ISU ISU SEMASA DALAM PENGAJARAN GEOMETRI , SUKATAN DAN

PENGENDALIAN DATA
1.0

PENGENALAN

Pendidikan merupakan satu bidang yang mencabar di mana ia berubah mengikut tuntutan
dan keperluan semasa. Pendidik merupakan individu yang penting di dalam menggalas
cabaran dan tanggungjawab selaku pemegang amanah di bidang ini. Matematik merupakan
satu mata pelajaran teras di sekolah rendah dan menengah yang merangkumi beberapa
bidang dan aspek pembelajaran. Ianya hidup dan berkembang di samping menjadi asas
yang penting dalam kehidupan seorang individu. Menurut garis panduan Kementerian
Pelajaran Malaysia (KPM 1990) dalam format KBSR spesifik untuk subjek Matematik, di
antara matlamat utama ialah untuk membolehkan pelajar mengetahui dan memahami
konsep, disamping menguasai kemahiran kemahiran asas yang berkaitan dengan
Matematik.
Mata pelajaran ini bertujuan untuk melahirkan individu yang berketrampilan serta
mengaplikasikan pengetahuan matematik dalam kehidupan harian secara berkesan dan
bertanggungjawab semasa menyelesaikan masalah dan membuat keputusan. Matematik
merupakan jentera atau penggerak kepada pembangunan dan perkembangan dalam bidang
sains dan teknologi. Dengan itu, penguasaan ilmu Matematik perlu dipertingkatkan dari
semasa ke semasa bagi menyediakan tenaga kerja yang sesuai dengan perkembangan dan
keperluan untuk membentuk negara maju.
Miskonsepsi

adalah

satu

daripada

masalah

yang

sering

dihadapi

oleh

murid

dalampembelajaran matematik dan sering menjadi penghalang kepada mereka untuk

memahamikonsep-konsep matematik yang berkaitan dengan konsep yang disalah tafsirkan
oleh mereka.Sebahagian murid tergolong dalam lemah matematik mungkin disebabkan oleh
kurang mahir membaca, menulis, melakukan latihan pengiraan dan bercakap. Dalam
matematik, masalah ini akan lebih ketara dengan adanya istilah matematik yang mana
sebahagiannya daripada mereka yang belum pernah mendengar dan lupa istilah yang
diberikan. Konsep matematik murid perlu diperkenalkan dengan pelbagai bentuk, kaedah
dan pendekatan. Murid perlu diperkenalkan dengan beberapa contoh yang konkrit. Robert
Gagne iaitu seorang professor dan ahli psikologi mengatakan bahawa, pembelajaran
konsep matematik yang berkesan memerlukan beberapa teknik penyampaian iaitu :
i.

Memberi berbagai-bagai contoh konkrit untuk membuat generalisasi.

ii.

ii. Memberi contoh yang berbeza tetapi berkaitan supaya dapat membuat perbezaan.

iii.

iii. Memberi contoh-contoh yang tidak ada kaitan dengan konsep yang diajarkan
untuk membuat perbezaan dan generalisasi.

iv.

iv. Memberi pelbagai jenis contoh matematik untuk memperolehi konsep matematik
yang tepat.

Begitulah antara pendekatan yang perlu kita gunakan bagi mengatasi masalah miskonsepsi,
sama ada ia disebabkan oleh kecuaian mahupun kesukaran murid memahami sesuatu
konsep, guru masing-masing perlu memikirkan pendekatan yang sesuai untuk murid yang
mempunyai pelbagai aras pembelajaran. Guru yang prihatin adalah mereka yang berusaha
membimbing murid mengikut perbezaan aras kecerdasan. Beberapa kajian yang telah
dijalankan oleh ahli psikologi, pakar matematik dan guru matematik menunjukkan ada
pelbagai sebab murid melakukan kesilapan dalam pengiraan bahagi. Sesuatu kemahiran
yang hendak diajar kepada murid perlulah diterangkan konsep disebaliknya. Antara
miskonsepsi yang sering berlaku di kalangan murid ialah
i.

Terlalu menggeneralisasikan (overgeneralization)

ii.

Terlalu memudahkan (oversimplification)

iii.

Pandangan/idea pengetahuan sedia ada (pre-conceive notion).

iv.

Salah mengenalpasti (misidentifying)

v.

Salah faham (misunderstanding)

vi.

Salah maklumat (misinformation)

vii.

Kepercayaan bukan saintifik (nonscientific beliefs)

viii.

Salah faham konsep (conceptual misunderstands)

ix.

Kepercayaan kepada yang lebih terkenal (popular beliefs)

x.

Penerangan yang salah mengenai definisi dan kaedah (definition and method
incorrectly explained)

1.2

ISU SEMASA DALAM PENGAJARAN SUKATAN

Pengajaran dan pembelajaran tajuk-tajuk bagi bidang asas ukuran merupakan aplikasi
kepada konsep-konsep yang dipelajari terdahulu seperti nombor bulat, pecahan,
perpuluhan, dan peratus. Tidak dinafikan dalam proses pengajaran dan pembelajaran,
seringkali terdapat masalah di mana murid tidak dapat mengikuti rentak dan kaedah
pengajaran guru. Secara puratanya, terdapat persamaan antara masalah-masalah yang
dihadapi. Oleh itu penguasaan isi kandungan pedagogi perlu diutamakan oleh guru bagi
memastikan matlamat pengajaran dan pembelajaran dapat dicapai. Kesukaran dan
miskonsepsi murid-murid perlu diambil kira oleh guru agar pengajaran dan pembelajaran
lebih bermakna dan berkesan. Pengajaran dan pembelajaran asas ukuran melibatkan
beberapa tajuk iaitu masa dan waktu, ukuran panjang, timbangan berat, dan isipadu cecair.

Konsep-konsep yang perlu dikuasai dalam tajuk-tajuk asas ukuran memerlukan murid
menguasai konsep-konsep yang terdapat dalam asas nombor. Penguasaan yang lemah
dalam tajuk nombor bulat, pecahan, perpuluhan dan peratus boleh menghalang murid
daripada menguasai kemahiran asas ukuran disamping faktor penguasaan rumus
matematik, sifir dan sebagainya.
1.2.1

Tidak Memahami Bahasa Dalam Soalan Penyelesaian Masalah

Kemahiran penyelesaian masalah adalan antara komponen penting yang

diberi tumpuan dalam mata pelajaran matematik di sekolah seperti yang tertulis
dalam Sukatan Pelajaran Matematik (KPM 2000, 2002). Begitu juga dengan, dalam
Principles and Standards for School Mathemeatics, National Council of Teacher of
Mathematics (NCTM 2000), telah menyarankan supaya kemahiran penyelesaian
masalah diberi fokus utama dalam mendidik murid-murid. Miskonsepsi dalam tajuktajuk dalam ukuran panjang juga melibatkan kemahiran penyelesaian masalah.
Menurut Meor (2001), bahasa memainkan peranan penting dalam pembelajaran
matematik. Masalah kesukaran bahasa untuk memahami sesuatu simbol atau
tatatanda matematik akan menyebabkan berlakunya salah konsep.Kesukaran yang
dikenalpasti sehingga menimbulkan miskonsepsi ialah murid tidak dapat memahami
bahasa dalam soalan penyelesaian masalah. Murid-murid tidak dapat memahami
kehendak soalan dan sukar untuk mereka menterjemah soalan penyelesaian
masalah kepada ayat matematik.
Contoh :
Pak Ali menanam beberapa pokok mangga dan pokok kelapa di sepanjang
520 m tepi kebunnya.

daripadanya itu ditanam dengan pokok mangga.

Hitung panjang dalam km, yang ditanam dengan pokok kelapa.

Pengiraan murid :
=
=

x 520 m
5 x 520 m
8

325 m 1000

0.325 km

Penyelesaian :
Walaupun jalan kerja yang ditunjukkan oleh murid betul, namun ia bukanlah
jawapan yang sebenar bagi soalan yang diberikan. Murid perlu kembali
semula melihat soalan dengan mencari maklumat yang diberikan. Murid perlu
mencari pokok kelapa dan bukannya pokok mangga. Penyelesaian masalah
merupakan

suatu

proses,

yang

melibatkan

empat

langkah

utama

sebagaimana dijelaskan dalam model Polya iaitu memahami masalah,

merancang penyelesaian, melaksanakan penyelesaian dan menyemak
kembali. Selain itu juga gambaran yang jelas boleh digunakan oleh guru bagi
membantu murid memahami bahasa yang digunakan dalam soalan
penyelesaian

masalah.

Memberi

gambaran

yang

sebenar

seperti

memperlihatkan dalam bentuk garis nombor atau gambar. Penggunaan

pelengkap bagi pecahan ditekankan kepada murid.
1.2.2

Kesukaran Menyatakan Dan Menulis Nilai Rajah

Kesukaran kedua yang berpunca dari miskonsepsi pada rajah berlaku dalam dua
bentuk. Pertama iaitu kesukaran membaca nilai pada rajah alat penimbang, jarak,
dan alat penyukat. Kesukaran yang kedua adalah berkait dengan menulis nilai pada
rajah. Kesukaran ini berkait dengan diantara satu dengan yang lain, ini kerana
apabila murid tidak dapat menulis nilai pada rajah yang diberi tentunya mereka juga
tidak dapat menyatakan nilai pada rajah tersebut. Kesukaran ini berpunca daripada
kegagalan murid dalam memahami konsep senggatan dalam tajuk-tajuk ukuran.
Penyelesaian :
Murid perlu dijelaskan bagaimana membaca senggatan. Nilai yang diwakili
bagi nombor yang pertama hendaklah dibahagikan dengan bilangan
senggatan yang diwakili. Contohnya dalam 1kg bersamaan 1000g, senggatan
yang diwakili ialah 10, maka 1000 dibahagi dengan 10 bersamaan 100 g
setiap senggatan. Begitu juga 1 l bersamaan 1000 ml , senggatan yang
diwakili ialah 5, maka 1000 dibahagi dengan 5 bersamaan 200 ml . Guru
perlu menegaskan kepada murid agar mengira senggatan bagi setiap
bacaan.

1.2.3

Faham Konsep

Unit-unit ukuran adalah kuantiti piawai bagi ciriciri fizikal, digunakan sebagai faktor
untuk menyatakan kuantiti bagi sesuatu sifat. Kesukaran yang dialami oleh murid-murid

ialah tidak dapat menyelesaikan operasi penambahan, penolakan, pendaraban, dan

pembahagian unit- unit ukuran seperti isipadu, ukuran panjang, timbangan dan masa kerana
kesilapan konsep. Mengikut teori behaviourisme, murid belajar apa yang diajar atau
sekurang-kurangnya sebahagian daripada apa yang dipelajari. Teori Behaviourisme
berpandangan bahawa pengetahuan diperolehi dari pengalaman, dan pengetahuan sedia
ada (current knowledge) tidak diperlukan dalam pembelajaran. Oleh itu kesilapan
miskonsepsi berlaku dikalangan murid kerana mereka tidak dapat mengambil kira konsep
sedia ada murid. Selain itu juga ada proses asas pembelajaran iaitu asimilasi dan
akomodasi. Murid tidak dapat mencantumkan setiap pengalaman baru ke dalam skema
pengetahuan sedia ada mereka.
Contoh :
Kira hasil tambah 2 jam 35 minit dengan 5 jam 45 minit.
Pengiraan murid :
JAM

MINIT

35

5
8

45
100

Berdasarkan jawapan yang diberikan oleh murid dapat dijelaskan bahawa, murid
beranggapan penambahan tajuk masa dan waktu mempunyai konsep yang sama dengan
penambahan nombor bulat. Walaupun jawapan yang diberikan oleh murid betul, namun
penyelesaian seperti ini hanya sesuai untuk tajuk nombor bulat, perpuluhan dan wang.
Murid perlu dibimbing memahami konsep dengan cara yang betul dan mudah difahami.
Penyelesaian : Pengalaman sebagai guru akan membantu guru-guru mengesan masalahmasalah seperti di atas terutamanya menyelesaikan operasi yang melibatkan masa dan
waktu, ukuran panjang, isi padu cecair dan timbangan berat. Guru perlu menjelaskan
kepada murid bagaimana dan kenapa murid-murid melakukan kesilapan ini dan membantu
mereka menyelesaikan dan memperbetulkan miskonsepsi tersebut. Sebagai cadangan,
guru boleh menggunakan papan unit bagi membantu murid-murid menyelesaikan masalah
dalam unit-unit ukuran.

Rumus yang perlu dihafal 1 = 60 8 jam 40 JAM MINIT minit 1 Jelaskan kepada 2 5 5 murid agar
tolak + 5 4 5 jika lebih dari rumus di atas 7 1 10 0 Jelaskan kepada + 1 - 6 0 murid agar
tambah 1 jika 8 4 0 membuat penolakan1.4 Tidak Menghafal Rumus
9. Kesukaran tidak menghafal rumus tentunya akan menghalang murid-murid daripada
melakukanproses kerja matematik dengan baik. Hal ini berlaku kerana, matematik
merupakan matapelajaran yang melibatkan proses menghafal berbagai-bagai jenis rumus
sama ada melibatkantajuk-tajuk tertentu dalam bidang asas ukuran mahupun asas nombor.
Bagi kesukaran ini muridkeliru dalam menggunakan rumus, dan menggunakan rumus bukan
pada soalan yangdikehendaki.Contoh: 21.62 kg + 896 g = _________ kg = 8 9 6 g 1 0 0
Rumus = 8 . 9 6 kg 1kg = 1000 g 2 1 . 6 2 kgdan bukannya 100 + 8 . 9 6 kg 3 0 . 5 8 kgBagi
soalan ini kesilapan yang ditunjukkan oleh murid ialah menggunakan nilai 100 bagimenukar
g kepada kg, walhal rumus yang sebenar ialah dengan membahagi nilai dengan
1000.Kesilapan seperti ini akhirnya membawa kepada miskonsepsi murid kepada konsep

timbanganberat. Kesilapan ini juga berlaku sekiranya murid gagal menguasai rumus bagi
tajuk-tajukukuran yang lain seperti isipadu cecair, ukuran panjang dan masa dan
waktu.Penyelesaian : Bagi membantu murid-murid mengatasi miskonsepsi ini, pendekatan
yangberbentuk menghiburkan boleh digunakan agar murid dapat mengingati konsep-konsep
dalamtajuk-tajuk ukuran dengan lebih tepat. Penyelesaian yang melibatkan penukaran akan
lebihmudah diselsaikan oleh murid sekiranya mereka menghafal rumus-rumus dalam
matematik.Sebagai contoh : mm 10 cm 100 m 1000 km= mee maggi cepat masak mari
kita makan X
10. ml 1000 l g 1000 kg X X = mira lari bahaya (bahagi) lori = Gee balik (bahagi) kampung1.5 Keliru
Dengan Istilah Matematik Merujuk kepada kesukaran di atas, kekeliruan sering berlaku
apabila murid tidak dapat menyatakan nilai apabila adanya istilah matematik dalam soalansoalan yang diberikan. Penggunaan istilah terutamanya kurang/lebih daripada selalu
mengelirukan murid-murid. Berdasarkan kajian yang dilakukan oleh Jaroslaw Mrozek (2000)
di University of Gdrasisk, Gdarisk Poland terdapat tiga perkara asas dalam memahami
masalah matematik. Tahap pertama ialah memahami tanda atau simbol dan istilah-istilah
yang digunakan dalam masalah matematik. Ahli matematik perlu mempunyai pengetahuan
berkaitan maksud setiap setiap simbol dan istilah-istilah yang diberikan Contoh : Jadual 3
menunjukkan berat 3 buah kotak R, S dan T. Kotak Berat R 3.5 kg S 325 g kurang daripada
R T 1.25 kg lebih daripada S Jadual 3 Kira jumlah berat ketiga-tiga kotak, dalam kg.
Kesilapan Murid : Tidak menolak 325 daripada 3.5 kg dari nilai R
11. 3 . 5 0 0 kg + 0 . 3 2 5 kg 3 . 8 2 5 kg Kesila + 1 . 2 5 0 kg pan 5 . 0 7 5 kg Murid : Tidak mena
mbah 1.25 kg daripa da nilai S Penyelesaian : Dalam hal ini, kaedah yang boleh
digunapakai bagi membantu murid-murid ialah dengan menekankan perkataan kurang
daripada dan lebih daripada. Bagi kurang daripada pastikan murid menolak nilai yang diberi
daripada sesuatu nilai, manakala bagi lebih daripada pastikan murid menambah nilai diberi
daripada sesuatu nilai. Sesuatu nilai ini boleh mewakili huruf, bilangan orang, bentuk-bentuk,
bunga dan sebagainya. Penegasan dan penjelasan mengenai istilah-istilah ini dapat
membantu murid menyelesaikan soalan-soalan matematik dengan lebih mudah. Sebagai
contoh :nilai ditolak (kurang) daripada sesuatu nilai (huruf/ bentuk/dll) Daripada nilai R Nilai
yang kurang daripada R 3 . 5 0 0 kg - 0 . 3 2 5 kg 3 . 1 7 5 kgnilai ditambah (lebih) daripada
sesuatu nilai (huruf/ bentuk/dll) Nilai yang perlu lebih daripada S Daripada
12. nilai S 3 . 1 7 5 kg + 1 . 2 5 0 kg 4 . 4 2 5 kg 3 . 5 0 0 kg S + 3 . 1 7 5 kg 6 . 6 7 5 kg T + 4 . 4 2 5
kg 1 1 . 1 0 0 kgKESIMPULAN Miskonsepsi miskonsepi yang dibincangkan di atas adalah
perkara yang serius danperlu diatasi. Pengetahuan murid yang terbatas dalam mempelajari
matematik hendaklahdiubah dan diperbaiki. Bahasa matematik merupakan perkara yang
sering membatasipemahaman murid mengenai konsep-konsep matematik. Murid-murid
mempunyai kefahamankonseptual yang sangat rendah dalam bahasa yang digunakan

dalam soalan yang diberi.Kelemahan ini mungkin berasal daripada kelemahan pelajar itu
sendiri dan pendekatanpengajaran guru yang kurang menekankan pembinaan konsep (Dr.
Jamil Ahmad, 2008).Masalah miskonsepsi yang dihadapi oleh pelajar berkait rapat dengan
miskonsepsi mereka
13. terhadap pengajaran asas nombor iaitu, nombor bulat, pecahan, perpuluhan dan peratus dan
tidak dapat dibetulkan dengan cara latih tubi atau drill tetapi ia perlu diselidiki secara
mendalam bagaimana miskonsepsi ini berlaku. Guru yang berjaya memulihkan pelajar
daripada berlakunya miskonsepsi secara berterusan bukan sahaja membantu pelajar dalam
pembelajaran tetapi mereka juga memudahkan urusan pengajaran dan pembelajaran di
dalam kelas. Guru seharusnya berhenti seketika dan reflek tentang apa yang berlaku dalam
sesi pengajaran mereka. Setiap miskonsepsi atau apa kesilapan pelajar akan dapat
diperbetulkan besama guru dan pelajar (Dr. Jamil Ahmad, 2008). Penggunaan sesuatu
istilah atau perkataan dalam matematik adalah mengikut terminologi matematik. Ini
menyebabkan penggunaan sesuatu perkataan atau istilah dalam mata pelajaran matematik
kadangkala berbeza daripada pengggunaanya dalam matapelajaran bahasa Melayu. Oleh
yang demikian, penggunaan bahasa dalam matapelajaran matematik menjadi lebih
kompleks dan berbeza daripada penggunaannya dalam matapelajaran bahasa Melayu.
Keadaan ini seringkali mendatangkan masalah kepada pelajar, terutamanya dalam aspek
pemahaman semasa pembelajaran dan penyelesaian masalah matematik. Menurut Mohd
Dahlan (1992), penggunaan pelbagai alat bantu mengajar mengikut cara yang bersesuaian
dapat meningkatkan mutu atau tumpuan murid murid terhadap pembelajaran. Pengunaan
bahan bantu mengajar juga turut memudahkan guru dalam penyampaian konsep kepada
pelajar (Noor Azlan A.Z, Nurdalina D). Matematik merupakan jentera atau penggerak kepada
pembangunan dan perkembangan dalam bidang sains dan teknologi. Oleh itu pihak yang
terlibat dalam bidang pendidikan perlu bekerjasama dalam memastikan pelajar dapat
menguasai matematik dengan baik supaya hasrat negara untuk menjadi sebuah negara
yang maju dan bersaing di peringkat global tercapai. RUJUKANAbd. Razak Habib, Abd.
Rashid Johar, Abdullah Mohd Noor & Puteh Mohamad. (1996). Pelaksanaan KBSM dalam
mata pelajaran Matematik, Sains dan Sains Sosial disekolah. Kertas kerja Seminar
Kebangsaan Penilaian KBSM. Institut AminuddinBaki, 9-11 Disember.
14. Aida Suraya Md. Yunus, Sharifah Mohd Nor & Habsah Ismail. (1992). Analisis kesilapan
masalah- masalah berkaitan nombor perpuluhan dan pecahan bagi pelajar Tahun Lima
sekolah rendah.Jurnal Pendidik dan Pendidikan 12: 15-33. Asiah Ismail. 1994. Beberapa
pola kesilapan dalam kefahaman konsep nombor perpuluhan dalam kalangan murid
tingkatan satu. Jurnal Pendidikan Matematik Sains BPG 1:10-13.Aida Suraya Mad Yunus.
Algoritma Pendaraban Nombor Perpuluhan Dari Persepsi Pelajar Tingkatan Satu. ISSN :
0128-7702 : Universiti Putra MalaysiaBaharin Shamsudin (1990). Siri Pendidikan

Pengajaran dan Pembelajaran Matematik Untuk Sekolah Rendah Buku . Kuala Lumpur :
DBP, KPMJamil A, Norlia G, Norhashimah S. (11-12 Oktober 2008). Seminar Pendidikan
Sains dan Matematik : Miskonsepsi Matematik Satu Refleksi. Open Universiti MalaysiaLim
K.L, Khaw A.H, Seah A.K. satu Kajian Mengenai Bahan Bantu Mengajar Dalam Pengajaran
Pembelajaran

Di

Sekolah

Rendah.

Maktab

Perguruan

Batu

Lintang

Jabatan

MatematikMeor Ibrahim Kamaruddin (2001). Modul Pembelajaran Sains dan Matematik.

Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia. (Tidak diterbitkan)Mohd Uzi Dollah, Noor
Shah Saad .(2012). Modul KRM3013 Asas Nombor. Tanjung Malim : Universiti Perguruan
Sultan IdrisMok Soon Sang (1993). Siri Pendidikan Perguruan : Pengajian Matematik. Kuala
Lumpur : Kumpulan Budiman Sdn Bhd.Pusat Perkembangan Kurikulum (2000). Sukatan
Pelajaran Matematik Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah. Selangor: Dewan Bahasa
dan Pustaka.Roslina Radzali. Kepercayaan Matematik Pelajar Berhubung Penyelesaian
Masalah Matematik. Jabatan Matematik
15. KRM3013 ASAS NOMBOR - MISKONSEPSI DAN PENYELESAIAN1.0 PENGENALAN
Matematik adalah pelajaran yang abstrak yang melibatkan penggunaan rumus, peraturanperaturan langkah kerja, algoritma dan teorem-teorem yang kerap digunakan (Short &
Spanos, 1989). Matematik mengandungi dua unsur yang utama dan melaluinya manusia
mengetahui kuantiti dan nilai seperti saiz, laju, hala dan benda-benda di bumi dan alam
cakerawala melalui cara yang sistematik. Matematik merupakan satu cabang ilmu
pengetahuan yang timbul daripada proses ketaakulan terhadap kejadian-kejadian alam
sekeliling dan cakerawala. Selain itu juga matematik dianggap sebagai suatu alat rekreasi
dengan adanya aktiviti-aktiviti yang menarik dan unit. Bahasa matematik yang khusus
melibatkan penjelasan pola-pola, hubungan, hukum- hukum dan rumus-rumus yang perlu
diingati. Oleh yang demikian, bahasa memainkan peranan yang penting dalam
memindahkan maklumat yang diperolehi oleh guru kepada pelajar (MacGregor & Moore
1991). Mengikut Bruner, untuk mempelajari konsep matematik dengan berkesan, bahasa
matematik harus diperkenalkan daripada mudah kepada kompleks, mengikut peringkat
perkembangan kognitif kanak-kanak. Menurut Dr. Jamil Ahmad dan rakan-rakan melalui
Seminar Kebangsaan Pendidikan Sains dan Matematik (2008), guru berdepan dengan
pelajar yang membawa ilmu dan pengalaman yang dipelajari dari luar yang kemungkinan
bercanggah dengan apa yang guru sampaikan semasa sesi pengajaran. Sekiranya ilmu
yang bercanggah ini tidak diperbetulkan maka ia akan membentuk miskonsepsi dalam ilmu
yang ingin disampaikan. Miskonsepsi adalah sesuatu kepercayaan atau pegangan yang
terbentuk apabila pelajar mempelajari sesuatu perkara yang tidak betul (Champagne,
Klopfer & Gunstone 1982; McDermott 1984; Resnick 1983). Miskonsepsi boleh juga terjadi
apabila guru mengajar sesuatu perkara yang tidak betul, kemungkinan tanpa disedari oleh
guru. Dalam mempelajari asas nombor yang merangkumi tajuk nombor bulat, pecahan

perpuluhan, peratus dan wang, terdapat beberapa kesukaran yang sering dihadapi oleh
murid
16. sehingga menimbulkan miskonsepsi dalam mempelajari kemahiran tersebut. Miskonsepsimiskonsepsi ini juga saling berkait dari satu konsep ke konsep lain dalam tajuk yang
berbeza. PENDIDIKAN SAINS DAN MATEMATIK 11 12 OKT 20082.0 MISKONSEPSI2.1
Nombor Bulat Antara salah satu miskonsepsi bagi tajuk nombor bulat ialah yang sering
menjadi masalah bagi murid-murid ialah mendarab dengan nombor 2 digit. Umumnya
operasi kira darab adalah merupakan cara mudah bagi mencari jumlah bagi beberapa
nombor bulat yang serupa. Apabila nombor bulat didarab dengan nombor 1 digit, murid
boleh menjawab dengan melakukan pendaraban dalam bentuk lazim. 3 4 5 x 4 = 1 2 3 4 5 x
4 1 3 8 0 Miskonsepsi : Kebanyakan miskonsepsi murid-murid tentang masalah pendaraban
nombor ialah mendarab nombor bulat dengan nombor 2 digit. Miskonsepsi yang dihadapi
oleh murid- murid ialah apabila mendarab digit yang kedua dalam bentuk lazim. Mereka
meletakkan hasil darab digit kedua pada kedudukan seperti contoh yang diberikan dibawah.
345x34=1112345x341
17. 1 3 8 0 + 1 0 3 5 2 4 1 5 Penyelesaian : Antara penyelesaian yang dilakukan bagi membantu
murid memahami konsep mendarab nombor bulat dengan nombor dua digit ialah dengan
menggunakan kaedah kotak kekisi atau lattice. Guru hendaklah membantu murid membina
kotak terlebih dahulu. Langkah kedua ialah dengan membimbing murid mengisi kotak yang
telah dibina dengan nombor hasil darab satu digit. Penambahan akan dilakukan mengikut
kecondongan garis yang telah dibina. Melalui pengalaman, kaedah ini amat sesuai bagi
membantu murid yang sering mengalami masalah pendaraban.2.2 Pecahan Kajian yang
telah dilakukan oleh Maznah Mahmood (2000), mendapati kesilapan yang sering dilakukan
oleh pelajar dalam tajuk pecahan ialah tidak memudahkan pecahan dalam bentuk pecahan
wajar. Selain itu, pelajar juga melakukan kesilapan dalam operasi penambahan pecahan.
Pemahaman terhadap konsep pecahan yang terhad ini juga mungkin dipengaruhi oleh
amalan pengajaran yang terlalu menekankan penguasaan kemahiran, tanpa kefahaman
konsep yang sebenar. Amalan pengajaran yang berasaskan kepada kaedah hafalan dan
latih tubi boleh menghalang murid daripada mempunyai kefahaman yang jelas mengenai
konsep pecahan itu sendiri. Beberapa bentuk dan kesilapan yang dilakukan oleh muridmurid berkaitan nombor pecahan ialah melalui aktiviti perbandingan pecahan. Antara punca
yang dikenalpasti ialah konsep pecahan setara tidak difahami dan dikuasai sepenuhnya oleh
pelajar. Selain itu juga kesilapan dihadapi ketika melakukan penyusunan pecahan yakni
murid tidak dapat membezakan antara nombor bulat dengan nombor pecahan. Akibatnya
terdapat pelajar yang menyusun pecahan secara menaik sama ada berdasarkan nilai
pengangka ataupun nilai penyebut. Miskonsepsi : Aktiviti pengajaran selalunya bermula dan

berakhir dengan himpunan pelbagai simbol dan istilah matematik yang abstrak disamping
petua dan peraturan-peraturan jalan kerja
18. yang perlu dihafal oleh murid. Pendekatan sebegini tidak memberi sebarang makna
kepadaproses pengajaran pelajar (Peterson 1988; Nik Azis 1992; Amin 1993). Sebaliknya
amalan iniakan mengakibatkan kesilapan konsep dikalangan pelajar. Miskonsepsi pecahan
yang kerapdiambil mudah ialah menukar pecahan tak wajar kepada nombor bercampur.
Kesukaran muridpada kemahiran tersebut menyebabkan kesilapan pada jawapan terakhir
walapun jalanpenyelesaian yang ditunjukkan adalah betul. Sebagai contoh, berikut
merupakan penambahanpecahan yang diselesaikan oleh murid. 4 3 = 2 + 3 5 5 4 + 3 = (2 +
3) 5 7 1 = 5 5 5 7 = 1 5 -5 2 2 1 = 5 + 5 2 1 = 10 2Penyelesaian : Sebagai jalan penyelesaian
bagi membantu murid mengatasi kesukaran iniialah dengan menunjukkan kaedah dan
pendekatan yang sesuai. Guru akan membimbing danmenjelaskan kepada mereka dengan
terperinci peranan setiap nombor. Nombor bulathendaklah berada di hadapan nombor
pecahan, baki daripada hasil bahagi diletakkan di atas
19. sebagai pengangka dan pembahagi sebagai penyebut. Guru perlu menegaskan kepada murid
agar mengingati rumus ini dalam menyelesaikan soalan-soalan yang mempunyai hasil
jawapan ialah pecahan tak wajar hendaklah ditukar kepada nombor bercampur. 1 5 7 = 22.3
Perpuluhan - 1 Perkataan perpuluhan atau 5 dalam Bahasa Inggeris ialah 5 decimal
berasal daripada perkataan latin decem yang 2 bermaksud sepuluh. Perkaitan pecahan
dengan nombor perpuluhan amat ketara sekali. Nombor perpuluhan boleh diwakilkan
dengan nombor pecahan yang penyebutnya 10, 100, dan 1000. Miskonsepsi : Terdapat
beberapa kesukaran dan kesilapan yang sering dilakukan oleh murid yang akhirnya
membawa kepada miskonsepsi kepada kemahiran dalam tajuk perpuluhan. Antaranya ialah
kesilapan menyatakan nilai tempat bagi nombor perpuluhan. Sebagai contoh, murid beri
nombor 35.046 dan nyatakan nilai tempat bagi digit 4 dalam nombor tersebut. Bagi murid
yang mempunyai masalah menguasai kemahiran perpuluhan tentunya murid akan
menjawab puluh walaupun jawapan yang tepat ialah per sepuluh. Murid tidak dapat
membezakan nilai tempat bagi nombor bulat dan nombor perpuluhan. Begitu juga apabila
diminta menyatakan nilai digitbagi nombor tersebut tentunya murid menjawab 40 dan
bukannya 0.04 atau . Murid seharusnya perlu menguasai kemahiran ini kerana ia adalah
kemahiran asas dalam tajuk nombor perpuluhan. nilai tempat bagi 4 dalam nombor 35.046
20. 3 5 . 0 4 6 Persepuluh nilai ribu (1000) ratus (100) Perseratus puluh (10) puluh ribu Perseribu
(10 000) sa (0-9 ) digit / (.) nilai tempat Tens / puluhPenyelesaian : Bimbingan yang boleh
dilakukan dalam mengatasi masalah miskonsepsi bagikemahiran di atas ialah dengan
menunjukkan jadual nilai tempat bagi nombor perpuluha. Muridakan dibimbing melihat
perbezaan antara nilai tempat bagi nombor bulat dan nomborperpuluhan. Nombor bulat Titik
Nombor perpuluhan selepas titik sebelum titik perpuluhan Kedudukan (.) perpuluhan nilai

perpuluhan 3 5 . 2 4 6Apabila Nilai tempat Puluh Sa . Persepuluh Perseratus

Perseribumuridtelah 0.04 = 0.006 = Nilai digit 30 5 . 0.2 =mahirdalammenyatakan nilai
tempat bagi setiap nombor murid akan menyelesaikan soalan yangmelibatkan nombor
perpuluhan dengan mudah. Perlu diingatkan juga kepada murid perbezaannombor bulat dan
nombor perpuluhan. Pada peringkat awal guru boleh menyediakan rumusdalam bentuk
jadual bagi membantu murid menyelesaikan nilai tempat nombor perpuluhan.Stelah murid
dapat memahami konsep dan kemahiran ini jadual ini akan diabaikan dandijadikan bahan
rujukan.
21. NOMBOR SOALAN .2.4 Wang Wang merupakan objek yang diterima pakai sebagai alat
pertukaran dalam urusan jual beli oleh masyarakat di sesebuah negara. Setiap negara
mempunyai nilai mata wang yang tersendiri dan berbeza dengan negara yang lain. Dalam
pengajaran dan pembelajaran wang, murid dibimbing mengenal rupa bentuk wang, symbol,
nilai wang dan pertukaran ringgit dan sen disamping operasi-operasi tambah, tolak, darab
dan bahagi melibatkan wang. Melalui pengalaman mengajar, didapati murid dapat
melakukan penyelesaian wang dengan hanya mencongak sahaja, namun apabila diminta
menyelesaikan soalan dalam bentuk lazim, miskonsepsi murid- murid dapat dikesan.
Miskonsepsi : Kesukaran murid mempelajari tajuk wang berkait secara langsung dengan
pengetahuan nombor lain iaitu nombor bulat dan perpuluhan. Oleh itu miskonsepsi yang
berlaku dalam tajuk wang berkait dengan tajuk perpuluhan dan nombor bulat. Menambah
dan menolak wang melibatkan sen antara kesilapan yang dilakukan oleh murid. Berikut
merupakan contoh miskonsepsi yang dilakukan oleh murid. Murid tidak menukar salah satu
unit sama ada ringgit mahupun sen. RM 3 4 5 + 9 0 sen = 2 14 RM 3 4 5 - 9 0 sen RM 2 5 5
sen Penyelesaian : Berikut merupakan penyelesaian yang boleh membantu murid-murid
menghadapi masalah miskonsepsi tajuk wang melibatkan sen dan ringgit. Murid dibimbing
meletakkan nilai sen pada wang ringgit dengan melekatkkan 2 sifar selepas titik pemisah.
ringgit dan sen. Kemudian adalah dengan membimbing murid meletakkan 1 sifar sebelum
22. nombor 9 dan diikuti titik pemisah. Setelah murid memahami langkah ini, murid diminta
menyelesaikan operasi yang ditunjukkan pada soalan. RM 3 4 5 + 9 0 sen = RINGGIT SEN
4 10 RM 3 4 5 . 0 0 - RM 0 . 9 0 RM 3 4 4 . 1 02.5 Peratus Peratusan ialah cara menyatakan
nombor sebagai sebuah pecahan daripada 100 (peratus bermaksud per seratus). Simbol
yang mewakili peratus, ialah (%). Sebagai contoh, 56% (dibaca sebagai "lima puluh enam
peratus") sama dengan 56 / 100 atau 0.56. Miskonsepsi : Dalam mempelajari tajuk peratus,
terdapat beberapa kesukaran yang sering dihadapi oleh murid dan akhirnya membawa
kepada miskonsepsi. Antara miskonsepsi tersebut ialah semasa memahami soalan
penyelesaian masalah. Bagi penyelesaian yang tidak melibatkan penyelesaian masalah,
murid dapat menjawab menggunakan kefahaman yang ada. Walaubagaimanapun adapun
kesilapan yang dilakukan hanya kecuaian dalam melakukan pengiraan. Berikut merupakan

contoh miskonsepsi murid dalam tajuk peratus (%). Contoh soalan : Dalam satu ujian
Matematik, 75% orang murid telah gagal, hanya 15 orang murid lulus dalam ujian tersebut.
Berapa ramaikah murid yang menduduki ujian tersebut? 75 = x 15 orang 1 0 0
23. 1125 = 1 0 0 2 5 = 15 orang 1 0 0 = 11.25 orang murid lulus 5 0 = 30 orangPenyelesaian :
Berdasarkan masalah yang ditunjukkan di atas murid tidak dapat memahamikehendak
soalan yang sebenar. Kesilapan yang dilakukan oleh murid ialah hanya mendarab 75%
dengan 15 orang murid. Sedangkan soalan inginkan jumlah murid yang menduduki
ujiantersebut. Oleh yang demikian beberapa pendekatan perlu dilakukan bagi membimbing
merekamemahami konsep sebenar peratus. Murid dibimbing memahami konsep pelengkap
dalamperatus. Murid dibimbing meneroka kehendak soalan. Apa yang diberi : 75% orang
murid gagal, 15 orang murid lulus Apa yang dikehendaki : Jumlah murid menduduki ujian
Operasi : = 1 0 0 75 1 0 0 - 1 0 0 = 25 1 0 0
24. 1 0 0 7 5 = 45 orang 1 0 0 1 0 0 = 60 orang 1 0 0Oleh itu pelengkap dalam 75% ialah 25%. Jika
75% murid gagal, maka murid diperingatkan25% bersamaan dengan 15 orang yang lulus.
25% yang kedua iaitu 50% bersamaan dengan30 orang murid, 25% yang ketiga bersamaan
dengan 45 orang murid dan 25% yang keempatiaitu 100% bersamaan dengan 60 jumlah
orang murid. Maka 75% bersamaan dengan 45 orangmurid gagal dan 15 orang murid lulus
bersamaan dengan 25%Oleh yang demikian murid perlu ditekankan tentang konsep
pelengkap dalam pecahan danperatus. Perkaitan antara pecahan dan peratus perlu
ditekankan kepada murid. Bezanyaperatus mewakili penyebut 100, manakala pecahan
mempunyai

penyebut

yang

tidak

tetapbergantung

kepada

kehendak

soalan3.0

PENUTUPMatematik merupakan jentera atau penggerak kepada pembangunan dan

perkembangandalam bidang sains dan teknologi. Oleh tiu pihak yang terlibat dalam bidang
pendidikan perlubekerjasa dalam memastikan murid-murid dapat menguasai matematik
dengan baik supaya
25. hasrat dengan untuk menjadi sebuah negara yang maju dan bersaing di peringkat global
tercapai. Liew dan Wan Muhamad Saridan (1991) menyatakan pengajaran matematik
disekolah jarang mengambil kira perbezaan individu di kalangan pelajar-pelajar. Ini
mengakibatkan sesetengah pelajar khususnya pelajar yang lemah menghadapi kesukaran
semasa guru memberikan penerangan tentang sesuatu konsep matematik.Sekiranya
kaedah penyampaian guru tidak dapat diterima oleh murid maka proses pembelajaran tidak
akan berjaya. Seterusnya mereka akan membuat pelbagai andaian dan pemikiran yang
tidak betul tentang matematik. Sikap terhadap matematik juga memainkan peranan yang
penting dalam mengekalkan fokus murid terhadap perkara yang disampaikan oleh guru
Selain itu murid-murid perlu menguasai sesuatu tajuk dalam matematik sebelum
mempelajari tajuk yang seterusnya supaya dapat menyelesaikan sesuatu masalah
matematik dalam pelbagai situasi terutamanya asas nombor iaitu nombor bulat, pecahan,

perpuluhan,dan peratus. Oleh itu pemahaman konsep dan kemahiran matematik adalah
amat penting dalam proses pembelajaran murid-murid. Masalah kelemahan pelajar dalam
penguasaan konsep dan kemahiran matematik pada peringkat sekolah rendah ini adalah
sesuatu yang tidak boleh dipandang remeh oleh pihak-pihak terlibat dalam sektor
pendidikan terutama sekali guru-guru. Kelemahan dalam penguasaan konsep dan
kemahiran matematik di peringkat sekolah rendah tentunya memberi kesan pula apabila
mereka berada di sekolah menengah. Kesedaran perlu ada untuk memastikan murid-murid
ini menguasai konsep asas matematik dengan baik agar mereka menjadi generasi yang
dapat merealisasikan wawasan negara di masa akan datang. 4.0 RUJUKANAida Suraya
Mad Yunus. Algoritma Pendaraban Nombor Perpuluhan Dari Persepsi Pelajar Tingkatan
Satu. ISSN : 0128-7702 : Universiti Putra MalaysiaBaharin Shamsudin (1990). Siri
Pendidikan Pengajaran dan Pembelajaran Matematik Untuk Sekolah Rendah Buku . Kuala
Lumpur : DBP, KPMJamil A, Norlia G, Norhashimah S. (11-12 Oktober 2008). Seminar
Pendidikan Sains dan Matematik : Miskonsepsi Matematik Satu Refleksi. Open Universiti
Malaysia
26. Lim K.L, Khaw A.H, Seah A.K. satu Kajian Mengenai Bahan Bantu Mengajar Dalam Pengajaran
Pembelajaran

Di

Sekolah

Rendah.

Maktab

Perguruan

Batu

Lintang

Jabatan

MatematikMeor Ibrahim Kamaruddin (2001). Modul Pembelajaran Sains dan Matematik.

Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia. (Tidak diterbitkan)Mohd Uzi Dollah, Noor
Shah Saad .(2012). Modul KRM3013 Asas Nombor. Tanjung Malim : Universiti Perguruan
Sultan IdrisMok Soon Sang (1993). Siri Pendidikan Perguruan : Pengajian Matematik. Kuala
Lumpur : Kumpulan Budiman Sdn Bhd.Pusat Perkembangan Kurikulum (2000). Sukatan
Pelajaran Matematik Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah. Selangor: Dewan Bahasa
dan Pustaka.Roslina Radzali. Kepercayaan Matematik Pelajar Berhubung Penyelesaian
Masalah Matematik. Jabatan MatematikSee Kin Hai (Dr.), ____. Analisis Kesilapan Umum
Dalam Matematik di Sekolah- Sekolah Rendah. Universiti Brunei DarussalamTengku
Zawawi Tengku Zainal, Ramlee Mustapha, Abdul Razak Habib . Pengetahuan Pedagogi Isi
Kandungan Guru Matematik bagi Tajuk Pecahan: Kajian Kes di Sekolah Rendah . Jurnal
Pendidikan Malaysia 34(1)(2009): 131 - 153Wong Leon Kit._____. Pembangunan Bahan EPembelajaran Berasaskan Moodle Bertajuk Nombor Perpuluhan. Universiti Teknologi
MalaysiaZainudin Bin Abu Bakar, Mohd. Rashidi Bin Mat Jalil.______. Keberkesanan
Kaedah Petak Sifir Dalam Penguasaan Fakta Asas Darab DalamMatematik Tahun 4: Satu
Kajian Di Sekolah Kebangsaan Mersing Johor. Fakulti Pendidikan Universiti Teknologi
Malaysia
27. MISKONSEPSI DALAM ASAS UKURAN Ada beberapa jenis miskonsepsi yang dapat dikesan
berlaku semasa murid menjawab soalan yang bersangkutan dengan pembelajaran ukuran.
(a) Ukuran panjang Jika murid-murid diberikan petak berukuran 1sm2 murid dikehendaki

melukis satu garisan, murid-murid tidak mengikut petak yang disediakan dan tidak
menggunakan alat pembaris. Mengukur garisan yang diberikan dengan menggunakan
pembaris yang disertakan. Murid-murid akan melakukan kesilapan apabila mereka hanya
melihat penghujung garisan sahaja tanpa melihat permulaan garisan. (b) Ukuran luas dan
isipadu Kurang kefahaman tentang konsep luas dan isipadu. Keliru dengan perkataan lebih
besar dan lebih kecil Tidak memahami rajah yang diberikan Murid-murid hanya
membandingkan 2 bentuk apabila ia bercantum. Murid-murid kurang memahami kehendak
soalan.(c) Ukuran Berat
28. Kesalahan guru dari segi soalan (pilih jawapan) dan rajah (terlalu kecil, jarum tidak kelihatan
dengan jelas dan kesalahan dalam perkataan) dan sebagainya. Murid-murid kurang
memahami kehendak soalan. Keliru dengan maksud perkataan lebih berat dan lebih ringan.
Menggunakan simbol dalam jawapan. Murid-murid akan menyemakan mengukur timbangan
sama dengan mengukur jam. Murid-murid juga tidak menghiraukan nombor sifar yang sama
juga digunakan seperti nombor-nombor. Kurang kefahaman atau mengetahui serta tidak
dapat membezakan di antara kilogram (kg) dan gram (g). Murid-murid tidak melihat dengan
teliti digit yang ada pada timbangan tersebut dan tidak melihat simbol kg dan g. Contoh;
Meletakkan perkataan lebih berat daripada dan lebih ringan daripada.CARA MENGATASI
MASALAH MISKONSEPSI DALAM ASAS UKURAN
29. Salah satu dari kaedah pengajaran yang membantu murid mengatasi miskonsepsi mereka ialah
dengan menggalakkan mereka berkongsi berbincang dan memperkembangkan interpretasi
konsep matematik mereka. Prinsip-prinsip pengajaran ini ialah:1. Sebelum mengajar, uji nilai
kerangka konsep murid yang sedia ada. Selalunya guru menggunakan ujian untuk menilai
pencapaian murid. Di sini kita cuba untuk menilai interpretasi intuitif dan kaedah murid
sebelum mengajar. Ini tidak memakan masa yang panjang, hanya dengan memberikan
beberapa soalan yang kritis atau ujian yang lebih mencabar. Guru akan membincangkan
pemikiran murid yang mungkin menyebabkan jawapan yang mereka berikan.2. Jadikan
konsep dan kaedah penyelesaian yang sedia ada jelas dalam bilik darjah Pada permulaan
pengajaran, tawarkan murid satu tugasan yang terdapat adanya kemungkinan murid
melakukan kesilapan kerana miskonsepsi. Ini bermaksud supaya murid menyedari tentang
interpretasi intuitif dan kaedah penyelesaian mereka dan mendedahkan kesilapan yang
sering dilakukan dan miskonsepsi mereka jika ada. Murid dikehendaki melakukan tugasan
tersebut secara individu tanpa bantuan dari guru. Tidak ada pengajaran baru dilakukan dan
guru juga tidak menunjukkan kesilapan dan miskonsepsi murid.3. Berkongsi kaedah dan
keputusan (jawapan) dan merangsang konflik untuk perbincangan. Maklum balas akan
diberikan kepada murid dengan cara sekurang-kurangnya satu daripada tiga cara ini iaitu:
Dengan memberi arahan murid membandingkan jawapan mereka dengan rakan- rakan

yang lain. Dengan mengarahkan murid mengulang tugasan tersebut menggunakan satu
atau lebih kaedah alternatif.
30. Dengan menggunakan tugasan yang mengandungi cara penyemakan yang dimasukkan dalam
tugasan. Jika tugasan ini dirancang dengan betul, maklum balas yang diperolehi akan
menghasilkan konflik kognitif bila murid mulai menyedari dan berdepan dengan interpretasi
dan kaedah mereka yang tidak konsisten. Guru perlu mengambil masa untuk membuat
refleksi dan perbincangan dengan murid secara berkumpulan atau sekelas mengenai konflik
ini. Murid disoal dan disuruh menerangkan mengenai tak konsistennya kognitif dan kaedah
mereka dan mencari sebab mengapa ia berlaku.4. Selesaikan konflik melalui perbincangan
dan pembentukan konsep dan kaedah yang baru. Perbincangan secara kelas diadakan
untuk ini. Murid digalakkan untuk memberi pendapat mereka mengapa miskonsepsi dan
konflik ini berlaku. Guru bolehlah memandu murid untuk memahami konsep itu secara
baru.5. Kukuhkan pembelajaran dengan menggunakan konsep dan kaedah yang baru
melalui penyelesaian masalah.Pembelajaran baru dapat diperkukuhkan dengan cara:
Memberi

masalah

baru

untuk

diselesaikan.

Menggalakkan

murid

mencipta

dan

menyelesaikan masalah mereka sendiri yang serupa. Menggalakkan murid membuat

analisa tugasan yang mereka selesaikan dan membuat diagnosis sebab-sebab kesilapan
yang dilakukan. Kemungkinan mengapa prinsip di atas berjaya mengikut penyelidikan yang
diadakan ialah kerana faktor-faktor berikut: Kanak-kanak mengenal pasti dan dapat
memberikan focus kepada halangan konseptual yang spesifik. Memberi penekanan kepada
pertuturan (oral) daripada penerangan berbentuk teks.
31. Tahap cabaran yang meningkat diberikan kepada murid. Perbincangan dan penglibatan murid
yang dihasilkan. Memberi keutamaan pada kaedah intuitif dan mengenali halangan konsep
murid. Teori pembelajaran Matematik dapat dijadikan asas untuk memahami sebahagian
dari miskonsepsi tersebut. Teori ini juga membolehkan guru: Meramalkan jenis-jenis
kesalahan yang selalu dilakukan; Menerangkan bagaimana dan mengapa kanak-kanak
melakukan

kesalahan-kesalahan

tersebut;

Membantu

kanak-kanak

memperbetulkan

miskonsepsi mereka.Kesimpulannya, miskonsepsi lahir dari apa yang telah diajarkan.

Walaupun pelajaranyg diturunkan oleh mereka tersebut tidak logik dan salah, tetapi dari segi
perspektifkanak-kanak, ia sangat sesuai dan benar. Bagi kita matematik adalah
subjekkumulatif ataupun bertambah-tambah, dan kita mempelajari sesuatu yang
barudengan berpandukan pembelajaran lampau. Maka, setiap miskonsepsi adalah betulbagi
sesetengah

pembelajaran

yang

terdahulu

sebagaimana

yang

digariskan

dalamkurikulum.Majoriti dari punca miskonsepsi adalah kerana generalisasi melampau

dalampengetahuan sedia ada yang hanya tepat untuk pembelajaran awal. Skema yang
telahpun terbina dalam minda kanak-kanak akan terus kukuh dan sukar untuk
berubah.Kanak-kanak

tidak

mudah

untuk

menerima

idea

baru

dengan

mudah,

contohnya,menukar skema-skema yang sudah tersimpan dalam minda mereka, tetapi

sebaliknyamereka akan cuba mencernakan idea baru tersebut kepada skema yg sedia
ada,maka tiada perubahan yang akan berlaku.Persoalannya ialah, dapatkah kita mengatasi
atau memperbaiki masalah miskonsepsiini? Jawapannya ya dan tidak. Ya kerana
pembelajaran yang akan diterima kemudianmungkin boleh membantu murid untuk
mengintegrasikan pelajaran lampau dengan
32. pelajaran baru sekaligus membantunya untuk mengatasi masalah miskonsepsinya,seandainya
pelajaran yang baru nanti akan menitikberatkan isu-isu miskonsepsiyang dialaminya.
PENDAHULUAN
Matematik adalah satu mata pelajaran teras di peringkat sekolah rendah dan menengah dan
mencakupi banyak aspek. Mata pelajaran ini bertujuan untuk melahirkan individu yang
berketrampilan serta mengaplikasikan pengetahuan matematik dalam kehidupan harian
secara berkesan dan bertanggungjawab semasa menyelesaikan masalah dan membuat
keputusan. Matematik merupakan jentera atau penggerak kepada pembangunan dan
perkembangan dalam bidang sains dan teknologi. Dengan itu, penguasaan ilmu Matematik
perlu dipertingkatkan dari semasa ke semasa bagi menyediakan tenaga kerja yang sesuai
dengan perkembangan dan keperluan untuk membentuk negara maju.
Perkataan geometri berasal daripada perkataan Greek iaitu geo dan metria di manageo
bermaksud bumi dan metria bermaksud ukur. Ini adalah kerana pada asasnya, geometri
adalah berkaitan dengan pengukuran bumi. Geometri merangkumi pengajian tentang
bentuk, saiz, kedudukan dan ruang dan ia sangat berkait rapat dengan kehidupan manusia.
Kefahaman yang jelas tentang topik geometri atau bentuk dan ruang dapat mengekalkan
pengalaman yang dapat membantu murid membina kefahaman terhadap bentuk, ruang,
garisan serta fungsi setiap bentuk, ruang dan garisan tersebut. Ia membolehkan pelajar
menyelesaikan masalah dan mengaplikasikannya dalam kehidupan seharian mereka.
Bentuk dan ruang atau geometri diaplikasikan secara meluas dalam bidang kejuruteraan, seni bina,
sains dan teknologi. Aplikasi geometri yang paling ketara boleh dilihat pada bentuk binaan
dan susunan bangunan. Atas keperluan yang jelas itu, topik bentuk dan ruang diterapkan
dalam kurikulum sekolah di negara kita bermula seawal di tahun 1 lagi hinggalah ke tahun 6
dan peringkat pengajian yang lebih tinggi menjurus kepada bidang-bidang tertentu seperti
rekaan dan senibina.
Justeru itu, guru bertanggungjawab untuk merealisasikan kepentingan geometri dalam kehidupan.
Murid haruslah difahamkan dengan konsep geometri dari yang paling asas iaitu
pengetahuan tentang bentuk-bentuk 2D dan 3D sehinggalah kepada konsep geometri yang
lain sehinggalah mereka faham mengapa setiap bangunan yang dibina dengan bentukbentuk yang berlainan tetapi masih mempunyai fungsi yang sama. Nasional Consul of
Supervisor of Mathematics, NCTM (1989) mengesahkan bahawa kemahiran dalam bidang

geometri adalah salah satu kemahiran asas daripada sepuluh kemahiran asas Matematik.
Seharusnyalah kemahiran ini dapat disampaikan kepada murid dengan cara yang betul.
Namun begitu, dalam situasi sebenar di sekolah, seringkali terjadi kegagalan dalam kurikulum
Matematik terutama dalam topik geometri bagi pelajar rendah dan sekolah menengah. Ini
kerana berlaku salah faham konsep atau miskonsepsi dalam konsep geometri semasa
proses pengajaran dan pembelajaran. Bertitik tolak daripada kesukaran dan miskonsepsi
inilah timbulnya cabaran bagi guru-guru untuk menangani permasalahan tersebut. Guruguru perlu mencari kaedah dan strategi pembelajaran yang sesuai dengan aras kematangan
murid supaya mereka boleh menguasai konsep geometri, lebih berminat dan seronok
semasa belajar dan tidak lagi beranggapan subjek Matematik adalah susah.
CABARAN DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN BENTUK & RUANG
Konsep matematik perlu diperkenalkan kepada murid dengan pelbagai bentuk, kaedah dan
pendekatan. Murid juga perlu diperkenalkan dengan beberapa contoh yang konkrit sebelum
bergerak ke konsep yang abstrak. Menurut Robert Gagne iaitu seorang professor dan ahli
psikologi

mengatakan

bahawa,

pembelajaran

konsep

matematik

yang

berkesan

memerlukan beberapa teknik penyampaian iaitu :

i.

Memberi berbagai-bagai contoh konkrit untuk membuat generalisasi.

ii.

Memberi contoh yang berbeza tetapi berkaitan supaya dapat membuat perbezaan.

iii.

Memberi contoh-contoh yang tidak ada kaitan dengan konsep yang diajarkan untuk
membuat perbezaan dan generalisasi.

iv.

Memberi pelbagai jenis contoh matematik untuk memperolehi konsep matematik yang
tepat.

Begitulah antara pendekatan yang perlu digunakan bagi mengatasi masalah miskonsepsi, sama
ada ia disebabkan oleh kecuaian mahupun kesukaran murid memahami sesuatu konsep.
Guru-guru perlu memikirkan pendekatan yang sesuai untuk murid yang mempunyai
pelbagai aras pembelajaran. Guru yang prihatin adalah mereka yang berusaha membimbing
murid mengikut perbezaan aras kecerdasan.
Menurut NCTM ( 2000 ) mempelajari geometri bukanlah hanya sekadar belajar tentang maksud
ataupun

andaian

tentang

konsep

geometri,

tetapi

mempelajari

kebolehan

untuk

menganalisa ciri-ciri bentuk 2 dimensi dan 3 dimensi di dalam bentuk-bentuk geometri. Di

samping itu adalah diharapkan pelajar ataupun murid dapat menghujahkan tentang
perhubungan geometri bagi mengenalpasti kedudukan dan ruang di dalam perhubungan
geometri seterusnya mengaplikasikan transformasi dan menggunakan simetri, visualisasi,
pemikiran di dalam ruang dan model geometri untuk menyelesaikan masalah.
Pada tahun 1957, Pierre van Hiele dan Dina van Hiele-Geldof, pasangan suami isteri dari Belanda
telah merumuskan lima aras yang perlu diikuti dalam pemikiran geometri. Bagi mempelajari

tajuk geometri dengan mudah, ke semua aras kematangan dalam model perlu diikuti. Ia
adalah berturutan dan berhierarki, dengan perkembangan yang dicapai dari satu aras ke
aras seterusnya yang lebih bergantung kepada pengalaman seseorang sejak kecil.
Pendapat ini juga turut dikongsi oleh Jean Piaget dalam Teori Perkembangan Kognitif yang
diutarakan. Secara umum, pendidikan dan pembelajaran murid berlaku pada tahap praoperasi, operasi konkrit dan operasi formal. Oleh itu, jika murid tidak melalui mana-mana
aras pembelajaran yang sepatutnya mengikut umur, akan timbul kesukaran atau
miskonsepsi seterusnya menjadi satu cabaran kepada guru untuk mengatasinya.
Antara cabaran yang perlu dihadapi oleh guru-guru antaranya ialah :
1.
Miskonsepsi dalam pengajaran dan pembelajaran.
Dalam konsep geometri ianya memerlukan pelajar mempunyai daya kefahaman yang tinggi
terhadap sesuatu keadaan bentuk. Kefahaman ini hanya boleh dibina oleh pelajar melalui
aktiviti manipulatif yang memberikan peluang kepada pelajar untuk meneroka pemahaman
mereka tentang konsep geometri. Ramai di kalangan pelajar tidak dapat membuat
pentafsiran yang betul terhadap konsep pemahaman tentang geometri kerana mereka
kurang didedahkan dengan latihan manipulatif.
Di sekolah rendah, terdapat 4 subtajuk dalam geometri yang perlu dikuasai oleh murid iaitu elemen
titik, garis dan plane, ciri-ciri bentuk 2 dimensi, ciri-ciri bentuk 3 dimensi dan pengukuran.
Manakala kesukaran atau miskonsepsi yang berkemungkinan dialami oleh murid adalah
pelbagai. Antaranya ialah kesukaran mengenalpasti dan keliru nama-nama bentuk 2D dan
3D, kesukaran melibatkan kedudukan rajah, kesukaran memahami ciri-ciri bentuk rajah,
kesukaran membayangkan bentangan dan banyak lagi. Miskonsepsi-miskonsepsi

yang

berlaku ini merupakan cabaran besar yang perlu ditangani secara bijak oleh guru-guru.
Sebagai contoh, murid tidak dapat membayangkan objek yang tersembunyi (garis, permukaan,
kubus) di dalam rajah atau dengan kata lain ialah kurang keupayaan visualisasi.
Contoh:
Pepejal ini terdiri daripada 2-cm kubus, cari jumlah isipadu pepejal.

Jawapan murid ialah : Isipadu = 2 x 2 x 2 x 9

= 72cm3
Sepatutnya : Isipadu = 2 x 2 x 2 x 11

= 88cm3
Bagi mengatasi cabaran miskonsepsi di atas, guru boleh meminta murid menggunakan unit kubus
untuk membina lapisan-lapisan pepejal, supaya murid sedar terdapat lapisan yang
tersembunyi. Dalam situasi soalan di atas, murid harus disedarkan bahawa ada 2 kubus
yang tersembunyi, jadi jumlah semua kubus ialah 11 bukannya 9.
Kebanyakkan pelajar mempelajari geometri di dalam bilik darjah adalah secara hafalan (Mayberry,
1981; Fuys et al, 1988). Teknik yang sedemikian tidak memberi peluang kepada pelajar
untuk terlibat dalam proses kemahiran berfikir bagi topik geometri. Pelajar yang belajar
secara menghafal cenderung untuk melupai maklumat-maklumat yang telah dihafal, keliru,
ataupun tidak mampu untuk mengaplikasikan maklumat tersebut kepada situasi yang
berbeza. Contohnya murid sukar untuk mengingat dan keliru dengan nama-nama bentuk 2D
dan 3D sekiranya guru hanya menunjukkan rajah atau gambar sahaja kepada murid
sewaktu sesi pengajaran dan pembelajaran.
Bagi mengatasi cabaran di atas, guru mestilah menggunakan bahan bantu belajar(BBM)
konkrit/maujud yang ada di sekeliling murid dan selalu digunakan dalam kehidupan seharian
mereka untuk menyampaikan konsep geometri. Contohnya benda, lukisan dan bongkah
atau pepejal sebenar . Guru juga boleh mempraktikkan kaedah belajar sambil berhibur
(elemen didik hibur) sebagai pengayaan bagi mengukuhkan lagi ingatan murid.
Contoh:

Gunakan

elemen

didik

hibur-(Boria

Lagu

Bongkah)

sebagai

pengayaan.

http://www.youtube.com/watch?v=GzadMAR16SM
Menurut Schuman (1991) apabila pelajar belajar memanipulasi bentuk-bentuk yang dihasilkan
dengan pengalaman sendiri maka pelajar dikatakan dapat belajar dengan lebih berkesan di
mana pembelajaran terhadap pemahaman terhadap sesuatu konsep dapat diperkukuhkan
melalui celik akal. Pelajar diberi peluang untuk menjalankan eksperimen matematik melalui
aktiviti penerokaan dan penyiasatan terhadap bentuk-bentuk geometri dengan sendiri.
Melalui pengalaman empirikal yang telah dilalui oleh pelajar, membantu untuk menajamkan
pemahaman terhadap konsep dan sifat sesuatu objek geometri. Pembelajaran geometri
memberikan pengalaman dalam membantu pelajar memperkembangkan pemahaman
terhadap sesuatu ciri, rupa dan bentuk. Ia juga membolehkan pelajar menyelesaikan
masalah dan mengaplikasikannya dalam situasi dunia sebenar.
2.

Subjek yang digeruni kerana melibatkan penggunaan rumus.

Kurikulum Matematik di sekolah rendah dalam topik bentuk dan ruang melibatkan penggunaan
rumus dan formula yang digunakan bagi mencari luas, perimeter dan isipadu menimbulkan
kesukaran dan kekeliruan murid terutama melibatkan murid yang sederhana dan lemah.
Guru haruslah menggunakan pendekatan atau kaedah yang bersesuaian untuk menolak
persepsi murid yang menganggap matematik adalah subjek yang susah kerana
penggunaan rumus dan formula ini.
Bagi mengatasi cabaran di atas, guru hendaklah mengaplikasikan aktiviti pengajaran dan
pembelajaran yang mengaitkan konsep luas, perimeter dan isipadu dengan persekitaran
murid. Murid meneroka dan membilang jumlah lantai mozek dan kaitkan dengan rumus luas.
Guru hendaklah menggunakan kaedah pengajaran berpusatkan murid seperti inkuiri
penemuan dan pembelajaran kontekstual supaya murid boleh meneroka sendiri aktiviti
mencari luas, perimeter dan isipadu dalam aktiviti berkumpulan.
Contohnya mengira luas lantai mozek yang berukuran 1 kaki darab 1 kaki.
1
2
3
4
5
6
7
8
9

 Membilang

= 9 jubin

= (3 x 3 = 9)

Murid dibimbing mengaitkan jumlah jubin dengan konsep luas seterusnya mengira dengan
algoritma.

Luas = Panjang X Lebar

= 3 x 3
= 9 jubin

Apabila murid sudah menguasai konsep luas secara membilang dan mengira dengan algoritma
melalui aktiviti yang dijalankan sendiri secara tak langsung membantu guru menyangkal
persepsi murid yang matematik adalah subjek yang susah dan digeruni kerana melibatkan
penggunaan rumus. Pembelajaran konsep matematik dengan betul adalah tidak susah
sekiranya diaplikasikan dengan cara dan kaedah yang sesuai seperti yang disarankan
dalam Model Van Hiele terutamanya mengikut aras pembelajaran yang ditetapkan.
Selain

itu,

guru

boleh

mengaplikasikan

konsep

merentas

kurikulum

iaitu

dengan

menggabungjalinkan pembelajaran matematik dengan mata pelajaran lain. Contohnya

subjek sejarah boleh dikaitkan dengan bentuk 3D iaitu piramid yang terdapat di Mesir. Guru
boleh menayangkan slaid powerpoint tentang bentuk-bentuk piramid.
Contohnya :
3.

Penggunaan Bahasa dan Istilah Matematik

Bahasa matematik juga menimbulkan kesukaran kepada pelajar kerana ia berbeza dengan bahasa
biasa. Bahasa matematik mempunyai makna yang tersendiri dan di gunakan dalam konteks
matematik yang tertentu. Bahasa dan ayat Matematik yang khusus melibatkan penjelasan
pola-pola, hubungan, hukum-hukum dan rumus-rumus yang perlu diingati. Di samping itu,
banyak istilah matematik yang digunakan dalam kurikulum matematik tidak dapat di fahami
oleh pelajar. Kekeliruan tentang istilah juga merupakan satu masalah yang di hadapi oleh
pelajar yang menyebabkan mereka tidak dapat memahami maksud istilah tersebut.
Menurut Radatz (1979), perwakilan menggunakan simbol-simbol, tatatanda dan istilah-istilah
Matematik merupakan bahasa asing kepada pelajar kerana mereka perlu menghafal dan
memahami simbol yang jarang digunakan dalam kehidupan mereka seharian. Matematik
adalah mata pelajaran yang abstrak, maka pembentukan sesuatu konsep matematik tidak
akan berjaya dengan kaedah penghafalan sahaja. Masalah sebegini mungkin tidak akan
dihadapi oleh pelajar yang berada pada aras kebolehan yang tinggi. Namun bagi para
pelajar yang berada pada aras kebolehan yang rendah, mereka merasakan Matematik ini
adalah sukar untuk dikuasai dan membosankan (Mohd Salahuddin Salleh, 2006).

Dalam konteks mempelajari tajuk geometri, bahasa geometri melibatkan terminologi-terminologi

yang khusus dan memerlukan perhatian dan kefahaman yang betul sebelum digunakan
dengan berkesan. Kesilapan penggunaan terminologi geometri yang betul akan membawa
kepada miskonsepsi. Oleh yang demikian, bahasa memainkan peranan yang penting dalam
memindahkan maklumat yang diperolehi oleh guru kepada pelajar (MacGregor & Moore
1991). Contoh-contoh terminologi yang menjadi kekeliruan murid sekolah rendah ialah:
Terminologi Geometri
Bahasa Mudah
poligon
bentuk yang mempunyai garis lurus sahaja
kubus
kiub
pentagon
bentuk sisi lima
hexagon
bentuk sisi enam
vertex
bucu
Pepejal(bentuk 3D)
bongkah
Oleh itu, adalah menjadi cabaran bagi guru-guru untuk memilih dan menggunakan istilah dan
bahasa matematik yang sesuai dengan kematangan umur murid semasa mempelajari
konsep

geometri

dengan

berkesan.

Bagi

memperkenalkan istilah dan bahasa matematik

mengatasinya,

guru-guru

digalakkan

daripada mudah kepada kompleks dan

mengikut peringkat perkembangan kognitif kanak-kanak. Jadi, guru-guru mestilah

menggunakan bahasa yang mudah difahami murid dan mengikut aras pemikiran mereka
serta boleh diaplikasikan dalam kehidupan harian.

4.

Kaedah pendidikan Tradisional

Ketua Pengarah Pendidikan Malaysia , Datuk Abdul Rafie Mahat, mengatakan bahawa pengajaran
dan pembelajaran Matematik di sekolah memerlukan kaedah yang sesuai supaya tidak
menimbulkan rasa takut di dalam diri pelajar.(Hairulazim,2002). Oleh itu, guru perlu bijak
menggunakan kreativitinya serta inovatif dalam menyampaikan isi pengajaran terutamanya
tentang penyelesaian masalah agar dapat mewujudkan suasana pembelajaran yang efektif
dan kondusif. Kemahiran kognitif pelajar perlu dijana dengan baik agar mereka dapat
menggunakan kemahiran yang sedia ada untuk menyelesaikan masalah Matematik.
Menjadi cabaran bagi guru-guru untuk lari dari menggunakan kaedah pendidikan tradisional yang
hanya menggunakan buku teks dan papan putih. Selain menjadikan pembelajaran geometri
bersifat hambar, murid juga tidak dapat mengasah kemahiran visualisasi dan komunikasi
dalam pembelajaran geometri. Kaedah ini perlu diubah dengan memberi peluang kepada
murid itu sendiri untuk menyiasat dan meneroka geometri bagi membolehkan mereka
memahami geometri dan menjadikannya berkait dengan bidang matematik yang lain. Guru
perlulah kreatif mencipta aktiviti yang menarik dan sesuai dengan isi pelajaran supaya
bermakna kepada murid.
Bagi mengatasi cabaran di atas, salah satu cara untuk menjadikan pengajaran dan pembelajaran
geometri yang menarik dan bermakna ialah melalui kaedah pembelajaran secara kaedah
inkuiri penemuan dan kontekstual. Kaedah Inkuiri Penemuan merangkumi semua aktiviti
merancang, menyiasat, menganalisa dan menemui jawapan melalui pengalaman murid
meneroka sendiri dengan guru sebagai pemudahcara atau fasilitator. Pembelajaran melalui
kaedah ini memerlukan kemahiran-kemahiran seperti membuat perbandingan dan mencari
ciri-ciri sama untuk membuat generalisasi. Dalam pembelajaran matematik, murid-murid
boleh memahami sesuatu konsep matematik melalui aktiviti menyiasat, mengumpul
maklumat dan menganalisa maklumat ( Mok Soon Sang, 1996 ).
Murid lebih mudah memahami sesuatu konsep matematik jika mereka sendiri yang menjalankan
penyiasatan untuk mencari jawapan kepada masalah yang mereka hadapi. Kaedah inkuiri
penemuan

akan membantu murid lebih mudah memahami sesuatu konsep dan dapat

menyimpan pengetahuan itu dalam ingatan mereka bagi tempoh masa yang lama jika
mereka sendiri yang bertindak untuk mendapatkan jawapan atau jalan penyelesaian.
Keberkesanan kaedah inkuiri penemuan yang digunakan akan

membantu pelajar

memahami konsep matematik dengan lebih jelas. Contohnya:

Aktiviti kumpulan dilaksanakan bagi meneroka ciri-ciri bentuk 3D. Penggunaan bongkah dalam
aktiviti berkumpulan akan membantu murid memegang, mengenalpasti nama bongkah,
mengira ciri-ciri seterusnya mencari isipadu menggunakan rumus yang sesuai.

Guru juga boleh merancang pembelajaran secara kontekstual. Pembelajaran kontekstual

merupakan pembelajaran yang membantu guru mengaitkan konsep dengan kehidupan
nyata,

dan

mendorong

murid

membuat

hubungan

antara

pengetahuannya

dan

kehidupannya sehari-hari. Contohnya:

Aktiviti mencari perimeter. Guru boleh memulakan pengajaran dengan menyuruh murid berjalan
atau berlari mengira keliling kebun atau padang. Murid akan mendapati terdapat empat sisi
yang perlu dijumlahkan. Kontekstual pembelajaran di sini ialah dengan cara mengukur sisi
luar yang ada.

Mengikut Jean Piaget, pelajar pada peringkat umur 7 hingga 10 tahun peringkat kognitif mereka
masih lagi berada di tahap operasi konkrit. Jadi, guru-guru hendaklah menggunaan objek
konkrit contohnya kertas petak (square paper) untuk membantu murid supaya lebih jelas
konsep perimeter. Keadaan kertas tersebut yang mempunyai garisan lurus serta petakpetak kecil yang sama besar akan memudahkan murid melukis bentuk dengan mudah
walaupun tanpa menggunakan pembaris.
KESIMPULAN
Masalah kelemahan pelajar dalam penguasaan konsep dan kemahiran matematik pada peringkat
sekolah rendah ini adalah sesuatu yang tidak boleh dipandang remeh oleh pihak-pihak
terlibat dalam sektor pendidikan terutama sekali guru-guru. Kelemahan dalam penguasaan
konsep dan kemahiran matematik di peringkat sekolah rendah tentunya memberi kesan pula
apabila mereka berada di sekolah menengah sekiranya tidak ditangani dari awal.
Pelbagai pendekatan boleh dilaksanakan oleh guru-guru bagi mengatasi kesukaran dan
miskonsepsi di kalangan murid-murid dalam tajuk bentuk dan ruang atau geometri.

Sama

ada faktor kecuaian atau kesukaran murid memahami konsep ataupun faktor guru sendiri
yang tidak menguasai Pedagogy Content Knowledge (PCK). Sesetengah murid

tidak

berminat untuk belajar dan lantas tidak memberi tumpuan ketika proses pengajaran dan
pembelajaran berlaku.
Pembelajaran tentang konsep geometri dan penguasaan kemahiran menyelesaikan masalah
adalah perkara penting di dalam pendidikan matematik. Kebolehan mengenalpasti sesuatu
bentuk geometri, tidak bermakna bahawa pelajar tersebut menguasai tentang ciri-ciri asas
sesuatu bentuk. Kebiasaanya pengajaran geometri di sekolah rendah murid hanya memberi
penekanan terhadap mengenalpasti bentuk dan ciri sesuatu bentuk geometri melalui
gambarajah tanpa melibatkan konsep yang lebih kompleks di mana, memerlukan

pemahaman pelajar terhadap hubungan atau perkaitan antara bentuk dan ciri sesuatu
geometri.
Oleh itu, adalah menjadi tanggungjawab guru-guru untuk berusaha mencari kaedah, teknik, dan
strategi yang sesuai dan menarik agar murid faham dan tidak menghadapi kesukaran atau
miskonsepsi dalam pengajaran dan pembelajaran geometri. Cabaran-cabaran ini harus
ditangani sebaik mungkin demi memantapkan penguasaan modal insan negara dengan
pengetahuan lengkap dalam bidang sains dan matematik yang menjadi pemangkin kepada
kemajuan sesebuah negara.
ii)

PERWAKILAN DATA
Dalam

perwakilan data terdapat pelbagai peringkat yang merangkumi peringkat

mengumpul, mengurus, mewakilkan data, membuat analisa dan menginterpretasikan data

kepada bentuk yang lebih mudah difahami secara visual seperti carta dan graf. Dalam
bahasa mudah, setelah semua data diperolehi, ia akan dipersembahkan ke dalam bentuk
yang mudah ditafsirkan oleh pengguna seperti carta dan graf.
Terdapat pelbagai bentuk carta dan graf yang digunakan dalam persembahan
statistik iaitu piktogram, carta bar, carta palang, graf garisan, histogram dan lain-lain.
Semasa menginterpretasikan data ke dalam bentuk carta dan graf inilah banyak berlaku
miskonsepsi di kalangan murid.
Antara miskonsepsi yang sering berlaku dalam perwakilan data ialah perwakilan
secara simbol dan gambar. Penggunaan simbol dan gambar dengan sebahagian atau
pecahan dan bilangan item kerapkali memberikan interpretasi yang salah kepada murid.
Kesilapan ini akan mempengaruhi jawapan murid.
Contohnya interpretasi yang salah berkaitan piktogram. Piktogram ialah satu bentuk
paparan data bergambar khas untuk data kuantitatif seperti data diskret dan data selanjar.
Setiap palang dalam histogram bercantum pada sempadan kelas antara satu sama lain.
Piktogram ialah perwakilan data yang paling mudah dan ia menggunakan gambarajah yang
diwakili oleh siri simbol yang piawai (sama nilai). Di dalam piktogram, data yang ditunjukkan
atau diwakilkan berbentuk simbol atau gambar.
Kesilapan sering berlaku apabila simbol atau ruang dilukis secara tidak sekata,
berbeza saiz dan ruang di antara simbol dan tidak kemas. Ini menyebabkan murid tersalah
kira bilangan perwakilan simbol. Tambahan pula, jika murid yang selalu mengambil jalan
mudah mengira perwakilan simbol dengan hanya memerhati ruang di antara simbol
kemudian membuat anggaran bilangan simbol pada baris yang berikutnya tanpa melihat
dengan teliti.
Bagi mengatasinya, guru berperanan untuk menjelaskan cara-cara menginterpretasi
piktogram dengan betul langkah demi langkah. Murid-murid juga hendaklah selalu

diingatkan agar meneliti setiap perwakilan simbol dan sentiasa merujuk kekunci yang diberi.
Gunakan contoh yang jelas supaya murid dapat memperkembangkan kemahiran melukis
simbol dengan betul dan mewakili data dengan tepat. Guru boleh membimbing murid
menggunakan teknologi seperti perisian komputer sebagai pengayaan.
Di samping itu, miskonsepsi yang sering berlaku dalam topik piktogram ini adalah
kesilapan menginterpretasi data yang melibatkan simbol atau gambar yang diwakili
sebahagian(pecahan) bilangan item. Murid yang lemah dalam penguasaan fakta asas akan
menghadapi kesukaran mengira jumlah bilangan perwakilan simbol. Oleh yang demikian,
cara mengatasi kesukaran ini guru bolehlah menggalakkan murid mengira bilangan
perwakilan hanya dengan fakta asas sahaja tanpa melibatkan operasi pecahan.
Terdapat juga miskonsepsi yang berlaku berkaitan carta palang. Carta palang ialah
graf khas yang menggunakan palang atau bar untuk menunjukkan saiz data terutamanya
bagi data kualitatif. Dalam carta palang menegak, palang-palang yang menegak dari bawah
ke atas digunakan manakala bagi carta palang melintang, palang-palang dilukis dari kiri ke
kanan.Jika terdapat perbezaan di antara subkategori, carta palang berganda akan
digunakan.
Antara perkara penting yang perlu dititikberatkan dalam graf palang ialah tajuk dan
tujuan graf tersebut, paksi-paksi yang mewakili label palang dan bilangan item di setiap
palang serta skala yang diberikan. Namun, ada juga graf palang yang boleh mengelirukan
sekiranya tidak dibina dengan betul. Miskonsepsi boleh berlaku berkaitan dengan skala
pada paksi yang dibina tidak bermula dengan 0 dan selang nombor yang tidak sesuai.
iii)

SUKATAN KECENDERUNGAN MEMUSAT

Sukatan Kecenderungan Memusat adalah ukuran purata yang menunjukkan ukuran pusat
sesuatu taburan data. Sukatan kecenderungan memusat menghasilkan maklumat yang
berkaitan dengan titik tengah pada sesuatu kumpulan nombor. Sukatan kecenderungan
memusat boleh dikira bagi data tak terkumpul dan juga data terkumpul.
Terdapat tiga pengukuran statistik yang digunakan bagi sukatan kecenderungan
memusat iaitu min, median dan mod.

i.

Min ialah purata bagi semua nilai dalam populasi atau sampel. Contoh pengiraan min
ialah :
Min =
=

ii.

= 66

Median ialah titik tengah bagi sesuatu kumpulan nombor yang disusun secara menaik.
Jika bilangan data ganjil, median ialah nombor yang ditengah. Contoh :
Data : 5, 3, 10, 7, 12
Susun semula secara menaik

3, 5, 7, 10, 12
Jadi, Median = 7
Jika bilangan data adalah genap, median ialah purata dua nombor yang terletak di tengahtengah. Contoh :
Data : 5, 3, 10, 7, 14, 12
Susun semula secara menaik
3, 5, 7, 10, 12, 14
Jadi, Median =
= 8.5
iii.

Mod pula ialah kekerapan yang tertinggi. Bagi data terkumpul, mod adalah titik tengah
kelas mod. Terdapat dua cara untuk mengira mod iaitu dengan formula dan kaedah
histogram.
Miskonsepsi yang sering berlaku dalam pengiraan sukatan kecenderungan memusat ialah
berkaitan dengan min. Terdapat beberapa kesukaran yang dialami oleh murid iaitu mereka
tidak dapat mengenalpasti nilai yang tidak dinyatakan apabila diberi nilai min bagi satu set
data. Murid juga tidak dapat membina satu set data apabila nilai min diberikan serta tidak
dapat menggunakan konsep min untuk membuat kesimpulan.
Berkaitan dengan miskonsepsi tidak dapat menggunakan konsep min untuk
membuat kesimpulan, murid tidak menggunakan KBKK(kemahiran berfikir kreatif dan kritis)
untuk menentukan jenis maklumat atau data yang diwakili serta bagaimana maklumat yang
diberi boleh digunakan untuk meramal atau membuat kesimpulan. Sebaliknya mereka
hanya mencari min sebagai matlamat akhir sesuatu masalah.
Bagi

mengatasi

miskonsepsi-miskonsepsi

yang

berlaku

berkaitan

sukatan

kecenderungan memusat ini, guru hendaklah membantu murid membina pemahaman

konsep melalui penggunaan objek-objek konkrit di sekeliling untuk mencari min seperti
pemadam, kerusi, meja, pensil dan sebagainya sebelum memperkenalkan algoritma
mengira min. Pembelajaran yang berlaku secara kontekstual ini membantu murid
menghubungkait pengetahuan yang dipelajari dengan pengalaman murid sehari-hari dan
menjadikan pembelajaran bermakna.
Guru juga digalakkan untuk menggunakan data-data yang relevan dengan
kehidupan murid sehari-hari seperti tinggi dan berat murid, belanja wang saku sekolah,
kehadiran sekolah dan lain-lain semasa memperkenalkan konsep pengiraan min. Perkaitan
antara pengalaman dan benda-benda di sekeliling murid dengan aktiviti pembelajaran dilihat
mampu memberikan pemahaman dan pembelajaran yang lebih bermakna. Pengiraan
algoritma boleh diaplikasikan secara latih tubi setelah murid menguasai sesuatu konsep
sukatan kecenderungan memusat.

iv)

SUKATAN SERAKAN
Sukatan serakan digunakan untuk menerangkan serakan atau taburan sesuatu set data.
Jika kita menggunakan ukuran serakan bersama-sama ukuran kecenderungan memusat
dalam pengiraan data akan menghasilkan pemerihalan atau perwakilan data yang lebih
lengkap. Dalam pengiraan sukatan serakan, terdapat beberapa cara yang digunakan iaitu
julat, sisihan piawai dan varian serta sukatan serakan berdasarkan kuartil dan persentil.
Namun, masih berlaku kesukaran dan miskonsepsi oleh murid semasa membuat pengiraan
sukatan serakan terutamanya berkaitan dengan julat.
Julat digunakan untuk mencari ukuran serakan dengan mengira perbezaan antara
nilai terbesar dan nilai terkecil dalam suatu set data tidak terkumpul yang kecil. Secara
mudahnya, julat = nilai terbesar nilai terkecil. Julat juga boleh dikira berdasarkan
perbezaan antara titik tengah kelas tertinggi dengan titik tengah kelas terendah bagi data
terkumpul.
Namun akan berlaku miskonsepsi sekiranya murid menganggap bahawa julat boleh
digunakan dengan tepat untuk menentukan serakan semua jenis set data. Ini kerana bagi
set data yang besar, nilai julat tidak memberi gambaran yang tepat mengenai sebaran data
itu. Julat hanya sesuai untuk mengira set data yang kecil dan tidak mempunyai nilai
ekstremun(nilai terpencil). Nilai ekstremun amat mempengaruhi pengiraan julat.Contohnya :
Set data ; 25 28 119 22 27 31
Julat

= 119 22
= 97

Julat 97 membayangkan set data itu tersebar meluas. Tetapi sebenarnya set data ini tidak
menunjukkan bagaimana data tersebar di antara kedua-dua nilai itu. Jika diperhatikan
sebarannya adalah di antara 22 dan 31. Nilai 119 itu merupakan nilai ekstremun dalam set
data tersebut.
Oleh itu, guru bertanggungjawab menerangkan kepada murid dengan menggunakan
pelbagai set data seperti data terkumpul dan data tak terkumpul serta penegasan tentang
nilai ekstremun(nilai terpencil) yang mempengaruhi serakan data.
Selain itu, miskonsepsi mengenai julat juga boleh berlaku kerana murid menganggap
yang dua set data yang mempunyai julat yang sama juga mempunyai serakan data yang
sama. Anggapan ini tidak benar kerana dua set data yang mempunyai nilai julat yang sama
tidak semestinya mempunyai sebaran data yang sama. Contohnya :
Set data A : 3 5 9 10 12
Julat

= 12 - 3
= 9

Set data B : 3 4 12 12 12
Julat

= 12 3

=9
Walaupun kedua-dua set data data di atas mempunyai nilai julat yang sama iaitu 9
tetapi jika diperhatikan secara teliti, sebaran data-data itu adalah amat berbeza. Set data A
mempunyai serakan yang lebih kurang sekata manakala serakan bagi data B lebih tertumpu
kepada penghujung ekstrem data.
Jadi, guru hendaklah memberi penegasan kepada murid semasa sesi pengajaran
dan pembelajaran bahawa nilai julat yang sama tidak boleh dijadikan ukuran yang serakan
data-data tersebut adalah sama. Murid perlu memerhatikan serakan data-data yang
diberikan sebelum membuat keputusan.
KESIMPULAN
Setelah diteliti, miskonsepsi dan kesukaran yang berlaku dalam pengajaran dan
pembelajaran statistik ialah aspek pedagogi iaitu kaedah pengajaran dan pembelajaran
yang memberi penekanan kepada pengiraan algoritma dan teknik hafalan tanpa
menitikberatkan pemahaman kontekstual. Manakala punca lain adalah dari aspek kognitif
iaitu kelemahan dalam menguasai pengetahuan prasyarat, kesukaran istilah dan bahasa
serta penggunaan pengitlakan yang melampau (overgeneralization).
Tidak dinafikan dalam proses pengajaran dan pembelajaran, seringkali terdapat
masalah di mana murid tidak dapat mengikuti rentak dan kaedah pengajaran guru. Ini
kerana, murid mempunyai pelbagai tahap kecerdasan. Sebagai guru seharusnya kita
menggunakan kaedah dan pendekatan yang pelbagai bagi memperkenalkan konsep
matematik dan menarik minat murid untuk terus fokus pada pengajaran dan pembelajaran
matematik. Menurut Robert Gagne iaitu seorang professor dan ahli psikologi, pembelajaran
konsep matematik yang berkesan memerlukan beberapa teknik penyampaian iaitu :
i.

Memberi berbagai-bagai contoh konkrit untuk membuat generalisasi.

ii.

Memberi contoh yang berbeza tetapi berkaitan supaya dapat membuat

perbezaan.
iii.

Memberi contoh-contoh yang tidak ada kaitan dengan konsep yang

diajarkan
untuk membuat perbezaan dan generalisasi.
Dalam proses pengajaran dan pembelajaran, guru-guru diberi kuasa sepenuhnya
untuk mengendalikan proses tersebut dan menangani kesalahan lazim yang dilakukan oleh
murid. Sehubungan itu, proses pengajaran dan pembelajaran matematik di dalam kelas
amat memerlukan strategi yang kemas serta teratur supaya hasrat untuk mengatasi
kesalahan lazim di kalangan

pelajar tercapai sepenuhnya. Strategi pengajaran dan

pembelajaran ini perlu melibatkan pengalaman aktif, reflektif dan pengabstrakan (Nik Azis,
1992).
Masalah kelemahan pelajar dalam penguasaan konsep dan kemahiran dalam
statistik adalah sesuatu yang tidak boleh dipandang remeh oleh pihak-pihak terlibat dalam
sektor pendidikan terutama sekali guru-guru. Pelbagai pendekatan boleh dilaksanakan bagi
mengatasi miskonsepsi di kalangan murid sama ada faktor kecuaian atau kesukaran murid
memahami konsep ataupun faktor guru sendiri yang tidak menguasai Pedagogy Content
Knowledge (PCK). Sesetengah murid tidak berminat untuk belajar dan lantas tidak
memberi tumpuan ketika proses pengajaran dan pembelajaran berlaku. Masalah ini harus
ditangani sebaik mungkin jika ingin melahirkan modal insan yang boleh bersaing di peringkat
global. Perkembangan sains dan teknologi sekarang memerlukan cerdik pandai dalam
bidang sains dan matematik bagi menerajui negara. Kerjasama ibu bapa juga penting,
sama-sama berganding bahu demi untuk kebaikan dan kesejahteraan anak-anak.

Info Matematik Dalam Pengajaran, http://reyarohaya.blogspot.com/ dilayari pada 1

November 2014
Dari Kaca Mata, KRM3043-Asas Pengurusan Data (Miskonsepsi),
http://cikgusari74.blogspot.com/2013/10/krm3043-asas-pengurusan-datamiskonsepsi.html,
dilayari pada 1 November 2014