NTE
I.BLM
BLEKLER
Atomlar son yrngelerine!i
ele!tron say"lar"n" !enilerine en
ya!"n soyga#lar"n ele!tron
i#ili$lerine %en#etme! isterler.
B& neenle !imyasal te'!imelerine
ele!tron al"rlar( )erirler ya a
orta!la$a !&llan"rlar.
Maelerin !imyasal
te'!imelerine!i a)ran"$lar"n"
ta*min etme! i+in ele!tron
a,"l"mlar"n" %ilme! )e soyga#lara
%en#etme! i+in nas"l a)ranmalar"
gere!ti,ini iyi yor&mlama!
gere!me!teir.
-.- Elementlerin Ele!tron Alma./erme.
0rta!la$a !&llanma E,ilimeri
Ta%loa!i elementlerin ele!tron
#enleri in1eleni,ine2
3iro4en( Liy&m( 5oy&m )e
6otasy&m&n son !atmanlar"na
%irer ele!tronlar"n"n ol&,&2
Berily&m( Magne#y&m )e
Kalsiy&m&n ise i!i$er
ele!tronlar"n"n ol&,& grlr.
B& neenle %& elementlerin
!enilerini en ya!"n soyga#a
%en#etmeleri i+in ele!tron
)erme e,ilimlerine sa*i'tirler.
73iro4enin &r&m&n&
tart"$"n"#89
-.- Elementlerin Ele!tron Alma./erme.
0rta!la$a !&llanma E,ilimeri
/e yine ta%loa!i elementlerin
ele!tron #enleri
in1eleni,ine2 0!si4en )e
K!rtn son !atmanlar"na
alt"$ar ele!tronlar"n"n ol&,&2
B:or( Klor( Brom )e yo&n ise
yei$er ele!tronlar"n"n ol&,&
grlr.
B& neenle %& elementlerin
!enilerini en ya!"n soyga#a
%en#etmeleri i+in ele!tron alma
ya a orta!la$a !&llanma
e,ilimlerine sa*i'tirler.
-.- Elementlerin Ele!tron Alma./erme.
0rta!la$a !&llanma E,ilimeri
-.- Elementlerin Ele!tron Alma./erme.
0rta!la$a !&llanma E,ilimeri
KISACA ZETLERSEK:
Metaller ve a metaller kendilerine en yakn asal
gazlara benzemek iin elektr!n verirler" alrlar ya da
!rtakla#a k$llanrlar%
+att'rlar*
:'r'lgand'rlar*
4
H % atomdan olu/ur ama kimya&al
te,kimelerde G
41
iyonu gibi da$ran'r*
rnek: #?
!
42
H % at'mdan olu/ur ama kimya&al
te,kimelerde G
42
iyonu gibi da$ran'r*
&%'%2 8y!n @k ve @kseltgenme
-asama):
A da Al un yk&eltgenme ba&ama8' ;
2
2
3:al&iyum 2itrr .a
P
2
3 :al&iyum
Ao&(r
.a? 3 :al&iyum ?k&it .a# 3 :al&iyum
#l(r
E)er metal de)i#ik de)erlik alabiliy!rsa9
Metalinad J Metalin @1k1 J Ametalin iy!n$n$n ad
.u.l 3 Bak'r ;74klorr .u.l
2
3 Bak'r ;774klorr
Ae? 3Demir ;774ok&it Ae
2
?
3Demir ;7774ok&it
'%' 8y!nik -ile#iklerin 8simlendirilmesi
'%'%'%Metal I k0k bile#iklerinin isimlendirilmesi
Metalin ad J k0k1n ad
R<EK:
.a#?
!
3 :al&iyum #l(at 2a2?
3 #odyum
2itrat
AlP?
!
3 Alminyum Ao&(at +g(.l?
)
2
3 +agne9yum
:lorat
.a.r
2
?
@
3 :al&iyum di :romat .a.?
3 :al&iyum :arbonat
Ae#?
!
3 Demir4774 #l(at Ae
2
(#?
!
)
3
Demir47774 #l(at
'%'%D K0k I k0k bile#iklerinin isimlendirilmesi
K0k1n ad J k0k1n ad
RNEKK
N<
0
N%
&
= "monyum Nitrat ,N<
0/&
>%
0
=
"monyum ?os6at
,N<
0
/
+
$%
0
= "monyum $l6at N<
0
Cl%
&
= "monyum
klorat
'%'%A K!. ametal bile#iklerinin isimlendirilmesi
K0k1n ad J ametalin ad
RNEKK
N<
0
Cl =
"monyum .lorr N<
0
/
+
$ = "monyum $l6r
,N<
0
/
&
N = "monyum Nitrr ,N<
0
/
&
> = "monyum ?os6r
'%'%3 +idratl bile#iklerinin isimlendirilmesi
Bile$i,in a" N Ra!amN 3irat
RNEKK
Na
+
C%
&
@ !4 <
+
% = $odyum karbonat deka )idrat
Ag$%
0
@ 2 <
+
% = Aagnezyum sl6at )aBta )idrat
Cu$%
0
@ 0 <
+
% = akr sl6at tetra )idrat
'%'%4 #el alan"rma
Ba#" %ile$i!ler #el olara! alan"r"l"r.
RNEKK
<
+
%= $u N<
&
= "monyak NaCl= Cemek tuzu C<
0
= Aetan
<
+
$%
0
= $lDrik asit
CaC%
&
= .ire ta Ca%= $nmemi kire
2.2.7 yonik Bileiklerde rg Yaps: yonik kristaller
yonik bileikler denildiinde, iyonlarn oluturduu bileikler akla
gelmektedir. Ancak NaCl bileii tabiatta NaCl eklinde bulunmaz. Na ve
Cl iyonlar belli sayda bir araya gelerek bir kristal rg yaps
olutururlar. !rstal rgde; genellikle anyonlarn hacmi daha byk
olduundan, anyonlarn aralarna katyonlar girerek belli geometrik yapda
kristal !rg oluur.
NaCl de Na
"
iyonlar # adet Cl
$
iyonu tara%ndan sarlmtr. &er Cl
$
iyonu
da # adet Na
"
iyonu tara%ndan skca 'ekilerek Biri" #$re dediimiz
iyonik kristaller oluur. Na
%
Cl
%
eklindeki bu kristalin %orml
sadeletirilerek NaCl eklinde i%ade edilir.
&N'!:
CsCl de ise, Cl
$
iyonlar (asit )bik birim hcrelerin k!elerinde, Cs
"
iyonu ise bu kbn merkezinde bulunmaktadr. &er katyon * anyon
tara%ndan sarlmaktadr. Cs
*
Cl
*
eklindeki bu bileii sadeletirerek,
CsCl eklinde %!rmlze ederiz.
&
N
'
!
:
2.2.( yonik Bileiklerde rg Yaps: yonik kristaller
8y!nik -ile#iklerin zellikleri:
r
g
k
a
t
'
l
a
r
a
e
n
g
9
e
l
r
n
e
k
,
e
l
m
a
&
$
e
g
r
a
C
t
t
i
r
*
'%(%&& 6olarl"! )e Mole!ller Aras" Et!ile$im 7K!valent
Ba,lara 6olarl"!
)*)KKT+ON),AT-.*-K. Bir atomun balay" elektron i&tini ekme kabiliyetine
denir.
/
Periyodik tabloda !oldan !aa doru gidildike A metallerin elektro negati&likleri artar.
/N 0 O 0 .1 /2 0 3 0 4l1
/
Ayn periyotta yukar doru gidildike a metallerin elektro negati&lii artar. Bu durum
tabloda da g!terilmitir. /2 0 N1 /3 0 O1 /5 0 Br 0 4l 0 .1
#lektro negati&lii ip eken &arkl in!anlar olarak dne biliriz. An"ak burada galip
batan bellidir. 0nk bu yarmalar &azla llm ve galipler ilan edilmitir. Buna gre
elektronu an ok ekebilen atom 12*,( ardndan *K345#67 eklinde dir. Ametallerin
elektronegati&lik !ra!n. '. 6 O 6 4l 6 N 6 Br 6 3 6 4 6 5 6 2) eklinde dzenlemek
mmkndr.
'%(%&( Elementlerin
Ele!tronegati:i! s"ralar"
'%(%&2 A'olar Ko)alent
Ba,
H
2
bile/i8inde; H 3 H, 2 adet ba8lay')' elektron $ard'r* Bu iki
elektron e/it dere)ede ortakla/a kullan'lmaktad'r* :nk her
iki atomun elektro negatiFi8i e/ittir*
.l
2
bile/i8inde; .l 3 .l, 2 adet ba8lay')' elektron $ard'r* Ba8
orbitalindeki bu u iki elektron iki klor atomu tara('ndan e/it
dere)ede ortakla/a kullan'lmaktad'r* :nk her iki atomun
elektro negatiFi8i e/ittir*
B& tr %a,lara a'olar !o)alent%a, enir.
'%(%&2 6olar Ko)alent
Ba,
H.l bile/i8inde; H 3 .l /eklinde dir* Bu iki
elektron ortakla/a kullan'lmaktad'r* Aakat
atomlar'n elektronegatiFikleri, .l3,0 H32,1
dir* Dolay'&'yla elektronlar klorun etra('nda
daha (a9la dnerler* -$ tr ba)lara 7!lar
k!valent ba) denir%
H
2
? bile/i8inde; H 3 ? ara&'ndaki ba8lar' ele
alal'm* Bu iki elektron ortakla/a
kullan'lmaktad'r* Aakat atomlar'n
elektronegatiFikleri, ?3,% H32,1 dir*
Dolay'&'yla elektronlar ok&i<enin etra('nda
daha (a9la d-nerler* Dolay'&'yla H4?
ara&'ndaki ba8 ,olar olur* -$ t1r ba)lara
7!lar k!valent ba) denir
Sekillerde de -rld8
gibi, .4.l, .4H atomlar'
ara&'nda g-ren ba8lar
,olar ko$alent ba8 olarak
bilinirler*
An)ak ..l
!
moleklnde
ba8 ya,an elektronlar'n
ekim ku$$etleri bir
birlerini yok
etmektedirler* Bu tr
molekllere a,olar
molekller denir*
Aakat .H.l
moleklnde
ba8 ya,an elementlerden
H in ekim ku$$etinin
a9l'8' bu durumu yani
molekln &imetri&ini
bo9maktad'r* Bu tr
ba8lara ,olar molekller
denir*
H
2
molekl bu
&ebe,lerden dolay'
a,olar, H.l molekl i&e
,olard'r*
'%(%&3 6olar )e a'olar
mole!l
'%(%&4 6olar )e a'olar
mole!l
.
2
H
>
molekl a,olard'rK
.#
2
molekl a,olard'rK
.
H
E
molekl a,olard'rK
.?
2
molekl a,olard'rK
H.l &uda iyi -9nr, bununla
beraber 9eytin ya8' &uda -9nme9*
Ben9er biimde; tu9 &uda iyi
-9nr, an)ak na(talin &uda
-9nme9*
Bu olaylar'n &ebebi molekllerin
,olarl'k ya da a,olarl'k durumlar'yla
a'klan'yor*
H.l ,olar bir molekldr* #uda ,olar
oldu8u iin molekln T $e ; ular'
birbirlerini ekerler* Dolay'&'yla H.l
&uda iyi -9nr*
6yot (72) a,olar bir molekldr* 6yot
&u iine kat'ld'8'nda &u moleklleri
ara&'ndaki etkile/im &u4iyot
molekl ara&'ndaki etkile/imden
daha (a9la oldu8undan iyot &uda
-9nme9*
'%(%&4 6olarl"! )e mole!ller aras"
et!ile$im
UMUCULUKPolar moleller !"r !"rler"#" $e ee%eler"#$e# &&%&l&lar' a()
!& *ar !a+'#lar' $, -e a.#ama #o/alar' .+e/"r0A 1olar moleller
ara+'#$a e"m &--e/" a( ol$&2&#$a# !& /r +'-'lar $a*a &&%&) !& *ar !a+'#lar'
.+e -e a.#ama #o/alar' $a*a $,/r0
UMUCULUKPolar moleller !"r !"rler"#" $e ee%eler"#$e# &&%&l&lar' a()
!& *ar !a+'#lar' $, -e a.#ama #o/alar' .+e/"r0A 1olar moleller
ara+'#$a e"m &--e/" a( ol$&2&#$a# !& /r +'-'lar $a*a &&%&) !& *ar !a+'#lar'
.+e -e a.#ama #o/alar' $a*a $,/r0
2.NTE
I/.BLM
0rgani! Bile$i!ler
2.A.- 0rgani! )e anorgani! %ile$i!lerin
Pormllerinin ay"rt eilmesi
?rganik &-9)8, organi9ma &-9)8nden
tremi/tir*
1E2E y'l'na kadar bilinen btn organik
bile/iklerin kayna8' hay$anlar $e bitkilerdi*
An)ak 1E2E de N+LER" o 9amana kadar
yaln'9 idrardan elde edilen reyi
GAm!ny$m siyanatQ '&'tarak elde etti*
B-yle)e ilk olarak organik bir madde &ente9
edilmi/ oldu*
+
=rganik bile#ikler;
+:arbonun ok&itleri (.?, .?
2
)
+
:arbonatlar' (.?
42
)
+
#iyanr $e &iyanatlar' (.2
4
) hari di8er karbon bile/ikleri
organik bile/ikler diye bilinirler*
+
An!rganik bile#ikler;
+
#u, minaraller,a&itler, ba9lar,tu9lar,ok&itler gibi maddelerdir*
Doymu/tur*
; C<
C
2
<
2
Etan
C<
; C<
2
; C<
<
>
>roBan
C<
; C<
2
; C<
2
; C<
C
!
<
E
tan
Ba&it alkanlar'n yar' a'k, ka,al' (ormlleri $e i&imleri
Pe!"a! C
5
#
12
#e$%a! C
6
#
14
#e&"a! C
7
#
16
O$"a! C
8
#
18
N'!a! C
9
#
20
(e$a! C
10
#
22
ALK8L: Alkanlardan bir + 'kart'lma&'yla olu/an k-ke, ALK8L
grubu denir* R harC ile g-&terilir* Benel (ormlleri C
n
+
'nJ&
dir*
3alal' .a1'$a"
ala#lar$a S)KLO
ALKANLAR (*N)R+
Ge!el ,'r-ller. C
!
#
2!
/.r+ S"lo ala#lar'#
4e#el 5ormller"
ale#lere !e#(e$"ler"
*al$e "m.a+al
(ell"ler" ala#lara
!e#(eme/e$"r0 Do.m&,
*"$ro ar!o#lar$'r0 Slo
6 # e".le !a,la#ara
"+"mle#$"r"l"rler0
2.A.Q 5i!lo Al!anlar
A(0
KAPAL0
1ORM2L2
A30K
1ORM2L2
G*OM*4R)K 5AP0S0
METAN 738
ETAN
PROPAN
B9TAN
PENTAN
3EKSAN
3EPTAN
OKTAN
NONAN
DEKAN
2.A.I Al!anlar"n a+"! Pormlleri )e geometri!
ya'"lar"
Ge#el 5ormller" 7
#
3
2#
ola# $o.mam', *"$roar!o#lara ALKENLER $e#"r0
E# .eler" 7
2
3
8
/r0
Me/e# : 6
E/a# : 7
2
3
8
>roBen = C
&
<
'
uten = C
0
<
3
!->enten = C
1
<
!4
!-<ekzen = C
'
<
!+
!-<eBten = C
2
<
!0
2.A.I Al!enler
Benel (ormlleri C
n
+
'nI'
olan doymam'/ hidrokarbonlard'r*
Aonk&iyonel gru,lar'
ICSCI l ba8lar'd'r* Alkinler birden (a9la
l ba8 ta/'yabilirler* 1n kk yeleri C
'
+
'
olan a&etilendir*
+etin 3 4
Etin = C
+
<
+
>roBin = C
&
<
0
utin = C
0
<
'
!->entin = C
1
<
3
2.A.R Al!inler
2.A.I Aromati! *iro!ar%onlar
H ; H
2
?
.
12
H
2%
4?#?
H ; 2a?H T .
12
H
2%
4?#?
2a ; H
2
?
.
12
H
2%
4?#?
2a T .
12
H
2%
4?#?
4
; 2 a
;
.
12
H
2%
4?#?
4
anyonunun ?#?
4
tara(' &u tara('ndan .
12
H
2%
4 tara('
kir tara('ndan ekilir*
&odyumdode&il &l(at
.imyada nemli bir kural vardr. u kural* O Ben#er
maeler %ir %iri i+ersine iyi +#nrL( eklindedir.
Mesela2
Quz ,NaCl/* suda iyi znr. :nk* ikisi de Bolardr.
Mesela2
"lkol suda iyi znr. :nk* alkollerin )idroDl gruBlar
vardr.
Mesela2
"setik asit suda iyi znr. :nk ikisi de Bolardr.
Mesela 2
Feytinya suda znme* nkP zeytinya aBolar* su
Bolardr.
Mesela2
>roBan* benzende iyi znr. :nk ker ikisi de aBolardr.
Mesela2
Cal boya* benzende iyi znr. :nk )er ikisi de aBolardr.
Mesela2
Ca ,kir/* deterJanda iyi znr. :nk yalar aBolardr ve
detreJann da aBolar,kuyruk/ blm vardr.
2.A.-D B!larl)n 0z1nmedeki r!l1n1" tand) !rganik
bile#iklerin k!lay
ileikler konusu lise ! in en nemli konusu.
u sebeBle bu konunun zellikle saysal
ren#ilere iyi#e kavratlmas gerekmektedir.
Rmarm bu sunu bu a kaBatr.
Ae)met Qrk