TURUNAN
MULAI
TIME OUT 2
F. PERKALIAN
ILUSTRASI
F. ALJABAR
INDIKATOR
F. KOMPISISI
TIME OUT 1
F. TRIGONOMETRI
Soal a
F. PEMBAGIAN
Soal b
KESIMPULAN
Soal c
PENGERTIAN
DASAR-DASAR
PENERAPAN SOAL
RUMUS DASAR
SELESAI
Soal d
Standard Kompetensi
TURUNAN
(DIFFERENSIAL)
OLEH
M. SYAMSUL MAARIF
SMAN 2 SURABAYA
HOME
HOME
SUBPOKOK BAHASAN
DASAR - DASAR
PENGERTIAN
TURUNAN FUNGSI ALJABAR DAN
TRIGONOMETRI
TURUNAN FUNGSI PERKALIAN
TURUNAN FUNGSI PEMBAGIAN
TURUNAN FUNGSI KOMPOSISI
BEBERAPA PENERAPAN
HOME
Penerapan Turunan
Ilustrasi Penerapan 1
Ilustrasi Penerapan 2a
HOME
Ilustrasi Penerapan 2b
Ilustrasi Penerapan 3
Saya bekerja
dengan cara
memompa darah
(kadang volume
saya maksimum
dan kadang
minimum)
HOME
x y
1 x 2y 6
6 3
Luas ?
Luas ?
(x, y)
y
6
x = 6 2y
Penjelasan
Dari ilustrasi 1, 2 dan 3 semuanya mengandung
HOME
TIME OUT
SENAM
HOME
DASAR-DASAR TURUNAN :
Jika
(x-y)3 = x3-3x2y+3xy2-y3
(x+y)4 = x4+4x3y+6x2y2+4xy3+y4
(x-y)4 = x4-4x3y+6x2y2-4xy3+y4
x x x
3
2x
3
2
3
x
x 2
4x x 4
x
3
5x
5
HOME
3x x 4 3 x
x
3
2
24
3x
x
3
2
11
4
3x
3 11
2 4
4x
x
1
3
11
4
4x
1 11
3 4
HOME
A. PENGERTIAN
Y
A (x,y)
y2
y = mx + c
y
y1
B
x
y' m
x1
x2
y dy
tg
x dx
dimana :
x 0
HOME
dy
f ( x x ) f ( x )
y ' f ' ( x ) lim
dx x0
x
atau
dy
f ( x h) f ( x)
y ' f ' ( x)
lim
dx h 0
h
RUMUS DASAR
HOME
Catatan :
dy y y 2 y1
m
tg
dx x x 2 x 1
dimana m = gradien
Y=f(x)
y = mx + c
y2
y1
x
x1
x2 X
HOME
Kesimpulan:
Jadi turunan suatu fungsi juga
merupakan gradien suatu garis lurus
yang menyinggung grafiks dari fungsi
yang bersangkutan di suatu titik tertentu.
HOME
TIME OUT
BERNYANYI
HOME
B. TURUNAN ALJABAR
DAN TRIGONOMETRI
HOME
linear
Fungsi Kuadrat
Fungsi polinom
Fungsi (f) perkalian dari f. linear,
f. kuadrat, f. polinom atau
campurannya.
Fungsi pecahan dari linear,
kuadrat, polinom atau campuran
dari padanya.
HOME
2. y = 3x 5
3. y = 12x + 1
Jawab
Jawab
4. y = 5 7x
Jawab
5. y = ax + b
Jawab
HOME
1. y = 2x + 3
Jawab:
[ 2( x h) 3] [ 2 x 3]
y ' lim
h0
h
2 x 2h 3 2 x 3
lim
h0
h
2h
lim
2
h0 h
HOME 2
HOME
2. y = 3x - 5
Jawab
[3( x h) 5] [3 x 5]
y ' lim
h0
h
3 x 3h 5 3 x 5
lim
h0
h
3h
lim
3
h0 h
HOME 2
HOME
3. y = 12x + 1
Jawab
[12( x h ) 1] [12 x 1]
y ' lim
h0
h
12 x 12 h 1 12 x 1
lim
h0
h
12h
lim
12
h0 h
HOME 2
HOME
4. y = 5 7x
Jawab
[5 7( x h)] [5 7 x ]
y ' lim
h0
h
ax ah b ax b
lim
h 0
h
7h
lim
7
h0
h
HOME 2
HOME
5. y = ax + b
Jawab :
[ a ( x h)] [ ax b]
y ' lim
h0
h
ax ah ax b
lim
h 0
h
ah
lim
a
h 0 h
HOME 2
HOME
Kesimpulan 1 :
1. y = b y = 0
2. y = ax y = a
RUMUS DASAR
HOME
HOME
1. y = 3x2
Jawab :
3( x h) 3 x
y' lim
h 0
h
2
2
2
3 x 6hx 3h 3 x
lim
h 0
2h
3hx 3h
lim
lim 3 x 3h
h 0
h 0
h
3x
2
HOME 2
HOME
2. y = 5x3
Jawab :
3
3
5( x h) 5 x
y' lim
h 0
h 2
3
2
3
3
5 x 15hx 15h x h 5 x
lim
h 0
h 3
2
2
15hx 15h x h
lim
h 0
h
2
2
3
15hx 15h x h
2
lim
15 x
h 0
h
HOME 2
HOME
4. y = 4x4
Jawab :
4
4
4( x h ) 4 x
y' lim
h 0
h
4
3
2 2
3
4
4
4 x 16hx 24h x 16h x 4h 4 x
lim
h 0
h
3
2 2
3
4
16hx 24h x 16h x 4h
lim
h 0
h
h 0
HOME 2
HOME
Kesimpulan 2 :
1. y = 3x2 y =6x
2. y = 5x3 y =15x2
3. y = 4x4 y = 16x3
Jadi :
4. y = axn y = a.n.xn-1
= anxn-1
HOME 2
HOME
1 4
2
2. y x 3 x x 6
2
1
3
3
y' .4.x 3.2.x 1 2 x 6 x 1
2
HOME
3. y 6 x 2 x 5 x 8
3
1
3
1
2
6x 1 2 x 5 x 1 8
1 3 1
1 2 1
y' 6. .x
2. . x
5
32
2
1
3
2
2x x 5
2
1
5
2
3
x
x
HOME
4 .y
8
x
8x
8x
1
2
1
2
2x
3
2x
4x
5 x
1
1
3
2
3
4
x
5
4
2x x
5
2
2
5
8
5
HOME
8
2x
4x
4. y
3
2
5
x
x
5
x
1
2
1
1
2
4
3
5
2
8x 2 x
x
5
2
8
1
-
8x
-1
y' 8. .x
24
x x
4
3
5
2x x
1 5
2 3 4 8
2. . x . . x
3
5
5
4
32
3
3 x
25
3
5
HOME
1. y = sin ax
2. y = cos ax
Jawab :
sin
1. y ' lim
a ( x h ) sin ax
h0
h
sin( ax ah) sin ax
lim
h0
h
HOME
1
1
2 cos (2ax ah) sin ( ah)
2
2
lim
h 0
h
1
1
2 cos ( 2ax ). a a cos ax
2
2
HOME
cos a ( x h ) cos ax
2. y ' lim
h0
h
cos( ax ah ) cos ax
lim
h0
h
1
1
2 sin (2ax ah) sin (ah)
2
2
lim
h 0
h
1
1
-2sin ( 2ax ) a 2 sin ax
2
2
HOME
Kesimpulan :
1. y = sin ax y = a cos ax
2. y = cos ax y = -a sin ax
RUMUS DASAR
HOME
Latihan
Tentukan turunan dari soal-soal
berikut :
1. y = 2 sin 3x
2. y = 3 cos 4x
3. y = 3x2 + sin 5x 4 cos 2x
Jawab :
1. y = 2 sin 3x y = 6 cos 3x
2. y = 3 cos 4x y = -12 sin 4x
3. y = 3x2 + sin 5x 4 cos 2x
y = 6x + 5 cos 5x + 8 cos 2x
HOME
HOME
HOME
HOME
Latihan :
Tentukan turunan soal berikut :
1. y = sin 2x cos 3x
2. y = 3 sin 3x sin 5x
3. y = (3x 2) sin (2x 4)
4. y = (4x2 + 3x) cos ( 5 6x)
HOME
Latihan :
Tentukan turunan soal berikut :
1. y = sin 2x cos 3x
2. y = 3 sin 3x sin 5x
3. y = (3x 2) sin (2x 4)
4. y = (4x2 + 3x) cos ( 5 6x)
Jawab :
1. y = sin 2x cos 3x
y = 2 cos2x cos3x + sin 2x (-3 sin 3x)
HOME
Jawab :
1. y = sin 2x cos 3x
y = 2 cos2x cos3x + sin 2x (-3 sin 3x)
y = 2 cos 2x cos 3x + sin 2x (-3 sin 3x)
= 2 cos 2x cos 3x 3 sin 2x sin 3
2. y = 3 sin 3x sin 5x
y = 9 cos 3x sin 5x +15 sin 3x cos 5x
3. y = (3x 2) sin (2x 4)
y = 3 sin (2x 4) + (6x 4) cos (2x 4)
HOME
HOME
u(x)
u '.v u.v'
y
y'
2
v( x )
v
Contoh :
Tentukan turunan dari :
1. y = tg x
4. y = 3x - 4
2. y = tg ax
sin 2x
3. y = 3x 2
5. y = cos 3x
3x
cos 2x
RUMUS DASAR
HOME
sin x
1. y tan x
cos x
cos x (cos x ) (sin x )( sin x )
y'
2
cos x
2
2
cos x sin x
2
sec
x
2
cos x
HOME
sinax
2. y
cosax
(a cos ax)(cos ax) (sin ax)( a sin ax)
y'
2
cos ax
acos ax a sin ax
2
a
sec
ax
2
cos ax
2
HOME
3x - 2
3. y
3- x
3(3 x ) (3 x 2)( 1)
y'
2
(3 x )
9 - 3x 3x - 2
7
y'
2
2
(3 x )
(3 x )
HOME
3x - 4
4. y
sin2x
3 sin 2 x (3 x 4)( 2 cos 2 x )
y'
2
sin 2 x
3sin2x (8 - 6x)cos2x
2
sin 2 x
HOME
cos3x
5. y
cos2x
( 3 sin 3 x )(cos 2 x ) (cos 3 x )( 2 sin 2 x )
y'
2
cos 2 x
- 3sin3xcos2 x 2cos3xsin2 x
2
cos 2 x
HOME
HOME
3. y 2x 4 x dapat diubah :
2
yu
1
2
dimana u 2x 4 x
2
sehingga :
dy
1
du
dan
4x 4
du 2 u
dx
HOME
3
4. y
dapat diubah
1 3
5x
2
y 3u dimana u 5x 3
sehingga :
dy
3
du
dan
5
du 2u u
dx
HOME
Konsep :
y = f(u) , u=f(g) dan g = f(x), maka :
dy = dy . du . dg
dx du dg dx
Contoh :
1. Y= (2x + 7)6 = u6 , u = 2x+7
y= (6u5)(2) = 12(2x+7)5
2. Y=sin5(3x-) = u5 , u=sin(3x-)
y=(5u4)[ 3 cos(3x-)]
= 15 sin4(3x-) cos(3x-)
HOME
3. y 3x 12 x y' .....
3
HOME
Jawab:
y 3x 12 x u
3
1
3
dimana u 3x 12 x
2
1 3
y' u 6 x 12
3
( 2 x 4)
2
2
3
(3 x 12 x )
2
HOME
4. y
6
3
2x - 4
y' .....
HOME
Jawab:
6
6u
2x - 4
dimana u = 2x - 4
y' 6 - u 2
3
4
3
(2x - 4) 2x - 4
4
HOME
Soal campuran :
5. y 2x - 3 5 x 1
3
6
y' 4(2x - 3) ( 2)(5 x 1)
4
5
(2x - 3) (6)(5 x 1) (5)
3
6
8(2x - 3) (5 x 1)
4
5
30( 2 x 3) (5 x 1)
4
HOME
6. y sin (3 x 2) cos ( 4 x 3)
3
y' 2sin (3 x 2)[3 cos(3 x 2)] cos ( 4 x 3)
2
sin (3 x 2)[ 2 cos( 4 x 3)][ 4 sin( 4 x 3)]
3
3.2sin (3 x 2) cos(3 x 2) cos ( 4 x 3)
2
- 4sin (3 x 2)[ 2 sin( 4 x 3) cos( 4 x 3)]
3
3sin(6x - 4)cos ( 4 x 3)
2
4 sin (3 x 2) sin( 8 x 6)
2
HOME
TAFSIRAN GEOMETRI
DARI TURUNAN
HOME
Dari pengertian :
dy y y 2 y1
m
tg
dx x x 2 x 1
dimana m = gradien dan gambar :
Y=f(x)
y2
y1
y
x
x1
x2
HOME
dy y 2 y1
1. f ' (x)
m
dx x2 x1
m suatu gradien
2. Jika terdapat persamaan kurva
y = f(x) maka garis singgung kurva
HOME
HOME
HOME
Keadaan
Bentuk gambarnya
Berarti titik stasionernya maksimum
di (x1, f(x1)), maka
Nilai maksimum fungsi adalah
HOME
ymaks= f(x1)
2.
f(x2)
Keadaan
0
\
+
/
Bentuk gambarnya
3.
f(x3)
Keadaan
+
/
+
/
Bentuk gambarnya
4.
f(x2)
Keadaan
0
\
Bentuk gambarnya
Contoh :
Tentukan persamaan garis
singgung pada kurva berikut :
1. y = 3x2 4x + 5 pada (1, 4)
Jawab :
m = y = 6x 4
x = 1 m = 6(1) 4 = 2
Pers. garis singgung :
y = mx + c c = y1 mx1
y = 2x + (4 2.1) = 2x 2
HOME
HOME
Jawab :
m = y= 3x2 12 x + 9 = 0
x2 4x + 3 = 0
(x 1)(x 3) = 0
x1=1, x2 = 3
m
+
+
3
Titik stasioner min.
HOME
y = x3 - 6x2 + 9x 1
3
3
0
-1
1
TERAPAN
HOME
ISTIRAHAT DULU YA
HOME
HOME
x y
1 x 2y 6
6 3
Luas ?
Luas ?
Jawab :
(x, y)
y
6
Berapakah luas
maksimum daerah
yang diarsir ?
x = 6 2y
HOME
HOME
HOME
HOME