ARTI BAROK

Arti barok eshte shprehje e revolucionit kulturor qe behet ne emer te katolicizmit . Ai shpreh
karakteristika te artit manierist , por I kushton rendesi aspektit emotive dhe , ne disa raste , atij
irracional .

Artit iu ngarkua misioni I perfaqesimit te mendimit fetar , duke treguar rrugen e vertete drejt
shpetimit .
Artisti duhet te shpaloste imagjinaten
Klasicizmi u kuptua sin je perpunim I formave te se kaluares ne menyre te lire dhe pa skema .
Arti perdori nje repertory te pasur me dekorime , skena teatrale , vepra artizanale .
Teknikat artistike u persosen .
Prespektiva nuk ishte me mjet njohes I hapesires, perkundrazi , paraqiste nje realitet imagjinar ,
gati te pafund , duke u mbeshtetur ne konceptin e nje hapesire te palimit te Galileut .
U afirmuan subjekte te reja picture te karakterizuara nga realizmi , si natyra e qete .

ARKITEKTURA
Pergjate shek XVII , papati donte te perhapte katolicizmin nepermjet artit . Artisti qe spikati me shume
ne kete periudhe ishte XHan Lorenco Bernini ( 1598 1667 ) . Bernini realizoi vepra ne arkitekture ,
sculpture , picture ,skenografi gjithashtu u shqua edhe si dramaturg . Francesko Borronimi ( 1599 1667
) ishte shembulli I shkelqyer I stilit barok ne arkitekture , I cili eksperimentonte gjithmone zgjidhje te reja
. Arktitekturat e Borronimit shquhen per alternimin e siperfaqeve konkave e konvekse , te cilat krijojne
nje loje vizuale te forcave kontrastuese . Kete e veme re ne Rome ne fasaden e kishes se Sant Ivo
dhe San Carlo .
SKULPTURA Nje art I integruar ne arkitekture .
Ne periudhen baroke skulptura mori nje rol te planit te pare . Nje shembull I sculptures baroke eshte
skulptura e famshme LEstasi di Santa Teresa e artistit Xhan Lorenco Bernini . Vepra paraqet shenjt
Terezen te shoqeruar nga nje engjell , te zhytur ne nje shnderrim mistik . Nepermjet kesaj vepre artisti
ka realizuar parimin e unitetit midis arktiktures , arteve pamore dhe dekorimit .
PIKTURA
Piktoret pershkruan me thjeshtesi realiteti , duke iu dhene nje pamje te perditshme edhe skenave te
shenjta . Ne kete menyre edhe ngjarjet fetare u pasqyruan ne nje dimension natyral . Artistet perdoren
efekte dramatike ted rites , per te krijuar kontraste te fort ate dritehijes .
Mikelanxhelo Karavaxho ( 1571 1610 )
Karavaxho ishte nje interpretues I madh I realitetit te kohes se tij . Arti I Karavaxhos u konsiderua sin je
art revolucionar pasi refuzoi modelet e medha te tradites se Rilindjes . Karavaxho paraqiti ngjarje

jetesore qe percillnin force dramatike . Shpesh pikturat e tij nuk u lejuan te vendoseshin ne kishe per
shkak te vertetesise se figurave . Forca revolucionare e Karavaxhos qendronte ne realizmin e paster ne
kurajen e paraqitjes se realitetit pa e zbukuruar . Gjate shek XVII piktura Ne Evrope mori disa drejtime .
Shume vepra u karakterizuan nga realizmi dhe rruga qe ndoqi Karavaxho .
Rembranti ( 1606 1669 )
Holandezi Rembrant van Rijn realizoi nje picture me ngjyra te hijezuara dhe shume te ndjeshme . Ai
pikturoi portrete , ngjarje te jetes se perditshme , subjekte historike dhe pisazhe . U shqua per studimin
e drites , hijes dhe te natyres . Ne pikturat e tij arriti te perfshinte personazhet nepermjet drites .
Diego Velaskes ( 1599 -1660 ) Duke pare vepren e piktorit spanjoll kuptojme raportin midis realitetit dhe
falsitetit . Kur e shikon kuadrin te duket sikur e perception te gjithe hapesiren e salles , shikon
reflektimin e figurave mbreterore dhe kupton qe jane personazhet ata qe marrin pjese ne ngjarje .

ARTI ROKOKO
Rokoko e pati origjinen nga Franca rreth viteve 1700 , e prej andej u perhap ne vende te reja te Evropes
deri me 1760 . Dallohet per :

Specializimin e artit drejt nje profile teknik : artistet artizane krijojne dekorime madheshtore
duke perdorur material te ndryshme : dru , bronz ,xham etj
Vendosjen e dekorimeve Brenda nje arkitekture racionale per nga format e kompozuara
Konceptimin ne brendesi te hapesirave arkitektonike ne unitet me mobilimin dhe dekorimin .
Rolin thelbesor qe luan linja : me dredha dhe hijeshi , ajo krijon ndjesine e levizjes qe
konsiderohet sin je kusht I se bukures .

ARKITEKTURA . Pallat I Versajes

Pallati I Versajes ndodhet afer Parisit . Ne pallat cdo gje : kangjellat , ballkonet , catia , duhet te kishte
shkelqimin e diellit . Bashke me mbretin ne kete pallat jetonte edhe aristokracia e larte . Njerzit mund te
shikonin dhe admironin mbreterit duke shijuar shumellojshmerin e ushqimeve . Stili I ri I Versaje e kishte
origjinen ne luksin e oborrit mbretero te Luigjit XIV . Stili I nderteses karekterizohej nga nje levizje e
hijshme , loje e perdorimit te linjes dhe ngjyrave tepasura .
PIKTURA
Ne periudhen e Rokokose , kontrasti I pictures baroke e humbi forcen duke favorizuar shume elegance .
Piktura ishte me ngjyra , motive te lakuara dhe te hijshme . Keto karekteristika e benin ate te dukej me e
lehte dhe decorative .

Anton Vato spikati per pikturen rokoko. Ai pikturoi subjekte fetare dhe portrete . Vato u shqua si per
portretet e karektereve dhe skenave teatrore , ashtu edhe per pikturat qe tregonin lojrat e aristokracise
Sharden nuk I pelqente subjektet e pikturuara me delikatese te artisteve te oborrit . Vepra e tij
paraqiste shtresen e varfer dhe te mesme ne jeten e tyre te thjeshte e te perditshme . Ai pikturoi natyra
te qeta me objekte modeste te jetes se perditshme . Ene prej balte , zarzavate , cajnike etj . Ai I shihte
plot interes ndryshimet e vogla te ngjyres , drites dhe siperfaqes .

NEOKLASICIZMI
Neoklasicizmi u perhaps ne Evrope ne gjysmen e dyte te shek XVII . Ndryshe nga dekorimi I artit barok
ata parapelqenin forma te qeta dhe te ekuilibruara . Neoklasizicmi edhte shprehje e mendimit illuminist
. Vepra e artit neoklasik u frymezua nga parimi I thjeshtesise dhe ishte ne kerkim ten je bukurie ideale ,
qe qendronte mbi pasionet . Ishte frymezimi I artistit qe bashkoi ne nje ekuilibrin , harmonine dhe
permasat .
PIKTURA
Vizatimi dhe piktura neoklasike u karekterizua nga kerkimi I qartesise . Ne to iu dha rendesi dritehijes ,
forms se thjeshte dhe ngjyrave te qarta . Artisti me perfaqesues I neoklasicizmit ne France ishte Zhak Lui
David ( 1748- 1825) . Ai studio veprat e Rilindjes Italiane ,, por e terhoqi me shume vepra e Karavaxhos .
Ai admironte thjeshtesine dhe bukurine e qete te artit grek dhe u perpoq te realizonte figuren e Maratit
. Marati vuante nga nje semundje lekure e per kete I duhej te kalonte shume kohe duke bere banje
mjeksore . Ai vendoste nje derrase mbi vaske , e mbulonte me nje cope dhe e perdorte si tryeze per te
shkruar . Ai u vra tradhtisht nga nje grua e re gjate kohes qe bente banje mjeksore . Sfondi I erret krijon
relieving e fig se ndricuar fort nga drita qe vjen nga e majta .
Zhan August Ingres ( 1780 1867 ) ai ishte student me I mire I Davidit . Ai u be lideri I levizjes neoklasike
ne France . ai parapelqente te pikturonte piktura me teme historike , sesa portrete , por sot portretet e
tij tij jane vlersuar si punet e tij me te mira .
SKULPTURA
Skulptura mori nje rol thelbesor . Veprat , shpesh ne mermer te bardhe te lemuara me kujdes ,
shprehnin bazen e koceptimit idealist te punes se artistit .
Antonio Kanova ( 1757 1822 ) ishte nje nga skulptoret me te njohur neoklasike ne itali . Ai huazoi nga
Arti klasik antic ekuilibrin dhe hijeshine e fig . Persosi elemente si dinamizmi dhe shprehu linja te forta
me tension , untitet dhe ekuiliber .

ARKITEKTURA

Spikati per thjeshtesine e formave U perhapen ornamentet e arkitektures klassike si : kolonat , traret etj
. Koncepti I bukurise lidhet me anen funksionale te nderteses . Kjo duket ne planet e thjeshta , qe
shperndajne ne menyre racionale dhomat e ndricuara mire .

IMPRESIONIZMI
NJe gr piktoresh rreth viteve 1860 zhvilluan nje gjuhe te re dhe keshtu lindi impresionizmi . Piktoret
synonin te mblidhnin impresionin duke studiuar natyren e cila paraqitej nepermjet ngjyres qe ne
perceptojme fale drites . Ngjyrat e vendosura ne telajo jane te pastra dhe ne formen e njolles . Nje risi tj
e pictures impresioniste ishte hedhja ne telajo e ndryshimeve te ralitetit te kohes . Piktoret piktoronin
rruget e mbushura me njerez dhe arkitekturen madheshtore , qytetare ne bulevard . I pandikuar nga
zgjedhjet e porositesit apo nga rregullat tradicionale . Perfaqesuesit kryesore jane : Eduart Manet , Kamil
pisaro , August renuar , Edgar Dega , Pol Sezan .
Elemntet kryesore te vepres impresioniste :

Drita eshte nje element thelbesor ne pikturen impresioniste .

Shenja nuk ka vizatim parapergatitor dhe as linja qe konturojne fig , format krjohen nepermjet
vendosjes se njollave te ngjyres .
Imazhi nuk eshte static per syte tane eshte levizez dhe ndjek ndryshimin e atmospheres dhe
ted rites . per kete arsye ata parapelqenin te pikturonin sip uji .
Ngjyra ndikohet nga ngjyra qe ka afer . Per kete arsye ngjyra e nje objekti ose e nje pjese cfaredo
nuk ekziston, ajo eshte rezultat I gjithperfshirjes se shume ngjyrave .
Piktoret parapelqenin te pikturonin ne natyre . Puna ne ajrin e hapur , me driten natyrale te
dites , I lejonte artistet te studionin fenomenet fizike ted rites dhe zberthimin e ngjyrave .
Roli I fotografise . Fotografia I dha impuls nje picture te re qe sugjeronte prerje te papritura te
kuadratit .
Nje ide e re per hapsiren . Kenveshtrimet e ndryshme rreth peisazheve apo skenat e levizshme
te perditshme , bene qe te linden je menyre per te paraqitur hapsiren .

Eduard Manet , pararendes I pictures impresioniste . Ne vitin 1863 tronditi publikun dhe kritiken me
vepren Mengjesi mbi bar . Ai ishte nje borgjez dhe nuk e mendonte se do te hapte diskutime politike .
Ai donte te diskutohej pe pikturen pa paragjykime . Duke filluar nga 1863 ai mori pjese ne diskutomet e
piktoreve dhe kontribuoi ne ekspozitene e pare te grupit , me 1874 .
August Renuar paraqiste gezueshem cdo gje qe e rrethonte . Figurat e tij , te lira ne hapsire ,
komunikojne nje ndjen qetesie . Ndoshta per kete publiku e vlersoi skenat e tij ne grup dhe ne natyre si
ne vepren Ballo ne mullirin vozites ose ne Mengjesin e varketareve . Ai perdori njolla te vogla e te
shpejta ngjyre . Ishte I vetedijshem qe luante nje rol te rendesishem ne rinovimin e picture per kohene
tij .
ARKITEKTURA

Me 1800 arkitektura u frymezua nga stilet e se shkuares e sidomos ato mesjetare . Shpesh u perzien stile
te epokave te ndryshme duke krijuar keshtu stilin eklektik . Zhvillimi I industries solli progress te
dukshem ne fushen e teknikave te ndertimit . Ne gjysmen e dyte te shek filloi perdorimi I : hekurit , gizes
, celikut etj . Ndryshoi stili I ndertesave , strukturat e tyre nuk ishin me te fshehura me mure shembull I
kesaj eshte Kulla Eifel ne Paris nga inxhinieri Aleksander Gustav Eifel .

ARTI I RI
U zhvillua ne dhjetvjecarin e fundit te teteqindes dhe dhjetvjecarin e dyte te nenteqindes . U perhap ne
te gjithe Evropen . Ky art tregoi shkeputjen nga arti tradicional . Arti I Ri u karekterizua nga nje
elegance fine qe u be elementi dallies I borgjezise se pasur . Kjo levizje perfshiu shume fusha si :
arkitektura decorative , dekorimi dhe artet e aplikuara . Arti I ri mori persiper te rriste cilesine
estetike te produkteve te perdorimit te perditshem , duke Iu kundervene prodhimit industrial me shije
mediocre . Ai u frymezua nga format e natyres . Nje nga perfaqesuesit me te njohur te pictures ishte
astriaku Gustav Klimt ( 1862 1918 ) . Veprat e tij spikaten per dekorim te forte . Ai vendosi afer njera tj
fig dydimensionale . Ne kompozimet e tij ngjyrat e shumta , te artat e ndritshme veshen imazhet
natyraliste te portreteve . Veprat e tij mbajne shijen estetike te kohes , te frymezuara nga simbolizmi .
Ne arkitekture perdorimi I metaleve modern si : cimentoja , hekuri , xhami ndihmuan ne zhvillimin
shprehes te formave dhe te linjave . Dekorimet u krijuan duke u mbeshtetur ne lirine e formave natyrore
, Arkitekte te kesaj periudhe ishin : Henry van de velde dhe Antoni Gaudi .
Antoni Gaudi punoi ne Barcelone . Ai krijoi forma arkitektonike ekstravagante , me dekorime te shumta
dhe karakter dinamik I siperfaqeve te mbushura me forma dhe figura jo natyrale . Per te catia e nje
ndertese mund ti shembellente nje mali me kreshta e pjerresi . Tavani mund te dukej sin je mur shpelle I
gerryer nga uji ndersa kolonat si kembe elefanti te beshem . Nder veprat e tij me te njohura permendim
: Casa Mila , Casa Battlo , Parku Guell dhe Tempulli I Familjse se Shenjte .
Nga artizanati ne industri
Nga gjysma e dyte e 1800-s , prodhimi industrial fillon ti afrohet prodhimit artizanal , realizmit te
objekteve te mobilimit me kosto te ulet . William Morris ne angli , e konsideronte prodhimin industrial si
pergjegjes per varferine e shijeve . ai promovoi punen atizanale e cila I dha vlere estetike dhe objektit
me te thjeshte te perdorimit te perditshem .
Artet e aplikuara
Artistet zhvilluan me tej artet e aplikuara . Ato prodhuan objekte te shumta , veshje , aksesore qe
karakterizoheshin nga dekorime , dhe ngjyra harmonike .