CHNG TRNH CAO CP L LUN CHNH TR - HNH CHNH

Gio trnh mn: Kinh t chnh tr

Bi 5
CNG NGHIP HA, HIN I HA GN VI
PHT TRIN KINH T TRI THC VIT NAM
Ngi bin son:
S tit ging trn lp:

PGS, TS An Nh Hi
10

Mc tiu ca bi:
- Kin thc: Trang b nhng c s l lun ca ch ngha Mc-Lnin, t
tng H Ch Minh v quan im ca ng Cng sn Vit Nam v s cn
thit, ni dung v iu kin, tin y mnh cng nghip ha, hin i ha
(CNH, HH) gn vi pht trin kinh t tri thc Vit Nam trong bi cnh mi
ca cch mng khoa hc cng ngh hin i v hi nhp kinh t quc t.
- K nng: Trn c s cc kin thc trn v kinh nghim thc tin ca bn
thn, ngi hc c th pht trin vic nghin cu, xut vic vn dng ch
trng, quan im ca ng v chnh sch ca Nh nc v CNH, HH gn
vi pht trin kinh t tri thc vo thc tin ngnh, a phng m mnh cng tc.
- T tng: Nhn thc ng tm quan trng ca y mnh CNH, HH
gn vi pht trin kinh t tri thc Vit Nam trong cc nhim v kinh t x hi
ca thi k qu ln ch ngha x hi cng nh trong yu cu pht trin nn
kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta ch ng sng to
trong hoch nh chnh sch v t chc thc tin.
Ni dung chi tit:
1. QUAN NIM V CNG NGHIP HA, HIN I HA V
KINH T TRI THC
1.1. Quan nim v cng nghip ha
1

Vo cui th k th XVIII, cuc Cch mng cng nghip c din ra

nc Anh vi s xut hin chic thoi bay trong lnh vc se si. Nc Anh
tr thnh qu hng ca Cch mng cng nghip, l nc tin CNH u tin.
Manchester l thnh ph cng nghip u tin trn th gii. K t y, nhn
loi bc vo mt giai on pht trin mi giai on CNH.
Sau Anh l ln lt cc nc: Php vo u th k XIX, M v c vo
gia th k XIX, Nht, Nga v nhiu nc chu u khc vo cui th k XIX
u th k XX tin hnh CNH v ln lt tr thnh nc cng nghip.
Sau Chin tranh th gii ln th hai (gia th k XX), nhiu nc thuc
Th gii th ba1 tin hnh qu trnh ny vi Chin lc CNH ring ca mnh.
Mt s da theo m hnh CNH ca Lin x (c), mt s da theo m hnh ca
M. n nay, mt s nc thc hin CNH rt ngn thnh cng, tr thnh
nc cng nghip. Tuy nhin, cn khng t nc trong c Vit Nam vn
trong tnh trng nn kinh t nng nghip, ang trong giai on tin hnh CNH.
Do thi im lch s tin hnh CNH cc nc khng ging nhau nn
c nhng quan nim khc nhau v CNH. Vic nhn thc ng phm tr
CNH trong mt giai on pht trin c th ca t nc l rt cn thit, n
khng ch c ngha v l lun m cn c tnh thit thc trong hoch nh v
thc thi chnh sch pht trin.
Thc t lch s cho thy, nhng nc i u v CNH nh Anh, Php v
mt s nc Ty u khc vo thi im cui th k XVIII, u th k XIX,
i lin vi cuc cch mng cng nghip ln th nht vi cng ngh ch o l
my hi nc. Trong iu kin , CNH c hiu l qu trnh thay th lao
ng th cng bng lao ng s dng my mc, qu trnh chuyn nn kinh t
t nng nghip l ch yu ln cng nghip, bin mt nc nng nghip
truyn thng thnh nc cng nghip.
1

"Th gii th ba" c s dng ln u tin nm 1952 bi nh nhn khu hc Php Alfred Sauvy t ra khi
lin tng n ng cp th ba trong Cch mng Php. V sau, n tr thnh t ng ch cc nc khng
thuc th gii phng Ty, cng khng thuc h thng x hi ch ngha trong Chin tranh lnh. Nhng nc
ny tham gia Phong tro khng lin kt thnh lp nm 1955 sau Hi ngh Bandung (Indonesia). Ngy nay, t
ng ny ch cc nc ang pht trin, bt k hnh thc chnh tr ra sao.

Nhng biu hin u tin ca CNH c gn vi ni dung ca cuc

cch mng cng nghip ln th nht. l: (i) Chuyn ch lm vic t gia
nh vo cc cng xng trn quy m ln; (ii) Tp trung dn c cc khu
th; (iii) Thay th h thng k thut th cng da vo g, sc c bp, sc
nc, sc gi v sc ko ng vt bng mt h thng k thut c kh vi
ngun ng lc l my hi nc v ngun nguyn liu, nhin liu v nng
lng mi l st v than , to ra s t ph trong pht trin lc lng sn
xut, to bc pht trin vt bc ca cng nghip; (iv) To ra nhng cng
vic kinh doanh mi nh c c nhng mng li giao thng, vn ti v
thng tin lin lc mi; (v) Tng mnh quy m ca th trng v vic s dng
tn dng, ngn hng v cc dch v ti chnh c lin quan; v (vi) p dng
rng ri cc pht minh mi. Vi nhng biu hin , CNH cn c hiu l
qu trnh nng cao t trng ca cng nghip trong ton b cc ngnh kinh t
ca mt vng hay mt nn kinh t, qu trnh chuyn nn kinh t da ch yu
vo nng nghip ln nn kinh t da ch yu vo cng nghip. y khng ch
l qu trnh chuyn bin v kinh t m cn chuyn bin c v vn ha v x
hi t ti mt x hi mi - x hi cng nghip.
n na cui th k XIX, cuc cch mng cng nghip ln th hai c
din ra vi quy m v thnh qu ln hn rt nhiu so vi cuc cch mng
cng nghip ln th nht. Nhiu cng ngh mi c sn xut ra v a vo
s dng. in hnh l con ngi sn xut ra ng c in vo nm 1872,
sn xut ra ng c t trong (ng c diesel) vo nm 1883, sn xut ra kim
loi mu v cc ha phm tng hp. Trong iu kin , quan nim v CNH
c s thay i. N khng cn n thun l c kh ha, m cn c gn vi
qu trnh in kh ha, ha hc ha v c gii ha.
Sau chin tranh th gii ln th hai (khong gia th k XX), cuc cch
mng cng nghip ln th ba c din ra trn th gii vi s pht trin vt
bc v c tnh t ph ca khoa hc v cng ngh. Trong giai on ny, tuy
3

nhng quc gia hon thnh CNH ang tin rt mnh vo nn kinh t hin
i, nhng cn khng t quc gia vn trong tnh trng nn kinh t lc hu,
ang hoc thm ch c nc cn cha bc vo giai on CNH. Trong bi
cnh , vic nhn thc phm tr CNH cn c hiu l qu trnh t ng
ha sn xut v pht trin cc cng ngh cht lng cao
Ngoi nhng quan nim trn, trong kho tng tri thc ca nhn loi cn c
nhng quan nim khc v CNH da trn mt s mc tiu nht nh v trnh
pht trin ca t liu lao ng, phng thc t chc sn xut, thu nhp quc
dn, c cu kinh t, c cu cng nghip, c cu lao ng, mc pht trin
cng nghip ch tc, loi cng c sn xut, cc hm sn xut c bn, phng
thc sn xut...
Tuy c nhng quan nim khc nhau v CNH, nhng v c bn cc
quan nim trn vn c nhng im chung v c th c hiu theo hai ngha:
- Theo ngha hp, CNH l qu trnh chuyn dch t kinh t nng nghip
(hay tin cng nghip) ln nn kinh t ly cng nghip lm ch o, t ch t
trng lao ng nng nghip chim ch yu gim dn v nhng ch cho lao
ng cng nghip chim t trng ln hn.
- Theo ngha rng, CNH l qu trnh chuyn dch t kinh t nng
nghip (hay tin cng nghip) ln kinh t cng nghip, t x hi nng nghip
ln x hi cng nghip, t vn minh nng nghip ln vn minh cng nghip.
N khng ch n thun l nhng bin i v kinh t m bao gm c cc bin
i v vn ha v x hi t trng thi nng nghip ln x hi cng nghip, tc
l trnh vn minh cao hn.
1.2. Quan nim v hin i ha
Theo cch hiu thng thng, hin i ha (HH) l qu trnh lm
cho mang tnh cht ca thi i ngy nay2, l qu trnh bin i t tnh
cht truyn thng c ln trnh tin tin ca thi i hin nay.

Vin Ngn ng hc (1995), T in ting Vit, Hong Ph (ch bin), NXB Nng, tr 422.

Theo ngha v kinh t - x hi, HH l qu trnh chuyn dch cn bn

t x hi truyn thng ln x hi hin i, qu trnh lm cho nn kinh t v
i sng x hi mang tnh cht v trnh ca thi i ngy nay.
HH v kinh t va c s thay i v tnh cht, va c tnh xc nh v
thi gian. Giai on u ca hin i ha c xc nh trng vi thi k din
ra cuc cch mng cng nghip ln th nht (cn gi l thi k CNH). Trong
giai on ny, CNH l ni dung ct li ca HH.
Tuy mt s nc i trc hon thnh CNH v tr thnh nc
cng nghip pht trin, nhng qu trnh HH cc nc vn tip tc din
ra trnh cao hn. Thc t cho thy, mi trnh pht trin khc nhau,
HH mang nhng c trng khc nhau.
i vi cc nc pht trin, HH l qu trnh chuyn dch t x hi
da trn nn kinh t cng nghip ln x hi da trn nn kinh t tri thc.
i vi cc nc ang pht trin, HH l qu trnh tng tc, rt ngn l
trnh pht trin ui kp cc nc i trc v pht trin hn. Do tin hnh
CNH trong bi cnh mi ca th gii nn bn cnh vic da vo cc ngun lc
trong nc, cc nc ang pht trin cn tranh th cc ngun lc t bn ngoi
thng qua thu ht u t tm kim ngun vn v cng ngh mi. y chnh
l kiu CNH rt ngn hin i. N khc vi kiu CNH rt ngn c in tng
tin hnh cc nc nh Lin X (c) v Nht Bn vo cui th k XIX u
th k XX trc y.
CNH rt ngn hin i l cch thc m nc i sau tin hnh CNH khi
trn th gii c nhng quc gia hon thnh CNH, nhng ni dung ca CNH
c trin khai n nh cc nc i trc (gi l nc cng nghip pht
trin). Do s bin i nhanh chng ca tin b khoa hc v cng ngh, nht l
t khi din ra cuc cch mng khoa hc v cng ngh hin i, nn nhng cng
ngh hin c ca cc nc ny d b lc hu. Do cnh tranh trn th trng, cc
nc ny phi chim lnh nh cao cng ngh, nn h sn sng chuyn giao
5

cng ngh hin c ca h cho nc i sau bc vo th h cng ngh mi.

Bi vy, nc i sau c rt nhiu phng n la chn trong pht trin cng
ngh m khng nht thit phi da vo pht minh. y chnh l li th ca
nc i sau. Da vo li th ny, nc i sau c th rt ngn ng k thi
gian sm tr thnh nn kinh t hin i. Ti cc nc ny, qu trnh tin
hnh CNH c gn kt vi qu trnh HH.
K tha c chn lc v pht trin nhng tri thc ca vn minh nhn
loi v CNH v cn c vo iu kin lch s c th ca Vit Nam l mt nc
i sau ang trong qu trnh pht trin, ng cng sn Vit Nam ti Hi ngh
Trung ng ln th by kha VII (nm 1994), nu ch trng tin hnh xy
dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi Vit Nam trong giai
on mi bng con ng CNH, HH v nu quan nim: CNH, HH l
qu trnh chuyn i cn bn, ton din cc hot ng sn xut kinh doanh,
dch v v qun l kinh t - x hi, t s dng lao ng th cng l chnh
sang s dng mt cch ph bin sc lao ng vi cng ngh, phng tin,
phng php tin tin hin i, da trn s pht trin ca cng nghip v
tin b khoa hc cng ngh, to ra nng sut lao ng x hi cao3.
Theo quan nim ny, qu trnh xy dng c s vt cht k thut ca
ch ngha x hi Vit Nam phi kt hp cht ch hai ni dung CNH v
HH. N khng ch n thun l pht trin cng nghip m cn phi thc
hin chuyn dch c cu trong tng ngnh, lnh vc v ton b nn kinh t
quc dn theo hng hin i. N khng ch l mt qu trnh pht trin tun
t t c gii ha ln t ng ha, tin hc ha m cn kt hp gia th cng
truyn thng vi cng ngh hin i, tranh th i nhanh vo hin i nhng
khu c th v mang tnh quyt nh. Quan nim trn khng b hp CNH
trong phm vi trnh cc lc lng sn xut n thun, k thut n thun
3

ng Cng sn Vit Nam (1994), Vn kin Hi ngh ln th by Ban chp hnh Trung ng kha VII, H
Ni, tr 65.

 chuyn lao ng th cng thnh lao ng c khi nh cch hiu trc y,

m cn l mt s kt hp vi nhng thnh tu mi nht v khoa hc v cng
ngh ca nhn loi.
1.3. Quan nim v kinh t tri thc
Bn cnh cch gii thch truyn thng v lch s pht trin nhn loi
tip cn t phng thc sn xut x hi, vo u nhng nm 90 th k XX
nhiu nh khoa hc cn phn chia giai on lch s vn minh nhn loi cn c
vo trnh pht trin ca lc lng sn xut. Theo cch ny, nhn loi
tri qua nn vn minh nng nghip (t khi xut hin x hi loi ngi n
nhng nm 70 ca th k XVIII) ln nn vn minh cng nghip (t nhng
nm 70 th k XVIII n nay) v ang trong giai on qu chuyn ln mt
nn vn minh cao hn gi l nn vn minh tr tu. Trong , nn kinh t c
chuyn t kinh t nng nghip ln kinh t cng nghip v ang qu chuyn
ln kinh t tri thc.
Kinh t tri thc l g?
Vo u nhng nm 90 th k XX, do nhn thc v vai tr quan trng
hng u ca sn xut, phn phi v s dng tri thc trong tng trng kinh
t, cc nh khoa hc v t chc thc tin s dng thut ng kinh t tri
thc. Thut ng ny nhanh chng c tha nhn v a vo s dng rng
ri. Tuy c nhiu quan nim v gii thch khc nhau v thut ng ny 4,
song cc nh khoa hc u c s thng nht trong nhn thc v bn cht ca
nn kinh t tri thc khc vi hai nn kinh t trc n. Nu trong qu trnh sn
xut ca ci ca nn kinh t nng nghip da ch yu vo sc c bp ca con
ngi v ti nguyn thin nhin, cn trong nn kinh t cng nghip tuy c
4

Xem: Ngn hng Th gii: Bo co v tnh hnh pht trin th gii: Tri thc cho pht trin, NXB Chnh
tr Quc gia, H Ni, 1998; OECD, The Knowledge-based Economy, A Set of Facts and Figures, Paris
1999; Nn kinh t tri thc nhn thc v hnh ng, NXB Thng k, H Ni, 2000; Bo Nhn Dn ngy
11/7/2001: Kinh t tri thc; GS.TS. Nguyn K Tun (ch bin): Pht trin kinh t tri thc y nhanh qu
trnh CNH, HH Vit Nam, NXB Chnh tr Quc gia, H Ni, 2004; Tp ch Cng sn, ngy 7/5/2012:
Cng nghip ha hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc v bo v mi trng trong thi k qu
, http://123.30.190.43:8080/tiengviet/tulieuvankien/tulieuvedang/

s tr gip ca my mc nhng sc c bp ca con ngi v ti nguyn thin

nhin vn gi trng yu, th trong nn kinh t tri thc, tri thc ng vai tr
quyt nh hng u i vi s pht trin kinh t - x hi ca mt quc gia.
Trn thc t, khng c mt nn kinh t nng nghip hay nn kinh t
cng nghip thun ty. Tc l trong nn kinh t nng nghip cng cha
ng mt s yu t ca nn kinh t cng nghip v trong nn kinh t cng
nghip cng vn cn mt s yu t ca nn kinh t nng nghip. Trong nn
kinh t nng nghip, tri thc ch yu l nhng kinh nghim c tch ly t
cc hot ng thc t, nng sut, cht lng v hiu qu sn xut u ht sc
thp km. So vi nn kinh t nng nghip, trong nn kinh t cng nghip, tri
thc chim v tr ngy cng quan trng hn. N khng ch l kinh nghim
t cc hot ng thc t, m cn khm ph ra nhng quy lut vn ng ca t
nhin, x hi v t duy a ra nhng sng ch, pht minh nhm tng nng
sut, cht lng v hiu qu. Trong nn kinh t tri thc, tri thc l b phn
ngun lc quan trng nht, quyt nh nht ca lc lng sn xut hin i,
m trnh pht trin ca lc lng sn xut li ng vai tr quyt nh s
pht trin x hi.
Nn kinh t tri thc c cc c im ch yu nh sau:
- Tri thc l ngun vn v hnh to ln, quan trng trong u t pht
trin, nn kinh t da ch yu vo tri thc.
- Sng to l ng lc ca s pht trin.
- Nn kinh t c tnh cht ton cu ha, trong mng thng tin tr
thnh kt cu h tng quan trng nht ca x hi.
- S di chuyn c cu lao ng theo hng gim s lao ng trc tip
lm ra ca ci, tng s lao ng x l thng tin, lm dch v, di chuyn sn
phm v lm vn phng.
- Hc sut i, o to lin tc, gio dc thng xuyn khng
ngng pht trin tri thc, sng to cng ngh mi, lm ch cng ngh cao,
8

hon thin cc k nng, thch nghi nhanh vi s pht trin l mt yu cu

nghim ngt; x hi hc tp l nn tng ca kinh t tri thc.
- Tri thc ha cc quyt sch kinh t.
- Khc vi nn kinh t cng nghip, ch th l cng nhn vi cc cng
c c kh, cho nng sut lao ng cao; cn nn kinh t tri thc, ch th l
cng nhn tr thc vi cng c l to ra tri thc, qung b tri thc v s dng
tri thc.
Nh vy, nn kinh t tri thc l mt nn kinh t tip ni nn kinh t cng
nghip, pht trin trnh cao hn nn kinh t cng nghip, l nn kinh t m
nhn loi ang hng ti. C th hiu kinh t tri thc l mt nn kinh t trong
s sn sinh ra, ph cp v s dng tri thc gi vai tr quyt nh i vi s
pht trin kinh t, to ra ca ci, nng cao cht lng cuc sng.
2. BI CNH MI V S CN THIT PHI Y MNH CNG
NGHIP HA, HIN I HA GN VI PHT TRIN KINH T TRI
THC VIT NAM
2.1. Bi cnh mi ca cng nghip ha, hin i ha Vit Nam
Vit Nam tin hnh CNH, HH trong bi cnh mi ca tnh hnh kinh
t th gii v trong nc.
2.1.1. Bi cnh kinh t th gii
Bc vo th k XXI, nn kinh t th gii c pht trin theo hai xu
hng bao trm l s pht trin ca kinh t tri thc v ton cu ha kinh t.
2.1.1.1. S pht trin ca kinh t tri thc
Pht trin kinh t tri thc l xu hng da trn trnh rt cao ca lc
lng sn xut hn hn so vi kinh t cng nghip. Theo xu hng ny, nn
kinh t th gii ang bin i su sc v ton din c v trnh cng ngh,
ngnh sn xut v c cu sn phm. Tri thc khoa hc v cng ngh, k nng
ca con ngi l nhng yu t quyt nh nht ca sn xut v tr thnh lc
lng sn xut quan trng hng u. Nhng yu t tr thnh nguyn nhn
9

trc tip ca mi bin i trong i sng kinh t - x hi thng qua vic to ra

nhng ngnh sn xut mi vi nhng cng ngh mi, phng php sn xut
mi, nhng vt liu v ngun nng lng mi vi nhng u th vt tri so
vi nhng cng c, nguyn liu, nng lng v phng php truyn thng do
nn kinh t cng nghip to ra.
Vi xu hng ny, tuy vai tr ca con ngi trong lc lng sn xut
khng thay i, h vn l ch th ca qu trnh sn xut, sng to v p dng
nhng thnh tu mi ca khoa hc v cng ngh, nhng tnh cht hot ng
v yu cu t ra i vi h c s thay i cn bn so vi ngi lao ng
trong nn kinh t nng nghip v nn kinh t cng nghip. Trong nn kinh t
cng nghip, cng lao ng ca con ngi c gim nh ng k
nh s tr gip ca my mc, thit b ngy cng hin i, s dng chng
c hiu qu, ngi lao ng phi c s hiu bit v tnh nng, tc dng ca
my mc v v qu trnh sn xut ni chung. Trong nn kinh t tri thc,
ngi lao ng l ngi lao ng tr c, h va nghin cu va sn xut, sn
phm ca h l nhng pht minh c ng dng ngay vo sn xut. Tri thc
khoa hc v cng ngh l yu cu hng u i vi ngi lao ng.
Trn thc t, xu hng pht trin kinh t tri thc c khi ng
cch y hng chc nm, nht l t cui nhng nm 70 th k XX khi trn th
gii bt u din ra cuc cch mng khoa hc v cng ngh hin i. Theo xu
hng ny, n nay bn cnh nhng pht minh mi trong khoa hc c bn, con
ngi i rt xa trong vic sng to ra cc cng c sn xut mi (my tnh
in t, my t ng, h thng my t ng, robot..), nhng nng lng mi
(nguyn t, nhit hch, mt tri, thy triu, gi), vt liu mi (p-ly-me, vt
liu t hp composite, gm cao cp nh siu bn, siu cng, siu dn), cng
ngh sinh hc (c nhng t ph phi thng trong cng ngh di truyn t bo,
vi sinh, enzim gp phn gii quyt nn i, cha bnh), nng nghip (to
c cuc cch mng xanh trong nng nghip: c kh ha, in kh ha .. lai
10

to ging mi, khng su bnh, nh con ngi khc phc c nn

i), giao thng vn ti v thng tin lin lc (my bay siu m, tu ha siu
tc, cp si thy tinh quang dn, truyn hnh trc tip, in thoi di ng,
cng ngh chinh phc v tr (v tinh nhn to, thm him mt trng, du hnh
v tr), cng ngh thng tin pht trin v bng n mnh trn ton cu,
mng thng tin my tnh ton cu (Internet) ng dng su rng trong mi
ngnh kinh t v x hi. Cuc cch mng khoa hc v cng ngh hin i
chnh l bc qu chuyn nn kinh t cng nghip ln nn kinh t tri thc.
Xu hng pht trin kinh t tri thc v ang c din ra ngy cng
mnh m cc nc cng nghip pht trin. Do sc hp dn i vi s pht
trin kinh t - x hi ca xu hng ny m n v ang cun ht ngy cng
nhiu nc ang pht trin. c mt s nc ang pht trin thnh cng
nh pht trin theo xu hng ny5.
2.1.1.2. Xu hng ton cu ha kinh t
Ton cu ha kinh t l mt xu hng trong s gia tng mnh m
cc mi quan h kinh t vt ra bin gii quc gia, vn ti quy m ton cu,
to nn s gn kt cc nn kinh t thnh m t nn kinh t th gii thng nht.
Theo xu hng ny, nhn loi ang y nhanh vic i n mt th trng th
gii thng nht, mt h thng ti chnh tn dng ton cu, pht trin v m
rng phn cng lao ng quc t theo chiu su, m rng giao lu kinh t v
khoa hc, cng ngh gia cc nc, gii quyt cc vn kinh t - x hi c
tnh ton cu. Vi xu hng ny, thng mi quc t pht trin rt nhanh, u
t nc ngoi tng trng mnh, th trng ti chnh quc t c m rng
v cc cng ty xuyn quc gia c vai tr ngy cng ln6.
5

V d: Cch y 40 nm, Gana v Hn Quc c cng mc thu nhp quc dn theo u ngi. Nhng vo
u nhng nm 1990, thu nhp bnh qun theo u ngi ca Hn Quc cao hn thu nhp theo u ngi ca
Gana 6 ln. Mt s ngi cho rng mt na ca s khc nhau l do Hn Quc c s thnh cng ln hn
trong vic thu nhp v s dng tri thc (Ngun: WB, Bo co v tnh hnh pht trin th gii: Tri thc cho
pht trin, NXB CTQG, H Ni, 1998, tr. 37).
Theo thng tin th trong vng ba chc nm gn y, tc tng trng trung bnh hng nm ca thng mi
quc t cao gp khong 1,5-1,6 ln so vi tc tng trng GDP ton cu. Nu tc tng trng mu dch
hng nm ca th gii t nm 1980 li y khong 5,5-5,6% th tc chu chuyn vn quc t t 20%. Ch
ring t nm 1979 n nm 2006, kim ngch mu dch hai chiu M - Trung Quc tng 144 ln.

11

Hin nay, bn cnh T chc thng mi th gii (WTO) l mt hnh

thc ton cu ha kinh t ln nht, trn th gii cn c cc t chc khc mang
tnh ton cu ha v nhiu t chc kinh t khu vc nh NAFTA, EU, ASEAN,
AFEC, MERCOSUR v cc t chc tiu vng nh Hip hi thng mai t
do chu u, Tam gic tng trng Singapore Malaixia Innxia, Hnh
lang kinh t ng Ty
Xu hng ton cu ha v ang thc y s pht trin lc lng sn
xut, y nhanh u t v khai thc trit khoa hc, cng ngh, tng cng
hp tc ca cc nc theo hng ngy cng ton din v nng cao tc tng
trng kinh t trn phm vi ton cu. N khng ch to ra c hi mi cho pht
trin kinh t ca cc nc m cn t cc nc, nht l cc nc ang pht
trin trc nhng thch thc cnh tranh gay gt. Trong xu hng ny, c s
chuyn dch cn bn li th li th pht trin: t t ai, ti nguyn (li th
trong nn kinh t nng nghip) v vn ti chnh (li th quyt nh ca nn
kinh t cng nghip) chuyn sang tr tu ca con ngi (li th ca nn kinh
t tri thc). Vic sn xut ca mi quc gia s ngy cng chuyn mnh theo
hng tr thnh mt b phn trong cu trc mng ton cu.
Bi cnh ca kinh t th gii v ang lm xut hin nhng c hi
mi v thi c mi cho s pht trin nhy vt ca nc i sau, tin hnh
CNH mun nh Vit Nam.
2.1.2. Bi cnh kinh t trong nc
Qu trnh CNH nc ta c thc hin t u nhng nm 60 ca th
k XX. Hn 50 nm qua, ng li CNH t nc c nhng iu chnh
kh c bn theo s pht trin ca t duy v iu kin c th.
Thi k t nm 1960 n nm 1985 l thi k CNH c thc hin
nhm phc v cho nn kinh t k hoch ha tp trung. Qu trnh CNH c
thc hin c kt qu min Bc vo nhng nm u ca k hoch 5 nm ln
th nht (1960-1965). Sau khi t nc c thng nht, ng li, chnh
sch CNH c thc hin trn phm vi c nc vi nhng iu chnh v
12

b sung nht nh. Song, do vic duy tr kh lu c ch k hoch ha tp

trung trong khi bi cnh kinh t trong nc v trn th gii thay i, nn
nc ta lm vo khng hong kinh t - x hi trong nhng nm 80.
T nm 1986 n nay l thi k thc hin i mi ton din v ng b
c v t duy, quan im ng li v t chc ch o thc hin. ng li
CNH c nhng iu chnh v b sung quan trng. Nm 1994, ti Hi ngh
i biu ton quc gia nhim k kha VII ca ng ra ng li y
ti mt bc CNH, HH. Nm 1996, i hi i biu ton quc ln th VIII
ca ng ra ng li y mnh CNH, HH t nc. T sau i hi i
biu ton quc ln th IX ca ng (nm 2001) n nay, ng li y mnh
CNH, HH c gn vi pht trin kinh t tri thc.
Qu trnh CNH, HH Vit Nam thi gian qua t c nhng
thnh tu rt quan trng. Ni bt l trnh cng ngh ca mt s lnh vc
c nng cao theo kp trnh ca ca cc nc trong cng khu vc.
pht trin mt s ngnh cng nghip cht lng cao (cng ngh thng tin v
truyn thng, in t..). Trnh cng ngh trong cc ngnh cng nghip
c nhng tin b vt bc, in hnh nh trong c kh ch to my, lm
ch c cc cng ngh CAD, CAM, CNC trong thit k ch to cc loi my
cng c nh my phay CNC, my tin a chc nng tiu th trong nc v
bc u xut khu; ngnh ng tu sau 15 nm rt ngn khong cch lc
hu so vi th gii t 70 80 nm cn 20 30 nm, hin c nh gi xp
th 5 th gii v nng lc ng mi. C nc c 286 khu cng nghip, khu
ch xut c thnh lp ng vai tr quan trng v c tc ng lan ta trong
pht trin cng nghip ca cc vng, min, a phng. Trong nng nghip,
nh a vo p dng nhng thnh tu mi ca khoa hc v cng ngh, nng
sut lao ng, nng sut cy trng, vt nui tng ln. hnh thnh cc
vng chuyn canh la go, c ph, cao su, ht tiu, thy sn, rng nguyn
liu. T mt nc phi nhp khu hng triu tn lng thc, n nay Vit
13

Nam c mt s hng nng sn xut khu ng hng u th gii (xut

khu ht iu xp th nht th gii; xut khu go, c ph xp th hai; ht
tiu, ch xp th nm; thy sn xp th mi). Ngnh dch v c pht trin
a dng, tng kh nhanh v quy m, ngnh ngh v th trng vi s tham gia
mnh m ca cc doanh nghip thuc nhiu thnh phn kinh t.
Nh , t khi chuyn sang thc hin CNH, HH n nay, nc ta
t tc tng trng kinh t cao hn cc giai on trc v c xp vo
nhm nhng nn kinh t c tc tng trng bnh qun hng nm cao nht
th gii. Theo ch tiu GDP bnh qun u ngi, nm 2009 Vit Nam
vt qua ngng ngho tham gia vo nhm cc nc thu nhp trung bnh;
thnh tu xa i, gim ngho c th gii tha nhn l n tng7.
Tuy nhin, trc yu cu phn u n nm 2020 tr thnh nc cng
nghip theo hng hin i, qu trnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t
tri thc nc ta vn ang i mt vi khng t kh khn, thch thc. l,
tc v cht lng tng trng kinh t thp v cha bn vng. Tng trng
kinh t vn da ch yu vo ti nguyn thin nhin v s dng nhiu lao
ng, t k nng, cha da nhiu vo tri thc, khoa hc v cng ngh. Ch s
kinh t tri thc cn rt thp, cha t c im trung bnh. Theo phng
php nh gi do Vin nghin cu ca Ngn hng Th gii (WB) a ra, th
Ch s kinh t tri thc ca Vit Nam nm 2008 l 3,02, xp th 102 trong s
133 quc gia c phn tch. Ch s ny ca Vit Nam tuy cao hn ca nhm
thu nhp thp nhng thp hn nhiu so vi ch s ca nhm nc thu nhp
trung bnh thp (4,1). So vi cc nc trong cng khu vc, ch s kinh t tri
thc ca nc ta cha bng 1/2 ch s t c ca nhm nn kinh t cng
nghip mi (NIEs gm Hn Quc, Singapore, i Loan, Hng Kng), thp
hn kh nhiu so vi Malaysia, Thi Lan, Trung Quc v Philippines. Nng
sut lao ng ca Vit Nam tuy c chiu hng tng (tc tng nng sut
7

http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/PrintStory.aspx?distribution=20282&print=true, 22/2/2013.

14

bnh qun giai on 2001 - 2010 t khong 4,8%/nm), nhng vn cn thp

hn so vi nng sut lao ng ca Trung Quc khong 2,6 ln v Thi Lan
4,3 ln8. Kh nng cnh tranh ca sn phm, ca doanh nghip v ca nn
kinh t cn thp do chi ph sn xut ca nhiu sn phm cn mc cao. C
cu nn kinh t chuyn dch chm v thiu vng chc; tnh hin i cn thp,
cha p ng c yu cu. H thng dch v h tr pht trin sn xut va
thiu, va yu v km hiu qu. S chuyn dch c cu lao ng cn mang
nng tnh t pht, cha p ng c yu cu chuyn dch c cu kinh t theo
hng hiu qu. Vic s dng ngun lc ca nn kinh t cha c hiu qu,
cn nhiu lng ph. Mc sng ca ngi dn nhiu ni cn kh khn.
2.2. S cn thit phi y mnh cng nghip ha, hin i ha gn
vi pht trin kinh t tri thc Vit Nam
CNH l con ng thit yu m mi quc gia u phi tri qua i ti
mt x hi hin i.
CNH, HH ca Vit Nam c tin hnh bi cnh xu hng trn th
gii ang chuyn mnh ln nn kinh t tri thc v xu hng ton cu ha kinh
t v ang tc ng su sc vi tc cao n i sng kinh t - x hi ca
mi quc gia, trong khi Vit Nam vn trong tnh trng ca mt nc c
im xut pht thp, nhiu yu t lc hu, pht trin thiu bn vng. Trong
bi cnh nhiu c hi v thch thc an xen, i ti mt nn kinh t hin
i, Vit Nam phi c nhng gii php bt ph. S la chn gii php y
mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc l cp thit.
2.2.1. y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc l
cch thc t nc sm thot khi tnh trng lc hu
Trong nhng nm qua, tuy c nhng bc pht trin tch cc,
nhng v c bn, nc ta vn cha thot khi tnh trng nc ngho v km
pht trin. Chng ta vn phi ng u vi nhng thch thc gay gt v
8

Ngc Tuyn, Tng trng kinh t ca Vit Nam cn nhiu tr ngi, http://laodong.com.vn/Kinhdoanh/ .. /32621, Th nm 24/02/2011.

15

nhng nhim v nan gii: mt mt, tp trung gii quyt cc vn c bn t

ra cho nn kinh t trong qu trnh chuyn t kinh t nng nghip ln trnh
ca nn kinh t cng nghip, nh bo m lng thc, thc phm, nhu cu
nc sch, trng hc, i li cho ngi dn; mt khc, phi nhanh chng nm
bt cc xu th pht trin hin i khng nhng ch chng tt hu ngy cng
xa hn so vi trnh chung ca th gii, m cn phi thu hp khong cch
vi cc nc pht trin khi bn thn h c trnh pht trin cao hn. Khi
cc yu t cho pht trin khng ch n thun l vn, lao ng, ti nguyn
thin nhin, m cn c thm yu t tri thc vi ngha l yu t quan trng
v trc tip i vi qu trnh pht trin, th vic khng nhanh chng nm bt
v vn dng c tri thc mi s khng th trnh khi s tt hu tuyt i so
vi cc nc khc. Tri thc tr thnh yu t ca lc lng sn xut trc
tip v c tc ng mnh m n s pht trin kinh t - x hi. Trong iu
kin , nc ta khng th b l c hi, m phi tm gii php bt ph, tc l
phi y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc.
L mt nc ang pht trin va mi nm trong nhm nc c thu
nhp trung bnh (nhng mi ch l mc trung bnh thp) li t trong xu th
m ca, hi nhp, vic gn CNH, HH vi pht trin kinh t tri thc ngay
trong qu trnh chuyn nn kinh t nng nghip ln nn kinh t cng nghip l
mt thch thc rt ln i vi nc ta. iu ny xut pht t thc tin ca
mt nc ang ng trc nguy c tt hu ngy cng xa hn v kinh t so vi
cc nc trong khu vc v trnh pht trin chung ca th gii. y cng l
yu cu cp thit, bt buc phi gii quyt ng thi hai nhim v: pht trin
vt khi s lc hu v chuyn sang pht trin kinh t tri thc.
2.2.2. y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc l
yu cu bt buc to ra c s vt cht-k thut ca ch ngha x hi
Lch s chng minh, mi phng thc sn xut bao gi cng da
trn mt c s vt cht k thut nht nh tn ti v pht trin. N bao
16

gm ton b cc yu t vt cht ca lc lng sn xut tng ng vi trnh

k thut, cng ngh nht nh; da vo lc lng lao ng ca x hi tin
hnh sn xut ca ci. Mt trnh nht nh ca c s vt cht k thut l
ni dung kinh t, l ct vt cht c ngha xc nh mt thi i kinh t,
phn bit vi phng thc sn xut cha ng n thuc loi hnh kinh t - x
hi lch s no.
Thc t chng minh, cc phng thc sn xut trc ch ngha t
bn u da trn c s vt cht k thut vi cng c lao ng th cng,
lc hu, nng sut thp. Phng thc sn xut t bn ch ngha s d chin
thng phng thc sn xut phong kin v n to ra nn i cng nghip c
nng sut lao ng cao cha tng c di ch nng n. Do vy, phng
thc sn xut x hi ch ngha tt yu phi pht trin da trn c s vt cht
k thut trnh cao hn ch ngha t bn.
C s vt cht k thut ca ch ngha x hi l nn cng nghip ln
hin i vi c cu kinh t hp l, trnh x hi ha cao, da trn nn tng
khoa hc v cng ngh tin tin, c hnh thnh c k hoch trn ton b
nn kinh t quc dn. N khng ch k tha nhng thnh qu vn minh m
nhn loi t c trong ch ngha t bn, m cn c pht trin v hon
thin trn c s nhng thnh tu mi nht ca khoa hc v cng ngh, tham
gia tch cc v c hiu qu vo phn cng lao ng v hp tc quc t.
i vi cc nc qua giai on pht trin ca ch ngha t bn, bc
vo xy dng ch ngha x hi, vic xc lp c vt cht k thut ca ch ngha
x hi c tin hnh thng qua k tha, iu chnh v hon thin c s vt cht
k thut t c trong ch ngha t bn theo yu cu ca ch mi v
pht trin n ln trnh cao hn. i vi cc nc qu ln ch ngha x hi
t im xut pht thp, giai on u hoc khng qua giai on pht trin ca
ch ngha t bn, yu cu xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x
hi cng tr nn cp thit hn.
17

Theo V.I. Lnin, C s vt cht duy nht v thc s lm tng ca

ci ca chng ta, xy dng x hi x hi ch ngha ch c th l i cng
nghip... Khng c mt nn i cng nghip t chc cao th khng th ni n
ch ngha x hi c, m li cng khng th ni n ch ngha x hi mt
nc nng nghip c9.
To lp c s vt cht k thut xy dng ch ngha x hi hin thc
l i hi c tnh bt buc i vi tt c cc nc mun qu ln ch ngha x
hi10. iu ny cng tr nn cp thit i vi mt nc c im xut pht thp
nh Vit Nam. Con ng c bn xy dng c s vt cht k thut ca ch
ngha x hi nc ta trong bi cnh hin nay tt yu phi l y mnh CNH,
HH gn vi pht trin kinh t tri thc.
Cn nhn mnh rng, xu hng pht trin kinh t tri thc v ang l
thch thc v c hi ln i vi nc ta trn con ng xy dng c s vt
cht k thut ca ch ngha x hi. Nu khng kp thi nm bt thi c, da
vo kinh t tri thc y nhanh CNH, HH th nc ta s tt hu ngy cng
xa hn. Phi y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc
nhanh chng ui kp cc nc, thc hin mc tiu xy dng ch ngha x
hi. l yu cu cp bch, l s chuyn hng chin lc trng i. y
chnh l c hi lch s him hoi m thi i to ra.
2.2.3. y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc bt
ngun t yu cu hi nhp kinh t quc t su hn, y hn
Nc ta hin ang tin hnh cng cuc i mi, trong xy dng mt
nn kinh t m, y nhanh qu trnh hi nhp kinh t quc t l mt ni dung
c tm chin lc. V tham gia vo nn kinh t th gii trong xu hng ton
cu ha l nhng quc gia c ch quyn, nn mun thc hin ni dung ny,
i hi chng ta phi ch ng hi nhp kinh t quc t, phi hi nhp su
9

V.I.Lnin: Ton tp, Tp 32, NXB S tht, H Ni, 1970, tr. 528-529.
Xem: V.I.Lnin, Ton tp, Tp 41, NXB Tin B, Matxcva, 1978, tr. 218.

10

18

hn, y hn vi cc th ch kinh t ton cu, khu vc v song phng11.

H i nh pkinh t quc t l mt ni dung ch yu ca ton cu ha kinh
t, l qu trnh cc quc gia gn kt nn kinh t ca nc mnh vi nn
kinh t khu vc v th gii bng cc n lc thc hi n t do ha, m ca kinh
t trn cc cp song phng, a phng v gim thiu s khc bi t tr
thnh m t b ph n hp thnh chnh th nn kinh t ton cu.N khng ch
n thun l qu trnh hp tc, m cn l qu trnh cnh tranh c tnh quyt
nh sng cn gia cc doanh nghip v cc nn kinh t quc gia.
Nu trc y, s phn cng v trao i b gii hn bi tnh vng, a
phng v quc gia, th ngy nay trong xu hng ton cu ha, s phn cng
v trao i c thc hin thng qua mng lin kt ton cu. Xu hng ny
tt yu lm cho ngy cng nhiu cc sn phm cng nghip c sn xut ra
c s tham gia ca nhiu doanh nghip thuc cc quc gia khc nhau, ri t
hp chng li vi nhau. S phn cng lao ng lm cho bin gii quc gia
khng cn gii hn cht ch nh trc y, m xch li gn nhau. Tri thc,
c bit l cng ngh thng tin, kinh t mng l nhng yu t quan trng kt
dnh cc doanh nghip v cc quc gia vi nhau. Do vy, hi nhp kinh t
quc t lm cho h thng thng tin khng cn l ca ring tng quc gia, m
l chung ca nhiu quc gia trn th gii. Hi nhp kinh t quc t lm cho
cc doanh nghip v cc quc gia sn sng hp tc vi nhau cng hng
li do hp tc mang li.
Tuy nhin, hi nhp kinh t quc t cng t ra nhng thch thc cnh
tranh gay gt gia cc doanh nghip v cc nn kinh t. Thnh cng trong
cuc cnh tranh ny, tt nhin s thuc v cc doanh nghip v quc gia c li
th v tri thc khoa hc v cng ngh trong vic to ra sn phm hng ha,
dch v. Quc gia no giu v ti nguyn thin nhin v nhn cng di do,
gi ti nguyn v gi nhn cng r s dn dn mt i li th ca mnh do tri
11

ng cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, NXB Chnh tr quc gia, H
Ni, 2006, tr. 112-114.

19

thc ngy cng tr nn quyt nh nhiu hn trong gi tr sn phm.

Trong bi cnh , ch ng hi nhp su hn v y hn vo
cc quan h kinh t ton cu, khu vc v song phng, mt i hi c tnh bt
buc l nc ta phi y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc,
coi tri thc l n by lm tng sc cnh tranh ca sn phm, ca doanh
nghip v ca c nn kinh t, thc y qu trnh hi nhp.
2.2.4. y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc cn
do tc ng nhiu mt ca qu trnh ny i vi i sng kinh t, chnh tr
v x hi
Ngoi nhng nguyn nhn trn, vic y mnh CNH, HH gn vi
pht trin kinh t tri thc nc ta cn do chnh tc ng tch cc ca qu
trnh ny i vi i sng kinh t, chnh tr v x hi. N khng ch to ra c
s vt cht k thut v kiu t chc mt nn kinh t mi, thc y mnh m
phn cng lao ng x hi, chuyn dch c cu kinh t theo hng tin b,
bo m khng ngng nng cao nng sut lao ng x hi m cn sm c
c c s vt cht k thut tin tin hin i khai thc v s dng c hiu
qu cc ngun lc ca t nc cho s tng trng kinh t nhanh. To nhiu vic
lm v tng thu nhp cho ngi lao ng 12. Ci thin iu kin lao ng, gii
phng ngi lao ng, pht trin tr tu, a tri thc vo cc lnh vc i
sng x hi, thc y x hi hc tp, lm ch, tip thu v sng to tri thc
mi, nh nng cao cht lng cuc sng x hi. Qu trnh y mnh CNH,
HH gn vi pht trin kinh t tri thc cn l qu trnh to ra iu kin
xy dng nn kinh t c lp, t ch, trn c s m ch ng hi nhp
kinh t quc t c hiu qu; to iu kin vt cht k thut cng c v tng
cng quc phng, an ninh, tng cng vai tr v chc nng ca Nh nc.
Vi s cn thit v tc ng nhiu mt nh trn, tng tc, sm rt
ngn khong cch tt hu so vi cc nc pht trin, trc i hi bc thit

12

Xem: C.Mc v Ph, ngghen, Ton tp, Tp 23, NXB Chnh tr quc gia, H Ni, 1993, tr 568, 630-635.

20

ca sn xut v i sng, chng ta khng c s la chn no khc l phi y

mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc.
Thc t my chc nm tin hnh CNH cho n nay, nc ta c c
nhng c s vt cht ban u ca mt nn cng nghip mi, trong c
nhng yu t cn vi hin i; cng ngh thng tin v lnh vc vin thng
pht trin vi tc nhanh, vic pht trin nn kinh t m bc u thm
nhp vo cc doanh nghip v dn c; u t cho pht trin ngun nhn lc
c c x hi coi trng. c bit, ng v Nh nc ta rt quan tm n
thc y qu trnh pht trin c ngha trng i ny. y chnh l nhng kh
nng thc t rt quan trng nc ta c th thc hin thnh cng s nghip
CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc. i hi i biu ton quc ln th
IX (nm 2001) ca ng ra ng li gn CNH, HH vi pht trin kinh
t tri thc. ng li ny c b sung v pht trin qua cc k i hi
ca ng13. n nay, Pht trin kinh t l nhim v trung tm; thc hin
CNH, HH t nc gn vi pht trin kinh t tri thc14.
3. NI DUNG Y MNH CNG NGHIP HA, HIN I HA
GN VI PHT TRIN KINH T TRI THC VIT NAM
Trong bi cnh mi ca tnh hnh th gii v trong nc, chng ta
khng tin hnh CNH theo kiu c, khng lp li sai lm nng vi, ch quan.
Ni dung CNH khng ch n gin l tng thm tc v t trng ca sn xut
cng nghip trong nn kinh t, m l qu trnh chuyn dch c cu gn vi i
mi cn bn v cng ngh, to nn tng cho s tng trng nhanh, hiu qu cao
v lu bn ca ton b nn kinh t quc dn.
Mc tiu ca CNH, HH l lm cho nc ta sm tr thnh mt nc
cng nghip pht trin. i hi ln th XI ca ng xc nh: ra sc phn u
n nm 2020 Vit Nam c bn tr thnh nc cng nghip, vi t trng
ngnh cng nghip vt tri hn cc ngnh khc. Mc tng trng tng sn
13
14

Xem: ng Cng sn Vit Nam (2001), Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, NXB CTQG, H Ni, tr 91
ng Cng sn Vit Nam (2001), Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, NXB CTQG, H Ni, 2011,
tr 72-75.

21

phm trong nc (GDP) bnh qun 7-8%/nm vi t trng cng nghip v

dch v chim khong 85% GDP. Gi tr sn phm cng ngh cao v sn
phm ng dng cng ngh t khong 45% trong tng GDP. Gi tr sn phm
cng nghip ch to chim khong 40% trong tng gi tr sn xut cng
nghip. Nng nghip c bc pht trin theo hng hin i, hiu qu, bn
vng, nhiu sn phm c gi tr gia tng cao. Chuyn dch c cu kinh t gn
vi chuyn dch c cu lao ng; t l lao ng nng nghip khong 30-35%
lao ng x hi15. Nhim v t ra l T nay n gia th k XXI, ton ng,
ton dn ra sc phn u a nc ta tr thnh mt nc cng nghip hin
i, theo nh hng x hi ch ngha16.
thc hin mc tiu v nhim v trn, ni dung ch yu ca vic y
mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc nc ta phi l:
3.1. La chn vic trang b cng ngh tin tin, hin i cho cc
ngnh kinh t quc dn
Vic trang b cng ngh cho cc ngnh kinh t quc dn l mt ni
dung c bn ca CNH. Vn dng thc hin ni dung ny vo y mnh CNH,
HH gn vi pht trin kinh t tri thc Vit Nam, khng ch n thun l
nhm tng nhanh nng sut lao ng v tng sc cnh tranh ca tng sn
phm, tng doanh nghip v ca ton b nn kinh t trong xu th hi nhp
kinh t quc t, m quan trng hn l to lp c s vt cht k thut v tri
thc tin tin, hin i bo m xy dng thnh cng ch ngha x hi.
Trong bi cnh mi ca CNH, HH ca Vit Nam, vic trang b cng
ngh cho cc ngnh kinh t quc dn cn c kt hp cc bc i tun t
vi cc bc pht trin nhy vt, kt hp pht trin cng ngh ni sinh vi
pht trin cng ngh ngoi sinh bng nhiu con ng. Mt mt, phi to ra
iu kin thun li huy ng mi ngun lc cho s tng trng nhanh theo
15
16

ng Cng sn Vit Nam (2011), Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, NXB CTQG, H Ni, tr 104-105
ng Cng sn Vit Nam (2011), Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, NXB CTQG, H Ni, tr 106,
70.

22

chiu rng trn tt c cc ngnh, lnh vc; mt khc, phi tng tc v pht
trin rt ngn bng con ng la chn mnh dn b qua mt s th h cng
ngh c, cng ngh trung gian, i thng vo cng ngh cao, cng ngh mi
nhm tng nhanh cc ngnh cng nghip, nng nghip, dch v c hm lng
tri thc, gi tr gia tng cao ph hp vi thc t trong nc v xu hng th
trng, tp trung pht trin cc ngnh, sn phm ch lc c tnh t ph.
Theo hng ny, phi kt hp xy dng c cu k thut, cng ngh
nhiu tng, nhiu quy m, nhiu trnh , tranh th cng ngh tin tin, ci
tin cng ngh truyn thng, coi trng loi cng ngh c vn u t thp, thu
hi vn nhanh, to nhiu vic lm vi mnh dn b qua mt s giai on17.
Trong nhng nm trc mt, phi cu trc li h thng cng ngh sn
xut ca ton b nn kinh t theo hng gia tng hm lng khoa hc, cng
ngh v t trng gi tr ni a trong sn phm. ng thi, phi s dng tri
thc mi pht trin cc ngnh kinh t mi nhn nh cng ngh thng tin,
khai khong, luyn kim, ha cht, ch bin nng sn, nng lng... v y
nhanh CNH, HH nng nghip, nng thn thng qua vic a tri thc sn
xut, kinh doanh, tri thc khoa hc v cng ngh n vi ngi nng dn; s
dng cng ngh sinh hc lm gia tng gi tr cc mt hng nng-lm-thy sn.
Trong bi cnh ton cu ha, nc ta c c s la chn rng ri
tng nhanh hm lng khoa hc v cng ngh trong sn phm. Phi coi trng
vic tham gia ngy cng cng su, rng vo phn cng lao ng quc t, tham
gia hiu qu, ton din vo chui gi tr ton cu nhng nc thang c hm
lng tr tu v gi tr gia tng ngy cng cao hn, hi nhp vng chc hn
vo mng li sn xut quc t v khng ngng hc hi (c b qua nhng
giai on thp), nng dn trnh t bt chc, thch nghi, tin ti nghin cu

17

V d, thi k u c th b qua giai on nghin cu khoa hc c bn tp trung vo nghin cu ng

dng, nhp cng ngh thch hp trin khai to t ph v nng cao sc cnh tranh trong mt s sn
phm ca doanh nghip v ca t nc.

23

sng to ci mi trong cc lnh vc, sn phm v cng ngh c li th so snh

cao nht.
Phi y mnh vic s dng nhng tri thc mi ca nhn loi bng
nhiu hnh thc khc nhau, nh nhp khu trc tip cng ngh; nhp khu
cng ngh gin tip qua thu ht u t; mua bng sng ch hay mi chuyn
gia nc ngoi vo lm vic. Bn cnh nhp khu cng ngh cng, cn ch
ng hc hi v nhp khu nhng cng ngh mm nh cng ngh qun l,
kinh nghim s dng nhn ti, i mi th ch kinh t... v i cch ci tin
thch nghi vi iu kin nc ta18.
Do s pht trin nh v bo ca cuc cch mng khoa hc v cng ngh,
vng i sn phm c xu hng rt ngn, nn s thay th cng ngh v tri thc
c bng cng ngh v tri thc mi lun din ra. Bi vy, vic tip cn vi
chng l lin tc v khng c im dng. y l mt ni dung rt quan trng
thc hin phng thc pht trin rt ngn hin i, thc hin y nhanh
CNH, HH gn vi vic vn dng tri thc mi vo tt c cc ngnh kinh t.
ng ta ch trng: Tranh th c hi thun li do bi cnh quc t to
ra v tim nng, li th ca nc ta rt ngn qu trnh CNH, HH t
nc theo nh hng x hi ch ngha gn vi pht trin kinh t tri thc, coi
kinh t tri thc l yu t quan trng ca nn kinh t v CNH, HH. Pht trin
mnh cc ngnh v sn phm c gi tr gia tng cao da nhiu vo tri thc.
Kt hp vic s dng ngun vn tri thc ca con ngi Vit Nam vi tri thc
mi nht ca nhn loi19.
Phi nng cao hm lng tri thc trong cc nhn t pht trin kinh t x hi. Phi chuyn i m hnh tng trng t ch yu pht trin theo chiu
18

Trong xu th ton cu ha kinh t, cc cng ty xuyn quc gia (TNCs) l lc lng ng vai tr then cht
trong vic kin to, duy tr v thc y hot ng ca mng (kt ni th trng, bo m ti chnh, cng
ngh). Thng qua vic vic thit lp h thng sn xut kinh doanh theo chui gi tr, TNCs ng vai tr l
lc lng kin to mng, tc ng mnh n s vn ng ca cc ngun lc trn phm vi ton cu. Do vy,
to bc nhy vt mnh trong qu trnh trang b cng ngh cho cc ngnh kinh t, chng ta phi tranh
th c s lan ta ca xu hng pht trin ny.
19
ng Cng sn Vit Nam (2006), Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, NXB CTQG, H Ni, tr 87-88.

24

rng sang pht trin hp l gia chiu rng v chiu su, va m rng quy
m va ch trng nng cao cht lng, hiu qu, tnh bn vng20.
3.2. Chuyn dch c cu kinh t theo hng tng nhanh cc ngnh
cng nghip, dch v c hm lng tri thc v gi tr gia tng cao
3.2.1. C cu kinh t v chuyn dch c cu kinh t
- C cu kinh t l tng th cc yu t cu thnh kinh t ca mt c s,
mt ngnh, mt vng hay nn kinh t, cc b phn ny quan h cht ch vi
nhau c tnh h thng, tc ng ln nhau c th pht trin v c th hin
bng t trng ca mi b phn trong tng th.
C cu kinh t ca mt nc c xc nh theo nhiu tiu thc, trong
c 3 tiu thc ch yu xem xt l c cu ngnh, c cu vng hay c
cu thnh phn kinh t. T trng ca cc ngnh trong c cu ngnh kinh t l
thc o tp trung nht trnh pht trin kinh t ca mt quc gia trong mt
giai on lch s nht nh, dng nh gi thnh tu ca cc n lc kinh t
ca quc gia v so snh mc hin i ha vi cc quc gia khc trong
cng mt thi gian.
- Chuyn dch c cu kinh t l qu trnh thay i cu trc ca cc yu
t cu thnh c cu theo mt ch ch v phng hng nht nh.
Chuyn dch c cu kinh t l yu cu khch quan, trc ht n ph thuc vo
trnh pht trin ca khoa hc v cng ngh m nn kinh t t c
trong mi thi k lch s. Tuy nhin, nc i sau c th s dng li th ca
nc pht trin mun ch ng trong vic la chn hng chuyn dch c
cu kinh t ph hp vi kh nng, da vo m la chn vic pht trin
khoa hc v cng ngh trong tin trnh CNH, HH thc hin c cc
bc pht trin rt ngn.
Do ngun lc sn xut c gii hn m nhu cu sn phm ngy cng
nhiu v tng nhanh, nn vic chuyn dch c cu kinh t ca mt doanh
20

ng Cng sn Vit Nam (2011), Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, NXB CTQG, H Ni, tr 191.

25

nghip cng nh ca mt nn kinh t khng phi l bt k hay theo mun

ch quan duy ch, m phi l mt s la chn chin lc da trn c s
khoa hc. Mt nn kinh t c hiu qu l nn kinh t s dng ti u cc
ngun lc hin c. Trong iu kin ton cu ha kinh t, tnh hiu qu ca
mt nn kinh t ph thuc rt ln vo s la chn vic pht huy cc ngun
lc trong nc v vo nng lc thu ht, tranh th cc ngun lc t bn ngoi
(t nc ngoi v t cc t chc kinh t quc t). Hi nhp c cu kinh t ca
mt nc vo c cu kinh t ca cc nc trong khu vc v ton cu da trn
c s li th so snh l mt xu hng song hnh vi ton cu ha kinh t. Xu
hng ny lm cho cc ngun lc chung c s dng c hiu qu hn. N
khng ch mang li li ch cho cc quc gia c quan h m cn mang li li
ch cho s pht trin chung ca khu vc v ca ton cu.
3.2.2. Ni dung chuyn dch c cu kinh t
3.2.2.1. Chuyn dch c cu kinh t ngnh
y l ni dung ct li ca chuyn dch c cu ca nn kinh t quc
dn. Phi xc nh nh hng ca vic chuyn dch, trong xc nh r c
trng pht trin v v tr ca mi ngnh trong tng th kinh t, trn c s
xc nh cc chnh sch pht trin. Chuyn dch c cu ngnh kinh t phi
da trn s nh gi chnh xc nhng li th ca t nc, phi xut pht t
nhu cu ca th trng trn c s khai thc c hiu qu kh nng (ch khng
phi xut pht t kh nng), phi c d bo trin vng cnh tranh ca sn
phm, ca ngnh kinh t trn th trng trong nc v quc t. Chuyn dch
c cu ngnh kinh t phi bo m kh nng thch nghi nhanh vi s bin i
ca mi trng trong nc v quc t, trc ht v ch yu l tin b khoa
hc v cng ngh, chi ph cho iu chnh c cu kinh t thp.
Do yu cu y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc,
nn vic chuyn dch c cu kinh t trong bi cnh mi khng th ch hon
thnh CNH, xy dng cc ngnh kinh t cng nghip ri mi chuyn sang cc
26

ngnh kinh t tri thc. Hai ni dung chuyn dch c cu ngnh kinh t theo
hng CNH, HH v pht trin kinh t tri thc c quan h rng buc, h tr
v thc y nhau.
Theo hng ny, hin nay v trong nhiu nm ti, vic chuyn dch c
cu kinh t nc ta phi da vo tim nng ti nguyn tr tu Vit Nam, u
t mnh vo vic nui dng v pht trin ngun ti nguyn tr tu nhm y
nhanh qu trnh chuyn dch t c cu ngnh kinh t truyn thng ln kinh t
cng nghip v kinh t tri thc. Phi nm bt kp thi c hi, pht huy nng
lc tr tu ni sinh, i mi cch ngh, cch lm, m rng mt cch c hiu
qu vic p dng cng ngh mi hin i vo pht trin cc ngnh truyn
thng, y mnh pht trin cc ngnh k thut cao, y mnh vic sng to
cc thnh tu khoa hc v cng ngh mi.
T nay n nm 2020, phi xy dng cho c c cu kinh t cng
nghip, nng nghip, dch v hin i, hiu qu21. C th l:
- Ngnh cng nghip, tp trung nng cao cht lng v sc cnh tranh
ca cc sn phm; pht trin cc sn phm cng nghip c li th cnh tranh,
c kh nng tham gia mng sn xut v chui gi tr ton cu, u tin pht
trin nhng sn phm c cht lng, gi tr gia tng cao, p dng cng ngh
mi, cng ngh sch, s dng tit kim nng lng v bo v mi trng.
y mnh vic chuyn dch c cu ni b ngnh cng nghip theo hng
tng nhanh cng nghip ch bin, ch to, cng nghip c hm lng cng
ngh cao, gp phn hnh thnh c cu kinh t hin i. Cc ngnh cng
nghip nn tng c u tin p ng nhu cu v t liu sn xut c bn
ca nn kinh t.
Tp trung pht trin cng nghip h tr, hnh thnh c ch lin kt, hp
tc, phn cng sn xut trong vic tham gia ch to tng cng on sn phm.
Phn b khng gian cng nghip ph hp nhm pht huy li th so snh ca
cc vng, min v to iu kin lin kt ngnh mang li hiu qu cao.
21

ng Cng sn Vit Nam (2011), Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, NXB CTQG, H Ni, tr. 91.

27

Pht trin mnh cng nghip ch bin, c kh, cng nghip cng ngh
thng tin, cng nghip sinh hc v cng nghip mi trng.
Tp trung lp y cc khu cng nghip gn vi vic u t b sung cc
cng trnh, dch v h tng x hi (nh , trng hc, y t, ch,...) v thc
hin tt bo v mi trng.
- Ngnh nng nghip, cn hng vo pht trin nn nng nghip nhit
i c nng lc cnh tranh cao v thng hiu tt. Pht trin nng nghip
ton din, nng cao cht lng sn phm, bo m an ton thc phm; pht
huy li th so snh v iu kin t nhin v sinh thi ca mi vng, mi a
phng. Tp trung u t khu nghin cu v pht trin ging cy trng, vt
nui, nghin cu ng dng cng ngh sinh hc. Thc y tch t rung t,
hnh thnh cc vng sn xut hng ha tp trung, cc cnh ng mu ln; cc
trang tri nui trng thy, hi sn, chn nui gia sc, gia cm ln; pht trin sn
xut gn vi b tr, chuyn i hiu qu c cu lao ng trong nng nghip.
Trong nhng nm trc mt, y nhanh CNH, HH nng nghip, nng
thn bng cch i mi o to nhn lc, a tri thc sn xut, kinh doanh, tri
thc khoa hc cng ngh n vi ngi nng dn; s dng cng ngh sinh
hc lm gia tng gi tr cc mt hng nng-lm-thy sn. Gn b cht ch qu
trnh chuyn dch c cu kinh t nng nghip vi qu trnh chuyn dch c
cu kinh t nng thn theo hng hp l, hiu qu, bo m c s cho thc
hin chng trnh xy dng nng thn mi.
- Ngnh dch v cn c y mnh pht trin, nht l cc dch v c
gi tr, hm lng tri thc cao, tim nng ln, c li th v c sc cnh tranh,
nh du lch, hng hi, hng khng, vin thng, cng ngh thng tin, y t; hnh
thnh mt s trung tm dch v, du lch c tm c khu vc v quc t.
HH v m rng cc dch v c gi tr gia tng cao, nh ti chnh,
ngn hng, bo him, logistics, dch v pht trin phn mm cng ngh thng
tin v cc dch v h tr kinh doanh khc. y mnh tham gia mng phn
28

phi ton cu, pht trin nhanh h thng phn phi cc sn phm c li th
cnh tranh c trong v ngoi nc; xy dng thng hiu hng ha v dch
v Vit Nam.
3.2.2.2. Pht trin kinh t cc vng lnh th
Vng kinh t c xc nh l mt b phn ln ca lnh th quc gia
c cc hot ng kinh t x hi tiu biu, thc hin s phn cng lao ng x
hi trn phm vi c nc. y l loi vng c qui m din tch, dn s cp
ln nht, phc v vic hoch nh cc chin lc, cc k hoch pht trin theo
lnh th cng nh qun l cc qu trnh pht trin kinh t - x hi trn mi
vng ca t nc. Hin nay, c cu kinh t vng nc ta c xc nh
bao gm 6 vng kinh t ln v 3 vng kinh t trng im. Ngoi ra, vic xc
nh c cu kinh t vng nc ta cn da trn v tr lnh th theo chiu dc
t nc v theo i sng kinh t cn nhiu kh khn. Tuy mi vng kinh t
c c im ring, nhng chng u l nhng b phn cu thnh nn kinh t
quc dn thng nht.
Vic pht trin kinh t vng lnh th phi trn c s bo m pht huy
c hiu qu li th v cc ngun lc hin c ca mi vng, thc y tng
trng sn lng v to ra s chuyn dch mnh m c cu kinh t ngnh v
c cu nn kinh t quc dn theo hng CNH, HH gn vi pht trin kinh t
tri thc.
To c ch chnh sch ph hp cc vng u pht trin; thc hin
lin kt gia cc vng v ni vng. ng thi, thc y pht trin cc vng
trng im, to ng lc, tc ng lan ta n cc vng khc. To iu kin
pht trin nhanh hn cc vng kinh t ang cn nhiu kh khn, c bit l cc
vng bin gii, hi o, Ty Nguyn, Ty Nam v Ty Bc.
Coi trng pht trin kinh t bin sm a nc ta tr thnh quc gia
mnh v kinh t bin trong khu vc gn vi bo m quc phng - an ninh v
hp tc quc t.
29

Trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t quc dn, cn kt hp cht

ch v ng b gia chuyn dch c cu kinh t ngnh vi chuyn dch c cu
vng, c cu cng ngh, chuyn dch c cu lao ng v c cu thnh phn
kinh t theo hng pht huy cao , c hiu qu cc ngun lc cho s pht
trin kinh t nhanh v bn vng.
4. NHNG IU KIN TIN CN THIT Y MNH
CNG NGHIP HA, HIN I HA GN VI PHT TRIN KINH T
TRI THC VIT NAM
4.1. Bo m s n nh chnh tr, kinh t v x hi
y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc l mt qu trnh
pht trin khng phi mt sm mt chiu, m phi tri qua thi gian kh nhiu
nm. Vic bo m n nh v chnh tr, kinh t, x hi cho qu trnh ny l rt
cn thit v y chnh l iu kin tin quyt pht trin.
Bo m n nh v chnh tr, kinh t, x hi, xt v thc cht, l bo
m s n nh v mi trng u t. Thc t cho thy, mt nn kinh t
khng th pht trin c nu mi trng u t tnh trng bt n.
- n nh v chnh tr c th hin tnh nht qun, tnh ng b v
n nh lu di ca ng li, phi c tm nhn di hn, phi xy dng c s
khoa hc cho vic hoch nh v trin khai ng li, chnh sch CNH, HH
t hiu qu cao vi tc nhanh, tc l phi c chin lc y mnh CNH,
HH gn vi pht trin kinh t tri thc. Phi n nh lut php, chnh sch,
nht l lut php, chnh sch kinh t (lut kinh t, chnh sch pht trin cng
nghip, nng nghip v pht trin cc ngnh dch v, chnh sch ti chnh,
chnh sch tin t, pht trin ngoi thng, an ton thc phm, mi trng,
chnh sch t ai, ti chnh cng, ngn hng, ngoi hi .v.v).
- n nh v kinh t, trc ht l s n nh th trng, n nh gi c,
phi kim sot c lm pht, mi trng cnh tranh phi lnh mnh.
- n nh v x hi th hin trt t an ton x hi phi c gi vng.
30

Ch c s n nh v chnh tr, kinh t v x hi, th ngi dn trong

nc mi yn tm u t sn xut kinh doanh v mi thu ht c u t
nc ngoi cho pht trin. ng ta yu cu: Phi c bit coi trng gi vng
n nh chnh tr - x hi, tng cng quc phng, an ninh, bo v vng chc
c lp, ch quyn, thng nht v ton vn lnh th bo m cho t nc
pht trin nhanh v bn vng22.
4.2. u tin pht trin ngun nhn lc
Ngun nhn lc c vai tr quyt nh tc v cht lng ca s pht
trin kinh t - x hi. y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri
thc, cn phi c trnh dn tr cao, ngi lao ng c kh nng sng to
cao, ham mun hc hi mt cch t gic, c kh nng thch ng v tnh linh
hot cao. Mun vy, phi chm lo pht trin ngun nhn lc, nng cao dn tr,
o to nhn ti, phi u tin pht trin gio dc v o to, thc s coi l
quc sch hng u23.
- Phi tin hnh ci cch ton din gio dc v o to, coi l nhim
v cp bch. Phi chuyn trng tm ca vic gio dc t trang b tri thc sang
bi dng, rn luyn phng php t duy, phng php gii quyt vn ,
nng lc sng to, kh nng t o to, thch nghi s pht trin. Theo hng
ny, cn b sung v hon thin chin lc pht trin gio dc v o to
pht trin kinh t tri thc phc v thit thc cho nhim v CNH, HH.
- Xy dng x hi hc tp di nhiu hnh thc v bin php nh trung
tm hc tp cng ng, trung tm gio dc thng xuyn, gio dc t xa, o
to m v.v, to c hi v khuyn khch mi ngi dn tham gia hc tp,
nng cao tnh ch ng cho ngi hc trn c s gn kt vi nhng yu cu
y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc.
- Nng cao cht lng ton din cho ngi lao ng. Phi to ra c
i ng nhn lc c lng t trng, t tn dn tc,c tinh thn trch nhim v
22

ng Cng sn Vit Nam (2011), Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, NXB CTQG, H Ni, tr 99.
ng cng sn Vit Nam (2001): Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Nxb
CTQG, H Ni, tr 108.
23

31

thc cng ng khi thc hin cc cng vic c giao; phi c trnh
chuyn mn vng vng, c phng php v k nng thc hnh bo m nng
sut, cht lng v hiu qu cng vic c giao; c s nng ng v sng
to trong cng vic, c thc t gic hc hi, dm ng u vi nhng
thch thc; v c sc khe tt.
- Bo m i mi qun l gio dc v o to, nht l i mi qun l
cht lng gio dc v o to phi c coi l khu t ph.
4.3. Pht trin khoa hc v cng ngh
Khoa hc cng ngh phi l ng lc, quyt nh li th cnh tranh v
tc pht trin ca ton b qu trnh y mnh CNH, HH gn vi pht trin
kinh t tri thc. Thc cht ca CNH, HH l pht trin khoa hc v cng
ngh. ng ta xc nh khoa hc v cng ngh cng vi gio dc v o to
l quc sch hng u, l nn tng v ng lc ca CNH, HH t nc24.
y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc, cn tp
trung gii quyt cc vn sau:
- Xy dng c s khoa hc cho vic hoch nh v trin khai ng li,
ch trng CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc t hiu qu cao vi
tc nhanh.
- y mnh vic nghin cu khoa hc nh gi chnh xc ngun ti
nguyn quc gia, nm bt tri thc mi v cc cng ngh cao cng vi nhng
thnh tu mi nht v khoa hc ca th gii; hng mnh vo vic nng cao
nng sut lao ng, i mi sn phm, nng cao nng lc cnh tranh ca sn
phm, ca doanh nghip v ca nn kinh t trn th trng.
- Xy dng tim lc nhm pht trin mt nn khoa hc v cng ngh
tin tin. y nhanh tin trnh xy dng 2 trung tm quc gia v cng ngh
cao H Ni v thnh ph H Ch Minh, ly y l u tu, l m hnh tiu

ng cng sn Vit Nam (2001): Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Nxb CTQG,
H Ni, tr 112.
24

32

biu cho pht trin cng ngh ca c nc v l ni thu ht, nui dng cng
ngh v tri thc mi ca nhn loi.
- To mi trng thun li cc tp on xuyn quc gia khng ch
u t xy dng c s sn xut m cn xy dng c c s o to ti ch
ngun nhn lc cht lng cao, thnh tho k nng ngh nghip. Khuyn
khch du hc sinh ra nc ngoi hc tp v c chnh sch i ng thch ng
thu ht s du hc sinh ny v nc lm vic hay lp nghip.
- Pht trin nhanh th trng khoa hc v cng ngh bo m mi tri
thc, cng ngh u c trao i, mua bn, chuyn giao thun li trn th
trng, c nui dng bng tinh thn cnh tranh bnh ng.
- S dng cc cng c tn dng v thu nhm khuyn khch cc doanh
nghip b qua cc th h cng ngh trung gian, i thng vo cc cng ngh
tin tin, cng ngh cht lng cao.
- B sung v hon thin chin lc pht trin khoa hc v cng ngh
vi nhng bc i thch hp. Trn nn tng , to ra nng lc nghin cu ni
sinh gip cc nh khoa hc v c s sn xut trong nc tin ti vn dng v
lm ch nhng cng ngh v tri thc mi ca nhn loi.
4.4. To lp ngun vn u t cho y mnh cng nghip ha, hin
i ha gn vi pht trin kinh t tri thc
Vn l l cc gi tr ca ci do con ngi to ra v tch ly li. N c
th tn ti di dng vt th hoc vn ti chnh. Vn l iu kin quan trng
nht bo m vic y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc
tr thnh hin thc.
Vn c to lp t hai ngun l tch ly trong ni b nn kinh t
(trong nc) v thu ht t bn ngoi (nc ngoi v cc t chc kinh t quc
t). V c bn, lu di, vn trong nc l ch yu v quyt nh, vn t bn
ngoi l rt quan trong nht l trong thi k u CNH, HH.

33

Vic tch lu vn t ni b nn kinh t c thc hin trn c s nng

cao hiu qu sn xut, ngun ca n l lao ng thng d ca ngi lao ng
thuc mi thnh phn kinh t. Tng nng sut lao ng x hi l con ng
c bn gii quyt vn tch lu vn trong nc. ng thi, gii quyt tt
mi quan h gia tch ly v tiu dng trong nhn dn trn quan im tit
kim l quc sch. S dng c hiu qu vn u t t ngn sch nh nc v
tri phiu chnh ph. Chng lng ph, tht thot vn.
thu ht cc ngun vn t bn ngoi, phi tip tc hon thin c ch
m ca nn kinh t, phi s dng nhiu hnh thc nh thu ht u t trc tip
nc ngoi, vay vn, hp tc lin doanh, thnh lp cc c khu kinh t, cc
khu kinh t m i i vi kin ton h thng php lut v kinh t i ngoi,
thc hin hp l cc chnh sch u i, to mi trng v iu kin thun li
ngi v t chc nc ngoi vo ta hp tc u t.
To c ch, chnh sch pht trin th trng vn trong nc v hi
nhp vi th trng vn quc t trong xu th ton cu ha kinh t.
4.5. M rng v nng cao hiu qu hp tc quc t
Cuc cch mng khoa hc v cng ngh cng vi xu hng ton cu
ho kinh t v ang to ra mi lin h ph thuc ln nhau gia cc nn
kinh t ca cc nc. M rng v nng cao hiu qu hp tc quc t l mt
mt i hi thit yu. iu ny s to ra kh nng v iu kin nc ta c
th tranh th vn, k thut, cng ngh t bn ngoi y mnh CNH, HH
gn vi pht trn kinh t tri thc.
Tuy nhin, vic trn tr thnh hin thc, cn phi tip tc hon thin
c ch, chnh sch, nht l c ch, chnh sch hp tc v khoa hc v cng
ngh, hp tc u t, hp tc gio dc v o to pht trin nhn lc v
phi bo m cc hnh thc hp tc va c hiu qu kinh t cao, kt hp sc
mnh dn tc vi sc mnh thi i, va gi vng c lp v ch quyn quc
gia dn tc.
34

4.6. Bo m gn kt cht ch gia tng cng vai tr lnh o ca

ng, nng cao hiu lc, hiu qu qun l ca Nh nc vi pht huy
y quyn lm ch ca nhn dn
CNH, HH l s nghip ca ton ng, ton dn. V th, s ng thun
x hi l mt tin iu kin c ngha quyt nh. to lp tin ny,
cn phi pht huy y quyn lm ch ca nhn dn, ng thi phi tng
cng vai tr lnh o ca ng v nng cao hiu lc qun l ca Nh nc.
Cc chnh sch ca Nh nc phi bo m nh hng c hiu qu
ton b s nghip CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc, kch thch
c ng lc ca ngi dn v cc doanh nghip. Phi t ton b s nghip
CNH, HH gn vi pht trin kinh tri thc ca t nc di s lnh o ca
ng. hon thnh tt vai tr ny, ng phi i tin phong trong cng cuc i
mi, Nh nc phi nng cao nng lc hoch nh v thc thi chnh sch, nng
cao hiu lc, hiu qu qun l i vi ton b tin trnh CNH, HH t nc.
Hon thin c ch phn cp va pht huy tnh ch ng, sng to
ca cp di, va bo m s qun l thng nht ca cp trn, ng thi tng
cng kim tra, thanh tra, gim st v x l nghim cc hnh vi vi phm. ng
dng cng ngh thng tin trong qun l Nh nc.
Ti liu hc tp:
- Ti liu bt buc c:
1. ng Cng sn Vit Nam (1994), Vn kin Hi ngh ln th by Ban chp
hnh Trung ng kha VII, H Ni, tr 27, 65.
2. ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th
VIII, NXB Chnh tr quc gia, H Ni 1996, tr 18-19, 80.
3. ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX,
NXB Chnh tr quc gia, H Ni 2001, tr 72-79, 92-95, 112, 162-163.
4. ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X,
NXB Chnh tr quc gia, H Ni, 2006, tr. 76-78, 112-114.
35

5. ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI,

NXB Chnh tr quc gia, H Ni, 2011, tr. 72 - 79, 91, 99, 104-106, 191.
- Ti liu tham kho:
1. C.Mc v Ph, ngghen, Ton tp, Tp 23, NXB Chnh tr quc gia, H
Ni, 1993, tr 269, 568, 630-635.
2. V.I.Lnin, Ton tp, Tp 32, NXB Tin b, M. 1978, tr 528-529, 531-532.
3. V.I.Lnin, Ton tp, Tp 36, NXB Tin b, M. 1977, tr 209-228, 278-281,
367-372.
4. V.I.Lnin, Ton tp, Tp 41, NXB Tin b, M. 1978, tr 207-202, 256-296,
364-366, 426-436.
5. V.I.Lnin, Ton tp, Tp 42, NXB Tin b, M. 1978, tr 191-198, 241-243,
376-394.
Cc cu hi:
- Cu hi tho lun:
1. T l lun v thc tin, anh (ch) hy lm r c im CNH, HH gn vi
pht trin kinh t tri thc Vit Nam?
2. Anh (ch) hy nh gi thc trng y mnh CNH, HH gn vi pht trin
kinh t tri thc Vit Nam thi gian qua v xut gii php thc y
pht trin?
- Cu hi n tp:
1. Phn bit CNH vi HH v vi kinh t tri thc?
2. V sao ni sm tr thnh mt nn kinh t hin i, nc ta phi y
mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri thc?
3. Ni dung ch yu ca y mnh CNH, HH gn vi pht trin kinh t tri
thc Vit Nam?
4. Phn tch nhng iu kin, tin cn thit y mnh CNH, HH gn vi
pht trin kinh t tri thc nc ta hin nay?
K duyt ca Vin Kinh t
Vin trng
36

PGS, TS V Vn c

37