SONNY TEH

JAB PJK IPG

77
Sistem Tenaga
1.0 Pengenalan
Setiap pergerakan fizikal memerlukan tenaga. Tenaga boleh diperolehi
melalui makanan. Penghasilan tenaga yang berterusan berlaku dalam badan kita
untuk menampung kehidupan.
Tenaga didefinisikan sebagai kapasiti melakukan kerja. Tenaga tidak
boleh dicipta atau dimusnahkan tetapi bertukar bentuk. Tenaga boleh terdapat
dalam enam bentuk iaitu kimia, mekanikal, haba, cahaya, elektrik dan nuklear.
Tenaga dibebaskan bila bahan kimia yang kaya dengan tenaga yang
dipanggil adenosine triphosphate (ATP) dipecahkan kepada yang lebih kecil
yang dipanggil adenosine diphosphate (AP). Sel!sel di dalam badan tidak akan
mengambil nutrient yang terdapat di dalam makanan untuk mendapat bekalan
tenaga dengan serta!merta. Sebaliknya, ATP yang tersimpan di dalam sel!sel
otot, merupakan bahan bakar yang digunakan untuk mengeluarkan tenaga
segera.
"alaupun ATP merupakan pembekal tenaga kepada semua sel,
bekalannya adalah terhad dan hendaklah dibina secara berterusan untuk
memberi bekalan yang berpanjangan.

ikatan fosfat
# $ $ # $ $ $
%
ATP ADP + Pi + Tenaga
( adenosine triphosphate = adenosine diphosphate + phosphate bukan organik + tenaga )
Apabila salah satu ikatan fosfat pada ATP terurai, & hingga '( kilokalori tenaga
dihasilkan. ( 1 mole ATP = 7 to 1 !"al o# ener$% &' Tenaga yang dihasilkan
1
Adenosine
TENAGA
P
i
P P P
Adenosine
P P
SONNY TEH
JAB PJK IPG
semasa pemecahan ATP merupakan sumber tenaga semerta yang boleh diguna
oleh sel!sel otot untuk melakukan kerja.
2.0 Pembentukan Aenosina Tri!os!at
Terdapat tiga ()) sistem asas di mana ATP boleh dibekalkan ke sel!sel otot
untuk menghasilkan pengucupan dan pergerakan. ua daripadanya tidak
memerlukan oksigen dan dipanggil sistem anaerobik. Sistem yang ketiga
memerlukan oksigen dan dipanggil sistem aerobik. Sistem anaerobik
dipecahkan kepada dua, iaitu sistem ATP!P* dan sistem anaerobik laktik.
Adenosina trifosfat (ATP) boleh dihasilkan melalui +
(a) Sistem anaerobik alaktik (ATP!P*)
(b) Sistem anaerobik laktik (glikolisis anaerobik,sistem asid laktik)
(c) Sistem aerobik (sistem oksigen)
2.1 Sistem anaerobik alaktik (ATP"P#)
2
T-.A/A
A.A-01234 A-01234
ATP!P* AS3 5A4T34
SONNY TEH
JAB PJK IPG

- 6uga dikenali sebagai sistem fosfagen.

- ATP di dalam otot dan satu lagi bahan kimia yang kaya dengan
tenaga yang
dipanggil phosphocreatine (PC) bersama-sama membekal tenaga
yang cukup
untuk usaha maksima di anatara 5 10 saat
- Sistem ini membekalkan tenaga untuk akti7iti intensiti tinggi yang dilaksanakan
sehingga '8 saat.
- 9osfokreatin (P*) disimpan dalam sel!sel otot. Tenaga dihasilkan apabila
fosfat terurai dan pada sebatian fosfat kreatin. Simpanan P* di dalam sel!sel
otot hanya dapat bertahan beberapa saat sahaja di dalam latihan yang
berintensiti tinggi dan merupakan sumber utama bekalan ATP semasa
beberapa saat pertama sesuatu akti7iti ( contohnya lari pecut ).
- :asil akhir pemecahan ini ialah 4reatin (*) dan fosfat bukan organik (Pi).

- Tenaga yang terhasil daripada pemecahan P* di sintesis semula bagi
menghasilkan ATP.
P* Pi % * % T-.A/A
T-.A/A % AP % Pi ATP
3
SONNY TEH
JAB PJK IPG
2.2 Sistem anaerobik laktik (Anaerobik glikolisis)

! Sistem ini membekalkan tenaga hasil daripada pemecahan glukosa yang
diperolehi daripada karbohidrat yang tercerna atau glikogen yang
tersimpan dalam otot atau hepar.
- Sistem ini tidak memerlukan oksigen untuk memecahkan glukosa.
- Sistem ini juga menghasilkan asid laktik yang boleh melesukan otot
apabila kandungannya dalam darah terlalu banyak.
! ATP yang dihasilkan melalui sistem ini melebihi jumlah ATP yang
diperolehi dari sistem anaerobik alaktik (ATP!P*).
! ATP daripada sistem ini cukup untuk menjana akti7iti fizikal berintensiti
tinggi selama '!) minit.
/
A.A-01234 /534153S3S

AS3 5A4T34
Sumber+ 9 o;, -.5 , 2o<ers, 0.". =. 9oss, >.5. ('??(), The Physiological 2asis of Physical -ducation and Athletics,
)rd ed.,"m.*.2ro<n.Pub.
4
/5341/-.
/5@41SA
AS3 P30@A34
4etiadaan 12
AP % Pi
ATP
( *B :'( 1B )n ( *) :B 1) % Tenaga
glikogen asid laktik
Tenaga % ) AP % ) Pi ) ATP
SONNY TEH
JAB PJK IPG
2.$ Sistem aerobik (oksigen)

Sistem ini memerlukan kehadiran oksigen untuk menghasilkan tenaga
Penghasilan ATP melibatkan ) proses+
i. /likolisis
ii. 4itaran 4rebs
iii. Sistem pengangkutan elektron
Sistem ini menghasilkan paling banyak ATP. 3ni membolehkan akti7iti fizikal
dalam jangka masa yang panjang tetapi berintensiti rendah dan sederhana.
A-01234 /534153S3S

%
Sumber+ 9 o;, -.5 , 2o<ers, 0.". =. 9oss, >.5. ('??(), The Physiological 2asis of Physical -ducation and Athletics,
Crd ed.,"m.*.2ro<n.Pub.
5
/5341/-.
/5@41SA
AS3 P30@A34
((*) :C 1))
kehadiran oksigen
AP % Pi
ATP
( *B :'( 1B ) n (*) :C1) % Tenaga
glikogen asid piru7ik
Tenaga % ) AP % ) Pi ) ATP
*1( % :(1
ATP
SONNY TEH
JAB PJK IPG
Sistem aerobik
Sumber+ 9 o;, -.5 , 2o<ers, 0.". =. 9oss, >.5. ('??(), The Physiological 2asis of Physical -ducation and Athletics,
Crd ed.,"m.*.2ro<n.Pub.
() moles o# ATP are res%nthesi*ed+ ,
( ATPs #rom aero-i" $l%"ol%sis.
ATPs #rom the Kre-s /%"le ( 4itaran 4rebs )
(0 ATPs Ele"tron Transport S%stem 1 Sistem pengangkutan electron )
6
( *B :'( 1B )n % B1( B*( % B:(1 % Tenaga
glikogen
Tenaga % )? AP % )? Pi )? ATP
SONNY TEH
JAB PJK IPG
2.% #iri"&iri tiga sistem 'eng(asilan ATP
Sistem/ mekanisma Sumber
makanan/
bahan kimia
Keperluan
oksigen
Kelajuan Penghasilan
ATP
Jangka
masa
ANAEROBIK
Alaktik (ATP-PC)
Laktik
Fosfokreatin
Tidak perlu Sangat
pantas
Sedikit dan
terhad
10 saat
Glukosa/glikogen
Tidak perlu Pantas Sedikit dan
terhad
1- !init
A"#$%&' Glukosa/glikogen(
Le!ak( protein
Perlu Perlahan %an)ak dan
tidak terhad
Le*ih !init
2.) Sumbangan Sistem Tenaga ke'aa Sukan
6arang sesuatu perlakuan sukan bergantung kepada hanya satu sistem tenaga
untuk membekal ATP untuk penguncupan otot. Selalunya ketiaga!tiga sistem
tenaga membekal sebahagian daripada ATP yang diperlukan oleh badan kita
setiap masa <alapun satu daripada sistem tersebut menguasai akti7iti tersebut.
*ontoh olahraga +
jarak dekat D sistem anaerobic iaitu ATP!P* dan Asid 5aktik.
6arak jauh D sistem aerobik
i dalam permainan seperti badminton, bola sepak, dan hoki, ketiga!tiga
sistem tenaga sentiasa bertukar!tukar penguasaan mereka. @mpamanya, di
dalam permainan badminton, rall% pendek, bekalan tenaga daripada sistem ATP!
P* dan Asid 5aktik manakala perla<anan yang berpanjangan mendapatkan
bekalan tenaga daripada sistem aerobik.
i dalam bola sepak atau hoki, larian pecut mengejar bola mendapat
bekalan daripada sistem ATP!P* dan Asid 5aktik, manakala masa permainan
yang lain memerlukan bekalan tenaga daripada sistem aerobik.
0ajah + Sumbangan sistem tenaga kepada sukan
7
SONNY TEH
JAB PJK IPG
Sumber Tenaga dan Akti7iti Sukan
8
SONNY TEH
JAB PJK IPG
*ontoh Penggunaan Sistem Tenaga i alam Permainan 2adminton

0@6@4A. +
'. Alan . 0obert. Ph%siolo$i"al /apa"it% #or Sport Per#orman"e' /oa"hin$
2an3al' A3stralian /oa"hin$ /o3n"il'
(. 2o<ers, 0.". = 9o;, -.5. ('??( ), Sports Ph%siolo$%. (
rd
ed., 3o<a+
"m.*.2ro<n.Pub.
). 2uku Sumber Sains Sukan Tingkatan C. Pusat Perkembangan 4urikulum,
4ementerian Pelajaran >alaysia
C. 9o;, -.5 , 2o<ers, 0.". =. 9oss, >.5. ('??(), The Ph%siolo$i"al Basis o#
Ph%si"al Ed3"ation and Athleti"s, Crd ed., 3o<a+ "m.*.2ro<n.Pub.
E. :a<key, 0., ( '??' ). Sports S"ien"e, 5ondon + :odder and Stoughton.
9