Tingkatan 2

Bab 1
Dunia Melalui Deria Kita
The world through
our senses
yschow@smkbpj(a)

1.1 Organ Deria Kita

Kita menggunakan organ deria (sensory organ) untuk mengesan
rangsangan.
Perubahan alam sekitar ini dipanggil rangsangan (stimulus).
Manusia mempunyai lima organ deria,iaitu kulit, mata , hidung,
telinga dan lidah.
Keupayaan kita untuk mengesan rangsangan dipanggil deria
( senses).

yschow@smkbpj(a)

Organ deria

Deria

Rangsangan

Mata

Penglihatan

Cahaya

Telinga

Pengdengaran

Bunyi

Hidung

Bau

Bahan kimia dalam

udara

Lidah

Rasa

Bahan kimia dalam

makanan

Kulit

Sentuhan

Tekanan, kesakitan,
haba dan
kesejukan

yschow@smkbpj(a)

rujuk buku text m/s 3

yschow@smkbpj(a)

1.2 Deria Sentuhan

yschow@smkbpj(a)

1.2 Deria Sentuhan

Kulit ialah organ deria bagi sentuhan.
Kulit mempunyai lima jenis reseptor utama.
Reseptor

Peka terhadap

Reseptor sejuk

suhu sejuk

Reseptor haba

suhu panas

Reseptor sakit

kesakitan

Reseptor tekanan

tekanan

Reseptor sentuhan

sentuhan yang ringgan

yschow@smkbpj(a)

Kepekaan kulit bergantung pada

(a) taburan reseptor dan
(b) ketebalan epidermis kulit.
hujung jari dan bibir lebih peka
Siku dan belakang badan kurang peka

Orang buta bergantung pada kepekaan hujung jari

untuk membaca tulisan Braille .
yschow@smkbpj(a)

Mengapa suntikan biasanya dilakukan pada lengan

atau punggung ?

yschow@smkbpj(a)

1.3 Deria Bau

yschow@smkbpj(a)

1.3 Deria Bau

yschow@smkbpj(a)

rujuk buku text m/s 8

10

 Semasa kita selsema, banyak mukus yang

dihasilkan menyebabkan reseptor kurang
peka.

yschow@smkbpj(a)

11

selsema = flu ()

1.4 Deria rasa

yschow@smkbpj(a)

12

1.4 Deria Rasa

Lidah mempunyai banyak tunas
rasa.
Setiap tunas rasa pula
mempunyai reseptor rasa.
Reseptor rasa inilah yang berfungsi
untuk mengesan rasa.
Lidah kita boleh mengesan
empat jenis rasa asas, iaitu
manis,
manis masam,
masam masin dan pahit.
yschow@smkbpj(a)

13

13

Apakan umami ?

yschow@smkbpj(a)

14

Bagaimana anda rasa ?

Bahan kimia dalam makanan yang
terlarut dalam air liur
merangsangkan reseptor-reseptor
rasa pada tunas rasa .
Reseptor rasa menghasilkan
impuls saraf.
Impuls saraf ini dihantar ke otak
lalu ditafsirkan sebagai rasa.
yschow@smkbpj(a)

15

Apakah perkaitan antara deria rasa

dengan- deria bau?
Bau yang enak akan
meningkatkan lagi selera
dan kita dapat merasa
sedapnya makanan
tersebut.

yschow@smkbpj(a)

16

1.5 Deria Pendengaran

17

17

1.5 Deria Pendengaran

Telinga adalah organ deria pendengaran
dan keseimbangan.
Telinga dibahagi
kepada 3 bahagian:
1. Telinga luar
2. Telinga tengah
3. Telinga dalam

yschow@smkbpj(a)

18

18

Bahagian telinga bukan untuk

kedengaran
Tiub Eustachio

Mengimbangkan tekanan
udara di kedua-bua belah
gegendang telinga.

Salur separah bulat

Membantu mengawal
keseimbangan badan

yschow@smkbpj(a)

19

Bagaimana kita mendengar ?

1. Cuping telinga
mengumpul bunyi.
2. Salur telinga
menyalurkan bunyi ke
gegendang telinga.
3. Gegendang telinga
bergetar apabila
terkena gelombang
bunyi.
yschow@smkbpj(a)

20

4. Osikel memperkuatkan getaran

kira-kira 20 kali ganda.
5. Jendela bujur memindahkan
getaran osikel ke koklea.

yschow@smkbpj(a)

21

21

6. Koklea mengesan
getaran lalu
menghasulkan impuls
saraf.
7. Saraf auditori
membawa impuls sraf
ke otak untuk
ditafsirkan.

yschow@smkbpj(a)

22

22

1.6 Deria Penglihatan

yschow@smkbpj(a)

23

23

Sila rujuk buku teks m/s 18

Fungsi bahagian mata manusia

yschow@smkbpj(a)

24

Bagaimanakah mata melihat ?

Cahaya dari objek dibiaskan oleh kornea ,gelemair, kanta dan
gelemaca sebelum difokuskan di retina.
Fotoreseptor di retina menghasilkan impuls saraf dan dihantar
ke otak.
Otak mentaksir apa yang dilihat.

yschow@smkbpj(a)

25

25

Akomodasi mata

yschow@smkbpj(a)

26

yschow@smkbpj(a)

27

1.7 Cahaya dan penglihatan

Cahaya merupakan satu bentuk
tenaga yang bergerak lurus
maka ia menyebabkan gerhana
matahari .
Cahaya tidak memembusi benda
tidak tembus cahaya (opaque) jadi
bayang
terbentuk.
yschow@smkbpj(a)

28

28

Pantulan cahaya
Pantulan cahaya ialah pembalikan cahaya apabila
cahaya mengena sesuatu permukaan objek.
Permukaan cermin satah yang licin and sekata dapat
pantulkan semua sinar cahaya sehingga kita boleh
melihat imej kita pada permukaan tersebut.

yschow@smkbpj(a)

29

Pembiasan cahaya
Pembiasan cahaya ialah pembengkokan cahaya akibat
perubahan kelajuan cahaya apabila bergerak dari satu
medium ke medium lain yang berlainan ketumpatan.

yschow@smkbpj(a)

30 30

Kesan pembiasan
a) Kolam renang seakan-akan lebih cetek.
b) Penyedut minuman seakan-akan bengkok
dalam air.

yschow@smkbpj(a)

31

31

Kecacatan penglihatan
Jenis kecacatan penglihatan yang umum:
(a) Rabun jauh (Short-sightedness )
(b) Rabun dekat (Long-sightedness )
(c) Astigmatisme (Astigmatism)
(d) Rabun tua - objek dekat kelihatan kabur,apabila usia
tua.
(e) Rabun warna Tidak bezakan warna sperti merah dan
hijau. yschow@smkbpj(a)
32
32
.

Rabun
jauh
Objek dekat kelihatan
jelas, manakala objek
jauh kelihatan kabur.

Rabun dekat

Astigmatisme

Objek jauh kelihatan jelas,

manakala objek dekat
kelihatan kabur.

kedua-dua objek jauh dan

dekat kelihatan kabur

Imej bagi objek jauh

difokuskan di
hadapan retina.

Imej bagi objek jauh

difokuskan di
belakang retina.

Pakai kanta cembung

Pakai kanta cekung.

yschow@smkbpj(a)

Lengkungan kornea atau

kanta mata yang tidak
sekata.

Guna kanta berbentuk

silinder

33

33

Anda ada astigmatisme ?

Gambarajah A

Astigmatisme

Tutup mata kanan dan pegang helaian ini lebih kurang dua hasta
(one arms length) dari mata kiri anda.
Perhatikan gambarajah A.
yschow@smkbpj(a)

34

34

Buta warna

Online colour blind test

http://colorvisiontesting.com/ishihara.htm

35

Sila rujuk buku test m/s 27

Bintik buta

Budak ini tengah mengejar seekor rama-rama.

Tutup mata kiri anda dan perhatikan budak tersebut dengan mata kanak.
Kemudian gerakkan kepala anda kedapan atau kebelakang dari gambar ini
sehingga. Rama-rama tersebut lenyap dari penglihatan anda!
Anda tidak dapat lihat rama-rama sebab imaj rama-rama telah jatuh ke bintik
buta anda.
Bintik buta tidak mempunyai sebarang reseptor yang peka terhadap cahaya .
Apabila imej jatuh pada bintik buta, kita tidak dapat melihat objek berkenaan.
yschow@smkbpj(a)

36

Had deria penglihatan : ilusi optik

yschow@smkbpj(a)

37

37

ilusi optik

yschow@smkbpj(a)

38

38

 Ilusi optik berlaku apabila objek yang kita lihat

berbeza dari keadaan sebenarnya.
Ilusi optik terjadi disebabkan otak kita tidak
dapat mentafsir dengan tepat objek yang
dilihat oleh mata kerana gangguan keadaan di
sekitar objek .

yschow@smkbpj(a)

39

39

Penglihatan stereoskopik
dan monokular

40

Penglihatan stereoskopik
Medan penglihatan kedua-dua mata bertindih.
Manusia dan kebanyakan haiwan pemangsa seperti
harimau mempunyai penglihatan ini

yschow@smkbpj(a)

41

41

Kelebihan penglihatan stereoskopik

(a) Medan penglihatan
kedua-dua mata bertindih
menghasilkan penglihatan
dalam tiga dimensi
(b) Berupaya menganggar
jarak dan kedalaman
dengan baik.
yschow@smkbpj(a)

42

42

Penglihatan monokular
Penglihatan yang
menggunakan sebelah mata
secara berasingan.
Keluasan medan penglihatan
amat besar.
Kebanyakan haiwan mangsa
seperti lembu mempunyai
penglihatan ini.
yschow@smkbpj(a)

43

43

B1D1E1 (1/2) buku m/s 30

ALAT YANG MENGATASI HAD DERIA

PENGLIHATAN
mikroskop,
kanta pembesar
teleskop,
binokular,
Alat pengesan untrabunyi,
Sinar- X
periskope.

yschow@smkbpj(a)

44

44

1.8 Bunyi dan Pendengaran

Bunyi m erupakan satu bentuk tenaga yang
dihasilkan oleh getaran.
Bunyi memerlukan medium untuk dipindahkan.
Bunyi tidak melalui vakum.

yschow@smkbpj(a)

45

Bunyi boleh dipantulkan

Gema berlaku akibat pantulan bunyi.
Permukaan yang keras dan licin memantulkan
bunyi dengan baik.
Permukaan yang kasar dan lembut
menyerap bunyi dengan baik.

yschow@smkbpj(a)

46

46

Kecacatan pendengaran
Punca kecacata kedengaran :
i. Sejak lahir
ii. Jangkitan mikroorganism,
iii. Kecederaan
iv. Penuanan
v. Bunyi bising yang berlanjutan
Kesan kecacatan pendengaran:
Kurang atau hilang pendengaran secara kekal atau sementara.

yschow@smkbpj(a)

47

Lindungi telinga anda

Berhati-hati !!
Gunakan penyembat telinga
untuk lindungi telinga anda.
Bunyi yang kuat menyebabkan pekak
yschow@smkbpj(a)

48

Membetulkan kecacatan pendengaran

Alat bantu
pendengaran

Pembedahan.

yschow@smkbpj(a)

Implan koklea

49

Had deria pendengaran

Manusia hanya dapat mendengar bunyi yang
berfekuensi di antara julat 20 Hz hingga 20 000
Hz
Bunyi yang lebih daripada 20 000 Hz dikenali sebagai
untrabunyi , bunyi ini dapat dikesan oleh haiwan
seperti kelawak dan ikan lumba-lumba.

yschow@smkbpj(a)

50

50

Mengatasi had deria pendengaran

Pembesar suara

Sistem siar raya

Stetoskop
Pembesar suara
mudah alih
51

Pendengaran stereofonik
Pendengaran menggunakan dua telinga dikenali
sebagai pendengaran stereofonik.
Pendengaran stereofonik membolehkan kita
menentukan arah bunyi.

yschow@smkbpj(a)

52

1.9 Gerak Balas dalam Tumbuhan

Tumbuhan
bergerak balas
terhadap
rangsangan seperti
cahaya, air,
sentuhan dan
graviti.
yschow@smkbpj(a)

53

53

 There are two types of responses:

(a) Tropisme
Tropisme merupakan gerak balas terarah tumbuhan
terhadap rangsangan.
(b) Gerakan nasti
Gerakan nasti merupakan gerak balas yang tidak
bergantung pada arah rangsangan.

54

Venus fly trap

Peruik
yschow@smkbpj(a)

kera

Pokok semalu

Jenis-jenis gerakan nasti

Gerakan nasti terhadap
sentuhan ini dipanggil
seismonasti.
Gerakan nasti terhadap cahaya
ini dipanggil fotonasti.
Gerakan nasti terhadap suhu ini
dipanggil termonasti.
55

Jenis-jenis tropismse

(a) Fototropism :
begerak
balas
terhadap
cahaya

(b) Geotropism e:
begerak balas
terhadap graviti

(c) Hidrotropism e:
begerak balas
terhadap air

yschow@smkbpj(a)

(d)
Tigmotropism:e
begerak
balas terhadap
sentuhan

56

 Pertumbuhan ke
arah rangsangan
dikenali sebagai
tropisme positif.
Pertumbuhan
menjauhi rangsangan
dikenali sebagai
tropisme negatif.

yschow@smkbpj(a)

Shoot is
negative
geotropism

Roots are
positive
geotropism .

57

57