{W-MOJEJ' ODPOWIEDZI -' KQMb; NISTOM. 'J .

' iYDOM
. ,z.i l l Jr i Ohi l Wunl zebr anych d~t1ment6lw. Lna,poads;t~wielstwier<Lz.ony.ch
..' fa!<:t6:w) ..
:~' ..
A...'~~~~.7~
StANI SLAW BUtAK - BALACHOWI CZ
GEN. REZ.
b. Dca ARMJ I OCHO'LNI CZEJ SPRZYMI ERzONEJ
W a r 'so ,za. w a 1 93 1..
~--'-C.- _
.Natkladem rwlasnym. ,Sklad GI &Winy,Dluga 50..
. ,": ..."
. ;..... , '
"f.
" o j
~:~~/~':~'::\':;"" ' ,,', ',' . ,"
;:t:/:;',,~';:": OdiCiytty,kt6re pU!Mitkuj~, 'zawieraji\ w some materjal
J l:~:"'z pr~lE&jfploiJ Chi ruzpoprnecklio~glostWnych prze~ rad-.
'<,~~j<j/,w, K8ltoWicaclt17,nL,4.V~i':.18lipca-:r~b" vi,,'Za'W'ieroiu j
::;"'Za~iera'i4'tez,powt6nzeni'e ,tych l1'"Nlli!!, z jilkiemiw adyku
/:'laJ Oh:@ich:;Wprasie.do czytelnikow si~;ZJ \f.1~acalertl, . '
"i,:'<;-:/:'S(l?qiWiempewne. prarwdy . (,baa-dzo'ueszta. proste
\~Mi{"J :zr6iwnia1elprzemyslane ,g.l~oko .i,wypowiedziane, kt6
',~;:::.rewinne bye stale ija!lmaiaz~sciej powtarzane, zwla.~cza
J i;f~":,";zaS jezelLs~:'Orie aktualne . /', ' .'
2 1 1 :"};.;"' ,.' N~"&Z~~eii~ynuaoji,'o~I OtslZany,oh w drUlku p\t1ze-zko.
"~:~.: im1lh,iJ stOw i'plo1ekszertionyaltza .P'?srec1J ni~ertl ich sym-
t~?,~ty'~~V/ VfyPP'lSce, pOstanowilem"oetpo-wied:tiec calym sIZe-
;;;",~re~tiiti.!Qidjdtyt~t' zyrtlo pr.-zez ra.et;o;,- ezy tez ,przy O!ka~i
;ar(~ija2J d6wrz;: eSfraJ dv 'p'r1zyt~ pow'iec1J z;iec:\.v.olna ,b~dzie czy,
' d . . " , , . , 'b _t' :n " t.._ .J :_'.t.. 1 :.' , ,',' d' .' -"~--- 'etz' ,of
, ' )i;;:, ' ~~~: .,~OJ zle'o'X:T.ieeI I Dqwlc .'oQIWled:n r 0: porZl\OJ KJ U . 'l~nit1 e~O
;:~i< ~:'tle.tn,;,~09,si~'~i,eie, 'ZJ bYWa4tJ ,.e,!po~lamdl1liwemmi'lczen tOOl
;~ti:,;'J ~WSzellcie'i:ntiygi ,'1..p,lorlJ ki lromunis.tytCZ1tle,roz~iewane. przez
':;;f~~~t'ft~;yoh .wrog6w'Ze~WSOhOidu' iZa.chodu. -.namnie wol-
~~. ~P :;f ::' nO,l::"':';Wr6~chvtTy:.i. podst~.pny,.~d~.ie:tylko moze -' .WSZ~-
;):~";i~(_dzienam ~zi. ,~W ~elkie 'h9wiern '"Nersle_omozHwo-,
S?t:h;:~},so.L :W'ojriy,o wynalMJ kaJ ch; nO'\VYch ~a_z6\V, t~u-j qcych ima-
~~;r~~.;::,':clt1nSiriie~onQs#~h,imi1a. mt ;c.e.luJ hud~eniekwo!!i przed
~1~:;':nieriMaLozon4;.jM~g~;:-,'OOznych,i,'bezwtzgl~dnych wro-
i,,~~:~r;:gtl,W;~<;;;:'2:/',<;~~,,: . .'. < ,....;:':.:',; .. " .,,' ":'. ' '
:~;,'tr':F:J :Szer.z0nae;poPl~':i:tlie'P\(~lrolttnia',na: 'cell!'wvprowa-
/">:ai~et:rOWnoWagt.i~arod.rinnego,:,Pa~; ikt6H~nie,
\~td~~dtiie:mi,Mo.,-dro.WYc.li.~etzin.:~oWy~ ikojrrOrekorl!ani
\~J :~:;za'c,yiTrV'ohZyc.i.a>:~b1Ormve!!o, s:amo b$etiie chore ,ioolabio- +
..... ":';{i.::it~i:c.,Foi;te:o,:iri~qcychpoW1s.trzvm.ae.::'l1awat~; .'Wt'ai~ d;zi~dai
~f:f;-r~:~;'- :~",nieri1ad:WOlbec.nowOClZ0.!ltl01' ~ro.nlforte'ete..okarlfaivhy'
~;g:i;(~;:,:<::.~:.sii;:;11e~etoWe;:r"Zfzttifi{pdUJs1(:triq, ..ftiJifez,:, tH~rll'flt{r1q' 'tJdtiff';'
~i~~i~lj;,i;jt";,,ri;""'< '. ' .' " , '. 3
wi?~ac no wo czesnym po f rzebo m i wymo go m, lo rtecqP o l-
t ske (est pi' f !rs Jej ~o l~ierza - piers kaid ego Jej o bywate-
la, 1 ~ celu o slablenza mo cy f yeh lo rtee. pro wad zo na j est
cbecnze u~ilna kampanj a. ko munisf o w i ieh sympaf yko w. ' . .
We:rsla tallml,o moiJ hwosci wojnYW)'J PI l"lolWa,dza cz~rito-
kroc z rOwnowagi .g.low~rotdziny, I k{ory albo opuszoza ~~ce
db !I ?'r,acy,I Ulbtez. g,olI 'zala,zalewa niepokoi swoj j f.two~~,
.~Wl~;Cwylia~d>?wuJ eswa, energj~ nie tam, gdzie trzeba
il ,gdZJ .epOWlnlen - Z11, glowa, .l"oldzinyczyn,ia, to nieje.dno'"
~ro.tn.ie.. i, any, ,s~ow~e i corki, rozumujCl,iC.w ten spos6b,
ze J eze,I !~~.a b'y~:W0J na, to poc'o ~yslee 0 jutrze: byleby
n:a,g:zd~loe.ndZ.lSleJ 's:zybyl ra,do,sny 1 wesloly, a wi~,c. plynie
gl"OSZ cl~zko zapr.acow:any - zami,ad by6zl.otZonym wce-
I a.ch ;o,szcz~dnos,~i llU)bDt~ :imvestycje gospod.ar',cze; 'ktfueby
piodmosly ,rOizwol w kI 31Z1dem,gospO'darsfw:i,epojedyn<:zem .
a. Wli~ci w caJ em.p.a:6ls't:wie-: idzie tengl"O'sz na st.I "O;e; u~,
clechy przelo,tn.e 1 Uizycle.
Plotka f"o.2isiewanama na celu podko.p.al11.iewiary wI 1a-
sze wl8J srne~I ilyn
'
3I rodowe, W na:s,za,mOG wewn~friZa1a,i.iOd~
p'ornos~, a w!~c.p!1ujesli,~na wszystko, co jesf swi~fe, 'P~,d-
rywa SI ~ ZiatLtan1e.i mi,as,t wiary i mHOisci,- sieje si~n~ena-
wi.~c, kkt6Ta z~~uwa or:g.anizmy: jednolstek,I To'dzlin" grup,
ZW,),a,zow; P0'U!l{,oI Puie 'sli~.1,,o'shbi.a .dlypanstwa; 'J estt:o
fez swegoI "J Oldiz,a,ju woina, d:o kt&rej ws>zy;s,cy,stana,6 ,musi":'
my.i kt6ra, ;Vy;grnaewinnli.smy. Celem wi~,c moim jest.zwro-
ceme iUwa.glL na pewne rzeczy, kt6re .gi~dz:ieja,'nas,z;kod~
tego wszystki ego, w olbmnie. czego tyle 'ofi,ar juzzlozonoo.(
Zbyt lek'cewazoona,jesrt akcja komunrst)'I CI Zlnaw ,P0'1I sce. Sze-,
mkiemu og6J ,0,wi!stpo~eczenstwa wydi:toe si~, zetil".aktal'
Wers,alski jest I -~k,ojmia, z,abezpiecZiaja,'ca, !kJ r.ruj od sa"sia.dia
z Za,cho'du, tlI ".aJ datzas R)'lski ,daje tez pewneg-tv:M'11iI 1.cje
od WSlchodu. Tymc:z,8J semt.ak nie ,jes,t. J a'k lekcewaz,enlie
pr,~ez. nas pew:ny~~f,~tow To'zzuchWlalilo nl:tls.zyohWll'lO.gOW
~ZI ~lkt czemu dZJ ,eJ a,Sl~rzeczy p'otworne -. tak rown-iei
1 aI ,aTmy po.dn;QI sz,one przez tychzew.rog6w wY1'1Z'lidzaja,
<s,zkod~. '.
, Oi'o, tr.esc odczytu W)~gtos:zane.g.oprze:zemn,i,e. yv Ka,to
wl,cadh 17 marca 1931 roku ..-
SkOTOw j.akim kr,aju z,a.~ZTI iie bye m,o<Wcl. 0 ewentualno-,
~c:i.poiaw.ieni.a: si~e,pi,demji, lrub za,r,azy -:- siPofeczenst:wo
1 l!Il J est zdro:ws'te, kU!1tUJ ramiej'sze; ba!l"dzie'j swiI aHe' i o;s1roz-
,niei'sze - z.a,wcza.mp.rzesf1ttdiuje, ptrzemysli iprzedebatu-
je mozliwe jei oobjawy; po;U/czyn'ajbli.i:sze -oto,cze,nie ,c:zego
.wdanej chwili nie nalezy cZy11lic,azeby zara.zy n~e ,-I )'z:p-o
ws.zechni.ac a. ,co czynic tTzeha, by jaknajpr<}dzej zI okaI l-
"; zowa6 ja, i sUumi6. Ludzie, kt6rz{ I 13,Zjuz przezyH taka,
e:p'idemi~Ii po,sieodl.idosWli,a,diczeniesa, pytani i zd.ani.a tych
lrudzi sa, mia:l'I odajne - zw~aszcza zas zdania lekarzy, ,ana- .
wetchi.rurgow.
Wojn.a byt.a, jest ,i b~dzie najOikl"'Opn.iejFza, zalraza, co- t-
11a,zt,0,sb~a,szniejslZa,i oplakan.:,za, w swych skutkach.
Sko,ro zaczna, '. mowic ip!,s,ae'0wojuie, w6w,cz~ nas,
bytych wojskowych sz'cze'goI nie tych, co w prz.eszlej 'wnj
. nlie 'COIS nieoos Z'1"'Oibili z8J l"zucaja,pylani.ami. Cz.~'sto si~ zd.a-
I I ':z,a, .ze. cY't'Ulja,slorw:~,kt6.rych czJ .oWiieknie powiedzial, po-
wta~'Z13I ja, lei; ri,1,eje,dnorkrootniewersje, fpecj.aln.i.e przez wro-
g6w puszczane W ,obielf w celu ma,ceni,a opinji puhHcznej
1 wyzYJ ski.wand.afeg,o. d1,apewnych ceI 6w.
Zarzucany jes,tem nietylko .bezpos.-edniemi iU'stnemi
zapytan~lami, ~.elczr6wn:ez list,ownie, sWLit:d.cza,cemi, ze
d mnie nie pominli~to i,gdzies t.am; kt10s dhcelow, tak zwa-
lI lejgiryz.akulis,owej ,-' tajn:ej, wr:aiej dypI ,omacji, chce
pl'I zypiqc mi l.a:tk~. Lalk~ t,aka"p.rzy1j~na.flI o mi niejedlJ 1J ol-
'-kJ rotnie w czas,ie woiny ipo woinae. Wi~ks,z.ns6 laikich za-
. i1'lzutow,oszcze,rstw, wersj,i J elabo'l1a,t6wTo'zmaitycih pisma-
kow przekupriloltlych przez wmgow -'.', ,t.r.akf9'Walem z po
,garda, I ,imHc?:eniem., Hid~,rj~ moia, wczats,ie wojnywypi-
salem ,rzeteln,ie n,a iSik6.rzewrog6w, com niejedutQI kl'lo[nie
oswiilJ dozyt pubHcznie. Dobrze im to wid'Ocznie zalazlo za
.sI ko.:"~, ,gdy!zdo dzis .dnilaI zaptOmniecmnie n,ie mlO,gC\. Ni3~le.p-
iSzy;rnfeg,odlo'\v:o,demjes't ksia"zka, w)lldJ anaostatnio w Rns;,i
SO'WlieokJ ieipod tY'tulem: "Ataman Bulalk - Bahchowicz",
,ktora, komunrisci pirzeszwa'l'I c,o'Wuja,dDPoo,lski, zwhszc'Za na
jej Kresy Wsdwd11lie wcelu I UI ~obieniaodipowiedm,iej O'pin~i
mnie, moim 1udtzi.omidz,isi.a~ im l11!ie.zbyt wyg'oldnym. P.ole-
miz,olw,aez nimi nde b~d~ i Tobie reklamy k'o.mU'!:.istyczne-
fiU .pi'~lffiako'wi,- r6wniez nJ .e. Kt.ams'twa tego pismaika
komuni's,tycZTI .eg,osa, fak jawne, i;e nl3.wet s,ami ko.munisci,
~d"Y's,j,(;( w nichroiejrza, "za pr,ac~" je,g,oTI lLep'ochwalq go.
P.i.Smakt'en 'T'oib.i'mi rekI ,ariJ .~,przYJ Pomil11a, ie zYi~i da.jepra~
WOod:powiednio z;M'e.~goWtaei na'Pi~tniQwae te nowe klam-
stwa komunislyczne.
Tu '~ te} ,tlfYhooy nie zarnie~zamdodl()idZ1i'c. furCh."
k'fZywd, la:ktch dozn,alem j,a, moja rodz:in.a 1ll13~h1iZslZa i. moi
'Ochotnicy. TwJ erdzqkomullijsd, ze ze mna, wojlI ly,nie
skonczy:li. Wiem pod ja,kq postaciqdzts ze mnq jq prOwa-
dz,q. Ws:z.e.1ikimi sp'osohami I UEI How:ali:i rusHujq przes,zka,dz.ac
mi w Piracy po,krod'owej, .z t.a,krimtruclem ~.mo,z,ofemprzeze-
mnie zo'rg,a.n,iz,oWianej j ,g01d'zC\,wciq,z w moie o raz 'moich
b.ocho'~nilk6w dlohre icrni~. Nie mogq'c rrunlie,z,w:a,Lc'zyC'ala
poht bttew ad 1918 r., !St.ale OI SZ1czel~Cz.qSWq klmpanj~,
zwlasz,cza po zailwnczen,iiU wojny - jwz zezm.nJ ejs:zro,n-em
ifyzykiem - pmwadzq w ,prasoie i liter,ai't1J r,ze. ' . ' '
J es,t,em je:dnym IL tych pio'Oiier6w,ktory pod i:n:a~iem.-
Kr:zyi:.a 11"OZPOCZq.l w 1918 'l"olku Wlahk~o,r~znC\,' z, KOihlUl1i-,"
stiaani. M6wi~ .z komoo:ist.all1li, .I ecz nie ,z, boI SzeWllkj.nii"
gdyz mi~dizy plo6~dem 0' ,bollszewiimie i '.lmI l1lUllliimi,eejeirt
:roZnI i.ca.Co\ ,to jesl ho.1,slzeWlizm? Bol~szeW1izmies.( to(' taok
'Z1wanepo 1:"osYislkuBOLSZYNSTWO, po J Po,I ,skw1zn,aoc:.zy,':'-
wi~lkszo,s6 I ud!zj ollcrezad1owoI onych z ust/l'loryudallego:pall-
!Shv:aw danym J u.aju i dl3,oym czasie. Naiw:i~ksze'm pan-
stwem 0naHkzn.iej,f',zej rzes,zy ni,ezado'Wo.I oOnydb:d>ywcden
by!a i jest Ros,ja. .
Dla'cz.e~o 1.
I . Nie:z,adiowoll,6nq byl,a w calej swejWii~ksi,o,Ci z. pm-
W131dzon.e,jwO~I llYsWilatowej. .' , .
I I . Z kier10wmidwa annjq w czasie wo'ny.
I I I . Z P,OI LiotY'Kiwoozo.w,ir6inych refo,rmato~6rw.i . . ,
I V. Z ak1cji kotrrewolucyjuej, ~d6ralkraJ j PoPchtt~la,,>-
do je,szcze Wii~'ksze.j n~dzy.' ", , ' " _ ~.'. ','
. V,. Z .s,amye,h I w:rnuni,st6w, dl1i2J O,ohiec,ur,.qcych, ani~~'
Ole da~q'ey:ch. '_ . . . y'
Komun,i.z.m zel:,ow,a~, zel1"I Ui,ei zero'Wla.c ,b~dz1e pr2:ed~.)
w.szystlkiem n:a bo'!slzewiimie, to , jes1tn1a I liUcWiachwwi~k~
szej i;}lo,scial!ie'zado:wo,Lonytoh i tujes.t ,serkret dJ otychcza:so~.
we~~porWiodze1l!.'ia klottllJ ?'nizmu. TaI d ..Sb8.Hz~cZY' t~.cLnaik ... , jest, .,'
mo,Z)ltwy tyLko na pet\V'l'en'OI D:-esczalsu.I W ihliJ sI tlolllL narod6w",
sw1";ta e,ale?o ilat.dz1e;si~c, a n:a,!et wi.~ceji~sfj~dynie:' -
tl chwwlq, ,a n.Cli]wyzel - dnrre~ Komun~m, kt6rywe,.Wihl:';:,
&c.iwej ehW1ia,iz,o,s
,
talZi3,s,t',l1ZYma~ty-J , t,o W ,oJ ,br.zym-iel do:ZJ ie\"~
do ,arrte;rji org,anizmu ,pa:6.s:tWia, t,ak p,ot~~e!~o, j,ak Rosju,:
moc:no jednak ,osbbiO'Uoego pr:zez wOijn~--, mus,i.al'"wOorga-
niimie tymi.vywotac za:butzeni,ai sI tln4 'Siprowro.dowa,6t0:o,\:,
6,
,d"qClZk~. W s~wtka;ch swych je~dinakze 'komuniZJ m na,uczyl
m:nepanst:w:a, cz.ego t,rzeba sli~wy.st.rzeg,ac i,dlo: cz.ego nie
lllaJ .ezy diO\PUsiZcz,ac.
, Przyzn.am, jz z,awielki je<Ln,aik te,ren I dlla -e.k:SlpeTy
maDw i-,pr6b W1szel~kiego ro,dza'i u p!l1Zy;padlo W udziale
:I 'J O!ZJ maJ iltympmr:ta;cz,om po.J .ityeZl11ytn,elkrolI l,omDcznym iin
n.ym, prz,e~ co zah,amow:anlol poo't~p cyW'iJ UZla1cji i roz;wojlu
w aa1ym swiecie. '
J eze1i/bym. j'ClikoBa~,achOiwkz, chcia.l opowi.e,dz,iec
!f1uJ , n:a tern miejs,cu '0, tych pr,zes1Clid!oWialI l~ach, kt6re zn,os,i-
~,eI 1ll i,a, mlo/j,;\, .najbJ J lzsza iI "oozlTI lai mod ib. ocho'bnicy, powie-
...,dJ zia:noby, zem Wyz)'I Skal 'ehwlI ~ ,cUa dio,choid,z,enia mokh
.k.rz-yrwd . N~,e. j-est 110 Wfcale m'OjemZ.aidaniem. .2a.da.illiem...
. mlo:jem..j~ n.a,t1omiast ,oswietlenie sywaic;i -obecnej ,L;I imce-z
m.e...naOTI UI ffi !puhLiczne asLr:zeierl 'P0d.a.:d:tesem k,p.mmi.::..
f' n' . 1 1 d. ikI!' " 1 r t" 1 6 01 4&.1 1 IZQ J e.SL U ZI .OtZ;C.lWJ g1,s J L$l .mgeqlwwlj;
;iOlst6w:_ ;ByH n.awef w szeregach, {ak zwanych p'opulam,ie
.toO'\V1ai:,iySlzy, kt6rzy ,o,de,g.ruujC\, s,i~o.d lej na,zwy.
.J ~me.-dtz~i ..;t0mJ l:1.,.-ie...c.lwciai"~,.-.J I .e..cz.t e~,
.J 1J ,es1ety, 1 1 1 ~afeiP1 t e4- 8l!~s.t~j ,_ma;w ~J ~ n.ui~d.C..i.m
ppawD zadat kl.ill1 U OblllLlI I lik1am.. i...s~<:!Z~~oom.~.l<Q,I J ;l.Ll\:..
. tpmn1lr, r. .
. J ,a .~. moLochotnillcy w,alczyLiiSmy pod hast3mi: "Za wel-
l1100se l11J asz<\ iW1aszC\,".Preez z wo~nq, w~!Zy.s'cy-do ,domru ido
pra.cyl A I llla,dle:psz:yttnd:OtWJ odemre,aHzac.ji 1yrch hasel 5q
t)llSiC\,ce.Z1demoJ bitI :iI WWMlyrchwlo'scia!I l, g'Wl3.~temp~dz,onY'Ch
, przez, !ko'1iJ .oois.f6w do w:aLki. I nnema siola I 111bmlas
,
tecZ'ka,
. s'kqd :nie'poehodZli~by lliClioczny swi.adeik, lub uczestnik
, mokh ,cI ziMan..J mt 5.111.1918 T .mindo, 12 llaft ist'1'lienJ a I nQ-~
~w6wczas utwoll'z,OI I lej {o,rmacili zb~oinej. W..l1C1Zyli.smyza
WioLnI QSC: ESI t.o!I lji,RJ os~i, kt6r,a ohda.J a byechI "zeScijallskq
..iszczeTze demokl1altyaznqj Lotwy, Powsld" Ukrainy iBi,alej
Rusi.~lBJ k m;o~ilod I s,arneg'o Rewlapr,zez DOTpat, Na:rw~,
Gd.6w, tug~,Psik6w, Ost,r6w, MaI l1j,elllDurgi.Dynenhl1rg,
(Diwi:6.slk), ' o caz wPo.}'sce6d Brzesda n. Bug;iem :i Lublin.a
,a:Zhen do Dnte,pr,u .kum'3.lI llamiswymi znaczC\ miejsc.a hoha-
. t,el'lslki.-ah, ~z:w>noi~skich :waillk 'lnlaz 1l')'lgerski,ej. ~i.eI 1ci po,!e-,
glytah w 1Ol1~I ttytohWI ZlI Uosl)'lchha:s,el pod ZI 11aklem Krzyl&.!
I ,mc4iJ iJ e,z.dlo1a_przy;~.,poomie.jsZ4"J a t,eI !].b,aJ ~lc1giej,,$l}ac_z.yc
"tyoh.' .. z'asIJ Ulg"._kltO~,e,.~ad:achQwc-<,.<Wc .... J )J bronie~O'~-lud~<
... ..PJ J 1QZjli:. Przez .1?i!@i~c.,dla-tl~:J PiO!l~y:okiZ.I alOjit)'lchzyjq
~ co, s():bi~ obY',vate,lstwo ;P()!:lkieW)'I wal,ezyli i,dzi.siaj
przez dZ.I eSll~C.LOlet~llqm01z/oI nq .i uC'i.q'i!iwq pr:a'C~ZaiS!uzyU
- przypomm.am SH~ spoleczensitwu i ~~
.p~Qll@J L,tl:a~;zch~, ~-
~adnych ,a.g:r~.sywnych zami,alr6w 11J iemamy. J llJ I DaS
Sipe. CjaJ ?J 1 1 forma,eJ a Ba,la ch,owc6w jakJ ol taka, lI lie is:tn.~e,
Wyk~l;ta ona ,aut~lI TI at1ycZTI 1ez dl-wi,I q wyJ buchu wo~ny.r~dy
1Z.~J dlzl,e potrze'?a, )oabe'z~z,~I ~dn:ie ikaJ iidy z Rycerzy Srnier-
Cl b~dzle uwa,z,aJ z,a sWOJ SWl~ty oho'Wuqzek I s,Lanqc do sze-
regu, by umr,ze6 m,\poJ lu ,chwaly. ..
~oh~z~kiwa6 'sloa.be,Lka.nie zwy:k1ismy i czynic nam le-
g,o me wo,I no" pr:z,eczyl'olby t'O bowiem n,aszym haslOttll,
wsz~;scy ~asa:Lacr:m~sci. .i d, co wyst~polwaU . po woj,o,ie:
p';zyk<rywaja.,c s,15ume:ruem BaJ adhowc6w, byH ,aJ bo ,ludz1l11
TI lepOGzytaJ nYI TI I , lub fez zdrajcami, idqcymi sw:i,adomie 'n.a
,r(;rkc; Ko~j:nt~rnu, ktory 1licje.d.nokmtnie, na co H\ teg,o'
d1owo<C!y, J l;ywJ O,tyte p:mwo,kOlvVill.l,wyzy.sh.iWlall, a w koncu
(,alk lub j,n!<lczej je _. liikw:,dow,al.
Z po;glqdami na obe,enq sytuacj~ ,oikreslona. p'1'lzez' fa-
'c!J owyeh jl(}!ily
'
k6w, soO>lklaryzuj~si~ l'upel,nie, a mianowi-
cie: I lZ:brodn ie kOlTI 111nislyczne, popeini0i11c hezikamie na
,c:dym sV/:,eci,c, dioJ Wodzq tY'lko bra.ku s'OI ,id.alfnoscli i wza-
jenmYI ~h i .niesz.czerY'ch sboutllnlk6w pomi'}dzy nans1t.wami i n.a
ro.chnu. Zb:odnia I popelni'Ol11,ana terytoQrjUJ rn ~in.neg,o pan-
sbwa, zamlast wywob6 sz'czeryodruch ohUJ rzenia ,cale-
go cywili.z,owanego swiat,a :i E~donlic .do wyoiC\ignd~da o.dpo-
wi,ednich kO'nsekwencji w stlolSunku do siZaqki lobroani1arzy,
miI J lnuja.ce,j sj~ Kominf.e,nnem,a w z:rusadzoieb~da.cei f.alkycz-
ll1ymi whdc.ami Rosji, po,wodluje w I najlepszy;m rlazie tl1"och~
po,groze,k ki1ku a!k:tywniejs.zych jednos;telk, tr,eszta zas za-
dowolona, ze sblo si~ rto l1et cudzem terytoTjwn, przooho'dZJ i
nad tern do :po,rzqdku dloiennego. Pos'zc,zeg6J lI 1e p.anstwa!.
oQs,amotn,ione w ,takkh wyp81dkach n:ie mogq ze wi1gkdu, .
czy wal"ooik6w geo,g:r.aficznych beZ'posredniej granicy in,ie-
r6wnOisci s.H, jak n.aprzyktad Estoni,a" cozy tez ttal1"cwe-
wn~,tr:zlI l)"ch, 'f,ak izwanej WyZsze:jpoHtyki, jak to mialo
miejslce o,sba.tl11iowe f,rancii, mimo udo'W1Ooo1onego, ucLzialu .
ofircjalnych cZYJ l1lI lik6w kO<I DUinistl)"cZI I 1ych - po,tl~aJ ktowac
~;ch j,alw zwytklych zbrrodni:arzy. KO!l"zystaja.naturalnie
.z ,t,aikieg'O s,t.anuTzeczy handyd mi~dzynClJ rodoWli z "Ko-
mi'n,t.ernu", H6rzy, uj,a:liZmiW8;zy .01brzymi i ,bolg,a;tyongis
k~aa, ;po ,dJ oiSlZcz~trn,emgo zj~Uljno'W1al11J iUJ , !przy,gotrawuja. nowe
tereny d1,a swo:i'ch zbmdniczychce16w. W wake ze "z,gni-
fa. bu:riUiaz~a." w,~'zeH{,iesl"1ocLI Di Sqd!olpus;z,cz:a1ne, t,ak glo:<;:i
teoll'ja. 0 tJ ei te.oll'ji, systema,tycz:nie wprow.a,dzanej w zy-
oie n.a kaZldym .1wOiku, w:ie dzis Swiil::lI t Cia~y. Wp!l'ost nie do
uwierzenia, by ,psychi:ka na:rod6w ik.ie.r,oWTI ,iik6w.ich tza.-
d6w znaaiCida lS;i,~pod przemoe.n:ym wplywem Merkurego
icL1a ridelu1zasadn-i,one1 na,dzdei Zl3lfiObie11li,a.p,a:ru groiSzy na
han,dlLu 'Z 'fa. lS'za,jkq, plalca.'Cq w ,d!oldrubk11l lorabowanemi ska:r-
bam~" .f.olel1'o'Wfa~a, ich ,zJ h!lodnie.
. Na czele "tioieraiI 1.cyjnych" p,ans.fw sto~a. - Niemey.
Onr to Zlreszta. w w;ag,o'11,a.chp,I .omboWianych prz.emycili z,a-
,1'I a,z~~{lQlI TI un.i;sltyczna. do ROlsji wcelu szyibsozego' ;z;wydE(z-
,twa w wielik,iei wo,jnie. Dzis w BeH:iI I l,iew ,P.oiSelstwi,e So-
wi,eckiem zlJ 1.ajdujetd~ lI larywi~iksz:akuilI l,ill i apara.t "K,omin-
ternu"dla wywo!.ania, wszechs-wi,at'owej xewolucji, m3~q-
,cej byc r:anunk:iem dLa dOlg,orywuiqcegio "re,g.irne'u" s,owiec-
kieg,o w Rmc;ji.
Niemcy za.duani w swoja. ~~J ~iodiponrw:sc, popierajq
poi cichu ~,dysk.-etnie wysHki s'zajki czekis,t6w, dz:i,ahiq-
cych POlZcl.,gr.anicamd R,o'sji, I :ic,za,c na wy'rzqdzenie szko,dy
sq.s,jadol1l1, a nie H,cza.csi~ z tern, ,ie poiar i u ntich mo,ze
wyhuchn,!:c, Wiadomem jest, ze w pocza.tkach komunizmu
w Ro,sji, I I lla~wi~ks,i prowodyrzy rewolucji komunistycznej
'OdbieraH f,otrrnt3.I I ner,o'zkruzy od Haluptman6w i majorow nie-
. miecki.chjdoczasu trwal jedin.a.k tern posluc:h.. W rnome.n.cie
poczuda wlas:nei slHy, wodz1owie k'omunistyc:zni wyzwoliH
si~ z pod k1omen.dy niemieckiej .i pr6hoiWaH nrawet odwdz,i~-
czyeS ~I i~!Swoim pil"oteHo:r,om, siejqc z,alr,az~u nkh w darou.
WyiJ sza poHtyka int3,d1zliejeO'dwetowe,do. dni,a dz.isiejszego
.kaJ zq. n.acj,on,aI ,is,t'om n~emieC'k.irn popierac komunizm, : la.-
czyc n.ad.z:ieie swo.je z rDlzwo~em miHta"ryzmu komunis~yc.z-
nego i ,aikc:jl wy'WI -'ot,owej u fq.siad6w. Kii ma dwa kOlke.
Czy nie gl"olz:iNiemcom za,~la.da. od wewna.t'rz ood teize z,a-
'l"azy, kt6ra. sami sie;q r~k.amlZ1b~row komulI 1,istycznych
ws.r6d inlI lych n.aJ !"o,d6w?.
Trzeiwy odlam s:p,oleciz,ens1wa n.iemi,e'Clkie,go powinien
s~~fi.a"dtern zast'3I I 10wic, do op.ami~t.an.i.a przypmwadz~c bu-
tnych iz.aslepionych junkr6w. Tymczasern ' G . d J .at z,brodnia
loa zb!"odnia. wstrzqs.a swi,atem kulturaI nym. Nie p'rze-
brzmialy j,eSlzcze ech.a .po.rwalI l.ia .gener-ala KiUtjepowa, a juz
~~~~~~"~~"'~'l
nyoh,.W. s,bo!l~cY\E.iVQlil,i.;.* t.I ~I ~~
lei. :C7;~k~~t~;;;~U~~~r~~~)~.~J ~~~~:~J .
waJ ik 0nl1e!pod1egfosG> ,. ".:";"""'117':''';''
~~~~1it~I _rif~a~g
Minw~'telrstW1o'S\I >ii;~W~)~19~'~~I O!WYfhil~~~~,~~i~z~
~o:V~h~zr:~:~~~7.,~~~~1~~':~l~~iJ ;
ne by!:y 1 1 J R .'h.1~Y;~9;ll S1,~I :;.;.:W~9d~;,~1V~~,~~'f.
fUlI lkcj!On~us~e~J ~oS(H~t;\\I 1al.So:w.u ~~lSi~
1kolby 'nie()lb.edny;~~~t,ti~B:'" .'l"ki~YJ ~~~~~i~~
:qam,ego ,B~,~1 "i,t.iW~~~9~~ki~l'fa~,~~~
nOmiln'Cbcjef ,n,a ..",giip:@,1i~lt'O~A. t.~A~j;;~:I ?~
kiej? . DzJ e\ltl<i.P-Qst~Wi~,},w9,j~lkaf,;r~RQ."
:la w6wc7J ai~'d;~kqnl~lic~::pi=~eWlr.0~#MJ t~
dJ 1laJ k nie tistd,ai .. ,d :a;:~~~:I~9.w6.dt~gg;i!~y,-';:;IiI;I~ ... ,
Unila. Spo!eczens,tW16/,es.,tio~~ie'ohiii'zpii~ttYtti~)
. da wzmocriie:ni,~tW~llki. '7;:eleiI ie1ritifJ .i~~;WY~~;t6!
~S~~t~frvat1k~~'~~~t~:[~;t~~~~r.~I ~~r:
rwy!kluczen.te:kolD;1unus19~:ze,':~po'~~~n~Cl1fJ ~iAr.
neg,o {)~az.',be Zwigl~qna.<';W:;aJ ~a~;?;,~mt~
we wsZ]'lSt.kJ i:cl(p,8#* ~~~liri)6z~\u~
d,Op'USc1C .... dQ~;b'l.~fdYd'Yz.tn,l,ti!';;b~t~ar.:
li:h '~ji~~~~fi:<~lf~j~~~~Ijj~",<,,".,~ .. ,~. '.
K<>I 1lliriteI mi'ma: ":~cie,w,,~1t}bet:--;OI i
.c!el~t~i~~ .~.kie;~~'~grw~:A1t'9j~,~lr~~h
81~ rzeczypo:fwo,:I t1.e,'-p,q!PJ l()Sltp,
to:WT=~~I (I ;~f~"CY
51 tj.i1 . :Zia.I1 az .. .,Y .:k 0.m'.. 00 ..' .'J.s.'~.'.~ :;.ezn ' ... .e1.~:d.uz.:.:.. o~. ~:;;L!t "..a. _ .'Z. lt.:
wl~1u'jej ~sJ ~P,pb~q~ftp.{)~p~d:Zie~~6.;r.:~
wielujej ul~g,a~~t;I <!~w.]J ttl~ph,~i~11i1itj
S,ka:CeTI I Da, tQ.7 t~e,i:'. ~etQdYJ J oh"'W~#:~.",,..,.,,, ..
wz~1~di1ie1s~e,~11tt~:;#i.ii~* ci:";'sif}.J ~;,:~tsr~'
,o"';t!t~~~t~:i;!~~;;[r~1
cze na~ uik.azuqq swe obliJ cze slz,a.tanow, a n,ire,1ogiCZil'losciq
swej ideobgji hijq s,ami siebie. .
Ws.z.ak wy, kornundsoi, nie pl~zyznajecie iall1ri, B-o.ga,ani
wi,~ry, ani rodziny, ,ani oj ca, ani matki. - J akiz w:i~,c mlo
dZl.a~, wy~how:any w waszej szkole, ro6gl.by si~ ;z.l1I 3.~leic,
by SJ ~ rnscH5 ~a tych, k,t6rY'ch ka:zano rou inaucz,on:o go -
I nieuzn.awac?
Komunri'Sfom chodzi 0 szerz,enie niepokoju i tifWOgt
wS,r6d ~.a,s\zy,chnodzin ,o:r,aiZo,bywruteli oOdcLmych ,pr.acy po-
k010we'!.
J .ezeli nasze mabki, zo;ny, ,~rio:strySq:I 1J ieS'p'OI H::ojr1.e, rniech
ie oddzi,s,iaj :i ich Tod:z.iny majq trwo,g~ p.rzed tern co sti~
sitae moze ;j do cze:go kOffiurn:Lsci dop."'owadz.ic rno,gq. Bye
mo-ze, it niediaileki ten CiZ,a,2, gdywyzbywajqce si~ ttfud ko-
muu:istycz:t1Y'ch. ~dJ rowe elerne,nty spoleczenstwa, w ,calym
kra.]u naszym 1 llI 1lI 1ych,plO'CZlnq,diomagae :si~ od ,slWYichrZq-
d6w zastosorw,ail1ia wZig[~d.em k'OffiUlUilSitQWbe'zwz,gl~rd'nych
srocLk6w walki z nitrni - balk, ja1k,oni wligl~dem slWYichpcze
ciwni,k6w stosujq.
GrozCl: mi, mam wiC?cprawo a nawet o bo wiqzek w wo l-
nym kraj u, wo lne slo wo po d ad l' esem ko mun:st6w rzee:
J ak plizyjd'ziechwikll waszeg,o wystqpienia., ,0 kt6ryrn
.stale trq,hiC'ie - ,tlOj.apowr.Qz6w rnydlie ni,e b~,d~. A l"~r:z~,
ze calyogonek k'omcunis:tycznej bor.a.aiijej syrrnpatyk6w b~-'
dzie wysbawal u prog6w wla:dz bezpieczens\twa pUJ b}j,czn.e~
go I i hI ClJ g.a.t,by przyj~to g,o - ,choci,alzby cLoohoz.6w kon-
cenh.acyjnych.
H''Ow3ldide W1aI 1k~kuHuralnie, ~r6bcie r,aj na ,.zU.emi,
nieokra:dajqc ,i nie mo,ridUI jqc,swy,ch hI tiinich, ,a w6wc~a.s b~-
d,zi,emy z wami rn6wHi :i j.akies wsp61zyde us.taMmy. .
Dzis moiZ.emy, mamy por,awo u'W,ClJ zae:ipodzie,I ti,e was, na:
UtoOpi'St6w, waJ rjat6w, 'o.hlqkaiic6w, lub:
Sa.dy~\t6w, zbrrodn-i,a1rzy i mO'J 1clerc6w.
D1a pierwszy>ch pOitTZebI lia, jest i,z'olacj,a od; .spoolecze6.-
stwa, by eksperymenty swe prrz.pwwa,dzi:I ti - n.a swyrn te-
renie i ws.r6d sweg,o o.toczenti,a. Dl.a drugkh za,s, j,ak do
tychcz,a,s dobr'o ludZtkosc:i wy1kaz.ClJ Lo, po,t!"zehne Sq: ka~, to
p6r, rni,ecz isz;ubienic~ .
OdmieniI lq p01ityk~ w ka:zdym k:r.aju pol"iO'Wia.d'Zq komu-
TI ii.sc.i, na slahy'oh sf l"i()[J "ach, iuczuaiaoh :i 'W~rnnkac'h :b)'it.uLu-
dzlgr.a,jEl, no... ,i nieraz wy,gil"ywalq. Tu 'PoiWt.6rz~wyjqtk.i
z tarrtyk11'1u mega drukowane"go w S'WoQI iiI DCZClJ slie w pismi,e
p. t. "N a C z.a t.a,c h" N,:,. 4 - 5 maj 1929 :r. strr. 20
lI Obce .a,gentury i nas,za mQra~no5c".
. "My lpolClJ cyw s,zeregu b~~d6w ,prz)'T'ordlzolI 1ych:i n.aby-
~tych, jeden m.a.my bezspr.zecznie cLomi:rliUJ jq.cy, lekkomysl-
J .1J OJ se w mowie.
. Zbyt tatwD u nla\S,nliestety ,r:o.d~i .s:i~'oszczersiwo i pl:o,t-
ka. Seltki .przyklad6w Z O'staltnch lat, wa,slllie palftyjne
WI ,ax z ich nliesJ ychanem.i iffiet.odarni .szamp.anh ludrzki,ej c.zci,
m6wien:ie Dowszys.tkich .i () wszYis.tkiem ile !i ktamli,wie, kla-
mEwie zc,a:lq swi:a.c1omosciq ,zClJ t.rulyzyc,ie w:ielu wspania-
lym jerl!uOI sltkJ omw TI falSzymNal~lodzie, a ~a,c,iekl,osc szla t,ak
da.I eko, ze az d0'8lz10 d,O,mO!'ld6w, j,ak ,t,o mi.alo miej'sce
z s. p. Pr,ez.ydenitem Narru~oWii,azem i wi,elru o.nnymi dz,jelny-
mi ,o,bywattelami, a /f6wnriei .i S. p. moim ib/f.a:tem.
Te siprrawy tP0z,olrn:Ledalekie -od .msz,czersfw, jednakie
:iJ r6d~o mi.aly i ZI I llalla.J Zly iZarz.ew:i'e w,lekkomysll!l,em z,hrodni-
c,zem jqtll"zeniu ihudzeniu n.i,epotJ rze:oo,em s,lolwem ludiz:kie-
glo,,z,w,i,el:-,z,a.
Nam zas, b. Wiojskowyrn, nlam, kt6rz)'lsmy egzamill
zdiaw.aJ i z brrOlI lciqw r~k,U'1d;a~qc wsr6d stlI 'zal6w d.ow6d mi-
losci Ojc'zyz:ny, n.am - M6nzy wiemy, co zn1a1c.zyzye ijak
iI lI 3.~ezyumi.era,c - TI liewolno ,pod Z3ld:nym p,o,z,ar,ern ,tra.cie
pano:wanlha nad I SI Obq,sltaw.ac si~ niew:o,l.nJ ikami fO'zbes'twio-
nego j~zyka i ,z.alpomin,ac ,0 hem, co powiedlz!iraJ wlelki w6dz
Mal1 "s'Ziarleik F oeh:
" Nied o bitki wo j ny iyj q i marzq 0 zemscie. . kaid a na-
sza wasri wewnC?trzna j est ich zwyciC?stwem. lub j ego przy-
go to waniem" . .
Marslzaleik PHsllldlsk:i p:rzed n:iedawnym ,czasern, wieI -
kiem ude.::z,eniem w Polski st6I ,11Zucilpo.t~zne slow,a {) oh-
cych agenbuJ r,a1ch.
OSlZczel1"cy,plo'tlkMze, ild6lbnJ ircy,i rpuen:~a,cz,e,lektkomysl-
ni lajdacy sZlampiqcyeudlZq czese, Sq wlasnie ,pla\tnymi pra-
oownikami obc)'lchJ ,ClJ genttur. To muskie Wy, powstafJ cy
ipal'ltyzanci dobrzesohie uprzytomnie, dobrze sobie whie
w pami~c. . .
W datWiI lych czasa,ch rka~~o .0dJ szczek:iwac pod l.aWq,
~ 1 3
~
maozaaJ ,a w'ml'od. i t:a;r,z,aI I lia w pd,uz,a,oh - Wlr,0SlZdeudna-
no j~zy:k. T8 ,()I I D~iUltn,e k.aJ ry, SJ t,oslow:anew po'~skiem iSI p.ule-
czens,tiW1i.edlarwn,emi c:zasy, dz:s zyjq tyLko W hiS'tor:jal.
Ni'e l~kajqc s.i~o.dp,owioo'zi,al:nosci pM"s'zyw,a ptatka
inoizwie,lmoli;ni~,a'Ed~w I I Nl<SiZyI D k!r.aju, woisk.a4qc s~~wsz~dZii.e,
,rUljnujqc n.a~lep'sze so.ki spot.eazetis.fWia, ndJ sz.czqc ntlejednol"
ktro,bniieszczel'e zoln,ie,I "I SlkJ ie se'r,ca, dinuzgoczqC I lltiej.ed'enspo-
:k6j rodziny .i 'laJ rniqc niej edno 'WlSlpanialezapoJ WJ ia:da;jq.cesi~
twoncze m~.skie iycie.
Zadooo mr,a1cimy,czaiSUn,a g,adan~e iza w1i,e:1e naJ s to ko~
sz'fruj,e. iyoie bo,ezy si~ w,ant:ki,msttnmna.enJ iell11, n,aJ s/Zoos,t'awia
w tyle. Ubal:rl S!iE( pocHy zWyoz.ai, ie kiedy w P.o,l'8,cejeden
czlolW1iekp:ols;tanlaW1i,aCI O,SzrlOhic, lUibl1"olbi. C01S dobll"eg1o-,
mabilizUlje si~ w I t,e.jchwili .dziesli~ciiU(, ie:by mu t-~pra.c~
zepsuc. Ota;cza I slE(,go atmosoferq pllobki iohrzruca plu,ga~
sl,inq. A tYlfficza.J S.em90 proocelllrtzyda, t. j. SI P,r.aJ Wy ,g,os,po-
dJ 3.l1"cze C'ietrpiqn,a br,ak lwdiz,i"chol1"'1.lijq IZ b:-laJ kusH. ,
Wyw,leka s~~pl'lz.esdose,zoih)7ldiz:a ter,a.zniiej'szose iza-
hiQa s:i~Pl1'zysz;!o.sc. WY1Pomin.a isU:E(iPierws:zat"z~ymje-
dm.,odkom rusot,iJ lsttwo, g,er:manomsbwo ,ijes,z,c.ze ittme j,fil-
SitrwO". Nie da,je sli~nikomu mOOn'osca ek'sI PJ ~'aJ Cji, me bie-
.r.z.esi~ pOiduwB.ti~zadtnych !zasllUig-,byle ,tyl!k.o,gryie, 'by-
I e t'Y'lko zniszczyC. J e'S1 juz CZlalS'naq!btiJ ZslZ.y,aby z.apo
mruiec () 'PID:"ftY J ine~pr.zesZibosci, 0 ile nie ,by,la oilla zlhradniq,
pl'1zeC'iwPanstw:u. Jui czas naj wyiszy j qc sitl tw6rczej pra- .
cy, ki6ra zniszczy ro zwielmo inio nywplyw o bcych agenf ur,
00 jes,t nlieodzoWll1ymwaiI 'ookJ iem nlOCail1STl:W1o,wea po.t~,g:iPol-
sl~i orr.a:zslPdI l,i,eniJ alJ ej Wlielkieg,o z.a..cLaJ :lJ i,a W lioJ d;z.itniepo.t~-
zny:ch n.aiI iodow. : .
Chod;az bowiemipo,wJ ,esJ Hsmy mtmdlUJ rW ,slzaie,'a bran
na sc,i,aiThie - zoi:n1e1:'Ziami. nie ,p1liz,e'shaJ !isillly bye n'igdy iwo-
I .aW,o,d;zajest zaWlSI zed!La'DialS' PI l",a.wem. Ale iPOslU's,zens,two
temu .praWll1l wyma..g,a'Oldn,a'SWlSlzYSlbkiego. A wi~c izycia,
ktor,e zaWS1Zegi{)ltO,W!i ,jC's,t.esmy'Zi'to.zye,jeie,lri tyliko Kraj le-
g'o z,azqda. J ezel:i. ZlalS,zY'cie ch~tnie oddamy.z.a Wloln,ose'
i nien,rurusza.ln.ose ,gTlwi,cN.aiia,smejszej Rzeczypospo,LVtej --J
,czYJ i; rue zdlob~,dz,iemy si~ aJ lawysalek waU, ,i;,eibyc10ibrzeiye,
ielby wY1p'leI l~eiW)'1trade do oSlta,tn.iego. 's,tlr1z,~pu,t~kardy.
;,r.,aI nqW1aid~j,aJ kq;jesTl: J .efkkomysln,os6 w J rZJ 1l'CtM1l~U oskwrzefi,
Gs,Z!cz,eil1S'tw, p'LOlt.ek?
J estem lx,zekon,a.ny, ze W y, po,W'slbancy J . pall"t:yz,anci,
;o'ZUlmieci.e- .diobl"iz,e,a c,a m.i chod,zL M~illl ~lf}boikC\w,iar~,
ze oczyscide \a\tmOlser~,ka,z.~y w I gWOllm~01~, ~ruPl'~
i Okr~/gu. ALbowlem my muslmy niaJ S'Z~J ',0'1~w hiI /Bit1o,r'll ~ol
ski wy;glf;ac,az dok~n<:,a, mus,imy .na.s~E('pl1ym p;()k:o.le!lo1'o?~4-
P02iolsrtawU; Pol,sk~ 'S11I lq,zdll",owq1 ,glr.oZI l~. A l.elkkomysl I
.l1roseprlZew:azntiezibr.o1dni.cz:a, ,opel"iowanta s~o'wem leslt
,ozn,aJ kC\ nn.ety1ko pod~osci - jes1t ona zaJ razem dow-o,clem
slaJ bosd. . . P
My, Powsltlaficy i,P.arlyZl3111c.i s~abi bye TI il.emozemy. 0-
d~oSdn~e b~dlziemy de'1'lPi,ec.
.Qbcym a..geMur.om ek'lPwo.altowac'sH na.szych izd1olno-
sci nieplQlZwoWnY '.' , .
Albo wiem mo rze krwi wy1anel za wo lno sc tego kralu +
j est zbyf . wielkim skarbem, ieby o bey - wro gi . pieniqd z,
tub nasza glupo ta mialy ~o zmarno wac. . .
o fem pamtt~t.a,6 muside iMada warn, ,jezeH b~d'z:I ec'le
z'apQminialC. . . .
A ll":oiZkazmOJ Z pl1"lzedlartyta~l byl:
RolZlkazuj~: .
1. Ka;zde ,oskalI "zende, po n.a~ld,(),k~adniejszemspr.aiWdze-
nil\1olt1ll'wlQiW\ac na pismie, podtaijqc l1"ownlOtczesI l!ieswi<ad-
k6w:i ich dokladne ,aatresy. . .
2. AD.'ooimowych tub Uistillych,0skM",zenmewolno Pr:ZY1-
miOI Wae'.dlowi,aldomo.ci, a tembar.dziClj 1.eklk,omy.slnii,e po-
wta..rzac. . . .
3.. Okr~lgi ~GrrtI J Pyb~dq ut1ZC\!dz,a6cz~scleJ zeibt"ama
Zall'zqdow iddlorZq wszelkioh wys1~k6w! zeby ..p'loQlbk~!
osz.czerslfrwom i b.erzll11yslnemumaJ mOiWatll1J U en~rgJ 1 polozy.c
kJ res.PondewarZ 'sJ {a.,lezy w ja:kosc.i, ,a me W l,}.ascl, prrzyr
morwac nal.ezy czlOlI 'Lk6wn.owych zp~lnq 1"1Q1zwa,gq. ~azwl1.-
. '~iklill.l'llldzi.,diziataJ jqcych na sZlkJ od~ZW'lq~ku tUlbS!ZaJ 1\Plq..cy,c,h
cudzq czes6e b~d~ ,o.d1d;alWal,za,pos:>edn'lct:wem pT.asy ;do
w1aJ cLo'I 11J oooi pubtiic.zne', 'WI I 'aziZ mO'tywami wyrzuceI l>lia lch
ze ZWiq,zku". I
. My, powslbii.cy, ocn.Olmli,cyi 1',ar:tryzanci UlJ aJ rnY dwoch
nieUlbb3~anych W1J :log6w... , .. .
W.alczy1iSmy j.ak Z )oonymt, takte.t z dlr'U~'l~'1walczy-
1ismy zwyci~ziko. Z nami sli~UCZ/OD'O.W ,czalSJ ewa.l!k st<>-
1 5
sorwano do nals iTo.d'zin :n.a:sizychrbezwzgI ~dmy fe:ror ~.
znaC'~,anI D.n~a\glr'odyptleni~zne z:a I lia81ZeglI Q.WY.ChoiCI i.a~wor
n.a ~1 ~ skonczyfa, z/osta~.zaw:arty p.OI kaj, tlO na pocLstawie
po'sl~dal!lych .di:llnY'chI stWleOOizam, ze n.a;s w ,spokoju nie z'o'-
st~av':'])O~iO .. N~s tn. w na~zY?1 ,kria,ju, wywarJ ,czony:m ofiarnq
kJ vv;:q 1 .posw;,<?cenilem usalulJ q wrog'oWlie zapoOffi/()iCqPil"OWO-
ka,CJ l, sUobs)'ld~6w!pi,eni~'Znych I nikw:idow:ac f'~lk)ami n.awet
w~asnY'ch hrad, ,otuman,iI D:nyc,h i~de,zo,rje11,toOwanycb. Naj-
W1~k.sz; '~as nraSlZ,es,ukcesy hoi'Oow:eusHujq .cz~'stJ okJ :ioCprz.ed-
t/taWiJ i~C,J ako "SpTI J 1wki handycrkie", .!rubTI li.emajq,ce za.dne-
go hOlowc,g'o .zn.arczenia dzi.alalTI ,i,a 'n'i:els~orrne.j ongra:ni,z.acji
a wedtUlg i.ch iI 1azwy "Rlll1,d". I
Odcz,uJ 'e:m to n:ier.a!Z.na SWotjej I Slkorze i d!zis.i.a1,tiO o.d-
czuw:a.m.
Trudit1O'sc:i j.ednak nraop,oty:kane n.a rdlnodze o,rgani~acji
mn,ie nieodlslh~laiSzajq.
Wain,a hOWliem tt:rw:a...
. N~ Pl"I ?rw?k:acje ni~ieciki.e ihez,czellne wys~q:pi.en.ia
Nlem.co~,J akle mJ l,a~ymleJ Sc.e w Opo'I u, pOi~.r.aI ilti,smyz:apT'O-
t,e~tr?Wac.. Teks.! p.l'lort~Slt!Uby! wydrukow:any w prastie poI -
Srkrlel,131ml.~,dzy /mneml w CZaitlOipismie "N.a C z.a -t a Ch"
(20.V 1929x. ).
. Po ogbszeniJ u tego protestu otrzy:ma'lem sizereg ano-
m~?~)'I c!h po,g;r6ieik. Na;potylkaJ eni i nal1),o'f'ylk.am nrawei
?!z1sl,a~robot,( Wt-,azq, dqza,cq do flo.zoi1.ann:a, OI l:1g.ar11iiZl31cji
1 k'O,~p'r.o.m.Howarnlla.osoMsito,sci ze ZWiiq.z;kiU, kt6rym za-
przYSI e;gll zems1te; Nl,emcy.
Plalll wrazy zo,st.al jedn.alk przej,rzt3my.
Ludzie, t.a,k czy im,aiczei pr:aoUljqcy n:a .SZkOid'~'OrTI !an1z,a-
oji, ana 1"e;ike; wro~om - /sa, pod obs.erw:wcia, i im s'iI dliej fe-
s,tesmy zO'rl!anoi:zowani oj s'J r,oI llSioJ id!owani w:ewI 1l~h:"'znlie,tem
mJ lJ ie1s'zkod,zic n.am i bruid'zi.c ml()lga,.
W Fedeliac;.i P. Z. O. O. ad s~melt-o 'PO'czqJ t'ku iei z:alo-
zenia, my pows-{;ancy, PaJ rtYZ:3I llci i Qochoifnri1cy, przy ci~zk!lch
walfookach kroczYlffiy w a'Wanl5arrdnie. Tak, ;:a1kna fl:1o,nrci,e
i dz,isiai bI izej jesfesmy wro~31. bHiej ohserrwujemv g,o iznra.-
my. Nie za.low.aHsmy dawn::,ei n:aszych kuJ l. Slowa n.a.sze
t.ez nrje ~a dzilSiaiowijane W bawelne. His~olrj.a po d:Z!iesi~-
ciu I atl3/Clhzainteres'owal.a siie dZii:ahlnosoi'Cl p.owsb~c6w,
padvzamt6w 1 0,chOtll'1ik6w. Nadszerd!! czars ,ich wervfi~{acji
t.ak dlugo 'Oczekiwanej, n1a:deidz.ie tez ,cz.arsi mialeliyrtei roceny.
Na Zlalkoficzen~epowiiem:
d
T.a:cy jUNz}eslf.esmy: Cuk'd
t
~.e,go n,i~ek,c~oemdy,~ecz. swepgo +
n,ie .amy. lemoom zas, . orym Ole! me . 0, Zile1TI :l'Cy o
. ffi'o;rskiej sEn.a, powi.em: fedn,aka od!leg:!,O'scrod nich do nas,
j.ak od n!as do nich do Bel"Hna.
A fela,z Pl"lZytOI CZ~wyiqtki z OI dczytu moie,goQwyglosz.o-
n.eg,o4.5 1931 I fokru w K!:litowka,ch.
Co n:am, bytlym Q.chotn~lk'om, proWfJ tanoOlm i padyzan-
tom w dohI eo.becnej czynic na~.ezy, by woqny nie bylo?
A !tdY'byewentua,J nie wvbucMa, w j,aki [!po/sob dbp_:owa-
dzic ja, dlo zwyc:iezkie~o konea.
Dzis iu:z nlikt temu I J ],ie;es1t wst.a;TI ii.e :zaulrz,eczvc. pami-
mo Zl'3lkm6w tendenrcvinn'e ,i'dacV1chw ki,erun:kuorb.aJ .enia te-
RiO pewnlika, ze Polska pows'tlal:~,l!lfiam'ice swe wvra boaI a
izwvdeshlo 0 znac'zen,:,u swiraJ f,owem odnbsI a 1:i tvJ tko za-
wdlz.ieezaiac ochotn,:korrn, nI QWs,f'''I lncom.; parrtvz,anf1o:m. kt6-
rzv bvli fJ em; drfI Q.zdlzam;'niezbe'anemi dla przep,rowa,dzenia
fennen'tacH iwz:ro'Sifu n,owsh',l~Cei pOlteznei i ZIWV1 C:Pf.k;'e;
armii n.a.rodowe; Do:lsMe;. Wrz;ak fadlro ,a,rmii: Leoiony,
poW!srf:aolyz '0,ch0:tn,ik6w, 'OloWls'fnlncowi p.artV'~an'~6w. Z d~Ul-
!tie; s~rony n;:Jlezy u:D'rzytomn;c ~obie wszechswi.afowa ma
. k~vme;, iz \fvHw t,en ua,rod odwleka wo;ne, ,a TI iawet un:'kn:e
taik0wej, 0 He do nie1 wvtrwa:lei kO'tl~ekwl?nt.l1ie nrzVQoto-
wu~e siie;. Tepo narn nie wo.I :no 7;~,'Or()lm;nl~,c. :7ele,c::~p~mvoto
czeni WI -,oo;:jm; i to nle lwJ e i,a;kimi. t5dyz n':P'OrrzeHe"a,i~cy
mi w ST"oodtk;:jch. Pl1"owadzacvm:i W01ne Z w1e'klf'za z,awziefo-
c1Cl. nfecvzia i enerQ;a., nliiZW czas;e 'Oc:tfBt,,':e; 1M'olze; 7 WY -
c':p'c:1<'ie; z nim~ rooZI 01'1RWV. .J e's~,esmv ~rllni i rtllmni TI n,d1ll'{lyu,
dz.ieki odni,esionvm sUlkcesom na nolu walki, z wro,p:e:rn
dtz:iesipckroc I ic'z.nieiszvrni fpchnkznie leune1 u'O"J sa,z,onvm.
Prze<:zle nra.pze zycie ,achrytni:k6w, pm.v'"ltari.c6wi p,adyz,an-
tOw hOQ.afe lest w dow;ad'czen~e. Tn f.eznie wolno n;lm
za'Orzeuasc;c a,nndlrJ swi,~idczenl:a,an1 zdobvrt,e'; na '00.1 11 wil)k,i
wiedzv. a:nitez ,u
'
f1"'ao;cws"Oolnpoo ze s'Qibqknl1 1 ,f;:) kt,u. +,(1 k
prolhzehn.eQo dla ZnlU'dinei ,1eiezk:erj p,"ia,Cy noko10wei, kt,o-
, TP ; has~em jes!t mocaJ rsrtwowy mzw6i Rzeo~yporSpolitei
PoJ .skiry. . .
~ tyun .ap.el.e~. do Wla,s och.ofn~cy, powSitancy J I pa,rty-
zan,ca w.dmu d'zllsa,e1'ElZyrrll s,i~ZW:1"lacam.
. Ni: ZCllP'?~.in''0de 'Przedews:zyst'kiem >0tC\J cz:n'osci wsp61-
neJ - zyweJ , zyCll1o.we]. '
Parn;i~t.ajcie, ze naszym ()~bowliqzikiem jest wp!od6
w: k~e~ J dusz~ m!.odJ e,g,?.pokoJ .e11J ia 'ryce;sikq gio!towose po-
llleSI ellla :v ,~azde'1 OhWlh zasZlCzyt:ne'1 o.ftary ikr\\ridla Rze-
czypo srpdilr~,eJ .
_W vvy~oigu pr,cl!CY,ptokojowej nie 'W'oJ i11iOn.am bye n.a
?zm.~ tk~ncu. ~w:l:aszlCza ~t.edy, kiedy Wlrolg przewtrotny
1 wyzYE1kuJ q,cy k,~:od.y sz'o~e,gol, ia nawet SlOWlO' dI .a swych
ceI ow, ~.oczy W01J I l~,p0.a. mnq .pOSlU3\ciq,ttl11l1lerruimetodami
ktoirych lek:cewaiZyc ,fez n,ie woJ llI 1o. '
Woj<!1 la tI"'Wa
. Zami.~,slt podskow z dzia! C1i.~ilki'ch,eikJ s'P'l'old'Ujqwersje
nl~s~m0:Wjj!e, .oihrziUcajqce MOttem h.1J dlZi,WI I 1o:&,ombUitaj ,na
t.e] ,ZJ lremlnuewygodnym.
~.~~i.a>st gl3iZoW rbn~~q'cych p,elznn.e :p.I 'o,tikaj zairorw:ajq.oa
s?okoJ .]edI nOiS,tek, ,rodzJ n,a nrawettcat)"CI h zespolow ,o.r.ga-
n.lz,aicyjnych.
.Zami~t ~l1u{o;w kO:1CZaJ SltyI Ch, ot,aczaJ j q nag. bM'ldzo c~-
s{o mtlrY~I I , me. d~~q.ce I n,a ~oI I n:ej macie.rzy:s.t,eij zJ emn, wy_
wa,l'czonel J O~'Wlq1 trudem zo'I nI ,enza kJ o11Zy!Sltmiia W' pelnli
z p,nalW obywa~.ela - obro.ticy. ..
, I W foei wojn.i:e mUiStimy srt,alllqC W ,o'11d'y1nlku, a1by n,i,e d~c
s.J ~.P;tlotwo,kmv,ae, ,bezczesc,ic i UlllJ iI C,eSltw:iac W spo'Sob m,a-
ch)awels,ki.
. . Zbyt j~ hialemJ I 11licmizaic;z~t.O' SlzyC d.ntrylgi na kanwie
zXC1;acodzalel11ne~a, by swego D1~ecnego celiU ,dOlkon1ac, .pama-
hZUlqC nals'ze iI laJ s~ozeil'Sze Cth~Cl 01. lJ !oczymanJ ila.
Z t.:j wojny wy.jse muslimy iwyijdlZiemy zwy;ci~zkt(),
zwa.,I czCl;J ~c wroga 'SZlCzerC\,golq, zot'1liers:k<i pra-.vdC\, dema-
skuJ qc nll1eonq robot~, j.aik WJ r;og6w flak ii alcohG.,dhef'lool6w
przebywajqcy;ch tlU U Dias, na nas.zej ziemimdzi:mej, cz~s,tj()-
kro,c. ~,ods.zywBJ jq,cyc~ sti~ pod nas'ze. 'tyrt,U~Y, ;wywa'llc~olI le
r,anrgll 1 nazwy, Q,petru]q.cych a~S'Zl3mL,!pOlCiJ 1'YWl8lJ C\cyoh auto-
ry;te't n.aszYJ ch organliz:acy;j, hluzg,aJ jC\J cy;chjaden ibrudem n.a
wszy.s'tkJ o" c'o cH:azolin.ierza byf,o i j.e~if swi~te.
A ~~c ,m'!.,. sw:iJ a.domi swej ~'sji Ii b~dJ q'c , 813mi ,gtotowti .
dJD walkl, WI nlltlsmy przyg.O\t,o'w,ac na's'ze pok,oi1en~a rolode
uzb,~,a~ajqc je wc:Loswi:ad1czel1lie, wied/z~ bOtj1o.wqi olbOlWiqz~
kiem iDa.szym jest s:twoI 'lzye :ka.dry prlZyszlycil ,obl'oncow,
ia,oie M6rych rown:ac si~ mUlS~'ws:zylfI kim .{)I bywaltelom Pol-
ski, ,a wOWCZias. wtidmo, wojny C'Oir.aJ Zf.o w.i:~cej ,oddalac sti~
ad n.as b~dztie.
p.oni.ewaZ ZiaS /kJ omun'isci tocz.qz,e mnC\ nieus,t,ajqcq
woj:n~, e,zego dorwoderm Sq ich publikaej e oglasz'1le drukiem,
osrtaJ mJ 10ksiqZk:a 'P. t. "Altama'n Bul.ak - BaTlate'h1o-
I " I I I "ki P _.~" A L' k 1 ~ t
W 11'c Z nlle1,aego ,aWila 1'I SlKiLegiO, OJ J pOO" ow.an a na we't
w POrE/ee, gdzJ .e g,odlZq. nliety;lkJ o, jUJ i:w,ozesc I i honol1' - ofi-
001\8.1 - dbYWI ate1a, leaz w g'Odnoscic'zlowU1eka, p:rzedsl.a-
Wlia.;'!:'cmtld;e i.aJ ko pO[I WOna, k!tory W1in1e:n.bye r~kq mscioielii
~omun.istYlC'ZllJ .y;dhzgl.ClJ dizoJ I lY, zmuszony ;esJ t,em do oh1"oll1y
i I t.aO:mwqp,()lde~lffi'U1j~ W po,sltad .Qidczytow mo,ioh plrzelZ ~,a-
idjo, W ktorych z I dokumentami w r~1w irewelacjami opar-
temi I 11la~31k1taeh~zaaJ I "Z,ell1.i:achz ezas,ow wojny, jak ipod.-
CZiaJ Sttydl dizU,es~~'CiuJ lat ;powo~,ennYJ dh zdiema.J sJ wj~ ikomul11ti-
S1tYlcznych OI SI ZCZett"COW, buduryC\;cyoh 'WslzylSJ tk.otCO'Z kh UI \t
po~olCl;z,i na lclamstwie, po;dly;ch ms,yniUJ a,ci:a'oh j p'rowo~
ka,ql1 .
WO~l11awi~:c jeslt ib~d.Z'1e, n~m 'Wil"ogianli,e pokonamy,
MOwUlem nieralZ public:zrlie i jeslZlOZe 'raz ;to powtarzam:
J esteSanY i mus:imy byc ,dobrymi mySli1Wemi. Obecnie na
. ko mun. ' sf 6w patrzec naleiy, j ako na szko d liwq zwierzyn, ?
. na kt6rq czas po lo wania j eszcze nie nad szed l. Gdy oni wy-
.st3J piq, mus.i s~~OI d'byc og61'1l13.1 oibliaw:a, z ild600j iJ aden z lI liJ ch
. ujse iDie iPorwI Di:en. A wi~c p:rowa.dzenie sai.dej ew:ldieJ I l,c:ji,
Sltal11J UJ licze1bn!osciltej !Si2'J k!O'd!liwej 1lWllel:'!ZY1lry, ,jlako teiZ J tere-
now jej plI 'Z.ebyw:ania je'~lt11ZeOZqI 11lieZJ b~dinq, a na:wet wprOlSt
kO!l1iil~eZI 11,q.
A te\I la;z s~6wiko w strO'1l~ zy;d6w, kf6rzy otSlk.a,rz.ajq
ffiI llie to ifze!k,ome pog.romyi ,gw:a,bty pOlpebni,a:ne na l\utdino'sci
zydorW1ski,~.
Ot6Z !pod tym wz,g.1~dem mog~ tyLim Ta,z ~.eSZ,CI z.e po-
WboMyC I ho, co jm nlieliCllZmowiilem ipisa~em: 'O!pa mi ~t a,j-
cie s~~1
Zaslepien[ :niien.awt1Seiq w CZiaSl~e rwoQny wrokJ u. 1920
zhyt :pO'cho!pnie pr.zyje1iscie W1s'zelElde baj.dy gl'o.szolI le
o mn~e .pr.z.ez k'omunisbow, UtraMa,j~cych mi imoim I Ul4z.i,om
opinj~ u1e~q - piszqc 1 k'oilportujq:c 'nJ ie'~la~owHe wersj'e
oazynach 1 celach walk mo1ej ClI rmji. .
. Wy wfasnie zydz.i przY'czyni.lisai.e I Scr~-diowe.rbunku do
~~oll,chs~exeg6w ,elernenttl ni eSl\.lib rd yn,o'wal11,e go, wy nasb-
hSC!I e:n:I pogrolffiszczykow, k6rzy przybYWia,};j do mnie Die
na rn:oje welZiWClJ tliie.0tern, ie za l11a\bU!I lki Iigwahv O'cLdaiwa-
fern ]ediI lQI S~lki ,pod sBtd donainy, a 'spotykanych na mi,ej.s.CI U
przeslt~pstrwa lliawet s,am wla::l11J olfE(cZl!liier:oZlslf,rze,l:i,walem
teigo do wiJ 3.domoSoi puhliClznej nie p,o'C18J waliscie. Kt,~
z ZY~6w w P.o,ls,ce wi.e '0 iI '.ozst:rze.J .aniu.pi!1ZleZe ronde pod Ko,-
hrYllilem phrt. SaWli'aki,eg,o i ~ ,zolni,elrzy zlapanych nJ a gOT'q-
cyrn uczynku,?.o za.s'b1z,elemu w Skol"o'CLnernpOi:'. Anddeje-
wa .vel KmJ I uejewa? 0J ',ozslkzeJ ,anti.u w LE(cZinern ;pQ:r.
Sml,morw,a 14.VI .
Po .W1O;n/iepro~adz.ici:e p~zeciW1ko nlnlie ni.euSlt:an:p.q
~j~ml?anryf(. .P'OS'~'orw1e W1aSil,:Grunha,UI ll, SZYipeir, Ha,l"tgLa.s
I tn:1i1WY'd:~h,J {J sllq,i;k~p. It, "I nW1aJ zry,a bo1s,z,ewi,cka ,a iydzi",
g'?ZI ,eiUa ktiltl{J unawtu.'sltmlI lllc,alchwyliiic~oiI J .o okJ rop;n.e zhrod-
me ~zeko:n'o, pope.lnlOilJ ..en.a rn6j 'T0-ZikJ az ;i,pltz,e:z mo:ilah I t1:d:zi.
Na 'J e.d~eJ 'ze s-tronlic f;ej publikaoj:i WyLiCZiOI llJ O, ,lciI lkJ 3.lI lascie
zhrodn'l, dokoiI J .,anyoh orz,e,k,omo,przeZte mlllu;e iOI S'o.Msde n.a
n.iew:i;nn,ej '1UJ dn'o,scizydO'w:skiej. Cha,raJ {J f,e,r 'tY'ch zb:I "'o,d:mi
rnro'ZI I kirew W iytalch IiWOa,a10, p()msrt~ do iI J .~eba.A w I ~ze-
czy ~,amej ~yI ;a ~,o ,ohydn,a .b3q!ka, .s1~'OaI l/pOnowan.a dla po-
kiryc:l.a he'Slt)la.I skldh Z1brodnll ,k'omuJ mSltycZI llyah Ii;ag.iI t.ClJ cjti n.a
zewI l,qtrz.~'O'dan~' tam aJ ,slz,yw:e nazwy miejs.oo'wosci,
w ktorych ilJ .ilJ gd'y u,le hylern i zmysl<mo ntalZ1Wli,ska ludiz.1, kJ t6-
rzy wo,gole iI J .~e1J SltnieJ ili iktbrych !Qli,eZ'n,af,em. Plro'~tilemo, s,q,d
n.ad s'ob~. W i1iscie mym otWiallitym do Se1mu p.owtiedz:ila,-
l~n; wyr.a-z!Qlie,~e. c.z~olwjekta;ki'f M&r}'lby pOfPetnH -0 d.zie-
S'1~Cp~o'cen.t ;nnleJ zh~,odn:i od tyah, ,kif'Oremi przyp1s:ywan.o.,'
~oWl1J 11::,eJ .1iby ]UlZ ~arw:n,o wisi,ee; jez,eLi ZtaS Z1b:nodni 'fY'ch nie
J ~st wljil11e~,to WO-N'cz,aswiJ nni bye sqdzeni jego oskariy-
clele: Gdiz;l'ei teiI J .'~q:d? DI .a-cz,e,g,o'OI I l,sif( ni:e :odbyl? A, bo
on me byl wyJ g'o.dnyrn lalI liidla ,ClJ UJ tor6wkJ si'l:'iiki, ;atniit.ei dJ .a
mi:tyCiznych 'o\skarzyciel'i . .Pmem:iliczatniQ. r6WI liiez dyrs!kr,etni,
w pras.i~ zydoWlS1kJ i'ej t,en m6j I is'tOltwClJ l"ty. .
Sml.alo I tedy mag E(warn powledZiiee:
."tI ,e .si~ baw.icie. W.am chodzi 0j'ClJ kqsakcjE(. Mnie zas
o I l 1 e Willn n y,c h zyoow - zycie.
Z .r,aajli lWla/SZiej h-61tk'o,wz.roiCZillJ ejpOililt.yl1ci o,g61 zyrcLow-
I
. ~~
,
,
Sltwa juz.wiele dbtY'chcZias ud.et'Pi!~lf po,d~~atl1ii:e h~'wiern ja-
.wny.ch klamSltw, zmyslony~h ml,els~Qw~SCl, nazwlsk,oso?1
alSlzowanie da,t, wyp::liczeme czynow 11 t. d. ~e~zwzgl~~me
wplyndo; ujemn~e na wa~ize nast~~ne rewelacJ e, p'o~,e}mo~
Wiatnewohwnie zydo'WI stwJ a, doktorych J :10ZPO'cz~tojUZ ad
!QQlsli6s,i~Z cezerwq. . , . .
Wytwtllrza t,o niepozq.daiI J .q at'rnosfer~i w~rod m~odzlezy
zJ dowsk.iej wywoluie na.s'troje :przeszka,?'z~J qce pra.cy yo -
kojowei - iI J .,awypad,ek z.as, wO'jny. btlJ dZI ,memal.qo,ba~~~~
Na,sI .adowcow bOiWi,ern czynow mOlch, kt~:re w Uist,ach vtu
gE(bnej famy ul:"osly diOro'~rniar6w ap?,ka'L1I PtyaznYClh zn.~la;
zlobys.i~ -- bye rnoze wle.I ru, .i~~,a :bmby Sl~ t.o skJ r,u!pJ o.
o telffi uprze,dzalem w rnyrn 'I I 1.sc:~ie. 'OltW~iJ .;t'yiill z ~922r;oku
7.I I I \ kt6ry jak w~kaiZlallern p'0'wyzej,.pomliI J .ll~~I O rnllczemem.
ZmusiL1iscli,ejeoo,a,k ,i noas ,zehrac . m:a,bei!1J a.1do'tY'c~q~y
dzi:aJ la,lnosd zyd6w j,alk w c'z,als'ie w,QI J ny,1.a~1 po wO:J me.
P:ub1ikJ alcj1a ,t,a,ka ujrzy sWli:a:HO' .dzienne. I ml'o/ll.~, na,zwls~a,
.acLresy, .zdJ ~cJ :a: f,oJ to,gr:a.fic,zneI C\J cZ:l1ii,~ z fakitaiI I 1l! popelmo~
n.ych prze,Slt~ps,tw i,aJ nltY'p.ans:bwQI Wej :pra-cy prowadz,oneJ
pt~zez zyd6w w P.olsce b~~q ujawn~o~~. Opalrlt~e~'11eb~d~ na
iSlt,Qltnych cLal11ych,a Z po'sl.ad,anych j~Z marcerJ alow ~ynlk.a,
ze w oZaJ Suewojny prz.eszl,o 60priOC. zyd.Q~!tw;asiP~'zY'J ,al'Ok?~
mtlJ DJ LzmDWii ,i :ie w oZaJ Sii,epokoju tlen p,r,o'cenit 11I l,ew?e1~Si;~
zmniejszyl. WiE('c ,p'0'C'ote ,a,la.rrny, .wrz.aski,~rq~ama I ~a-
g.ank.a ilJ .lal mnieOO:8J z. nCl;mo,i:ch l',udZ'l? Kre~. mew:mJ .1Yc~ ~y~
d6w przelana na f,f10nC;I ~, /l",aczel na,,:,a:s, mz na; ~J 1rl.,eZ,aClq
zy. GdJ z j,a :ra.dy1kalnie 1 . b~'Zwz~I .~'d~le. co ,d~w,I ,?alem, wa~~
czylean z pogI "'omslzazyI ~a~l, ,a }ezeLI bl~ern .zY'd.ow ~Oill1U~oJ
stow, to j eszcze raz o swzad czam pub/zczn, e, ze bzlem zch
zamalo k' "
Przyslatn,o mi O'sta.tnaemi cz.a.sy 'sze.re~ wY,'f.O,ow: STI lle:"
oi, grotb, an1on.im6w, u:I il'Owan,o n:~wet zhikWldow:ac rnn.l:
dmgq oltrru!Oi.a.NaiS't~m'e pr~ez TI iaje~~c~ ,a,gentow r?z.po
cZf(l'O kampanj~f j,ClJ kw ptra,sle, t.ClJ k-1 ws:rods'Fo~eczens,twa
w ce:1.ach s:kompromiJ bo'Wan.ia mnie, pode~:'w:anJ ~a\alUtorytet~
w s'zcz,eg61n-osoi za,s 'o.denv.ani,a [UD,ie od pra,cy &polecz.neJ
i zn.ie.ch~cen.1a do niej. ....
.Prow~dZli s;i~kreeiq 'f1obotE(za m01eml p:I eClalffill
l
g,ra Slf(
D.,anaj,gors,zY'ch J nstyn-kJ t.a,ch, ,amhi,ajach i a.~bicyjkach I ud,z-
'lcicih na c'o J po<s,~adam,claay ,szerie,gruoiWodow. .
.' teczja, c,om rongE( mo.jq w)'lrqbal ~.I z,a.blq,sbno'W:lsko
2 1
zas moje 's.poleczn,e z,dobylem pr,a,ca. a rPe'fnem lz.rolZumieniem
zadafJ . twol.~z,emal armji il"e':oerwowej - j,a, j,a;k!o pow:sotanie'C,
paJ rtyzaiI lt io,cholt!nliokma:ro 1ez.wycz.aje:
"ze ,seJ :lce zollI lie11skie zia s,erce da4~".
. I s~r~ ,tych zO'lnrie'1i~ik.i,ch jeslt,em peWlien a.z do g,robu.
t . . J ezelll, l~k~ ,c.zto~~eik,mam 'tet swe ,sdiabe st1'!ony, to
sWl~tych na .swleOI e me1?a, gdy za umrlf napewno silniej -
szym bqd ~, 1 przeto smler'Ci oraz pootraJ chow .si~nie boj~,
dOlWiod-em IteglD. n.iech .b~c1z.ie wJ el1sz m6j p. t. "Os~btnia
moja woJ ,a", w M6tryl1 1 1 wy/p,O'wi!adCIJ m Ewe cre d,o,.
Wlie:ns:za It.ego IlliapuiS,an,eg,o przyJ g'o:druLe po,d wt::aiZeniem
chvv;illJ i lillo, w I t.ej br,osz.UJ rce n.ie po,d,~j~. A:iehy zas me przy-
PI1 1 iS!~cz.alfl,?, ,i,~~ie1f'sz t,e~, wy,glos,z,on.y .prz,ezemm.rie 2 , estra,dy,
1J 'O\sj.a,d.~{joaikl,es tettJ J de:nlc~ep'og,r{)lI I llowe tUlb :i;)~cLoze'I"CZe, ujrzy
on sWla>Ho diZ;L enne z. .lcilku d:nnymi D101imi wiLer-slzami oko-
liczno,sc.io:wymi w zb.iol11k'll .speejailinym, d.l.aJ teg'o, itu ,glO nie
pr'zyJ t,a czam.
P.o mo,im WY SltG\lpU,en,iu Z odczytem. z ,oltwla1 "tej es:trady
~ Z~w,j,e,rdu-. ki?mU1ll1sai i ich sympa\tycy lI :io,zp,uscili wer~
E1e, zem :p'UJ bhczlI ue WY1Slt~powal pr:z.eciWlko 11ll111iejszosciom
Thaa-,odowym.W la.sJ t,alch zas do mn,j,e pi,s,any.ch .g,nolzq mi iwy-
l11y:s1a.jq, nalz.yw:a~a.c mnie pta:tnym naQilI liitq Rza.dJ u P,olskiego,
ktorygl-os;z.q<; haJ sJ ,a wOllnosci ludow, w ~asyrr- Zlaprzedal
~woLlch ,p-odikomendlnych w 1920 ~oku, a 'h01q.C si~ zems1ty
1 110Zpl:1arwyze mnq, .rzekoillio pr.zesLaJ do<wany na Ktres,ach
uoieklemdlO WarflszaJ wy w ,eel'll po;p1syw,a.n~a soi~na iooych
te:relt1l8.dh. \Ot6:i 'bil:a,g~ 'kom:Ull',i,sltycznych dzialaI CzyQlha,I ,~
dOI~,i1 ID1 :nt,aiIl~.i. Bylem J jest,em n,iet2m11ennym W 5wych
d'~1I 11t.anJ J ach'1s~oWia,ch, nJ kt mi. jeszeze w zyo1u pieni~dzmi
ll'1,e .prz,ekl1lPiil .isik,arbami nie ,p.rzekUlpi.KU\PI iony ZlO61t,alem
s,e.roami zolnli,e:rzy - hoha-ter,6w, ,kltorzy az do smi,wai za-
przYEI i~g'J ,i W'al:k~'Z kOI DUlI lJ ilstami, jaik n.a f.f'!OI I l.cn.e, tak iw co-
dzienn.ej :zmudn.e~ pnalcy rpo,lmjowej iza-ooe tPO's.brachy na
muie n.ie d'zila:lajq, a ,pr:z.eslad.ow,anu,a ozyntiq mn,ie jeszcze
mOCini.e9s'Zym.
Po zakotic.z.e.n.iu wo~ny nd'I ~,dy,ni.e rwzywalem Ludzl dlO
zhrojuY'ch wystC\jJ J .ien. Bylem J je8'tem wr.olgiem wajny.
W 1918 I !oku ,rzuailem ha:s~o: prec,z z wo,jna.l wszys,c.y do
I ,:-racyi hiiteie k0I I 11U1I l-i-st6wiidicie cLodomUlI Hasht rbem.u ai
ZI 3.~\J OticiZellii.awojny wier.ny pO\Lostalem. Nigdy nJ ko~o sHq
n,a wo~n~Mep~dzJ lem. Sam ;b~da.c 'oohohttiki,em, pOWlSlan-
22
:i~-
I '
:;f
'., '
C'~em .i patt'tyZamltem lI lie ,p~dzi{em, a pt'lo,w:a,d!:oi~em'olchotni-
kow, pows1taiic6w i'Pa,r.tyza.n1t6w, w.a1cza.cych: "za, n3,SZq
1~g(S\Zq WloliI lQs6". Po,dtem ha:sle.mnli:etyilko wy:gl.aszanem,
ale ,i w zyide wc~el.anym, 'zawsze ;zwyaiE~i:l3aem wo1ska. s~-
wie,dki,ew 90 iP\1 Oc. sikla,d~iq.ce s~~z ,ludzi oklamanyC'h ,1 Sil-
t
q
na W10~n~\p~d!zonY'ch. ,Po woin:ie z,a,jqlem fli~praCq ,!,o,ko-
joWq j, d:la \~.de.i polk-oiu lI1 ,awct nde pilSll1actem ? :v-ro~3I c~, by
Th-ic ,jq,tll'ZVC l'\an inli,e burdJ :lJ ic wi~kszei :n~en,~llscl, a z.aClsna,-
wszy z~by i'zaJ ka.s.awszy ,r~kawy ,Pl'1zyltqp;lem d,o 'p'r~,cy.
K'ornrtI TI li'sd, u/t"zqd'Zlaia,c Zl3machy :i prowo~mc'le n~. mrli'e ,1 ~a
m!o;i'ch bl.iZlklich, zmusi'l,i m:r11e do ohl"~llY ,1 d'oak.~I l.w fo.rn~'l~
wys'tw
ie110
1 .a :pulbH:czn e~,o; koJ Ip'O;t1 tUJ 1 ~ lG?m:un;lsc~.ksil C\2J k,l
{) mn:i, f.a,}s:z
u
lqe w:s,zelrkie c,zyny ad\z.l~~,a:nH\., la.w l'mJ ~ ?oraw
dy infalp;~tnlYwa,n,i:a h~SI z,u,.i 'Pl~o,wolka,cq:lko~,:nnl"ftvczn,el wy-
slt~lJ I oWac b~,d~ ,alzd:o smleJ rc'l flub do, .chwlflil peinego, zwy
d~sltiWa. b
J a:koidlno-saero scr~ do mniejszosci na,ro,doW1ch, ,d:o o. - +
cldplemiefiebw 1loq,aliI lvch:i ,obronc~w: P'o'lsiki,jak? d,.o ~el oby-
waJ te'ld:' przyttlaJ cZl~m ttu n,a It,em ml1 -e1 S:CU p,rzemowue:n'l,e mOle
W'Y'glos,z,o,n.ewe Lwow:ie 22 lis1o'P;ad!a 1928 roku, p'rze,druko-
waJ 1l,e w mie-si~zniiku "Na CzaJ tach".
Z UJ t'IOIc.z-ylSltiO,sd. ,oibronc6w LWOow:a ~1n!i,a..22 lJ s~'Q\)'Hla
19
2 8
tlNku,. p'oolizei 1>o,d;a'lemv w \~ifJ re&z,ez''1 1 I'u <ffi,O'W~Genera-
'ta Stanilsl.arwa Bu~aik - Bab1I cho'Wicz:a'P."zv;etq entlU\z;a.stvez-
nie 'Pl1 "ze!z uczes1lI liilk6w \1irOiCzYSltosaii ,omow\ilolna z ulz!tltaniem
W 'P-'l'\8J S.ie,,a lcl:o,r:a W'PlViI l~ll'l\'1 1 Ia zalc1 .SnJ .e1 1 l1 ,e. wezl.o:v- s,e;~.ecz-
iI lyt~h mfe'dzy ipO-.-iJ IStancam.i iiP,amyzMlt.am~zmmeJ SZQIS;C1 na-
,r.ooowych.
(Przytpisc:k rec1alkcji "N:!: CZla,ta,cib
l
')
".MV'sla~ernnad tern, i~iCll1li oslowy mamprzvwH:a~ Sz~-
n,()IW!t1 V'ch b1 e,R i:a;din1 'k6w iprZV'Sz,ed~em dio: 'O'f'zetkonaltl'1.a, z.e
nl'J ~wlaJ di'Wj.ei becfi:e, ~dv zrwr6cimv 's'i~do W.a\~'z,e slo,waml:
W,N:,alde nam. n;a~dhO'zsibrada t>a:rtvza;nd ipo'wst.aficv Lwo-
wa. DZ:lersi~6 lat t.emu, kidy 'Po.dij~1isdeo,-~,zn~w.a'1k~w 0'.
b!'10iI lJ .eLwO'Wa, nli,etl.icZI lq byh w Pols1ce ,aifffila re~iUlarna,
WlSlz:ysltko 'to by1iprzewaJ Zni,e -ocho'f:n-icy, tp1owsib.ncv, par-
ty:zamci. J .ako zO'~i'Clrz.n,ie b~di~ dtuQ'o z.ai:norwal Sz:anoiW-
n)'lc:h Sluchrucz6w SWlO1qmowq. Boihaite'r.sk1,e Wasze czyny
ma jui Mst-oojlroi'lYOdziiWi.a swiat ,caty. Prz~d\m6wcy !'LoaoS
23
'm'oi W'Sze,dblslt!ronnieW SWlokh przemo'W1a:ch toebohateTstwa.
,0'ffi6~iH. POlWi,emzas to, 000se1'1cemOlje iO'tn:ielnsikj'eikaiie mi.
w tel:rro,ozysifej dla ws,zys11::ki,chnaiS ohwiU powlecLz.i,ec. J a-
ko Wl,cepr,ezes Zwiq,zku b. Uczes'tn:iikow Pows't,ail Nalf'odo
wych R P. w imie.n.iu it.ego,z; Zwiqzku Ii mo,im osoibis,tym,
s:ktadam hold ,i po'z,drowi;e:n.ie 'od w::'zysrtkich pO'WSiCI I I lCOW
tegarz Zwiqzku, rOZisi,any;ch p.o calej P.o}sce, a wi~c z gl~bi
bQlrow Puszozy Bia!O'wies,kriei, z ,cLale'ki,e:g!o; P.olesi,a i odle-
grej WHens.ZJ czylzny. J ,aiko Bala-chowkz dzi~kuj~ z.a s.erdecz-
nc oieple przyj~C!ie i 'ZI1 . Z<llsz.cz)TI tnemiej,scep'rzy W;a-s:zym,
powstmky - oh-.oncy Lwowa Mes;i,a,dlnym ,~,t,ole.
J CG1:eli.niezibyt pOlpr:ar\'lnq rpohzcz)'1znq wyslo'Wi~ s'i~,
pr,osz~ mi to diar,owac. Maitki ho'wiem n,as1ze, tam na d.a1e-
kich Kresa'ch nI 3I j:p~erw<uczyly n,as Polsik~ ko'chac. a po.fem
h~z prawid!owo .po' polsrku mowie. Dlanmi,e i ml1J ie pOdo-
bnych, elemel1J t.arzem byl 'oddJ z:iecka, Sien:kiew.icz. Boha,te-
rowie Sie:n,kiewicza hyli dla n(};swzorem. Nasladl11jqc czyny
S~rz.etus:k.ich, Wolody,;'o,w~kiich j KmiiCicow niejed:no, zwy-
ol~zh~'O odnies,l:ismy na wo'jn:e inrie:m,z w]7\chodzilismy cal-o
z taklch O']J l!'eSlt,,z ktorych wyiscia zda'wa~( s:i~,zej,uz nie
?ylo. J :.-chodat na woinrie Zaiglo,by n.ie ,slpoltkaJ ismy, I t,O
J ednak )ego konceptamiza,pmlwi,aHsmy ll1!ie:jed~nlokr,oltniena-
sze hiesiady zolnJ ier.skie, ,a humor zjedllywal nam przyja-
oiol i sympa.tvk6w ta,I { wiel,ce wOwCZi).spolza,danych. Nie"
tylko je-dm,k Sienkiewicz i je12'Ohohrufe!rowie byli bodicem
do, czynow wpro'st sz.alenczYJ ch, kJ t6~e najcz~sdej decydo-
waly ,0wyniku potyczek ,i walk podejmowanyc:h z haJ slem:
"za wo,lnosc na':1zq i waV"za,". Dolartywatv bowiem diD,n,as
wiesci 'a' hoh1\terskich c'Zyna,ch dziec.i Wasz)'1ch - orla,t
Lwowsk:,ch, ktore rC1cz~t,amd sJ ahemi wyrywaly kaJ l1abiny
z rack W\"'oga,j shawaly d,o szere.gu, by zwyc'i~zyc lu,b zgina,c.
Czyny orlqt Lwo'Wskich byly dla nas pa'r:tvzan:tow oj po-
ws:tl311c6w 'wzorem i podnidq. WSltvd n,am dOIJ :1oiSlymbylo
nie isc za ich pnzykladem, ,a w,i~c odJ bier:alismy takie b~on
z ,rqk wro,ga ibronia, odebranq p,o.};J olnywaUsmy nie'przy;a,
cial. I u pl"zed tema,udyt.or1um pr.zedmowcy mo,i po,dkre-
sli1i, zer!O'llska przy rO'z,'P'D'CZ~Gj.u zbroinych Wll11ag
,
]n nie
+ prowa.dz,ila wo:jny, ani z RW'ln,ami, ani z Ukr,a,jncami, Bia-
lOlrurin.ami, a zm],gala sli~ z agent,ulraml moca,rs!w o.bcych
imus,iala ,toczyc woi.n~ z ludimi 'olbalamuconymi przez te
agentu2J J aJ I DOdow6dca pocza"tko.wo grwpy, a po,t.ern Ar-
24
mi,i Sprnymierzooe;, pOiSliadalem wS'z,ere&\alCh m~oich p~ze
waz.nle obc,opl,emiencow. Najlep'szyc~ sYI !'0w R;U.Sl,U~r~l~Y,
Bia~olrus,i:n.i i Roslji tych 00 Po.k.ce iUfa.11, wle.r~yh 1:v cl~ZJ k1ch
chw.il.ach walk '0 Po1slk~ noapomo,c prz)ll~lzlJ 1 ran1l\;~pr,z)' fa-
mien,iu z P.olskimi zolnierZl3mi w szeTega,chslal1~1i. W 1920
ro~u ,zna:ny po,eta pOor. Galuszkaw. wi~rszu .swym posv:i~~
conym qJ lcerzo,wUa.t1mj,i. smi~rci u.swl?tnll ~'Ol11ent przysl~gl
,tych '()I bcoplemiencow, ,a.k Sl~wy,f,<llZ,tt synow srt.ep~w, s~o.ko-
low przysi~g,ajq.cyCfh. ,~:Vqwier~,o,~61?,iatemu OrlOWl. (~ler:sz
t,el11nie byl ,prz,ez,emn,le na ZJ ezdz~e wygtoszony, J ednak
przytacZlam gal dll:achar,akt,erysltylkil).
Bmk O'd kO'Pyt konnicy Z,<llt~,tnj,atwo.ddah
eWZa, pl!'0pO't"'Cew pol biare, 'W pol1lJ marant'~we, '
W ogromnych bi,alychczaip.adl p'rzed. ce,rklcw z]echah
a, na cza,pie mtal ka,zdy srebrnqtruplq gfoI W~.
Wolni syn,owie stepow hiltewnq 1,eg:nda,
Owianli, by 'ryce,rzeo11J gH Ar'LlusioWl
ZjechaLitu ,pod cerrkiew i.p,'zys,i~gac b~d.q
SOlkole swe hl'la,t.erSibwo Blalemu Od,owl. ..
I lum iochWk!OI }.O o'.t,oczyl ip.a,t,rzyl w po,dz,i:wle,
W tes1,e:pow meI .ancho.lja, oSI 11UJ teob1icza
W ~e ,oczy, w ktorych g'l~hi wolna .d:us',z,a. zyj,e
DUl~'zabezmj,ar ipU!sltynigro,iDla. -I t.a.jemmcza.
Kt,os glosno wyp,olwi,adal ZJ alprzys,i~z;nq ro't~.. .
W,iart:r slorwa 'W polroidzielal, l:>oZlrywal n.a CWl,e.rCl
DiWiiJ gn~ly S'i~ku ,gorze dl'()11liew <slo'llcu zlolte
- T.o woj,s,k Bata,cholwiicZJ a, s;zwadron - ,z Armj,i SmieriCi.
Do tej pl1zysi~gJ i ja ich przywiodaem, 8wiadkielll; I l;aocz-
nym jej Wy1koll1'ania byle>;,n, nJ e'jei~.nemu ,z tych wlasUle so
kolow Z,amkll(\!lem Q\CZYnase'11-mecz.ny, a pelen zasz.czytu
ichwaly. Kurhany mogi.! tych hohatex6w roz.~iane na t
iSzlaikudzialan mo1ej b. Armji od Buga az do Dmepru, s~
swiacleot'Wetn "dohrowolnej r')I I Cerslkiej o&ia~y zycia zao.zo-
ne.g~przez o~~plemienc6w cHaPolski igdy 0 obcople~ ."
mlenc.ach ohabmfl~Oi11ych jest:tu mowa, I ktwzy stan~1i
p'I ~zecJ jw~o~sce! mOlll?-Ob~"':'l'l:~iem, jako bylego dow6dcy
tel lepsiZeJ 1 wl~kSlZeJ CiZ~SCI1 , J est podlkreSilic iJ ch sympatj ~
zaufanie i poswi'?Cooie dla PoJ ski. '
Dzi~ 0 t.em.m6J Wli~,p:o~i~ldJ ad~cZla .soba. siZeI:"eg czyn6w
na pO'twtlerdzenle tych dZll')10J szyoh moich slOw. - (Droko-
Wai'1 e " I V :pU:SmLe"Na Ozata(;h" " I V sJ tyetZiI l,i,u 1929 roku sir 22).
A jaJ kq sympatjq iuznamiem oieszq si~ u mnie . Lwo-
wianie iLw6lw I czynero iZlI1 0w p'r~~aec ,zjadokuttnelI ltowac,
oddalem sy.na swego do K o.rp,usl\.1 LWOWI Slkiego z mysla. tC\,
i:e w tem gniezelzlie Orlem naiU'czy si~ on I koohac Polsik~
ponad zycie, talk jaik Wy iWasze dJ Zlieci,.aigdy Zlajdzie po-
tr,zeha b~dZiie jeslZcze iepriej hi! WTQlga nit bilismy my.
Stos;1.lnlku mego do mniejlslzosci n'M"odowyeh,. do ludzi
+ ~oja:lnreh nie zmienilem i nie zmienri~. Prawd~ gtosiletn
: gloslc ;zaJ w:sze h~d~. Bylem ijestem pa-()pa;gatorem bet-
wzgl~dnej waJ lli z komunistami i rich adhe.relI ltami do walki
z ktorymi jak Rzqd rtalk 1 cale iSpo~eClZenstw()zdrowe wy-
s{qpic mUJ Sl. - Ze ,doibrze s,j~ orj,elI ltUlj,~w tSytuacj.i i ,od-
a~uwam .naji:ywotniejiSze poll1zeby i hooCl!czki nas'zego i:y-
clLaco:cI :zlenengo Olraz :po'briZeb~ 'zaSitosowania srodk6w za ..
pobieg awc:zych p~z'eciw1ko bezkam.ea dzi.a~aJ 1nJ osd kom'Ulllii-
stow byly moje sloiWa wyg~StZone w moooh 'POP.rzednich
odcz-yI tach, 'Zil1 aj.dUije to dz~s po1J wier:dzenie w zMlzC\dzeniu
wla:dz ZimiwzajC\J c,emdo OCZY ls,zlczenda I 0l1g1aal1iZl1l1J U! Panstw:a
,od paJ S'oczytow izhrodin:ialf'zy. - Wi,etki :byl' :ku temu CZCl/S
iWlie1kapotifzeba, gdyt beZlczelne wYlSit'4!picnia komunist6w,
zadaleko id<\ica tole.rancja lichpl'OI pagaJ Ddy i minimalne
kary za zbrodnie pr.zez nich dakooy<Wane nmsialyby w kon-
eu ikOlk6w wywolac w looie panstwa zhiiOrowa. reaJ kcj~
wh6d ohronc6w prClJ wa, lClic1u~porz,!!dlku. - Walki jednak
podohnegorodzaju pifzynioslyby PaI lstwu niepO-Netowane
st.raty na omm, mi~dzYlI l,arod!owemipi()jciqgn~tylby rZIal sobq
duzo nri.ew.itnnych ofiar. - ZarzqdJ zooJ ia te Sq na ozasie, Bq
(l;ktu8!ln~. - Zdrowy odlam spoleczenstwa winien pr,zyjsc
z pomo1ca, wiac1z,om bez!piec:zenstwa, Wiskazuj't'c W1ittltOWai-
cow i miejsca ich zamies,Zlkania w celu j aJ kJ naj siZybszego
zBkwidOlWaiI lua agerutur Oibcyoh mocarstw inajemnych zbi-
row" - Drugie do czego W1 Zywam, to jest bezwgl~dna wal-
ka Il plorlkM-ste::n iOiSlzczersihwem ludzi przez z!.q wol~ luh
przez I drk.omyslnosc, pTZynOSiZa.Cych szkod~ metylko roo
drinom, or~aniza.cjom i,7.eSipol'om, lee?: jut isamellW pan-
mwu. - Twier'd~aem i1wiet'c1z~, ze zkomunDstami wal'ha
jest n1 J OiZiliwa. izwy:ci~ztwo tyl:~o wOWlOza,speWtne, je~e).i b.~-
dzie zlliSfosawana u naiS w klraJ )uta sanna metoda dZlalama
j.a:kC\ 'kJ OI1 llrt1 i1 1 ~rsd 'S!bol~;uia, na t'eren,a,ch {)I hj~tYJ ch ,pr;ze'z ich
. l1zC\dy ,do 'Swy'ch pl'lzedwui!k6w politycrznych. -: Na straiy
iJ chre~jttne'ustoi ,dZ!LS G. P. u.. - U T1aJ S 'W kraJ ll drla zwa.]-
C'zoo.ia komurri!s1yczmej za,razy iwyplernienia ,tego chwastll,
samo zyoie Wyllnagamwor1zenia ,pewnej ta1kiej-ze samei
. ofl~artlI i'ZaJ (jji pod innC\ na'Zwa" zna iiduj <\ice; 3i~ ,do dyspazy;:i 1
,RI Za.clu, orl!anu\2J acjli skladaj,,:cei si~ z wwr6ho
1
wallych Pl~'
riJ iJ erow walilci IZ ikomunlslami, I ttdizizaiS~t1J z'OnY'ch w obrome
i.bUldQIWie Panstwa, ktorzv ielama, reik", W ilffi'i~ dobra
Patlistwa znffis~czl\, to ,dijahle na.s!oorel Woiny'!liema, woina
i.ednak trwa ito t1 '\Wa llO'd inn", nOiS'taiClia,! Na calvm swiecie
b0Z pl1zerwv SC\przy~m:owalI lia do woiny. -' P'omimo hasel
oo'k1oiowyoh iP'1 "!zemysl woie1l~y ies1 'W ?a~wi.elkslZ~ ro~-
,k!wide, ,c!lolSdY' dio 0I 1b:r.zV!I I Ulel!'ol"oZiw01iU TI ilI S:zc'zycleI lskle
a:oara1y, Pl1zyrzqdyi podski. az ciaiI 1ki ruiejednemu prze-
ehOld,zl\".gdy czyta. si~ arlykuly, fa:chowcow, . ie~e1i. sa, ?ne
m.a wet 1 'OT'zel~laid~<me,prze,d 'Wlldlrn:em ewen,hu,a1 1 1 1 el womy
i,S'zabnski1ich .spols<J b6w: srumod:eoienia Siie siron woiui~- .
evon. - Talki arlvkul z rewelaolami oojawH sne w rras1e
tlI iernJ i0d'kiel i an~el~i'ei, uirzal swaHo dZ.1eill,ne w ..Kur-
u W . d' 1 5' . b
ierze Porannvm w aI"E.iZaJ Wle .ma S1 erpnta r... _.
Pominqc $20m111aze:niem nie mo,{fe i noda
i
(?- ~o do wiado-
rn:o~.di, 11J waza.iqc toza moj obowliaJ Zelk, l!,(J ,rz Dodz!elam
zda;nie omaW'iame w ora'8~e. ze naiSizerszy og6~0 tern, co go
mo:ie spotkac, wiedziec pOl\vi:nien.
APARAT LOTNI CZY ZMUSI sWI AT DO ROZBRO-
" J ENI A".
General niemieaki De1imthH! s!tw;el"ct.za, ze tak. iak
wvn,al~,7.!elkproDhtt swMo czaSH, tak lotnidwo oh~;e
'mni,ettl;~oby do ,ooa obHcne w:o~il1 V'.- Szv'bk:olsc d,zialania
przedewSlzV'~,tlkiiem lDtniczei ofen,svwv. trtldnosc p,rzec1'V[-
stawi'enia si~ jej, morderClze jei moiliwosd 'S<\ nalj-po1 ez- .
nieiSiZymargumentem rozbroj enia powS'zechnego. - N 0-
wocze.<;;nyaparat bojowy jest w stanie przen;e~6 LJ izko
2.000 kI g. bomboweg,o balastu ito z S'zybkosoiq 200 klm. na
goO'azil!1~.-Lotn.ajci~zflzych a-p,arat6w ohHczo't1y ie'st na 7000
metr6w, I !zejsze W1z:nO'SZq si~ l,a:tlwO do 9.000 mek6w, co
uniemoiliwia dos;~ienie kh za ,pomOCq dZiial. - Do dy-
Spozycji ma lotnietwo bojowe trzy ,rorha,ie bomb. - Eks-
ploduia,ce, OOn;Oiwe i {5a.z,owe. ~ Eks1J ,10,duia.ce homby
o wadze 100 Mg., ,arnerykan.s,kieownlClze 1.950 illlg. ro'z~
rywajq bez tmdn najpo+'ezniejsze ~mach.y - J edna taka
bomba p,ogirqZaw okhlan m01rskq nahV!spanialszy, -Melo-
tonnawY pa.ncernrik wOljeniI lY' - O~rniowa bomha i~1 ies1z,
cze niebezpieczniejsza. - Zawarlosc jei v;ynosi 3.000 sto-.
pnii .Qor::tcai woda: nie da si~u<5aLSlc. -' Eskadra s1dadaiaca
sie z 72 anarat6w,je<;;if w moino~d zabrac ze soba 3f1OflO
oem:owyrh bomb. a chocbysmy Hc'zvli, ze rnao'wVlc:h36000
bomb, tyliko 12.000 trafi pOf11adwh;~ks:zvmmia:stem w b'1..1-
dvn!-d. a nawet tfdybwmy je:slziC'zete Hczb~ zn:..rlllkowaH
do oalowv, to i talk otrzvm&.mv pewnik, ie n" 6.00fl n.unlk-
ta!r:h d::tne
6
o miaJ t:'ta wvhuchniep,otar jedrnoaze~n;~.-
A h"'mbv {5flZ'lowe!!! Fiz"\nk fral!1'C1J (Siki, Larn,O'evin.n.~,ofC:>!'ltO,r
Cnlle!ie de Fra.nce, w wvkladzie srwQi:mw rdku 192Qobias-
nilt. ze dzis wy~tafiCizy 100 aooaratf:6wlo1niczych, z kf6rych
kairlv ponies;e jerlna: tonn; truiqcV'oh bomb, (ljbyPRlrvi czy
:Re-rlinotoozvc substanciq QaZOWq20-metrowei ~rubos,ci.-
Ta.ka opera,cia mote bye przeO'rowaJ dlzona w prZf~ciap.ulto-
dziinv, a '0 illeni~powieje iilk+s'Z1baw:czvwialtr, Pary? ~lY
Londvn jest dosZClz~tu wybi1y i zn:ils:zezol!1y. .
Obrony p.rzedw tym srodikOimno!WoozC1sne.j wojny nie-
ma dlacywilnei pubHcznos'CI i. - Mo.ina w maski -gazowe
Zla.ODah~zvcwojsko, ale ja1kie w dZliesiatki miliono-N fOiZ-
dac mase'k p;rzedM".!!azolwyc,hcywilinej lud'nO'sci, i.alkt,eprzy-
wdziac w nie dzieci, ni e:mowIeta ? - co zresztq Z rosI in-
noscia, wodq etc.? - Ga,z truiq'cy jest ciezszy Oldpowie-
irza, dodera do piwnic i podk0P6w .- W 10 lat po wC';nie.
znale?J iono we Francii w "zupdnie za,beZipie,ozonemod ga-
Zil1 dedkun~u'l 2Siolnierzy niemieclkich, sied:L;acych .n.rzy
~tole i nagle oazem UlduiSzonV'ch!- Armaty zas? - Takze
1J tonia! - Wysolkosc, na ja1kiei ope-ruiq e.~,l.taldryI otnicze
zabezpiecza je p;rawie te zupelnie od pocisk6rw armainich
najcelniejszyoh - zres:ztq taiki atak 'bombo1wy, jest ochra-
niany g~sto przez I ekkie i z~N1innebojowe aparaty.-Fran-
oUiSlki general Serri,gny, po manewra,ch nad Ljonem orzekl,
ie nie Poz,()st.ajeni,c .innego przy '.J .otniJ czym'a:taku nieprzy-
jaciels,kim, jaJ k ewa:kuowanie ludno,sci. - Wszystkie inne
srodlki nie odpowiadajq celowi. -- FrancuSit<i wi~c obywa.
td myl,i ,si~, spia"c spoko'jnie pod os1-onq,twierdz, kt6re roz-
ciq~ll1ql od morza p6tnol.mego ai do Szwaj'carj i, tak sarno
myl'i ,si~n,LlJ cj OI nalida, on 'zwla,szcza, howiem Ni,erncy, cen-
tralnern SiWOj em poloieniern, Sq wymCl!rzonern popro-stu te~
renem dla PQlPl1S0W lotrnkzych pans,trwO,ScieiI lTI ych. - Totet
konczy gen. Deimling, Ghoe j es'Z;czenie ClZ:US na powszechne
rozhrojenie, cza<sjUi na ogran'i,czanie zbro;etl, a zwlaszcza
uswiadamianie ma.s, ozem jest i czem b~cLzie-.vojna, jeSli
wog61e nastCl.pi. - To nie b~chie wojna zbrojnych szere-
go.w, to b~dzie eksterminacja I lld6w tolalna, doszcz~tna. -
Trzeba wif(c za pomocq prasy, filmu i radja Wy1kJ adac be-z
przerwy spoJ eczenstwu, co si~ w la.boratorj ach. przy~ot~-
wuje iazai: przedewslzystkie to "ofenzywa uSrwladomJ ema
pOiWS'Z echnego", po kt6rej dopiero mote powsz.ech~e !1a'st~.
pic rozhrojenie, dZiis jeszcze niemoiliwe teohmozme 1 polt-
tyczrtie; - Tytle general Deimling.-Moiemy bye wdzi~cz:
ni za rzeczowe informacje Ii. za wskaJ zanie drag - ra'c.ze)
niI J dpowietrznyoh - kt6remik:roiOzy6 mlliSiiidea powszech-
nego rozbrojenia lud6w".
Przytruczaj qC powyzszy adytkUlI niemleckiego generala
omawiarny w praJ Sie za,grarnic:znej i u nas 0 tych oikrQ!jJ iI lych
, mo,ZJ liJ WI os,c;i.a'Clh,ze s'Wojej sltTony.uw:a.zarnza wSI k!,lI z,allle wr6-
aic jesz.oze raz do komunls16w, kt6rzy p'rowadzq be'zwzl~-
dtnq wo~n~zcalyun swi,at.em, ni,e ,pr~eb.iera,jq,cW sl"lo-dikach.
Oswiad czam, ie d o f qd gro zic lJCf d zie nam wszysf kinz
zaglad a i zniszczenie calej cywilizacj i, po sf Cf P U, kultury
i ro zwo j u przyszlyclz po ko hri, d o p6ki nie zo sf aniemy z~,
asekuro wani przed f allf em mo iliwo sci, ii u steru f ych gro z-
nych aparaf 6w zniszczenia nze zasiqd q ko munisci, szatani
w lud zkiej po sf aci na ziemi, kf 6ryclz. f rzeba zlikwid o awc:,
lub pblqlwricy, kf 6ryclz f rzeba unieszllOd liwic, umieszcza-
j qcw d o mu warj o . f 6w.
Obroncy zas panstwai propagalfoil"zy polkoju dla
w.zmocniernia obrC'!lY Panstwa pr.zed I zamachm:ni oraz spo-
koju ,wd!zin, wi.nni zaj<lc si~ pod kierownid-Nem fachow-
cow hudowq s,chron6w w sq.siedztwie swych mieszkan,
a nowe zahudowallli.a wznotSi6 tyl!J {)() :t310pah,zonewoSchf'lO!ny.
W tyro ce:lu akJ cj~I }J f.'I owollidzic nale'zy, apelui<\ccLo sz'e-
rokiego og61u - jednark ani chwili Die zaniedbujqc, mn-
I ~,i:m.y 'wlic si~rdo zabezpieaz.en.ia ,zycia najbHmzej rodzi:ny,
by kaz,dy dom b)T'l oDron.nym SZI CU1cOO1, by naszych rDicLzin
nie napadni~lo znienad:m i nie zI ikwi'cloiWano pod81t~pnie.
Gdys'tao<\ oilm:)I l1jne :S;Z1anoe na calym teren:ie R!ze,czypo-
tS!poI Hej BOI kki,ej lal WI 1"~,s!i~prze!kon.a', te jedlny.m I lama-
chem zawlad.nqc terenami ,i wyt~pi6 nas nie patrafi, ze my
ohr,oI icyEpavtyzauci. ochotnky ci powstancy, maj<\c rOld,zi-
ny zabezpiecwne. my co nrieraz j uz byH.smy na szanca.C'h
zatraconych.:bnozemy.stan<\c do odwetl1 Z1anaj,amd',10 w6w-
oza;s zamachy i un; azdV .kogo by to nie hylo l11ieb~dq iuz .
taJ k stras:zne, wiidmo zas okropne,j woj.ny odSiUnie:my od
siebie, tyro spI Oisobemb~dziefi1y ohron,cami polkoju riie
,WI s:lowach, a czynie, a wi~c Si vis pacem para bellum!
A tymazasem wojna lrwa, j uz nie wy:Stf:atl"azyJ :ywro-
gom: ,jucLzenie, intrygi i p.row.okaJ Clje, j~li si~ terrore .- taM:
jak ,przeJ d 8 I aly, znrOiW'U!Z na t'er,ooltepulslZozyBi:a'lowieskie.;
p,a!dlon,iedarwtt1okiI :ku Ulrz~ld.ni\k6w,pafi's,f,wowyohi p,oHdaI ll1.
W TrUJ ~kawou Z'as ~inJ iedz,ialalOZpoHtyCZi11YposeJ HoJ 6w-
\<:0 z,amordowamy I slkJ ryrtob6jcI W- (j2J t0'\\1iek wfi.elkioh zaI et,
wielkiego s,eflcai :d!U1zeg'01'fol:t.11J mu, kb6ryw hni,emiu Polski
byf tym fqJ cmlikiemz mrn;i,ej!sZ'Qisdami n.almdowemi, a i,~kiO.
da,zq,cy,do ZlQody~poiednania byf wrotiom niewj1lgodny,
a wi~c zosJ f:af w OhVldlllYs'Dos6b ZlatnOl."dmvamy. Powtarza
~ri~tu w tytm'WytpwdkuanaloQlilCzrnahis1:oI "iaz mo.rde_rst-nem
~w. oami~ci me~o ihrata J azefa, Marv 11.VI 1924 padl
z r~ki najemnych zbir6rw W PUJ SIZlCZV Bj'alowieskiej. - J ak
w6wC!za,s,taJ k i obeonrie -8J Ze1"lzone bvty i sG!:r6zne wersie
w celu ,dezo!I "jentowan~'aopi'1'1 j1 'PuhHcznei iodwrocenJ a
uWaJ ~iw inntl, stro n~. - Po zanoi,stwie bl1'atanietylko mo-
wiono leez :nawe-tprisano, ze .Z1ah6kownaJ ezys.zrulkac w nai-
blizszem mQiem otoiOzeniu. - Trzech latl: trzeba hylo, by fa
~ama band.a oflQa.n;lzuiacamma.'oh na mnie Z10stalawvtk'nrta
i w rece 's'pTaJ WI iec1Hwosd oddama. - Zaboicv. ikomun11styclZ-
ni dziafa'oze: Ba,jko, LewClZuk, Ba.r1oo1ak i Arcisze.w~k:i n'le
WlS'P"6lne'goZ al."mjC\ mojq n,ie mieli -' pierwszyclt 2-ch
dziaAaczy 'komunis1ycznych z Hromady Bialoruskiej, z. po'
lecenia 3 Mi~J dzynarod6wki zamondorwa'lo braia mO'lego
ina mnie2J MI lach planowalo - jaJ ko na tego, co rzekomo
nM'od Bialorustki za:p,rzedal Pols'ce - 2-ch ostatnich (po-
la<:y), I ldusOiWllicywynaj~ci byli p-oozqtkowo do bandy klu-
sowniozej w pt\.lI SZCZY, a potem .za zaplahl: Z1aproponowano
im palowanie' I flamllie, jako na waJ t:azk('(d I kacapa.
J edni idrudzy odpowiedniopTzez komunist6w uro-
bi'elI 1,iiop{wceni. Na sa.d:zie wyjaSna.!ooem1Zl000tal(.! ze 3-ci!a
Mi~diz'Y1D,artold,6wk.a ;p11z,ez iSwych p.:"ze,distawide1i.w War~ia~
w:i,e w templal1ec maJ azata i,g.(}It6w1 ka.! ptaclb - W1iI 1n:l
zas zClJ b6jstwa- jako zab6j'stwa p01HY'CI znegoSfkrozani ;zo -
stali ty~ko na wi~zie.nje dozywomie.
. Pod~jrzenia nieslu.s7..iI le, I Z rac?i wersji rozpusz,cza-
nyc:h, wie1!ka.tkrzywd,?Iiwielkie ,siraty wyrzqdzily mi- mo:
je;j rod,Zlinie i byly hodajze I p1"ZYCZ)'I tlqprzedJ wtczeEnej
smierci s. p. mego ojca, kt6ry na wnesc 0 morders,twie d~
ko.nanym na j ego sy,nie i podej rzeniu oiC\zqcem.na nl'll1e
imQioh lud!ziach zachorowal i juz do zc1rotWI ianie pny-
szedt.- Do d'Zisiaj jes:zcze Mqetzq echa polW'1:ail'zaneprzez
wrog6w, ze jeszoze 11I iewi-a,domokto s. p. hrMa mojego za-
bit - Z W1ie1kiJ OOl tez ZldlZiwi,eniemp11zeczytalem w Ency
lclope:dji Wo1skowej WlmnialI 1J k~ '0S. p. hracie moim J ozefie,
~dzJ ,ena str. 192 jest napitSane, ze zamordowany zostal
przez niewy!krylych spraweaw. - Mam zupe11fla.pewno~cl
ie iZ8J b6jc6w posta Ho16,wki trzeba szukac w tym obOlzle,
z ktarego pochodzilii zah6jcy S. p. mego braia, I kt6rzy po-
trafia. mordowac pOldot~pnie, z ukrycia iwiny swoje zwa-
lac na ludZJ idon niewyg'Odnych.
A iluz to szarych ohro!I k6w ojczyZJ lY .pada coc1J z:ien
o.fiara. LDJ iryg,maohinDJ Cji i prowokac'ji ohcych agent6rw
w P.olsce, dobrze oplrucanych idotychazas p1"a:WJ ie, ie bez-
,kaTI lJ iena SJ Zkod~Panslwa .pmcUijqcych, posiadajqcych
bowliem na :kazdym kroiku oibro'J ~a\'l, a nawet ,protelktoraw.
. Kazdy wypadek w Polsce, ikai:de zd:arzenie agen'Oi
wraJ iych mooa.nstw o,clpo'wiednio precy1zujq, podajq w pra-
sie miejscowej, osWJ ietlajv.c c,z~sto tak, jruk im ,wygodnie:
elaboraty te przerobione od.powiednio sl,m<\, naszym wro-
gom ze Wschod.u i Zachodu do uraJ biania wiJ ch pra~e 0-
pin:jii w tych panS'twach - i cz~sto SC\wytI loszon.ena forUlI D
mi~dz!,na,ro~ow,e ~e,szkodqdJ a Polsilci. - To te,z jeslt s.wego
lodza] U wOI Da1 talkilegostanu rzeczy le'kcewazyc nam ito-
lerowac wi~eej nie wOllno. '
, ~6wrno 1 ,0 lai te~u WlSt~czzaraz po wojnie pojawily
m~ meSCl1moWlite wers)e 0 mnJ e ,i moich o.ddJ ziabeh w Ro-
b t 'L ". U f' d" W'l k' "
. lP nllK~l 1" 'TI zelrrOJ !I 1 11ens, lilI l,amme, za.s pilSiI llaiy-
clowslne podaly WZlllJ anki 0 bandyekieh sprawach Bata-
chowkza - 0 mordowaniru hezbro'Unej ludnosd, 0 palenilU
mC!J szynist6ww p1iecach i t. d, WiJ a:domosci te podchwyty-
wa~a ~raiS~ soWliec!ka,a komuni,soi mueliatut i pre:tek:st do
t~plema 1 mordowania nawei rodzin tych ochotni-
k~w, k!6rzy: pod moimi. rozkazami sluiyli; na tejpodsta-
~le ople,rah swe zqdama w kieruniku wydan:ia muie imo-
lch ludzI , ewentualnie, wydaleJ l1ia z granilic Panstwa Pol.-
skielgo - lub fez zwalczania wsz~,dzie i na kazdym k:rO'ku.
Dzi.s.i,aj.r~wni.ez po~.awHy iSi~:ksiq.Z.ki, 30wieckie ,a,rtykuly
'W pra.sI ~1 t:wa nagl1lll~aw. kt~:a.j<u, w posta,ci la:go.c1niejs,zyeh
arty~ulov.:-, J ediI lak zml~~z.aJ q.cy,chw kielroo,kiu kiompromilto-
",,:,MuaI ?-lme,p~odrywama m~g,?,autorytetu i uTabianiiaopinji
,.uJ emneJ . - PJ ismo "Roihotmk z dn. 10.X w fdjetonie pod
tytU!lem,,~.ohat!e: Ch~ili" wr:J i,cza~oje tytuly, kt6re fakty-
cZ~le p0l$.la.daml te lndyt.uc)e, ktore I epce:ze,ntuj~-trwier'
dZlf ie, nalez~ do s'ana.cj,i ijestem przyiacielem tych, co od
robotmka odesiZli.
J asnem jest, ze lI dos taki, a wia:domokto - pra,gnie,
by w wir walk partyjnych w.oiq!gnqcmll1ieimoich lud.zli -
jest to now:a pl'Owokacja. - J tlJ ko przyw6dca ochotniik6w,
powstanc6w i partyzant6w nie znalem nigdy partja, do-
brze jednwk orjootowalem si~0 szkod:1iwej pra.cy jednych,
a celowe,j a pOliytecz:I le1jd1a Kraju - drogich - u:znaj~ lill-
dzi ozynui pracy I i jestem ponad partjami. - ZwalClZaJ em
izwakzac bQd~bez pardonu lucLzi, ikt6rzy przez glUlpOt~,
lub zlqwol~ siejq iZam~t, bruz,diq iintrygujq - dajqc ma-
terj al kornun~Sitom, usHuj qC niweClzy6 nClJ Sze sukeesy na
franoie, na.:szqprac~ i wysilki w dOihiepokojowe'j. .
Po mojej byt:n'o'sci w KOlwlru,gdzi,e bylem serdeeznie
,:it.any, ~d~i.enlalW~.rahin wilfal ,mn.i'ew delega,cH po;:awily
S'I ~.wersle - w pI Siffiach iydowskiah ;po.dobno nawet byl
halo ,a'ntykul', 'ze we'Zw.a.ckazalem do sieMe iycLa fryzjera,
k!t6reg'0 moi adiut,a:n:cilliZ!ekomozrewlido'Wla\l:i j w czasie go
lenJ iaz ;~'zaJ b1ami [l,adj,ego g!owqSitali. . P.J .otbkqjest I t.Oi fal-
szem f.a.:brylko'Wanym. dLa,ce16w komunisltyc:znych ci. prowo-
ka,eji. Byl atkJ t,ze wezwal.em fryzjelra, kalZalem 'Q,goliesi~
w pokoju, g.dzie po,dcz.a,sgo,l.eni,ani'kogo n,i'ebylo. Nt eladn.ie,
niepi~knie' i nlliszikod~ ttyl1k,oiyd6w pOlfzqdnych - 'robicie
, wy, 00 takq a'kioj~pl.otka'rEikqpt1Oiwadzioeie.I ta:kie wyhry
ki 'Urzebapi~,tnowac dlJ ia.d.o,bran.asz,eg0,iw:a,s,zeg,o.W Zdoi-
bunowie prz,ed ,o.d:czY'temmoim, bY'lliI t.a1eyzych.i, co po'zwo-
Hilis,ohi.e;ffi&w:ic
f
ze pr:zyjechal handyt.a itip. Ot6z Q!strzega-
!remw:szYJ Slhk1eh pr;z,ed'WI koj.aJ kimswYlstcwieniom ailltyiydow
6kirrn z te:j racji - robie J Pogromy i hie iyd6w,jaiko iydow
jest t.otyl:k.owod,q :I lI amlyn WI~o'g6wPoJ ,ski. Zyd6w kOifilun,i-
stOw n.ie WloUnlol bi,c, kh trz;eba b~dzi'e ZlilI DwLdowacrazem
z naJ szymi I kornUlni'staJ mi hl!bwyslac. a tymczaiSem i:rzeba byc
.dobrymi my.sHwyrrni, nOltowac, mie6 na e.v;.ideniCI jii se,~re-
gowac.
J a zyd6w dzie1lJ ilea.ni dZliel~na 3ka,tegorje: I -sZI 3.\ kate-
.gmja zyd6w -" ludz.ie pOll1zqdnd,ucz.ciwi, w pel.nem .tego
.s.lowa Zi!1,acze.niru ohYWaJ tele polscy, kJ t6rym .r6wne prawa
"w Polsce s;j~n.aleiq, uznanlie iza,cun.ek, z kt6rymi Wlsp61-
pluca je:sltffioozliwaj I I -ga kat.ego,rj.aZydOiW,kt6ryeh dqze-
niem je.st wtworze.ruieswego panSitwa w P.ales,tynie - w st.o.-
sunJ m do ,tej kat,eg,olfj,imy, co walczYJ J jsmy ,iZlan.aszq i w.a-
.SZqwaln.osc" - mus,imy s,i~odno<li6z .s.ympatgq,i,sc ,imz po-
mOOqi sende.eznrie ieh pozegnac przed wyjazdem do Pale-
styrnYi I I I -dlukateg,o.rj,a zydo.w t,o komooisci, nle przyzrna!jq-
cy nic, 3J I 1i Boga, ani 'wia,ry, ani la.du i pOJ rzqdktt.l,
Tyeh w raziewyslf'l:pien,ia zbrojne.go komu'Uis/t6w w Polsce
n.alezy zlikw~dow:a,c tlak, 113kI i naszych, a Mazn.om zydom
wyr;os'fkom - smalikacz,om, kt6rzy manMel&bujqna rzeciZ
iSJ owiet6wif WlrzeZI CZqprowokacyjn.ite na uJ .ieaeh "P-eez
iZPoLskq" - rw:syp.acpo 25 odI ewlaillych I i wyekspedjo<w.ac
do 'glosronego raJ ju oowieckie:go, niooh wi~c jatdq pre'cz
z.. Polsiki.
Prosilem ,ongis '0 sqd 11J adsobq - olhe,eillietei go nie
unilka.m- jez,eli Pl1"zed10 l.a~y popeln,ilem jClikqszhr'odThi~
przeciiWlko iydO!1ll, jalko iydom prCllgn~za to odpowiadae.
~ J edni3J k zydOw rQo~owszeehniaj'lcych 0 mnie fa!szyWe wel'-
sje uWI laczaJ j8J Ceimej czef i honorowi b~cI ~ pOCiq,gRCdo
..s!<\-dbwej Otdlpowtt-edz'Lamosci i,to pO'J .ec;amczynic ezl.onkom
Zwiqzku oraz p,C?'WlSitanooan ipartyzan:lom, czynic to naleiy
w celu ukr6cen. a pro wo kacj i.
M~i. s,i,~ost.atniemi C'Zl3.I SYipiJ s:ze 0 na.eslychanem
wysrtqpuem:tl .g'~aJ tor,a ,ame,rykailskiego BOiraha,w sprawie
d.osrt~p~ Poo,lski do rnOlrZ'a. Przewo<Lmiczqcy Komitqi Spraw
Za,gr'1lJ fi,locznychKongres:u St,an6w ZjednQlc,zol1yoh mt15li.al za-
p.ew111ena. czems I ()lpierac ,Ewe W)11stCLpioo.iia, jetteli osrnte:lil
SiH~ kW~Sf~oQI I HYWaC, ,bo co od wiek6w jest Polskie.p();wrf.a-
t;7.am W1~C.z. ,t.eg,oyo:wodu ~3.I Zjeszcze: J ezeH 11J iezalPrrz,esb-
n,emy WaSiI lJ 1klobn1 pa,rty)nyah w P.ols:c,e samo1oskarian,i,a
f,i~ .~z,ajemneg,? ~pl,omkars,twa, jezeli n,ie 'pozib~dzierny si~
mys11 n.am WCil'},Zsuge,rOWi3..nyiChprzez W!r'Ogow 0 j.akichs
2,ama.chach z pna:wa ezy lez 'z lewa i 0 poglfomadh to taki
s,t,an ,r~e?zy d~~wwadzi ~.o tego, ze fJ 31kichBo:r.ah6~ b~d~ie-
my I m-e,L1set.k.i 1 n.asze wlece protesltacyjne b~dq malo sku-
t~.czrr:,e ~l'a UJ .s'uJ ni~ci.a n.a przY1s,z.lo,scC(1j~la;z 't,o,nowych preteln-
811 fi,l,emleckt.ch. '
. Ludnosc Po.mOiI "~ilw,90 proc. jed polskq, :a czy 0 !em
kbos, pOI Zl3.' gir,anilC:amil: p.anstwa, dOlbrze wle? W 1910 rok,u
na wet niernieoka slf,rutys'lyka wykazala, ze Pomo\I '!z zamiesz
kuje 'W 60 P1"'OC .I UJ ditl,o.scpol'ska.
~.ie ~s.t.arc~y samych pWlte,s:t6w dowodz,!!cych, ze Bo
,nalh.nll,e nual .r,aql. Nam ohmncom OjczyZ'lly tbz.eba s.i~'O'f
gCl;n:lzo,w,ac,~e>SlPoUcwszys'tkie hoj,owe o,r~anizacje w jedJ nq
wleilkq Arm1~ re:zerWOWq, jake! jest FedeI r.ac~a P. Z. O. O.
odn.w:CJ i~p:ywa:ty, oCiOlhis~,eamrb::,cje i, ambkyjkJ . Z3.ias,eku-
r,orw:ac sJ ehte od pJ ,o,tek, plo,tkarzy ii:nJ t.rygaiI 1~6wzet'yjqcyc'h
tylko na l11.iezgo,dZlie, wY'tw.aiI "Zajqcych brujqcq ,aJ tmosfer~
w kI ia?~. ~UJ .dzJ ,~ z~sI ep:ionYJ ffitrzeha 'Oibwomyc oOczy na
to ,co Sil~ dZlele, meswLadomych .o,sw:iecic, I(ls:zkodnUlk6w ka-
r,ac ri 't~pic. A w6wczas La wOljn.a, Mar.a, kwa u nCllS,pod
~I 1J nqpostadq, przy tdallSlzym takim stanie rzeiczy mOtie roz-
z,!,~hwaI :ic n.a'szyo? wr(}g6~ i ~YWiolac .()I k'1'1OfP,ru1ei'S:zq, w6?n~
mz byla. . Gdy S1~ OdPOlWle>dnUOzaasekJ uiftlljemy !to wow-
CZlalStyLk.o wojl11Ynie b~ldizi,e.
Powytzsze od:czyty byly wy,glosz,oiI l,e w Ka,t.owicach
przelz radjo w dniu 17/I I I ,i 4/V , w Kow1u 21!V., w Z3.J WI i,er,ciu
18/VI I , w ZcLolhunowie 7/XI ., w R6wnoem S/X I ti. w Bialym-
SltOI ~U 12/XI . Tak: j.ak za;pow:iec1~1alem, ie vi ,odczyta,ch
'I lWI Ch, na podSlt1aJ w:tedokument6w i,fakt6w 'WI iI al1'ogodnych,
34
z,d,ema'Sku:j~ kJ a'I 11p.an1~kOoffiu.ntisltycznq ina,p.i~ttmt:je jeszcze
r,CllZ oszczer.c6w, t,ak f,eti i .uczyni,lem.
Poniewa.i: z:as po ocLczytach mokh, kt6re o~tatnio wy-
gllo'silem w Zdolbmowie, Rownem iBialymst!oku, pras.a
zydowslka, a S1Z1CZegolniejaJ gemoi obcych pari.stw i lch syrn-
patycy podniesili aJ ann w prrasie, ze 'Odczyty mo,; e po-
s~aJ daj~ charaikJ ter pogl1'Oimowy izydozerozy, jednoc:zesnie
zas rome podejrzane indyw~dtua slZer.zq niepokojqce po-
glook1i i :zachowaniem sia. swem usHuj~ wywolac ek\sc~sy,
poisianowilem Od.c2;yty rnoj e- w tej' wlaSnie forrnie, w j a-
kiej byly Oi11ep.f.zezellI 1!ll.'lewygtOlSiZOltlepme'z rClldjo, a zatern
z estorady - opubHkowac w niniejstzej hrolSzuflze. Chcia-
lern dae t~ drogq szeroooiemu o,g610iwi czyteI n:ik6.w rnoinosc
zaJ poznania si~ z tresd~ rnoich odczyt6w, g.~hszego zatS1ano-
wiel1li,a si~ I lJ aJ dialJ ten~llmil ktbre ll1J nqpowoidolWaly do wy~
s1:8@ieii lJ 'UI b1icznych .j wy1danna 0 ti;,emwSlZystkiern sprrawie-
diHwe,go wyroku. .
J edooa.sde laif ill1I ij a od 'chwili nCllszego wysHku 7.hroj-
nego, duzo spJ 1"awgodnych uznalnia iuwa,g,i porszlo w niepa
mi~c, wiel:u boha'ter6w kry,j e jllt.i: rnotgJ .la. Skoro dzi,s zno:wu
roz:poaz~la si~ wraza I kampalnja i Sq usilowania nawe.t po-
hanhi:enia tych ieh wy'czyn6w - wycrz.yn6w rycerzy sm;er
ai, to obowiqZlkti.em rno.im bylo i jest - bro nie prawd y hi-
sto rycznej idOlhrego imienia iytoh rylCerzy, >co pol e'gli , tVich,
I d6rzypomimo przeslaJ dowati d.oiyli do iej chwili i kt6rzy
razem ze mnq i foOI dz~nami rswemi do,tychozas derprq.
Wr6
,
g poetst~I nY UJ si~uje na:wet scen~ dzis wyiko1!zystac dia
pohanbiem.ia i zwal,czania naJ s, jako swych przeCliwnikf>w.
CZ<lJ S najwyzS'zy temu przecJ Widzial;ac, gdyz szumdlzi to juz
wyraznie nietyLko je.dnostkoan, grupom lub zwiqzkom, lec'~
ca Iemu' pansbwu. Otai my, pows'tari.,cy, oohotnicy i party
zanci winnismy irnamy prraJ WI O, p6ki zyjemy, hronic
wszelkiemi siJ :'a.mi naJ Szego honoru, p'rQlstowac falsze i u
SwfiaJ daJ m~acmasy ~J a I celow wroga przezeri. balamu'C'onych.
Nie wo-1no iI laJ rnpI '1zechodzic naid tern do porzqdku dZ'ien-
nel~o, ,gdyz ohodizi tu jui; a. podra\'5tajqce pOllwlell1ia urabdane
pl.1zez wrog6w i'aJk , jaJ k irn si~ 10 podoha. Podak przeto
szeregdio
,
kl1.il1llentOw hiis;tory;cZinych, kt6,~e wymowni,e swiad-
cz~ same ZJ a .siebie i wyst~piUJ j~ z nimi --- jak powi,adajq .-
z dlania, w ~Tsci.
CQlfn~s!i~wsteaz Ot6z, w interpelaojaoch wniesionych ' '
przez. posJ 6~ zyd'O'wski,ch do Sejti1u iwydruikowanych na.
st~P'll1~ew kS1qZCe p. t. "I nlWazjaBoh~zewicika aZydzi", POh
w;edZl'ano - pOil11i~dzy iilmemi - ie faiktycznie z bolsee-
wjj~an:i wa1lezyt :ioll!1ierz pol,ski, dopiero za wojskami pol-
d~!)~l ,silly odd,z;.j~,ly Balao~o'WJ ioza, Zinaozq.c srw6j poch6d,
krWlq, rrabmk,aml 1 mord:aam ...
By{ to golos'lowny, ni'clZem nieitdo.wodniJ oll1Y,z .llrunfu
fals~ywy zalrzut, jaki nam :ucz)'I tlli,olno.Dla obl3.l1enLagio' cal-
kOwiltego pil"zytaczam, tym razem juz dla wiadomooci s~e-
rrykirch mas czytelniceych '- komuniikaty p'rasowe S:mabu
GeneraJ lnego Z CI Za.sOWllB.J Sizejakcji ochotniozej na fronde
po,ls;k,:.m, podaj~ nadto wyjqtlki ,z Ellcyldoped:ji 'Wojsk6wej
,10pJ l111'ek0
1
re:spondenit6w woi,eln:nyrch, kt6.rerzuc.aiq wlasd-
we sw:ai1:o na owoonq dzialail'11l0lsemojq i <odidzi,al6rWnioLdh
wci~:hkie dl!1i wal,k on:iepQid~et5lo'se Polski. BrzytI 3'lc'zam leZ
opiiil1ij~i Uiznalnie NB.J Clzel,neg,o, Wodz,a ~oi'sk Polskich.
Zbi6r wo ;ennych ko munikaf 6w praso wych SZf abu, G e~
neralne[!o (za czas o d 26. X I 1918 r. d o 20. X 1920 ro kli)
t1.zupelnioi!1Y komuI /11lkatami Naczelnei Kom"endy W~P. we
LwoW\ie od 2.XI 1918 r. do 23.XI 1918 r.} i Dow6,dlztwa
Gt6wnego W. P. w POl7..naniu (od 11,1 1919 r., do 14.I X
1919 r. o'Pa\tr'ZOnywst~pem O,raz 1i1l1,dexem.- Opracowal
Stefan Pomaratislki kap,itail1 piechoty. NaJ datdem GtoWne
1
j
Ksit;gB.J mi Woj~lkov,~ej.-Wa'rszalwa. 1920. '
581. (827) Warszawa 30V I 1920 r.
Na poJ udaJ .iowvm odoiulku grupy po:lec:;kich odl.d'Zia~6w
ochotnli'Clzyc:h pod ,dorw6dztwem generala Bahlc.ho'WfilCza.do-
kanaJ v smialef$o wyoadu w ,k;erunku Sta1weClZena" Q,dzie
z,ni'<lZlczvly t.aboll'Y nielO:rzvia'Cie]lsk:e, z;diohvw:a,ja,c 2kara-
biny mas1zyttlowe ibiorctc k'icrkudzliesi~chl jetic6w. " ,.".,.,."
582. (828) Warszaz" a 1. V I I 1920 r. , " ' --' :.
Na-Pohidlll;oWerriPole~;u,pod wph~tve,ni blv~la:w:i-cz~
neiaikJ cj.i Olchofinl;,oi,eQo"'odcf2:idti: gene'~ablI Ba:la.ch6rW.1Cia-,
wi~hza mooc bolszewi1k6W fH1zeszla na nasz<\ strOtti~: '.",
. . - ..' ' .
584. (830) WarszG tlf a 3. V lI 1920 r. .
NapolttcLnleod. PrypeC'iodd'iialy !!eneratlci 'B!i!lacho,-
wyoza, wrsp'arle p-tze'z naszq piechot~, z;a:a:lt.a~'Waly- L~Z6-
raj" Wieledni!ki,~dzje stal sztab 2-ej bry~ady strzelc6w
hol&zewi;clkich W re,zultac1e tej akoji 9ztab brygady ze
wszystikiemi urzqdzet1J iam1 wpadl w na~ze r~~e! a pulk
bolseeW1i,dki, kt61!'y kontrataikowal na Wleledmk1. ~oczony
ze w~zystkich strol11 przez llatsZe o.cLd'zialy wyco,~a~Sil~ w po-
plochu, poni6lszy olbrzym~estra.ty. pozostB.J WlalClrc w na-
&zych r~ach knka karabin6w ma,s~ynO'Wy(;h, s,~l~d~ pr-o-
wiantowe, dkolo 100 'WOIZOW ta,boru 1 ponad 100 J encow.
588. (834) Warszawa 7. V lI 1920 r.
Na Polesiu pod wplywem smialej 'wYpr~wy oddzi~16:V
1ienerB.J la Balacho'WI ioza na tyly :nieprzYJ a'Olela ow. r~J 011111e
W~elecl'nilki - Owrucz, omz wyoad6w naszych od'~'z1alow ~a
Ma,ohnowi'cze - Skryhalow - RaJ cury, n~eprzyj'ClJ C.l,el.atakorN
n'!epodejmQI Wal, prowa'dzqc tylko enea-~1czne wywuady na
przedp'Olu.- .
601. (847) Warszawa 20. V I I . 1920 r. . ' . .
.. . Na Po}.e,s:lulialil11ii rzekl Cnv od'P'B.J rtoataik bols,ze;Vlckl
w rejonie sta10ji kole,jowej DziatlowilCze, R6wnocz~snte na
poludllile Old Prypeci oddlz:ialy ~~I 11,era~aBalachowlCiza od-
rZUlcily nieprzyj adela z N owOlsnOilek 1 Rzeczycy.
6()2. (848}Warszawa 21. V I I . 1920 r.
Na poludinie od Prypeci nh;przvj a'Ciiel dqzqc do zliik-
widowania brawurOW'ylch akcyj wY'Padowyc~ 1i;UP; ge~e~
fiala, Bala
'
choW1vcza, sllmI lcootl"OI Wail W t~ ;E?'J ol!1oeoa~<l;LV.
W;jZ;~ pi'echotv i 'z.nac:z:nq iI ose kawaleru 1 po Upo'1"?zY':'eJ
walce ()I nanowal wies Rzeczvc~ (nad Styrem), wyp1el"ajqC
.na.:sze o'ddZlialy .do Pmywtiif:6wkJ i.
. ' , 643. (880)Warszawa 23. V I I I . 1920 r.
Gruoagooerala. - Bal'achcrwicza w~adzie na Pisz-
,C'lZ~zdobyla 2 a'l1J :I llatyi ZnaCZlI lq Llose jenc6w .. '
, ' . . 647. f 89j ) Warszawa 5. lX . 1920 r. " ': .'
", ;Na . oac::n'tf1 1 " Bll'~Q1rln3rt,o o01;owne at alkinren,,...,.''tr;'iin:ela.
J eicfen" Z oddliiaJ 6w holszewi<:,kiich:iosbl" D?d "Wlo({aw.q
iwici~g:n1~~ty w,': z~aJ dZlk~ pmerz~i:tiJ p~;- ~M0ra~aBa~achoW1h
37
c~a ina:S1t~plI 1oie w swietne.j aJ kcji poJ :eigo,wejz,upelnie roz-
b~ty.
652. (898) Warszawa 10. /X . 1920 r.
Wzdluz Bugu ozywilOua aik'cja wywlaJ d'owcza. Grupa
generah Halachowiaza w wypadzie na Smooary wZ'i~la
330 jeticow.
657. (903) Warszawa 15. I X 1920 r.
Na p61nocny WlSoh6dod Kow:la Oiddz'iaJ lygoo.era:la Ba-
laJ C1loOwncza lZaJ j~lyKamieti Koszyrsilci, z,dobywajqc haterj~,
pl'1ZesoZto 1.000 'jeticow i okOilb500 W\ozowtaborO'wych, ol1"az
mas~ pOiClilS!k6w.
658. (904) Warszawa 16. /X . 1920 r.
W PitiJ sZ'czyinie oddzialy generata BaladhOiWicza na-
wi~zaly !ko:ntalkt 'z ocLdlZialamlipowstatiozemi, operuj qcerni
na tylaJ ch woj:s,k hQtI S'zewitk~ch.
664. (910) Warszawa 22. /X . 1920 r.
. Koto Lubiesrowa mzb~~general Balachowi'cz pulk 88
pleohoty so:wied~iej iWlziql caJ I y babl'jon do niewoH
W wvdarwluidwie "Encylldope1dj\i wojskowej" (tom I ,
zes~ I I I . Wa11Slz,awa,1931.) na sltron'i'cy 192-ej z'llajdUlje
si~co nas!<,:,puje:
, Balacho wicz - Bulak Jaze!, pulik. ('!el11.) W'oisk
ochotn. ur. w Stokop,i,jewie, W~letiJ sik.zm. 11.VI ..1923. Z rno-
bHiza'cjq 1914 Wlst~je ochoiJ n. do wojska roo. dokaw.'i s.tu-
ty wSlp61lI tiez bratem swym Stam~slalWem, w od&ia~ach
dowodlZonych pfzez te,!o osta1m.ie~,o,przoohOldlZqc,z nlm ra-
zern do Polrstki. W oddZliale gen B. jest kolejnQ d-cq pl11trku
iI zast~p'cq d-cy O'd,dlZi.alu. OdZ!DaiCza,j qC ,S1i~s'anTI OI dlZ',ie'lnq
akaj q, m. 'ilI lJ I l. pod Baza,rem i Chalbl11cm.J est zast~PCq d.cy
arrnjn. oohatniazej ludloweL pOffelll - bialo1'U1sk!ie,j,.gJ dz:ie
ta'kZe pelni fl1J 11kcj e sarnoC!iZli.e1ne. ZaJ bi,ty pI 'lzez nieznanych
~)prarwc6ww Bi,a;l'owUety.
Balacho wicz - Bulak Sf anislaw, gen. wo ;sk. o ch.
ur. 10.I I .1883 w MejettaClh, Wile:6iSJ k.z mobilimoja 1914 r.
wst~p'UlfeO'Dho1 J n. 'dQ' woj;ska tds'.,Z'os!taJ je ..d 1 OIr VH.19l5.
J est kole:jillo dow6d
'
ca. 'SZlWaJ dronl11 ochotn. .prulku i od
dzialu wydzielooelgo. Poro:&dacLzie wojslka rosyj skiel1?
w ,ms Qah~tn. armji pln,-z8I ch . .Rodzj'arnk:i W1zgl. J udeilll-
oza. jest d-CB. Rl'I 11;py hi'alQrws'kliej I z kt6ra. w, I I .1920 przecho-
d:zi do PoLski w ,Stkl~dlZli-e oik. 1.000 liUdzl ,wraz z braJ tem~
swy.rn J ozefe~. ReoI 'lgam~~uj e si~ w ~rzesa1u niB. iwv. -
chod:zJ ina front poles
'
k1i w VI .1920 r., j~O od~~la~ ~qCZn1-
kowy, pomi~dzy '~rllipqpo,lesikq, a 3 amnj<\, bijq.c. Sl.~nad
SlaweCZl!l8c,pod BazaJ rern, Chahn~m, ~ClJ dUbOl'lCl~, pod
Czarn,obY'lern, Owruczem. Obok dZl1labn C1zystob?jo,wych,
orgamizuj e ruch przectirwJ SowiecUd v: m.asaah ,chto.ps~l'ch, w~r-
buja.:
c
E.'CiZ11ego oohotn-ilka. Dalej bierze wybltny udzlal
w wallkruch na swY1I I lterenie pod,czas odM'1rotuw 1920, po
tern w manewrze z nCLdWI i'eprza, bijqc si~ pod Wlodawq,
PI DSI zazern it\:. d oraz 'W! posdgu zdobywa j C\iC za'gonem PillSk,
wal'Ozy wreszcie w relj,olD.ieOlewska. Po raze'imi~, tWOfZY
gem. B. 'armj~ OichO'm.t. zw. 1Uldmvq, po~t~~ blal:orl1
sk
q,
i w wypadzie na Homel z,dobyw:a przejs,c:owo Mo~y~'z
iRz,eczY'c~, ostatooZinie j edl11aikW XI 1.1920 .~hrom ~'l~
w grani.ce PoliElkl. Osiatnio c.Zyi11I 11Y w FederalcJ 1 PolsklCh
Zwiq~k6w' Obro'1lcbw Ojazyamy .
PODZI EKOWANI E NACZELNEGO WODZA
MARSZALKA J 6ZEF A PI LSUDSKI EGO.
Naczelrny W6cLz Wo!i,sk ~,o13kich
L.d.z. 21/Kw. Gt./20.
Kwatera Gl6wna, dn. 17-go VI I 1.20 r.
Do
Gemerala Balaohow1cza
w miej scu po s/o j u.
W uznaniu zaslug i walecznych czyn6w ' ~o ko ~anyc?
przez P ariskq G rup(f wyraiam P anu G eneralo wl mOle nal-
iywsze zad o wo lenie i po chwal(f .
Na,czelny W6d'z
(-) J. P ilsud ski.
~I ie b~d~ tez w k:sia.,Zcetej przytaczal wszystk.iclt a:r-
tyiku~ow koresponderut6w wojennych, jatk poLsJ cich, talk i \Za-
gram.1~nych - moznaJ by bowiem z tego zebrac mate.rjal na
powazny tom. Za:l~czam dla anformacjli j eden z nich pi6ra
kore\Spon,denta wOloonego. p. J 6~efa Rehd,zyI iskiego, kt6ry
uka,zat Sl~ w ~~ru!kuw cLmu 31 hpca 1920 r. w,:.r:ygOdI l11ku
n~UJ StI iO~ltl~. ~~~. 31 p.168) str. 604 - 605), p. 1. '-'
"S!a,d.arm ~CI 'ca . D~1 p. t. "Bahcho'Wcy" zn.ane,go li-
terat.a p. Lucpn.a Andre,- ktoo-y ,~ti:lt ukaz.al w czruso,pismae
,,~a Czatl",ch" (z dn.. l1.XI 1928 T.) :z ,oka,z;jli,dziesi~Cliolecia
Nlepoc11eg.tl()<sciPOtlski .
W ostClJ hnJ ichcZaJ sach .w kOlI Du:nI ika{aJ chnaszego Szta:bu
Genl?ralne,go .spotyJ kamy Sl~ coraz cz~sciej z wzmiankami
'0 br.awwrowe,j akc,ji oddZlial6w jener.ala Balachow1c,za.
Co ta. ,sa. ocLdJ zialyi I kt6i to jest ten jeneral Bala-
c~ow1~z? -: zapytuje niejeden Z ozytelni1k6w, mniej lub
WI "~c.eJ. z~nalqcyC?, przyna-jmniej z 11aZlwl,ska, 'wszystkich
wybltllle'lszych jooeral6w naJ szych.
Ot6t jen. StanislaJ w Buialk-BaiachowUoz jest glosnym
part~za~tem z b. armi'i fosyjSlkiej, kt6ry naprz6d dal si~-ne
Z~aJ kl NH,~mcom (l1I ieltlaw~dzi ~ch prawie tak, jak bolslZewi-
k~w), n~t~pnie, ~dl~e m6gl, t~pi! i&zarpal czerwouC\ ar-
mlE( na polnocy.Rosp, w<lJ lczyl za wolnosc Lotwy iEstonji,
romantyczny, mestrudizoltly rycerz h<lJ sfa "za nasza. iwa- .
SI Z(; orbec?ie zas j~Sit c~ems w rodzaju BudJ iennego po na-
szeJ sitrOlll1e Oddzlaly ) ego, I klrusycz;ny WZOI1 " partyza.ntkli,
~OJ slaly sformo~ane w~osna. tego roku w Brzesciu zei zgodC\
1 przy wydatne) po-mocy M. S. Wojsk i. sk.la.daiC\ s!i~z o-chQll-
n~kow, przewami-e Rosjan, pozatem Finn O-N, Estonczyk6w,
totyS'z6w, Szwed6w iPolak6w kresO'Wych, WSlZysfko sta-
.r)'lch p,adyzant6w, iktol'ych poJ a.-czyla ltlJ iBltlllWC' do boliSze-
w6k6w, .ch~c ,zemsty ,z.a dozltlJ ane krzywdy osob1ste, . otraz
u:wk ltlli~eZlW)'11de.j iP0lj)wamosci jel1le,rala-partyz,anta.
Koozystajacc z bytnoo1ci jen.Bail~chowUcza w Warsza-
wie, dakqd przyjoohal na kiI ka c1ni w sprawach slu:tbo-
wy'ch, podczaJ S ~dy odJ dzia'ly i ego otr1zymaly od dow6dcy
40
grapy dobr,ze -zaiS~UZOl1lY10-dnio,wy spoczynelk, izetknqw-
szy s'i(( z ieneralem sluzbowo, nie moglem si(( o:przec 2yl-
ce publicysty inie popro.sic go 0 kilka sz:cze'g616w dla re-
da;kc,ji. "Tygodin;ka I lluS'trowanego" z iego buinei karjery
woiskowej iboj6w jego od.d.zia16w w wo,jnie polslw - bol-
szew:icldej.
J eneral, Clzloowiek mlody 0 nader 'sympatycznei, do-
brodusznej po:wierZlchownosci. w kt6r01 t~111kooczy w twar-
dym, sltal,owvm wyralJ ie zd;radzaiq gtosnego po~romce bol-
szew:k6w, ikt6,rzy wyznaczy1i wysokq celtl~ZJ a l
e
g
o
glow((,
a kt6rego ilffiie ies.t postrache'111 w czerwo'llvch szeregach,
zwyci~:zc~ w 57 bitwad1, opowlia:da z wdizd~em PifO'Stoty,
przyozemoz~s1!o oonosi go, ja~ s.zl~iCh:tnego ~u~aika, zapal
i ten1Peramen1. Trzeba go wlldZl\eC, kledv mOWl 0 nas~em
woi~ku, 0 kt6rem Qld:zywa si~ z natiwti~kszem tlznamem,
zwla\'5lz,cza0 naiszei niezr6wna,nej piechocie, lub 0 tem, iak
to my i0S'zoze kurte bokJ zewiikom ~~roimy. i za Dn1e:,r lch
po~namv, codla niego jest pewm!klem, me podlega)qcym
zadne; dySlkuSJ ii.
Opo'W1ia.({\miatelio 'slucham, ;'<lJ kbanVllle; powieSc:i- slell1-
kiewl!cz:owsknei,i, m;mowo1li, patrza.c na tego zJ Ucha z kre-
saw I Hew~Mch, !ll1vsll~sobie:
- Kmidc red ivivus . . .
Ota w kr6tkosoi dZ1eie niezwyklej karjery wojskowej
tego niezwvtklego czlowieka.
pI) o'dezwie wietlkie~a ksiec1a M:\(f'll~ia M~kohiew;c7.a
do P()l~kOw, wrazz bra-h~m swnrlTI J 6zef
o
m. obecnip' 1);ll~
knWTl.';k:Pil11. 'Dtt'zv bl"l1<u;eOI ) w~1('l7~'cVTl1,k+6rv o",tatn'm\
cZla'sy s-wietnle ,si
e
'o,d,znac'zvl wzie.c:iem Ov,"'''ll'cza. 01 "'<1 '7 zn.a-
DVm Z!:lo(1nczyk1em. obecnvm rnq"lOrem J erzvm D~?row-
skim. z61~'<:~'7.::t ~le. hko ocholt'll:ik, na wla"'11vm krm
f
11 d(~
armii r()l",v1''''J KiPll' Wj."zvPocv trze'l 7n'",:l:aia O'dk()n'\~ndl?m":TI 1
do 7.-00 leib-l1bnKieo1 \ 'Oul'ku, w kt6rvm, wa
1
o'7.::I c.orzp.c'~-
kl) NiPtn'\)comw ch:l,raiktprze oartvzant6w, uzyskuJ a. szarze
oHcer",k;e 1 w<il'7 .vdkie Odzn;:H'lZen~a,
J ~<:~P.1 1 ~alQll:\ rn,ll'l1 'I 72-ma o,~ho h"~I1 ."lTl1 .i,'k<1w:J ,l
er
am;
l;w. J 0rze,Ql0'~przechodzl do zna.neon o,fl!rtZli.alu'Pll'T1;1'].a.na
p61,.,f'lC'l1'~ fronoie nrzy arm;; 'Pn. Ru~kie<$o. WTkrMcp lest
iui dow6dca.~z;w:a.doronu, sklatdaja"ceg,o 'fli(( IZ :p~utOiI ltlikoz3.-
41
k6w, plutonu huza,r6w, plU'tool1l ulam6w i p'lutonu drago-
no w.
Ze siZwad~onem tym dokonywa cud6w -..va'lecznosci
g:asujqc na tylach i stiejqc postraoh w szeregaich ntiemiec~
bch.
Pl1zychodzi .I <:ieren~~i. Pnzychodzq holszeWlicy. On
waJ .czy do ostatOle] chrwdl. J eszcze w 'Chien lZawarcia po_
ko,ju w Bvzesc:iu, na.d j e:morem Crod.zJ kiem pod Gdowem,
otoczo:ny pr~lz Niiem.c6:wwe wsti Smo~owa, wyrzuc:a i:ch
ze WSil CllfaJ k'lem~a ba~n~ty, btieflze im jetic6w i karabiny
mac;zy:no'we, cofala,cych Sl~w poplochu ,S/zaduje i pO'dc;zas
s.zarzy zos~'Rje oi('(zko ranny w piers na wylot.
Przewiez6!Ol1y,do Pi olf:rorf,rodu,po wylec.zeniu si~ z ra-
ny, posta.naJ Wia walozyc dalej, delzorgan~zowac czerwone
f.zereg,i, f.\kupiac wOI kMsiebie na:j1epsze elementy dernokra-
tyczne. Z<lJ przY'si~gabolszewiikom waffik~na smiere i iy-
Ol e. .
Albo j a, albo onli...
Za:wezwamy pl~!ZlezTrockie,g.o do M~s,kJ wy, smi,a:lo s,faje
przed ohHczem krwawego tyram'R, lk:!t6ry..~prorp'Onuje mu
nomiltla'c:j~na ~nsplktora ,ezerwo.nej kawalerji Prop()'zycj~
t~ odrzuca, .natomiast p'rDisi 0 pozwo,lenie stwol1"zeni'ady-
wilz!jlik.awalerjii. POZlwolenrie,to otrzymuje (fama 0 nim. ja-
ko 11
1
eUlS,traszonym zol,nierzu i glosnvm lJ oltromcy Niem-
cow, robi s'Woje) i na ra:zie formuj e putlr, do kt6rego wcho-
dzi szwa1dron polski.
Przeprawia przez R'rCl_nwc~przesladowanych srodze
prz,ez hol
r
szew
i
:k6w ohu hrad D~brOWI SkiClh,pralOUje na
za.gla,d~Bolszewji gldrZiiei jCllkmoze.
Na wiese. zezaaz~la sie formowa.e n~efortUltlna ooz-
nieial'PJ !i a Dol"RQcltl.a.,przychodz,i do przeikonal11da,ze ohwi - .
la je6'o nardes,zfa...
Biie na ~loOw~komisarzy i przehija s!i~z ca~ym pu!-
kiem ,do P:sikowa, gdzie two-rzy kadry p61!t1ocnej a~mji.
J edmaJ kze Niemcy, kt6rzv subsvdriowruI i t~armi~, a k~6-
rych tbyt wielu mial na sum1ll1'hl,kl1zywo part.rz~na n.ie\!o.
Grunt pod nogami zaczvna bye gor:y. Rozhra,ja wj~c
NiemcOw, wpflJ da na tyly bo.I .szewiik6w, gromli 1ch iprze-
dziera Sii~ do Es.tonjL
. Broni ,przedbolszewizmem Dorpartu, a po WZ1~OlU go
--'- Rewila i, TaUina. . .
Za obroo~ Estonj,i mianO'WaJ 11yzostaje podpulkoWll1i-
kJ iem, lZaspo stawnym wypadzie na. Gdo,w, kt6ry hierze _.-
pruiilroiWttlJ ilkJ iOO1.
R02J ,po,czyna,&i~o,fensywa przeciw bolszewt.iJ komz Nar-
. wi na Pskow, p1od'czas ktorej diolkonywa znowu nadzwy-
oza~nyoh r;zeczy, grarojqc na tylach, o,glaszajqc demobili-
za,cj~ozerwoo.ej armjri.
o ~ozie i porp,ularnosci jego ,imienia swia.dozy fakt,
ze fNTym c:zaSliepolizechodzi cI o ni'ego 9 pulik6w bolszewic-
k~ohz bromiC\.n.a:wef z .armat::J .mi. '
Sikupi.a wsr6d s.iebie 16.000 ochOitnik6w. Wreszcie hie-
rze PSlk6w.
J eneral J udenkz mianuje go dl()I W6dcqkorpusu.
J ednakZe demo.kratyc7Ale przekonan.ia Ba,lachowic.za,
jego s'l11ialaI i otwarreie na kazdym kroiku gloszona i oka-
zywama niech~c do ancien. regime' u, jegb blriJ siki kontakt
z B~.to!tl'jC\. iLatwq, oraz slah ..clt--.:w.e.j.Scia.._~koniak.L
z Pol'ikOl,., g'rupuj<\!CySii~przy ni.m co-raz lic,zniej ochotnicy
PolSI cy z oflzel1kami na czapkach, ktfue J UJ den~czkazal po-
.zdejll11lowa6- ~zYlsf1w t,o byto ,solq rw oku ca,rskilch jene-
ra16w, jak kamienliem OI brazy hyla s.lawa je,go ipopular-
nose j ego imienJ a.
Dose, ze w kilka dni p6in~ej J udenicz wY'daje rozkaz
aresmowani a.
Wo'jsko jednaki:e nie dopus!l'cza do areszto,wania uko-
ohanego I I bat'ki" oj jen. Balachowicll, pozosfaw1wszy do-
w6dz;two dyw.i!z;j,ibratu swemu, J o,zefowti,.z. 20-wa.,.na.i.wie.t.:..
.1 ",f.",;' . 0t .
nJ (~'p'.'Zml przew.Q.~~> SH~w nqoos' rOWla.
Tlam o'kzymu~e pomo,c od W1c1z.i~c,z:nY'dh Estmu:zyk6w,
f,ormu~eodldJ z1a,lyz "z
,
i,e:lonejgrwardii" iw 600 ludz:i kOl1l11oi-
cy ip~echo'ty glr,alSltlge znow na rtylach boWs,zewulc:kich.
W ClZaS\leofensywy J udeniCJ Za na Pio
'
lrog.I '6d, u.derza
na POinch6wiprzecina kole; POlOic:kq.
5-~o lis4iQPoNLa 19H1 r. nash~p'UJ jeslawny wypa:d w re,
jonie PtSlkow- Ostr6-.v, przeCli~cie ni mniej ni wi~cej tyl-
I DO 3-ch linjli kolejowy!oh, za'jsde na tyly i pogrom boI lSze-
wik6w.
Atoli wszystk~e te sUlk,cesymamuje i niweclzy nieucI oI -
nose i,zaslepienie poliiyczne carskich jenera!ow, - kt6rzy
teraz, ]ak szczury z tonqcego okr~tu, haniebnie uciekaJ 4
z szereg6w, z kieszeniami dobrze wypchanemi funtami an-
kielskimi, pozosta.wiaj 8tC ioJ nierzy na lasce losu L bo.}-
szewilk6w, .
Po pogromie J udenicza, ruieUs,traszOi1lyi nieodstraszo-
ny pavtyz.ant nie op'l1J S!ZI cza rqk inie spoczywa na laurach.
Staje na glfarui,cyEsionji iwalczy dalej. .
W lutym 1920 'f., 'Za posrednicbwem po'lskiego attache
wo,jskowego w. Ry;dze, kap,i:t. MyslZlkotWlSkiego, zwraca si~
do Rz8tdu polsk!iego z propozy;oja., przyj~cia jeg'o oddzia-
low pod skrzydaa biale,go oda, celem wspolnej walki z bol-
szewikaJ ll1I i.
i-go marca zosia-je po.wiwdomiooYi ze NaCI ZelnikPali-
stwa i Naozetlny W6dz fycerSlka., jego ofert~ przyjmuje.
p.r,zepusz,ozony przez Lotysz6w, p'rzyj~ty w Dynebur-
gn plizez Rydza-Srrriglego z muzyika., ihonorrami, udaje si~
ze s'wlOilI Uoddxialem do BrzeSoia Litewstkiego, gdzie 3.'"0i:-
poczyna formowanie iS'lmplian.teochotniJ k6w.
:z po-czaJ lk ierne ze,r:w:c a j en. B alachowicz ze.s;woj.q....,1 "d.=-
J Ari!ZjO\" ~qu:usrl.a.rJ a ~~ain~k.i
W charakterze oficera lqczil:lllkowegoZI Ostajeodkomen-
derowMly do niego przez M.S. Wojsk ppor. Za,dowa-Ska-
bowstki, kt6rego 'llotwtkom mam do zawdzi~eiI lia ponizsze
s,z'czeg6ly, jeneral bowiem w rzeczach dotyeza.,cychudzialu
s,wego w wojnlie polslko-holsrzew1dkiej jest nad wyraz'skrom-
ny, bagateI iz!l1\j(\CWlSzystikoizaooClJ czaja.,c, ze to zaledwie
d'f:obny I I pooza.,tek".
Dywlzja 'Wyrt1S'Zylawi~ -z Brzesciado Wystupo-.va,
maja.c zazadan-i.e zaj~cie linji rZeiki Wereszni w celu zba-
d,ania terenu iwyjaSDienia, gazie ijakie sHy bo,lszewik6w
si~ znajduja.,. PodczaJ S ,g'dy dywizja stan~la w Potoce,
przednje jej patrole nafkn~ly si~ pod Karpilowtka., na hol-
s,zewik6w, kt6rzy tam si~ okopali, twOrzqc .linj~ oOi-Q11n'l
Czarnobyl - Czerew.iJ cze. iolnierzy, poddene,rwowanych
juz, ze nieprzyjaciela tak dtugo nie wida6, ~NiadomoS6 0
nabkni~oi.usi~ wreszcie na bolszew.iJ k6w wprawil:a w mid-
zwyczajny humor, temba:ndziej"ze po zabraniu teg'oz dnia
dwoch Basz.kir6w wraz z korimi, ,spodziewano si~ lada
chw:ila wypadu oolszewi'Okiego,
. J ednalde noe minda spolko.jn.ie. Rano jerH~~n:lwn!:d
rO'zkaz atako'W13il1iaKarpitow'ki, silntc obs.adwnel :1 brO!1lO-
nej przez bokzewik6w. " '.., ..
Po pierwlzych uderzema,ch CZe."iWO!1 ilzO'8
i
l:a,11 odr zucenl
do wSil,;f'OZp'O'cz~J ,i jednak stamta"d ko:ntratatk, l.da,Cdwoma
I :zqdami tyral1e,ry. k k'
Bahcho'Wcy podlpuscili ich naodlleg.to~c 50 ro':o:w,
po,c~em c1opieTo,!'oziP'o,cz~liwseie'kly og1e~ 'Z kalrab:n~w
~aiSzyn.orwych, kladqc f~~:stotfupa i 2)muslZla1qC boleczwlkow
do o<d.wrotu. - . '1 ' 1 " -
o godz. 2-,giei popo.J :. czef'tWO'nti USlt!~W..t il atr'ty erJ ~ 1 p,O
c:z~li Olsttrz,e'liwac- po,zyc~e Bal.achowcow, ma.J qc d,oh~y
b
' ,k ,. W lneWll1ym momel1C'le
punlkt 00' I S0I "W13.I CYlny na cer 'WI . r ,. _
.:lfltyle,rja,tYiChos,tla~ni.chzajezdJ za p~dem ua, gOJ f~~1Z odt
ry
tej pazyoja. zalrz:uca o:gnli,em ka1r'ha,czy. 'll'c:l,ekaF\-ce t,a" ory
i,cobja,Cq.s~~p'i,echo.t~,cze'rwol!l')'lch,~l,do,~zn~J I 3.k, na d
1
,101:1-
, Walka ill'lWal.adlOgodziny 9-ei W.leczor:,1 I ~~,?nczya S<~~
calkoW1ilt
q
p'0if,ai1ka,bo1>s'zewik6w, ,!d6,rzy, p,omos,lslzy duze
s'tr,a'ty, ,cofn~H s'i~. . . . h . 2
Sltraty Balacho'Wc6w by1y m1ll'lmuI !I le: ~ thl1nyc .1.
rannych, w:zi~ty do nJ iewoll, .krt6rych oolls,zeiWllcyz,ar,az tOZ"
s:triela:li. , h 1.... t.,
W czaslie bHwy z,aszedtV:Y1P,ad~k . c ~:a,K!l,erys~ yCZJ ny
,i:ch'3.t:,a!kt
e
iI "Y
zu
ja"cy bktyk~ bOI J 'ow""sm~al.osc 1 zlmfi4 krew
,nego ZiI lwkomilt.e.go,od:dz,i,atu.pal!'tyzanckle,go. .,. . ...
OcLd21i,al Bal.a.ch()lwc6w, wystMlY ,d1,a'OlheJ sC,lan.I e'pr~y
~,aei~la',wpadil nagJ e w ,sam srodek ?dJ dz1i,ai6tWbo~1s:~ewlc~
ki.ch; Pa'l'tyzancli ni,e t:r.acq,cna, l~hWl1l~przy1,omno
S
'CI umy
s~,uk,rz1krt~H.z pewne1odl-egiosol: '"
, t _ Na bolkl PI I 1ze'pusccienas! I dzi,emy na bJ o'LaobeJ 8c
tam1 )'lclhl ,.. 1 : ..J l' P t ' n ..
'. P<><n.iewaidokJ oba,by{ I .~s,'PO'UJ Sit~ U!uJ aSll~, an yza Cl
.w-yd,oibylis:i~z 11la~!l1J , nas-t~p!l1:i,ez.a~ ~e'rzylJ . z lewego
sikJ rzydla na la~wo:wi,ern.e,gon.lep['~YJ ,aclda,. od do.
. . W iJ .;oiCyzos1a.l wys~anyoddzlal wypad~~ P k-
w6dltW
em
rotm. Dwt'1skieg'OiI la tyly bolszcwiko W' w ~e
l'UIIlJ ku na Oran,oj.e- GO'l"ruostaj.Dochodzq~ ,~.o ~lrano'J e,
oddzial ten ni.po:hkalWlielkietiah~y bl:sz,eWtt,ckl,e, kto:re ro,z,.
gTomil, zabi,eraja.,c, co 'd~z,abJ rac dial,o, .resZ't~:Qzc1J 3.~q~f~b
mi~dzychlO'Psbw:o, Podwodom polecolI 1o wr,acac do WlSll,. U
uciekat !W ilasy.
ZacztJ } 8j~ter.az o:kres . I h .--~- .--' ---
!'~.ich walk pod S.okolowticZl~~ yrc 1.c~~zklCh a zwyd~
b:ank
q
, Matr:(ymo1Wi:czami 'S,.~u'd~1iacSl~OWlkq,Ros.o,ch
q
, Lu-
W . l h ' :lWro,n.em 1 TroskJ :l
. .Clqg1Y.Cmars:za'oh i'Clltak oh .' "t'
prrzYla'Colelai B,t1311e oto'ClZlorn,~,Dati ~,cl~le .n,aJ !:yla.chnie-
wal,k tomw.al,a ,sobie ,dlrog~ih I Ti'~~od za..cleklych
Br:ak ,iyW111I QLSC.i ,i"W'Uloze,,,na
ez
..1
1
to ;ue 't~pJ ta czer:wolnych.
b' " 1 . ..]' ,"'!t"" :n.t,eme oibnii I ' .
,oJ oweJ zo mef'za, przeCti:wmJ e' ~y wa1"'t,p-scJ .
zacieklosc i in1c~adyw~.' , SP'()(t~go'WalY'J ,el~zcze jeg.o
. J en.ert311BaladlOwi.cz Wi<:'lZ~' ib
w~e, cZY,na pos'toiu, p"otlr:~fi'ia..k:e '01 e'CI I lY, c,:y ,toO~' bitt-
na,k
1
hl1qCno ~I aik!.l braw'~ '.3. elektryZ',orw:ac zolmerza
d
.. ..5 "t urq 1,oluiWlag4:i -,(. ,
I Z,I , mo;zna smi.a~o,t;wi.eTld.zi' ...' e, PcI J ~'1"zq,c na tych lu-
niieas.tntiejq. c, ,I Z r.zeczy mem,oiZliwe .dl!;l' nich
D
~ypa,dy, kt6-re pr,o'waalzit ws . . , .
.anskl, na Or_anoj,e, KraiS
I
H6wk iPOO:~J ~'Y J UZ '1iQ\tI ffiI S:trZ
1 Weir.ednjdd zaslu:gujq s:zclz,egol~ieM.oJ iSle,owk~, SI '~1We~~no
Wp!l'I C1St rek'QilcLOI We pod w g-l d . niCt zazn
l
3lC1Z'eniLe, ,aka
gardy. smner:cQ. I z ' ~em ,r.o:zmaJ chu,ibraWfUJ ryi po-
Wog6le, trzeba PO'\V11 -1" .
szeregowcy dywi:2J ji jene~ai~!J ZJ ;c, ze W~YlSicyofi.cerOWliei
Z;ra1 'lt
q
dnt:iym~ lud,zi adwai'11 haJ :chowllc:a tw~l'I zC\jedllC\
bLOlrazych, jaJ k rzaUiko. yc 0 szalenSJ lwa 1 'Pl'zedsi~-
Pubk, Moremru. polecono Sioe'lni . . k .
ne,gozad.an~af jest pr:zedmiot ~ dl1i~!a legos ryzykolW-
staJ ych ocLdzial&-w. em zaz l~OSC1wszystk~iChpOlZO-
J oo0raJ l Bafacn.owWcz . .
tyllko na swollch ludzi 1 WY Wlera ~lyw., mezwyndy nie
ka. Teal. siQH6maJ cz' eez h
a
WiSz~s1:ikliCh, z kt6rymi si~sty-
low holszewickich" tYemPurztee'c. O1dlze11J l~ lI la jego stron~ oddzia-
, Z pl'lZypu;sac l' '.
cy ukr.a,hlscy tych OI koHcze " t na ezy, ze po.wstati-
r6wn~ei GStrUJ kze swoj ~w=h~~ ~dilin,~ T~reszko, j~
Zio,staJC\'CodpowiedlI lio i u....,~e 1_' J Sll~na J e:gousI ugt,
" ,u.w J ~Wl!le UlZy,CJ
. Ka!WalerJ a w Dywiz,ji pozo<srf:a/' d 'd ' '
dZll~,lneg~idos.w;1aJ dozolI lego, ,choe ml:. cle po .' ,?Wodz:twem
wnilka J o'Zefa Bal,ach' b . gD wleklem, pulka-
. ., OI Wl,OZia, .rata Jenerala
DNoka'ZiU?e ona wprostcud6w waleaznod '
aprzyklad majqc za zad' I ' .'
.pulik. Rybaka, jener,al wyi~,lal ;dk Pko:zeme. si~ z gz:up4
twem hrata-pttikownika b 1 . , .y P?d ,dOlWOdz-
, ell y_ C\<oznosct~lI laW1C\.Zal.
46
-Pulk W) r'l15zyfW- n.x,. zaSZ\'Tslc W'-~y l::,,_ .. ~h,
150 wiorst na tylach niep~zyjacielS1kicil, roz:b1.jaj~c napot-
kane po drodze tabory ioddzialy. t~cznosc ze w'Spomnia
nC\ grupC\ wstala nawiana ipulk szcz~s1li.wie powr6cil.
stradwszy za[ed,wie 'klilik.u.lucLZii.
Ciekawy iest sto'Smek ,d!oDywizt1' miejs!oQlW'eiludno,-
sci, na o,g61"vo,j'sk'Offiwszelktim niech~1mej. Dzimny uro.k
ima.enia. jenerala
1
on.z umiejQbne p'os1:~powam.tejego z chlo-
pem S1prralWia, ze cMorpstwo i,dJ Z.ie mu na r~kE{,tlidziellach~t-
nlie wsze'laJ kiej ,pomolCy. Zda'l"zyl: si~ nawet wyp'adek
f
ie
W\~i~iychdo n,iewoli przez ho15Z~k6w ,dw6
l
ch Ba:lacholW-
c{yw. 'CiMopiwyikradli, wsadzili na wozy if p['zy1'kryws
z
y sia-
nero, odwiezli ,do DY'WI ~zji.
Wwady odd,znalow Dywizji oJ dMjaly bolszewilkom nie-
jednolkro\mie rnaslZyrchjencow, pfzyc:ze:m zldarzvl: si~ hurno-
rystyczlI ly wypa,dek
f
:ie we ws,i PirOlgoiW\ilCze oab-ito szwo,le-
zera, lI 1'azYWCl!jC\ce~ sli~.. Pirogo,-ni,ClZ.
Najba1"diZ1ejIi n~jlepie,j uwvdaihnila Sl~ d.'znahlno
sc
DywiZlji w I 11derz.ernilU na mia;sto: Slaweozno ,i Were,d:n
i
kl,
gdzie W\zi~to .sztrub \hry~ady; pmedeWlS'zystllci,em jed:nalk
w smialym ataku na Owt"Ucz, 0 kt6rym C1zytatlismyw ko-
mUlllr.lkaciez 11- go Hpca.
Atalk na Owrucz p,roward:zHputk. J 6zef Balachowic,z
Oie:i:J kawalka w sarneI ll mi(~5def pod'CzalS ki:6trej strzelano
iOOrztUlca:nogralI laltami Bala'chowc6w z olkneniz za ploi6w
f
PlJ .'lcfw;lJ flI 7,ona z n9id,2'J Wytcza inV't'I l'imoetemf sikonclZylasi e tem
f
i:e 2500 bo1I szewlk6wznai,d,uiacV'cb sl~w ml:,eseieZOI sb-to'PO
dw6ch l!od:zinach badi 'W'Yci~tY'C'h,hC\J di J 1'I OZI Dro'szQ,n
v
,ch
W 'PMrioznvm po'O.fochru,na,dto wzi~tyz,O'st.at catv S'z.tahdy-
w\:lzji i wrielika zd,ooycz wojenna.
W walrce tel ?o~ell!jo, niestertv. dw6ch naileu,~zvch
nneordza,lowalflV'chof:cerow kawalerii: por. Zadlaww
i 'P'1)or. Dan;e,lew, ikt6rych nazlWtiJ ska zalchorNamy we
wdlziecm.el pamn ecL
Ppolr. Dan'lelew, r;:uniiolI 1ysm:ie,rtelni
,
e w brzucih, spa.d.l
z konia. Lei;qc na ulky,siJ rzelal j es.z:ezedo 0'3tt.atniegona-
boju 'ze swego "na!!aJ na" do atakuiC\cytch bolslZ-ewik6w.
Obytd,w6ch dezko ram.nych pozoiSbwiono pod mi.astem
dla opatrrz:enia ieh.
. Wtem natdj~zdi~ po~ja'~d ,bolszewicki i za,garnaa za-
rowno ramnych, J ak 1 MnI taquszy. '
. DOWj0dziw..~zysi~ 0 tern, p.ul'k. Balachowic:z na czeI e
bJ kt~na'st~ j e~d ic?w rz.u.casa~wSila,dza uoielkajymi bol-
sze-..v:;kat;I l~,pOlflllrn? p'rzem~azenia koni, dopada iI Gh na
15-teJ . Wl.'?TSiCUe, razhli'ja, wycl1ll1atoho'1",ocLbi,jarannych wraz
z samtar'ju\S(zami,i powraca, wiodCl:cponadto 19 Zidobytych
pod,wod tahorowych.
Nies,tety, ppor. Da'11ielew jui nie iyl, zas pOl'. Zacha-
row zrnalrl wlkr6t.ee. ,
Dys'cyplina w Dywizj,i wielika. J eden ioJ nier:z za to
tylko, ie w pewnym ,domu za:bral jaikqs c:z~sc galiderohy,
zo,s,tal pr:zed froniem rO'Zistrzelamy. ' .
Na:stro! dO'skonaly. iolnierze,czyto idqc do walki,
czy wracaJ qC, .czy b~dqc na froncie, zarW'SiZespiewajq,
zawsze Sqweseh.
Po w~.iach wspomag';-ijq biednych, fOI z,da;jq iyWiI lOSC
pomil?dzy cLZiieci. .
.Stos'llnek z ~aszymi zolnielf'zami irdeafny, hraterski, ,po-
I egaJ qcy ,na wz.ajemnym sz,acUinrkui I Symp.atryli. Obrtt bt.'ad
B.a!a;chOiw;cz6wiolnierze WPI fO:stu'WI ieJ biajq. J ediict zulu-
bl'~lny.chp.iesni w Dywi:zjJ ije,st piesn 0 jen,; BahchO'wj,czu;
1 .torej kazda z,wrotika I konczy s'i~na:si~'P'Ulj qCyrm rerenem :
- Balacho wicz-Bulak)
ataman nasz licho j !
to Uw slo wo skaii,
my pojdiom za tob()j ....
Z oHce,row DY'W1i!zlj~ naleiy :si~jes,zc:ie killkasl6w uin'a..;
nia kap!t.a,n,oWliMk:hal.owi J elinio'Wi,kt6ry 'ZI llakomide z.a,j-
muje si~skomplikrOrwalI lqgospodarkq itrudnem zaptow~an~
I fo'waniem Dywlizii, jaJ w dzielnemuoTganiti3.if,oifo'w1i, pierw-
iSz,on~cLnemuinten,dentO'Wi !i plia'cownlirkiorwi n.as.zych tylOw.
.Oto, .C? to Sqodd:zia.ty jen. Bal~~horwiClZa,ida.,cy sla-
dam! Kml'c1'Ca ...
Pauie jenerale, mam naldZli,elj~, ie n'ast~pnym ralZem
przyjedzie pan jut do Warszawy 'z ikrzyiem V irtuti Mili-
to ri na pie,rsi! - Temi slowy i;egna1em jen. BataiChowic:za.
Oczy m'll zahtysfy, zadrZalar~a na glQrwni s'za.bli ko-
z.aidkiej, S'llto srebrem \Zldobionej ..
Usmiechnql si~ iodrzekl kr6tJ ko:
- Nie pr~dzej, iak BucLiool11eg,ona lancuchu przy-
wiod~.. .
Od chwHizdbibyoia n.i,e'po.d!legt,osdi,Po1:ska n~e m.irth
ani cohwi1iiwyt.ehn.i,elI lia. S~.al11Panaza~slza,~ p\rzez.wo,;~~
n.:l~e,idi'c6w, a iwewnetI t"Zlll1emzda,rta.I ]p~locoiTla, -, n;u. aa
la shCizac d~.ika, wa-1'k~'0 u~'rZymame 1111epoldll~gl,osc'll ta.1{
d1"ogo:krwia, dk
'
1'Dionej, wa'lk~ 0 pra.wo dozy;c1a, 0' swoJ e
dzis i~o .sw,oje iu{ro. .
Dz:eie tych zma.gan 'zrn.aI ffiYdo,skon-a.I e: 'br'31!t'smy\\: nich
Uld:'Zial. Malo mieHsmy ie,dn-ak d,ota"d'ezasun-a ~ef1eksJ e, nl3.
spokoin,e rozwa,z.ame ib!,elfina,o,:en.~'~.eg:ol, 00 S'I ~wo,czach
M1s,zy;chw ci~Q:t.t-ost,a'tnte'g'oI dZI ],etS'lafka .leut .dokonalo. Po-
chlanoala n.a.s d'otqJ d i 11lI 1;OiS.ib ,ze SQibqniewstr~yman.a. ffl:~
p~dza,c'ego:zaW1I 1atlI 1ri,~; ;wyt~Olt1eg,o zyc!a.. D:0lpcrerod7;ls;a,~
wdniu '1J I I 10czy!Slt,elg'o sWlela,zl1lczylliamy lakbypo I faz 'P.leyv_
s,zy, o',!lqdac -s~~za siebie. C:zuiemy o,f,o~P?d-.s1:9pam.l me-
wz:rusz"'lllefun.d;amenty.PoliSkl O&wdiZiOl11.el,' 1 ffir!mOWo1,1 mysl
nasz.abiezy. ku r.oz:p.ami~ywan,irU tYdbni~iZll.irc:zony~hpra,c
!itych 'o.f.iarnv-chwysitk.6rw, iakie'zlozyly , w~nR tOI J niprOl;U-
ialoe d.Ziielo. Sqt,o i'3lkby-po<~cz~~61ne. c~gly t~ch mU:"~h
'oibronnych, kt6rvrn dz,i,s,"P'O'lska n,a.1:n1l.~~~a.zd.a z. <'I C
celHel,pOisiad.awlas~a" odi~bnq,.~ ?,rzecl,ela~ze 'I 1~mbh~k~1
hri:sto<ri~boi-owq.Nleohwl~'C ,am ledn.a z n!c}1 D:': .z.~g..me
wn,",szeip,ami~cil Ni,ech c,alyNa'r6d t1I C~Cl'dZl's,l,arI d.o
wd\zri~czne.QoseI 1caprzygamioe lych w~ZYSrfklChhez wYH:ku'!
kt6,rzy niesli E'wezvci~ imj.enie woHerze1w:allcza"co l~~O
by! niepodleelyl Nie.ohaiws1"&d tYlS,ia,C:l11ydhl -o'~r,z'Y'~ow,
wzn.e<zolI lychdlzi,sna czesc hohatet6w, me zhraknu,e 1.ego
~om~e~o: ' , .
. . - "Nie1ch zyiC\.ha1achowcy"! '. . .
Kto chce wiedziec, Mo Zi:lI CZSq clba.J achowcy, 1. co
d'LaPoliSrkizdzia1a:1i.,mtis.i zap,otn.ac .si~,priedewt,zystl{lem
49
Z twol1'lcami ich jednej W S'WO!Lm11'I odzajufortm.a,cj,i .partyzan-
Clkicj,. SC\n~mi brada Stan1!stalW iS, p. J 6~e Butak - Bata-
ChOWl,CZ,OWJ ,e.
Pi,elrwszy z ni,ch, Stanislaw, .j.es1t,oheoone gener,alem re-
z,et:wy ~zast~cq prezClsa Zwil\;Z'ku b. ,u,czes,tndJ kow I pOlWs,tan
n.aro'CLowyclh:,,dl:mgi zas, S. !p. J oze, niegdys pll'aw;a ll'~k)1ge-
ne,rala, ni,e do,zyidlZ!iI S1e~s'Zeg.odn,i,a ohmaly., zamolI ':do'Wany
przezkoml1.Lni,s~-6w WiT, 1923. Nie jeg,o' jeooego d.o1tknql ten
jos! General Sf.. Balalchow1cz, WYJ piSI 3\WSZY my;ebohaterskie
diz,j,ejena sk6rze nliemcow i boils,z,ewnk6w, ,p,olS,t.aiwil na ikarl~
nietylik.o wl.alsn,e i swego, hr,a;f;a zycie ..
Bol's,z:wilcy mszcz'\J c s,we 'S.r.OiI llotnekI ~~ki, zamo'rdowal.i
Podstffpnie'llietry;I ko S. ,p. J ozefa Batla.cho'WI ~cza; le.cz ll'oWllieri
matk~ nciZ.tet,e'ch szwagf'owgen:er.a-la. Szese razyl'lal11ny,
plrz,es,zedlszy na pOiluwalki, ~r,()I k 'za I kl"'Olkiem, catq cLr.abitn~
hierarohji wojs'kowej od ,szeregow1Ca at d.ogenerala,. Sta-
nislacw Buiak - Bala:chow.icz, pomfuno 'tyhl C!i'O[o'W,jalkie g.o,
s.poltam,ly, pozo's,{.aJ po dZLS dzien iI li,eug:i~ty.m ,rycerzem, za-
chowuj<~c dJ a:wttlyhart ,i nj'ezmq'C,Olnq'P'og'od~ ducha. Pogod.a
t'::lIp.fynie z jego ni,ezalohwi,anej wia:ry 'W Tychlq r.,e:alii,zacj~
has,el pif1zyswi,ecafjqtcy.ch ,c.aJ emu qe,gozytdu: "PiTeczz 'W'Ojnql
W SiZY' S/CY dio- pll'a:cyl"
Mt1J :'Z~,t,U,s,zoz;eTz,epowie1dlZli'ee, Ze I lJ i'C'SJ po'Zytael1lerl!~,a
niewyczerpMla ra/dose zycia,trYislkaja"ca z postad generala,
dan,orwj~a nie;e'dnlQ'~rotillie przedrrl1liot l111e.lto podrz:iwu. Wad-
czyl pr,zec.i:w n:i.emc,om, 'W,a1'czyl za woLnose Lo1wy i ES'to'11ili
l
w.alcrzyl 'p'rzec:i'Wko S.owido()m, g'romiac je TI tl pr:a;\ViOi lewo ...
z~,aWlalobysi~, ,ze roozdal iu'z 'W!S:zy:stko, co mi.at, .a jednak
nile ...
Zll'a;Z1uwied,zqc 0() nim i. Bat.C1J ch.oiW'caclityle tylk,o, He
wyczyt,alem w,s'wo,i.m ,cza's,i,e:ze swie.fnego el'je~,o;nu p. Re-
I idzyfJ .skj.e~O' w "T,"g{)ldln,~kuI I us,t.roOWlaill)l1I I l", - sadZlilem, ze
caly -ten mo; poQ,dZ'i:w,dllageillerala ieE,t CZV'SI tI O ,o,,=,()\b~crl,el111 wr,a
:ieniem. Pozniej jed!n.ak, mi,atem olk a'Z/j~ ,do slt:wierdzem.ia. ze
gen, BalC1J cnowa
,
oznie.fyliko wy.wier,apewi~!I l Uil'Orkn.a s,tyka-
j'lcych sli;~Z onil111 p.rzygodill,ie bdzi. I ecz ze po'brai nad-ac
wlal'>nv ,tOlDi tehillqe wlalsille~oQduoha 'W ,swytch bahchow
cow. Niedal-mo n.OSZq"to ,il1llli~ I Dose ptr,zyjTzec s,i~ j'e'l!o oi-
cerom, ktorzy poomimO' 'S1r,ogkh p.rzesladloWian iniedo.1i, za-
chowaI ,i po dzis dlZiient,emze ram ha:rt iote s,amq po'l!od'~du
cha, j.aka orpromienoia p.O\SI tac:loh W1odza. WaJ 1c'zyli 1 Z Sowieta-
powi
e
dtn,khwy;.aSnietl ,j S il"'oS!f, '.
.ry,ch~u z,ejmie prosz~si Redka~, ~Rzanu.es~~zenl.ekt?"
.' ako b .1
orwo
d .. ,a cJ ~II ,ann,lIcy .'
. UJ ca armJ J na d . h '
lemdJ o Pols,ki na' n.od t . ~ro~weJ . o.c O1I mczej p'rzyby'-
. l' ' tSawte O'upo-w 00" '.
z prz,ed~'balwldelami' r.zqdu polski g.1
e
. le
R
J udmowy, zawarte)
.fen,o 120. . d' .' e, 0 'W Y' ze.~wdil1.23Ill.
~=-:J ,:;".LOWl'OSl11yJ ego,z';r'Qlkru sl'b . '0 "".
,..c1'eP:?1skI mpordJ deroWltl.ic,~'" . 1 \:1 , .. UJ ?i.~c~y. ..nnq.l11a fr,on:
DoL",L h . l l....w.e.nL.J ..ll,a.cz.-D,owodzt .. t" 'VI k
, L e. . .",Mc:r'021I lO'.cz:'llem "K.1 ..... .... " ' ,...~.w,OJ s.~
d
,l' d P . ~"..~H.L aUT,a me~ armn . -kt', . .
, [etn, .', 0 ,01.sk,in,osila l11,alzw~1f '.'1 ..~.' z ' 'ior.q przysz,e-
ruskie.go,kt6Ten,0 oid""n" akt' .' 0 .tel.an~ -,od,d.zl,alu Bi,alo~
W d
I S ' L , anm1 ':li mon a . I -
.0 r'oi:nienilU od iJ I my;ch.'. b . .} ,c,aY cZClisnosHa;
ocLdzial tenpr'zeszedi iZEs:t
Z1
il",oJ n
y
chfio,rrtna,cjJ roSyfki.ch
PoI 'ski z brolI l'iq ~ I r~kti. skt~J ll~z.eztoltl~~11J a t,erytorj,uuu
I ak6w kresowych iRo's.j.an a ,a, ,jl~o!I lz,htal,otrusiI 116W, P'O~
kmlJ amJ a p,rze.z k'Omunl,slt6w. ~r.zeS! ,a, orw:anych za SiWeprze-
. "R'z,~cz7jest wqtpLiiWq,i'
1z
,b '. t dr: "
ml,aly upo>s.led!z,a6{'P' l' Y w aze ..wl01slk,oW poi <i1.\le
k' b' l .. ' t: :I Ue'f1I CZaI q ga,rs,tk~ bOh",t ' .. P
.
' ow, .. lal'OcU~N:n,6w. 'or,az '0. dho'm'lk' ;'" .,~ero.w~. ola;.
ob t '1 " R ' I I Ow 1J nnY'0hllla''''od' '..
.' ywa,e, 1 z.eczyposiPo'1Hej P.olstki '~'. ,',> , .,.OI WI ()SCi1-
tell, 'Pr~ybylyC'h ze .ml11qd,oP01s'k'~"'~. n~w:e:t. ntJ ,e,ohy\\,a~
,t,alch n,aj.azdub.'oil'''''zewl'cL' '(-;': .'.'O"k![."w .Cl~Zlk:f.ch.m.,'omen.l.
k
;<:>," 1K1e
s
o na" rafi .. '. '.
a-ew prz.eJ ew,aiC\lcycki [ldeiaJ " " .'J , :~~\l"rtlre n.a fiJ :1otiCie
.by., lemard"'l"e" .1 " .. ~7.. '1 ' .1 ' 1.~zy'c. 1trn .. icz.asu..'~ro .. d.owis. {H. z _
."" IlL, wa"czy 1 0lI 11'p' dl 'A'" '-",
czelnego.' D~w. 6dz1w1aW, : 'k' P.."l' i~" 'e5'CliJ '1:I ':',r.olZlka~om(Na
N.
'. ..... ' .... : '.i. . .~Si '. o'.fJ .tKl.oli ...; .. '.' '. ".' .. "'. . ...'. "".' .
a~lt~P!l'll:ieD ~'.,' ...., ,,' .' ,
me lqcznJ kow'j. :,t~ch:6'~ :n~o~;eJ ' ,~1yLiI pt'zyrd~i.el~n\i ~,ofib~,r.Q ~
,s~.m n.(e zaH.c' .zy',c iill cz ".,:11
11lI I lh
/ ,; ... J :>y!?lbX ...'Yi~.,c, ..ll. ...'o.,,~~e.;rt:.'
.;.k' ' 'd' i " . asu 1rC 'Sl'UlZby U' m1tl~ 'L'~.;' < '
CI~L. Le,J 1 'Olpo:wuediZi;aI lI 1ej pla,tO' I'i' ,i'J,..: '1 \' <:e,: ?~J .L,9.Fl;~Nl
Na'cz. DOiW.W'djsik F-o,Lsikbch:' . wc~ pe,+t~ol''1 tet., Z T1oli,lka:zu
Sluiy.H ,fei",~ I i':' "'.;,,:, .'. . , ..,', '
kt6rzy pd" .' w
d
mo'I C ,s.ze'1"egadi ,OficerdiWie~{i.oh;;.:~"
o CZ,<LS,O. wPotUanwJ ji "1 'ki,"'~. . '. .. muerze,
zeswymi o,dtdzialam;l" P~'51 e:j,'utbra,cJ :WiSz:Yko'ntakt
cL
. . 1Wll~sclw-emL pr .J ,1 "
,0 dztal6w; '. ., . ,ZY'ClqCzya~u~ domoich
(~i yHq :fait,tu.:zosltal.i.nm, .. dJ .' ,.. , . '. ". . :,
W mlo~eJ ,ar""". )'J '. aiZ'd''0'..h ... . .i: ..... 1ekP.0: .ip,olJ '~'\.dkI Ol\Vanl'1'sluiY.11'.
J uu. j". ', . C WJ 'h,fzal 0' , - 1 "
nych hezus'l.anl11i.e.. . .'.' ' ..' ' . 'I J iY~~.n~ wa ik,: prowadzo.~
. ;. .',' .J J ,. \. " " .' ' ~.
, WzgI ~dem{,;t,ej.'k;;Hreg.~ji'2.1& t i':,' ..'.,":. . .' . "
sledZ/two i wmniktor ..' h' ~'. a,o~J UZ.. przepeowa,dzon-e
scil.i swe I ~er-gi' oZioS'tajY :,Z w;~ZlnleJ :szydh, ,powod6w opu~
skowe. . ,.... ' t III aJ 1'ramprzez odnlosnesClI dy woj-
, Co' clio teikate~fo~riiwoiskowych n.ie maze bye mowy
oza.l.kzlan,iiu lub ni,eza1iczaniu im czaSill .sluzby w mojei
a1"mii, ~tdyz pelillili jq z,gola przYlPa,d'kowo.
. Zna~ido'Wat.i si~ takZe w Eze,reg,ach mojej a:rmj.i .Qldhic.i
.ad bols'zewirk6w jeltcy po,I o8'cy, kt6trzy przylq,-czyli si~na'
tychmiast ,do ,tyoeh rookh ,oddzi.a16w, co ,1ch z niewoli 001-
szewilckiej oiS'WohodzHy.
Na1tw:,a:lI 11,1e, jak wsz~d.z:ie w tClikkh wypadkach byli teZ
u mnu.e iJ ndywidua rozmaitej j.akosai, j,Clikoto: ,alWantrwnnicy,
sc1q.gnu.~d famq :ro.~'Po'Wszechn.i:anq przez komuni,st6w i ich
pl"zyj,a
'
ci61 ,0 speci,ahych cela,ch, dla ,klt6ry
'
ch j.a.koby walczy
moj/31.,a.rmja, odez,erle'rzy, afenzyscii i ,in[li. Ta.kim. jednak,
zwla:sizcza po Zidema~ko'Wa'ni,uidh wyst~Plll-ej dzialalunsci,
zaJ Pewne nie ch.odziloo ,ani I lluechod:zi 0 z.alk;z,enie cz.asu
slui:.by,lub 0 'r,an,gi, temafld1zlieit ze po iU1ter',nowo\lniu a.rmji
bylamoznolSe wdpolieni.a pnzeoCiwkonim slecVztwa, oodtdania
ich .po'd sClldi '11lka:ral11n.a .
Cozas dtotY'CZYniekt6.rY'chb. ocho,tn,ik6w mo.jejalrmj,i,
pochodzqcych z kr,es6w - oiby'Wl3.ltdi Pollsk,i, d.zis zdemo"
baia:owClJ nych iI lliakr,esa-chosi.adlych,'t,o Wqtpi~, izby w wy~
pladku mohili.z.aicji o,dno,slllychroocz.nik6w pO/srod. nl,ch, wla-
dze 'Wloi,skowe po'llSkie czynily wzgl~dem nrich jakowes o~
g,ralI 1kzenia, iZ sl'UJ i;yiliolll'i w fonmacji iZibtrojnej, kt6r.a
w ai~iJ kidh' chwi:hch poanoc,aznaz.bytt wyda tn<l, w d:ziale
nOTOUr kra,ju przymi,osl.a, W <ttuJ ~ctedy !I 1,alezy, ,i:iby w wy-
padkach ,owej motbi.lizaloji wladze wo:r~kowe polskie z,eeh-
ci.aly z,as!bosow,a-e w~gl~demmiQhil~Zl~m"t6w -. bi,alo1rus'in6w,
rek:rUrt,u~qcYJ ch,si~z .polsr6d 0,cho1n,~k6w b. moryej .armj,i, ,inne
prawa, niZ tektt6re przYJ slugujq w .armfi poI skieJ o,eho cni-
kom, wal.ciza,cym w 1920 I r. ;pa:-zec.iwko hollSzewi.kom w roz-
ma,HYJ ch w ,tym celu 'Zial:mp!ro!wi,z,ow.a'nych poJ ,skich 'olchot-
l1iczych fOl111lLacjachzhr,ojnY'ch, bo gdYJ by ,og'r,ani,c'z,en'la te
mialy bye dzis wz,gl~,dem l11i,chzas'tos,owane, zami'3.lSt na-
~rod niekt.6rym 'Pi:izyz'I lI any,ch a nie udzielony;ch, to wszak
byl ,ClZaSi U[plrzedzi,e mn.ieo t,em w chwilli ha'rdziej s.t.o'so,w-
nej i lO,d:powiedlI lii,ew tym wzg.l~,d,zi,e zalstrzezenia w6wczas
poczym.ic. Prasa z,a,s, 'jesli ohocLzi' '0 sai.slo.sc ia:-z,etellI le1rak-
tOW,aJ 1lieS'PI I '.aJ wy,pow1nllloa byl.a zailllrteTe'sowae si~ I osem
i,atrybucj.ami moli,ch b. lQ'cho'tn,j.k6w zna,cznie W1czeSniej
iwY's,t'qpie z. komenhalflz,ami w tym pnze.dmiocie 2 l.a'['d te-
mu -wste;cz, gdysmy, ,roZipo'Czyn.a,j'l!c w.a.l.k~ na fr,o,ncie na
gl~boi~ich tyt.aJ ch wliog.a, zBJ j~oiby.ti \rJ s,zyscy jedn,e1i1 pr.a-
gmentem - zwyiCJ ~~,twa. Zamieszcn~,je bo:wi.em ,dzis ..1.e.::..
~o !~?'~'za,jll. U'Qlta'tek, .k:wesf.}0I 11uj't1cyoh T1a\c;~imnlenli.a me;'
ann)l .t siWitellidlzona,olWo'cn,osc pr.aJ cy jej na froncie - ,0-
pr6cz I f.e,g'o,ze \\,..y.r,za,cLz.a.lo'ZY'W!d~b. zaI Sd'I UI i'Oln:ymczlonlwm
tejzeaJ m.ji, D,ai\W,ca j.esz:cze ,dom:y:sJ 'y, ze hyla to f,o.nmac~a
WQ,g61 e jla,kas s,zkodlirw,a,a :n.3lWet wprmrf: wnoga inrt.eresom
po,J ,skim, ,s!kOTlO ,an;uoez,ag.oS!luzby w l11'iej,,an,i 'l1",ang~i11~emoga,
bye UZI l1iawane w ,a'.l"mj1. po:1skiej.
Wyj,a,sna.a~<\ic bTlZmienie noo't,a1 t1ki, w dalszym cia,gu '2)a-
Z(J 1,aCZ13.I ffi: i1"Mll~i, 10lttrzymane rw mojej af11I l1~za w;alec!ZI I 1o.sc,
maja, .z,aJ Wsze moc OhOW1ia,.z:ujCl,'c't w tejze ,armji -li11lJ la iTZecz,
jesw. Slp:tiaJ wadoty:czy wst~lo!Wania, zwlas'z>cza w czasie PO" .
k,ojlU olcho'mlikow, aajmy 111/3, ,tOI mojej.a:rrmji do W'o1sk ',regu-
lannych w.()g61
'
e, 'W ,tym. wyp1a<d:ku wiadiomem jest 'pOWlSlZe"
ohn.i.e, ze wyma,g.ane fa,: o,dlP,oI \V,i,e.dI 11Qe 'OI by.W:a'tel'S~'Wo,'kwa-
I :ifikac.je za'W<od:olwe, cenzUJ S na:t1lk<o'WYii zl11,aiomosc j~zyk.:'l.
PoriJ .i~,aja,~iP1orwyz.slze, 00 ,stresciJ .em, rw I lwltlik111lZjli nald-
mi,eni,am, ie kaiZdy z mo1ch b. 'oHcer6w i Ztoll111erzy zdemo-
hiili
'
z,oI WaI 11y,chzwlaszcza :z ,po'srod tY'oh, co fl,e mna, do P.ol-
,ski p;rzy1byI i, mi.d I DOiZnO<SCz,a posredi11iiI C'tJ Wemmoryem, jako
b. cLow6dicy, zwr6cic sli~ w ,tej spr,awie do -odl11osnyclh
wladz po,liSki,ch. Dotychcz,a,s ,jedinak wprze.dlrnio'c1ie, POTU-
SZO'llY'ffiprzez WaiTI stZi:ltwlSlki "Prtleglqd Wiec.Z!oroy", a prze-
druiko,w:any PTZ'0Z "Ra!lliniiC~" bti.alol~'1wlca,w Wilnie, n1J kt s.i~
d'D mnie nie zo:wr6cit
R6WU1liez i ja, diDDow6dz;t:w:a WO'jsk P.oLs1dc:h nie zwr-a
calem 's.i~w I t,ej s/PT,aw;ie, !ponlewaz zn,ane mi 'Sq wy,pa-dki,
iz oficerowi,e z p-osr6d moje~ .ail"mji, oQclZY'Wisc.iePOsil3:dajq-
cy loJ C1J powie1cLnile ;pod kL11iJ dyttnw~~cLem 'kJ wailiiiHk.rucje, slt1r
zy:li .i dzis je,sI Ziczelsfuza, 'W' M'mj1 :pOI lskiej.
Mam wi~\c po.d,staw~ urbrzymywac, ze wlliacLomosc tak
pohopni.epr,ze,drukow;al11a pl~lZez "RMlniJ c~" z "Przeg~qd:u
W,ieCZiOlrnego" w WlaU1szarw.i.ejesl i1"6w.nie llJ iescisla, ihala-
mU!tna, iwymaga wyj,asnien, kt6lre <l.all,emip'O'Wyze?, 'zpro'~
sbq 0. zamies~czenie ich w d.nllk,u.
(--) St.anisbw Buta:k - BallachowJ lcz.
Gen. ppor.
ca 1~il';.i %S't~1eodne. zakolklZ~ine .zosta1y w dni!u 18 mall"-
Obecn'a . f z. mem pod1?Dsamapc'koiju.
z rZ~du.ap1tula Krzyza Walecznosci jest 3-ci
q
2
1~szahyla ~woI 1~a w Estonji w,oo. 1S.XU. 1918
ga w WarszawI e P J ~ r.
6. I I I . 1921 r. rzez ,gen. arosJ awc.ewa w dn.
wreszlCie 3-cia 18 mar'ca 1931 - 10 . I ' .
czenia wojny. . r. w -OWelc1ezaJ kori
N aJ dmieniam, it kazda I enit .' K '. .
Walecznosci b mo' . A .. 1 5 ~ao]a aWaJ lera Kr.zyza
'fez i !k'. J e] rmJ 1 zaW1era powyzsze dane jako
dl . rrz
y
a.~ama ,rycers.kiie. kt6ry:ch jest ~dJ Z'ies~~ci I kt'
, a lJ 1ormaI CJ 1czytelnJ i1katezpodak Bl"zmi
q
on~ tak: "ore
1. Wiara w BO'l!a SP'l"aW'di' ' " .
cechy pra..vdz'iwego Ryc'erza. I e! 1WO'SC1m~stwo oto
2 N' . .,,'
k
'. '1' 1mrozp'O'oz~leSizwaI k~ z wrogiem zwa1cz wsz' 1-
le z 0 w samym soble. ,,' e
3.. ,,~a n3J szq i WaSlzq wolnosc" _ ,t '
SZ3J UU]W1~Cwalnosc tego KrCI J ,]''Uw kt' 0 nwsbzehasio.
4 Bd" . d " I orym prze ywasz.
, . q z SWI aom swych az~nn6w " t' b
TI lesc wszy\stki . h k, k . r" oraz ~o ow Clidzpo-
, . e I e OtTlse, wenc']e.
~: ~~~kny .czy? jest. I epszy od najpi~kniefszY'Ch hasel.
be:z uzytb~ wnmuJ or~za bez potrzeby, <liteIi nie chCYNa';
7. Dmie]' p.r,zn.ba"czyc'nd . '. .
"" , 5 yz 1 sam me ']esl ., . t
8. Nle bu:dUJ iszczes.o 0., '. :s'. s" " :~ y..
9 DI k 1 la Swe..,ona mesZJ cz~SC''UJ iTI nych
brate~. a a'wa era Krzyza kaildy wuerzq'Cyw Bo,ga jest
. ~O. Smierc w boju w ohron'je Krzyza jest dla rycerza
naJ W1~I ks.zymzaJ szczylem ina1!'rod
q
.
2;e kdwKojon~~ilq ikomunisd i i'ch agend wysta.p!ili
przec W 0 rzyzow1 b. mo,jej Armji. _'
tych ' ;' G :~a~d :Y~o i::e~tk~ym;~e~ walk. na'szYG,hpodj~-
:.~ si~ zde~askowal.i. ~oz~oHlo :{o~Yn~es:~rie~~~:~f~
, f;I w por~. 1 Odpowledu
1
e zabezpie.czenie S1~. A wi c do'-
ty.clczas me wydalem jeszcze za,dnych dyplorm6w~n t .
ml8.tSit zebrana lostaJ a eWid~ncja 0 kalldyd'at<lich ~ p:z;-
56
gotowano tez I egHymacje. Osobnicy zas, kt6rzy ze zlej
woH, pl1zez nieswiadoilTlosc ezy tez z ch~ci zYSlkudopus.ci,li
si~wykroczen, znaleili si~przed obliozem s'PrawiedliwosC'i.
P,ooiewaz ostwtnimi czasy trafilem na sla,d wywohnia
dys>Oinansill pOI l1l!~dzymnq a wojsikiemj gdy niep,o'-Nola,ni
pseudo - delegaci iac:z~I i na w1CI J STI q r~k~ s.zikodI iwq rob'Ot~,
zamknC\:lemw dniu 5. XI I . 1931 r. 3-dC\: :kap'itu1~, przeka-
zuj~c na mocy llchwaly calC\:spraw~ Komisji Ukwidacyj-
nej Kapituly Krzyza b. mojej Armji, powoluja,c do niej
~zereg zas:luzonych b mooch oficer6w oraz koleg6w - ofi,ce-
row, k:t6rzy juz nieraz mi pomogli i tym razem pomocy
i wsp6I prCI J CYswe,j nie odm6wiH. N otatk~ t~ zamieiSzozam,
aby spro'stowac r6z11oTodne fals,ze, krqzqce znowu doo!kola
mej osoby w ZWiC\:Zlkuz Kapitulq Kr.zyza Walecznosd
b. mojej Armji. ;..
A oto faUy co do teg,o siwierdZio.ne: 1 ) Armja OchO't-
nieza Sprzymierzooa moj ego imienia istniala. 2) Do z.wy-
ci~s,twa nad bolszewikami ,si~przYClzynHa. 3) Dow6dcC\: tej
Armji falkty:cznie by1em. 4) OrdeTow, nagrod, odznak i me-
dali iadnych nie otrzymalismy. 5) Najwyzszym i jedynym
ord. rem -tej armji byl Krzyz Walecznosci, 6) lC\: najwyz-
SZC\: odznaka" ze wszystkimi zasluzonymi wsp6ltowar.lysza-
mi o.roni rozsianymi po ca1ym swiecie pOldzie1icsi~pragn~.
Powstaje tedy PY'tCI J Die: komu to mO'ze'Sz:kodz.ic i wczem
przesz.kCI J dzac?..
Po zatkoriczeniu wojny ty<siClicnajwaleczniejszych bfi-
cer6w izO'lnierzy otrzymaJ o tM Krzyz. Z wydaniem Ni~k-
~,zej ilosd zas,tuzonym zmUiszony bylem porwstrzymac si~
z powodu rOZpoczE;tej w6wczas na mnie i 1udzi mo.ich na-
ganki,pmwadzonej w prasie, Sejmie i wsr6d spoleczen-
Sltwa, jUiko lei naskutelk prowokacyjnych wysta"pieri par-
tyzandkLch, kierowany:ch dloniq r6znego ,:lUtO'1"amentupo-
Htylk6w i domoroslych przyw6dc6w - ataman6w w rodza-
j'11: Sawia1kowa, Difgof-Derentala, Fomiczewa, Gnilory-
Do,wa, Er.dmana, Pawlowsikiego, Wajniuri.skieigo, braci PI a-
tonowY'ch, Titutiunika i innych.
Wiele szkody wpracy pOllwjowej uczY'nili c.i wszyscy
powyzej wymienienl'i, [M6rzy nast~p<I lie- zbi'orowo - zna-
lezli si~w Rosji u So-wiet6w, dla kJ t6rych wlas<I liet~robot~
wykonywal:i.
Ki!llkadobrych lat po!trzerba byla na to, by pra~N'da
wyszla na wie;rzch i perfid:na, proiWokacyjna praca komu-
nist6w zo-sfala ujawnioilla.
Strat jednak z te.go powodu nam zrudanydl i oHar po-
niesionych nie juz nie zdola pa!Wr6ci6. ,
o.d nowyJ oh ws,zatkie tendencji pll"OiwalkaJ eyjnychI DtU-
sz~ si~ zaa'"e'kurowac. Uczynilem to w posta:ci odcz.yt6w
mckh, wyglaszanych przez rad,jo. Wr6g.s'trawi6 tego nie
maze. Prawda w o'CZykale. Calym. stekiem"Nulgarnyc.h
p,lote:k Uisi,luj q wrol~owie pr.zesZlkodz!c w, rozpowsilechnia-
niu rookh oSibrze.zenpod adrelsem komuniHt6'\v I do lej roo,
boLy komurn'is'ci znowu usHujq wyzysikac zyd6w.Wi~c pad
i,ch adrersem rzucilem fei: slowo p1."zeslmgi. POlllie,wazlilSty
moj e do pra.sy iydowskiej ze -sprosto'wa,niami oblttdnych
fal:sz6w P!1blic-y'S't6wi dziennilkarzy zydowskich nie byty
dQ,tychczas zarniesz,ozane, b~d~ zmUtsz,ony, OPil"OCZpTZe-
str6g w tej ks,jqzce ,zawartych, wystqpic do nich ze specjal-
nq odpowiedtziq - zrodlOowqi w-yczerpujqcq. W gazecie
zargonowej, wycho,dzqcej w Bialyrnstoku p. t. ,!Unser Le-
ben" z dnia 17i 18 XI . 1931 r. - w okresie odczy1.6w wy-
gbszanych prr'zeze mnie na Kres3J ch Wscnodnich - po-
mi~dzy innemi insynua,cjami inapa.sciami na mnie byla ta-
ka notatka: " ..w Bia~ymslf;oku znaljd-uje si~ pewien ,ba'la-
chowiec, cnrzeso1janin, je:zeli potl"zeba b~dzie, wymienimy
jego na.zwisikot kt6ry przyjmowal udz.jal w pogromie w Ka-
mieniu KOSiZYl'!slkimi on opowiada, ze w pocz~ku backo
BulaJ k . Bala'chowi:cz r:zeczywiscie niepozwatlal robii6 po
grom6w, ale jak zaj~lismy Kamien Koszyrski, to on po-
wiedzial "rebiala daj~ warn 3godz.iny wolillos'Ci, mozecie
r,obie 00 chcecie TyLko nie wi~cej jak 3godziny". Ot6i
j ezeli taki ochotnik bY'lej mojej armjli chrzeScij alllin,kt6-
rego nazwiJ sI ka "Unser Leben" nie p'o.d~je, a zabstrza de-
kawosc ozyteln~ka; ze nClizwiJ skojego rnoze na zC\idall.jePO"
due, wyrazaJ Sii~w ten spos6b, to mog~ smialo pOlWiedz.iec,
ze Moby to nie byl j eSli:prowokatorem I Ulbfakrtyoznym po-
groms,z.czy1kiem, kt6rego naJ tyonmi3J st trzeba oddac w r~e
wladiz bezpieczenoStwa. .
Nie moglo bye n3J Wetmowy 0 wydawaniu prz.eze mnie
trukich rozkaz6w, co mog~ udowod.nlic faiktami i szeregi0I l1
swiadk6w. ' i:, ' ' ,: I
Kamien KoszyrSki by{ zdobyty przez moj e 2 grupy
wypadowe w dn. 12.I X. 1920 r. Grupy te mia.ly n.a ~elu ~o
l~tlZenie si~ z zrj,elonymi oddzialami na Stochod!zle 1 OdCl~'
00iedrog:i od.wrotu b.als:zeWii!kom.Plie'rwszq ,grepq do~od:d
wtedy rotmist:rz DaTs~d, c1rtt~a,- p'p'u~k. PawlOWS~l Self-
gJ j'USZi dow. oddzialtU por. Wojuliuiiski - zyd. <?ddzl~ly te
przeszly przez Kamlen KOlSzyr~ki niezat.rzymU:J C\J ~rsl~j ~a
l11irn:i wllctkly si~jelSzcze ,oldls.t~pUJ etce 'o~dz'l~alys.owleck~~, J .a
z gMwnq ~rupq w;ech3lem do Karrnile:lll1'aKo,s.zyu-skle~o
14.I X 1920,:'0. W mi,as.teczku sp-otkal11Ybylell1l przez delegacl~
ZyJ dOWlSkqz chlebem i solq. Kamien Ko'szyrSl~i p!"zedst~~
wi.al widotk n~d~y, zn~sz<CZe111ia i r02J paczy. Ple~w9zy mOJ
ro.zka:z byl - opatrzeurre Ti~!lmychi .i,chew:a'~1.LaCla: nash~p-
nie kazalem wydac zywnosc zglodntalym mleszkancom ~ez
r6zn~cy wyznania. Gdz'iez tedy ten rOzlk~ ? "trzy~odZl~
nem pohuJ aniu"? .0tern. z.res:ztq C:Obylo ,1Jak ?~l.o m~ze
idzilsia:j powiedl:Zleelkap1tan Stamslaw Lts" BloTI :sklt ktory
byl w6wozas przyJ d1zie;lonydo mnie jake of~tC'erNaczeln:-
go D-,twa iz plUJ lonem zan,daml6w hral udzla! .w tym ra)-
dzie, ~dyz po WZi~ChUKam:enia KOJ szyr~dcieg'o1 ~m?colWa-
niu si~ w nim, jes.Z'cze za ,,?am~pJ ."zezktlka dn~cla,gn~ly
bandy roZ'birf:ychwojsk sowI CJ cklC'h.AdreiS p. ka.pltana S~a.
n;is.taiWaUsa - B!onskJ iego pI OldiaJ j~: W,aJ rs:zarwia~6 .P''UJ 1 ~pl~
choty. Przeciwko tej n~we.i aferze .p:0iW'OikacY:J ne1 dZlenm"
:karzy 'z "UI llSe,rLeben BtatotstolakleJ wyls.tC\UJ ll~na .,dfOLg~
sC\dawq. KapHaJ I l Us . Blonsik,i bred ~y?ny udzml we
Wlszystlkich moichw:aJ lka'ch, WYP3J cL'kach 1,r.a,da,cn: Fa~?ow:Y
art~.ul je'go pi6ra p;t: .,Ba~aC'ho'Wcy- Zd~~yJ C1,ePmska ,
drttkowany byl w mlesl~czntik~ "Na CzataJ c~ w 1929!'oiku.
Lisht mego otwaJ :1tego do SeJ mu, rZq~u ~Sipoleczensrt..~a
gdz'ie jest mowa wypa:d1kach w Kannemu KOI szY'rskl~
i PinsJ ku tn nie podaj~ ipra:sa zydowskat k,tara uikazame
si~ go rOlZmyslnie przlmilczalat b~dziie zmuszoll1a z tyrnze
r07:myslem do niego powr6c:c. .
J a zas powtar:zam ZI lOWU, ii, jaJ k W OlCzy,talk i za oczy
iedll1akim dLaz)I 'd6w by:lcm. Tych, 'co ,ohciel!i I dluzyc ill'mni,e
_ przyjmowalem. Nawet .zezworlHemw P~ns:ku sfc~,owae
pdk zydowSika pod dowodz:bwem p<;>,r. ~e'J Hlna. Mlalo .ze:
brae si~ i stana.6 700 liUJ dzi- z,gtms1J loSl~- 70. Lecz 1 Cl
nawet etoho'tnicy W okrl"S'lefor.maiOji paraJ dowaJ H W Phisku,
59
nn fro~ci~ zas.. iw miaS1te'ctkach' p~zyfron.fowY'ch o W kt6.
~ych.m:e.h b:on~c 1udnos,c 0,deks'cei~6w marU!der6w nie byio
lch .J akos .wI I dac. Co. za~ dotyczy )erdnostek pOljedyticzych;
~o hczba lch byla, nlewle1ka, '1eczoddali oni rzeczywiste
1 . znaczne. USlugl W :vaI J k~c~iwyw~ada~ch--- tyoh zyd6w j a-
ko zasluzonych ho)ownikow wspolnery prClJ cytraktowano
z ~1alein~m p.O'wa~aniem. 'Byli tei itm11'ie i' prrowokatorzy,
klorych na.zwl'SJ k,j ak to cZy11li gazeta ,iUns'er Leben" BiaJ o-
sto'oka nie tl'lzymalem i nie t,rzymam w tajemnky. Aoto
p'rzyklad: . .
. '!I miesiqcu !i~'cu 19.20r, zOistal aresZ'towany w Ko-
bI yn.1 U przedstaWla 1qCy Sl~1ekarzem, a faktV'C1Zuieby! to
kom
1
sarz boI szewioki 57 dywiz.ji niejaki Bl"omber~ yeti
S~emberg., :oqem z Warszawy, kt6re~o oddalem wladrz~
pO'd.Sqd l,s1edztw? Wsp01;lTI ianY Bromber~ oir~aniz6wat
,po~lOmy Z,VdOWlSikJ e, rozpaja.l iolirieny na fronde, alko,ho-
Cern, dZll.al~J q,cv-: m'!sl i~,strokc.iLsorWie,c:kJ iei. Pomolc:ni;kaie~
~o SawlOkleQo 1 2 zolmerzy - uietych na mieiiScu Q'waJ 1tu
1 . rabun.ku ()I koloKob;ynia mzstrze1alem jei.im6j adjutant
Samo w - Gro~~'~W1skt,pI ~'zedfrolltem meQlo Qididzj.atu..,-p~o~
t.okul :r.!zek1l'C1 1jes.tdo d)TiSporzycji; DfuQlinl '~9-kimpoi1
r
r01l1-
W7:c~v~':m.okarzal si~ dow6dca oddzialu" paif~zatisk;e~o
W0~nmnSikI .tez z)'ld,.kt6ry na-wet jut po zarwaTciu pokoj~
pOPlsyw31 Sle :swy:nu w~t~p,ami j,partyzant:zkiimi", a.Pial"
tp,rn.prz!<:7.edina sluibe do sowietow do C'zerezwvoCzajki
1
dy
""Z wed~u~ 1cihinstrukcii prcywa,dzH na wlasnq r~k~par:
:yzantkfc 1 uTzqdz.al pogromy. To Sq faMy.
, . J ;:1.zas zarpytvw,any iut po zakon'ozen~u wO'inv jako
sWlac1ek przez odI l}Q1C',ne wla,dze W srorC!-w;eprzes:t~'StW dg-
knna;,V'ch przez czlnnk6w bvlei m()ie~ Arm,;; zeznawalem
t.ak. J oark0 tern swi.adczy przytocz,o:ny 'Pr.otoku!zez:n,a:nia:
I fD~ia.30wrzesnia 1921 r. zostalemwez:wa:ny wd1J :lr~k.
terze sWladka przez S~dzle'go Ok:r~g'()1We~ode1e,oo>wanen.o
I d . '1 d 0 15
(,oprzepl"owa zema se' ztwa\V1S~pnego w spra'Wi~.prze-
st~pstw do~onainych, prz~; . czlOnik6w" bylej trlojej' armfi
na podstawle czego ,ako sWlad,ek - zeZna-j~co na:.sJ t~puje~
Nazvv.:arn sit; Bulruk - Balachowicz StanJ islaw, .synNi~
kodema Ml,ch~l~ l~t .38, wyzn; rzym. kat6.J .. ionaty, m'odi-
w-' zierni K.O'1 9;Q'Slkl1 ) pow .. Bracla,wskiego'" gmit]'y~Widle,
60
ohywatel Rzoozypo'Srp. Polskie-j, wyksztal,ce:nie' sredniej
profesj a przedwQlj enna a,granOJ ffi, zamieszkaly: obe,mie
w PoW'sinie, willa Gr6deok, gminy W,il.anI J 'WI SkJ iej pQd sledz'
twem j sqdem nie bylem.
Dz:ial.a.lnosc moiq ibylej moiej a:rmji dzie1~ na okre-
sy: P.ierwszy dkres: OI kres poW'stania kadry mojej armji
aJ I 1'tybolszewiakie,j, przyb)'lcie j ej do Polski, reorganizacj a.
Po wylecze:niu ran o~r'zymanyoh w walce z nienic,'lmi na
CZUld~J kiemjeziol'\Zewdniru 5 marea 1918 r., gdzie-.valczy-
lern jako dow6dca 'P,aTtyzEl.nckie~oodd:l'ialu Pu:nina, nawiq-
zalem kontakt.z forrnowanym 'polskim dywiz,jon~ w Pio-
trogrodzie, przez p. Prz)T'S'ieelkie,go,w kt6rym' sluiyl m61
brat J Ozef im!l11' oficerowie .:- wysrtaraJ lem -si~ oprawo
J ormowan-ia kOl!1nei~opurku;ze starych mO'i~h ..iolnierzy!
kt6rv sfonI l!owa,lem vi Ludze wc;eliwszv, po! dvwiz.jonu
po1skilgo z Pio:tro~. z oHcerami Dqbro'W's:kilm.]30gdanem,
J erzym DCl!broW'skiim' P6lj anem, Cha,dynolWiczem;, Safary-
nern. J odlko Nar1kiew'i.czem, Sz,umskimi'innymi.
Wieks'zosc pu~ku srtanO'W~lipola'C'Y kresoWi, bia{orusi
n1 irO'Sljanie, ktorzy mnie mati i ,dziala1no'sd' vi P6lnoon e-j
Annl1. . . ,
W pa~dziern;iku 1918 r;P'U~k wHc2'J bie 470 s'zabe1 po-
bilWl~'zvodd'zialv 'kOimunistyczne, przedosta:lsi~ w6wcias
do PnlTI '()I cnei Armin forntowanej w PSikowiep.rzez Gene-
rala W ::1,nrl ana, cLokqdz pu~kiem w ram,dze rofmiiSfrza j a.z-
dy p"7,ybylern. .
W cz:alsieo,feniZY"V'Y bo11F,ze:wii1ckiei, po wyi,sc!i'1.lniem-
cOw. kiiedy to armia Ge:nerala Wandana pierzchla razem
z niemca.ml i ge:neralClJ ll1irosyjsknemi, ia, sk1\lJ t)lwszykolo
siebiedzie1niljszy ,element, p~zvielem hitw~ z bolszew1ka-
mol. uderzvwszy nFlllp,ierwna i,th tviy, a.zcdemiui wys1~-
ty:tem w ohrnn;e Njel}ryd'~,olosC'iEst6nH odsameocmiil.'da
Ne;gtbUi~enaW erro RZ do Dormd.u:,byle1ll 'Po~zatkol\vq si~.~.
kt6ra da1lamoznooc tworzvc wofska 'estodskie, a iatem
i talkowemiprzesi~em do' 'kon1rbofenzvwy, . oozyszGzai 8,'C
siktitecznie ten~ny "EsfonHbd' bols:zewik6w .- za co' 01rzy
rnaiem szade 1J 'odpulkO'W11ika.
2 marca 1919 r. bylem Zffit1J SZony po>dp0'rz,\dkowa6 si~
~en. Rodzia:nce, kt6r'yprzybyl do Es10nji i9rzyjqJ dow6dz-
two nad wSizy\stkfemi sd!amli u:twOIl'Z!Olt1 I.mi 2;. Itd.syfsikiiC'h 0.&
dz,iaI 6w, tworzacc P6tnoooy KOTp'USi zostalem rnian.owany
inrspek!torem j azdy korpusu. a borat m6j' J 6zef przyj ql do-
w6dztwo konnego moj e,go pulku,. I
10 maja 1919 r, otrzym3.lem dOW6dztwo wypal1o.wej
~ru.py, zkt6rq od Narwy zaj~lem 13.v. Gd6w, a .jui; 29.V.
P1S1k6w, glOlSzqc ,demOibilizaJ Cj~ czerwooej .armji; 2J demobi-
lizowaJ WlSzy ikHka ,dywizji armij hollSze"rviokiej 'Ulbworzy-
lem w ~skowie dywiZ1j.~,lkt6rej bYJ lem ldow6il~q, a zatem 16
f:Y's.kOorpus ochotniczy.
Za walki te otrzymalem Old J udenicza ikoalioji rang~
pulk,oWl11:ikai geat,er:ala i n:ottnin,a.oj~n,a d0iW6dc~ oddizliel1nego
'lwrpusu N.r. 2.
. J aJ ko dow6d:ca Psko'WI Skiego okr~gu wojen. zezwoH-
J ern na formowa'11ie polskkh bataljon6w w Psko'wie eelem
przesylamia ich do kraju l1awet w polskiem umundurowa-
niu,
PrzeslaJ E:."rrl I qcznik6w dla na'W'iqzania kontaktu z Pol-
sk
q
Armjq, na'wiqzalem sdsly !konta.ld z E;itoI iskim, a t<llk-
ie Lotewslldrn rzqdem i :lrmja,m,i.
Wsikut'eJ r ,ploffitylld n'ie zg,a1dzaJ jacc si~ z zapatrywanJ a-
mi J udenic:za 23 slierpnia 1919~. bylem p~I Z'ez intryg.i ge~-
maJ llofH6w tlJ Suni~ty od dow6dlZtf:wa 'ko'1"pusu' iz gat'iStk
q
ka-
dry m.oli,ohochot.nik6w kont}'1!luowaolem dalej pa.rlyzail1~kE:
broniqc teren6w na gran icy Lole'W'slko-Es,tonskiej at do za-
w:alroaiiapioilmquEstiOn~iz bo1szewiJ kami, ,
W6wczas r{)i~orzaccbalem ,giI 'U'P'q1200 iudzi, krorzy si~
nie zgodzHi zilozyc or~i;a PO'11iewai ocLdzial ten lI lie chcial
podlegac na terenie Estonii (z ,powOI du sW'oitc:hpoI Hyc:z.nych
zaJ paJ trY'Wan) rOiSyjsikiemu dowQdrZJ twu.
Nawiqzalem kontakt z Bi.alorUJ Skim rz~delJ l1, nazwaw-
szy oddz-ia.J l hialorusikim, ma,jqc na celu bmnienie kres6w
w mySl zapMrywan polsko-b~alorusikich,
W l'lltym 1920 r, przelkonalem si~, ze przedlSteuwioiel
rzqdu bialo'r'USkiego pulk. J ezowi.tow usHuje narzucic ~od-
dzia'lowi Hzjoll1olJ l1j~ru.')ofilskq przewaznie genmal110,fii1sk
q
- zel1wa,lem z taJ kowym wszeJ 1ki k0'111flkt i posiadajqc
w swo1ich szeregach gorHwych pat.rjot6w 'P0'1a1k6wja
l
ko tei,
hialorUisin6w i rosjan 0 polooofiilskiI Dr ,pogl8idzie ib~dqc .
w kursie dzialan 'woljennych na froocie ze 'strQ1ly projetk-
towaaJ ,ej j'1lli: w~ ()fenzytwty''&dl,s;z;~ow, $propono:-
i' ; ;eniu moich ochowikow p~zed.
w3J lem swole UStU~l w .m
Ryd
kapt. MyslZkowsklemu
stawioiel~ po~sklm ~l k;~u w Esrtoo.ji k~orzy
i ,robmisl:rzowl ,Bog,udsa\~sd -"'wem nt'\,lsikiem
,
zawlado-
'. Z O'WO ZIL l~~ 1k
O
,
po porozumlemu.sl~ 0' e 0 oddzia:l'll do Armji Po s lel,
mili mn~e 0 przYI ~c.1U ~l~~g ozwolenie na przejazd przez
w trak~le ~zego ot;:~~920 r,Pbylem przyj~l:y przez gen~ra'
Lotw~ 1 dma ~ma alem dow6c1C
q
grupy _ P~zYJ 5ty
la Rytdza-Smlg1ego, zo~t 01.- . ' nikiem [ uZbrOJ lmlem
h 'Z calkowltym el1\J willpiU 0" , d 1
z onoraml' , 'd Brze"'kiej celem reOl'gamzaJ cll 1 . a _
p,rzybylem do t~ler, ~y orzy.~zy z mo'jej ka:dry ip,rzyby-
~zeno fO'rffiowama
,
U w, d ;-:.:-!:,
'" 6 h'k . - kadr~ yw~ .
wajaccY'ch fC: o~u ?Wwoi~k polskkh z pod K~jowa, :v~z~-
Po co m~CI U Sl~, " fronc;e zao.fiarowa,lem w lmle:ruu
wajac
c
groin. q ~.k~ua,c'J ~?a
UlS
"U
n
l: 'wobec czego bylem na-
'h ch tm ow mOJ e It 6 I "
SWOlO ,0 0 1 .' ako cl(lWodca grupy i .wstalJ .e~'LPJ :~.-
ty<:Mmast wys:,y J ..,.. $~i~zacz~, zy ~og dz,":
_gjjglgU=dO~1:!:t~.~L=~ ..~ . na sia,c~1 WY's,tupoWloze, otrzy
lal'11!()I sc
,
po w;:l3J dowamu Sl~ 0 w slron~ Czarnobyla, Gor-
ma~em zaldanle ;na.:Szero\V~rnZlaymanianiep1"zyj adela i PQl~q.
. .lo' 1 - CC!lemPOWSL R b L
noslLc;J POa S'k I fskiego z grupq pulk Y' alKa. .
ozema ~1"upy ge~" 1 0 " b()l'ow<:\: dzialalnosc
Od tej ~hw1J h z~ozC\:l~ SW~liq .ra:~dzi,wie za(;z~lem
w obronie 0J czyzny, 1 ad teJ eh.w
h
~.fi:cer6w led narwet
zaznaJ clZac nie tyl:ko m~stwo mOL; ..L m'lc>tdz'ysob~ wia-
o h ." ..Y SP01 0'11.y'00... .... wsz'\nl:ttldch SW!()1,O ZOimel/. . I'
J- t i sHn<:\: dyscyp olnq.
rql mi1lo.sci
q
,. P;aJ ~J o~yzme~ 0 1 prowadzB a,g1J tacj~, szerZqC
I \miewaz J UiZm,~TZY'J alOle .. , dOWiSkawyraznie i Olt-
panj~~ wsro~ ~ludn~~c:~:i l~~~~:~ac~ wsz~dzie w0.wcz~s juz
war,Ole sprzYJ a a w ,6', e' sl'rony poslad.aJ <\C W
Ok" P 'Skl - J a ze S,W J ~ I
na me Qlrzysc Ou. 'L iych oI koHc, zdemo-
' ,. d' procent mleslZiKancow 0 .I.'
sweJ armJ l uzy ych " ~lChna b~ly bolszewlclKle
bOl' " takow' pUSiC1Wi')zy" J ,. b 1
,1 'liZOWatetI 1, '. 'g''!: {mow na nie:korzysc 0-
ja;lm ronttrwywlaJ do~cow 1 a. 1 a
h
.. 'a,doiWcOw mi.alem
szewidk
q
, Na ~st~p:e przik t~~ub:r akcj~ bolszewick
q,
moimosc parahzowac wsz~ q ? I " O<nrn"\Mn unie-
'k 'm dZlaJ amom 'woJ ow J " . 1
s1kierowanq przecl'':V' 0 m~..:o ek imajqc nawet jut po-
mozl~wialem rozaJ ~t~an1~et~ko ~ia:.lem moinosc w.strzy-
moe ze strolI lY wloSlclan, n .y. ...' J ' aJ k to stwier-
,. ., I a lecz J U:Z na WSL~Le,
I nywac mepr-ZYJ a01e 'I "'FWlialem szybkie posuwa-
dza';q komuniikaty, sbe UJ I Hemoz 1
nie si~ naprzod nie'pfzyjadela, dziaJ afem jedihoozesnie
na tylach! I krzyzU'jqc CI Z~stOjego pIamy; ,
"TutaJ za~naJ Czy~~nusz~" z~ponieWaiwszystkie ohwi-
~le?ta czlonJ ww mOJ e'} armJ 'l, J ClJ ktei wezwanie mniejailro
sWlad~a~.iP'ochod~q, ze s~rony Zrd,QW, ktorzy tendeneyjnie
starah Sl~oska,rzac annJ .:> ObWlnl<l'J ':l~J '::l" , "d " ,
I
' l . , .'t'~ , ze ona J e yme
C zI alala na tY'lac:hpolskie1'armJ ' i i to tyliLo '1 h
b k ' ' . K W ceac ra-
, un, u - ~u:sz~ na WLS~~piezaprzeczyc i zaznaczyc czas,
o~ka.? a;rmJ a zaoz~la s'1~wrogo UiSposahiac WlZlgl~,demzy-
dow 1CObylo fak,fyeznq przyczy;t1q ku teron,
a, to t pierW'lSza: P'1"~y, ,eofa.n'il;1s:i~armji pOI I sikiej c1qg-
n~ly ,SI ~'p:O~WOI ~y ohr~es,cJ :J am,uOl~kaJ 'l:'cYlOhodnawaly bol-
sze.WlJ ok1eJ , zydow zas me' byI o,
'P~zewa:i:nie I n-?~~li ~raju przed inwazjq b~lszewictkq
ochotmcy - chrzescI J ame, zyd zas hyloka1zem r:zadkim '~
fen?menem, Uc~~kaj,qc~~ niewo:1i ,bolszewiddej i przyby-
~aJ '1,('ydo armJ l 1lJ Cleikmler~yillieh wciqt na ustach entu-
Z J rustyczne tydowskie przyj ~cia urzq.dzane bO'lszewi[mm.
Trzeba, bylo, wvdziec i rozumiec ja'k to olddzia.lywalo
na U:S~OSObl~D'1e 1 olgalny ,nlliSlfrojocho1tnik6w,i zadelI l chy-
ba roz:kaz J 1l~byl w staTI le powstrzymac, aby w cza;sie hi-
twy ktolko:lwl,etkszcz~dzil wzi~tego do niewoli zyda:
W ~eJ onl~ Czarno~yla byl zlapanyzyc1, kt6ry sl~ na-
z,wal LeJ b~, FlJ Sze:,P?s1Cl1dal bolszew1clde dokumenty, spot-
k~W1SZ~mOjoddZlat '1 sC\!dUI ,C, ze mado <:I zynieniaz bolJ Sze-
wl'kaml, wsk~zal dyzlOlka()j~wo,j.sk p'OlI !S.kich i o,fiarowal si~
za p'rzeWlOdnl'ka- za co zoostal pQ1Wies,zonyw lesie.
. W tym ,cz~'Siejeszcze zlCllpanokHlku i:yd6I V/, zaj~~Y'Ch
szplegost.wem, J aJ ko ochotn~k6w z Kijowaw oddzialach
bO'I .szewi:cldch,a .papiery ~dOibytew szbhach bols!zewiakich
wyrainie W1Skazywalyna ezyjq pomOiC bol,szewiicy !iezq. '
W .rozika:ZCllch ta1jlI lydl bOlI :szewiiOk1chkomisarzy byfy
n~st~p'UJ ! qce parag'rafy - zaJ kaZlUJ j qce >CizyllJ icj ak,iegoikol-
wleJ l~uClSI kulu~ reJ kwizyeji n z}'1d6w,gdyz taJ kowi s(:t glow-
n
q
sd
q
~o~~czmc~q d!a uiI 'I I I lJ j,i so'Wiookiej, ,jaJ ksi~ wyraza!i:
.w, o l?d zl~Z j ewrej skaj a eto aplo t krasno j armj i, inteligen-
CI a lwrej skaj a eto mo zg i nierw so wiet6w wsia f iaiest d o li-
na . z:ecz l1a, b~ri, uj a it: d.. ~pO'dnaz'Wq buriujarozum'lal si~
kazdy wfo'Sctamn PQlstadajClJ cycos!ko,llWiiek) ". '
Ci~zik,!: jednaJ k za~ste byla rola moja na froncie jako
dow6dcy, wobec faktow, ikt6rem przY'tQI Cz~t Nieraz ~u~
siaJ em juz nie W ob:ronie zyd6w, a w obrooi1ehonoru mOje)
oq~aa1iza(;ljiwajskowej r~zylkowac 'Swoja. glQ\Wl; .1.ha,unowa,c
bezw~~l~dnie i radylka.}me nagromaJ dzone UCZU:Clan1~lI law:.-
sel do zyd6w, kitfue zmaJ 'dowa.ly ujscie w formach mekoh-
drujqcych z .pralWetn,
Winnyoh, pojmanyoh na miejs'ou ieh przeSit~pstwa ka-
ralem dorainie, a ze tak bylo fakd:ycznie moina to spra-N-
d1...iCzaWlszei w !ka2J dej ehwlili zapytUJ jqC Uiczesitnik6wwa,l'k.
kt6rzy w wi~sz'Osci jesz:cze prze1:>ywaja. w aoozach kon-
centralCyjnych i OI CzekU1qna za'SM.on~ naJ gTQ>d~, chociaihy
w fO'l'mieuzysikania zalsl'ruzoneljSJ Wobody- lub do,wiedziec
si~ mo.t:na ad oficerow lqcz:ni:kowych Atmji Pols.kiej sta,I e
wOwiozaJ s rpr,zebywa:j<\!cyohprzy mn!je i w moim szfahie.
A oto i1chnazwii!&a je:den z lI lJ iiOh,to Owicze5iI ly porucznik
Mieczys:la'w S'kabOWlSlki, przeidiStawidel Min. Spra w Woj sk,
drUJ gi, poirUI Czni:kStamiJ slaJ w Us - BloriJ ski iPTzed~ltawi'ciel
. Naczelnego D-J bwa, fu'zeci - przeds1:aJ Widiel 8ztabu Gene-
raJ lnego puilikown~k Mosiewic.z OllJ iJ byli naolCZl11ymi swirud-
kalmi .mOljej :dzia'lalnos'Ci na francie, wy!dawamych prze!ze-
mnie roZJ kalZ ow, kar wymierzanych za przeikl"oiCzenia j a!ko
tez i beziWzgl~dnych me1:od stosowany.ch przezemnie do
kOffi'un'-is16w.P,TzesJ l:~p'c6wkaralem, dorainie, jawnie i pu-
blicznie, ploilk'Ompos.luohu nie dawaiern, J ezel.i ' V I rozgal."d-
jaszu ;biJ tew zawieruszyl si~ IjaJ kiisp'rzest~p'ca, prowokator
i inny jakis z,loczynca przynoszC\iey t1I jm~naszemu honoro-
wi, a przeto i Arm.';-i:Pol'S\kiej, to wszaik wi~ksDOsCludzi jest
za dl"utami iselelkcj~ ioh moZina zawsze przeprowaJ dzic .
Odpissy moiJ oh rozlkazaw zloZo,ne w swoim czasie w M, S.
W. ,przez ofiJ cera lqcznikowego :por. Sika!howslkiego sa, za-
WLSze do ,dysp<)zyajiosOburz~dow, a na-NerI :reldaJ 1roj i. Rozlka-
zy te najlepiej zaJ daJ jqktam wer.s:jom OOZlp'l1SI Z'Czanym przez
destr.uktor6w 0 dzialalnos'c1 modej Amnji".
Talk przed 10 laty zezn.a;walem, gdy mnie 0 armji. mo-
I jej, O1'I gatnizacjii czynaah czlonik6w jej zapy!ywano, Wy-
zn.am, iz dZlis, po 10 la:tach n1:cbym z tego ujqC nie m6gi
i mniei powiedlziec,
W 1:ernmiejlScu p'rzyto~1 ze ~dy w 1924 roku u<S'i:lo-
wano jeszcze raz oiSikarzy6 moi:eh ochOlhnik6w 0to .ie za-
biLi kil:ku zydow w okresie wa:lk 0 Pin~ w tymie Pinsku
w celach raboo/k1u, to ad'PO'wiedzialem WOWlOzas, CO bylo
podane w prasie, ze zabojcq kogoby to nie bytQ z posrod
tych CO padli 26.I X, 27.I X, 28.I X, 29.I X, a nawet 30.I X
w Pirislku by,lem - ja, <t nie man o>fiJ cerowie. PintSJ k byl zdo-
byty na tyla'ch Armji Sowi,ockiej. Od,d:zialowi wYP'Clidowe-
mll wydalem rozka'Z zwo:lruienia zaJ MaJ dni'k6w i wvbicia co
do nogi kOltI 1isa.rzy bOllszewidkioh i komun1iJ st6w, . rodzlll1v
zas 1eh - wye!kSipedjoiWa6 do Roo.ji furmanlkami' przezna~
czonemi przez nieh dlawywoZlU pr.zedmiO't6w zrabOiWMlych
u I nclnosci. OficerolWlie mOl byE winni, ie wOWlcza's rozka-
Ztl mo:jego sci!Silenie wyklOnali. Ale ,ja iaki rozkaz wtedy
wydalem i ea!e brzemi~ odpow:iedzialnood zan 'przed SJ W1a-
tern i histnrjq podjqlem. Nie.ahelp1iJ em si~ tern niJ ~dy; skoro
jeclnak mnie za'ezepiono, da,j~ mojq odpowiedi.
Opr6cz podz:i~kowauia za wClilki ua fr,-moie ptzytoczy6
mog~ opinlj~ pismiennq Pana Marsza,fka J ozefa Pilsud-
skiego, ktOry, sprawujqe fUJ l1keje Szefa Szta.bu Gene!I "'alne-
go, w pi&mie (z dn. 7.n 1923 r za Nr. 2265.I I I n. I I F.) do
Pana MiniSitra Skarbu, 'po Za'22t1'ClJ jomieniJ u si~ z ca,ldksz.tal-
tern rno!je:j sprawy wy'C1.aj~a rnnlie - pomi~ld'zy itnnemi -
ta1kq dQlslnwnie brzmiq,cq opinj~: " zegen. Bulak - Balacho
wicz w czasie walk w 1920 r. skuf ecznie przyczynil si?d o
zwycil?sf wa nad bo lszewikami iprzypro wad zil znacznq
zd o bycz wo j ennq zabranq nieprzyj acielo wi. . . ze gen. Bu
lak - Balacho wicz wypro wad zil z o bo zu zg6rq 1. 000 inf er-
no wanych bylych o cho f nik6w swo j ej armj i, kt6rzy ze wzgl~
d OlO po litycznych po wr6cic d o Ro sj i nie mo gli izaf rud nil
ich pracq przy eksplo af acj i laso w, co znacznie zmniej szylo
wyd atki Slwrbu P ansf wa na uf rzymani:e f ych lud zi W o bo -
zach; . .
W tern miej'Scu przytaczalI I l ,jes.Z1Czeartyku{ 0 bab-
chowcach piora b korespo.ndenta wojenengo przy sztabie
b. mojej armji Anf o niego No wacklego , drukOlWalI lyw Nt 2
(gmd
'
zie:6 1928 r.) miesi~cZlllika IINa Ozabch".
"NieehZe i mnie b~;dzie woolno zahrac glos na lam~ch
pisma pos'Wi~aa!!11god'Ziej~ i .spraw.am. n?,szych druz~
powstanczY'ch. A za:lqczaJ )q.e zyczema swtlqrt.ecz~e, bract
naszej, rozsianej po kra.ju, a zwlaSlZiCZa ~oz?a?Czykn:n1
z kt6rymi spotyikaJ i:SnnY si~na froocie, ~ w dnm SW1.~taDZ1e-
si~'iolecia poillowili:smy w~dy Z'bratama pod. ZiI l,aklC'll1 Fe-
cl.eracji i2 7 gruldnia ohchoidzic b~dzi,emy leh S'-N'l~to,pr.a,g~~
w ".rtyikUlle niniejszym -- przY'c'Zy:nic si~ do p.rzeid~wlema
w swietle wI CliS cirwern, a mnie wia.domem czy;now bOi)Owych
tych, co iZhaJ slem za " naszq i waszq wo lno sc" krew niesli
w oHerze.
'. W N-rze I -.'>zym "No. Czatach" many 1i~eraJ t i. poeta ?:
L. Andre dosta:te'Cznie S1chara:lderyzowal mdyw1J duo.l},nosc
tworey i za:lozy;ciela tej o,r,ganizaaji bo~owej - sklClidajqcej
si~ z ochotnilk6w, kt6ra Oldimienia j eoj ol"ganilZatoro. oltrzym
a
-
fa nazw~ " balacho wc6w" .
J alko korespondent woj enny, talk zwat;y siaf co respo n, -
d ent (I kore:&pootdent przys'i~gly, czyli sZ1ta~~y) uczestm-
czy.lem w tych ryzykolwnych wypaldach, UJ 1l11e)~t~qr~kq ge,:_
Stan!islawa Baifachowicza kiero,wanych, More mgdy nns me
zawiod}y
Sp~cyfiezne warun:ki wojny st~or~Y'ly tei. swojego .ro-.
dzalju'typy wOI dzow i towarzY'szqce) '1m dr~zyn.y. J ~zell
wczasa,ch poprzednich .- powie,dzmy oJ rga_n~zaJ Ci)~bo)owa
tego pokroj,u, CI OLiSOI WC'Z-y'k6w, prze~da do h11Sr\:or)1, . ~O'~o'
'st1mviaJ j~eposO'bie sla:w~ " gro iny~h dla wro.~a~l~ez el~zk1.ch
dla Sl,V'o:ich" , to 0 .,bo.l<vchoweach m()lg~d'zls sm1alo POW1 ~-
dziec: "bytH oni, sa, i b~dq zawsze gro , ini dh wwga, lecz n1-
_~dy ,.ci~zcy" nie byE i nie b~dq d,la 'swo~ch.
J ako przyklald przytocz~: "ba,laahowcy" W czasie na
j azdu bohzewicldego na Polsik~, walczqc przewaznie na ~y-
lach wojslk sowieckich, un~'Cestwiali komisarzow: bols:ze.Wlc-
kiJ ch, krzyiowa'li plany ich akaji natu:ry strate
l
g'1c'zne) I a co
naj.donio,slejszym bylo moralnym ba~achoWI C6w sukce-
sem - rozbrrujaliW1l:O'seian i robotniJ k6w - gwlatem 1 pod
si~q broni p~dzonytch przez komunistow do w,J .'!ki, ktora no-
sib vv'SzeHde cechy rab!unku. .' ..
Udawa.lo s'i~niejednokro1tnie ka1drze ba'la.choweow pro-
wad-zone rnasy vV'los,oianSlkiena tzei i rabunek watahy prze-
t~pic na ~~tal szla,che'tniejszy! i 'bar1dz,ie:jceI 6w swych zy-
clo~~h. s:WI a.c1omy. I zaJ Wld~i~czC\jj'l!c tej takI tyce moralnej.
w . meUkle) mlerze S't?SOfWane) przez !!en. St. Babchowicza.
OSl<ltganebyly po~aiZn.e reZlulta'ty wypad6w balalOhow<:6w
na .ty!y w~J \SksOWlookliCh, ze przyrtocz~: w liJ pou 1920 l'oku
uWlenCZeTI ';e:nl. l~t6rY'Chbylo pomi~dzy innemi zdobycie m~
OWruJ cza"1 Za)~ClesztaJ hu 57-ej dywi'zji s<1wieddej.
. Samor~:vtne, pelne itnilQjrutywybojowej czyny balachow-
cow w ~k~h7a'Ch Weaeldnik i Silroi'oldnaw czasie ofernzywy
~olszeW:llcbe) na Fol\Sk~! .znalaZlly swoj zotltlieI 1Siki oddiwi~k
1 uznanle w pO'd'z1~kOlWaI 11J l'U d.,cy grupy gem. RY'baka.
o.~b~l,o si~togloSmem echem po kra;u i poikrzepito
berce n1(~)ednego.
Zdobyoie ZM przez baJ lachoW1C6wm. Pitilslka w oZJ alSie
kon~T'Of:nzywy (26/I X 1920 r.) na g;1E(boikichtylach wojsk
sowlec:kW~h,WTaz ~e s~taJ bem 4 Arn1J ji sow:iec:kie,j, inten-
den'tu:rq 1 t. p. odbiJ loSl~eohem bar,dziej g~osnem.
To. tklaJ sy;czrn~.i w swaim rodlzaju ciekafWe posuni~c1e
s{raJ te!!liC~neZlwrOlcI .lo uwag~ na posinc !!en. StarnJ isla;waBu-
I ak - ~ala,chOlwicza OI dJ powiednichsfer wOlj5lko'WY'oh polskich.
~q?Zl111ez nad?S'lanq gratulacj q Old,!!en. Skierslkie,!!o za tak
3wletne ZWYCH~st'WO, gem StanislCllW Bul,aJ k-Balachowicz
z d-x:ygropy stal sa. ~d-cq Armji Sprzymie'rwnej.
_Wiskazalem n~ dwa bard~o mamienne momenty su:k-
oes~w baJ l~hoWslkl~ na froncle. Wspomirnaly () niJ ch cz~sto' .
SWOi.1I tI 1 cZa&le.komun.lI katy SztaJ bu Gernera;ln~o Gl. Kwatery
~()I )~k PoLsklCh. Sq. to faI my stwierdzone hisiory1czrnie. ZwoI ...
Dlenle w ohyidwu mla~ta.ch .zaklad!l1iJ kowijenc6w wi~zjonych
w przepellnronych wl~zlen:lach OWTucza i Pillslka rado,sci
q
wypeliliHy iSetr,caiJ chroclzin. krewnych izrn.ajomy;ch:Waznym
tez byl faJ kt uirzymamia Pinska az do chwiJ I i nadej scia
?l~yclt. sill w~jenrnych pOilsMch. J ak zaznaozytem powy.
Zei),ten paorrurlil.liJ "''CysuJ kces - zdobyJ CiePiniSka - bvl wzo.
rowym e~zam:inem,zJ darnym przez gem. St. . Balachowicza
zd-.cygropy jrui na d-c~ Armji Sprzymierzonej. .
I m~lem okiem spoZJ ielI "alemw ,dnliJ uswi~ta Niepodle-
gloSici, gdy w sz:tab.ie FedelI "a'cji, pod sztamdarem kt6rej _
J ':Od przewo'dniobwem !!etl. G6redciego - po1a.czyly si~ tV
sra,'oZl!1e rZelSlzeu~zesltrnik6w wallk 0 niepodleglooc, kroczyli
68
w szere~ach Zv.~iqztkub. Uiczesltnikowpowstan namdowych,
r6wtniei delegaci z b. armj.i gen. St. Ba~aohOlWiaza,przybyli
z Bialowiezy, ikre's6w i da..lelkichokoHc PinszlCiZyzny. Mia-
tern I DI oZtnOSC US.CtlJ ,qC dloti b. dowodcy pUil'k'UOstrowskie!Ro.
pullk. Z!!Ulnowi, nast~nie b. szefo'Wii mah'll dywiz'ji p!\1lk.
TemtnilClkiemrui widu innyrn parrtyzarntom-po~tancom.
Delle!!a'oja balachowc6w zlo'zyla na drogi dzien wieniec
oa grolbie Nieznarnego Zo~nier'za.
Slusmie napisal p. Andre, ze Polstka przyj ~la bala
chowcOw do swej wielikiej rodziny! w ten dzien uroczysty
iobwOlt'zyh brall:erskie ramiona do seroeCiZi11e,go usdsku.
Tyle - .dla iba:lachowcOw rpo.zostalych przy zyciu.
A teraz mUlsz~- tu na tem miejsou WSJ pomniec0bo-
hateracl1 polegl)1lChna wojnie i a ty,ch, ktorzy tl:ej chwili u-
roczys-tej nie docze'kali.
J ei:eli, jalko najbardzie,j chara\kterystyczne epizo:dy
z epopei ba:lachoJ Wcoww'Sikaz"l'lem powyzej - zaj~cie 0-
wrUiC\Zai'Pinska - to tyliko w uZina!l1iuzaslug, j aikliew tym
wz~l~dz!ie polozyl S. p. J ozd BaJ laohOlW~cz- zamordowany
przez zbir6w boliS'zew:ildkichWi BiaJ owiezy woo. llNI 1923
rokJ U. Genera>l J ozef BaJ laohowiJ cz byl bratem rOidzonym
gen. Sta!nislawa Balachorwi1cza, jego pomoonilk,iem i zast,?p
Cq. M.lodiSZYby!: od Stanis,laJ Wa0 cale 13lat, a jednak ge-
neral pow.ierzaJ mu ba'f\d:zoodp'O'W1iedzia:lnezatdania, z kt6
rych ten wywia.zY'waillSi~znaJ komicie Fama wsrod zolnierzy
ohodzHa, it jedeltl uzupelnial drrugiego, a to wslkutek r6znicy
temperament6w.
Stanisla1W byil uOI sabieniel11lpioruna, bmzy, humganu,
sHy zywiolowej z je!dnej strony, z dT1UJ gie1 j za:s bylo to ma-
rzycielskie dziecko, przytem poeta. J ozef zas byl spoikojny,
rozwa;Z,ny, na,d wiek do'jrlzaly, przY'tem m~imy, stanowczy,
lecz umiarkowany. J eze1i Stanis-J awa Z',wano Sienkiewi-
czo~kim Kimicicem, to dl1UgizaslugiI walhy na miano Skrze-
tusilcie'g0, gdyz wypady Stan~slawa ,rohi'ly wraienie Kl11lici-
cow~h wypraw, raj,dy J 6zefa moza:J .aibyraczej por6wnac
z wyprawami Skrzetuskiego. A z~od:zila chu malolwnicza,
lecz m~C'zenlskaziemi:a WHenska.
s. p; J OlZef Balwchowicz ul'Oldz,ils.i~WIdn. 22 li;pca 1896
raku w maJ j~k'll Stokopi.jowo, w powiecie Braslawskim.
WproJ Sl z lawy szkoJ nej wyntllSzyl na J ron'[ z brah~m Stani-
slawe:n' W :'Oku 1916-ym przeszedl ,do oddzia16w party-
zanabch PUTI lllla,w ,k,t6rych bran: jego Stanislaw dowo<lzH
sZJ w~d;:on~, OI dtqdobaj hracia rnie rozsrtajq ;g,i~ze sob<\,at
do s.mI er:~l !ozefa, ikt6r~ zoS/ta,l bestj-a~slko rzamol'ldowany
w Blalowlezy. PO'zOiStawllpo so bie syna Zdzislawa icore,cz-
k~Gabryel~.
Zamordowa:nie J ozefa wrogowie UiSHowa:liW swoim aza-
sic po,lozyc na karb balachow,eow i te insY.I 1uaJ ojeforsowaii
starannie. Uj~cie jednaJ k faktycznY'ch zaiboj,cow i P'l"oces im
wyt.~'CZi()11Y v. : Bia:lymstoku w)I lkaza'lW zupel:nosci calq ohyd~
<1 lkcJ 1 wraiej.
Niezawodnie W hils;torji baI a.cholWlCOJ wl11apisanej r~kq
heUJ t:olllnq, zna,j,dzie si~ obHty maJ teTja{, rZtUlCa1jqcy swjatb
na dZla!ralnose :braei Balachowi1czow, kt6rzy h~dza,.c wzorem
enot z'olnie,t"'sikiJ ch zdobyli serca i poci,~gaili za sob
q
tem tyl-
ko ludzi, ze nj~dy nri1kogona zadnq w()I jn~dll!aZldohyczy lub
zysiku sil
q
nie p~dzi1i, lecz bylI i ,tyliko przyw6dcami ochot-
niikow. w~kzC\;eychW imi~hasla "precz z wOljnq, wszyscy
do pracy .
o taJ kieh rzecza,ch lt1J dzienie wied:zCl" powtarzajqC
bezmyslnie plotki ni:we:l11'jetcelub bagateHzujqce. :llOiic za-
slugi, dlate!go tei i to przY[aJ c.zam. .
Niczem tez innem nie tpawOldowafa si~ Ra,da Mini-
strow, gdy wystq'Pitla (wnito5ek z dill. 27.VI . 1930 f.J do Pa-
na Prezydenta Rz.eczypOispolitej z wmoskiem 0 mOle wy-
j qtkowe 'S,tarleza!OlpaJ t.rzenie,!co dekreiem PalO.a.iPrezy.dlllma:
z dn. 21 lipca 1930 r. na pOtdistawie UlSltawyz. dill. 11XI L
1924 r (Dz. Ust. Nr. 2/25) zos.tallomi: przyznane.
A j edllla1kZ!darza si~ i to tu wlaSnie w mojelj OJ czyi-
nie, ze rozmalte'go rodza1ju, tak zwane "hubkl." p1"zy roo-
nych O'koHcz'11O!sciCllCh (fakt mia,l miejsce ostafuio w Zha.-
szyniu), pro:z,wala1jqsobie doSe .glosno ihez.ceremonja'1nie
podawae w wa.tpHW'Osemo,je zaJ SI :t.tlgi iszenye zam~t w po-
j~eia'ch co do mOljc-gostalllowiSika woj skow ego, slZlkodza.C'
jui nie tylko mn~e, lecz posred!nio takie Armji Polskiej.
Ta'kim typOffi nalezy si~ ba1czll1:i,epll"zyjrzec zibl:ilZkaimiee
ieh na uWaJ dze, gdyi niewiadomo w ja!kim eelu i dla kogo
to czyniq. Ze 'kampanja ze WschOidu i Z?J chodru.trwa .0 h~m
niema zrudnej .wa.tpliwosd. Na ryniku kSI ~ga.'rsll{lmpO'J awl'la
si~np. ksia,J ika wyd.ama w j~zy'~.u rO's~jskim w Rydze .192~
rokJ u p' t..,~rasn)llj Charo'Wod , napl'Sana prze,z ex gene
rab rOlsyj~kie,goJ urja Halicza. MiEildzyinnemi piJ szep. H~-
liez, ze lzapoilnal si~ ze mn2, w Czerwc.u 1918 r. W okoh-
each nl. f.J ugi, p:rzytacza dose jas:krawC\, s('en~ rzekome~o
zapozillania si~n3J szego ipisze 0 tej chwili z jakqs gryzq-
Cqnienawlisciq. Lze przytem oid gory d,o dolu. Gdyz 030?o,
t<l:,0 k:t6rej wspom~na, nie mo,glem bye wowcza.s - J a
Powiada ie do mieszJ kania, gdzie on byl, w:s:zed! kqpy
m~tezyz~a. 0 bujnyoh wtOisach, ktory nast~plll.j.e przedsta-
wH si~, ze jest Balachowiazem. Nasb?pn:ie przytac.'Za 1"OZ-
mQW~0 p,Ui{;lmLejh Ulanskim, Kurlandz'~{i'111, W. kt6rym. s.l'll-
zylem. P. Hahcz op~s:t.tlje&cenc;:, jak wZl~lem jego. myshv .. -
s'kq fttzj~, jak celorwaJ em z niej, a potem mu fuzj~ z~lbra-
I tem. Wspomina po!tem, ze sluzylem U So'\viet6w, potem
III Niemc6w, p01tem u Estoniczyik6w, wreszeie w Polsce, ze
I zrohitem sam siebie gen21'alem i ze... wybieram si~ pocho-
I dem na Moskw~. Ot6t przypomniee m'1.1J SZ~i ii, b~dqc 5.I l!.
I tegoz 1918 rdku rannym ua jez:iorze Czud'slkien; ~v wal.e~
z Niemeami mia,lern prze.stl:"zelone aba 'p1u<::a1 owczesm
swiad!kowie pami~tajq, ze nietylko fuzji do !ra)k wziqc nie .
moglem, leez praJ wq r~k~ nosilem na temb!lalku do m-ca
tgrud!l1li,ategoz 1918 rotku ina:\vet pi6rem wlaJ ~ac ni~ m.o-
g,lem. Do paidz-iernilka 1918 r. podsaJ dizano m111ena ~onw.,
.gdyi pO uhacie krrwi bylem ba;rtdzo wycienczony. W:doe~-
I nie p. Halicz s;poitkal si~ wtedy z jakims owczesnym k.on:1-
I sa:rzemsow1iedkim, 0ile wOI g61letak byro, lub tez umyslme,
z .p~emed)lltelJ cjqMamie, jak naj~ty. A. I !nozet? jest ze:ns~a
tej klilki 'generalaw rosyij'Ski,ahbez wOJ ska, ktorzy saml mc
7J dzialac nie potrafili, zaZidroszczq zas pOlWo:dzeniajednost-
kom ,barndziej przedsi~biortOzym i e:nergiczTI ym, zmys.laj I ,tc
dla ,oolaJ bi:eniaich znaJ czenia -rozrmaite 'ba:jiki wryssane z bez-
I czynnego palca.
Skoro wi~c na pi otkach , ba'jikach i anek:d'Otach zaczeto
op,ierae hjs'[orj~ 0mojej o50biie i mojej olwQoC'll~,j pracy
w dbronie lUld6w t1J j'arzrnionych, mttsz~ dla mfomac)l
podac:
Do \W"~da~~ia opinjd omnie, ijalk1~0zo~nierzu ioI >y-
;:vate.lu naJ ~!l11eJ chyba p.owo'~an.J iS'4;opowiada~e pawo-
'jc:1<n'1l"ozmattych dykterYJ ek 1 al, COw waillkaJ ehzboJ sze-
w~k~mi w~ika.zaJ 1ijed,vuie SW'4;niew:lolnosc. A whee zadni
J ll:~J ~Hahc~~, ~o'dznaTI iki,J udetniJ cze, a nawet SimaI iscy,
'us;hllJ qcy d~lS pI -sac w gahinetach his1:oojE( wojen, More
I Wszys'cyz m~chz k~etelSem.zaw&ze przegTywali i innego sy-
>stemu ponwd stupaJ llmW<silu- beizmySilnego ~d:zen1a liUJ diZi
'na rzei - nie wYilllySM'i.
. ~racy :n~j e} na fr~ncie p'rznl~dia'ly siECim01gq0 niej
ZaS~la\d.czyc zylJ Cl:cebOI J iowe aUltorytei:y, jak za,g:ranic:z.ne,
t~k 1. w Polsce. One W te;j materji majq cos do powiedze-
ll~e, )aik ;~la..wspMczesnych, rf:aki dI a his.toI "ji. Z genera-
{ow r~,sYJ slmoh: gen MaT'tynow (OI hoc11'ie w J ug()lslawm,
.gen. Srmo:J :l'OW, b. Szef Sztahu 42 krp. obywatel Polski, OI bec-
nie w Wa.rszawie (a nie Simoii,ski - historyk); z genera-
low es1:oiiski,ch: g,en. LaJ jdener, goo, Somz, P'llI sikar, z gene-
ralow finla!f}d~kich: goo We:cer, z g,enera16-.v latews:kich:
gen. Ozo:l, pulk Aparnelk, z generaMw angielskioh:
gen, GOI SZi ,gen. Ma1"czj we Francji: gen. Ni'S1Sel, putk. hr.
De Luhelisac. W Po~oce za,s: gen. SosnikOiWski,gen. SkieT\Ski,
gen. S~korsJ ki, gen. Gorecki, gen. ~ra,jewsiki, gen. Dresze:t",
~en. Rybalk, gen. Trr-ojano,ws'ld,gen Wr6:blewski, gen. Ga-
hca, pubk. Ulryoh, 'PuJ :ik Mietd'ziI iski, pOI Sel Polakiewicz
ti wi~lu innyc:h ofi:cerow, z ,kltoTyrrnina fronoie, w ciE(zkich
chwl1ach walk 0Po:1s'kE('slpotyka'lem si~ 0 pr~ey mej na
terena:ch Esto!D.ijimOlzec~s powield'ziee b. ataJ ohe wojlSlkowy
pob.;ki wtmistrz Bogus:laW\Slki, na terytor,jiUJ I llto.f:wy - pulk
Myszkowski. ,
Z aza:saw mej s.luzby o:chotniczej w Le'j'b Ulaiiskim
Kurlandzkilffi p'ulku (1914 - 1915 r.) mOlgqdac 0 mnie
swia,de!dwo !koledzy oraz dowodcy I ffioihe1Ziposredni, ~dq.cy
tn w Pol,s'ce--<pft.tlllwwmiik Narchorow (Wilno), pl1.llk Korooe-
jew (Walis,zawa), pulk MJ osiewiJ az (PoznaI i), majOT Dq~
browa Bohdan, ppuil1k. J erzy Da.ibmWlSki, rdttmiJ s:trz PiOitr
J arosz, rotJ m~trz Szumski, rotm. Ba.kiJ ew1cz (Ostrzesz6w)t
ka.pitan Charenze (Warszawa), ma;jor Ki()lk (GliU-
dziqJ dz), rotmilStJ rz SteakieI WilCz (L'l1!biUn), i liJ czny ze-
spot ooha
1
tniJ k6w i toJ nierzy, kt6rymi za:srezyt mia-
lem dowodzic i ,z kt6rymi Z)wryci~za'lem,nic piC'dz.a,c, a pro-
wad:za,c. - Kie:dy wl1og()I WiezniekJ sztal'cajq praWdl(, pi-
sza. k$iki iuldadaij'4; Sloemalijt1J Sze d1a swajej propaJ gandy,
ten zebrany materj,a:l ~wskazani ludzie niech pos:l~<t. za
,mateI 'ljal i naJ SiZymtw6rc'zym umyslom do produkcJ l hte
raokiclJ . ifJ J la:nowy1oh. '
WyZlllI 3mczytteln:ilklomszczerze, te zaJ miJ czalbym a nie-
jednem z tyiCh moJ icihpersona/I ji, 0 kJ 1:orychWlspominam i za
00 wmgowie let nie omieszka j q czynic mi zarzut6w .:;a-
m;()I ahwa:I 'stwa.Obowi~Zlkiern jednak moim jest olb.rona, wy-
jaSln!ienieiprzecilW1CLzialanie, gdyz v.: ci'4;gutych 11 la.t pr,ze-
kona1em slE(, te te wszystkie wersJ e, anekJ do1ty, mrty.czne
'Osk:arzeni,a, bailki ilegendy krqia"ce po swieoie oikolo ~ojei
iOsoby poslaJ da:jq wszelkie znamiO'I la. icechy pl~oweJ ~k-
oji przec~WI I 1ik6w,alkoji zmiea-zajqceJ do za:truOla spdko)u,
T'oZigoryczen,ia111ldzil zas.lu.zO'11ychw obro'11iePol-ski. ~t6rych
pod r6tny:mi preteks1ami spycha si~na dalszy ~lan 1 otacza
lSii~sztuo2I D.liewyrtwor'Zonq atmosferq potwoorneJ frumy.. Lu-
dZlie ziej woH, tub 'lelkkoilll'ySlni plo1J karze kolporhlJ q te
ba:jki z UJ St ,doUiStw rozrnaitych j~zylkach i narzeczaJ ch i faJ :.sz
rj;,ryumfuje, a wro1gsi~ cieszy.
A dzieje sil( to - trzeba dobrze 0 tern zapami~,J ac -
w myslUlSb:o.O'Wlooegoprzez 3-ciq MilC'dzYLnarod6wkl(. i sto-
lsowanego w tyc~u systemu, ma1,!!cego nacelu .. starCla nas
Z dblieza ziemi (paltrz bro'SZ't1J r~komisaa-za bol-szewidkieg:o
KaJ d~szewa z rolku 1922 p. t. "Batilka Ba.laohowicz j j ewo
baondy"). .
iycie jednaik piynie. Nam powSitaiicom, ochotmkom
iparityzairutom, co niera:z jut w przem6wieniaoeh moiJ Chpod-
kreS~a~em, pt1Zel te dz,iesil(c lat poiko,ju zapo mniallo nirzy-
manyeh na' f ro nd e po zyej i zd o bytyeh miast, leez nie za-
po mniano zaf aso wanej kr6wki i zj e' d zo nego w o bliezu wro -
ga - kf /. sa ehleba. Usi~Ulje to wykorzy;stac przeciw~ik
iprzy kaitdej spO'sohnosci, nam luidziom czynu, przyp1il1a
.rai!kl(.0 tern I tez pamiE(tac nalety.
A leraz pOWlS'tajepytanie kto mnie, po wystct:pienia,oh
moich ipr-zedwtko lkamll1'11i:stomwcia"ga w orhiiE( walk nara-
dOW'OSOiowych w Pol!s'Ce? - Czyniq to sami zydzi
Po co to czyniq idla kogo? - Zapewne nie dla do'
br-a Pdlsiki, a czyni to bezwzgl~d'11ie ten od'laJ 1l1tyd6w, j{J t6-
rych zali'Czaiem izaHczam do kategoTji - trzeciej. Oni
to sW~i g:i~ai[ami hi,stery:ozny.mi podnieca,j<j, spoleczen-
",two zyd'Owskle, w~hudzaj<j, uo~ucia litosci Wl2J gl~demrze-
J \omych oE,a'r, ~rajq na humanib.ryzlll1ach, i t. p., a wszys~
cy - w g'I 1Un/Cle rzeczy - plClisaJ <j, wokolo rozpalou~go na
Kremlu ogniislka nienalWisci do caJ ego swiata, w takt mn-
zyiki kom1.lJ 111istow. Ze mnie zas, ohywateb. Polski, iOtnie-
rza, !ktOly tyle OlEar z~o!iY'1d:I a dobra 'kra'ju, rohi<j,_ Ha-
mana.
J a osohi,soie nie leikcew3J i~, anigr6ih komunist6w,
rzucon)'I Ch calemu swiaJ tu cywiHzowam.emu ikUllturze chrze-
sciljari:skriei, ani tei wsp6la'kcji iydow komunis,tow dla
urzeczyw:its.tnienia 1clei Raju ziemsikiego pod,l'ug recept
z Moskwy. A dz.ieri 'kazdy utrwala 1111I 1ie w tern przekona-
niJ u (ostatnLo a;resztowania azlonik6w techni'ki komunriJ slycz-
nej na terenie \Varsza1wy Z oMitym materjaJ em obci~iaj<j,-
~ym'" 2 I plo'srod ClJ re:sztowanyJ chI kounltl1l:istow,w 'Zlwiqzlku
'z przygotowaniClJ mi do zorganizowania w Warszawie t. zw.
dtliia glo\d~uoiSaJ dzonow wi~Ziien.i'tt10 l?s6b, mJ iQdzy innemi
Cham~Wle~blowsikq, DorE( Blaj.cheww<j, i ini chemika Pin-
krusa FiI nidera, co do ktorych zebram.o najwi~cej materja-
lOw obci<j,za'jqcych. (" Express P o ranny" z dn. 15 grudnia
1 931 roiku), a wi~ksza pOllowa IZ tyoh lO-du I S<j, tei iydzi-
korn llJ nisci.
Przy takim stanie rzeczy pie wiem, ezy b~dE( mog-I
dhligO jeSiZiczem6wlic lub narwe.t - p,isac.
Na zaikori/czenie powiem: pOlI liewai pra-sa i;a~gonowa
uderza na a;la,rm, ie ohje.zdiam tkra; z pogromowemi, iy-
doierczemi rmowaiffilii odczytami, 'breSc my1Chodiczyt6w
podalem. Teraz podam mOWE(mo,;<j,wy~toszon<j, ostartnio
(29.XI . r. b.) -N' Z,bqszyniu :I 1aldgaobami czteTech powlStari-
cow WielkopaI skitch, ktorzy pClJ d1i w ohmnie Polski za kar-
donern.
...Szanowni Przedstaw~oiele WlaJ clz, Duchowieootwa
iohY'wruteHoraz Braai:a Drruhowie - Po'W'staricy!
J atko prezes GI . ZarzCl!duZw. b. Uozestnikow PowstaI i
Narodowyoh, w imiena'1.1tych wszyS'1J kidl poiWSll:ancow.par-
tYZaJ !lJ towiochomik6w m,miany.ch po. calej Polsce, a b~-
dCl:c. yeh w Zwiqz.ku, ktory reprezentuj~, przYWOli~hol.d po_
legl)'1l11Z.:l wolnosc Polski bohaterom - poWisiaricom oraz
czesc i pOZidrowienie dla zyj,\!cyeh, kt6rzy si~ tu dJ .a odd~'
TI lia oSitatniej pmA:ugi przy grobach powstariczy:ch -- zehr~/h,
J alko zO'ln.ierznie b~d~ dJ :ugo si~rozwodzll, przedmo'w-
cy moi w pi~knych slowach zob~azowa1i idej~ wa!k za Pol-
5k~, trucl zma-ga:lia i ofiarG iycli). na aH.?crz'U~an~tw~ Zf~'
zone. DorZiuc~wiqzank~ moich slow dla UpClJ ml~tmemate,l,
dila nas wszys'Lk1ch zy/j<j,cychwi~lkiej uroczystosci. zalah-
nej. J eieI .i do mego przem6wienla wplo~~ !kI I :kaslo'ww7-
j~tyoh ze s!karbn~cy histor?czn~~h powI ~dzen boha~ero:v
naszych, znanych natI l; z hl~torJ l,. to c~yn.l~.to dla lega,. ze
S<j,stowa i powiedzema, ktore Wl0CZlllezyc b~.dq, a hare
ido rte,j UJ roczystej chwili zastosowac moina Slowa ~o by!y
.wielkiiego hetmana Polski Zo~kiewskiego, kt?ry powled~lat:
A mogi:l~mi sypcie wysoka" nie dla mOJ e) dumy, leno
na ~aJ k, ie tam, gdziem paidl, idlzie granica Rze?zypo-
spoliltej PoI !sLiej ".Mogily ,na:sl)'ich rycerzy,~t6rem~ uSia:
ny jest swiClt ca'ly, sa" tWlerdzaml naszeml, hastlonaml
iszaricami duoha poJ .srkiego. .
Gdy Pod,jf;lismy ci~z,kq waI 'k~ 0 P,?lsk~n!e by.to u nas
'pa,nyj, cho:ciai roinemi dwgami do tej PaJ .skI szllsmy, by-
to jedno pragnienie ocI zyskac i wywaI czyc woJ ~o';c d~a
Pol,S/ki, wi~c dlatego z\Vyci~zylismy. Dzis zehrallsmy SI G
,bez ws;ze,1kichr6inic, by uczcic pamiE(c poleglych powstari-
cow - bohaterow. Nie wypada nam w dn~u dzisiej szym
grozi6 naszym w:rogoI n, na~et tym, 00 SWqr~k~ wyciq~a-
j<j,po nas'z<j,ziemi~. Groza" ~o,wiem tylko sbhL My. CZUla.:c
'si~silnymi, mozemy tytlko ostl1zegac. ,
Tu, w obhczu t.ych g, wb6w pows:tariczy.oh, zwracam
$I i~do Was, obywat.ele Zb~szynia, ab~c.i~ dzieci ,\"'1 asze
nauczy.1i wolnosc Polski kochac naid iycle I two,rzy!! J edna"
,wallecZllqarmjE( polsikq. .
A WClJ mpolegliSikhdam holid-pow,stancy, wy pols,kle
orl~ta. Niech ziemia ta b~dz.ie lekJ kq, gdyi by.la dI e\. \Y./as
swi~a! oraz S1ttbuj~ w imieniiu poW'stari:c6w,. ochot?ik6w
ipart'Y'zantow, ie mogi:la Wa:sza t?- ~ Z~q:szY'nrub~d.zl?,.cI ~a
nas twieI 1dzq, a miej's,ce to, ~dZ'1ezycle swe p'O!OLyl1SCle.
poz~anie jednym z bas,tjon~ ducha polskirego. ~.~, go
d.lem naszem bE(dz.ieOrzel BI aly, a haslem wolnosc ,
W konkluzji ZaZitlaJ ciZyc mrusz,~,.jeieli w. tej ksiqioozce
,,,-iE;ce.jmiejsca U!dz.ie;liilemzydOttn, to lityliko dbtego, ze
o:ni - poclobnie, jak komooisci mrnie do tego zmusili. Usi-
iowali przesz'kOidzic mi tilt, w morje; OjczyinJ e, w publicz-
n0m '\~laszaJ I liu myclI odczy1:olW,iktore zawieraiy jedynie
U'\vagi i s'lowa tpl'lzestrogi dla spoll:ecz,eI isltwaco do trapia.:cej
swiat cywi1izowany zmory lkomunllZm'1.1.Rzecza.: zas jest
pow{;zechmie w1aJ dorma.:, ze ktolkolwiek dzis dotknie 'si~ tego
fe-matn ten - jaJ k w&kazalem powyze'j - mimolW'()ili mnsi
o zyda po'trqClie. A z takiego potra,cenia zaws.t:e' Wytchodzi
j akis "gewaH"!
Mnie, j a'ko wyprobowanemu i ,doswia,dczoillemu szer"
mie.rzo,wi w walce z komooi'zmem te wrzaski, gewahy
iharmiidery zawsze towarLZyszyly, towarzysza.: 'i towariy-
szyc b~da.:. Nie p'rzestf:raszaija.: mnie OI 11ewielce, jedlnaJ k
znaczenia irch i WiP~ywownie lekcewaz~.
Dla'tego tez w lI 1ast~pne:j me; puhlikacji, jaka si~ rue-
bawem, UlkaiZew ,drutku podam pomi{(d:zy innemi, talkie
iprzyczyny tej wrzarwy, ja'ka.: okoiJ :omo.ich odozytow pod-
niO'sia prasa zargonowa na Kresax::h WscllOldniClhi dam pu-
blicystom, poslom, ,dz.iennil{arzom, a nawei sZiraJ jbelesom
r6'zillego wdza'ju,Zldollllosci i temperame:ntu mO'ja.:lqczna.:
wyczenpuj a.:c'l o,dpowiedi na ioo kr~tadwa, fa'lsze i bez-
cze.]ne prowo:kacyjne Mamstwa.
Na str. 12-ej w.iersz 6-tl:y ad gory
wydr.t.1J kowano: ..by si~ mscie na tych ...
powinno bye: ...by si~msoie za tych ...
-.
~ -.:<
E-. -.c
C, , )
r--
-
ex:>
~
~
z
~
0 l:::l 0
~
It)
~
cd
~
'OJ J
~
~
C/) ..
~
~
~ "3
l:::l
'0
~
~
~
<l>
N
t::l
()
N
0
v.>
...."
l-.
~
t::l
>.
0
....
~