PENGENALAN

Asia Tenggara hanya diperkenalkan setelah Perang Dunia ke-2. Ia merupakan

perkataan moden untuk menjelaskan semua wilayah terletak antara India dan China iaitu
Brunei, Burma, ampu!hea, "ilipina, Indonesia, #aos, $alaysia, %ingapura, Thailand
dan &ietnam. 'antau Asia Tenggara dapat di(ahagikan kepada dua (ahagian (esar iaitu
Tanah Besar dan epulauan. Bahagian tanah (esar meliputi Burma, Thailand, dan
Indo!hina dengan lem(ah-lem(ah sungai (esar seperti Irrawaddy, %alween, $ekong dan
Chao Phraya dan rantai gunung (esar dari timur ke (arat dan utara ke selatan se(agai
aspek-aspek yang menggam(arkannya. $anakal (ahagian kepulauan terdir daripada
Indonesia, $alaysia, %a(ah dan %arawak dan "ilipina. %ejak a(ad ke-)*, pedagang (arat
telah datang ke kawasan Asia Tenggara se(agai usaha mereka menguasai perjalanan
perdagangan +ropah-China. Antara ,aktor penting kedatngan mereka ini adalah kerana
persaingan kuasa dan ekonomi setelah Perang -apoleon. %elain itu, konsep kolonialisme
dan imprealisme iaitu peluasan kuasa Barat ke atas wilayah luar dari +ropah amat
memainkan peranan yang penting. Tujuan mereka adalah untuk mengeksploitasi sum(er-
sum(er mentah dan masyarakat-masarakat mereka (uat kepentingan sosio-ekonomi dan
kuasa negara mereka sendiri. .leh hal yang demikian, penjajah Barat telah datang ke
Asia Tenggara untuk menjajah dan mereka telah menjalankan (e(erapa dasar. %alah satu
alasan penting yang selalu digunakan oleh para penjajah Barat ini adalah se(agai
tanggungjawa( mereka yang le(ih /(ertamadun0 untuk mem(angunkan masyarakat di
Asia Tenggara supaya masyarakat terse(ut dapat menikmati hidup yang (ertamadun
setara, dengan dunia Barat. 1usteru, wujud dasar-dasar kolonial Barat yang (erjaya
)
mentamadunkan rantau ini. -amun, terdapat juga dasar-dasar ini tidak menguntungkan
Asia Tenggara itu sendiri.
HIERARKI PENTADBIRAN DI ASIA TENGGARA
$asyarakat di Asia Tenggara mempunyai (e(erapa !iri penting seperti sistem
masyarakat yang (erhierarki. %eseorang raja itu (erkuasa mutlak dan (erada di pun!ak
kekuasaan. %truktur ini diikuti oleh golongan (angsawan, petani dan ham(a. Dasar2dasar
imperialisme dan kolonialisme Barat yang diamalkan di Asia Tenggara telah mem(awa
peru(ahan yang (esar dalam aspek politik iaitu (eru(ahnya sistem pemerintahan
monarki yang (erkuasa mutlak yang menye(a(kan golongan pemerintah kehilangan
(anyak kuasa yang selama ini (erada di tangan mereka. 1ika se(elum kedatangan Barat,
negara-negara di Asia Tenggara mengamalkan sistem ,eudal, kini setelah kedatangan
Barat, negara-negara di Asia Tenggara telah diperkenalkan dengan sistem pemerintahan
kolonial yang (erdasarkan pemerintahan negara mereka. %istem 'esiden dan Penasihat
telah diperkenalkan di tanah-tanah jajahan mereka seperti di Tanah $elayu, Indonesia,
IndoChina dan Burma. $elalui sistem ini, mereka mempunyai hak dan (erperanan
se(agai penasihat raja dan merupakan agen peru(ahan dalam mem(entuk (irokrasi
pentad(iran yang (er!orak Barat dan pelaksana dasar-dasar kerajaan.
edatangan pihak Barat terutama British ke negeri-negeri $elayu telah mem(eri
kesan yang (egitu (esar terhadap senario sistem politik di negeri-negeri $elayu daripada
sistem pemerintahan raja yang (erkuasa mutlak kepada raja yang terpaksa menerima
nasihat daripada residen British. Peranan 'aja dan golongan pem(esar telah mula
dikurangkan se!ara tidak langsung dalam urusan pentad(iran semenjak Perjanjian
2
Pangkor ditandatangani. Pihak British telah menyusun sistem pentad(iran negeri-negeri
$elayu di(awah kekuasaan dengan mewujudkan (adan penasihat untuk mem(antu
mereka daripada segi pentad(iran yang le(ih teratur dan e,isyen seperti penu(uhan
$ajlis-$ajlis 3ndangan -egeri. $ajlis ini ditu(uhkan pada mulanya untuk mem(antu
'esiden dengan (ertindak se(agai (adan yang menyuarakan perasaan rakyat terhadap
pem(aharuan yang diran!ang di samping untuk menghu(ungkannya dengan kuasa
tradisional. Persidangan $ajlis-$ajlis 3ndangan -egeri ini turut meli(atkan para
pem(esar kanan dan juga kera(at raja.
)
Tugas-tugas yang dijalankan oleh $ajlis 2$ajlis
itu adalah sangat luas seperti memutuskan tuntutan elaun dan wang sara (agi
pem(esar-pem(esar dan kera(at mereka, menggu(al undang-undang penghapusan
ham(a, hutang, lesen melom(ong, menentukan tari, dan lain-lain lagi. +koran daripada
pengenalan sistem 'esiden, maka (erlaku peru(ahan dalam sistem perkhidmatan
seperti wujudnya peja(at kastam, polis dan kehakiman, tanah dan perlom(ongan serta
mahkamah.
2

4alaupun sistem (eraja telah kehilangan (anyak kuasa mereka aki(at daripada
!ampur tangan kuasa asing di dalam urusan pentad(iran negeri mereka, se(enarnya
ianya telah mem(eri keuntungan kepada rakyat kerana jika se(elum ini sultan atau raja
adalah (erkuasa mutlak dan mampu melakukan apa sahaja yang dikehendaki oleh mereka
tanpa dapat dipersoalkan oleh sesiapa pun dan tiada peraturan atau undang-undang yang
mem(ataskan kuasa raja kerana segala titah raja adalah peraturan dan undang-undang
yang mesti diikuti. ehadiran pihak British dalam sistem pentad(iran di negeri-negeri
$elayu yang telah menghapuskan sistem perham(aan yang dianggap tidak (ertamadun
)
Ahmad Boestamam. 2556. Nasionalisme Melayu. uala #umpur7 Pener(it 3ni8ersiti $alaya. 9lm. ):
2
ibid, hlm. );
6
juga telah mem(eri ,aedah kepada rakyat di negeri-negeri $elayu yang selama ini hidup
dalam (e(an penderitaan kerana pemerintah yang dapat melakukan apa sahaja terhadap
golongan (awahan seperti sistem serah dan kerah serta pengham(aan yang diamalkan.
eadaan ini terjadi kerana rakyat terutamanya masyarakat petani pada masa
terse(ut (erada pada kedudukan yang rendah dalam sistem sosial yang sentiasa setia dan
patuh kepada pem(esar-pem(esar dan pemerintah setempatnya. dan pem(esar-pem(esar
terse(ut pula sering menindas golongan (awahan. %elain itu, sistem undang-undang yang
diperkenalkan juga adalah le(ih adil dan (ukan didasarkan atas kedudukan sosial
seseorang, melainkan atas hak-hak perseorangan (anyak menghapuskan kegelisahan
hidup di kalangan orang yang melakukan kesalahan dan orang-orang yang menerima
perlakuan kesalahan.
6
3ndang-undang Tanah yang diperkenalkan oleh pihak British
juga telah mem(eri hak yang sah kepada rakyat terhadap tanah2tanah yang mereka
miliki se(elum ini dengan pengeluaran surat-surat hak milik tanah kepada tuan punya
tanah. eadaan ini mem(eri ,aedah kepada rakyat kerana se(elum ini tanah adalah di
(awah kuasa sultan dan pem(esar yang menguasai sesuatu kawasan. Petani $elayu
(iasanya memegang hak atas tanah mereka dalam pengertian pekerjaan dan
penggunaannya semata-mata sahaja dan hak-hak ini (oleh di(atalkan oleh raja atau
pem(esar mengikut sesuka hati mereka sahaja.
;
ita teliti pula di Indonesia, se(elum
kedatangan Belanda, Indonesia terdiri daripada (e(erapa kerajaan (erasingan. Contohnya
kerajaan $ataram dan kerajaan Bantam di 1awa. erajaan ini diketuai oleh raja dan
di(antu oleh golongan pem(esar. Di (awah Dasar +tika, langkah-langkah yang
dijalankan (ertujuan untuk mem(eri latihan dan pengalaman dalam pentad(iran kepada
6
ibid, hlm. 2:.
;
Ibid, hlm. <.
;
rakyat 9india Timur se(agai persiapan ke arah (erkerajaan sendiri. Pada tahun )<56,
erajaan Belanda melaksanakan dasar pengagihan kuasa pusat, iaitu memindahkan kuasa
pentad(iran 9india Timur dan negeri Belanda ke 9india Timur. Pada tahun )<5*,
Tim(alan Pengarah Perkhidmatan Awam Belanda De =raa, telah mengemukakan
!adangan untuk >mengindonesiakan? jawatan-jawatan kerajaan. 4alau (agaimanapun,
tidak (anyak langkah tegas diam(il ke arah melaksanakannya. %ejak tahun )<5*, Belanda
menu(uhkan majlis-majlis (andaran, kampung dan daerah yang dianggotai oleh orang
Belanda, Indonesia dan Cina. $ajlis Bandaran @TempatanA yang pertama ditu(uhkan
pada tahun )<5* di Bandung, Betawi dan 1ati -egara. Peraturan kampung De =raa,
tahun )<5: telah mem(uka kepada penu(uhan majlis kampung yang tediri daripada ketua
kampung, pem(esar-pem(esar kampung serta satu perhimpunan kampung. $ajlis daerah
yang pertama ditu(uhkan pada tahun )<5< di kawasan penanaman tem(akau di %umatera
Timur. $enjelang tahun )<)B, sudah terdapat 62 majlis (andaran, 2* majlis daerah.
4alau (agaimanapun, majlis-majlis ni gagal men!apai matlamatnya aki(at !ampur
tangan Belanda. %elain itu, Belanda mempunyai kuasa mutlak ke atas keputusan majlis.
2C6 dari ahlinya di!alonkan dan hanya ahli-ahli Belanda yang dipilih. Aki(atnya, majlis-
majlis ini hanya (ertindak se(agai (adan penasihat yang mempunyai kuasa amat terhad.
$ajlis-majlis ini hanya (erkuasa ke atas perkara-perkara yang kurang penting seperti
jalan raya, kerja raya, taman dan se(againya. Perkara-perkara penting seperti polis,
kewangan, kesihatan, pelajaran dan se(againya masih lagi di (awah kekuasaan Belanda.
Pada tahun )B)<, didirikan $ahkamah Agung @Hoog Gerecht schof) untuk mengadili
kesalahan yang dilakukan.
*
Pengadilan dimasukkan oleh pemerintah Belanda dan
*
$arwati Djoened Poesponegoro dan -ughuro -otususanto. )<<6. Sejarah Nasional Indonesia IV. 9lm.
**.
*
dijalankan oleh pegawai pemerintah menurut peraturan-peraturan hukum. Di Burma pula,
pentad(iran Burma mempunyai persamaan (entuk pentad(iran dengan jajahan India
kerana British telah memasukkan Burma ke dalam jajahan takluk India. 'ingkasnya,
$yanmar sejak tahun )BB* ditad(ir se(agai se(uah wilayah empayar India sehingga
tahun )<)< apa(ila terdapat usaha re,ormis yang serius.
:
$yanmar telah di(ahagikan
kepada ); jajahan setiap satunya di (awah Penolong Pesuruhjaya. British menjadikan
kampung-kampung Burma sama seperti di India iaitu adanya unit sosial dan politik
menjadikan masyarakat kampung itu (ertanggungjawa( di atas kesalahan jenayah dalam
kawasannya. Dasar ini (oleh dianggap (erjaya dalam siri penjajahan British di Burma
untuk menjadikan Burma /(ertamadun0 setara, dengan mereka. Peraturan ampung
Burma pada tahun )BBD dan 3ndang-undang ampung Burma @)BB<A telah menetapkan
undang-undang mengumpul hasil !ukai yang dikenakan ke atas ketua kampung. %elain
itu, adat Myothugi yang dikongkong oleh adat istiadat tempatan telah sedikit demi sedikit
terhapus dan peranan myothugyi ini diletakkan di (awah pegawai (andaran sehingga
kini.
D
$enjelang pertengahan a(ad ke-)<, masyarakat kampung terutama golongan
(awahan mula menunjukkan sikap tidak puas hati terhadap British. $ereka (eranggapan
(ahawa semua undang-undang dan peraturan yang dijalankan oleh British amat
(ertentangan dan (er(eEa daripada peraturan dan adat mereka sendiri. 9al ini kerana,
se(elum kedatangan British mereka mengamalkan undang-undang ,eudal (erkewajipan
:
#ihat o(kua %uwannathatFPian. 2556. Asia enggara! Hubungan radisional Serantau. Dewan Bahasa
dan Pustaka 7 uala #umpur.
D
etua myo ialah seorang myothugyi yang memegang jawatan melalui warisan keluarga. $asyarakat
$yanmar juga merupakan masyarakat (erhierarki tetap. Terdapat ; tingkat hierarki (esar iaitu min"myo-
raja pemerintah, #onna"myo-golongan terpelajar terutama dalam aspek agama dan upa!ara, thuhtay"myo-
usahawan dan pakar kewangan, dan synyetha"myo-rakyat (iasa. %e!ara amnya, tiga kelas pertama dianggap
se(agai kelas atasan, dan yang keempat merupakan kelas (awahan. #ihat o(kua %uwannathatFPian.
2556. Asia enggara! Hubungan radisional Serantau. Dewan Bahasa dan Pustaka 7 uala #umpur.
:
dan peraturan (iasa menguntungkan pem(esar mereka sahaja.
B
Dari segi sosio-(udaya,
se(a( dasar pe!ah dan perintah British, terdapat ketegangan dalam hu(ungan masyarakat
majoriti iaitu masyarakat $yanmar dengan masyarakat imigran iaitu masyarakat India
dan masyarakat minoriti iaitu masyarakat penduduk kawasan tanah tinggi seperti %han,
aren, Chin dan a!hin. Perpe!ahan ini merupakan salah satu masalah pokok
kelam(atan proses pem(inaan -egara $yanmar pas!a kemerdekaan.
PRASARANA
'e8olusi perindustrian yang (ermula )D:5 di +ropah telah mem(awa satu
peru(ahan yang asas ke atas !orak masyarakat yang (erlaku di Asia Tenggara. Ia
meli(atkan satu trans,ormasi kehidupan ekonomi daripada suatu yang (erpusat di sekitar
pertanian kepada ekonomi industri kota dan ia juga (erkait rapat dengan satu-satunya
peru(ahan sosial, politik dan intelektual yang amat luas jangkauannya.
Jalan Raya
edatangan Pihak British dilihat juga telah mem(eri sum(angan yang (esar
kepada pem(angunan prasarana dan jaringan hu(ungan komunikasi di antara sesuatu
tempat di negeri-negeri $elayu. %e(elum kedatangan British, jalan raya yang digunakan
oleh penduduk di negeri-negeri $elayu hanya (oleh diklasi,ikasikan se(agai lorong atau
jalan ke!il sahaja atau hanya menggunakan sungai-sungai untuk (ergerak dari satu tempat
ke satu tempat yang lain. eadaan ini (eru(ah setelah kedatangan British yang telah
menjalankan sistem residen khususnya (agi negeri-negeri $elayu di pantai (arat
B
#ennoG A. $ills and Asso!iates. )<*B. he Ne$ %orld of Southeast Asia. 3ni8ersity o, $innesota Press7
$inneapolis. 9lm. )6;.
D
semenanjung. 1aringan jalan raya telah di(uat se!ara (erperingkat-peringkat di sesuatu
kawasan dan seperti (iasa kawasan utama pem(inaan jalan raya oleh British ditumpukan
di tempat yang ada nilai ekonomi seperti (ijih timah, getah, serta hasil pertanian yang
lain.
Penggunaan jalan raya memudahkan pengangkutan hasil dari kawasan
perlom(ongan atau pertanian, memudahkan pengedaran (arang dagangan dari satu
tempat ke satu tempat yang lain. Pem(inaan jalan raya ini le(ih dilihat oleh British
se(agai satu kemudahan atau keperluan dise(a(kan oleh pem(angunan ekonomi yang
pesat. e(anyakan (elanjawan untuk mem(ina jalan raya ditumpukan di kawasan yang
mempunyai hasil (umi yang (anyak terutama di negeri Perak dan %elangor @uala
#umpurA (er(anding dengan negeri-negeri lain.
<
$isalnya pada tahun )BD*, British telah
menyiapkan jalan raya yang menghu(ungkan Petaling dan Damansara.
)5
%emasa kedatangan British di daerah #arut selepas penu(uhan %istem 'esiden,
hanya terdapat satu jalan sahaja sepanjang tujuh (atu panjangnya (ermula daripada
te(ing sungai @kawasan perlom(ongan (ijih timahA dan (erakhir di ota dan Bukit
=antang.
))
1alan terse(ut sangat (uruk keadaannya dan hanya kereta lem(u dan jika
keadaannya terlalu teruk @terutama jika hujan le(atA hanya gajah yang digunakan untuk
melalui jalan raya ini. -amun demikian, jalan ini telah di(aik pulih dengan menggunakan
(atu-(atu dari kawasan perlom(ongan yang terdekat dan keadaannya menjadi semakin
(aik.
)2
$elalui dasar yang dijalankan oleh pihak Belanda di Indonesia pula, (erlaku
perkem(angan dalam (idang pertanian dan perlom(angan menye(a(kan perkhidmatan
<
$.A., ennedy.1.. )<:*. A History &f Malaya. 9ong ong7 Continental Printing 9lm. )<D
)5
=ulli!k,$.1. 2555. History &f 'uala (um#ur )*+,-"*./.). %elangor7 A!ademi! Art H Printing %er8i!es.
9lm.:5
))
$.A. ennedy .1. )<:*. A History &f Malay. 9ong ong7 Continental Printing 9lm.):<.
)2
Ibid, 9lm.):<.
B
sistem pengangkutan jalan raya telah diperkenalkan. Dasar li(eral telah diperkenalkan
(agi memper(aiki sosio-ekonomi rakyat pri(umi dan mem(e(askan mereka dari
penindasan. 9al ini menjadikan Indonesia semakin maju dan pihak Belanda telah
menaikkan tara, hidup masyarakat terse(ut. 9al ini telah sekali gus mentamadunkan
negara Indonesia kerana segala urusan dapat dijalankan dengan mudah aki(at wujudnya
jaringan jalan raya. 1alan raya yang pertama di(ina di 1awa menghu(ungkan A!eh
dengan 1awa Tengah. Dalam a(ad ke )< jaringan jalan raya telah (erkem(ang dengan
pesat terutamanya di antara )B65 -)BD5. 9al ini memudahkan pengangkutan dan eksport
(ahan-(ahan tanaman. %elain itu, pakar-pakar dari +ropah di(awa masuk untuk
menjalankan penyelidikan ke atas !ara hidup, adat dan agama yang diamalkan oleh
negeri-negeri yang (erada di(awah naungannya.
Landasan Kereta api
%elain itu, British juga mula mem(ina landasan kereta api pada tahun )BB* (agi
mengadakan satu sistem pengangkutan dan perhu(ungan yang !ekap dan le(ih (aik.
Pada peringkat awal, perkem(angan perkhidmatan kereta api di -egeri--egeri $elayu
terutama di negeri Perak, %elangor, -egeri %em(ilan dan Perak ialah di antara tahun )BB*
hingga )B<*. Pada peringkat ini, empat landasan kereta api yang pendek telah di(ina
untuk menghu(ungkan kawasan perlom(ongan (ijih timah di kawasan pedalaman dengan
pela(uhan.
Di -egeri %em(ilan khususnya di 1ele(u dan %erem(an yang juga mempunyai
hasil (umi (ijih timah dan terdapat juga perusahaan getah yang dimiliki oleh golongan
$elayu di (e(erapa kawasan turut dinaik tara,kan oleh British. #andasan kereta api juga
<
di(ina untuk kemudahan pengangkutan hasil (umi terse(ut. Pem(inaan landasan-
landasan kereta api di Burma pula dilakukan oleh orang India. Begitu juga dengan
pem(inaan jalan dan lim(ungan juga dikerjakan oleh orang-orang India.
)6
Pada mulanya,
pem(inaan landasan kereta api ini dirangka (erdasarkan pertim(angan perdagangan dan
(anyak dipengaruhi oleh perkem(angan dasar kereta api India. Perkara sama turut
(erlaku di $yanmar, dasar kereta api Burma telah diputuskan di Cal!utta dan antara
se(a(nya ialah penyatuan Burma se(agai satu wilayah +mpayar India British dalam
tahun )BB:.
#andasan kereta api yang pertama disiapkan dalam tahun )BDD, menyam(ungkan
'angoon dengan Prome yang terletak le(ih kurang ):) (atu di per(atasan dengan
kerajaan (e(as A8a @Burma 9uluA.
);
Perkem(angan pem(inaan landasan kereta api
semakin pesat dengan pem(ukaan #andasan 'angoon-Tounggoo pada )BB* kemudian
disam(ung dengan $andalay pada )BB< dan seterusnya menjadi le(uh raya utama (agi
penghijrah masuk dari utara. Pada )B<B landasan ini merentang sehingga ke $yitkina.
)*
Perkem(angan dalam pem(inaan landasan kereta api ini mem(eri keuntungan
selepas )BB2 dan pada )B<: ia telah di pajak kepada syarikat swasta iaitu %yarikat
eretapi Burma. Perkhidmatan keretapi semakin maju ditam(ah juga dengan keadaan
dan kesta(ilan politik mem(awa kepada perkem(angan ekonomi yang pesat. .rang India
juga (anyak memegang jawatan penting dalam ja(atan kereta api. Di Indonesia, pihak
Belanda memperkenalkan %istem 'odi Tanaman dan %istem #i(eral yang (anyak
mem(antu Indonesia dan Belanda dari segi ekonomi dan kewangan. Pada akhir a(ad ke-
)6
B. Drake. )<D<. 0urma1 2ergera3an"#ergera3an Nasionalis dan 'emerde3aan. uala #umpur 7
#ongman $alaysia %dn. Bhd. 9lm. )).
);
D.1.$ Tate. )<B5. Sejarah 2embentu3an Asia enggara. uala #umpur7 %un 3 Book Co. %dn Bhd. 9lm.
);).
)*
B.3.'ou. 255). History of Asia 4arly imes to 5666 A7. -ew Delhi 7 %terling Pu(lisher Pri8ate #imited.
9lm. 65:.
)5
)<, jaringan keretapi telah di(angunkan di 1awa.
):
Pem(inaan yang pertama iaitu dari
%emarang ke %urakarta dan dari Betawi ke BuitenEorg telah menghu(ungkan kawasan
ladang pedalaman ke kawasan pela(uhan yang terdekat.
)D
Pem(ukaan landasan keretapi
sememangnya diperlukan oleh peladang khususnya gula dan tem(akau. Dasar li(eral juga
telah mem(awa kepada perkem(angan dalam sistem komunikasi dan in,rastruktur
9india Timur. Perhu(ungan dengan dunia luar telah meningkat (ukan kerana eksportnya
meningkat tetapi juga dise(a(kan pem(ukaan terusan %ueE pada tahun )B:<. Pem(ukaan
Terusan %ueE @)B:<A 2 yang memendekkan jarak perjalanan di antara Barat H Timur.
Pem(ukaan terusan %ueE ini telah mem(angunkan perusahaan perkapalan dagang
Belanda. Dalam pada itu, kapal-kapal kuasa wap mula diperkenalkan dengan (anyaknya
termasuklah di 1awa. Antara tahun )<55-)<;5, se(anyak 2D5 juta guilders di(elanjakan
untuk kemudahan pengairan di seluruh Indonesia. erajaan juga menggalakkan
pem(ukaan tanah (aru untuk pertanian. #angkah terse(ut telah menam(ahkan kawasan
pertanian di Indonesia. %e(agai !ontoh, pada tahun )<55, terdapat sawah padi seluas 2.D
juta hektar dan pada tahun )<;5, keluasannya meningkat 6.; juta hektar. Pada tahun
)<5*, ;5 juta guiders di(elanjakan untuk memajukan ekonomi 1awa san $adura. Banyak
jalan raya dan jalan keretapi di(ina di seluruh Indonesia untuk kepentingan ekonomi
khususnya untuk mem(uka kawasan ladang serta perlom(ongan dan mengangkut hasil
serta menghu(ungkan kawasan-kawasan ladang di %umatera Timur.
)B
Pada tahun )<56,
Akta Perkilangan dilaksanakan dengan tujuan untuk melindungi industri tempatan. Pada
tahun )<5;, dilaksanakan Akta Buruh (ertujuan untuk mengelakkan penindasan majikan.
):
1udith %impson. 2556. Indonesia. $ason Crest Pu(lisher 7 Pennsyl8ania. 9lm. 2).
)D
$arwati Djoened Poesponegoro dan -ughuro -otususanto. )<<6. Sejarah Nasional Indonesia IV.
Departmen Pendidikan dan e(udayaan, Balai Pustaka. 9lm. )66.
)B
Ari,,in .mar. )<<<. 8e9olusi Indonesia dan 0angsa Melayu 1 8untuhnya 'erajaan"3erajaan Melayu
Sumatera imur 2ada ahun *.:-. 3ni8ersiti %ains $alaysia 7 Pulau Pinang. 9lm. )<.
))
Pada tahun )<5<, Akta Pengam(ilan Buruh dilaksanakan dengan tujuan untuk
mengelakkan penipuan, per!ukaian dan se(againya. Dengan wujudnya jaringan landasan
kereta api, jalan raya dan perhu(ungan yang lain telah memudahkan perkem(angan
ekonomi yang pesat serta kemajuan dalam (idang teknologi. .leh itu, penjajah (arat iaitu
Belanda se!ara tidak langsung telah (erjaya 0mentamadunkan0 Indonesia dise(a(kan
perkem(angan teknologi yang dapat menghasilkan hasil yang (anyak selaras dengan
perkem(angan negara Barat. Dalam !iri-!iri tamadun mengatakan (ahawa, sese(uah
-egara itu (ertamadun sekiranya peningkatan daya reka !ipta dalam pen!iptaan teknologi
dan pem(inaan adalah (agi menyempurnakan lagi keselesaan kehidupan dan untuk
keselesaan jangka panjang.
)<
.leh itu, dapat disimpulkan (ahawa selepas Belanda
memperkenalkan dasar-dasar pemerintahan di Indonesia, Indonesia telah mengalami
peru(ahan yang maju dengan wujudnya pel(agai jaringan perhu(ungan yang
memudahkan kehidupan dan akti8iti ekonomi. .leh itu, Belanda telah (erjaya
mentamadunkan Indonesia kerana se(elum ini, kemajuan di Indonesia (erada pada tahap
yang rendah.
Sistem Pos dan Telegraf
%emakin lama sistem komunikasi semakin (aik dan (ertam(ah meluas. Pada
tahun )BD<, sistem pos telah diperkenalkan. Berita dan surat-surat perniagaan mula
diposkan ke tempat lain. Di Tanah $elayu, dari tahun )BD< hingga )B<), %elangor telah
menggunakan %traits %ettlements %tamps dengan gam(ar (intang dan (ulan sa(it dan
huru, % dalam (ulatan.
25
$enurut 1.$.=ulli!k, telegra, yang pertama dari uala #umpur
)<
%amri %ainuddin, $ohd %yarie,uddin A(dullah dan Iuraini 9j. 1amil J .sman. 255:. amadun Islam
dan amadun Asia. 3ni8ersiti Pendidikan %ultan Idris 7 Perak. 9lm. *.
25
=ulli!k,$.1. )<B6.he Story of 'uala (um#ur )*+,;"*./.). %ingapore7 +astern 3ni8ersities Press. 9lm.
*<.
)2
ke $elaka di(uka pada )BB: dan dari $elaka terdapat pula perhu(ungan dengan dunia
luar lain.
2)
Di Perak, sistem pos mula wujud pada tahun )BD* apa(ila se(uah peja(at pos
di(ina di Taiping.
22
Dari Taiping, perkhidmatan ini telah dikem(angkan ke kawasan lain
seperti di Ipoh, Tapah dan Batu =ajah. $alahan pada tahun )B<), setiap daerah di Perak
sudah pun dihu(ungkan melalui telegra, dengan Taiping, i(u negeri Perak pada masa
itu.
26
Dilihat dari kesan dasar yang dilakukan Belanda di Indonesia, perkhidmatan pos,
telegra, dan radio merupakan unsur-unsur penting dalam menjalankan penyatuan di
kepulauan 9india timur. Perkhidmatan pos diperkenalkan oleh Daendels. Daendals
mengarahkan setiap kawasan menyediakan tenaga kerja, kuda dan wang se(agai
permulaan. Pada tahun )BB2, kerajaan menetapkan (e(erapa syarat (agi pengangkutan
dan kadar pos yang seragam. Pada tahun )BD* pula, persatuan kapal wap 'o,terdam-
#ioyd dan pada tahun )BB6, persatuan ini (ertukar menjadi 'otterdamse-#ioyd $ij telah
ditu(uhkan. Dengan pen!iptaan telegra,, kuasa-kuasa imperialis dapat mem(erikan
arahan kepada pegawai-pegawai di tanah jajahan dengan le(ih !epat dan (erkesan. Ahli-
ahli perniagaan di Barat pula dapat (erhu(ung dengan wakil-wakil mereka di Timur.
3rusan perniagaan menjadi le(ih mudah dan perdagangan antara(angsa menjadi le(ih
pesat dan se!ara tidak langsung dasar kolonial ini telah (ertapak di negara-negara Asia
Tenggara.
Telefon
Penggunaan tele,on di Tanah $elayu pada a(ad ke-)B dan )< pada waktu terse(ut
sangatlah terhad dan tidak meluas lagi seperti hari ini. Pada tahun )B<2 telah ada dua
2)
Ibid, hlm.:5.
22
Iainal A(idin. +tal. )<B*. Malaysia %arisan dan 2er3embangan. uala #umpur7 Dewan Bahasa dan
Pustaka. 9lm. ):<.
26
Ibid, hlm.):<.
)6
tele,on papan (ersuis @telephone swit!h(oardsA yang dipasang, satu @dengan enam
liputanA di i(u peja(at polis dan satu lagi @dengan empat liputanA di peja(at pos .
2;
Di
Perak, sistem penggunaan tele,on telah ada dan digunakan di setiap hospital dan (alai
polis dan kedua-dua ja(atan ini dapat (erhu(ung se!ara terus di akhir tahun )B55-an.
Aki(at daripada perkem(angan pesat kegiatan ekonomi dan jaringan perhu(ungan
dan komunikasi yang (erkem(ang, maka telah wujudlah (andar-(andar (aru yang
menjadi pusat perdagangan dan juga pusat pentad(iran seperti (andar Ipoh dan juga
uala #umpur.
Peminaan Hospital dan Klini!
Di 'om pengem(ang-pengem(ang agama protestan hanya di (enarkan (ergerak
di sesetengah 4ilayah #uaran. -amun di Indonesia, Belanda juga !uriga akan kegiatan
pengem(ang agama dan tidak mem(enarkan pengem(ang agama ini masuk ke 1awa
sehingga )B*). .leh yang demikian, pengem(ang-pengem(ang agama telah (erselindung
dengan !ara mem(eri (antuan peru(atan. Belanda menggalakkan kegiatan dalam (idang
peru(atan dan mem(eri (antuan wang li(eral. Dalam tahun )<6), terdapat )D6 (uah
hospital 1awa )); (uah ialah institusi swasta, 652 (uah hospital 4ilayah #uaran tidak
kurang daripada 2D5 (uah diselenggarakan oleh pihak swasta dan se(ilangan (esar
hospital-hospital swasta ini pula di selenggrakan oleh persatuan pengem(ang agama. Di
(awah Dasar +tika, kemudahan kesihatan (ukan sahaja diadakan di (andar tetapi juga di
luar (andar. emudahan kesihatan yang disediakan dapat mengawal (e(erapa jenis
penyakit teknikal seperti (eri-(eri, malaria dan kolera. Dise(a(kan pertam(ahan
2;
=ulli!k, $.1. 2555. A History of 'uala (um#ur )*+,-"*./.). %elangor7 A!ademi! Art and Printing
%er8i!es. 9lm. :).
);
penduduk maka hospital dan klinik memainkan peranan yang penting untuk mengawal
penyakit daripada mere(ak. 9al ini (ersesuaian dengan !irri-!iri tamadun iaitu
peningkatan kualiti kehidupan terhadap masyarakat itu sendiri.

Kea"i!an Kamp#ng
$elalui %istem ultur &an Den Bo!sh yang dijalankan di Indonesia, didapati hak
milik kaum menjadi alat penguat kepada sistem terse(ut. $aka (egitulah juga pemimpin
Belanda dalam gerakan etika yang mengharapkan masyarakat kampung menjadi se(agai
alat penguat mem(entuk ke(ajikan. Dalam pergerakan etika ini adalah (ertujuan untuk
memper(aiki pengeluaran pertanian dan ternakan (inatang, perluasan pelajaran,
menyediakan kredit yang kukuh dan memajukan kesihatan rakyat. =erakan sistem kultur
juga adalah (ertujuan memperkuatkan kampung dengan daya penyusunan pensyarikatan.
Pada akhir kurun kesem(ilan (elas pegawai-pegawai Belanda telah mengumpul
wang dengan tujuan mem(ina (aEar dan pem(inaan dewan kampung. $elalui
pengumpulan wang itu juga Belanda akan mem(ina jalan raya, mengadakan lampu jalan,
pesta dan keramaian. $alahan melalui wang yang dikumpulkan itu juga digunakan untuk
kegiatan mu(aligh serta ada juga yang memohon ta(ung wang untuk masjid. Pem(inaan-
pem(inaan jalan raya untuk mengurangkan keadaan terasing dan perluasan sistem
pengairan.
2*
Pel(agai kemudahan yang diwujudkan oleh Belanda adalah untuk
memudahkan segala urusan dijalankan dengan teratur walaupun kepentingan (erpihak
kepada Belanda. 9al ini (ertujuan untuk menjadikan Indonesia se(uah negara yang maju
seperti negara Barat.
2*
1.D #egge. )<B). Indonesia. 9lm. )):
)*
Peminaan Ban! dan Jaatan
1ika dilihat se!ara jelas di Indonesia, De 4ol,, (erhasrat untuk mem(ina kampung
yang (erasaskan kepada kerjasama. .leh itu, rakyat digalakkan untuk menyediakan kayu
dan tenaga (uruh untuk mem(ina (ank yang di kenali se(agai (ank-(ank kampung.
2:
Penduduk kampung yang (erada dan kaya digalakkan menyediakan modal (egitu juga
halnya (erlaku kepada peke(un-peke(un ke!il. Belanda juga mewujudkan 1a(atan
Perkhidmatan Awam. Tugas Pegawai Perkhidmatan Awam ialah se(agai seorang pegawai
penjaga kehadiran sekolah manakala pegawai rendah ja(atan adalah melakukan
pemeliharaan haiwan memilih ker(au lem(u untuk diternak. %elain itu, ja(atan ini
menjalankan tugas melayan surat layang yang di hantar oleh rakyat. %e(agai !ontoh
tentang !adangan pem(aikan (ekalan air di kawasan penempatan mereka. Di samping itu,
perluasan pertanian, perluasan sistem pengairan, pengusahaan tanah (aru dan
memperkenalkan tanaman (aru juga telah diadakan. $elalui (ank masyarakat 1awa dapat
kemudahan kredit untuk meringankan (e(an hutang.
2D

Pendidi!an
Pada awalnya, pendidikan di Burma (erasaskan pendidikan agama. -amun
(erlaku peru(ahan dalam pendidikan agama apa(ila orang British dan .rang India mula
menguasai Burma. %edikit demi sedikit, aspek pendidikan (eru(ah. Perkem(angan
pendidikan di Burma (erlaku selepas )B*2. Pada awalnya British mem(awa pendidikan
2:
1.% "urni8al. )<B6. Hindia 0elanda Satu 2eng3ajian 43onomi Majmu3. Dewan Bahasa dan Pustaka 7
uala #umpur. 9lm. *2:.
2D
1.D #egge. )<B). Indonesia. Dewan Bahasa dan Pustaka 7 uala #umpur. 9lm. ))D
):
hanya untuk mem(antu British. 9al ini adalah kerana, penduduk Burma masih
ketinggalan dalam pelajaran yang moden. %istem sekolah 8ernakular diperkenalkan oleh
British. -amun dalam pendidikan ini juga, orang India masih ramai yang menguasainya.
%elepas )BB:, perkem(angan pelajaran semakin pesat terutama di (ahagian hulu Burma.
Penduduk Burma mula menghantar anak-anak mereka ke sekolah (er(entuk 8ernakular.
Pendidikan di Burma juga dipengaruhi oleh golongan sami Buddha yang mempunyai
autoriti yang (ersama-sama dengan kerajaan British. e(anyakan kampung telah
menu(uhkan sekolah (erunsurkan gereja. .leh itu, ini mem(uktikan tidak mustahil untuk
British mengga(ungjalinkan kurikulum (erasaskan Barat dengan sistem persekolahan
sami dan kuil Buddha yang diamalkan se(elumnya.
2B
%ekolah-sekolah yang dikendalikan
oleh pergerakan-pergerakan ristian ini amat digalakkan kerana dengan !ara ini dapat
mengem(angkan ke(udayaan British kepada orang-orang $yanmar terutama dari
golongan (angsawan. %e(elum kedatangan Belanda, pendidikan yang terdapat di
Indonesia pula adalah pendidikan tidak ,ormal. Pendidikan ini telah wujud sejak Eaman
karajaan 9indu. Pendidikan dilakukan di tempat i(adah dan rumah guru. %etelah Belanda
datang dan memperkenalkan dasar, pendidikan di Indonesia le(ih (ersi,at ,ormal.
%ememangnya terdapat pendapat di kalangan penjajah Belanda untuk sama-sama
mem(antu dalam kepentingan penduduk tempatan di 1awa dan tidak menganggap se(agai
satu tanah jajahan dan (ukan sekadar untuk mengaut keuntungan.
2<
%e(agai !ontohnya
satu ren!ana di dalam Tids!hri,, &an -eerlands!h-Indie pada tahun )B*2 menyatakan
(ahawa adalah menjadi tugas negara i(unda untuk 0mem(angunkan dan melatih tanah
jajahan dan memimpin mereka ke arah kemerdekaan0. Di dalam ren!ana ini juga ada
2B
#ennoG A. $ills and Asso!iates. )<*B. he Ne$ %orld of Southeast Asia. 3ni8ersity o, $innesota Press7
$inneapolis. 9lm. )6;.
2<
Bernhard Dham terjemahan A(d. AEiE 9itam 4an AEaham 4an $ohamad. )<BB. Sejarah Indonesia
Abad 'e7ua 2uluh. Dewan Bahasa dan Pustaka 7 uala #umpur. 9lm. ):.
)D
menyatakan (ahawa keseluruhan keinginan mendapat pendidikan diperolehi oleh
penduduk tempatan melalui perhu(ungan dengan +ropah atau +#% @+ropees!he #agare
%!hoolA.
.leh hal yang demikian, melalui dasar li(eral yang diperkenalkan oleh Belanda
maka ter(inalah sekolah-sekolah yang ke(anyakannya di selenggarakan oleh kerajaan
seperti penu(uhan sekolah doktor 1awa yang di tu(uhkan pada )B*). %ekolah ini di
tu(uhkan adalah (ertujuan untuk melatih para doktor dalam menentang penyakit yang
mere(ak. %elain penu(uhan sekolah doktor Belanda juga telah menu(uhkan (e(erapa
(uah makta( latihan untuk menyediakan guru-guru (agi sistem pendidikan yang
diran!ang. Pada tahun )B*5 penu(uhan sekolah-sekolah di 1awa telah (ermula dengan
makta( perguruan. Di 1awa terdapat *:2 (uah sekolah dan le(ih daripada setengah
diselenggarakan oleh (adan persendirian. $elalui dasar etika, perkem(angan pelajaran
merupakan kesan sosial yang penting aki(at perlaksanaan Dasar +tika. Pada tahun )<)6,
terdapat D ri(u (uah sekolah dengan jumlah pelajar seramai 22D ri(u orang. 1.". Cady
dalam (ukunya >%outh-+ast Asia7 It0s 9istori!al De8elopment? menegaskan
perkem(angan pelajaran di desa telah meningkat 6.* kali ganda pada tahun )<5<-)<)2.
Pelajaran tinggi yang (erkem(ang di Indonesia sejak )<25-an (er!orak teknikal seperti
penu(uhan makta( pertanian, peru(atan, kejuruteraan dan undang-undang. Peluang
pelajaran tinggi amat terhad kerana (ilangan sekolah menengah agak ke!il.
Perlaksanaan Dasar +tika telah mengaki(atkan ke(angkitan dan perkem(angan
nasionalisme Indonesia. Perkem(angan pelajaran Barat telah melahirkan elit-elit politik
yang telah terpengaruh dengan idea li(eral Barat seperti demokrasi, sosialisme,
komunisme dan se(againya. =olongan ini tidak (erpuas hati dengan pentad(iran Belanda
)B
yang mengamalkan diskriminasi dan gagal menyediakan pekerjaan yang sesuai untuk
mereka. =olongan ini telah mem(ekalkan pimpinan dalam gerakan nasionalisme
Indonesia. Antara mereka ialah %ukarno, 9atta, %yahrir, Amir %yari,uddin dan %emaun.
Di (awah Dasar +tika, Belanda (ertoleransi terhadap pergerakan nasionalisme Indonesia.
Toleransi Belanda telah mem(olehkan nasionalis-nasionalis mengatur kegiatan mereka.
Aki(atnya lahirlah parti-parti politik seperti Budi 3tomo di (awah Dr. 4ahidin %udiro
3sodo, %arekat Islam di (awah .mar %aid Tjokroaminoto, Parti omunis Indonesia
@PIA di (awah %emaun. emajuan sistem perhu(ungan telah memudahkan perhu(ungan
dan penye(aran idea-idea nasionalisme ke seluruh Indonesia. 9asil dari kedatangan pihak
Belanda (anyak dasar dan pem(aharuan yang dijalankan. Dengan tertu(uhnya sekolah
8ernakular di Indonesia telah melahirkan ramai tokoh Indonesia yang terpelajar dan layak
untuk menjadi pemimpin. 9al ini mewujudkan semangat nasionalisme untuk memerintah
-egara sendiri.
65
.leh itu, pihak (arat telah (erjaya mentamadunkan Indonesia kerana
lahirnya golongan-golongan yang (erpendidikan yang (oleh (ersaing dengan (arat
sendiri.
. %elain itu 1eneral &an 9eutE telah memperkenalkan sistem sekolah desa apa(ila
permintaan untuk menu(uhkan sekolah kelas dua meningkat.
6)
Pem(inaan sekolah di
1awa adalah (ertujuan mewujudkan masyarakat yang !elik huru,. 9al ini kerana dalam
dasar li(eral, penjajah ingin memper(aiki kedudukan sosial masyarakat. Berikutan
daripada itu, dengan adanya ilmu pengetahuan dalam pel(agai (idang, Belanda telah
(erjaya mentamadunkan Indonesia kerana dahulu masyarakat Indonesia hanya mendapat
65
Dengan tegas dinyatakan (ahawa menjadi kewajipan negeri Belanda untuk mendidik (angsa pri(umi kea
rah pemerintahan sendiri. Pemerintahan daerah jajahan (ukan suatu hak tetapi kawajipan, yang perlu
dilakukan se!ara adil dan jujur (erdasarkan rasa kemanusiaan. Bangsa Belanda mempunyai satu mission
@penggilanA untuk melindungi dan memimpin (angsa Indonesia kea rah kehidupan yang sejahtera. #ihat,
$arwati Djoened Poesponegoro dan -ughuro -otususanto. )<<6. Sejarah Nasional Indonesia IV. 9lm. 2<.
6)
Ibid . 9lm. 22.
)<
pendidikan tidak ,ormal atau se!ara lisan. Tetapi setelah kedatangan Belanda mereka
telah dapat meningkatkan ilmu pengetahuan sehingga wujudnya golongan yang
memahami semangat nasionalisme untuk mewujudkan kerajaan sendiri. Dalam konsep
tamadun mengatakan (ahawa negara yang (ertamadun mempunyai rakyat yang (erilmu
pengetahuan serta (erpendidikan untuk men!ipta pel(agai kemudahan. $aka dasar yang
telah diperkenalkan oleh Belanda telah mem(eri peluang kepada penduduk Indonesia
mendapatkan pendidikan yang ,ormal sehingga dapat melahirkan tokoh-tokoh pejuang
Indonesia.
Agama
1ika ditinjau di "ilipina pula, tiga a(ad di (awah pemerintahan %epanyol telah
meninggalkan kesan yang (esar dalam kehidupan orang "ilipina. Agama ristian telah
(erakar um(i di jiwa rakyat. Dalam hal agama dan adat resam ada peru(ahan (esar dalam
kehidupan mereka. $akanan dan pakaian orang "ilipina adalah mengikut !ara +ropah.
-ama orang-orangnya juga menurut nama orang %epanyol.
62
Agama ristian, sum(angan %epanyol yang paling (esar kepada orang "ilipina
ialah satu keper!ayaan yang telah mem(awa peru(ahan (esar dalam kehidupan mereka.
#am(ang agama ristian telah mem(awa rakyat "ilipina ke satu peringkat hidup yang
(aru yang tinggi dan mereka dikumpulkan se(agai ham(a tuhan yang satu. Peperangan
dan permusuhan kaum telah lenyap, orang yang tiada agama telah mempunyai satu
sistem moralK adat mem(unuh (ayi yang (aru lahir dan mengor(ankan (inatang dan juga
manusia serta per(uatan kejam telah dihapuskan. Agama ristian telah mengurangkan
62
=regorio ". Iaide. )<B5. Sejarah 2oliti3 dan 'ebudayaan <ili#ina! 1ilid 2, uala #umpur7 Dewan
Bahasa H Pustaka. 9lm. )5:.
25
na,su yang (erleluasa, sumpah menyumpah dan memakan ri(aK tidak menggalakan
per(uatan Eina dan poligami dan menjadikan perkahwinan se(agai upa!ara agama yang
su!i. Agama ristian melalui peranan penjajah %epanyol juga telah meninggikan tara,
kaum wanita "ilipina dengan meletakkan mereka ditempat yang sepatutnya se(agai
lam(ang kasih sayang dan ilham rumah tangga. Dalam hal ini wanita dike!ualikan dari
kerahan ham(a, di(enarkan meli(atkan diri dalam politik, sukan dan pekerjaan.
66
Di
$yanmar pula, pihak British telah menggalakkan kegiatan ke(udayaan (arat dan agama
ristian. 3saha-usaha mengem(angkan agama ristian telah dijalankan hinggalah
mu(aligh-mu(aligh ristian telah (erjaya mengkristiankan suku kaum aren. .leh
kerana itu, tataterti( dan kesetiaan rakat $yanmar terhadap ajaran Buddha dan kuil-kuil
mulai longgar dan akhirnya telah luntur sedikit demi sedikit. Dalam hal ini pihak British
turut (ertanggungjawa( kerana dasar mereka tidak mahu !ampur tangan dalam hal ehwal
agama dan adat resam masyarakat di $yanmar. British juga telah menyekat kegiatan
agama Buddha dan tidak mempedulikan hal ehwal agama itu. Bukan sahaja akti8iti
mereka disekat, namun kegiatan agama Buddha ini telah diletakkan di (awah kekuasaan
mahkamah, undang-undang dan polis.
Peng$ap#san Per$amaan
emasukan agama ristian juga telah menamatkan sistem perham(aan di
"ilipina. Ia merupakan kejayaan ter(esar dan yang ter(aik %epanyol di "ilipina. Ia
se(enarnya terlaksana apa(ila 3ndang-undang tentang penghapusan ham(a a(di ini yang
dikuatkuasakan se!ara (erkesan selepas 'aja Philip II mengeluarkan dikri diraja (ertarikh
< .gos )*B< dan memerintahkan pem(e(asan ham(a a(di di "ilipina. Dikri ini turut
disokong oleh Paus =regory LI& melalui dikri yang diter(itkan di 'om selepas itu pada
66
Ibid. 9lm. ))).
2)
)B April )*<).
6;
.leh yang demikian amalan perham(aan telah dihapuskan se!ara rasmi
di "ilipina jauh le(ih awal daripada 'usia @)B:)A, Amerika %yarikat @)B:6A dan negara
(arat yang lain. $enjelang tahun ):5<, pem(e(asan ham(a di "ilipina (erjaya
sepenuhnya seperti mana (erdasarkan undang-undang yang telah ditetapkan itu. 9al ini
menye(a(kan golongan ham(a ramai memeluk agama ristian.
Kesimp#lan
Berdasarkan analisa dan per(in!angan di atas, dapatlah disimpulkan (ahawa para
penjajah Barat menggunakan alasan penjajahan mereka ke atas Asia Tenggara se(agai
justi,ikasi dan tanggungjawa( mereka untuk mem(angun dan 0mentamadunkan0
masyarakat di Asia Tenggara supaya masyarakat terse(ut dapat menikmati hidup setara,
dengan dunia (arat. -amun, mereka se(enarnya mempunyai kepentingan tersendiri untuk
menjajah di Asia Tenggara, dan hasrat terse(ut dapat dilihat melalui kemasukan penjajah
6;
ibid, 9lm. 2:B.
22
Barat dengan pel(agai !ara dan kaedah yang rasa diperlukan oleh mereka. Tindakan raja,
pemerintah dan rakyat di Asia Tenggara untuk mempertahankan hak dan kepentingan
mereka di tanah air sendiri setelah (erada dalam kekuasaan dan dasar-dasar penjajah,
perulah di!ontohi semangatnya walaupun wujud sedikit kepin!angan yang (erlaku dalam
dasar-dasar penjajah itu sendiri. 4alaupun dasar-dasar yang dijalankan oleh penjajah
(arat ke atas Asia Tenggara ke(anyakannya mem(eri kesan negati,, tetapi masih terdapat
kesan daripada dasar-dasar ini mem(eri ke(aikan dan menguntungkan masyarakat Asia
Tenggara itu sendiri.
6*
$alah, dalam kesemua siri penjajahan ini dapat dilihat minda dan
semangat nasionalisme masyarakat setempat dapat di!ipta dan dikem(angkan. 4alau
(agaimanapun, sekurang-kurangnya di rantau ini kita (oleh (er(angga kerana mampu
men!a(ar kewi(awaan dan keagungan kuasa Barat yang digem(ar-gem(urkan
mempunyai semangat inkuiri yang tinggi dalam siri penjajahan. ajian yang dijalankan
terhadap dasar-dasar kolonial Barat sepanjang Eaman penjajahannya mendedahkan
kelemahan dan kekuatan dasar yang dilakukan oleh kuasa Barat dan kesannya yang dapat
dilihat sehingga ke hari ini khususnya dalam 0kesamarataan0 dan masyarakat Asia
Tenggara yang menikmati kehidupan yang (ertamadun setara, dengan dunia Barat.
6*
#ennoG A. $ills and Asso!iates. )<*B. he Ne$ %orld of Southeast Asia. 3ni8ersity o, $innesota Press7
$inneapolis. 9lm. )66-)6;.
26
Biliografi
Ahmad Boestamam.2556. Nasionalisme Melayu. Pener(it 3ni8ersiti $alaya7 uala
#umpur.
Ari,,in .mar. )<<<. 8e9olusi Indonesia dan 0angsa Melayu 1 8untuhnya 'erajaan"
3erajaan Melayu Sumatera imur 2ada ahun *.:-. 3ni8ersiti %ains $alaysia 7
Pulau Pinang.
Bernhard Dham terjemahan A(d. AEiE 9itam 4an AEaham 4an $ohamad. )<BB.
Sejarah Indonesia Abad 'e7ua 2uluh. Dewan Bahasa dan Pustaka 7 uala
2;
#umpur.
B.drake. )<D<. 0urma1 2ergera3an"#ergera3an Nasionalis dan 'emerde3aan.
#ongman $alaysia %dn. Bhd7 uala #umpur.
B.3.'ou. 255). History of Asia 4arly imes to 5666 A7. %terling Pu(lisher Pri8ate
#imited7 -ew Delhi.
D.1.$ Tate. )<B5. Sejarah 2embentu3an Asia enggara. %un 3 Book Co. %dn Bhd7
uala #umpur.
=ulli!k,$.1.)<B6. he Story of 'uala (um#ur )*+,;"*./.). +astern 3ni8ersities Press7
%ingapore.
MMMMMMMMMMM 2555. History &f 'uala (um#ur )*+,-"*./.). %elangor7 A!ademi! Art H
Printing.
1.D #egge. )<B). Indonesia. Dewan Bahasa dan Pustaka 7 uala #umpur.
1udith %impson, 2556. Indonesia. $ason Crest Pu(lisher 7 Pennsyl8ania.
1.% "urni8al. )<B6. Hindia 0elanda Satu 2eng3ajian 43onomi Majmu3. Dewan Bahasa
dan Pustaka 7 uala #umpur.
o(kua %uwannathatFPian. 2556. Asia enggara! Hubungan radisional Serantau.
Dewan Bahasa dan Pustaka 7 uala #umpur
#ennoG A. $ills and Asso!iates. )<*B. he Ne$ %orld of Southeast Asia. 3ni8ersity o,
$innesota Press7 $inneapolis
$.A., ennedy.1. )<:*. A History &f Malaya,Continental Printing7 9ong ong.
$arwati Djoened Poesponegoro dan -ughuro -otususanto. )<<6. Sejarah Nasional
Indonesia IV. Department Pendidikan dan e(udayaan, Balai Pustaka.
%amri %ainuddin, $ohd %yarie,uddin A(dullah dan Iuraini 9j. 1amil J .sman. 255:.
2*
amadun Islam dan amadun Asia. 3ni8ersiti Pendidikan %ultan Idris, Tanjung
$alim.
Iainal A(idin. etal, )<B*. Malysia %arisan dan 2er3embangan, uala #umpur7 Dewan
Bahasa dan Pustaka.
Lampiran
2:
2D
SEJARAH ASIA TENGGARA
%&''(%)''
*LSA +',-.

FAKULTI : SAINS SOSIAL DAN KEMANUSIAAN
PROGRAM : PENDIDIKAN SEJARAH
KOD PROGRAM : AT 32
SEMESTER : EMPAT
WAKTU TUTORIAL : ISNIN (10.00- 11.00AM)
PENSYARAH : PROF. DATIN DR. KOBKUA
SUWANNATHAT PIAN
2B
SOALAN 4:
NAMA AHLI KUMPULAN : NO.
MATRIK :
1. SATRIANI BINTI OSMAN
D20061027115
2. MOHD NOR AKILI BIN AZAHARI
D20061027119
2<