Sop Hoshas

PUSAT TEKNOLOGI DAN PENGURUSAN LANJUTAN
(PTPL)
KOLEJ PTPL SHAH ALAM
Standard Operating Procedure

(SOP)
NAMA : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

NO ID : 1012009200255
SESI LATIHAN KLINIKAL : NOV 2012
TEPMAT LATIHAN KLINIKAL : HOSPITAL SULTAN HAJI AHMAD SHAH
TEMERLOH,PAHANG
SOP
ISI KANDUNGAN
TOPIK
MUKA SURAT
1.Pengenalan Hospital
9 -14
2.Pengenalan unit tabung darah
15 -32
3.Pengenalan unit biokimia
33 61
4.Pengenalan unit hematologi
62 67
5.Pengenalan unit sitologi
68 72
6.pengenalan unit mikrobiologi
73 - 102
CARTA ORGANISASI HOSPITAL

2
DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY
SOP
CARTA ORGANISASI JABATAN HoSHAS
SOP
Pengarah Hospital
Ketua Jabatan Patologi
Timbalan Ketua Jabatan Patologi
Penyelaras
Makmal
Klinikal
Makmal
Makmal
Makmal
Mikrobiologi
Hematologi
Transfusi Darah
Makmal
Makmal
Patologi Kimia
Satelit
CARTA ORGANISASI MAKMAL PATOLOGI BIOKOMIA

Pakar Patologi UD48
Dr.Alia Masriana Bt Nasaruddin
SOP
Pegawai Sains C52
Kaunter
Kosong
JTMP U32
Pegawai Sains UD48
En Sifu
Ainon Fauziah Shamsudin
Pegawai Sains (Kimia Hayat) C44

Mohd Izani B. Mahmud
Pegawai Sains C41
Sazaliah Bt Ishak (Kimia Hayat)
Nadiatul Ikmal Alias
Ainon Fauziah
JTMP U38
Yee Khee Wai
JTMP U32
JTMP U29
Noorazian
Abd latif
8. Mohamad qusyaira
Rabiah
Sollehah
9. Nooraziah
Rosnani
Muhammad fadzly
10. Syed
Rohana
11. Muhamad faiz
Munirah
12. Nurul ain
Liza
13. Azwani
Nurul amalina
14. Nor iada
CARTA ORGANISASI MAKMAL HEMATOLOGI / TABUNG DARAH
Hematologi
Transfusi
5
SOP
Pakar
Patologi
UD54
Dr.Azura
Dr. Azlina
Pegawai
Dr.AzlinaUD54
Perubatan
Dr.Ahmad Puaat
Pegawai Sains C44
Pegawai Sains C41
Pn Siti Hajjar
Pegawai Sains C41
JTMP U32
JTMP U 23
Emi Sabrin
Pn. Thalamiah
Raihana
JTMP U32 KUP
JTMP U29
JTMP U29
Rohana
Rozita
Muhamad fadly
Mastura
Ezatul
Norazwanisaiful
Abd latif
Azlinda
Nur hafiza
CARTA ORGANISASI MAKMAL SITOLOGI/HISTOPATOLOGI
Sitologi
6
SOP
Pakar Patologi UD54
Dr. Fadli
Pegawai Perubatan
UD 54
Dr.Ahmad Puaat
SITOLOGI
JTMP U36
CARTA ORGANISASI MAKMAL

MIKROBIOLOGI/PARASITOLOGI/SEROLOGI
Pakar Patologi UD54
Dr. Roslinda
Pegawai Sains C52
Pegawai Sains C48
Pn Norhayati
Pn Mayuree
SOP
Pegawai Sains C44
1.
En Deen
2.
Pn Suhaila
JTMP U36
1.
En Harris
JTMP U32
1.
Pn Normah
2.
En Zulki
JTMP 29
PEMBANTU TMP U11

Mohammad Akib
PENGENALAN HOSPITAL
HOSPITAL SULTAN HAJI AHMAD SHAH,TEMERLOH,PAHANG
SOP
Kedudukan
Temerloh
Hospital
adalah
pertengahan
di
Lebuhraya
Kuala Lumpur - Kuantan.

Lokasinya di Mukim Perak
dalam Daerah Temerloh.
Dikelilingi
taman
yang
menghijau seluas 44 ekar

yang
menjadikan
menarik
ianya
dipandang
dan
tersergam indah.
Pembinaannya dimulakan pada Jun 2002 dan tamat pada 15 Jan 2005 dalam tempoh
34 bulan. Kos pembinaan adalah sebanyak RM 480 juta. Hospital ini dibina bagi
menggantikan Hospital Mentakab yang telah beroperasi hampir satu abad lamanya.
Peranannya bukan sahaja kepada penduduk di daerah Temerloh malahan menjadi
Hospital Rujukan bagi daerah Kuala Lipis ,Raub , Maran ,Bentong ,Jerantut dan Bera.
Perkhidmatan Hospital Temerloh beroperasi secara berperingkat dari Mac 2005 dan
sepenuhnya pada 16 April 2005.
Pada Isnin 27hb. Mac 2006 bersamaan 26 Safar 1427H perasmian Hospital Temerloh
disempurnakan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Sultan Pahang Sultan Haji
Ahmad Shah Al-Mustain Billah Ibni Al-Marhum Sultan Abu Bakar Riayatuddin AlMuadzam Shah.
Pada
Majlis
Perasmian
ini
Hospital
Temerloh
diberi
penamaan
semula
sebagai Hospital Sultan Haji Ahmad Shah Temerloh.
SEJARAH HOSPITAL
HOSPITAL SULTAN HAJI AHMAD SHAH,TEMERLOH,PAHANG
SOP
Hospital Mentakab mula beroperasi pada tahun 1920-an iaitu sejak zaman
pemerintahan British yang kemudiannya di naik taraf sebagai Hospital Daerah. Pada
tahun 1970-an ia dikenali sebgai Hospital Berpakar sebelum di kembangkan menjadi
Hospital Mentakab pada tahun 1990-an.
Dengan keluasan tapak 6.4 hektar (16 ekar), Hospital Mentakab mempunyai 15 blok
juga merupakan hospital rujuk kepada 6 daerah. Hospital Mentakab berdiri megah di
atas bukit sederhana rendah di pinggir jalan dalam menghubungkan Mentakab dan
Temerloh yang sejak penubuhannya sekitar tahun 1920-an telah menjadi kebanggaan
kira-kira sejuta penduduk sekitar Temerloh dan Mentakab kini mulai sepi dan suram,
malah ia terpahat menjadi nostalgia mengasyikkan yang tidak mungkin pupus ditelan
zaman.
Pada Isnin 27hb. Mac 2006 bersamaan 26 Safar 1427H perasmian Hospital Temerloh
disempurnakan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Sultan Pahang Sultan Haji
Ahmad Shah Al-Mustain Billah Ibni Al-Marhum Sultan Abu Bakar Riayatuddin AlMuadzam Shah. Hospital ini dibina bagi menggantikan Hospital Mentakab yang telah
beroperasi hampir satu abad lamanya. Pada Majlis Perasmian ini juga Hospital
Temerloh telah diberi penamaan semula sebagai Hospital Sultan Haji Ahmad Shah,
(HOSHAS).
Hospital Sultan Haji Ahmad Shah terletak di bandar Temerloh, Pahang. Ia terletak
di pertengahan Lebuhraya Kuala Lumpur - Kuantan.
Hospital ini dibina bagi menggantikan Hospital Mentakab yang telah lama.
Pembinaannya dimulakan pada Jun 2002 dan tamat pada 15 Jan 2005. Ia mula
beroperasi secara berperingkat pada Mac 2006, dan kemudian dirasmikan Sultan
Pahang pada 27 Mac 2006 bersamaan 26 Safar 1427H.
Pada peringkat awal, setelah Hospital Temerloh dibuka, Hospital Mentakab telah
ditutup. Tetapi setelah mendapat rayuan dan bantahan penduduk Mentakab, Hospital
10
SOP
Mentakab dibuka semula dengan nama Klinik Kesihatan Mentakab pada 13 Oktober
2005.
Hospital ini dibina bagi memenuhi tanggungjawab kerajaan memastikan setiap
anggota
masyarakat
membendung penyakit
mendapat perkhidmatan
berjangkit
kesihatan
percuma dan
seperti taun, malaria, demam
dapat
denggi, penyakit
kusta dan lain-lain.

Pada 25 Januari 2005, Kementerian Kesihatan dan Kementerian Pengajian Tinggi
Malaysia telah mengizinkan pelajar Fakulti Perubatan dan Sains Kesihatan, Kolej
Universiti Islam Malaysia(KUIM) dan Kolej Kejururawatan dan Sains Kesihatan Seri
Manjung (KKSM) menjalankan latihan amali perubatan di Hospital ini dan hospitalhospital lain
VISI HOSPITAL SULTAN HAJI AHMAD SHAH,TEMERLOH,PAHANG
Untuk mewujudkan perkhidmatan hospital yang memberikan perkhidmatan di mana

kesihatan pesakit dimaksimakan.
11
SOP
MISI HOSPITAL SULTAN HAJI AHMAD SHAH,TEMERLOH,PAHANG

i.
ii.
iii.
Memudah dan membolehkan rakyat
Memaksimakan taraf kesihatan mereka
Menghargai kesihatan sebagai aset berharga
Membolehkan pelanggan bertanggungjawab dan bertindak untuk

meningkatkan kesihatan mereka
Meningkatkan kualiti sistem hospital melalui :
Fokus kepada pelanggan
Adil
Cekap
Menjaga maklumat pelanggan
Menggunakan teknologi yang berpatutan
Berinovatif
Mengikut kesesuaian persekitaran
Melalui nilai-nilai :
Budaya korporat (sifat penyayang, profesionalisme, dan kerja

berpasukan)
Saling menghormati
Penglibatan masyarakat
OBJEKTIF SULTAN HAJI AHMAD SHAH TEMERLOH,PAHANG

Menyediakan dan memberikan perkhidmatan perubatan yang berkesan, terkini dan
penuh tanggungjawab kepada semua lapisan masyarakat sesuai dengan kehendak
12
SOP
pelanggan dan etika perkhidmatan yang bercirikan kecekapan, kualiti, inovasi dan
berteraskan Budaya Penyayang, kerja berpasukan dan profesionalisma agar dapat
mencapai wawasan untuk mewujudkan sebuah negara yang mempunyai individu,
keluarga dan masyarakat yang sihat.
DASAR KUALITI SULTAN HAJI AHAMS SHAH TEMERLOH,PAHANG

1. Membentuk data asas untuk aktiviti peningkatan kualiti "Quality Improvement" di
Hospital Sultan Haji Ahmad Shah (HoSHAS), Temerloh, meniliti kelebihan dan
kekurangan aktiviti.
2. Mengenalpasti masalah dalam struktur kualiti serta sumber manusia dan
mewujudkan langkah-langkah pembaikan untuk Program Jaminan Kualiti (QAP)
PIAGAM PELANGGAN
Pelanggan kami adalah pesakit-pesakit secara langsung dan secara tidak langsung
pelawat-pelawat, pembekal-pembekal dan lain-lain pengguna kemudahan Hospital
Sultan Haji Ahmad Shah, Temerloh .
A). Kewajipan Kami kepada pelanggan adalah seperti berikut;
1. Setiap pesakit akan diberi rawatan perubatan berkualiti yang sewajarnya
2. Setiap pesakit yang memerlukan rawatan khusus yang tidak terdapat di
hospital ini akan dirujuk ke hospital lain yang sesuai
3. Setiap pelanggan akan dilayan dengan baik, mesra, bertimbangrasa, hormat,
bersopan santun, jujur dan ikhlas
4. Setiap pesakit akan diberi jaminan bahawa kehormatannya akan terpelihara
semasa menerima rawatan. Segala maklumat mengenai penyakit dan
rawatannya akan dirahsiakan dan hanya boleh diberitahu kepada pihak tertentu
dengan keizinannya tertakluk kepada undang-undang
5. Setiap pesakit akan diberi penerangan yang jelas mengenai prosedur dan
rawatan yang dicadangkan termasuk risiko dan pilihan yang lain
13
SOP
B). Kewajipan Pelanggan kepada pihak pengurusan HoSHAS adalah seperti berikut;
Mematuhi semua peraturan, prosedur dan khidmat nasihat yang berkaitan pada
bila-bila masa
Menunggu dan menjaga kebersihan ruang bangunan serta semua kemudahan

Hospital
ini sebaik mungkin
dan secara bertanggungjawab supaya
mengelakkan kerosakan
Menjelaskan segala bayaran yang dikenakan dalam tempoh yang ditetapkan.
PENGENALAN UNIT TABUNG DARAH

Unit tabung darah di Hospital Sultan Haji Ahmad Shah Temerloh,Pahang adalah
makmal yang sentiasa sibuk untuk membekalkan darah kepada pesakit yang
diperlukan.Selain itu,unit tabung darah melakukan pelbagai ujian pada sampel darah
14
SOP
pesakit atau pesakit.Contohnya ujian pengumpulan darah ABO dan Rhesus
menggunakan dua teknik iaitu teknik langsung dan tidak langsung.Ujian ini telah
dilakukan bagi mengenalpasti jenis kumpulan darah dan rhesus pesakit atau
penderma.Ujian penyaringan antibodi untuk mengenalpasti antibodi asing yang
dijumpai pada darah.Jika terdapat antibodi asing akan melakukan ujian identifikasi
antibodi telah dilaksanakan.Akhirnya adalah ujian pengesanan rhesus menggunakan
teknik gel kad dan tiub.Selain daripada itu,ujian antihuman globulin langsung
menggunakan sampel serum dan ujian antihuman globulin tidak langsung
menggunakan sampel darah.Melakukan ujian kerasisan darah diantara darah pesakit
dengan darah penderma.Ujian keserasian darah merupakan salah satu ujian serologi
yang tergolong dalam kumpulan coombs direct. Dimana penggunaan serum pesakit
keutamaan dengan sasaran pengesanan antibodi luar biasa yang mungkin terkandung
di dalam serum pesakit. Ianya terbahagi kepada tiga fasa ujian iaitu fasa salina, fasa
albumin dan fasa AHG.Seterusnya,Packed Cell digunakan untuk pesakit yang
darahnya kurang hemoglobin seperti kes anemia, untuk bayi atau kanak-kanak dalam
meningkatkan paras PCV, digunakan untuk pesakit thalasemia yang sering
memerlukan pemindahan penerimaan darah baru.Fresh Frozen Plasma digunakan
untuk pesakit hemofilia dan kes pendarahan yang teruk yang hilang faktor pembekuan
darah.Cryopersipitate digunakan digunakan untuk pesakit yang hilang dalam
kegagalan fungsi hati dan dalam kes denggi serta kebakaran.Leucocyte Poor Plasma
digunakan untuk pesakit yang ada klinikal tentang hemocytic febrile. Juga digunakan
untuk pesakit renal dialysis untuk mengurangkan risiko alloimunization kepada
leucocyte kepada leucocyte dan antigen platelet.Ujian penyiasatan reaksi trasfusi
darah dan juga ujian emergency o darah.
TAJUK UJIAN : PENYEDIAAN AMPAIAN SEL A,B DAN O

OBJEKTIF : Memastikan penyediaan ampaian sel A, B dan O boleh dipercayai dan
mengurangkan kesilapan.
15
SOP
ALAT /RADAS : Mesin pengempar
Pipet pasteur
Tabung uji
REAGEN : Salin normal

BIOMATERIAL : Sel A,B dan O
KAEDAH UJIAN :
1.Pilih sel A, B dan O yang diketahui di mana tiada hemolisis atau kekeruhan pada
supernatan melalui pemerhatian secara kasar.
2.Tiga tabung uji dilabel sebagai A, B dan O dan 1 ml sel padat ditambah.
3.Sel dicuci dalam setiap tiub dengan salin normal sebanyak tiga kali. Cara mencuci
sel adalah dengan sebatikan sel padat dengan salin normal dan diempar pada kelajuan
3000 selama 50 saat.
4.Tiga tabung uji baru dilabelkan dan labelkan dengan A, B dan O.
5.Tambahkan setitik sel darah padat dengan 19 titik salin normal untuk menghasilkan
ampaian sel 5%.
TAJUK UJIAN : MENGUJI ANTISERA ABO & RH (D) DENGAN KNOWN

CELLS
OBJEKTIF : untuk menguji antisera ABO & Rh (D) dengan known cells.
16
SOP
ALAT/RADAS : Kayu aplikator
Tiub
Pipet
Mesin pengempar
REAGEN : Antisera - Anti A,Anti B,Anti AB dan Anti D
BIOMATERIAL : Darah known cells
PRINSIP UIJAN :
Prosedur ini telah dicadangkan bagi kegunaan reagen tersebut yang bertujuan untuk
mengesan agglutinasi langsung yang terhasil daripada sel darah merah dimana sel ini
membawa antigen yang spesifik dan juga kehadiran antibodi yang spesifik.
KAEDAH UJIAN :
1.Sediakan darah(known cells) yang telah dikenalpasti kumpulan darahnya.
2.Sediakan 3 tiub yang berlabel darah A,B,AB dan anti-D.
3.Titiskan 1 titik darah ke dalam tiub yang berlabel dengan menggunakan pipet.
4.Keluarkan antisera A, B AB dan Antigen D.
5.Titiskan 1 titik antisera kedalam tiub tersebut dengan menggunakan pipet.
6.Empar pada 3000rpm dalam masa 15 saat.
7.Perhatikan angglutinasi yang terhasil.
8.Catatkan pemerhatian.
TAJUK UJIAN : UJIAN ABO DAN RHESUS PENUH LANGSUNG

OBJEKTIF :
Mempelajari jenis kumpulan darah ABO dan Rhesus darah pesakit dan penderma.
17
SOP
ALAT/RADAS : Tabung uji
Tile/jubin
Pasteur pipet/mikropipet
Kayu aplikator
REAGEN : Normal salin
Antisera - Anti A,Anti B,Anti AB dan Anti D
BIOMATERIAL : Darah SDM
PRINSIP UIJAN :
Kumpulan darah dapat ditentukan dengan memerhatikan agglutinasi yang
terbentuk antara sel darah merah yang diuji dengan antisera.Teknik ini dilakukan
untuk mengesan antigen yang hadir pada permukaan sel darah merah.Kaedah ini
dikenali sebagai forward groupingmenggunakan sampel sel darah merah (SDM)
pesakit atau penderma dengan antisera yang diketahui adalah Anti A,Anti B dan
Anti AB.Ujian pengumpulan ABO dan rhesus langsung terbahagi kepada teknik
tiub dan teknik tile.Selain itu, rhesus bagi setiap jenis kumpulan darah juga
dapat ditentukan melalui kaedah yang sama tetapi menggunakan Anti D untuk
menentukan rhesus negatif atau positif darah pesakit atau penderma.
KAEDAH UJIAN :
i. Teknik Tiub
1.Labelkan empat tabung uji Anti A,Anti B,Anti AB dan Anti D.
18
SOP
2.Masukkan satu titik Anti A,Anti B,Anti AB dan Anti D ke dalam tiub yang telah
dilabel.
3.Masukkan satu titik 5% ampaian sel darah merah ke dalam tiub di atas tadi.
4.Sebatikan dan empar selama 15 saat pada kelajuan 3400 rpm.
5.Resuspend sel dengan perlahan dan periksa agglutinasi.
6.Rekod keputusan yang diperhatikan.
ii. Teknik Tile/Jubin

1.Sediakan tile atau jubin yang bersih dan kering.
2.Titiskan satu titik Anti A,Anti B,Anti AB dan Anti D pada petak tile atau jubin yang
telah dilabelkan.
3.Tambahkan satu titik 5% ampaian sel darah merah pada petak tile di atas tadi.
4.Sebatikan reagen dan darah menggunakan kayu aplikator.
5.Goncangkan tile/jubin selama beberapa minit.
6.Baca dalam masa 2 minit selepas disebatikan.
INTERPRESTASI UIJAN :
II. Agglutinasi antara antisera komersial dengan sel darah merah (SDM)
Anti A
Anti B
Anti AB
Anti D
Kumpulan
19
SOP
Darah
+
A+ve
B+ve
AB+ve
O+ve
TAJUK UJIAN : UJIAN ABO DAN RHESUS PENUH TIDAK LANGSUNG

OBJEKTIF :
Mempelajari jenis kumpulan darah ABO dan Rhesus darah pesakit dan penderma.
ALAT/RADAS : Tile/jubin
20
SOP
Tabung uji
Pasteur pipet/mikropipet
Kayu aplikator
REAGEN : Known cells Sel A,Sel B dan Sel O
Normal saline
BIOMATERIAL : Darah - serum
PRINSIP UIJAN :
Kumpulan darah juga dapat ditentukan dengan memerhatikan pembentukan
agglutinasi antara serum pesakit atau penderma yang diuji dengan known cells
ialah Sel A,Sel B dan Sel O untuk mengesan antibodi yang terdapat dalam
serum.Teknik ini dikenali sebagai reverse groupingmenggunakan serum
penderma atau pesakit dengan melakukan teknik tuib dan teknik tile atau jubin.
KAEDAH UJIAN :
i. Teknik Tile/Jubin
1.Sediakan tile atau jubin yang bersih dan kering.
2.Titiskan satu serum pesakit atau penderma titik Anti A,Anti B,Anti AB dan Anti D
pada tile yang telah dilabel.
3.Tambahakn satu titik Sel A,B dan O yang diketahui ke atas serum pesakit.
4.Sebatikan campuran serum dan sel tadi menggunakan kayu aplikator.
5.Goncangkan tile selama beberapa minit.
6.Baca dalam masa dua minit selepas disebatikan.
ii. Teknik Tiub

21
SOP
1.Labelkan tiga tabung uji Sel A,Sel B dan Sel O.
2.Titiskan satu titik serum pesakit atau pendrema ke dalam tiub yang berlabel.
3.Tambahkan satu titik Sel A,Sel B dan Sel O ke dalam tiub masing-masing yang
mengandungi satu titik serum.
4.Sebatikan campuran dan empar selama 15 saat pada kelajuan 3400 rpm.
5.Goncangkan tiub secara perlahan-lahan sambil memerhatikan agglutinasi
INTERPRESTASI UIJAN :
II. Agglutinasi antara known cellsdengan serum pesakit atau penderma
Sel A
Sel B
Sel O
Kumpulan Darah
AB
TAJUK UJIAN : UJIAN AHG (DAT) SECARA KAD GEL

OBJEKTIF :
Mengesan kehadiran antibodi yang tersensitisasi permukaan sel darah merah secara in
vivo menggunakan sampel darah pesakit atau penderma.
ALAT/RADAS : Mesin pengempar
Kad gel
Mikropipet
22
SOP
REAGEN /BAHAN : Saline
LISS
Sel darah merah (SDM)
PRINSIP UIJAN :
Mengesan antibodi yang tidak lengkap terutamanya dari kelas IgG.Ini adalah
kerana IgG merupakan antibodi berbentuk monomer,hanya mempunyai 2 tapak
perlekatan antigen dan jarak antara dua tapak ini adalah kecil.Akibatnya IgG hanya
dapat berikat dengan satu sel darah merah sahaja pada satu-satu masa.Keadaan ini
menyebabkan agglutinasi sukar untuk dihasilkan.
KAEDAH UJIAN :
i.Teknik Kad Gel
1.Buat ampaian 0.8% sel darah merah dengan menggunakan ID Diluent 2.
2.Masukkan 50 l ampaian sel tadi ke dalam mikrotiub yang telah dilabel.
3.Empar dengan menggunakan ID Centrifuge 12 S II selama 10 minit.
4.Baca keputusan ujian.
INTERPRETASI UJIAN :
Negatif tiada agglutinasi
Positif agglutinasi
TAJUK UJIAN : UJIAN KESERASIAN DARAH (TIUB)
OBJEKTIF :
Menguji keserasian darah antara antibodi dalam serum pesakit dengan antigen pada
darah penderma dan mendapat darah yang sesuai dan serasi bagi pesakit.
ALAT / RADAS :Tabung uji
Pipet pasteur / penitis kaca
Mesin serofuge (pengempar)
Waterbath
23
SOP
Mikroskop Olympus
REAGEN : Isotonik saline
LISS (Low ionic strength saline)
Coombs Control Cell (CCC)
Antihuman globulin (AHG)
BIOMATERIAL : Darah serum pesakit
Darah SDM penderma
PRINSIP UJIAN :
Antibodi pesakit yang spesifik akan bertindakbalas dengan antigen penderma yang
spesifik dan tindakbalas antibodi pesakit yang spesifik dengan antigen penderma
yang spesifik menghasilkan agglutinasi atau hemolisis. Ujian keserasian darah
dilakukan berdasarkan prinsip aglutinasi. Serum pesakit ditambah kepada sel darah
penderma. LISS (low ionic strength solution) ditambah untuk mempercepat tindak
balas antigen-antibodi. Selepas pengeraman antibodi yang tidak terikat akan
disingkirkan melalui proses pencucian sel dan reagen AHG (anti human globulin)
ditambah. Kehadiran hemolisis atau aglutinasi menunjukkan kehadiran antibodi
terhadap antigen tertentu pada sel darah merah penderma.
KAEDAH UJIAN :
1.Terima sampel darah dan borang permintaan jika mengikut spesifikasi.
2.Lakukan ujian pengumpulan darah penuh pesakit mengikut arahan kerja.
3.Tentukan darah penderma yang ingin buat ujian keserasian darah dengan darah
pesakit.
4.Empar sampel pesakit dengan menggunakan mesin pengempar untuk mengasingkan
serum daripada sel darah.
5.Buat 3% - 5% ampaian sel darah penderma dalam isotonik saline.
6.Masukkan 2 titik serum pesakit ke dalam tabung uji yang telah dilabelkan.
7.Masukkan 2 titik ampaian sel darah penderma ke dalam tabung uji tadi.
24
SOP
8.Sebatikan dan empar tabung uji pada kelajuan 3400 rpm selama 15 saat.
9.Masukkan 2 titik LISS ke dalam tabung uji tadi.
10.Sebatikan dan empar dalam watetbathpada suhu 37c selama 10 minit.
11.Empar pada kelajuan 3400 rpm selama 15 saat.
12.Resuspend dan periksa secara mikroskopoik untuk melihat agglutinasi.
13.Basuh sel sebanyak 3 kali dengan larutan normal saline.
14.Buang supernatan dengan sempurna pada cucian yang terakhir.
15.Masukkan 2 titik reagen AHG ke dalam tiub tadi.
16.Resuspend sel darah merah dan periksa secara makroskopik dan mikroskopik.
17.Jika keputusan negatif,titiskan 1 titik CCC.
18.Rekod semua keputusan ke dalam buku rekod,PPDK 5 dan buff kad.
Positif terdapat agglutinasi maka tidak serasi
Negatif tiada agglutinasi maka serasi
TAJUK UJIAN : UJIAN KESERASIAN DARAH (KAD GEL)

OBJEKTIF :
Menguji keserasian darah antara antibodi dalam serum pesakit dengan antigen pada
darah penderma dan mendapat darah yang sesuai dan serasi bagi pesakit.
ALAT / RADAS : Kad gel
Mikropipet
Tabung uji
ID Incubator 37 S I
ID Centrifuge 12 S II
25
SOP
REAGEN : ID Diluent 2 (LISS)
BIOMATERIAL : Darah - SDM penderma
Darah - Serum pesakit
PRINSIP UJIAN :
Teknologi gel ini ialah kawalan pengemparan serum atau sel darah melalui gel
dextran akrilamida.Pada bahagian atas mikrotiub terdapat reaction chamber yang
direka bentuk untuk membenarkan pengeraman dijalankan dahulu di atas gel
sekiranya perlu bahagian kolum pula memberikan masa yang sesuai bagi pemisahan
sel berlaku.Partikel gel bersifat poros bertindak sebagai medium tindak balas dan
penapis,yang mana agglutinasi sel yang besar akan terperangakp di atas gel kerana
tidak boleh melalui liang yang terdapat pada gel semasa pengemparan.Sementara sel
yang tidak beragglutinasi akan termendak di dasar kolum.Campuran gel yang
mengandungi anti human globulin (AHG) sebagai agen spesifik.Mikrotiub yang
mengandungi polispesifik AHG yang digunakan penyaringan antibodi,ujian
keserasian darah dan identifikasi antibodi.
KAEDAH UJIAN :
1.Terima sampel darah dan borang permintaan jika mengikut spesifikasi.
2.Lakukan ujian pengumpulan darah penuh pesakit mengikut arahan kerja.
3.Tentukan darah pendrema yang ingin buat ujian keserasian darah dengan darah
pesakit.
4.Empar sampel darah pesakit dengan menggunakan mesin pengempar untuk
mengasingkan serum daripada sel darah pesakit.
5.Buat 0.8% ampaian sel darah penderma di dalam tabung uji dengan mencampurkan
10 mikroliter sel darah merah padat ke dalam 1.0 ml ID Diluent 2 (LISS).
6.Buka kepingan aluminium yang menutupi miktiub yang diperlukan.
26
SOP
7.Masukkan 50 mikroliter suspensi sel darah penderma ke dalam mikrotiub gel kad
yang telah ditandakan untuk pesakit berkaitan.
8.Masukkan 25 mikroliter serum pesakit ke dalam mikrotiub gel kad yang telah
dimasukkan suspensi sel darah penderma.
9.Untuk kawalan (Auto Control) tambahkan 50 mikroliter suspensi darah pesakit .
10.Tambahkan 25 mikroliter serum pesakit pada kawalan (auto control).
11.Eram mikrotiub gel kad di dalam ID INCUBATOR 37 S I selama 15 minit pada
37c.
12.Empar mikrotiub gel kad ke dalam ID CENTRIFUGE 12 S II (pengempar) selama
10 minit.
Positif : agglutinasi akan terbentuk di atas permukaan gel atau di sepanjang kolum
gel.Keputusan adalah tidak serasi.
Negatif : Sel darah merah akan termendap di dasar mikrotiub.Keputusan adalah serasi.
TAJUK UJIAN : UJIAN TITRE 1/50
OBJEKTIF :
Mengkelaskan kumpulan darah O penderma sama ada ia adalah darah O kecemasan
atau darah O titer tinggi.
ALAT/RADAS : Tiub,pasteur pipet,pengempar dan waterbath
REAGEN : Saline
BIOMATERIAL : Sel kumpulan A,sel B dan serum penderma O
PRNSIP UJIAN :
Titer merupakan kepekatan atau kekuatan antibodi yang terdapat pada kumpulan
darah O.Ujian ini dilakukan untuk mengkelaskan kumpulan darah O samada ia
merupakan darah O kecemasan atau darah O titer tinggi.
27
SOP
KAEDAH UJIAN :
1.Sediakan pencairan bagi 1/50 untuk serum penderma menggunakan normal saline.
2.Masukkan 0.1 ml pencairan serum 1/50 ke dalam 2 tiub masing yang berlabel A dan
B.
3.Sediakan suspensi bagi 2% bagi sel A dan sel B dalam saline.
4.Tambahkan 0.1 ml suspensi sel A tadi ke dalam tiub berlabel A dan 0.1 ml suspensi
sel B ke dalam tiub berlabel B.
5.Empar pada 3000 rpm selama 15 saat.
6.Periksa sekiranya terdapat agglutinasi atau hemolysis secara makroskopik.
TAJUK UJIAN : UJIAN HEMOLISIN

OBJEKTIF :
Mengesan kehadiran hemolisin dalam kumpulan darah O penderma.
ALAT/RADAS : tiub,mesin pengempar dan waterbath
REAGEN : Saline
BIOMATERIAL : Sel kumpulan A,sel kumpulan B dan serum penderma O
PRNSIP UJIAN :
Hemolisin merupakan bahan yang menyebabkan hemoglobin dikeluarkan daripada
eritrosit dengan mengganggu integrity hemoglobin.
KAEDAH UJIAN :
1.Sediakan suspensi 4% sel darah A dan sel B dalam saline.
28
SOP
2.Massukkan 0.1 ml suspense sel A ke dalam tiub yang berlabel A dan 0.1 ml
suspensi sel B ke dalam tiub berlabel B.
3.Tambahkan 0.1 ml serum ke dalam setiap tiub.
4.Sebatikan dan eram tiub pada 37c selama 60 minit.
5.Empar pada 3000 rpm selama 1 minit.
6.Periksa supernatan sekiranya terdapat hemolisis yang mana menunjukkan kehadiran
hemolisin dalam serum.
Positif supernatan berwarna kemerahan
Negatif tiada perubahan pada supernatan
TAJUK UJIAN : UJIAN Du

OBJEKTIF :
Mengesan antigen D yang lemah pada darah pesakit.
ALAT/RADAS : Tabung uji
Pipet pasteur
REAGEN : Normal Salin
Reagen Anti D
Antihuman globulin
BIOMATERIAL : Darah Darah Rhesus negatif
PRINSIP UJIAN :
Ujian D adalah untuk pengesanan antigen D yang lemah pada darah pesakit. Antigen
rhesus utama boleh hadir dalam pelbagai kombinasi dimana ia terdiri daripada 417
asid amino yang merentasi membrane sel darah merah sebanyak 12 kali. Lekuk kecil
berada atas membran selebihnya terbenam dalam membran sel.
KAEDAH UJIAN :
29
SOP
1.Cuci sel sebanyak 3 kali dengan saline dan sediakan 5% suspensi.
2.Tambah 2 titik Anti-D dan 1 titik suspensi 5% ke dalam tabung uji yang dilabelkan.
3.Emparkan tiub tersebut dan perhatikan agglutinasi.
4.Eram pada suhu 37C selama 15 minit.
5.Keluarkan tabung uji dan cuci sel sebanyak 3 kali.
6.Tambahkan 2 titik AHG.
7.Empar pada 3000 rpm selama 15 saat.
8.Periksa sekiranya terdapat agglutinasi secara makroskopik dan mikroskopik.
Terdapat agglutinasi Darah adalah rhesus positif, terdapat kehadiran antigen D yang
kuat.
Tiada agglutinasi Darah adalah rhesus negatif, tidak terdapat kehadiran antigen D
yang lemah.
TAJUK UJIAN : PROSEDUR GROUP,SCREEN DAN HOLD (GSH)
OBJEKTIF :
Menentukan kumpulan darah dan mengesan antibodi untuk penyediaan darah bagi
pesakit yang memerlukan darah untuk pembedahan.
ALAT/RADAS : tiub,pasteur pipet,mesin pengempar dan waterbath
REAGEN : Saline,LISS,Bovine albumin,SELECTOGEN 1,SELECTOGEN

2,AHG,Anti A,Anti B,Anti AB dan Anti D
BIOMATERIAL : Darah SDM pesakit
PRNSIP UJIAN :
30
SOP
Prosedur Group,Screen dan Hold dilakukan intuk menyediakan darah bagi
pembedahan yang melibatkan 2 beg darah atau kurang.Penetuan ABO dan Rhesus
serta ujian penyaringan akan dilakukan untuk menetukan beg darah yang bakal
diberikan kepada pesakit.
KAEDAH UJIAN :
1.Empar darah pesakit untuk mengasingkan serum dari sel darah.
2.Jalankan ujian penentuan ABO dan Rhesus
3.Pisahkan serum daripada sel darah merah padat pesakit.
4.Masukkan 2 titik serum ke dalam tiub yang dilabelkan 1 dan 2.
5.Masukkan 1 titik sel antibody screening 1 ke dalam tiub 1, 1 titik sel antibodi
screening 2 ke dalam tiub 2.
6.Sebatikan, empar, dan periksa secara makroskopik untuk agglutinasi (Room
Temperature).
7.Masukkan 2 titik LISS.
8.Sebatikan dan eram dalam waterbath pada suhu 37C selama 10 minit.
9.Empar selama 15 saat pada kelajuan 3400 rpm.
10.Periksa hemolisis, resuspend, dan periksa secara makroskopik dan mikroskopik
untuk aglutinasi.
11.Basuh sel 3 kali dengan saline dan buang saline sekering-keringnya pada basuhan
terakhir.
31
SOP
12.Masukkan 2 titik AHG ke dalam tiub.
13.Sebatikan dan empar selama 15 saat pada kelajuan 3400 rpm.
14.Resuspend sel perlahan-lahan dan periksa secara makroskopik dan mikroskopik
untuk aglutinasi.
Positif Tidak serasi ( tidak boleh ditransfusikan darah)
Negatif Serasi ( dibenarkan transfusi darah)
PENGENALAN UNIT BIOKIMIA

Dalam makmal biokimia di Hospital Sultan Haji Ahmad Shah Temerloh,Pahang
terbahagi kepada dua iaitu makmal biokimia dan makmal immunoassay. Kaunter
penerimaan spesimen di makmal ini terbahagi kepada dua iaitu kaunter wad dan
kaunter untuk pesakit luar terutamanya dari KP1 (Klinik Pakar 1), KP2 (Klinik Pakar
2) dan KP3 (Klinik Pakar 3). Di kaunter wad, spesimen yang diterima adalah dari
semua bahagian wad yang terdapat di dalam Hospital Sultan Haji Ahmad Shah dan
dari OPD (Out Patent Department) serta beberapa lagi dari Klinik lain. Spesimen
yang telah diterma dari kaunter akan diasingkan mengikut bahagian bahagian
tertentu. Dalam makmal biokimia ia menjalankan beberapa jenis ujian rutin seperti
ujian Alanine Transferase (ALT), ujian Alkaline Phosphate (ALP), ujian Aspartate
Transferase (AST), ujian Amylase, ujian Creatinine Kinase (CK), ujian Lactate
Dehydrogenase (LDH), ujian total protein, ujian Albumin, ujian Globulin, ujian
Bilirubin, ujian Kalcium, ujian Kolesterol, ujian Elektrolit (Na+, K+, Cl-), ujian
Glukosa, ujian Iron, ujian Fosfat, ujian Urea, ujian Urik asid,ujian Lipid Profil, ujian
Liver Function Test (LFT), ujian High Density Lipoprotein (HDL), ujian Low Density
Lipoprotein (LDL), ujian Serum Trigliserida dan ujian Magnesium. Semua ujian ini
dijalankan dalam satu mesin iaitu menggunakan mesin ARCHITECTplus c4000.
32
SOP
Ujian HbA1C juga dijalankan dalam makmal ini dan menggunakan mesin yang sama
tetapi hanya kaki tangan makmal saja yang melakukan ujian HbA1C kerana ia
memerlukan proses kerja yang lama dan berhati hati. Selain ujian di atas, terdapat
juga ujian Blood Gases (ABG) terdiri daripada Vena Blood Gases dan Arterial Blood
Gases yang dilakukan dalam makmal biokimia menggunakan mesin Cobas b221 yang
dilakukan oleh kaki tangan makmal sahaja.Ujian urine FEME,ujian blood
osmolality,ujian urine osmolality,ujian urine pregnancy test,ujian urine microalbumin
serta ujian urine paraquat dilakukan di bahagian urin serta sampel yang tidak
dijalankan di makmal biokimia akan dihantar ke HTAA (Kuantan).
TAJUK UJIAN : UJIAN ASID PHOSPHATASE

ALAT/RADAS : Sampel serum
Mesin modular
PRINSIP UJIAN :
Fosfat bertindak dengan asid sulfurik membentuk komplek ammonium
phosphomolybdate dan ammonium molybdate.
KAEDAH UJIAN :
1. Tiub yang berlabel dengan bar kod dimasuk ke dalam mesin Modular.
2. Persampelan,pemindahan reagen,pencampuran dan pemprosesan dilakukan oleh
mesin Modular secara automasi.
3. Bacaan direkod dalam sistem maklumat hospital (LIS).
Serum : 0.87 1.45 mmol/L
33
SOP
TAJUK UJIAN : UJIAN ALANINE TRANFERASE

OBJEKTIF :
Untuk menapis atau memantau rawatan untuk penyakit hati
atau tulang dan
mengukur jumlah enzim di dalam darah. ALT banyak terdapat terutamanya di dalam
hati,dan jumlah kecil juga boleh di dapati dalam buah pinggang,jantung,otot serta
pankreas.
Mikropipet.
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN : B NADH.
Laktat Dehidrogenase.
L Alanin.
a Ketoglutarik Asid
BIOMATERIAL : Serum pesakit
PRINSIP UJIAN :
34
SOP
ALT merupakan enzim yang dijumpai terutamanya pada sel hati dan dalam kuantiti
yang sedikit dalam buah pinggang, jantung dan otot rangka. Ia selalunya digunakan
bersama sama AST bagi mengukur fungsi hati dan mendiagnos penyakit yang
berkaitan dengan hati.
KAEDAH :
1.
Tiub yang berlabel dengan bar kod dimasuk ke dalam mesin Modular.
2. Persampelan,pemindahan reagen,pencampuran dan pemprosesan dilakukan

oleh mesin Modular secara automasi.
Julat normal : Lelaki
up to 41 U/L
Perempuan
up to 33 U/L
TAJUK UJIAN : UJIAN ALKALINE PHOSPHATASE

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN : 2 Amino 2 methilpropanal
Magnesium
Zink Sulfat
HEDTA
4 Nitrophenil Fosfat
PRINSIP UIJAN :
p-nitrophenyl phosphate bertindak dengan air yang mangkin oleh phosphatases
menghasilkan phosphate dan p-nitrophenol dimana p-nitrophenol diukur secara
photometrically.
KAEDAH UJIAN :
35
SOP
Julat normal : Lelaki 40-108 U/L
Perempuan 35-104 U/L
TAJUK UJIAN : UJIAN ASPARTATE TRANSFERASE (AST)

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN : B NADH
Malate Dehydrogenase
Lactate Dehydrogenase
L Aspartate
a Ketoglutarate
PRINSIP UJIAN :
-ketoglutarate bertindak dengan L-aspartate menghasilkan L-glutamate dan
oxaloacetate yang dimangkin oleh aspartate transaminase.Seterusnya, oxaloacetate
bertindak dengan NADH dan H+ menghasilkan L-malate dan NAD+ yang dimangkin
oleh malate dehydrogenase.
KAEDAH UJIAN :
36
SOP
Lelaki
Up to 40 U/L
Perempuan
Up to 32 U/L
TAJUK UJIAN : UJIAN AMYLASE

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN /BAHAN : 2 Chloro 4 Nitrophenyl a D Maltotrioside
Sodium Chloride
Calcium Acetate
Potassium Thiocyanate
PRINSIP UJIAN :
Oligosakarida bertindak dengan air menghasilkan ethylidene-glucose 5,glucose 2 pnitrophenol(G2PNP), ethylidene-glucose 4, glucose 3 p-nitrophenol(G3PNP),
ethylidene-glucose 3 dan glucose 4 p-nitrophenol (G4PNP) yang dimangkin oleh amilase.Seterusnya, G2PNP, G3PNP dan G4PNP bertindak dengan air menghasilkan
p-nitrophenol dan glukosa dihidrolisis oleh -glukosidase.
KAEDAH UJIAN :
Serum
28-100 U/L
Urin 24 jam
<410 U/24 h
37
SOP
TAJUK UJIAN : UJIAN CRETININE KINASE (CK)

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN /BAHAN : CK (Creatinine Kinase)
CPK (Creatine Phosphoskinase)
PRINSIP UJIAN :
Creatine
phosphate
bertindak
dengan
ADP
menghasilkan
creatine
dan
tenaga(ATP).Seterusnya,glukosa bertindak dengan ATP menghasilkan glucose 6

phosphate dan ADP yang dimangkin oleh hexokinase.Seterusnya, glucose 6
phosphate bertindak dengan NADP menghasilkan gluconate-6-phosphateI,NADPH
dan H yang dimangkin oleh glucose 6 phosphate dehydrogenase
KAEDAH UJIAN :
Lelaki
39-308 U/L
Perempuan
26-192 U/L
TAJUK UJIAN : UJIAN LACTATE DEHYDROGENASE (LDH)

38
SOP
Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : Diethanolamin
L - Litium Laktat
B NAD
PRINSIP UJIAN :
L-lactate diubah kepada piruvat yang dimangkin oleh lactate dehdrogenase dimana
proses penurunan NAD+ kepada NADH dan H+ berlaku dalam tindakbalas
ini.Seterusnya,NADH diukur pada absorban 340nm.
KAEDAH UJIAN :
Lelaki
135-225 U/L
Perempuan
135-214 U/L
Kanak-kanak
120-300 U/L
Bayi
225-600 U/L
TAJUK UJIAN : UJIAN TOTAL PROTEIN

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : Sodium Potassium Tartrat
Sodium Hidrosida
Potassium Iodid
Copper Sulfate
39
SOP
Bromcresol Purple
PRINSIP UJIAN :
Divalent copper bertindak dengan protein total dalam larutan alkali membentuk
kompleks berwarna ungu.
KAEDAH UJIAN :
Premature
30-60 g/L
Newborn
46-70 g/L
1 weak
44-76 g/L
7 month-12 month
51-73 g/L
1 year-2 year
56-75 g/L
>3 years
60-80 g/L
TAJUK UJIAN : UJIAN ALBUMIN

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : Sampel serum
PRINSIP UJIAN :
Pengukuran albumin dalam serum berdasarkan pengikatan kuantitatif dengan

indikator 3, 3, 5.5 tetrabromo-m cresol sulphonephtalein pada 578nm dimana
bacaan absorban berkadar terus dengan kepekatan albumin dalam sampel.
KAEDAH UJIAN :
1.Sampel (plan tube) yang diterima di kaunter penerimaan sampel akan diempar pada
4000rpm selama 5 minit.
2.SCAN BARKOD
INTERNAL REGISTRATION
3.Serum pesakit letak ke dalam rak sampel HITACHI
UNIT RECEIVE
40
SOP
4.Apabila serum pesakit tidak mencukupi akan dipindahkan ke dalam cup HITACHI.
5.Printkan barkod yang baru dan tampal pada cup HITACHI.
6.Masukkan serum pesakit ke dalam mesin HITACHI.
7.Tekan skrin komputer START akan menunjukkan data sampel pesakit.
8.Skrin komputer paparkan OPERATING SYSTEM .
9.Bacaan diambil dan keputusan dimasukkan ke dalam EFISIEN LIS.
10.Keputusan akan diperiksa dan disahkan.
Adults
35-52 g/L
Newborn (0-4 days)
28-44 g/L
Child (5 days-14 years)
38-54 g/L
Child (15 years-18 years)
32-45 g/L
TAJUK UJIAN : UJIAN TOTAL BILIRUBIN

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : Surfaktan
HCI
2, 4 dikloroanilin
Sodium Nitrit
PRINSIP UJIAN :
Bilirubin tak langsung dibebaskan oleh detergen dan bilirubin total digabung dengan
2,5-dichlorophenyl diazonium tetrafluoroborate dalam keadaan asid kuat untuk
membentuk azobilirubin yang berwarna red azo-dye.
KAEDAH UJIAN :
2. Persampelan,pemindahan reagen,pencampuran dan pemprosesan dilakukan oleh
mesin Modular secara automasi.
41
SOP
Premature
1 day
17.1-103 mol/L
2 day
103-137 mol/L
3-5 day
171-257 mol/L
Neonates full term

1 day
34.2-103 mol/L
TAJUK UJIAN : UJIAN KALSIUM

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
BIOMATERRIAL : Sampel serum dan urin
REAGEN/BAHAN : Kalsium
PRINSIP UJIAN :
Bertindak dengan o-cresolphthalein complexone yang menghasilkan kompleks
kalsium o-cresolphthalein dalam larutan alkali.
KAEDAH UJIAN :
Adult
60-90 tahun
2.19-2.54 mmol/L
> 90 tahun
2.04-2.39 mmol/L
Children
42
SOP
0-10 days
1.89-2.59 mmol/L
10 days-2 years
2.24-2.74 mmol/L
2-12 years
2.19-2.69 mmol/L
12-60 years
2.09-2.54 mmol/L
TAJUK UJIAN : UJIAN TOTAL CHOLESTEROL

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : 4-Aminoantipirin
Sodium kolat
Kolesterol esterase
Kolesterol osidase
Horseradish peroksidase
-Hidroxybenzene sulfonate
Surfaktan
Buffer
BIOMATERRIAL : Serum pesakit

PRINSIP UJIAN :
Kolesterol ester bertindak dengan air menghasilkan kolesterol bebas dan asid lemak
yang dimangkin oleh chlolesterol esterase.Seterusnya,kolesterol bebas diubah kepada
cholest-4-en-3-one dan hydrogen peroxide yang dimangkin oleh cholesterol oxidase
dengan bantuan oksigen.Hydrogen peroxide bertindak dengan 4-aminophenazone dan
phenol menghasilkan kompleks 4-(p-benzoquinone-monoimino)-phenazone berwarna
red dyestuff dan air.
KAEDAH UJIAN :
43
SOP
TAJUK UJIAN : UJIAN ELECTROLYTES (NA,K,CI)

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : Sodium
Potassium
Klorida
Buffer
Clearning fluid
Sodium Azide
Lyophilized cleaning solution
Prozymo 10

KAEDAH UJIAN :
2.SCAN BARKOD
UNIT RECEIVE
TAJUK UJIAN : UJIAN GLUKOSA

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : NAD
44
SOP
G 6 PDH
Heksokinase
ATP 2Na
PRINSIP UJIAN :
Glukosa bertindak dengan adenosine triphosphate(ATP) menghasilkan glucose 6
phosphate
dan
adenosine
diphosphate
(ADP)
yang
dimangkin
oleh
hexokinase.Seterusnya, glucose 6 phosphate bertindak dengan NADP+ menghasilkan

gluconate -6- phosphate,NADPH dan H+ yang dimangkin oleh glucose 6 phosphate
dehydrogenase.
KAEDAH UJIAN :
Plasma glucose fasting

Normal
<6.1 mmol/L
Diabetes mellitus
7.0 mmol/L
TAJUK UJIAN : UJIAN IRON

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
KAEDAH UJIAN :
45
SOP
2.SCAN BARKOD
UNIT RECEIVE
TAJUK UJIAN : UJIAN FOSFAT

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : fosfat
PRINSIP UJIAN :
Fosfat
bertindak
dengan
asid
sulfurik
membentuk
komplek
ammonium
phosphomolybdate dan ammonium molybdate.

KAEDAH UJIAN :
46
SOP
2.SCAN BARKOD
UNIT RECEIVE
Serum
0.87-1.45 mmol/L
TAJUK UJIAN : UJIAN UREA

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : NADH
-Ketoglutaric Acid
urease (jack bean)
GLD (Beef liver)
Adenosine Diphosphate
PRINSIP UJIAN :
Urea bertindak dengan air membentuk ammonia dan karbon dioksida yang dimangkin
oleh urease.Seterusnya, -ketoglutarate bertindak dengan ammonia dan NADH
menghasilkan L-glutamate,NADH dan air yang dimangkin oleh glutamate
dehydrogenase.
KAEDAH UJIAN :
47
SOP
Remaja
1.7-8.3 mmol/L
Premature
< 2.7 mmol/L
Neonates
< 7.0 mmol/L
6 bulan
< 7.0 mmol/L
TAJUK UJIAN : UJIAN ASID URIK

Mikropipet
Mesin HITACHI
Rak sampel
Cup HITACHI
REAGEN/BAHAN : 4 Aminoantipyrine
TBHB
Urikase
Perosidase
TRIS Buffer
PRINSIP UJIAN :
Asid urik bertindak dengan air dan oksigen menghasilkan allantoin, karbon dioksida
dan hydrogen peroxide yang dimangkin oleh uricase.Hydrogen peroxide bertindak
dengan H+,buffer dan 4-aminophenazone menghasilkan quinine-diimine dye dan air
dimangkin oleh peroxidise.
KAEDAH UJIAN :
48
SOP
Lelaki
202-417
mol/L
Perempuan
143-339
mol/L
TAJUK UJIAN : UJIAN BLOOD GASES (VENA/ARTERIAL BLOOD GASES)

ALAT/RADAS : Mesin Nova Biomedical
BIOMATERIAL : Sampel darah
PRINSIP UJIAN :
Pengukuran berdasarkan elektrokimia dimana mengukur voltan atau arus elektrik
(current) berlaku pada sel elektrokimia di antara kimia dengan sistem elektrikal.Setiap
elektrod atau sensor khas dalam mesin untuk mengukur bahan tertentu dimana sensor
menghasilkan
mengukur
signal
keupayaan
elektrikal
dihasilkan
melalui
oleh
mekanisme
transducer.Potentiometry
sensor.Amperomtery
terlibat
dalam
mengaplikasikan voltan kepada sensor dan mengukur arus elektrik(current) yang

dihasilkan.Signal elektronik tersebut ditapis dan diubah kepada pengukuran kepekatan
pO2,pCO2 dan pH dalam sampel.
KAEDAH UJIAN :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Picagari yang mengandungi darah disebatikan menggunakan tapak tangan.

Barkod dimasukkan pada mesin.
Picagari dimasukkan pada mesin dan sampel disedut.
Butang aspirate sample ditekan dan sampel disedut.
Picagari dikeluarkan dari mesin.
Keputusan dibaca.
Arterial
Venous
pH
7.35-7.45
7.31-7.41
pCO2
35-45mmHG
41-51mmHG
pO2
>80mmHG
30-40mmHG
Bicarbonate Actual (HCO3-)
21-28mmol/L
49
SOP
Base Excess (ecf),BEecf
-3 hingga +3 mmol/L
TAJUK UJIAN : UJIAN PENYARINGAN/PENGESAHAN DADAH

ALAT/RADAS : Hitachi cup
Mesin Hitachi 902
BIOMATERRIAL : Sampel pesakit
KAEDAH UJIAN :
1. Barkod dan jenis ujian dimasukkan pada sistem mesin.
2. Sedikit sampel urin dimasukkan ke dalam hitachi cup dan di masukkan ke
dalam mesin.
3. Sampel diproses.
Morfin
Positif : >300
Negatif :<300
Kanabis
Positif : >100
Negatif : <100
50
SOP
UJIAN PENGESANAN ( THIN LAYER CHROMATOGRAPHY)
MORFIN
BAHAN / RADAS :
1. Sampel urin
2. 50% HCl
3. Extraction solvent (isopropanol, chloroform)
4. K2Co3 70%
5. Borate buffer
6. Methanol
7. Ethyl Acetate
8. Amonia
9. Iodoplatinade
10. Dragonderoff Reagent
11. Shaker
12. Waterbath
13. Centrifuge
14. Tabung uji
15. Kertas turas
16. Pengering rambut
17. TLC plate
PRINSIP UJIAN :
Untuk mengesan morfin menggunakan kaedah tindak balas komplek antigen antibodi
immunoassay.
KAEDAH :
HYDROLYSIS
10ml urin ditambah dengan 1ml 50% HCl

Campuran dipanaskan selama 30 minit pada 1000c
EXTRACTION
15ml extraction solvent ditambah ke dalam campuran tadi

[isopropanol (1) : chloroform (9)]
Campuran disebatikan selama 5 minit menggunakan shaker
Campuran diempar selama 3 minit, 3000rpm
Lapisan bawah campuran dibuang
2-3 ml K2Co3 70% ditambah sehingga pH 9-9.2
5ml Borate buffer ditambah
15ml extraction solvent ditambah
51
SOP
Campuran disebatikan selama 5 minit menggunakan shanker

Campuran diempar selama 3 minit, 3000rpm
Lapisan atas dibuang
Campuran dituras menggunakan kertas turas
CONCENTRATION
Hasil turasan dikeringkan pada suhu 700c
THIN LAYER CHROMATOGRAPHY (TLC)
50ml methanol ditambah pada hasil turasan yang telah dikeringkan

Spot di atas TLC plate menggunakan tiub kapilari
TLC plate diletak ke dalam balang kaca yang mengandungi
Chromatography solvent
[Ethyl Acetate (85) : Methanol (10) : Amonia (5)]
DETECTION
TLC plate di sembur dengan Iodoplatinade (dibiar 45 minit)

TLC plate disembur dengan Dragonderoff Reagent
Negatif : tiada deep blue spot
Positif : deep blue spot
KANABIS
BAHAN / RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Sampel urin
10ml KOH
1M KH2PO4
3M HCl
Extraction solvent (Cyclohexane, Ethyl Acetate)
Kertas turas Whatman No.1
Cyclohexane
52
SOP
8. TLC plate
9. Chromatography solvent (Ethyl Acetate, Methanol, Amonia, Air)
10. Fast Blue BB
11. Waterbath
12. Shaker
13. Tabung uji
PRINSIP UJIAN :
Untuk mengesan kanabis menggunakan kaedah tindak balas antigen antibodi
immunoassay.
KAEDAH :
HYDROLYSIS
10ml urin dicampur dengan 1ml 10ml KOH

Campuran dieram pada suhu 500c, 30minit
Campuran disejukkan, 1ml 1M KH2PO4 ditambah
3M HCl ditambah sehingga pH 2-3
EXTRACTION
15ml extraction solvent ditambah

[Cyclohexane (24) : Ethyl Acetate (1)]
Campuran disebatikan selama 30 minit pada kelajuan yang rendah
CONCENTRATION
Lapisan bawah dibuang

Campuran dituras dengan kertas turas Whatman No.1
Hasil turasan dikeringkan pada suhu 400c
THIN LAYER CHROMATOGRAPHY (TLC)
250ml Cyclohexane ditambah ke dalam hasil turasan yang telah
dikeringkan
Spot pada TLC plate
TLC plate diletakkan ke dalam balang kaca yang mengandungi
Chromatography solvent
[Ethyl Acetate (24) : Methanol (10) : Amonia (2) : Air (1)]
DETECTION
53
SOP
TLC plate disembur dengan Fast Blue BB
Negatif : tiada pink spot
Positif : pink spot
TAJUK UJIAN : UJIAN PREGNANCY TEST

ALAT/RADAS : Urine pregnancy test kit
REAGEN/BAHAN : Sampel urin
PRINSIP UJIAN :
Ujian ini berdasarkan prinsip double antibody sandwich dimana strip mengandungi
monoclonal anti-HCG antibody bertindak dengan hormon human chorionic
gonadotropin
(HCG)
yang
terdapat
pada
sampel
urin
membentuk
kompleks.Kompleks tersebut terperangkap pada test line yang mengandungi

polyclonal anti-HCG antibody pada strip dan menghasilkan warnanya.
54
SOP
BIOMATERRIAL : urine pesakit perempuan
KAEDAH UJIAN :
1. Strip dicelup ke dalam sampel sehingga paras yang ditetapkan.
2. Strip diangkat dan dibiar selama 5 minit.
3. Pemerhatian dilakukan.
TAJUK UJIAN : UJIAN FEME

ALAT/RADAS : Mesin Uriscan
REAGEN/BAHAN : Strip urin dan sampel urin rawak
PRINSIP UJIAN :
Bilirubin
Bilirubin bertindak dengan garam diazonium menghasilkan azodye.
Urobilinogen
4-diethylaminobenzaldehyde bertindak dengan urobilinogen menghasilkan kompleks
berwarna merah jambu dimana tindakbalas ini berlaku dalam keadaan asid.
Ketone
Acetoacetic acid bertindak dengan nitroprusside menghasilkan kompleks berwarna
ungu.
55
SOP
Protein
Apabila pH ditetapkan oleh buffer,indicator dye menghasilkan ion H+ akibat
kehadiran protein yang menyebabkan perubahan warna dari kuning ke hijau.
Nitrite
Nitrite
bertindak
dengan
aromatic
amine
menghasilkan
garam
diazonium.Seterusnya,garam diazonium bertindak dengan aromatic compound

menghasilkan azo dye yang berwarna merah jambu.
Glukosa
Glukosa bertindak dengan oksigen menghasilkan glucuronic acid dan hydrogen
peroksidase.Seterusnya, hydrogen peroksidase bertindak kromogen menghasilkan
oxidized chromogen dan air yang dimangkin oleh peroksidase.
pH
Ujian berdasarkan prinsip double indicator yang memberi julat pada warna yang
merangkumi semua julat pH bagi urin.
Spesifik gravity
Ujian ini menunjukkan kepekatan ion dalam urin yang berkaitan dengan kaedah
refractometric.Dengan kehadiran kation,proton dibebaskan oleh agen complexing
yang akan menghasilkan warna.
Leukosit
Pyrrole amino acid ester dihidrolisis menghasilkan 3-hydroxy-5-phenyl pyrrole yang
dimangkin oleh esterase yang terdapat leukosit bergranul.
Darah
Ujian
berdasarkan
peroksidase
dimana
ia
memangkinkan
reaksi
organik
hydroperoxide dan tetramethylbenzidine.

56
SOP
KAEDAH UJIAN :
1. Sampel urin disebatikan
2. Strip diambil dan dimasukkan dalam urin kontainer yang mengandungi urin.
3. Strip diletak pada tisu selama 1-2 second supaya urin berlebihan dapat
disingkirkan.
4. Hasil dibaca pada mesin urometer.
Ujian
Protein
Blood
Leukosit
Nitrite
Glukosa
Keton
Ph
Specific graviti
Bilirubin
TAJUK UJIAN : URINE PARAQUAT
Nilai normal
15-30mg/dL
0.015-0.062mg/dL
5-15/hpf
0.06-0.1g/dL
75-125mg/dL
5-10mg/dL
4.6-8.0
1.001-1.035
0.4-0.8mg/dL
REAGEN/BAHAN : Sodium hydroxide

Natrium dithionite
PRINSIP UJIAN :
Ujian ini dijalankan bagi pengesanan racun yang terdapat di dalam badan. Sampel
urin akan ditambah dengan sodium hydroxide bagi memberikan pH alkali kepada
urin. Natrium dithionate ditambah untuk melihat perubahan warna pada urin jika
terdapat racun dalam badan.
BIOMATERRIAL : Sampel urin
KAEDAH UJIAN :
1.
Sodium hyroxide dimasukkan ke dalam sampel urin.
2. Kemudian sedikit natrium dithionite dimasukkan ke dalam sampel urin dan

sebatikan.
3. Pemerhatian dilakukan sama pada berlaku perubahan warna pada urin.
57
SOP
Ada perubahan warna (biru atau hijau) positif
Tiada perubahan warna negatif
PENGENALAN UNIT HEMATOLOGI
Makmal Hematologi di Hospital Sultan haji Ahmad Shah Temerloh,Pahang

menjalankan beberapa jenis ujian iaitu ujian Full Blood Count (FBC), ujian
Prothrombin Time (PT), ujian Partial Thrombopastin Time (PTT), ujian Eritrosit
Sedimen Retikulosit (ESR), ujian Pencelupan Vital Supra (RETIC COUNT), ujian
penyedian Filem Darah Nipis (FDN),ujian G6PD,ujian D-Timer,serta ujian
CD4/CD8.Ujian FBC dijalankan bagi mengesan jumlah sel darah merah dan sel darah
putih serta platelet samada dalam julat normal ataupun abnormal.Ujian PT, PTT
dijalankan bagi mengesan untuk memastikan samada pesakit tersebut mempunyai
haemostasis yang normal ataupun abnormal. Disamping itu, terdapat beberapa ujian
lain yang dilakukan di dalam Makmal Hematologi salah satunya adalah ujian G6PD.
Ujian G6PD dilakukan biasanya pada bayi yang baru lahir. Terdapat juga ujian D
Dimer yang dilakukan dalam Makmal Hematologi, iaitu merupakan ujian khas dan
hanya dilakukan oleh kaki tangan makmal sahaja. Dalam Makmal ini mempunyai dua
kaunter penerimaan spesimen iaitu kaunter luar terutamanya untuk pesakit luar seperti
KP1 (Klinik Pakar 1), KP2 (Klinik Pakar 2) dan KP3 (Klinik Pakar 3). Manakala
58
SOP
kaunter dalam penerimaan spesimen dari semua wad yang berada dalam Hospital ini
dan penerimaan spesimen dari OPD (Out Patent Department).
TAJUK UJIAN : UJIAN PENGIRAAN DARAH PENUH (FBC)

ALAT/RADAS : Mesin pentra DX120 analyzer
REAGEN/BAHAN : WBC lyse
HGB lyse
Diluent/sheath
PRINSIP UJIAN :
Mengira dan menganalisa kandungan jenis sel darah melalui pembezaan besrat
molekul setiap jenis sel darah.
BIOMATERRIAL : Sel darah merah pesakit
KAEDAH UJIAN :
1.Sampel yang diterima akan disebatikan dengan menggunakan mesin mixer
sebelum ujian dijalankan.
2.Nama dan kad pengenalan pesakit akan ditaip pada skrin mesin.
3.Letakan tiub yang mengandungi spesimen darah menyentuh probe.
4.Tekan panel dibelakang probe untuk memulakan sedutan spesimen.
5.Biarkan spesimen disedut sehingga probe naik keatas yang menandakan proses
sedutan telah tamat.
6.Letakan spesimen di rak yang disediakan.
7.Spesimen tadi akan melalui proses pencairan dan pengiraan sel- sel darah putih, sel
darah merah dan platelet.
59
SOP
8.Setelah pengiraan selesai keputusan akan keluar di skrin dan direkod dalam borang
permintaan ujian.
9.Keputusan akan dikaji, sekiranya memuaskan laporan akan direkod dan
dikeluarkan. Tetapi jika keputusan tidak memuaskan, ujian akan diulangi.
Ujian
Unit
Julat normal
Sel darah putih
109/L
4.0-11.0
Lelaki:13.0-18.0
Hemoglobin
g/dL
Mean platelet volume
fL
7.4-10.4
Retikulosit
0.2-2.0
Hematokrit
35-47
Mean Cell Volume

(MCV)
fL
76.0-96.0
Mean Cell
Haemoglobin(MCH)
pg
27.0-32.0
Mean Cell Haemoglobin

Concentration(MCHC)
g/dL
30.0-35.0
Red Blood Cell

Distribution Width(RDW)
13.0-14.4
Total Red Blood Cell

Count (TRBC)
1012/L
4.5-6.5
Platelets
109/L
150-400
Neutrofil
40-75
Perempuan:11.5-16.0
60
SOP
Limfosit
20-45
Monosit
2-10
Eosinofil
1-6
Basofil
0-1
TAJUK UJIAN : Ujian PT/PTT/INR

ALAT/RADAS : Mesin STA COMPACT
REAGEN/BAHAN : Sampel darah(sodium citrate)
Mesin pengempar
PRINSIP UJIAN :
Untuk mengesan kekurangan bagi faktor-faktor pembekuan
BIOMATERRIAL : Sel darah merah pesakit
KAEDAH UJIAN :
1. Sampel diempar selama 10minit pada kelajuan pengempar 3000rpm
2. Bar kod sampeldi scan dan sampel dimasukkan dalam mesin STA COMPACT.
3. Keputusan dibaca
PT
13 saat
PTT
35 - 45 Saat
INR
13 saat
61
SOP
TAJUK UJIAN : UJIAN ESR
PRINSIP UJIAN :
Untuk mengetahui kadar pemendapan sel darah merah
BAHAN/RADAS: Sampel darah(tiub westrgen)

Mesin ESR AUTO PLUS
PROSEDUR UJIAN :
1.
2.
3.
4.
Sampel disebatikan
Bar kod sampel direkod.
Tiub westergen dimasukkan dalam mesin
Keputusan dibaca.
-
Lelaki
1-7mm/jam
Perempuan
1-9mm/jam
Kanak-kanak
1-15mm/jam
62
SOP
TAJUK UJIAN : UJIAN G6PD

PRINSIP UJIAN :
Mengesan kehadiran dan kandungan enzim Glikos-6-phosphate dehidrogenase dalam
darah bayi.Sampel darah yang diuji akan bercahaya di bawah cahaya ultra ungu
sekiranya mempunyai lebih daripada 20% NADPH yang terhasil di dalam sel-sel
darah merah yang mempunyai G6PD.Tetapi tidak akan menunjukkan sebarang
tindakbalas seandainya kurang daripada nilai tersebut.
BAHAN/RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Sampel darah (whatman no 1)

Tabung uji
punch hole
Pengering rambut
Rak tabung uji
Pipet
UV lamp Box
PROSEDUR UJIAN :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Sampel atas kertas whatman dikeringkan dan ditebuk 5mm diameter

Dimasukkan dalam tabung uji
50ul reagen R1a dipipet dan dimasukkan kedalam tabung uji
Dibiarkan pada suhu bilik selama 10-15 minit
Ambil sampel 10-12ul lelatkan di atas kertas
Keringkan kertas tesebut
Keputusan dibaca.
Positif:tiada cahaya flouresen
Negatif:ada cahaya flouresen
63
SOP
PENGENALAN UNIT SITOLOGI

Bagi makmal sitologi sampel yang diterima adalah, sampel gyne, sampel non-gyne
dan FNAC. Selepas pemprosesan sampel, sampel akan diwarnakan dengan
pencelupan PAP dan giemsa. Kemudian ia akan dimount dan label. Kemudian, ia akan
diperiksa di bawah mikroskop.
64
SOP
TAJUK UJIAN : PENYEDIAAN SLAID SITOLOGI DARI SPESIMEN BODY FLUID
ALAT/RADAS : Slaid
Pipet plastik
Coplin jar
Pengering rambut
Pengempar
Tiub emparan
Pensil
REAGEN : 95% alcohol
Etanol mutlak
BIOMATERIAL : Non-cytology Cecair badan
KAEDAH UJIAN :
1.Tuang semua spesimen ke dalam tiub emparan.
2.Masuk ke dalam pengempar dan emparkan pada kelajuan 1500 rpm selama 5 minit.
3.Labelkan 2 keping slaid dengsn nama dan nombor kad pengenalan pesakit.
4.Gunakan pipet plastik dan buang supernatan.
5.Titiskan sedikit mendepan ke atas slaid yang telah dilabel.
6.Lakukan apusan di atas slaid tadi.
7.Masukkan satu slaid ke dalam coplin jar yang mengandungi 95% alkohol.
8.Biarkan selama slaid dalam coplin jar selama 30 minit.
9.Satu lagi slaid dibiarkan kering pada suhu bilik atau menggunakan pengering
rambut.
10.Kedua-dua slaid dimasukkan ke dalam jaket slaid.
11.Kepilkan bersama-sama dengan borang permintaan pesakit.
65
SOP
12.Masukkan maklumat spesimen ke dalam sistem LIS sebelum di bungkus rapi
untuk dihantar ke Hospital Tengku Ampuan Azfan (HTAA).
TAJUK UJIAN : PENCELUPAN PAPANICOLAU

BAHAN / RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Slaid pap smear

Alkohol 50, 70, 80, 95, 100%
Air suling
Harris Haematoxylin
Air paip
Asid alkohol
OG 6
EA 50
Clearite
PRINSIP UJIAN :
Pencelupan ini sangat baik untuk pewarnaan nucleus dan sitoplasma. Hematoxylin
merupakan pencelupan regresif, iaitu pewarna asas. Bila dioksidakan oleh merkuri
oksida ia akan membentuk hematin. Basic Dye dari hematin bertindak dengan acid
dye dari nucleus memberi perbezaan warna antara nucleus dan sitoplasma dengan
baik. Lebihan pencelupan dibezakan dengan acid alcohol manakala proses pembiruan
dilakukan dengan litium carbonat atau air. OG6 dan eosin azure memberi celup balas
yang baik pada sitoplasma, sel-sel muda, keratin dan latar belakang.
PROSEDUR UJIAN :
Pre stain
Stain
Alkohol 80%
Alkohol 70%
Alkohol 50%
Air suling
Harris Haematoxylin
Air paip
Asid alkohol
Air paip
Alkohol 50%
Alkohol 70%
Alkohol 80%
Alkohol 95%
10 saat
10 saat
10 saat
20 saat
3 minit
6 minit
1 saat
6 minit
10 saat
10 saat
66
SOP
Alkohol 100%
OG-6
Alkohol 100%
10 saat
10 saat
10 saat
3 minit
Post
stain
10 saat
3 minit
EA 50
Alkohol 100%
Alkohol 100%
Clearite
Clearite
20 saat
20 saat
20 saat
20 saat
Komponen-komponen
Hasil
Nukleus
Biru
sitoplasma tanpa keratin
biru kehijauan
sitoplasma berkeratin
oren/merah jambu
sel darah merah
oren kemerahan
Mukus
biru kemerahan
TAJUK UJIAN : PENYARINGAN DAN PENDIAGNOSAN PAP SMEAR

BAHAN / RADAS :
1. Slaid pap smear yang telah dicelup dengan pencelupan papanicolau
2. Mikroskop
67
SOP
PROSEDUR UJIAN :
1. Kanta objektif 10x digunakan untuk penyaringan keseluruhan slaid. Boleh
dilakukan dengan 2 cara :
Vertical position
Horizontal position
2. Kanta objektif 40x digunakan untuk mengenalpasti sel-sel abnormal dan
normal. Kehadiran monilia spores dan hypae, Tricomonas Vaginalis,
Chlamydia spp, Herpes Simplex dan lain-lain juga diambil kira.
3. Kes-kes yang meragukan untuk membuat pendiagnosan akan dihantar ke
kuantan untuk dirujuk oleh pakar patologi.
4. Semua pendiagnosan yang dibuat direkod dalam buku rekod dan keputusan
dihantar melalui pejabat.
1.Satisfactory for evaluation dimana
Slaid dan borang yang lengkap dengan data peribadi pesakit.

Klinikal data yang lengkap ( terutama umur dan tarikh LMP pesakit )
Palitan smears yang selular
Kehadiran sel endocervical TZ ( minimum 2 kelompok yang
mengandungi 5 sel)
2. Satisfactory for evaluation but limited by.... dimana satu atau lebih ciriciri dibawah ada iaitu :
Kekurangan klinikal data
Kehadiran darah atau inflammatory exudate < 75%
Palitan yang terlalu tebal atau proses fiksasi yang tidak berapa memuaskan
( suboptimal fixation )
Tiada komponen TZ atau sel endocervical memelukan pengulangan
pengambilan contoh pap smears.
PENGENALAN UNIT MIKROBIOLOGI / PARASITOLOGI
Unit mikrobiologi di Hospital Sultan Haji Ahmad Shah mengandungi 4 bahagian iaitu
mikrobiologi, imunologi, serologi dan parasitologi. Makmal mikrobiologi mempunyai
68
SOP
beberapa section dan setiap section mengendalikan spesimen yang berbeza, antara
jenis spesimen yang dilakukan di makmal mikrobiologi adalah spesimen urin,
pus,feses,sputum,darah, cecair badan (csf,fluid,air mata, air telingga, air hidung).
Selain itu, penyediaan agar juga dilakukan di makmal mikrobiologi. Semua agar yang
digunakan di makmal ini adalah disediakan secara sendiri dan 12 biochemical set
yang digunakanpun disediakan secara sendiri. Selain daripada itu, terdapat juga Ujian
sensitiviti antibiotik juga dilakukan di makmal mikrobiologi untuk mengetahui
sensitiviti bakteria terhadap antibiotik samada resistan atau sensitivity. Ujian Germ
Tiub juga dilakukan bagi mengesan sp Candida. Bagi penentuan mikroorganisma
dalam darah, mesin bactec telah digunakan bagi melihat pertumbuhan bakteria dalam
botol bactec. Makmal serologi pula berfungsi bagi mengdiagnos sampel pesakit yang
berdasarkan tindakbalas antara antigen dan antibodi. Makmal ini, melakukan beberapa
ujian iaitu veneral disease reference laboratory, seminal analysis, anti-streptolysin O,
ujian pengesanan Chlamydia, dan ujian pengesanan denggi.
Selain daripada itu, pewarnaan asid fast basili bagi sampel sputum untuk pesakit
Tuberkulosis juga telah dilakukan, bagi makmal parasitologi antara ujian ujian yang
dilakukan adalah pencelupan malaria parasit.Antara jenis perwarnaan yang dilakukan
di dalam makmal parasitologi adalah perwarnaan trikrom, perwarnaan Gram dan
perwarnaan Giemsa.
UNIT 1:SAMPEL URIN
PRINSIP :
Ujian pengesanan organisma yang patogen dalam urin.
69
SOP
BAHAN/RADAS :
1. Dawai loop
2. penunu Bunsen
3. incubator
4. mikroskop
5. slaid kaca
6. Mid stream urine
7. Blood Agar
8. Mac Conkey Agar
9. Mueller Hinton Agar
10. CLED Agar
11. Urin strip
PROSEDUR:
HARI PERTAMA
1.
2.
3.
4.
5.
Urin strip di celup dalam sampel

Urin strip disentuh pada agar sebanyak 3 tempat
Tempat ke 3 lakukan streking
Guna urin strip yang sama dan masuk urin dalam kova slaid
Eram plat yang incubator pada suhu 37c selama 18-24 jam
HARI KEDUA
Blood Agar dan Chocolate Agar
Pemerhatian :
1. - haemolytic Streptococcus
2. Haemolytic Streptococcus
3. Staphylococcus aureus
4. Lihat - haemolysis bagi Streptococcus. Jalankan ujian Streptex
70
SOP
5. Lihat - lysis bagi pneumoniae. Jalankan ujian Optochin
6. Bagi Staphylococcus aureus lakukan ujian Dnase
7. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti.
MAC CONKEY AGAR

1. Lactose fermenter merah. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti
2. Non lactose fermenter tanpa warna. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti
SABORAUD DEXTROSE AGAR

1. Lihat koloni berwarna putih
2. Lakukan ujian biokimia.
HARI KETIGA
1. Baca ujian biokimia dan sensitiviti
2. Keluarkan laporan
ORGANISMA PATOGEN YANG BIASA DIJUMPAI DALAM URIN

GRAM POSITIF
GRAM NEGATIF
Streptococcus group B
E.coli
71
SOP
haemolytic streptococcus
Klebsiella sp
Staphylococcus saphropyticus
Proteus sp
Staphylococcus aureus
Pseudomonas sp
Non haemolytic streptococcus
Enterobacter sp
UNIT 2 : SAMPEL SPUTUM
PRINSIP :
Untuk mengesan organisma yang menyebabkan jangkitan saluran
pernafasan.
Gram stain perlu untuk membezakan kahak dan air liur
72
SOP
BAHAN/RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Dawai loop
penunu bunsen
Sputum
Blood Agar
Mac Conkey Agar
Chocolate Agar
Muller Hinton Agar
PROSEDUR :
1. Buat smear dari purulent diatas slaid
2. Perwarnaan gram dilakukan
3. Periksa smear pada kanta mikroskop x 100 untuk lihat sel pus dan sel
epithelial
4. Letakkan Bacitracin 10 unit ke atas suntikan pertama di atas BA dan CHOC
5. Semua plat agar dieram pada suhu 37C dalam inkubator selam 18 24 jam
HARI KEDUA
BLOOD AGAR
1. Periksa organisma di sekeliling Batcitracin 10 unit. Jika tidak pasti , buat
Gram stain
[ gram negatif pleomorphic organism ]. Haemophilus influenza disyaki ada
jika
2. terdapat koloni yang tumbuh di sekitar Bacitracin 10. Lakukan ujian
Satelitisme dan XV faktor
3. Lihat - haemolysis bagi Streptococcus pneumonaie. Jalankan ujian Optochin.
4. Staphylococcus aureus lakukan ujian Dnase
5. Brahamella catarhhalis [ koloni kelabu kekuningan dan apabila ditolak
dengan wayar loop ia tidak pecah ] , lakukan ujian Dnase dan ujian biokimia.
73
SOP
MAC CONKEY AGAR
1. Lactose fermenter [ merah ]. Lakukan ujian biokimia
2. Non lactose fermenter [ tanpa warna ]. Lakukan ujian Oksidase , uian biokimia
dan
ujian sensitiviti.
CHOCOLATE AGAR
1. Lihat - lysis bagi Streptococcus pneumonaie
2. Lihat Haemophilus influenza [ koloni halus yang tumbuh sekeliling Bacitracin
10 ].
Lakukan ujian Satelitism dan ujian sensitiviti
HARI KETIGA
1. Baca ujian biokimia dan ujian sensitiviti
2. Baca ujian XY faktor dan buat ujian sensitivity
ORGANISMA KOMERSIAL DALAM SPUTUM
GRAM POSITIF
GRAM NEGATIF
Staphylococcus epidermidis
Neisseria sp
Streptococcus viridans
Fusobacteria
Enterococci
Diptheroides
ORGANISMA PATOGEN DALAM SPUTUM
GRAM POSITIF
GRAM NEGATIF
Streptococcus pneumoniae
Haemophilus influenza
74
SOP
Brahamella catarrhalis
Beta haemolytic
Klebsiella pnuemoniae
Streptococcus
Bulkholdria pseudomallei
Aspergillus sp [ fungus ]
Pseudomonas aeroginosa
Coliform sp
UNIT 3: SAMPEL PUS,TISU DAN EYE SWAB

PRINSIP :
Untuk mengesan organisma yang menyebabkan jangkitan
BAHAN/RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Dawai loop
penunu Bunsen
incubator
mikroskop
slaid kaca
Blood Agar
Mac Conkey Agar
Chocolate Agar
Mueller Hinton Agar
PROSEDUR :
HARI PERTAMA
1.
2.
3.
4.
Sampel diletakkan di atas plat agar

strerking pada BA , CHOC , MAC
Eramkan semua plat pada suhu 37C dalam inkubator
Chocolate Agar dieram dalam CO2
75
SOP
HARI KEDUA HARI KELIMA
Blood Agar dan Chocolate Agar

Perhatikan : 1. - haemolytic Streptococcus
2.
Haemolytic Streptococcus
3. Staphylococcus aureus
4. Lihat - haemolysis bagi Streptococcus. Jalankan ujian Streptex
5. Lihat - lysis bagi pneumoniae. Jalankan ujian Optochin
6. Bagi Staphylococcus aureus lakukan ujian Dnase
7. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti.
MacConkey Agar
1. Lactose fermenter merah. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti
2. Non lactose fermenter tanpa warna. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti.
HARI KEENAM
1. Baca ujian biokimia dan ujian sensitiviti
2. Keluarkan report.
ORGANISMA YANG PATOGEN DALAM PUS ATAU TISU
GRAM POSITIF
GRAM NEGATIF
76
SOP
Klebsiella sp
haemolytic streptococcus
Enterobacter sp
Steptococcus pneumoniae
E.coli
Corynebacteria sp
Acinobacter sp.
Clostridium sp [ anaerobic organism ]
Pseudomonas sp.
UNIT 4: SAMPEL HIGH AND LOW VAGINAL SWAB

PRINSIP:
Ujian pengesanan organisma yang patogen pada trek genital
BAHAN/RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Dawai loop
penunu Bunsen
incubator
mikroskop
slaid kaca
Blood Agar
Mac Conkey Agar ,
Mueller Hinton Agar
Chocolate Agar
PROSEDUR :
HARI PERTAMA
1. Semak borang dan spesimen dan masukkan data dalam komputer
2. Sapukan di atas BA , MAC , SAB dan CHOC serta lakukan streaking
3. Eram semua plat pada suhu 37C di dalam inkubator
4. CHOC di eram dalam CO2
HARI KEDUA
Perhatikan pertumbuhan organisma : Blood Agar dan Chocolate Agar
77
SOP
1. Lihat sekiranya terdapat pertumbuhan - haemolytic Streptococcus dan
MAC CONKEY AGAR

1. Ada laktosa fermenter merah. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti
2.
Tiada laktosa fermenter tanpa warna. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti
SABORAUD DEXTROSE AGAR

1. Lihat koloni berwarna putih dan lakukan ujian tiub germa jika Candida sp disyaki
hadir.
2. Lakukan ujian biokimia dan sensitiviti jika terdapat pertumbuhan organisma lain.
HARI KETIGA
SAMPEL FESES
PRINSIP :
Untuk mengesan organisma yang menyebabkan enteric infection Salmonella ,
Shigella , E.coli , Vibrio cholera , Yersinia dan Campylobacter
BAHAN/RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Dawai loop
penunu Bunsen
inkubator,mikroskop
slaid kaca
Blood Agar
Mac Conkey Agar
Mueller Hinton
78
SOP
8. Agar,XLD
9. agar,TCBS,
10. alkaline peptone water
PROSEDUR :
HARI PERTAMA
Fresh stool dan Carry blair
1. Sapukan spesimen ke atas MAC , XLD , TCBS Agar , Selenite Broth dan
Alkaline peptone water
Alkaline peptone water

1. Suntik ke dalam TCBS Agar
2. Eramkan ke dalam inkubator pada suhu 37C selama 18 - 24 jam
HARI KEDUA
MacConkey Agar
1. Pilih koloni NLF tanpa warna
i ) suntik koloni kedalam TSB [ indole ] , TSI , motiliti dan urea
2. Pilih koloni LF warna merah [ bagi kanak-kanak <2 tahun ]
i ) pilih 9 koloni , tiap-tiap 3 koloni lakukan 1 streaking pada BA plat
3. Eramkan ke dalam inkubator pada suhu 37C selam 18 24 jam
XLD Agar
1. Pilih koloni yang berwarna merah dan ada titik hitam di tengah
2. Suntik koloni kedalam TSB [ indole ] , TSI, motiliti dan urea
TCBS Agar
1. Pilih koloni yang berwarna kuning dan hijau
2. Pilih koloni yang berwarna kuning dari plat TCBS Agar dan lakukan ujian
Oksidase. Jika positif , lakukan sero-typingbagi polyvalent Vibrio cholera dari
Ogawa
3. Jika positif , lakukan ujian biokimia dan ujian sensitiviti
79
SOP
HARI KETIGA
UJIAN BIOKIMIA
UJIAN TRIPLE SUGAR IRON
TUJUAN:
Untuk menetukan samada bakteria gram negative bacilla menggunakan

glukosa dan laktosa atau sukrosa dan membentuk hydrogen sulfide
( H2S).
PRINSIP :
Media TSI ialah media condong, ia mengandungi 3 gula iaitu laktosa,

glukosa dan sukrosa, penunjuk fenol merah untuk mengesan penapaian
karbohidrat dan ferum ammoniam sulfat bagi mengesan peghasilan gas
hidrogen sulfat
( dikesan berdasarkan keseluruhan media
menjadi hitam ).
Pemecahan atau penapaian karbohidrat dikesan melalui penghasilan
gas dan perubahan warna penunjuk pH daripada nerah ke kuning.
Apabila glukosa atau laktosa digunakan, seluruh media menjadi asid
( kuning ). Walaubagaimanapun, media TSI boleh menjadi alkali
( merah ), akibat daripada oksidasi proses penapaian pada keadaan
aerobik.
Kehadiran gelembung udara atau media yang pecah adalah disebabkan
oleh pembentukaan karbon hidroksida
PROSEDUR :
1. Dengan menggunakan dawi loop lurus steril, ambil koloni tunggal
dan inokulasi pada media condong TSI.
2. Eramkan pada suhu 37C selama 24 jam.
80
SOP
3. Perhatikan perubahan pada media TSI, dan rekod keputusan yang
diperolehi.
UJIAN MOTILITI
TUJUAN :
Untuk
membezakan
spesies
Enterobacteriaceace
berdasarkan
mortilitinya dalam media separuh pepejal.
PRINSIP :
Mikroorganisma yang motil akan mengalami pertumbuhan yang

merebak dalam media apabila ia di inokulasi dengan wayar lurus yang
steril dan di eram selama 24 jam. Mikroorganisma tak motil akan
tumbuh di sepanjang garis inokulasi dalam media
PROSEDUR :
1. Dengan menggunakan wayar steril, inokulasi mikroorganisma yang di uji dan
inkiubat selama 24 jam pada suhu 35 C atau 37C.
2. Perhatikan sebarang pertumbuhan yang merebak daripada garis lurus inokulasi
atau tidak.
81
SOP
UJIAN UREASE
TUJUAN :
Untuk menguji keupayaan aktiviti enzim urease dalam membezakan

famili Enterobacteriaceace.
PRINSIP :
Organisma ujian di kultur dalam medium yang mengadungi urea dan

penunjuk fenol merah. Jika organism menghasilkan urease, enzim ini
akan memecahkan urea melalui proses hidrolisis kepada ammonia dan
karbon dioksida.Dengan pembebasan ammonia, medium menjadi
alkali seperti yang ditunjukkan dengan perubahan warna penunjuk
kepada merah jambu.
PROSEDUR :
1. Kultur permukaan slope agar urea dengan organisma ujian.
2. Eramkan selama 24 jam pada 37C.
3. Periksa penghasilan urease dengan melihat warna merah jambu
dalam medium.
82
SOP
UJIAN MALONATE
TUJUAN :
Untuk membezakan famili Enterobacteriaceace.
PRINSIP :
Organism dalam medium mengandungi sodium malonet, ammonium

sulfat
dan
bromo-thymol
biru
sebagia
penunjuk.
organism
menggunakan malonet sebagai sumber karbon dan ammonium sulfat

sebagai sumber nitrogen dalam masa yang sama, tindak balas alkali
berlaku akibat pembentukkan natrium hidroksida menyebabkan
medium berubah dari hijau ke biru.
PROSEDUR :
1. Dengan menggunakan wayar loop lurus steril, inokulasi medium
malonet dengan organism ujian.
2. Eramkan 37C selama 24 jam.
3. Pada hari ke 2, perhatikan perubahan yang terhasil.
83
SOP
UJIAN ORNITHINE
TUJUAN :
Ujian dekarbosilase digunakan untuk mengenalpasti famili

Enterobacteriaceace.
PRINSIP :
Ujian ini dilakukan untuk menentukan keupayaan enzim

dekarboxilase organism dengan memecahkan asid amino
kepada amine yang mana media menjadi alkalin dan pH akan
berubah.Organisma ujian di inokulasi dalam media yang
mengandungi asid amino spesifik dan dektros.Tindak balas asid
amino dengan dekarboxilase menghasilkan amine atau diamine
dan karbon dioksida.Tindak balas ini menyebabkan penunjuk
pH berubah warna menjadi warna ungu atau ungu - kelabu.
Organisma yang tidak menghasilkan enzim akan menggunakan
dektros dan menyebabkan pH berubah menjadi asid yang
menyebabkan penunjuk pH menjadi kuning.
PROSEDUR :
1. Dengan menggunakan wayar inokulasi steril, ambil koloni
tunggal dan inokulasikan pada media ornitin.
2. Eram pada suhu 37C selama 24 jam.
3. Perhatikan hasil tindak balas, dan redok keputusan yang
diperolehi.
84
SOP
UJIAN ARABINOSE DAN ADONITOL
TUJUAN :
Untuk
menetukan
kemampuan
mikroorganisma
menfermentasi
karbohidrat yang spesifik dengan penghasilan asid atau dengan

penghasilan gas atau tidak.
PRINSIP :
Kemapuan
mikroorganisma
menfermentasi
karbohidrat
dengan
kehadiran enzim spesifik. Perbezaan corak fermentasi bergantung

kepada
kumpulan
Enterobacteriaceace
yang
berguna
dalam
pengenalpastiannya
PROSEDUR :
1. Dengan menggunakan dawai loop lurus steril, ambil kolonu tunggal,
dan inokulasikan pada media arabinos dan adonitol.
2. Eramkan 24 jam pada suhu 37c.
3. Perhatikan perubahan warna pada media, dan rekod keputusan yang
diperolehi.
85
SOP
UJIAN INDOL
TUJUAN :
Untuk mengenalpasti bacteria yang dapat memecahkan asid amino

triptofan dengan indol.
PRINSIP :
Organisma yang hendak diuji di inokulasi dalam media TSB ( trypric

soy broth ) yang mengandungi triptofan.Penghasilan indol dikesan
selepas penambahan reagen Kovac ke dalam media selepas 24 jam
pengeraman.Pemecahan triptofan kepada indol dapat dilihat dengan
penghasilan warna merah di atas permukaan media.
triptofanase
Triptofan
indol + asid pairuvik + ammonia

Pyridoxal fosfatase
PROSEDUR :
1. Dengan mengguunakan dawai lurus steri, inokulasi organism ujian
ke dalam medium triptofan.
2. Eram selama 24 jam pada suhu 37C.
3. Tambahkan reagen kovacs.
4. Perhatikan penghasilan indol berbentuk cincin dengan kehadiran
warna merah jambu pada permukaan medium.
86
SOP
UJIAN SITRAT
TUJUAN :
Untuk melihat keupayaan bakteria menggunakan sitrat sebagai sumber

karbon.
PRINSIP:
Dalam medium, hanya sitrat merupakan sumber karbon untuk

pertumbuhan bakteria. Apabila sitrat digunakan, ia menunjukkan
perubahan bacteria melalui perubahan medium Simmons sitrat dari
hijau ke biru.
PROSEDUR :
i.
Medium yang digunakan ialah slope dalam tiub ujian.
ii.
Permukaan medium di inokulasi dengan mengguanakan wayar lurus

steril, inokulasi medium Simmons sitrat dengan organisma ujian.
iii.
Eramkan selama 24 jam pada 37C.
87
SOP
TAJUK : PENYEDIAAN AGAR DARAH
BAHAN / RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
Penunu bunsen
Piring petri
20 g (oxoid) blood agar base No.2
475ml deionised water dan
25 ml defrinated ox blood atau human expired blood
PRINSIP UJIAN :
Penambahan darah pada media asas menyebabkan kebanyakkan mikroorganisma
kultur pada media tersebut.
PROSEDUR UJIAN :
1. 20 g (oxoid) blood agar base No.2 dicampur dengan 475ml deionised water
dan dipanaskan.
2. Sebatian tersebut dimasukkan ke dalam autoclave pada suhu 121C selama 15
minit.
3. Sebatian disejukkan pada suhu 50C dan darah ditambah pada sebatian
tersebut.
4. Sebatian tersebut dituangkan pada piring petri dan tiada kehadiran air bubble
dapat dipastikan.
5. Piring petri tersebut diinkubasi semalaman.
INTERPRETASI :
TAJUK : PENYEDIAAN AGAR COKLAT

88
SOP
BAHAN / RADAS :
1.
2.
3.
4.
5.
Penunu Bunsen
Piring petri
20 g (oxoid) blood agar base No.2
475ml deionised water
25 ml defrinated ox blood atau human expired blood
PRINSIP UJIAN :
Media tersebut mengandungi faktor pertumbuhan seperti heme dan NADP yang
dibebaskan dari sel darah merah untuk menggalakkan pertumbuhan patogen
PROSEDUR :
1. 20 g (oxoid) blood agar base No.2 dicampur dengan 475ml deionised water
dan dipanaskan.
2. Sebatian tersebut dimasukkan ke dalam autoclave pada suhu 121C selama 15
minit.
3. Sebatian disejukkan pada suhu 80C dan darah ditambah pada sebatian
tersebut dalam masa 10 minit selepas sebatian dikeluarkan dari autoclave.
4. Sebatian tersebut dituangkan pada piring petri dan tiada kehadiran air bubble
dapat dipastikan.
INTERPRETASI :
TAJUK : PENYEDIAAN AGAR MACCONKEY
89
SOP
BAHAN / RADAS :
1. Penunu Bunsen
2. Piring petri
3. 50 g MacConkey Agar No II
4. 1 liter deionised water
PRINSIP :
Media mengandungi kristal violet dan garam bile untuk mengalakkan pertumbuhan
bakteria.Selain itu,media mengandungi lactose dan indicator untuk membezakan
laktosa dari non-lactose fermenters
PROSEDUR :
1. 50 g MacConkey agar No II dicampur dengan 1 liter deionised water dan
dipanaskan selama 1 minit.
2.
Sebatian tersebut dimasukkan ke dalam autoclave pada suhu 121C selama

15 minit.
3. Sebatian tersebut disejukkan dan dituangkan pada piring petri serta tiada
kehadiran air bubble dapat dipastikan.
INTERPRETASI :
TAJUK : PEWARNAAN GRAM
BAHAN / RADAS :
90
SOP
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Slaid yang mengandungi apusan kering,air dryer

Mikroskop cahaya
Kristal violet
Iodin
Aseton
Safranin
PRINSIP UJIAN :
Prinsip bergantung pada kehadiran komponen dinding sel bakteria iaitu
berdasarkan bakteria yang tahan luntur dengan aseton atau alkohol selepas
diwarnakan dengan para-rosanitive dye atau pewarna Kristal violet.Bagi bakteria
gram positif,warna yang digunakan tidak luntur kerana pewarna terperangkap pada
komponen peptidoglikan yang tebal dan bergabung dengan asid teichoic menjadikan
hasil
bewarna
biru-ungu.Manakala
bakteria
gram
negatif
terdapat
lapisan
lipopolisakarida tebal yang menghalang lapisan peptidoglikan menyebabkan pewarna

gagal melekat dan luntur dengan aseton,pewarna balas yang diletakkan akan
mewarnakan lapisan tersebut menjadikan hasil bewarna merah.
PROSEDUR :
1. Apusan kering dilakukan pada slaid dan disejukkan sebelum melakukan
pewarnaan gram.
2. Kristal violet dititiskan pada slaid tersebut dan dibiarkan selama 1 minit
3. Slaid tersebut dibasuh dan iodine dititiskan pada slaid tersebut serta dibiarkan
selama 1 minit.
4. Slaid tersebut dicuci dan aseton dititiskan pada slaid tersebut serta dibiarkan
selama 3-5 saat.
5. Slaid dicuci dan safranin dititiskan pada slaid tersebut serta dibiarkan selama
15 saat.
6. Slaid tersebut dicuci dan dikeringkan.
7. Hasil diperhatikan dibawah mikroskop pada kanta kuasa X100
91
SOP
INTERPRETASI :
Gram positif-berbentuk kokus atau rod dan berwarna ungu yang hadir secara
kelompok atau berantai
Gram negatif- berbentuk kokus atau rod dan berwarna merah yang hadir secara
kelompok atau berantai
TAJUK : PEWARNAAN ACID FAST BACILLUS (AFB)
BAHAN / RADAS :
1. Slaid
92
SOP
2.
3.
4.
5.
6.
Kayu aplikator
Carbol fuchsin
3%Asid alkohol
Metilena biru
Sampel sputum, cecair badan
PRINSIP UJIAN :
Pewarna Carbol Fuchsin melekat pada asid mikolik yang terdapat pada dinding sel
bakteria.Pewarna Carbol fuchsin mengandungi bewarna merah mengandungi fenol
yang bertindak sebagai mordan bagi menguatkan afiniti perlekatan antara pewarna
dan asid mikolik.Pewarna Carbol fuchsin dipanaskan bertujuan membenarkan
pewarna memasuki dinding sel bakteria berlilin.Peluntur yang kuat iaitu asid alkohol
melunturkan latar belakang kecuali organisma asid fast basilli.
PROSEDUR :
1. Apusan dilakukan pada slaid berukuran 3cmX2cm seperti rajah dibawah.
Rajah: Apusan sputum

2. Slaid tersebut dikeringkan.
3. Pewarna Carbol fuchsin dititiskan pada slaid dan dipanaskan sehingga asap
terkeluar serta dibiarkan selama 15 minit.
4. Slaid tersebut dicuci dan 3%asid alkohol dititiskan pada slaid serta dibiarkan
selama 3 minit.
93
SOP
5. Slaid tersebut dicuci dan metilena biru dititiskan pada slaid serta dibiarkan
selama 1 minit.
6. Slaid tersebut dicuci dan dikeringkan.
7. Hasil diperhatikan pada kanta kuasa X100.
INTERPRETASI :
Berwarna merah dan

berbentuk melengkung
TAJUK : STREPTOLYSIN O TITRE (ASOT)

OBJEKTIF :
Untuk mengesan kehadiran antibodi streptolysin 0
BAHAN/RADAS : Pipet, timer, roteter, kad tindakbalas, bahan uji ASOT, saline,
control positif
94
SOP
PRINSIP :
Antibodi serum bertindakbalas dengan antigen
KAEDAH :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Labelkan sampel dan borang.

Emparkan sampel darah untuk mendapatkan serum
Titiskan 50l serum diatas kad tindakbalas dan juga kawalan control
Titiskan I titik bahan uji ASOT diatas serum dan kawalan control tersebut.
Sebatikan dan rotate selama 3 minit
Baca keputusan. Jika terdapat positif teruskan dengan pencairan
Lakukan pencairan dengan menggunakan 50 l serum dan tambahkan 1 titik
ASOT
8. Sebatikan dan rotate selama 3 minit dan pemerhatikan agglutinasi.berdasarkan
pencairan.
9. Rekodkan maklumat dan keputusan pesakit dalam sistem komputer.
KEPUTUSAN :
Positif : terdapat agglutinasi
Negative : tiada agglutinasi
TAJUK : VDRL (RPR)

OBJEKTIF :
Untuk mengesan kehadiran antibody siflis dalam serum
BAHAN/RADAS : Pipet, kad tindakbalas, timer, roteter, bahan uji VDRL
BIOMATERIAL : serum
PRINSIP :
Antibodi serum bertindakbalas dengan antigen yang terdapat pada reagen.
KAEDAH :
95
SOP
1.
2.
3.
4.
Labelkan sampel dan borang

Masukkan maklumat pesakit dalam system computer
Emparkan sampel untuk mendapatkan serum
Titiskan 50l serum diatas kad tindakbalas serta juga kawalan control dan ia
gaulkan menjadi duit syiling

5. Letakkan diatas roteter dan tambahkan 1 titik reagen VDRL
6. Rotate selama 8 dan pemerhatikan keputusan.
7. Jika positif teruskan dengan pencairan
KEPUTUSAN :
Positif : terdapat agglutinasi
Negative : tiada agglutinasi
TAJUK : UJIAN ANTINUCLEAR ANTIBODY (ANA)

OBJEKTIF :
Untuk mengesan Antinuklear Antibodies (ANA) didalam serum
BAHAN/RADAS :
Pipet, timer, kits, mikroskop, tabung uji, moist chamber
BIOMATERIAL :
Serum
PRINSIP :
Antibodi di dalam serum pesakit bertindak terhadap antigen yang bersubstrat
membentuk ikatan spesifik autoantibodi ke atas sel nukleus.Kompleks antibody
substrate ini akan ditindakkan dengan conjugate antihuman antibody dengan
flourescein.Jika positif,kompleks yang stabil akan terbentuk,iaitu komplek antibody
flourescein- human antinuclear antibody- nuclear antigen.Kompleks ini akan
96
SOP
menghasil fluorescence epal-hijau pada sel nukleus. Sampel yang negetif
menunjukkan hijau yang biasa sahaja dan tiada fluorescen.
KAEDAH :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Periksa sampel dan berikan kod bar

Rekod
Emparkan sampel dan asingkan serum
Lakukan ujian kits dan sediakan slaid
Lihat dibawah microskop
Rekodkan hasilnya
KEPUTUSAN :
Positif : terdapat fluorescence
Negatif : Tiada fluorescence
97

Sop Hoshas

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Sop Hoshas

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

PUSAT TEKNOLOGI DAN PENGURUSAN LANJUTAN

KOLEJ PTPL SHAH ALAM

Standard Operating Procedure

NAMA : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

2.Pengenalan unit tabung darah

3.Pengenalan unit biokimia

4.Pengenalan unit hematologi

5.Pengenalan unit sitologi

6.pengenalan unit mikrobiologi

CARTA ORGANISASI HOSPITAL

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

CARTA ORGANISASI JABATAN HoSHAS

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

Ketua Jabatan Patologi

Timbalan Ketua Jabatan Patologi

CARTA ORGANISASI MAKMAL PATOLOGI BIOKOMIA

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

Pegawai Sains C52

Pegawai Sains (Kimia Hayat) C44

11. Muhamad faiz

12. Nurul ain

14. Nor iada

CARTA ORGANISASI MAKMAL HEMATOLOGI / TABUNG DARAH

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

Pegawai Sains C41

Pegawai Sains C41

JTMP U32 KUP

CARTA ORGANISASI MAKMAL SITOLOGI/HISTOPATOLOGI

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

CARTA ORGANISASI MAKMAL

Pegawai Sains C48

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

PEMBANTU TMP U11

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

Kuala Lumpur - Kuantan.

menghijau seluas 44 ekar

sebagai Hospital Sultan Haji Ahmad Shah Temerloh.

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

seperti taun, malaria, demam

kusta dan lain-lain.

VISI HOSPITAL SULTAN HAJI AHMAD SHAH,TEMERLOH,PAHANG

Untuk mewujudkan perkhidmatan hospital yang memberikan perkhidmatan di mana

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

MISI HOSPITAL SULTAN HAJI AHMAD SHAH,TEMERLOH,PAHANG

Memudah dan membolehkan rakyat

Memaksimakan taraf kesihatan mereka

Menghargai kesihatan sebagai aset berharga

Membolehkan pelanggan bertanggungjawab dan bertindak untuk

Meningkatkan kualiti sistem hospital melalui :

Fokus kepada pelanggan

Menjaga maklumat pelanggan

Menggunakan teknologi yang berpatutan

Mengikut kesesuaian persekitaran

Budaya korporat (sifat penyayang, profesionalisme, dan kerja

OBJEKTIF SULTAN HAJI AHMAD SHAH TEMERLOH,PAHANG

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

DASAR KUALITI SULTAN HAJI AHAMS SHAH TEMERLOH,PAHANG

DISEDIAKAN OLEH : SASIVARTAN A/L MUNISAMY

Menunggu dan menjaga kebersihan ruang bangunan serta semua kemudahan

ini sebaik mungkin

dan secara bertanggungjawab supaya

Menjelaskan segala bayaran yang dikenakan dalam tempoh yang ditetapkan.

PENGENALAN UNIT TABUNG DARAH