Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Difinisi
Bantuan permulaan atau rawatan
pertama
yang
diberikan
kepada
seseorang yang tercedera dalam
sebarang
kemalangan
sebelum
ketibaan
bantuan
perkhidmatan
kecemasan atau doktor.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Prinsip- Perinsip Pertolongan Cemas

1

Menyelamat nyawa.

Memberi pertolongan semasa mangsa tercedera atau

memerlukan rawatan perubatan.

Melindungi dan mengurangkan kecemasan mangsa apabila ada

sesuatu bencana berlaku.

4

Menyediakan ubatan, alat-alat untuk melindungi orang-orang

yang cedera.

menghadkan kesan-kesan kecederaan.

Menggalakan pemulihan.

Perhubungan/ tindakan apabila sesuatu kejadian.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Sifat Ahli Pertolongan Cemas Yang Baik dan

Mahir
3.1 Tajam Pemerhatian
nampak segala tanda-tanda dan gejala kecederaan.
3.2 Pantas Ikthiar
menggunakan dengan sebaik-baiknya apa-apa yang ada
sekelilingnya.
3.3 Tidak Kasar
jangan menyakitkan orang yang tercedera
3.4 Berakhlak Budi
tidak menambah kesakitan.
3.5 Bertimbang Rasa
menghiburkan hati orang yang tercedera.
3.6 Sentiasa tersenyum
muka yang tersenyum memberi keyakinan kepada pesakit.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Tanggunjawab Ahli Pertolongan Cemas

Sentiasa tenang dan dapat tanda dan

gejala sesuatu kecederaan.

2 Memberi rawatan yang sesuai kepada

mangsa
3 Panggil Doktor atau hantarkan ke hospital.

4 Berikan maklumat yang terang kepada

Doktor.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Tugas Ahli Pertolongan Cemas

Iatu memberi bantuan rawatan kecemasan kepada pesakit:
1 Menahan pendarahan.
2 Berikan perlindungan di tempat yang teduh dan selesa.
3 Berikan pemulihan pernafasan jika mangsa tidak bernafas.
4 Tanggalkan sebarang objek yang boleh menyukarkan mangsa untuk
bernafas.
5 Jika mukanya pucat, baringkan dan selimutkan mangsa itu
6 Berikan layanan tertentu yang dikehendaki.

7 Jangan memberi orang ramai berkerumun kerana pesakit perlukan udara

yang bersih.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Jangan Memberi Apa-apa Minuman

1
2

Jika pesakit itu tidak sedar

Jika pesakit itu tercedera di bahagian paru-paru atau
perutnya.

MUSTAHAK:
ke hospital.

Dengan segera panggil Doktor atau hantar

INGATAN:
Seorang Ahli Pertolongan Cemas adalah
bukan seorang Doktor.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Dimanakah Nadi Dapat Dirasai

Karotid Leher
Radial Pergelangan Tangan

Brakial Lengan Bayi

* Bagi orang dewasa, kadar denyutan nadi biasanya antara
60 - 80 denyutan seminit

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

LUKA

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Difinisi
Sebarang kecederaan yang tidak normal pada kulit
atau pada permukaan badan ia dinamakan sebagai
luka. Kebanyakan luka adalah terkoyak dan
terbuka yang menyebabkan darah serta cecair lain
mengalir keluar daripada badan. Luka yang
tertutup pula membenarkan darah terlepas dari
sistem peredaran tetapi tidak mengalir keluar.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Jenis-Jenis Luka

1
.

Luka Terhiris

Luka yang lurus

dan bersih akibat
terkena benda
tajam seperti pisau
cukur atau pecahan
kaca yang
menyebabkan
darah meleleh

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Luka Melecet
Luka yang kesat dan
kasar disebabkan oleh
daya tekanan yang
teruk tetapi luka ini
tidak menyebabkan
pengaliran darah
seperti luka terhiris.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Luka Calar Balar

Luka pada
permukaan yang
menyebabkan
lapisan atas pada
kulit tergesel. Luka
calarbalar sering
mengandungi
partikel asing yang
terbenam
didalamnya dan
akan menyebabkan
infeksi.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Luka Lebam

Sebarang
tamparan yang
kasar boleh
memecahkan
kapilari dibawah
lapisan kulit dan
darah yang masuk
kedalam tisu-tisu
menyebabkan
lebam.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Luka Tercucuk

Luka akibat
daripada terpijak
paku atau tercucuk
atau tertikam benda
tajam yang
menghasilkan luka
pada titik
kemasukan yang
kecil tetapi
dalam dan
menyebabkan
kerosakan dalaman.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Luka Tembakan
Tembakan peluru atau lain-lain
pelontar mungkin termasuk
kedalam badan yang menyebabkan
kecederaan dalam yang serius.
Luka pada titik kemasukan peluru
mungkin kecil dan bersih tetapi
luka didalam mungkin lebih serius
serta lebih besar.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

PENDARAHAN

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Terdapat dua jenis pendarahan:

a. Pendarahan Dalaman (Internal)
b. Pendarahan Luaran

(External)

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

A. Pendarahan Dalaman
Akibat daripada pendarahan
yang
boleh
menimbulkan
masalah hingga boleh meragut
nyawa seseorang.
Sebagai orang pertama
bantuan, kita perlu
perhatian
serius
pendarahan kerana
boleh berlaku.

memberi
memberi
terhadap
renjatan

Kehilangan darah yang banyak

akan menjejaskan fungsi otak,
jantung, buah pinggang dan
lain-lain organ penting dan
boleh
menyebabkan
organorgan tersebut gagal berfungsi
sama sekali.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

B. Pendarahan Luaran
i.

Pendarahan Arteri

Arteri membawa darah dari jantung keseluruhan

bahagian badan. Darah ini kaya dengan oksigen. Ia
berwarna merah cerah. Ianya memancut keluar jika
tidak dikawal dengan cepat, pesakit boleh kehilangan
darah yang banyak dalam beberapa minit sahaja.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

ii. Pendarahan Kapilari

kapilari merupakan salur darah
yang kecil yang menghubungkan
vena dengan arteri. Pendarahan
dari kapalari selalunya meleleh
sahaja dan tidak menyebabkan
renjatan. Contohnya,
pendarahan apabila terjatuh atau
tercalar dawai.

iii. Pendarahan Vena

Vena membawa darah dari
bahagian badan yang lain terus
kejantung untuk dicuci.
Pendarahan dari vena selalunya
keluar lebih perlahan dari arteri
disebabkan tekanan yang lebih
rendah. Darah berwarna merah
gelap

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Mengawal Pendarahan
Mengawal Pendarahan Dalaman
Pendarahan dalaman tidak dapat dikawal dengan mudah. Ia
seringkali memerlukan pembedahan. Pesakit yang disyaki
mempunyai luka dalaman haruslah dikejarkan kehospital
dengan segera.
Mengawal Pendarahan Luaran
(Pastikan anda memakai sarung tangan getah sebelum
memegang bahagian yang berdarah) basuh tangan selepas
memegang pesakit. Sekiranya darah memancut dari
bahagian-bahagian yang luka, gunakan goggles untuk
melindungi mata.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Terdapat 4 cara mengawal pendarahan luaran.

1.

Direct Pressure-

memberi tekanan
pada tempat
luka

2.

Elevation-

meninggikan tempat
yang luka.

3.

Pressure point-

4.

Tourniquet

memberi tekanan
pada tempat
yang tertentu

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

PENDARAHAN

Direct Pressure

Cara-caranya:
Jangan buang masa dapatkan kain yang bersih.
Lekapkan tangan anda (pastikan anda mamakai
sarung tangan) pada tempat luka dan berikan
tekanan pada tempat luka tersebut.
Pastikan tekanan yang diberikan itu cukup kuat untuk
menghentikan pendarahan.
Apabila pertolongan tiba, dapatkan gauze atau kain
yang bersih dan teruskan memberi tekanan sehingga
darah berhenti.
Apaila darah telah berhenti, balutkan luka itu
dengan bandage

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

PENDARAHAN

Elevation
Disamping memberitekanan berterusan, pendarahan
juga boleh dikurangkan dengan meninggikan bahagian
yang luka supaya lebih tinggi dari kedudukan jantung.

Pressure Point
Untuk menggunakan cara ini, kita mesti tahu kedudukan
salur-salur darah arteri. Menekan bahagian-bahagian
tertentu (dimana terletak dibawah kulit) kadangkala ia
boleh memberhentikan pendarahan.
Posisi terbaik pesakit adalah berbaring atau duduk.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Membalut Luka

Fungsi Bandage
a. Melekapkan dressing yang
dibuat kepada luka.
b. Memberikan tekanan terhadap
pendarahan
c. Memberikan sokongan/
imobilisasi seperti kain anduh.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Membalut Luka

Prinsip-prinsip Merawat dan Membalut.

1.

2.
3.
4.

Untuk mengawal pendarahan, betulkan posisi

pesakit, gunakan kaedah memberi tekanan
dan meninggikan tempat luka (direct
pressure and elevation) jika boleh.
Dedahkan luka dengan memotong kain yang
menutupi bahagian yang luka.
Jangan mengeluarkan sebarang objek tajam
yang tertanam pada luka.
Lindungi luka dengan gauze yang steril untuk
mengurangkan risiko infeksi.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my
Membalut Luka

Prinsip-prinsip Merawat dan Membalut.

5.
6.
7.
8.

Balut seluruh luka dengan bandage yang

secukupnya,
Pastikan tekanan bandage mencukupi, tetapi
tidak terlampau ketat sehingga boleh
menghalang pengaliran darah.
Pastikan tidak ada bahagian kain yang terlepas
atau pun longgar kerana ini boleh tersangkut
atau terburai.
Jangan simpul kain pada permukaan kulit,
kerana ia boleh menybabkan iritasi.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Membalut Luka
Prinsip-prinsip Merawat dan Membalut.
9.

Jangan tutup hujung jari tangan dan hujung jari kaki supaya
dapat memeriksa pengaliran darah dan
fungsi sarafsaraf.

10. Bandingkan pengaliran darah, warna dan suhu diatas

dan di bawah kawasan yang berbalut.
11. Jika pembalut menjadi basah dengan darah,
tambahkan dressing dan ketatkan dengan bandage lain.
12. Jika objek tajam terlekat pada luka, jangan cabut.
Gunakan dreassing yang tebal supaya ia tidak
bergerak.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Membalut Luka

13. Longgarkan bandage dengan segera

sekiranya:
Kulit di sekeliling pembalut menjadi pucat
atau kebiru-biruan.
Pesakit mengadu kesakitannya bertambah
selepas lukanya dibalut.
Kulit di sekeliling menjadi sejuk
Pesakit mengadu rasa kebas dan mencucukcucuk di bawah bandage.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Menahan Pendarahan
Memberi Tekanan Pada Pressure Piont
1.
2.

Tekanan pada arteri femoral

Tekanan pada arteri brakial

Tourniquet
penggunaan tournique tidak digalakan. Ini adalah
kerana ia boleh menyebabakan tissue ischeamia
dimana tisu-tisu kekurangan oksigen.
Jika boleh gunakan cara lain untuk mengawal
pendarahan.

Jabatan Pertahanan Awam Malaysia

www.civildefence.gov.my

Menahan Pendarahan
Penggunaan DRESSING DAN BANDAGE
Apabila darah tidak lagi mengalir dengan banyak,
anda boleh merawat dan menbalutnya dengan
menggunakan bandage.
Fungsi Rawatan Luka
a.
b.
c.
d.

Melindungi luka dari pendarahan.

Melindungi luka dari jangkitan
Menstabilkan objek yang tajam.
Melindungi luka-luka yang terbelah besar.
Pastikan dressing itu tebal, lembut dan steril
(bebas dari kuman), pastikan saiznya lebih
besar dari luka dan
cukup padat untuk
luka tersebut.