Anda di halaman 1dari 32

KOMPOSISI

FUNGSI

Komposisi Fungsi
Penggabungan operasi dua fungsi
secara berurutan akan
menghasilkan sebuah fungsi baru.
Penggabungan tersebut disebut
komposisi fungsi dan hasilnya
disebut fungsi komposisi.

B
f

C
g

x A dipetakan oleh f ke y B
ditulis f : x y atau y = f(x)
y B dipetakan oleh g ke z C
ditulis g : y z atau z = g(y)
atau z = g(f(x))

B
f

C
g

gof

maka fungsi yang memetakan


x A ke z C
adalah komposisi fungsi f dan g
ditulis (g o f)(x) = g(f(x))

contoh 1
f : A B dan g: B C
didefinisikan seperti pada gambar
A
a
b

1
2
3

C
p
q

Tentukan (g o f)(a) dan (g o f)(b)

Jawab:
(g o f)(a) = ?
A
a
b

B
f

1
2
3

C
p

f(a) = 1 dan g(1) = q

Jadi (g o f)(a) = g(f(a)) = g(1)=


q

(g o f)(b) = ?
A
a

B
f

1
2
3

C
p
q

f(b) = 3 dan g(3) = p

Jadi (g o f) = g(f(b)) = g(3) = p

Sifat Komposisi Fungsi


1.Tidak komutatif:
foggof
2. Bersifat assosiatif:
f o (g o h) = (f o g) o h = f o g o h
3. Memiliki fungsi identitas: I(x) = x
foI=Iof=f

contoh 1
f : R R dan g : R R
f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5

Tentukan: a. (g o f)(x)
b. (f o g)(x)

Jawab:
f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5
a. (g o f)(x) = g[f(x)] = g(3x 1)
= 2(3x 1)2 + 5
= 2(9x2 6x + 1) + 5
= 18x2 12x + 2 + 5

= 18x2 12x + 7

f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5


b. (f o g)(x) = f[g(x)] = f(2x2 + 5)
= 3(2x2 + 5) 1
= 6x2 + 15 1
(f o g)(x) = 6x2 + 14
(g o f)(x) = 18x2 12x + 7
(g o f)(x) (f o g )(x)
tidak bersifat komutatif

contoh 2
f(x) = x 1, g(x) = x2 1 dan
h(x) = 1/x

Tentukan: a. (f o g) o h
b. f o (g o h)

Jawab:
f(x) = x 1, g(x) = x2 1
dan h(x) = 1/x
((f o g) o h)(x) = (f o g)(h(x))
(f o g)(x) = (x2 1) 1
= x2 2
(f o g(h(x))) = (f o g)(1/x)
= (1/x)2 2

f(x) = x 1, g(x) = x2 1
dan h(x) = 1/x
(f o (g o h))(x) = (f(g oh)(x))
(g o h)(x)= g(1/x)
= (1/x)2 1
= 1/x2 - 1
f(g o h)(x)= f(1/x2 1)
= (1/x2 1) 1
=(1/x)2 2

contoh 3
I(x) = x, f(x) = x2 dan g(x) = x + 1
Tentukan:

a.(f o I)(x) dan (g o I)


b.(I o f) dan (I o g)

Jawab:
I(x) = x, f(x) = x2 dan g(x) = x + 1
(f o I)(x) = x2
(g o I)(x) = x + 1
(I o f)(x) = x2
(I o g)(x) = x + 1
(I o f)(x) = (f o I) = f

Menentukan
Suatu Fungsi
Jika Fungsi Komposisi
dan
Fungsi Yang Lain Diketahui

Contoh 1
Diketahui f(x) = 3x 1

dan (f o g)(x) = x2 + 5
Tentukan g(x).

Jawab
f(x) = 3x 1dan (f o g)(x) = x2 + 5
fg(x)] = x2 + 5
3.g(x) 1 = x2 + 5
3.g(x) = x2 + 5 + 1 = x2 + 6
Jadi g(x) = (x2 + 6)

contoh 2
Diketahui g(x) = x + 9 dan

(f o g)(x) = x2 6
maka f(x) = .

Jawab:
g(x) = x + 9
(f o g)(x) = f(g(x)) = x2 6
f(x + 9) = x2 6
Misal: x + 9 = y x = y 9
f(y) = (y 9)2 6

f(y) = (y 9)2 6
= (y2 18y + 81) 6
= y2 6y + 27 6
Jadi f(x) = x2 6x + 21

contoh 3
Diketahui f(x) = x 3 dan

(g of)(x) = x2 + 6x + 9
maka g(x 1) = .

Jawab:

f(x) = x 3;
(g o f)(x) = g (f(x)) = x2 + 6x + 9
g(x 3) = x2 + 6x + 9
Misal: x 3 = y x = y + 3
g(y) = (y + 3)2 + 6(y + 3) + 9
= y2 + 6y + 9 + 6y + 18 + 9

g(y) = y2 + 6y + 9 + 6y + 18 + 9

= y2 + 12y + 36
g(x 1) = (x 1)2 + 12(x 1) + 36

= x2 2x + 1 + 12x 12 + 36
= x2 + 10x + 25

Jadi g(x 1) = x2 + 10x + 25

Contoh 4
Diketahui f(x) = 2x + 1

dan (f o g)(x + 1)= -2x2 4x + 1


Nilai g(-2) =.

Jawaban:
f(g(x + 1))= -2x2 4x + 1
f(x) = 2x + 1 f(g(x))= 2g(x) + 1
f(g(x + 1)) = 2g (x + 1) + 1
2g(x + 1) + 1 = -2x2 4x 1
2g(x + 1) = -2x2 4x 2
g(x + 1) = -x2 2x 1

g(x + 1) = -x2 2x 1

g(x) = -(x 1)2 2(x 1) 1


g(2) = -(2 1)2 2(2 1) 1
= -1 2 1 = -4
Jadi g(2) = - 4

Jenis-jenis fungsi :
1.
2.

3.

Fungsi Polinom(suku banyak) :f (x ) a0 a1x a2 x ... an x


p(x )
Fungsi Rasional : f ( x )
q (x )
dengan p(x) dan q(x) merupakan fungsi polinom , dan q(x) 0.
Fungsi Genap dan Fungsi Ganjil :
f(x) disebut fungsi genap bila f(x) = f(-x) [ grafik fungsi genap
simetris terhadap sumbu y ]
f(x) disebut fungsi ganjil bila f(- x) = - f(x) [ grafik fungsi ganjil
simetris terhadap titik asal koordinat

4. Fungsi Trigonometri :
f(x) = sin x ;
f(x) = csc x
f(x) = cos x;
f(x) = sec x
f(x) = tan x ;
f(x) = cot x
5. Fungsi periodik :
Fungsi f(x) disebut periodik dengan perioda p jika f(x+p) = f(x).
6. Fungsi Nilai Mutlak f ( x) | x |

x ,

x0

x , x 0

7. Fungsi Bilangan Bulat Terbesar :


f ( x) || x || yaitu bilangan bulat terbesar yang lebih kecil atau sama
dengan x.
x
Notasi lain :
Contoh :
||5,9|| = 5 , ||-2,6|| = -3 , ||-0,9|| = -1 , ||1||=1.

Grafik Fungsi
Fungsi Linier : f ( x) ax b

f ( x) 2 x 3

Contoh : Grafik fungsi f ( x) 2 x 3

-3/2

Fungsi Kuadrat :f ( x) ax 2 bx c

Contoh : Grafik fungsi f ( x) x 2

y x2

Fungsi Trigonometri : f ( x) sin x , f ( x) cos x

Fungsi Nilai mutlak

terbesar

Fungsi Bilangan Bulat

Anda mungkin juga menyukai