rero ding tiangin Pu NTK cu
a thinlung a tenau ve lo. Curuangah, hivek zoh fiah dawl lo thuphan hi ngan rero ding a si
lo.

( C) Paisa dik lo ih a hmannak
# CNF cu a neih mi paisa pawl kha alliance pawl hnenin siseh, ramri Gate in siseh,
Home Tax pawlin siseh, a ngah mi a si. Pu NTK cun a tupa Pu Thawm Hlei Mang
(Finance Secretary) thawn a thupten fund hawlnak kha a dang upapawl
theihpinak tel loin an tuah a si.

Simfiangnak:
Pu NTK president tuan lai kum 4 sungah Chinram khua kipah feh in mipi hnenintax lak
a um lo, neinung deuh India ramri kan ih sumdawng veivak hnen lawngin lak a si.
Dothlengnak a um a si ti theihnak dingah mipi hnenah kum khat ah innsang khat fang 3
tal kan khawng ding tiin Pu NTK in thurawn a tuah nan, hotu dangin an rak duh lo. A
thawkpek a si tikah CNF rinsan le zum ih paisa bawmtu ding alliance an suak hrih lo.
India bawmnak paisa a sile ZORO ruangah a tawp cih fawn. Curuangah culaiih Pu Zing
Cung pawl rak umve lonak CNF Hqrs. lam ahcun, ralkappawl cu bawngbi te hman nei
loin tak an khawlh, phanat hruk ding nei loin an ke lawngin hramlakah an vak an tawi.
Eiin ding buh fai an nei loih Bangladesh ramri ih Zakhaing khua le Bawm pawl hnenah
kutdawh (beggar) bangin Pu Val Thang (GS) pawl cu an vak an tawi. Hmeh ei ding nei
loin rawtuai ringin an um. Naga hnenin Pu NTK ruangah paisa mal lai a lut nan ralkap
200 lai hrangah ti tham a si fawn lo. India cozah in Champhai camp lamah a lakin rawl
rak cawm mi nei lo tla sehla cu CNF cu a cang thei nawn lo tluk a si.

Hitin Hqrs ih harsatnak thukpi a tawn rero laiah hotu bik Pu NTK le sumpai hawltu ding
tuanvo nei bik tu Finance Secretary Pu Thawm Mang ih dinhmun cu a har tuk. Zangfakza
an si. Cu rori cu lawm ih fak lam loin Pu NTK le a tupa Thawm Mang cu paisa duh tawkin
hmang pengin dik lo zetin hawl rero vekih an ngan ngam cu minung thinlung teh an nei
pei maw, ti pangnak a si.

Curuangah, Pu NTK cun a tupa Pu Thawm Hlei Mang (Finance Secretary) thawn a
thupten fund hawlnak kha a dang upapawl theihpinak tel loin an tuah a si tiin an
puh mi cu a dik lo.

# Tedim lamih milian pawl kha Pu NTK order in champhai ah an hruaiih Ks
500,000 in an tlan ter. Pu NTK in paisa cu amah ih duhnak vekin a rak hmang a si.

Simfiangnak:
1989-1992 laiah Mizoram cozah le CNF tangkhawm in rittheih thil (drugs) zuartupawl
cu kaih ding ti a si. Hivek rittheih thil zuartu tiih theih fiang mi minung cu CNF in an kaih
tikah Mizoram cozah hnenah an thlenpi. Pu NTK ih theihpi lo mi Tedim lam milianpawl
an kai ih Ting 5 lai in an tlanter, timi hrimhrim hi khuilam thu a si?

# 1989 laiah India cozah Congress (I) in CNF kha one million a rak bawm.. Pu
NTK in Pu Tial Khal nupi hnenin a laksak.

Simfiangnak:
Hi thu cu thuphan ngan cia mi ngan nawlh sal rero men mi a si. A tlunlam ah simfiang
thluh zo a si ruangah ngan bet a si lo.

# 1991 kumah Pu NTK, Pu Sang Hlun, Pu Val Thang pawl cu NSCN (K) ah an rak
thleng. WT cet tuahhnih kha an rak keng ih tuah khat cu laksawng ah NSCN an pek
i tuah khat kha Rs.120,000/- ah an zuar. An zuarnak paisa kha V.Chairman Sang
Hlun le Pu Val Thang theihter loin Pu NTK nih NSCN (K) hnenin a suah ih a rak
hmang a si.

Simfiangnak:
Pakhatnakah, WT cet tuakhnih NSCN hnenah thlenpi a si lo. CNF in NSCN hnenih
laksawng pek mi pawl cu WT tuakkhat a si. Pu NTK in amah bulpak hman lai mi Radio
fate le Nazi thar cu NSCN (K) president Khaplang hnenah laksawngah a pek ih Khaplang
in .22 pistol cu Pu NTK hnenah laksawng ah a pek ve. Cumi .22 pistol fate cu
kilhimawknak ah tiin Champhai camp commander Pu Thawm Mang a hmangter. Pu Zing
Cung pawlin December 10, 1992 ah Pu Thawm Mang an kidnap tikah himi pistol cu an
laksak ih tui ni tiangin an hnenah a um. Pahnihnakah, 1991 ih Naga ram feh laiah WT set
cu NSCN (K) hnenah zuar mi a um lo ruangah Pu NTK in WT zuar man a hmang ti mi hi
thuphan a si.

# Cuhlei ah General Secretary Pu Val Thang nih NSCN (IM) hnen ihsin Rs.
2,000,000/- na lak tiih a puh mi parah Pu NTK nih Rs. 100,000/- lawng ka lak tiin a
ti. Cu a lak mi paisa thawn pehpar aw in Cabinet hnenah khal a rak theiter lo.

Simfiangnak:
Bangladesh ram Chittagong khuaah NSCN (IM) ih General Secretary Muivah thawn
February 8, 1992 ah Pu NTK an hmu aw ih CNF thawn tuan tlang vivo dan ding an
reltlang. Cutawkah, CNF lamin Pu NTK le Foreign Secretary Roger Biak Lian Thang an
siih NSCN lamin Muivah le Major Mark an si. Anmah 4 in hitin agreement an tuah:_ Naga
pawl cun meithal an phurh tikah CNF in lamzin hruai dingin le vei khat hruai manah
meithal zun 50 pek ding,_ tiin. Nagapawl hnenin hitin meithal ngah lo sehla Kachin
hnenin CNF ngah mi cu 24 lawng a si tikah a ngaihnak a um lo (A hnuai zuk zoh aw).
Hi tumah GS Pu Val Thang in thei fiang loin a ruahnak men naule hnenah NSCN Muivah
ten kan pu NTK hnenah India ting hnih (Rs. 200,000) an pe, a timi cu Pu NTK in Muivah
a sim. Muivah cu mangbang in cuvek thuphan GS Pu Val Thang ih a sim cu pawi a tizet
thu Pu NTK le Pu Roger Biak Lian Thang hmaiah a sim. Pu Roger a dam lai koih a thei
fiang tuk ding. Curuangah an sim mi Pu NTK nih Rs. 100,000/- lawng ka lak tiin a ti.
Cu a lak mi paisa thawn pehpar aw in Cabinet hnenah khal a rak theiter lo timi
cu phuahcop thuphan a si. Pu NTK in Rs. 100,000/- ka la a ti dah lo, a lak lo mi thu
Cabinet hnenah sim ding khal a um lo.

L to R: Pu Roger (CNF Foreign Secretary), Pu Muivah (NSCN-IM Gen.Secretary), Pu NTK
(CNF President) at Chittagong, Bangladesh on Feb 8, 1992.

HMINSIN:
(1) Taktak ahcun, CNF cu Chinrampi dinsuah tumih cangvaihnak a si ruangah,
president Pu NTK ih Chin miphun hrang policy a neih mi (eg., independence,
federal, India ih lut le lut lo, tvk) thu lawngah, Maj. Zing Cung pawlin Pu NTK policy
pawmpi thei loin an do a sile a mawi, buainak tlak a si. Cumi si lo, thudang dang
ruangih Pu NTK an do mi cu bulpak thu ti theih a si.
(2) NSEC puhnak ra suaknak hrampi bik cu, Maj. Hrang Vung sinak (rank) pek thu
ah siseh, Pu Val Thang in Maj. Zing Cung hnenah Pu NTK thu casia a kuat ruangah
siseh Pu NTK parah Maj. Zing Cung in nasa zetin hmuhsualnak a neih ruangah a si
ti a lang.
(3) Thu umdan zoh sal rero tikah, Maj. Zing Cung le Pu NTK hi 1992 hlan ihsin
naite in umtlang in khat le khat thinlung diktak rak thei fiangaw hai sehla CNF
sungah 1992 ah Maj. Zing Cung pawlin buainak an suakter a zumum lo.
*******
2. Pu No Than Kap Avoi Hnihnak Chuah Asinak
Pu No Than Kap cu nawlngeihnak ningcanglo i hman, upa dang hna theihter loin bu
dang hna sinin phaisa lak le hman, miramh, mitlaihkhih/fir i phaisa hal le nu kong i
buaibainak hna ruangah 1992 kum November 11 ah Cabinet meeting nih sualphawtnak
an tuah.
Cabinet meeting nih hi kong he pehtlai in hlathlainak tuah dingah Hlathlaitu Komisin
(Commission) cu chungtel panga tel in an rak dirh. Komisin nih hlathlainak an tuah thok
in an Hotu Pu Sang Hlun nih Pu No Than Kap nih a rak dirhmi mingiathla bu Mu Van
Lai (MVL) i Lutlai chang Pu Andrew Ngun Cung Lian a auhtermi hna he pehtlai in biatak
a langh ding an ttih caah thilsining dik a chuah lonak dingin Komisin chungtel asimi Pu
Van Thawm Lian le Maj. Alexander Hrang Vung Thang nih a phunphun in khamnak le
hnahnawhnak an tuah i Komisin cu a rawk. Cu hnu ah Pu No Than Kap hnatlaknak in
Komisin Hotu Pu Sang Hlun cu Pu Tlung Luai in an thlen tthan.

Asinain kum 1992 December 3 i Komisin rian an thok tthan le cangka Maj. Alexander
Hrang Vung Thang le Pu Van Thawm Lian nih ahmasa bantukin Komisin cungah
zumhlonak an ngeihnak kong le Komisin nih thilsining dik an chuahpi khawh ko lai nain
Komisin chungtel pathum hna nih kanmah hi lunghrinnak nan kan ngeih caah kan itel
zong hi nan duh lai lo tiin chuanlam an rak sial. Cu pinah Komisin nih a tuahmi he
pehtlai in ahmasa i hlathlainak an tuahmi cungah lungtlin lonak an ngeihmi ichuankhan
zau in Maj. Alexander Hrang Vung Thang le Pu Van Thawm Lian nih cun Komisin in kan
chuak tiah an thanh. Komisin zong cu a rawk ve. Cuticun Patti hruaitu hna karlakah
remhchun awk ttha lo dirhmun ah duhsah in an panh cuahmah.

A donghnak ah Patti nih aa tinhmi lam a kalnak ah lamdik a phanh tthan khawhnak ding,
miphun rian pehzulh in ttuanrel ding le Patti nih a dirpimi a rawhlonak ding caah
Miphun Humhimnak Lakhruak Committee (National Security Emergency Committee) cu
1992 December 9 ah Pu Roger F. Biak Lian Thang hruainak in chungtel minung 10 he rak
dirh asi. Cu Komitti nih cun John Khaw Kim Thang tiah auhmi Pu No Than Kap cu Patti
nih a ngeihmi zulhphung hna a buar timi fiangtein a hmuh caah 1992 December 9, India
caan in suimilam 08: 38: 08 ah CNF Hotu sinak le chungtel sinak in a zungzal ca in
chuah asi.

2. Pu NTK cu CNF ihsin a vei hnihnak dawisuahnak

Simfiangnak:
Hi thu cu a tlunlamah simfiang thluh zo a si.
*********
3. Pu No Than Kap Patti In Chuah Asi Hnu Thilsining
1992 December 9 ah Pu No Than Kap cu Patti in chuah asi i Pu Roger F. Biak Lian Thang le
Pu Cang Peng cu India, Bangladesh le Burma ramri i a ummi CNF hmunhlum ah an kal, Pu
Zing Cung, Pu Benjamin Turing, Dr. Sui Khar le Pu Andrew Ngun Cung Lian hna cu Champhai
ralzaam hna umnak ah an kal ve i CNA ralkap hna cu Pu No Than Kap Patti in chuah asinak
kong cu fianternak an ngeih hna. Champhai i an um lio ahcun Pu No Than Kap, Pu Tlung Luai
le Maj. Alexander Hrang Vung Thang hna zong an ralkap cheukhat hna he Champhai cu an
rak phan ve. Champhai ahcun Pu No Than Kap nih Maj. Zing Cung le a hawile an 4 in thah
hna dingin nawl a rak chuah i, a herh tik caan i hman dingmi (lakhruak in hman khawh
dingmi) Kachin ram in an rak iphurhmi meithal hna chungin rifle zuun nga an lak i Maj.
Alexander Hrang Vung Thang hruainak in Zote le Tlangsam khua karlakin an rak bawh hna.
Asinain Maj. Zing Cung le a hawile hna cu Zote le Tlangsam lei kal loin nelrawn an tan i Tio
tiva chuak tiang an rak kal caah kahnak in an rak luat khawhnak asi.

2007 kum February 13 ah Lairawn maivan Ruahnak Caihhmainak ah Pu No Than Kap nih,
Miphun Humhimnak Lakhruai Komitti (NSEC) i nawlngeihnak an lak lioah Champhai
ralzaam hna umnak i an rak chiahmi le hmanmi hringeilo thawngthanhnak in hmunhlum
(headquarter) cu ka auh khawh i atu a rak rami hna hi rak tlai dih hna uh tiah nawl ka chuah
khawh ko, asinain ka dawt hna i ka zangfah hna caah ka rak tlaihter hna lo, tiah a rak ttial.
Angaingai tiahcun hiti a chimmi hi adik lomi lihttawn biatu a rak si. Zeicaahtiah cu lio ahcun
Champhai ralhruang ah hringeilo thawngthanhnak pakhat cu a rak um ko nain Champhai
ralzaam hna umnak i a phanmi Pu Zing Cung, Pu Benjamin Turing, Dr. Sui Khar le Pu Andrew
Ngun Cung Lian hna nih a hmasabik i an rak lakmi cu hringeilo thawngthanhnak pakhat le
Pu Thawm Hlei Mang nih aa kenmi .22 meithal tawi pakhat an rak si. Ngunkeng (Phaisa
tlaitu) asimi Pu Thawm Hlei Mang kut ah a ummi CNF he aa pehtlaimi catlap hna le phaisa
hna cu ap ding i hal asi tikah a kut chungah Patti phaisa Rs. 19.00 bakte a um tiah a rak ti i a
phaisa bawm chungin a rak chuahpiak hna.

Pu No Than Kap nih Lairawn Maivan Ruahnak Caihhmainak hmangin a chim tthanmi cu,
1992 i Patti Hotu sinak in a rak chuahtu hna kha Patti phunghram ningin thihdan ka pek
khawh ko hna nain ka pe duh hna lo, tihi asi nain Maj. Zing Cung le hruaitu dang hna thah
dingah Ngun Uk Lian le adang pakhat a rak fial hna. (Theihternak: Pu No Than Kap nih Maj.
Zing Cung le a hawile thah dingin a rak fialmi Ngun Uk Lian pumpak hrimhrim nih Pu Zing
Cung sinah 1994, Patti hmunhlum pakhat i an tuahmi Christmas ah a rak chimh ceu ah
hngalhmi asi.) Cucaah Pu No Than Kap nih thisen chuah ding ka duh lo tiah a aupimi hi a
cunglei kan tarlanghmi hna zoh tikah hlennak lih fangfak an si ti a lang.

CNF in an chuah hnu ah Pu No Than Kap cu a hnuzul cheukhat hna hmangin cawlcanghnak a
rak ngei tthan. India nichuah chaklei dohthlennak bu asimi NSCN (K) sinah ralthiamnak
cawn dingin a rak thlah hna nain anmah chung i a upa fapa Kap Luai tel in ralkap pahnih
thah an tuar caah tlamtlinnak an rak hmu kholo. Cu hnu zong ahcun ramri hrawng ah a
hnuzul cheukhat hna cu hmaikhuh in mi a rak ramhter tthiamtthiam hna. A donghnak India
cozah nih a cawlcangh an zoh khawh ti lo caah an tlaih i Moreh in Ttamu i Kawl ralkap kut
ah an apnak asi. Pu No Than Kap i a kuttlaih bia asimi, Thisen chuah ka duh lo caah ka
cawlcangh lo bia asi, timi bia hi cu a tuahsernak he cun an idang ngai ti a lang. India nih an
tlaih ruang i a cawlcangh khawh tilomi tu khi asi.

3. Pu NTK Party ihsin suakter hnu thil umdan:
# Pu NTK in thisen suah ka duh lo a ti nan, Ngun Uk Lian le a dang mi pakhat kha
Maj. Zing Cung le a dang upa hrekkhat that dingin a rak fial a si. 1994 Christmas
puaiah hi thu hi Ngun Uk Lian amah roriin Maj. Zing Cung hnenah a sim.
Curuangah Pu NTK in thisen suah ka duh lo a timi cu hrawkhrawl le thuphan per
lawng a rak si.

Simfiangnak
Pakhatnak, 1992 December 12 ah, Pu NTK in ka cawl tiin a sim veten Falam mino (Ngun
Uk Lian telin) in kan cawl an tiih hmun kipah an thenaw thluh. 1992 ihsin Ngun Uk Lian
thawn Pu NTK pehtlaihnak a um lo, an hmel khal an hmuh aw dah nawn lo. 1995
December ih Pu NTK a inn ih that tum in an kap hnu lawngah Ngun Uk Lian cu Pu NTK
veh dingin a hnenah a lang sal. Curuangah, Pu NTK in Maj. Zing Cung le midang that
dingin Ngun Uk Lian a fial thu amah Ngun Uk Lian rori in CNA Central command Hqrs. ah
1994 kum Christmas puai ah Maj. Zing Cung hnenah a sim, timi cu thuphan a si. Ngun Uk
Lian in cuvek a rak sim taktak a si khalle, cui thu cu Pu NTK in a theihpi mi a si lo. Hi thu
hi Ngun Uk Lian a thi zo tiih an ruat ruangah, a tong lo mi an puh hrim khal a si thei.
Curuangah, thisen suah ka duh lo tiih Pu NTK in a simmi le a tuah mi cu a kalhaw a um lo.
Hi thu ah Pu NTK in hrawkhrawl le thuphan pernak a nei lo.

*********
A tlunih simfiangnak cu pakhat le pakhat hua aw thar sal le hmusual aw thar sal
dingin ngan mi a si lo, a siartu mipi in anmahten thudik hawl suak thei hai seh
tinak fang a si (The purpose of this paper is not to renew hatred or misunderstandings,
its just to help the readers find the truth themselves).
*****************Dal-2nak A Dih***************
Posted by S C A at 4:34 PM
Email ThisBlogThis!Share to TwitterShare to FacebookShare to Pinterest
Labels: CNF vs NTK

Source: Riahbuk
Web links: http://www.riahbuk.com/2014/09/cnf-vs-pu-no-than-kap-dal-2-nak.html

Anda mungkin juga menyukai