MAKALAH

KONSEP TERAPI
ADR Tipe D
EVALUASI KRITIS TERHADAP OBAT ANTIEPILEPTIK PADA WANITA
HAMIL DENGAN EPILEPSI DI HONGARIA
Disusun Oleh :
Kelas C kel!"k C#$
#% &anua' (a)a' Eka"u*'a +#,-#$#.#/
,% Pan0an Pan11alih +#,-#$,#-/
PROGAM STUDI (ARMASI
(AKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
UNIVERSITAS ISLAM INDONESIA
,2#3
EVALUASI KRITIS TERHADAP OBAT ANTIEPILEPTIK PADA WANITA
HAMIL DENGAN EPILEPSI DI HONGARIA
I% TU4UAN
#% Da"a* !en1e5aluasi "*ensi *e'a*1enik 0a'i 6e6e'a"a 6a* an*ie"ile"*ik 7an1
)a'an1 0ike*ahui%
,% Da"a* !en1e*ahui e8ek*i5i*as 0a'i "e'a9a*an e"ile"si "a0a 9ani*a ha!il 0en1an
!e!an8aa*kan !n*e'a"i 0an "li*e'a"i: 7an1 )u1a 0ike')akan "a0a an!ali
kn1eni*al 7an1 6e'lainan%
$% Men1e*ahui salah sa*u "en7e6a6 7an1 6e'"*ensi un*uk "enu'unan *e'a*1enik
0a'i 6e6e'a"a 6a* an*ie"ile"si%
II% LATAR BELAKANG
E"ile"si 0i0e8inisikan se6a1ai 1an11uan 8un1si *ak 7an1 0i*an0ai 0en1an
ke)an1 7an1 6e'lan1sun1 "e'i0ik 0an *i0ak *e'"'e0iksi% E"ile"si 0iklasi8ikasikan
se6a1ai ke)an1 1ene'alisa*a a*au 8kal !au"un "a'sial +0en1an a*au *an"a ke)an1
1ene'alisa*a/% Di sa!"in1 i*u: ke)an1 1ene'alisa*a 0a"a* 0i6a1i !en)a0i a6sen;e:
!7klnik: a*nik: a*au *nik<klnik%
E"ile"si a0alah sa*u 0a'i se6a1ian 6esa' s*u0i "en7aki* !a*e'nal sela!a
keha!ilan% Pen)elasann7a a0alah se6a1ian 6esa' e"ile"si !e!iliki nse* a9al
sehin11a *e'0e*eksi "a0a 2:$<2:-= 9ani*a ha!il% Pe'*a!a kalin7a: 4an> 0an (u;hs
"a0a *ahun #?-3 !e!e'iksa ,-, 9ani*a ha!il un*uk !en1e*ahui a"akah 6a*
an*ie"ile"*ik ;uku" 6e'6aha7a ke*ika 0i6e'ikan sela!a keha!ilan% Na!un:
!e'eka *i0ak !ene!ukan hu6un1ann7a 0en1an kelainan s*'uk*u'al saa* lahi':
se"e'*i a6n'!ali*as kn1eni*al "a0a anak<anak !e'eka% Dan "a0a *ahun #?-@:
Mea09 !ene!ukan *in11in7a 'isik 6i6i' su!6in1 +la6ial ;le8*/ "a0a anak 0a'i
9ani*a ha!il "en0e'i*a e"ile"si 0i"en1a'uhi leh 6a* an*ie"ile"*ik 7an1
0iknsu!si i6u% Te'akhi' kali: 'isik le6ih *in11i *e')a0in7a a6n'!ali*as
kn1eni*al +AK/ "a0a 9ani*a ha!il "en0e'i*a e"ile"si *elah 0ikn8i'!asi 0en1an
6e6e'a"a s*u0i se'*a 0ilen1ka"i 0en1an an!ali !in': se"e'*i *ulan1 nasal 7an1
'en0ah: hi""lasia 0i1i*al 0is*al: 0an 0e8ek 8un1sinal +;n*h: 'e*a'0asi !en*al/%
III% METODE PENELITIAN
A. Su6)ek Peneli*ian
Dua ka*e1'i u*a!a kasus an!ali kn1eni*al 0i6e0akan !en)a0i: isla*e0
+ han7a # '1an 7an1 *e'1an11u/ 0an !ul*i"le +ke)a0ian , a*au le6ih an!ali
0en1an se0iki*n7a , sis*e! '1an 7an1 6e'6e0a/% P'e5alensi **al +kelahi'an
A !asa 8e*al/ un*uk an!ali kn1eni*al 0i0ia1nsis 0a'i *'i!es*e' ke<, sela!a
# *ahun: 0i0a"a*kan $. kasus "e' #222 kasus +6a7i lahi' hi0u": 6a7i "'e!a*u':
0an *e'!inasi "aksa/%
Kasus kn*'l 0i0e8inisikan se6a1ai 6a7i 6a'u lahi' *an"a an!ali kn1eni*al
0an 0iseleksi 0a'i ;a*a*an kelahi'an nasinal 0a'i kan*' "usa* s*a*is*i; nasinal%
U!u!n7a: 0ua kasus kn*'l 0ihu6un1kan 0en1an se*ia" kasus 6e'0asa'kan
)enis kela!in: !in11u kelahi'an "a0a *ahun 0i!ana 6a7i lahi': se'*a *e!"a*
*in11aln7a%
B% Pen1u!"ulan 0an Pe!ilihan Da*a
Be'asal 0a'i *i1a su!6e' 0a*a 7an1 *elah 0ie5aluasi%
+#/ Reka!an 0a*a !e0is "'s"ek*i8
I6u 0i*an7a 0en1an su'a* "en)elasan 0an !en1i'i!kann7a ke
l16k !a*e'ni*as "'ena*al: se'*a 'eka!an !e0is lain 7an1
!en1in8'!asikan "en7aki* 7an1 0i0e'i*a i6u sela!a keha!ilan 0an anak
!e'eka 7an1 !en0e'i*a an!ali kn1eni*al% Wani*a ha!il !en)alani
"e'a9a*an "'ena*al se6an7ak B kali sela!a keha!ilan% Ke0a*an1an
"e'*a!a a0alah "a0a u!u' -<#, !in11u% Dan 0i'eka! se!ua k!"likasi
keha!ilan: "en7aki* !a*e'nal +;n*h: e"ile"si/ 0an "e'ese"an 6a* ke 0ala!
l16k%
+,/ Me*0e 'e*'s"ek*i8
I6u 0i6e'ikan kuesine' *e's*'uk*u' se*elah !elalui seleksi kasus
se'*a kasus kn*'l% Kuesine' *e'se6u* !en11ali in8'!asi *en*an1
k!"likasi keha!ilan 0an "en7aki*<"en7aki* !a*e'nal: "'0uk<"'0uk
!e0is +*e'!asuk 6a* an*ie"ile"*i;/ 7an1 0i1unakan sela!a keha!ilan
6e'0asa'kan "e'i0e +6ulan/ 1es*asinal 0an "a0a 'i9a7a* an!ali
kn1eni*al kelua'1a%
Ra*a<'a*a A S%D% 9ak*u an*a'a kelahi'an a*au *e'!inasi keha!ilan:
0an ke!6ali "a0a "ake* in8'!asi +kuesine': l16k: kesi!"ulan: 0an
le!6a' in8'!e0 ;nsen*/ a0alah 6e'kisa' an*a'a $:. A #:, 0an .:, A ,:?
6ulan "a0a kel!"k kasus 0an kel!"k kn*'l%
+$/ Pelen1ka"an 0a*a
Pa'a "e'a9a*!en1un)un1i se!ua i6u nn<'es"n0en 0an !e!6an*u
!e'eka !en1isi kuesine' 7an1 sa!a 0an !en1e5aluasi 'eka! !e0is 7an1
*e'se0ia% Di sa!"in1 i*u: "e'*an7aan *e'kai* 'i9a7a* !e'kk 0an knsu!si
!inu!an ke'as !elalui 9a9an;a'a 0en1an i6u 0an sau0a'a 0eka* 7an1
*in11al sa*u 'u!ah% Pa'a "e'a9a* se*e!"a* !en1un)un1i seki*a' ,22 nn<
'es"n0en 0an -22 'es"n0en kn*'l 0ala! , u)i 5ali0asi 0en1an !e*0e 7an1
sa!a a1a' "e!e'iksaan ini *i0ak !en1an11u keseha*an 'an1*ua 0a'i se!ua
anak seha*%
C% K'i*e'ia Dia1nsa E"ile"si
Dia1nsis e"ile"si: 0i0asa'kan "a0a s7!"*! klinik: EEC: 0an "e!e'iksaan
lain% Pe'*a!a: 0i"ilih se!ua 9ani*a ha!il 7an1 *e'0ia1nsis e"ile"si: 0en1an a*au
*an"a 6a* an*ie"ile"*ik% Ke0ua: 0i6e0akan 9ani*a ha!il 6e'0asa'kan su!6e'
in8'!asi: +i/ 'eka! !e0ik e"ile"si : 0en1an a*au *an"a 6a* an*ie"ile"*ik
7an1 *e'*ulis "a0a l16k a*au kesi!"ulan kua* 7an1 !enun)ukkan
hs"i*alisasi 9ani*a ha!ilC +ii/ e"ile"si: 0en1an a*au *an"a *e'a"i 6a*
an*ie"ile"*ik 6e'0asa'kan in8'!asi !a*e'nal%
Se!ua e"ile"si !a*e'nal: 0en1an a*au *an"a 6a* an*ie"ile"*ik 0i;a*a* leh
0k*e' kan0un1an "a0a l16k !a*e'ni*as "'ena*al +han7a , 9ani*a ha!il
7an1 0ila"'kan 0en1an s*a*us e"ile"sin7a *an"a *e'a"i 0ala! kuesine':
e"ile"si "a0a 9ani*a i*u *i0ak 0i;a*a* "a0a l16k: leh ka'enan7a , 9ani*a
*e'se6u* 0i*e*a"kan se6a1ai 0a*a eksklusi 0ala! "eneli*ian ini/%
O6a* an*ie"ile"*i; 0ie5aluasi "a0a 'eka! !e0ik 0i l16k !a*e'ni*as
"'ena*al% Se6a1ai *a!6ahan: su"le!en keha!ilan se"e'*i asa! 8la* 0an
!ul*i5i*a!in se6a1ai in0ika*' "'eknse"sinal 0an "e'a9a*an "'ena*al: se'*a
ke!un1kinan e8ek "'e5en*i8 un*uk 6e6e'a"a an!ali kn1eni*al% Da*a ke!u0ian
0ianalisis 0en1an 5e'si SAS @%2, +SAS Ins*i*u*e In;: Ca'7: N'*h Ca'lina:
USA/%
IV% HASIL
Da'i ,,%@3$ kasus an!ali kn1eni*al: ?. +2:3,=/ a0alah i6u 0en1an
'i9a7a* e"ile"si% Se!en*a'a i*u $@%#.# kasus kn*'l *an"a an!ali kn1eni*al:
?2 +2:,3=/ a0alah i6u 0en1an 'i9a7a* e"ile"si "a0a l16k !a*e'ni*as "'ena*al +OR
9i*h ?.= CI: #:@: #:$<,:3/%
Da'i ?. kasus "si*i8 0an ?2 kasus kn*'l: - +-:$=/ 0an . +.:-=/ !e!iliki
nse* e"ile"si sela!a s*u0i keha!ilan% Da'i - i6u ini: . 'an1 !e!iliki nse*
"a0a e"ile"si 1es*asinal "a0a 6ulan ke*i1a 0an "a0a 6ulan 1es*asinal keli!a:
se!en*a'a i*u . 0a'i kel!"k kn*'l: #:$:# !e!iliki nse* e"ile"si "a0a 6ulan
ke0ua: ke*i1a: 0an keli!a%
Pa0a u!u!n7a: 0sis su"le!en*asi 0a'i 6a* an*ie"ile"*ik 0i1unakan "a0a
9ani*a ha!il% Wani*a ha!il 0en1an e"ile"si 0i6e0akan !en)a0i $ 1ln1an: +i/ *an"a
*'ea*!en*: +ii/ !n*e'a"i 6a* an*ie"ile"*ik: +iii/ "li*e'a"i 6a* an*ie"ile"*ik%
Da'i 0a*a 0ikn8i'!asi se!akin *in11in7a 'isik ;le8* la6ialis A "ala*u!: ;le8*
"ala*e: an!ali kn1eni*al ka'0i5askule': 0an se!akin *in11in7a hi"s"a0ia%
Sehin11a: **al ke)a0ian an!ali kn1eni*al 0ika*akan se!akin *in11i% Se"uluh
i6u 7an1 !en)a0i kn*'l e"ile"si 0an #, kasus i6u e"ile"si *e';a*a* *an"a 6a*
an*ie"ile"*ik sela!a keha!ilan% Li!a an!ali kn1eni*al 7an1 6e'6e0a 0i an*a'a #,
kasus i6u 0en1an e"ile"si *an"a 6a* an*ie"ile"*ik: han7a an!ali kn1eni*al
ka'0i5askule' !enun)ukkan 6e6e'a"a hu6un1an 0en1an e"ile"si !a*e'nal%
Da'i ?. 9ani*a ha!il 7an1 !en0e'i*a e"ile"si: 3# 0i an*a'an7a 0i6e'ikan *e'a"i
0en1an # AED: 0an !n*e'a"i ini *e'kai* 0en1an 'isik *in11i a*'esiaDs*ensis
es"ha1us +6e'0asa'kan , kasus/%Ke*u'unan 0a'i 3, 9ani*a ha!il "en0e'i*a e"ile"si
0en1an "li*e'a"i !e!iliki 'isik *in11i *e'kena la6i"ala*s;hisis: "ala*s;hisis:
kelainan )an*un1 6a9aan: 0an kelainan 6a9aan !ul*i"el: sehin11a 'isik **al AK
!en)a0i ,:3 li"a* le6ih *in11i%
Ta6el $ !enun)ukkan 0is*'i6usi se;a'a nu!e'ik 0a'i AK 7an1 6e'6e0a
sesuai 0en1an AED 7an1 0i1unakan se6a1ai !n*e'a"i% Da'i @ kasus 0en1an
kelainan )an*un1 6a9aan: 3 i6u !en11unakan *e'a"i ;a'6a!a>e"in: # i6u
!en11unakan ;l!e*hia>l: se!en*a'a $ lainn7a 0i*e'a"i 0en1an 8eni*in% Da'i B
kasus 0en1an hi"s"a0ia: 3 i6u !en0a"a* *e'a"i 5al"'a*e # i6u !en0a"a* 0ia>e"a!
0an , 0i*e'a"i 0en1an 8eni*in% Da'i - kasus 0en1an un0esen0e0 *es*is: $
0ian*a'an7a !e!iliki i6u "en0e'i*a e"ile"si 7an1 !en0a"a* *e'a"i 8eni*in 0an $
lainn7a !asin1<!asin1 !en0a"a* *e'a"i 5al"'a*e: "i'i!i0ne: "en6a'6i*al% Da'i 3
kasus 0en1an 0e8ek neu'al *u6e: , 0i an*a'an7a 0i*e'a"i 0en1an ;a'6a!a>e"in: #
0en1an 8eni*in: 0an # 0en1an *e'a"i 5al"'a*e% Akan *e*a"i: "ene!uan 7an1
!en1esankan a0alah an1ka ke)a0ian la6i"ala*s;hisis 0an "ala*s;hisis 'en0ah
se*elah !en0a"a*kan !n*e'a"i%
K!6inasi AED 7an1 "alin1 6an7ak !un;ul a0alah "'i!i0ne: 8eni*in:
0an ;a'6a!a>e"ine 0ik!6inasi 0en1an 0ia>e"a! 0an sul*ia!e% (eni*in 0an
0ia>e"a! 0i"akai le6ih se'in1 se6a1ai "li*e'a"i un*uk kel!"k
la6i"ala*s;hisis% Mena'ikn7a: "ala*s;hisis !enun)ukkan "la 7an1 6e'6e0a
ka'ena ;a'6a!a>e"in a0alah k!"nen 7an1 u!u! 0i"akai "a0a "li*e'a"i%
K!"nen 7an1 "alin1 6an7ak !un;ul 0ala! "li*e'a"i a0alah "'i!i0ne 0an
8eni*in 0ala! kel!"k kelainan )an*un1 6a9aan 0en1an kelainan 7an1 n7a*a
!un;ul a0alah 0e8ek ka*u" 5en*'i;ula'% Dala! kel!"k 0e8ek neu'al *u6e:
5al"'a*e 0an "'i!i0ne !e'u"akan k!"nen 0ala! "li*e'a"i% Dala! kel!"k
hi"s"a0ia: 0ia>e"a! 0an 5al"'a*e !e'u"akan k!"nen 7an1 u*a!a 0ala!
"li*e'a"i% Be6e'a"a 6a* se"e'*i ;lna>e"a!: !e8eni*in: !'suEi!i0e: 8ena;e!i0e:
0an sul*ia!e 0i1unakan han7a 0ala! "li*e'a"i un*uk kasus i6u<i6u "en0e'i*a e"ile"si%
K!"nen AK 0a'i . kasus !ul*i!al8'!asi 0a"a* 0iliha* "a0a *a6le
.%Di0a"a*kan 0a*a 0a'i $ kasus !ul*i!al8'!asi: $ !e!iliki ;elah '8a;ial 0an , i6u
!en0a"a* *e'a"i 8eni*in 0an "'i!i0ne% Ta!6ahann7a: la6i"ala*s;hisis 0an
"ala*s;hisis 6e'hu6un1an 0en1an !i;'*ia "a0a , kasus !ul*i!al8'!asi: ke0ua
i6u !en0a"a* *e'a"i "'i!i0ne% Dan akhi'n7a: *e'0a"a* sin0'! 5al"'a*e<AK
0ala! # kasus !eli6a*kan s"ina 6i8i0a 0an hi"s"a0ia%
K!6inasi e8ek 0a'i AED 7an1 6e'6e0a 6aik !n !au"un "li*e'a"i 0i*un)ukkan
0en1an e8ek *e'a*1enik 0a'i 5al"'a*e: 8eni*in: 0an "'i!i0ne%
Di*eli*i )u1a "en11unaan asa! 8la* sela!a keha!ilan% Te'0a"a* "enin1ka*an
"en11unaan asa! 8la* "a0a kel!"k kn*'l i6u nn<e"ile"si se6an7ak .= 0a'i
*ahun #?@2<#?@? hin11a *ahun #??2<#??- se!en*a'a "enin1ka*an "a0a kel!"k
kasus i6u nn<e"ile"si han7a se6an7ak #:-=% Pen11unaan asa! 8la* !enun)ukkan
"la 6e'6e0a 0a'i i6u e"ile"si kel!"k kn*'l 0an kel!"k kasus% Te'0a"a*
"enin1ka*an "en11unaan asa! 8la* se6an7ak ,2= "a0a i6u e"ile"si kel!"k
kn*'l 0en1an !n< 0an "li*e'a"i: se!en*a'a "a0a kel!"k kasus !enun)ukkan
"enin1ka*an 7an1 *i"is 7ai*u se6an7ak 3= 0i!ana a0a , ke;en0e'un1an 7an1
6e'la9anan: 7ai*u i6u e"ile"si 0en1an !n*e'a"i !e!iliki ke;en0e'un1an
"en11unaan asa! 8la* le6ih 'en0ah )ika 0i6an0in1kan 0en1an i6u e"ile"si 0en1an
"li*e'a"i%
V% PEMBAHASAN
Se;a'a u!u!: "la u*a!a 0a'i AK "a0a anak<anak 0a'i i6u ha!il 0en1an
e"ile"si 7an1 0i6a*i 0en1an AED )u1a !i'i" 0en1an "ene!uan 7an1 0i*e'6i*kan
se6elu!n7a: !isaln7a !n*e'a"i 0ika*akan le6ih 6aik 0i6an0in1kan "li*e'a"i 0ala!
hal *e'a*1eni*as 0a'i AED% Di an*a'a AK han7a a*'esiaDs*ensis es"ha1us 0en1an
a*au *an"a 8is*ula *'ake<es8a1eal 7an1 !enun)ukkan 'isik 7an1 *in11i se*elah
!n*e'a"i +;l!e*hia>l 0an e*hsuEi!i0e/: na!un ini han7a 0i0asa'kan "a0a
0ua kasus%
Risik 7an1 le6ih *in11i un*uk **al AK 0i*e!ukan se*elah "li*e'a"i *e'u*a!a
la6i"ala*s;hisis: "ala*s;hisis: kelainan )an*un1 6a9aan: 0an !ul*i"el AK%
Phen6a'6i*al !e'u"akan 6a* sis*en*is "e'*a!a 7an1 0i1unakan un*uk "en16a*an
an*ie"ile"si "a0a #?#,% Ke!u0ian 0i"e'kenalkan 6a*<6a*an an*i e"ile"si 6a'u
0ala! "en16a*an se"e'*i 8eni*in 0an "'i!i0ne 0an 0iiku*i 0en1an 6e6e'a"a )enis
6a* an*ie"ilesi 6a'u 0ala! .2 *ahun *e'akhi': 0ia>e"a! +6en>0ia>e"ine/: +se6uah
0e'i5a* i!ins*il6en/: 5al"'a* +,<"'"7l5ale'i; a;i0/ 0an la!*'i1ine +0e'i5a*
8enil*'ia>in/ %
E8ek 7an1 *i0ak 0iha'a"kan "e'*a!a kali 0iliha* "a0a "e!akaian 8eni*in
0an *'i!e*a0in% Pe!akaian 6a* *e'se6u* 0a"a* !en1in0uksi F8e*al h70an*in
s7n0'!eG +$3<$-/ 0an F8e*al *'i!e*ha0ine s7n0'!eG +$B<$@/% Da*a Hun1a'ia
se6elu!n7a )u1a !en1n8i'!asi hal ini: sehin11a *'i!e*ha0ine 0i*a'ik 0a'i "asa'an%
Belakan1an 0i*e!ukan hu6un1an an*a'a "e!akaian asa! 5al"'a*D5al"'a*
0en1an "enin1ka*an 'isik s"ina 6i8i0a: na!un 0i*e!ukan 6ah9a 5al"'a* )u1a
0a"a* !en1aki6a*kan F8e*al 5al"'a*e s7n0'!eG 0an 5al"'a*e )u1a 6e'hu6un1an
0en1an an1ka ke)a0ian 'e*a'0asi !en*al 7an1 *e'*in11i 0ian*a'a "e!akaian 6a*
an*ie"ile"si lain% Da*a "a0a 9a'1a Hun1a'ia !enun)ukkan a0an7a hu6un1an an*a'a
ke)a0ian s"ina 6i8i0a "a0a , kasus "e!akaian "li*e'a"i 0en1an 5al"'a*: 0an sa*u
kasus 0en1an !n*e'a"i 5al"'a*% Te'0a"a* )u1a 3 kasus hi"s"a0ia se*elah
"e!akaian !n*e'a"i 5al"'a*: *e'0a"a* kasus !ul*i!al8'!asi 7an1 *e')a0i
hi"s"a0ia sekali1us s"ina 6i8i0a%
Ca'6a!a>e"in 0a"a* !en1aki6a*kan 'isik s"ina 6i8i0a 9alau"un 'en0ah:
anak 0a'i i6u 7an1 !en)alani "en16a*an !e!iliki 'a*a<'a*a lin1ka' ke"ala 7an1 le6ih
ke;il na!un hal ini *i0ak 6e'hu6un1an 0en1an "enin1ka*an 'isik 'e*a'0asi
!en*al% Ka'ena hal ini Ca'6a!a>e"in 0i!asukkan ke 0ala! 6a* an*i e"ile"si 7an1
!e!iliki e8ek *e'a*1enik 'en0ah% Pe'nah 0i0a"a*kan , kasus 0e8ek neu'al *u6e
"a0a "e!akaian ;a'6a!a>e"in se6a1ai !n*e'a"i 0an # kasus 0e8ek "a0a
"e!akaian "li*e'a"i 0en1an 5al"'a*e%
Pi'i!i0ne )u1a 0i*e!ukan !e!iliki e8ek *e'a*1enik%Di*e!ukan )u1a e8ek
*e'a*1enik "a0a sul*ia!ine: se6uah 6a* an*i e"ile"si inhi6i*' ;a'6ni;
anh70'ase: 9alau"un 6a* ini han7a 0i1unakan "a0a "li*e'a"i% E8ek *e'a*1enik "a0a
0ia>e"a! 0an 8en6a'6i*al sa!"ai saa* ini !asih 0i"e'0e6a*kan% Te'0a"a*
"enin1ka*an 'isik kelainan kn1eni*al "a0a anak 0a'i 9ani*a 0en1an "en16a*an
8en6a'6i*al: na!un hal ini *i0ak 0i*e!ukan "a0a s*u0i lain% Se0an1kan 'isik
*e'a*1enik 0ia>e"a! 0ila"'kan "a0a i6u 0en1an 1an11uan "sikia*'i na!un
*i0ak 0i*e!ukan "a0a i6u *an"a 1an11uan "sikia*'i%
Pen11unaan 6e6e'a"a 6a* an*ie"ile"si se"e'*i ;a'6a!a>e"in: 8en6a'6i*al:
8eni*in: 0an "i'i!i0ne !en7e6a6kan "enu'unan 8la* "las!a sesuai 0en1an
"enin1ka*an ka0a' 6a* an*i e"ile"si% Val"'a* !en1u6ah !e*a6lis!e 8la* "a0a
e!6'i 0an !e!"en1a'uhi sin*esis !e*inin: sehin11a !en11an11u siklus
!e*ilasi: *e'!asuk hi"!e*ilasi DNA% De8isi* 8la* !e'u"akan "en7e6a6 0e8ek
"a0a Fneu'al *u6eG% Sehin11a "en*in1 un*uk !elakukan s*u0i *en*an1 e8ek
"'*ek*i8 "e!6e'ian asa! 8la* "a0a *e'a"i an*i e"ilesi: ka'ena "a0a s*u0i
se6elu!n7a *elah 0ise6u*kan asa! 8la* "e'iknse"si 0an su"le!en*asi
!ul*i5i*a!in 0en1an asa! 8la* 0a"a* !enu'unkan an1ka ke)a0ian 0e8ek neu'al
*u6e 0an 6e6e'a"a an!ali kn1eni*al%
S*u0i leh K)ea' e* al% !enun)ukkan "en11unaan kn*a!inan asa! 8la* 0sis
*in11i 0i a9al keha!ilan +usia keha!ilan #<$ 6ulan/!a!"u !enu'unkan "*ensi
e8ek *e'a*1enik "a0a 6e6e'a"a 6a* an*i e"ile"si +;a'6a!a>e"in: 8eni*in:
"'i!i0ne: 8en6a'6i*al/: *e'0a"a* "enu'unan si1ni8ikan "a0a 3 kel!"k an!ali
kn1eni*al: 0e8ek neu'al *u6e: la6i"ala*s;hisis: "ala*s;hisis 0an hi"s"a0ia% Ti0ak
0i*e!ukan "enu'unan "a0a kelainan )an*un1 kn1eni*al 0an 0i*e!ukan
"enin1ka*an 'isik an!ali kn1eni*al !ul*i"el% Ti0ak 0i*e!ukan "enu'unan
*e'a*1eni*as 0a'i 5al"'a* "a0a "en11unaan asa! 8la*%
Analisis 0a*a 7an1 "enulis !iliki !enun)ukkan 6an7ak i6u ha!il 0en1an
e"ile"si se;a'a khusus 6e'a0a "a0a kel!"k 7an1 )a'an1 !en0a"a* asa! 8la*:
0an hal ini !un1kin 6e'hu6un1an 0en1an kesalah"aha!an O6s*e*'i;ian Hun1a'ia
6ah9a asa! 8la* !e'u"akan kn*'ain0ikasi "a0a i6u 0en1an e"ile"si% I0e ini
0i0asa' leh 6e6e'a"a s*u0i 7an1 !enun)ukkan e8ek asa! 8la* 0ala! "'5kasi
ke)an1 e"ile"*ik% Se;a'a u!u!: asa! 8la* 0sis san1a* *in11i +B<$2!1/ !e!an1
0i1unakan: 6e6e'a"a 0ian*a'an7a 0en1an !elalui )alu' in*'a5ena% Se6a1ai *a!6ahan
asa! 8la* 0sis *in11i !e!an1 6e'*in0ak se6a1ai kn5ulsan a*au neu'*ksin
0ala! "eneli*ian "a0a 6ina*an1% Ba1ai!ana"un: Dansk7 e* al*i0ak 0a"a* !ene!ukan
ke;a;a*an "a0a ke)an1 0a'i i6u kel!"k kn*'l "en0e'i*a e"ile"si 7an1
!en11unakan asa! 8la* 2:#<# !1% Na!un: i6u 0en1an e"ile"si 0ieksklusi 0ala!
s*u0i leh MRC Vi*a!in S*u07 7an1 !enun)ukkan a0an7a e8ek "'*ek*i8 "a0a
"e!akaian asa! 8la* 0sis *in11i +3!1/ "a0a *e')a0in7a 0e8ek neu'al *u6e% Ti0ak
0i0a"a*kan "enin1ka*an ke)a0ian ke)an1 "a0a "e!6e'ian !ul*i5i*a!in 0en1an asa!
8la* "'eknse"sinal +2:@!1/ % Ti0ak 0i0a"a*kan )u1a "enin1ka*an ke)a0ian
ke)an1 "a0a i6u 0en1an "e';6aan 6unuh 0i'i 0en1an asa! 8la* 0sis san1a*
*in11i% Sa9a' 0a'ah *ak "a0a n'!aln7a !e!6a*asi !asukn7a asa! 8la*: na!un
)ika *e')a0i kelainan "a0a sa9a' 0a'ah *ak: !aka !un1kin *e')a0i e8ek neu'*ksik
0a'i asa! 8la*% Se*elah eksklusi 6e6e'a"a "asien 0en1an "en7aki* *e'*en*u: ki*a
0a"a* !en1ha'a"kan e8ek 6aik 0a'i 8isil1is +#!1 a*au ku'an1/ 0an 0sis
8a'!akl1i +$ !1/ 0ala! "enu'unan an!ali kn1eni*al "a0a "e!akaian 6a* an*i
e"ile"si% Ba1ai!ana"un: 0i"e'lukan knsensus in*e'nasinal un*uk !enen*ukan
a"akah "e!6e'ian asa! 8la* 0i !asa "'eknse"si "a0a i6u 0en1an e"ilesi%
VI% KESIMPULAN
#% Ban7ak 6a* an*i e"ile"s7 7an1 0a"a* !en1aki6a*kan an!al7 kn1eni*al: se"e'*i
;n*hn7a ;a'6a!a"e>in: 5a'"'a*e: 8eni*in 0ll 7an1 0a"a* !en7e6a6kan kelainan
)an*un1 6a9aan: hi"s"a0ia: 0e8ek neu'al *u6e 0an lainn7a%
,% Da*a 7an1 0i0a"a*kan !enun)ukkan 6ah9a "asien i6u ha!il 0en1an e"ile"si
7an1 !en)alani !n*e'a"i !e!iliki 'isik **al AK ,:3 li"a* le6ih 'en0ah 0a'i
"li*e'a"i%
$% Pen11unaan asa! 8la* a*au asa! 8la* 0i*a!6ah !ul*i5i*a!in 0a"a*
!enu'unkan insi0ensi 0e8ek neu'al *u6e 0an 6e6e'a"a an!ali kn1eni*al lain
0an asa! 8la* )u1a !a!"u !e'e0uksi "*ensi *e'a*1enik 0a'i 6e6e'a"a 6a*
an*ie"ile"*ik%