Actividade tcnica e actividade xurdica da administracin

A actividade da administracin pode clasificarse en dous grandes tipos: a

actividade xurdica e a actividade tcnica.
A expresin "actividade tcnica da administracin" refrese actividade
material e tcnica que a administracin leva a cabo no desenvolvemento dos
servizos pblicos.
Incle todas as variadas xestins e actuacins desenvolvidas nese mbito
polos empregados pblicos.
Exemplos desta actividade sera a construcin de obras, mantemento da
orde e da seguridade pblica, atencin aos enfermos no sistema nacional de
sade, extincin de incendios, a actividade de ensino que efecta o
profesorado, etc
A actividade tcnica representa a maior parte da actividade administrativa
e a sa razn de ser: o servizo obxectivo aos intereses xerais. o quefacer
ordinario da maior parte dos empregados pblicos.
Neste tipo de actividade tcnica non se emiten actos administrativos:
Realzanse actuacins materiais diversas. Non se rexe pola lexislacin de
procedemento administrativo.
Pode producir, naturalmente, consecuencias xurdicas:
Exemplo, responsabilidade patrimonial da administracin se se causa un dano.
O dereito organiza e regula a actividade tcnica: O dereito debe habilitar a
administracin para actuar. A actividade tcnica da administracin exercicio
dunha competencia atribuda pola legalidade.
A actividade tcnica cocese, en xeral, como o funcionamento dos servizos
pblicos.

Os mecanismos xurdicos de control da inactividade tcnica

Reflexin
O problema da actividade tcnica da administracin o seu control e os
mecanismos que teen os cidadns para provocala: Como poden actuar
os cidadns ante a inactividade tcnica da administracin?Como provocar o
funcionamento dos servizos pblicos?
A solucin consiste en converter a inactividade tcnica da administracin nunha
inactividade xurdica impugnable ante a xurisdicin contencioso-administrativa.

Iso lgrase presentando unha solicitude ante a administracin para que acte e
recorrendo os actos expresos da administracin polos que se denega a
realizacin da actuacin material ou recorrendo unha vez transcorridos os
prazos legais para resolver sen que a administracin se pronuncie.
O xuz condenar administracin a actuar se a sa inactividade
antixurdica (por exemplo, se os cidadns teen dereito s prestacins que
reclaman).
A Lei da Xurisdicin Contencioso-Administrativa, Lei 29/1998, do 13 de
xullo, crea un recurso contra a INACTIVIDADE da Administracin. Supn un
avance na materia, pero o seu mbito moi limitado
Pretende outorgar un instrumento xurdico ao cidadn para combater a
pasividade e as dilacins administrativas
As, o artigo Artigo 29 establece:
1. Cando a Administracin, en virtude dunha disposicin xeral que non
precise de actos de aplicacin ou en virtude dun acto, contrato ou
convenio administrativo, estea obrigada a realizar unha prestacin
concreta en favor dunha ou varias persoas determinadas, os que tivesen
dereito a ela poden reclamar da Administracin o cumprimento da devandita
obriga. Se no prazo de tres meses dende a data da reclamacin, a
Administracin non tivese dado cumprimento ao solicitado ou non tivese
chegado a un acordo cos interesados, estes poden deducir recurso
contencioso-administrativo contra a INACTIVIDADE da Administracin.
Este suposto aparece raramente na prctica, dado que require que a
administracin estea obrigada a realizar unha prestacin concreta en favor de
persoas determinadas. Non cabe invocar obrigas xenricas como a de arranxar
as estradas ou inspeccionar as actividades que producen rudos.
2. Cando a Administracin non execute os seus actos firmes podern
solicitar os afectados a sa execucin, e se esta non se produce no prazo dun
mes dende tal peticin, podern formular os solicitantes recurso contenciosoadministrativo, que se tramitar polo procedemento abreviado regulado no
artigo 78.

Actividade xurdica

Significado:
A actividade xurdica da administracin a tendente producin de actos
administrativos, de actos xurdicos dirixidos producin de efectos xurdicos,
isto , non actuacins materiais.
2

As a actividade formalizada dirixida aprobacin de regulamentos, emisin

de autorizacins e concesins, concertacin de contratos, imposicin de
sancins, seleccin de persoal, etc).
Normalmente a actuacin administrativa xurdica e tcnica desenvlvese
conxuntamente, pois a primeira fai posible a segunda:
As, para a realizacin dunha obra (actuacin material) debe aprobarse o
proxecto, previa a sa supervisin polos servizos competentes (actos
xurdicos)
A funcin da actividade xurdica da administracin , como a tcnica,
lograr o funcionamento dos servizos pblicos.
actividade xurdica da administracin que nos imos referir neste
curso

Concepto de procedemento administrativo

A Exposicin de Motivos da derrogada Lei de Procedemento Administrativo de
1958 conceptuaba o procedemento administrativo como "a canle formal da
serie de actos en que se concreta a actuacin administrativa para a
consecucin
dun
fin".
Polo tanto, o procedemento o camio formal que debe seguir a
administracin para a producin de actos administrativos, isto , para a
emanacin dun acto definitivo que exprese a sa vontade (resolucin) nun
asunto determinado.
A imposicin legal administracin da necesidade de tramitar un
procedemento para formar a sa vontade tomar unha decisin ten das
finalidades bsicas:
- Garantir os dereitos dos cidadns, en especial a sa participacin no
procedemento
- Garantir a satisfaccin do interese xeral
Polo tanto, as finalidades do procedemento administrativo non son s de
garanta dos dereitos de terceiros senn que debe ser un instrumento que
permita administracin administrar mellor e lograr decisins que ademais de
ser plenamente legais, se acredite no curso do procedemento que son as mis
aptas para servir os intereses xerais con obxectividade.
A exposicin de motivos da Lei 30/1992, de 26 de novembro, de rxime
xurdico das administracins pblicas e do procedemento administrativo comn
indica: "O rxime xurdico non neutral nunha dinmica de modernizacin do
Estado. O procedemento administrativo un instrumento axeitado para
3

dinamizar o seu avance e, polo tanto, as regras esenciais do procedemento

son unha peza fundamental no proceso de modernizacin da nosa sociedade e
da sa Administracin".

Necesaria producin de actos a travs dun procedemento

O artigo 53 da Lei 30/1992 destaca a necesaria producin dos actos a travs
do procedemento establecido:
"1. Os actos administrativos que diten as Administracins Pblicas, ben de
oficio ou a instancia do interesado, produciranse polo rgano competente
axustndose
ao
procedemento
establecido.
2. O contido dos actos axustarase ao disposto polo ordenamento xurdico e
ser determinado e axeitado aos fins daqueles."
Deste segundo apartado cabe destacar que non s se refire a legalidade das
decisins senn ao seu acerto e oportunidade, de acordo cos seus fins.
Como veremos posteriormente, as infraccins procedementais poden dar
lugar nulidade ou anulabilidade do acto ditado.

Exemplo de definicin normativa de procedemento

Real Decreto 4/2010

O Real Decreto 4/2010, do 8 de xaneiro, que regula o Esquema Nacional de
Interoperabilidade no mbito da Administracin Electrnica contn unha
definicin de procedemento administrativo:
"Proceso formal regulado xuridicamente para a toma de decisins por parte
das Administracins pblicas para garantir a legalidade, eficacia, eficiencia,
calidade, dereitos e intereses presentes, que remata, cunha resolucin na que
se recolle un acto administrativo; este proceso formal xuridicamente regulado
implementase na prctica mediante un proceso operativo que coincide en
maior ou menor medida co formal".
Esta ltima mencin "prctica" unha reflexin sorprendente e inapropiada
para unha norma.

O procedemento administrativo na Constitucin

Constitucin espaola

Artigo 105. A lei regular:

a) A audiencia dos cidadns, directamente ou a travs das organizacins e
asociacins recoecidas pola lei, no procedemento de elaboracin das
disposicins
administrativas
que
lles
afecten.
b) O acceso dos cidadns aos arquivos e rexistros administrativos, salvo no
que afecte seguridade e defensa do Estado, a indagacin dos delitos e a
intimidade
das
persoas.
c) O procedemento a travs do cal deben producirse os actos
administrativos, garantindo, cando proceda, a audiencia do interesado.
A actividade xurdica da administracin debe desenvolverse a travs dun
procedemento. Da Constitucin dedcese que os actos administrativos deben
producirse a travs dun procedemento e que este procedemento debe ser
regulado
pola
lei.
As a exposicin de motivos da Lei 30/1992 indica: "O Ttulo VI regula a
estrutura xeral do procedemento que ha de seguirse para a realizacin da
actividade
xurdica
da
Administracin".
Do artigo 2.2 da Lei 30/1992 dedcese tamn que a administracin debe
suxeitarse Lei de procedemento administrativo cando exerzan potestades
administrativas.
Neste contexto, a expresin potestades administrativas, debe entenderse no
sentido de actividade xurdica da administracin, xa se adopten as decisins no
marco da actividade de polica (imposicin de sancins, outorgamento de
autorizacins), fomento (concesin de subvencins) ou servizo pblico
(establecemento de servizos, denegacin de prestacins)

Pregunta de Eleccin Mltiple

Impn a Constitucin administracin a obriga de seguir para todas as sas
actividades un procedemento administrativo?

S para a sa actividade xurdica formalizada dirixida producin de actos

administrativos ou normas.

S, para toda a sa actividade.

S para a actividade interna que non consista na producin de prestacins

tcnicas materiais dirixidas aos cidadns.

En efecto, esta a resposta correcta. A Constitucin referese s ao

procedemento a travs do cal deben producirse os actos administrativos, non a
calquera actividade da administracin.

Dereitos dos interesados e procedemento

Os interesados teen dereito a que a administracin siga o

procedemento establecido:
Seguir o procedemento aplicable en cada caso non s ou deber da
administracin senn un dereito para o interesado, que pode esixir o seu
cumprimento, como evidencian os seguintes artigos da Lei 30/1992:
- Artigo 53.1: Os actos administrativos... produciranse... axustndose ao
procedemento
establecido.
- Artigo 78.1: Os actos de instrucin necesarios para a determinacin,
coecemento e comprobacin dos datos en virtude dos cales deba
pronunciarse a resolucin, realizaranse de oficio polo rgano que tramite o
procedemento, sen prexuzo do dereito dos interesados a propoer
aquelas actuacins que requiran a sa intervencin ou constitan
trmites
legal
ou
regulamentariamente
establecidos.
- Artigo 79.2. En todo momento podern alegar os interesados os defectos
de tramitacin e, en especial, os que supoan paralizacin, infraccin dos
prazos preceptivamente sinalados ou a omisin de trmites que poden ser
emendados antes da resolucin definitiva do asunto. As devanditas
alegacins podern dar lugar, se houber razns para iso, esixencia da
correspondente responsabilidade disciplinaria.

Dereito boa administracin

Como viamos antes, o procedemento administrativo non debe verse s dende
a perspectiva da garanta dos dereitos dos cidadns senn como unha peza
fundamental na funcin de administrar.

O procedemento administrativo debe utilizarse como un medio de obter

decisins administrativas non s legais senn de calidade, isto ,
decisins administrativas acertadas e oportunas, que ponderen na decisin dos
asuntos xunto co interese xeral os intereses dos cidadns e interesados,
vista de todos os elementos de xuzo reunidos na instrucin.
As ideas constitucionais sobre a actuacin da administracin, baseadas no
servizo obxectivo aos intereses xerais, a eficacia e o sometemento ao dereito,
resmense pola doutrina administrativa na idea de "boa administracin", coa
correlativa construcin dun dereito dos cidadns a esa boa administracin. Esta
idea recibiu en ocasins un recoecemento normativo explcito
En

que

consistira

esta

"boa

administracin"?

Na exposicin de motivos da Lei 30/1992 podemos encontrar algns

elementos que teen que ver con esta boa administracin:

Recrdase que a Constitucin consagra o carcter instrumental da

Administracin, posta ao servizo dos intereses dos cidadns.

O rxime xurdico das Administracins Pblicas debe servir de

instrumento para promover as condicins para que os dereitos
constitucionais do individuo e os grupos que integran a sociedade
sexan reais e efectivos.

O procedemento administrativo conceptuase como un instrumento

axeitado para dinamizar o avance do Estado, da sociedade e da sa
Administracin.

A referencia garanta da calidade e transparencia da actuacin

administrativa.

Os cidadns deben obter resposta expresa da Administracin e,

sobre todo, no prazo establecido.

A referencia adopcin de regras destinadas asimplificar e axilizar os

trmites do procedemento.

Manifestacins no articulado da Lei 30/1992

Podemos citar
administracin"

algunhas

manifestacins
na

deste
Lei

"dereito

boa
30/1992:

- Reiteracin dos principios constitucionais de funcionamento das

administracins pblicas: "As Administracins Pblicas serven con
obxectividade os intereses xerais e actan de acordo cos principios de eficacia,
xerarqua, descentralizacin, desconcentracin e coordinacin, con
sometemento pleno Constitucin, Lei e ao Dereito" (artigo 3.1).
7

- Igualmente, debern respectar na sa actuacin os principios de boa fe e de

confianza
lextima
(3.1)
- As Administracins Pblicas, nas sas relacins, rxense polo principio de
cooperacin, e na sa actuacin polos criterios de eficiencia e servizo aos
cidadns
(3.2).
- Baixo a direccin do Goberno da Nacin, dos rganos de goberno das
Comunidades Autnomas e dos correspondentes das Entidades que integran a
Administracin Local, a actuacin da Administracin Pblica respectiva
desenvlvese para alcanzar os obxectivos que establecen as leis e o resto
do ordenamento xurdico (3.3).
- Nas sas relacins cos cidadns as Administracins pblicas actan de
conformidade cos principios de transparencia e de participacin
- Artigo 4. Principios das relacins entre as Administracins Pblicas: 1. As
Administracins pblicas actan e relacinanse de acordo co principio de
lealdade institucional e, en consecuencia, debern: a) Respectar o exercicio
lextimo polas outras Administracins das sas competencias. b)
(3.5).Ponderar, no exercicio das competencias propias, a totalidade dos
intereses pblicos implicados e, en concreto, aqueles cuxa xestin estea
encomendada
s
outras
Administracins.
- Artigo 34. Identificacin de interesados: Se durante a instrucin dun
procedemento que non tivese publicidade en forma legal, se advirte a
existencia de persoas que sexan titulares de dereitos ou intereses
lextimos e directos cuxa identificacin resulte do expediente e que poidan
resultar afectados pola resolucin que se dite, comunicarase s devanditas
persoas a tramitacin do procedemento.
- Dereito do 35.e): Dereito dos interesados a formular alegacins e a achegar
documentos en calquera fase do procedemento anterior ao trmite de
audiencia, que deber ter en conta o rgano competente ao redactar a
proposta
de
resolucin.
- Artigo 41. Responsabilidade da tramitacin 1. Os titulares das unidades
administrativas e o persoal ao servizo das Administracins Pblicas que tiveran
ao seu cargo a resolucin ou o despacho dos asuntos, sern responsables
directos da sa tramitacin e adoptarn as medidas oportunas para remover os
obstculos que impidan, dificulten ou atrasen o exercicio pleno dos dereitos dos
interesados ou o respecto aos seus intereses lextimos, dispoendo o
necesario para evitar e eliminar toda anormalidade na tramitacin de
procedementos.
- Artigo 42. Obriga de resolver 1. A Administracin est obrigada a ditar
resolucin expresa en todos os procedementos e a notificala calquera que
sexa
a
sa
forma
de
iniciacin.

- Artigo 53. 1. Os actos administrativos que diten as Administracins Pblicas,

ben de oficio ou a instancia do interesado, produciranse polo rgano
competente axustndose ao procedemento establecido. 2. O contido dos
actos axustarase ao disposto polo ordenamento xurdico e ser determinado e
axeitado aos fins daqueles.
- Artigo 54: Obriga de motivacin dos actos.
-

Artigo

74.

Impulso

de

oficio

do

procedemento

- Artigo 78.1. Os actos de instrucin necesarios para a determinacin,

coecemento e comprobacin dos datos en virtude dos cales deba
pronunciarse a resolucin, realizaranse de oficio polo rgano que tramite o
procedemento, sen prexuzo do dereito dos interesados a propoer aquelas
actuacins que requiran a sa intervencin ou constitan trmites legal ou
regulamentariamente establecidos.

Exemplos normativos
administracin

de

plasmacin

do

dereito

boa

- Boa administracin na elaboracin de disposicins de carcter xeral:

A Lei de Economa Sostible Lei 2/2011, do 4 de marzo, recolle unha serie de
normas sobre a "mellora da calidade da regulacin". No seu artigo 4 refrese
aos "Principios de boa regulacin aplicables s iniciativas normativas das
Administracins Pblicas".

As, "No exercicio da iniciativa normativa, o conxunto das

Administracins Pblicas actuar de acordo cos principios de
necesidade, proporcionalidade, seguridade xurdica, transparencia,
accesibilidade, simplicidade e eficacia. Na iniciativa normativa quedar
suficientemente xustificada a adecuacin aos devanditos principios".

Establcese (4.9): "En todo caso, os poderes pblicos procurarn o

mantemento dun marco normativo estable, transparente e o mis
simplificado posible, doadamente accesible polos cidadns e axentes
econmicos, posibilitando o coecemento rpido e sinxelo da normativa
vixente que resulte de aplicacin e sen mis cargas administrativas para
os cidadns e empresas que as estritamente necesarias para a
satisfaccin do interese xeral".

- Boa administracin no procedemento administrativo:

Lei de Procedemento Administrativo de Catalua Lei 26/2010, do 3 de
agosto:

Artigo 22. Dereito a unha boa administracin

1. O dereito dos cidadns a unha boa administracin incle:

9

a) O dereito a que a actuacin

proporcional finalidade perseguida.

administrativa

sexa

b) O dereito a participar na toma de decisins e,

especialmente, o dereito de audiencia e o dereito a presentar
alegacins en calquera fase do procedemento administrativo, de
acordo co establecido pola normativa de aplicacin.

c) O dereito a que as decisins das administracins pblicas

estean motivadas, nos supostos establecidos legalmente, cunha
sucinta referencia aos feitos e aos fundamentos xurdicos, coa
identificacin das normas de aplicacin e coa indicacin do
rxime de recursos que proceda.

d) O dereito a obter unha resolucin expresa e a que se lles

notifique dentro do prazo legalmente establecido.

e) O dereito a non achegar os datos ou os documentos que xa se

encontren en poder das administracins pblicas ou dos cales
estas poidan dispoer.

f) O dereito a coecer en calquera momento o estado de

tramitacin dos procedementos nos que son persoas
interesadas.

2. As administracins pblicas de Catalua deben fomentar a

participacin cidad nas actuacins administrativas da sa competencia,
co fin de recoller as propostas, suxestins e iniciativas da cidadana,
mediante un proceso previo de informacin e debate.

Outros exemplos
Outro exemplo de norma que recolle unha serie de principios de boa
administracin a Lei 9/2007, do 22 de outubro, da Administracin da
Xunta de Andaluca:

Artigo 5 Principio de boa administracin

o

"1. Na sa relacin coa cidadana, a Administracin da Xunta de

Andaluca acta de acordo co principio de boa administracin,
que comprende o dereito da cidadana a:

a) Que os actos da Administracin sexan proporcionados aos

seus fins.

10

b) Que se traten os seus asuntos de xeito equitativo,

imparcial e obxectivo.

c) Participar nas decisins que lle afecten, de acordo co

procedemento establecido.

d) Que os seus asuntos sexan resoltos nun prazo razoable,

seguindo o principio de proximidade cidadana.

e) Participar nos asuntos pblicos.

f) Acceder documentacin e informacin da Administracin

da Xunta de Andaluca nos termos establecidos nesta Lei e na
normativa que lle sexa de aplicacin.

g) Obter informacin veraz.

h) Acceder aos arquivos e rexistros da Administracin da

Xunta de Andaluca, calquera que sexa o seu soporte, coas
excepcins que a lei estableza.

2. Na organizacin e xestin dos servizos pblicos teranse

especialmente en conta as necesidades das persoas con
minusvalidez."

Lei de transparencia
En Galicia un exemplo normativo de recollida de principios relacionados coa
boa administracin encntrase na Lei de transparencia e boas prcticas
na administracin pblica galega, Lei 4/2006, do 30 de xuo:

Na sa exposicin de motivos expresa: "A transparencia permite facer

efectivo o dereito dos cidadns e da sociedade civil a coecer a
11

actividade da Administracin e favorece o control da legalidade e

oportunidade das decisins administrativas, facilitando que a sociedade
asuma un papel activo na vida administrativa".

O artigo 2, "Principios xerais", da norma establece: "As entidades

comprendidas no mbito de aplicacin da presente Lei e o persoal ao
seu servizo, ademais de cumprir o disposto na Constitucin, o Estatuto
de Autonoma e no resto do ordenamento xurdico, adecuarn as sas
actividades aos seguintes principios xerais:

a) Procurar a satisfaccin do interese xeral na toma de decisins.

b) Garantizar a transparencia, a eficacia e a eficiencia na organizacin e na
xestin pblica.
c) Proporcionar e difundir informacin constante, veraz, obxectiva e clara
sobre a actuacin do sector pblico autonmico.
d) Potenciar a sa accesibilidade e receptividade ao obxecto de facilitar o
coecemento por parte da cidadana das informacins e xestins que resulten
do seu interese.
e) Fomentar e favorecer a participacin da cidadana nos asuntos pblicos
e no deseo e mellora dos servizos pblicos. En particular fomentarase a
participacin equilibrada das mulleres e os homes nos asuntos pblicos.
f) Mantener un dilogo aberto, transparente e regular coas asociacins
representativas e coa sociedade civil.
g) Garantizar nas sas relacins coa cidadana o principio de non
discriminacin por razn de xnero, raza, relixin ou crenza, ideoloxa,
capacidade fsica ou psicolxica, ou calquera outras circunstancias de ndole
persoal ou social. Buscarase especialmente e nos termos contemplados na Lei
7/2004 a eliminacin absoluta das discriminacins directas e indirectas.
h) Hacer efectivos os principios de racionalidade, claridade e confianza
lextima na relacin da Administracin cos cidadns.
i) Impulsar o emprego das tcnicas informticas e telemticas para o
desenvolvemento da sa actividade e o exercicio das sas competencias.
j) Promover o uso normal do galego, oralmente ou por escrito, nas relacins
coa cidadana, sen prexuzo do dereito de non discriminacin por razns da
lingua.
k) Prestar especial atencin s necesidades das persoas minusvlidas,
adoptando as medidas necesarias para facilitar o seu acceso informacin e
as sas relacins coa Administracin."

Eleccin da medida menos restritiva

A Lei 25/2009, de 22 de Decembro, de modificacin de diversas leis para a
sa adaptacin Lei sobre o libre acceso s actividades de servizos e o
seu exercicio, introduce na Lei 30/1992 (novo artigo 39 bis) o importante
principio de eleccin pola administracin sempre da medida menos
restritiva:

Artigo 39 bis "Principios de intervencin das Administracins Pblicas

para o desenvolvemento dunha actividade": "1. As Administracins
Pblicas que no exercicio das sas respectivas competencias
12

establezan medidas que limiten o exercicio de dereitos individuais ou

colectivos ou esixan o cumprimento de requisitos para o
desenvolvemento dunha actividade, debern

elixir a medida menos restritiva,

motivar a sa necesidade para a proteccin do interese pblico

as como xustificar a sa adecuacin para lograr os fins que se

perseguen,

sen que en ningn caso se produzan diferenzas de trato

discriminatorias".

Diferenzas entre o procedemento administrativo e o proceso

xudicial

Pregunta de Eleccin Mltiple

Para caracterizar o procedemento administrativo imos referirnos s sas
diferenzas co proceso xudicial mediante as seguintes preguntas (dbese
marcar a resposta que se considere correcta):
Cal a funcin do procedemento administrativo?
A funcin do procedemento administrativo proporcionar unha canle
formal que permita a satisfaccin dos intereses xerais con sometemento
pleno lei e ao dereito na s actividade xurdica formalizada.
A funcin do procedemento administrativo a de tutelar os dereitos e
intereses lextimos dos cidadns e velar porque non se produza
indefensin.
Moi ben. En efecto, como indica o artigo 103.1 da Constitucin, a
Administracin Pblica serve con obxectividade os intereses xerais e acta con
sometemento pleno lei e ao Dereito. Cando desenvolve a sa actividade
xurdica e acta a travs da producin de actos administrativos, debe facelo a
travs do procedemento regulado pola lei (artigo 105.c).
Cal a diferenza que existe entre procedemento administrativo e xudicial en
canto sa iniciacin?
O procedemento administrativo pdese iniciar tanto de oficio como a
instancia do interesado.
13

Non existe diferenza entre ambas as das institucins para os efectos da

iniciacin.
Correcto. Con carcter xeral o artigo 68 da Lei 30/1992 indica que "os
procedementos podern iniciarse de oficio ou por solicitude de persoa
interesada". A inicacin de oficio manifestacin do principio de oficialidade.
No desenvolvemento do procedemento administrativo e do proceso xudicial
aplcase igualmente o principio de oficialidade?
Si, unha vez comezado tanto o procedemento como o proceso, aplcase
en ambos os dous o principio de oficialidade con carcter pleno.
Non. O principio de oficialidade s se aplica plenamente no
desenvolvemento do procedemento administrativo.
En efecto. O pleno xogo do principio de oficialidade s predicable do
procedemento administrativo. Neste sentido, o artigo 78.1 da Lei 30/1992
indica: "Os actos de instrucin necesarios para a determinacin, coecemento
e comprobacin dos datos en virtude dos cales deba pronunciarse a resolucin,
realizaranse de oficio polo rgano que tramite o procedemento, sen prexuzo
do dereito dos interesados a propoer aquelas actuacins que requiran a sa
intervencin ou constitan trmites legal ou regulamentariamente
establecidos".
Gozan de igual marxe de discrecionalidade os xuces e tribunais e a
administracin na resolucin dos asuntos?
Si. Os xuces e tribunais gozan do mesmo grao de discrecionalidade que a
administracin na resolucin dos casos que se lles someten.
Non. A administracin en ocasins dispn da posibilidade de eleccin
entre diversas posibilidades todas elas lcitas, isto , dispn dunha marxe
para administrar e buscar a solucin que ademais de respectar a lei sexa a
mis conveniente para os intereses xerais. Os xuces poden controlar o
exercicio desa discrecionalidade para comprobar que se axuste a dereito e
poden anular as decisins da administracin se non se axustan, pero non
poden substitur as decisins administrativas discrecionais pola sa propia
discrecionalidade, dado que a sa funcin constitucional xulgar e non
administrar.
En efecto. No exercicio das potestades discrecionais previstas polo
ordenamento xurdico a administracin (a diferenza do caso das potestades
regadas, onde a administracin se limita a aplicar a norma) dispn dunha
marxe de apreciacin para a eleccin da opcin que motivadamente considere
mis correcta, sen prexuzo do control polos tribunais dos elementos que unha
norma establecese para o exercicio desa potestade e sen prexuzo do control
da actividade administrativa mediante a sa necesaria suxeicin aos principios
xerais do dereito.

Actos administrativos e disposicins de carcter xeral

O Ttulo V da Lei 30/1992 regula "As disposicins e os actos
administrativos".
14

s disposicins administrativas de carcter xeral refrese a Lei de

Administracin Xeral e Sector Pblico de Galicia (Lei 16/2010, do 17
de decembro), no seu TTULO II "Do exercicio da potestade
regulamentaria por parte da Administracin e do Goberno de Galicia".

As, o artigo 38.1 recolle un concepto de regulamento ao

indicar: "Para os efectos da presente lei, entndese por
regulamentos as disposicins administrativas de carcter xeral de
rango inferior lei, ditadas polos rganos que tean atribuda
expresamente competencia para iso".

Segundo o artigo 38.2: "Os regulamentos adoptarn a forma de

decreto se son aprobados polo Consello da Xunta de Galicia e de
orde se son aprobados polas persoas titulares das consellaras".

Fronte aos regulamentos, que son normas ou disposicins de carcter xeral, os

actos administrativos se conceptan como acto xurdicos unilaterais da
Administracin que non teen esa natureza regulamentaria.

Isto , os actos administrativos son aqueles actos xurdicos

producidos polos rganos administrativos, aplicativos do
ordenamento xurdico- non crean o ordenamento xurdico ou innvano,
simplemente aplcano- no exercicio das sas potestades
administrativas.

O Tribunal Supremo (Sala do Contencioso-Administrativo) Sentenza de

10 febreiro 1993, concepta o acto administrativo do seguinte modo:
"Todo acto administrativo consiste nunha declaracin intelectual
( declaracin de vontade, de xuzo, de coecemento ou de desexo), que
emana da Administracin Pblica no exercicio das sas potestades
administrativas".

A doutrina destaca que os actos administrativos producen pola

administracin cando acta as sas potestades, isto no marco das
actividades e servizos pblicos (a diferenza das actuacins da
administracin que se realizan fra deste mbito e se suxeitan ao dereito
privado).

Diferenzas entre actos e disposicins

Cales son as diferenzas entre as disposicins e os actos

administrativos?
En canto aos rganos que os producen: Mentres que as disposicins
administrativas s se poden emitir polos rganos que dispoen da potestade
regulamentaria (recoecida constitucionalmente, estatutariamente ou
legalmente) os actos administrativos poden ser emitidos por calquera rgano
administrativo.
-

15

- Polo seu procedemento de elaboracin: As disposicins de carcter xeral

requiren dun procedemento especfico para a sa aprobacin. No caso da
administracin autonmica o procedemento reglase pola Lei 16/2010 antes
citada. O procedemento para a elaboracin dos actos administrativos reglase
pola
Lei
30/1992.
- En canto sa publicacin: As normas han de ser publicadas sempre para
a sa eficacia e entrada en vigor (principio de publicidade das normas
garantido constitucionalmente).

As, o artigo 52.1 da Lei 30/1992 indica que "para que produzan
efectos xurdicos as disposicins administrativas habern de
publicarse no Diario Oficial que corresponda".

O artigo 44 da Lei 16/2010, Publicacin e entrada en vigor,

indica: "Para que produzan efectos, os regulamentos
autonmicos debern publicarse integramente no Diario Oficial
de Galicia, e entrarn en vigor aos vinte das naturais da sa
publicacin salvo que neles se dispoa outra cousa".

- En canto derrogacin: O procedemento para retirar as normas do

ordenamento xurdico a sa derrogacin, que pode ser realizada
discrecionalmente e en calquera momento mediante outra norma.

Os procedementos para revisar ou revogar os actos

administrativos aparecen regulados na Lei 30/1992, as, os actos
declarativos de dereitos s poden ser revisados en determinadas
condicins e cunha serie de lmites.

- Consecuencias da sa contradicin co ordenamento xurdico: En caso

de contradicin co ordenamento xurdico as disposicins son sempre nulas de
pleno dereito.

As, de acordo co artigo 62.2 da Lei 30/1992: "Tamn sern

nulas de pleno dereito as disposicins administrativas que
vulneren a Constitucin, as leis ou outras disposicins
administrativas de rango superior, as que regulen materias
reservadas Lei, e as que establezan a retroactividade de
disposicins sancionadoras non favorables ou restritivas de
dereitos individuais".

No caso dos actos administrativos, a regra xeral a

anulabilidade do acto e a nulidade prodcese s en casos
taxados.

- En canto aos seus destinatarios: As normas dirxense de forma xeral a

todos os seus posibles destinatarios, de forma impersoal. Os actos
administrativos dirxense cara aos interesados no procedemento, anda que
poden
ser
unha
pluralidade
indeterminada
de
persoas.

16

- Polo seu carcter innovativo do ordenamento xurdico: As normas forman

parte do ordenamento xurdico e innvano. Os actos administrativos non crean
dereito senn que o aplican.

Tipos de procedementos administrativos

O procedemento administrativo comn

De acordo co artigo 1 da Lei 30/1992, obxecto da lei establecer e regular "as
bases do rxime xurdico, o procedemento administrativo comn e o sistema
de responsabilidade das Administracins Pblicas, sendo aplicable a todas
elas".

O artigo 149.1.18 da Constitucin establece como competencia

exclusiva do Estado: "As bases do rxime xurdico das
Administracins pblicas (...) que, en todo caso, garantirn aos
administrados un tratamento comn ante elas; o procedemento
administrativo comn, sen prexuzo das especialidades
derivadas da organizacin propia das Comunidades Autnomas;
lexislacin sobre expropiacin forzosa (...)".

A exposicin de motivos indica que, recollendo a concepcin

constitucional de distribucin de competencias, a lei "regula
o procedemento administrativo comn, de aplicacin xeral a
todas as Administracins Pblicas e fixa as garantas mnimas
dos cidadns respecto da actividade administrativa".

"Esta regulacin non esgota as competencias estatais ou

autonmicas de establecer procedementos especficos
ratione materiae que debern respectar, en todo caso,
estas garantas".

"A Constitucin establece a competencia das Comunidades

Autnomas para establecer as especialidades derivadas da sa
organizacin propia pero ademais, como sinalou a
xurisprudencia constitucional, non se pode disociar a norma
substantiva da norma de procedemento, polo que tamn ha de
ser posible que as Comunidades Autnomas diten as
normas de procedemento necesarias para a aplicacin do
seu Dereito substantivo, pois o reservado ao Estado non
todo procedemento senn s aquel que deba ser comn e fose
establecido como tal. A regulacin dos procedementos propios
das Comunidades Autnomas tern de respectar sempre as
regras do procedemento que, por ser competencia exclusiva
do Estado, integra o concepto de Procedemento
Administrativo Comn".

17

O procedemento administrativo comn aparece regulado no

Ttulo VI da lei "Das disposicins xerais sobre os
procedementos administrativos", da Lei 30/1992.

Reglase un "procedemento non formalizado", isto , non se

regula realmente un procedemento tasado en todos os seus
trmites, actuacins e prazos, senon que a lei indica unha serie
ou conxunto de trmites ou ferramentas procesuais para que a
administracin poida nos casos nos que as normas non fixen un
concreto procedemento, actuar segundo as circunstancias do
caso.

Mantense, polo tanto, a concepcin da Lei de procedemento

administrativo de 1958, que indicaba na sa exposicin de
motivos:

A Lei fuxiu "da ordenacin rxida e formalista dun

procedemento unitario no que se dean todas aquelas
actuacins integradas como fases deste, e, en
consecuencia, non regula a iniciacin, ordenacin,
instrucin e terminacin como fases ou momentos
preceptivos dun procedemento, senn como tipos de
actuacins que podern darse ou non en cada caso,
segundo a natureza e esixencias propias do
procedemento de que se trate.

Deste modo, dotarase ao procedemento, frente ao

formalismo propio dos procedementos xudiciais, "da
axilidade e eficacia que demanda a Administracin
moderna".

Outros procedementos
As

disposicins adicionais da Lei 30/1992 refrense a outros procedementos

regulados por normas especficas nos que non se aplica esta Lei ou s se
aplca de forma supletoria:
- Procedementos administrativos en materia tributaria.

Disposicin adicional quinta: Os procedementos tributarios

aplicacin dos tributos rexeranse pola Lei Xeral Tributaria,
normativa sobre dereitos e garantas dos contribuntes, polas
propias dos tributos e as demais normas ditadas no
desenvolvemento e aplicacin.

e a
pola
Leis
seu

18

En defecto de norma tributaria aplicable, rexern supletoriamente as

disposicins da Lei 30/1992.

En todo caso, nos procedementos tributarios, os prazos mximos para

ditar resolucins, os efectos do seu incumprimento, as como, se o
caso, os efectos da falta de resolucin sern os previstos na normativa
tributaria.

A revisin de actos en va administrativa en materia tributaria axustarase

ao disposto nos artigos 153 a 171 da Lei Xeral Tributaria e disposicins
ditadas en desenvolvemento e aplicacin desta.

- Actos de Seguridade Social e Desemprego:

Disposicin adicional sexta. A impugnacin dos actos da Seguridade

Social e Desemprego, as como a sa revisin de oficio, rexeranse polo
disposto na lexislacin de procedemento laboral.

Os actos de xestin recadatoria da Seguridade Social rexeranse polo

disposto na sa normativa especfica.

- Procedemento administrativo sancionador por infraccins na Orde

Social e para a extensin de actas de liquidacin de cotas da Seguridade
Social:

Os procedementos administrativos para a imposicin de sancins por

infraccins na Orde Social e para a extensin de actas de liquidacin de
cotas da Seguridade Social rexeranse pola sa normativa especfica e,
subsidiariamente, polas disposicins desta Lei.

- Procedementos disciplinarios:

Disposicin adicional oitava. Os procedementos de exercicio da

potestade disciplinaria das Administracins pblicas respecto do persoal
ao seu servizo e dos que estean vinculado a elas por unha relacin
contractual rexeranse pola sa normativa especfica, non sndolles
de aplicacin a presente Lei.

- Procedemento sancionador en materia de trfico e seguridade vial:

Disposicin adicional oitava bis. Os procedementos administrativos para

a imposicin de sancins por infraccins en materia de trfico,
circulacin de vehculos a motor e seguridade vial, rexeranse polo
disposto na sa lexislacin especfica e, supletoriamente, polo
disposto na Lei 30/1992.

- Procedementos instados ante as Misins Diplomticas e Oficinas

Consulares por cidadns estranxeiros non comunitarios:

19

Disposicin adicional undcima. Estes procedementos rexeranse pola

sa normativa especfica, que se adecuar aos compromisos
internacionais asumidos por Espaa e, en materia de visados, aos
Convenios de Schengen e disposicins que os desenvolvan,
aplicndose supletoriamente a presente Lei.

- Procedementos administrativos regulados na Lei Orgnica 4/2000, do 11

de xaneiro, sobre Dereitos e Liberdades dos Estranxeiros en Espaa e a
sa Integracin Social, modificada pola Lei Orgnica 8/2000, do 22 de
decembro:

Disposicin adicional dcimo novena. Os procedementos regulados na

Lei Orgnica 4/2000, do 11 de xaneiro, sobre Dereitos e Liberdades dos
Estranxeiros en Espaa e a sa Integracin Social, rexeranse pola sa
normativa especfica, aplicndose supletoriamente a presente Lei.

A invalidez dos actos administrativos

A presuncin de validez e a invalidez

De acordo co artigo 57.1 la Lei 30/1992:

Os actos das Administracins Pblicas suxeitos ao Dereito

Administrativo presumiranse vlidos e producirn efectos dende
a data en que se diten, salvo que neles se dispoa outra cousa.

Esta presuncin de validez ten a sa razn de ser na eficacia da

administracin, pero unha mera presuncin.

A validez ou invalidez dos actos administrativos depender do

seu contraste co ordenamento xurdico.

A presuncin de validez supn que os actos producirn efectos e

se presumirn vlidos mentres non sexan formalmente
declarados nulos ou anulados polo rgano competente, que ser
a propia administracin (as, no caso da revisin de oficio por
nulidade de pleno dereito) ou os xuces e tribunais.

A nulidade de pleno dereito

O acto administrativo nulo de pleno dereito se est afectado por un vicio
especialmente grave que determina que legalmente se entenda que o acto
non poida producir efecto ningn, e se estes efectos se chegan a producir,
poida reaccionarse en calquera momento, mis al dos prazos ordinarios de
recurso.

Neste sentido, o Tribunal Supremo (Sala do Contencioso-Administrativo)

Sentenza de 3 abril de 2000, indica: "Cando a sentenza declarativa da
existencia de tales vicios os seus efectos son ex tunc, retrotrandose
20

 data do propio acordo ou acto administrativo, coa ineficacia dos

ulteriores actos que traen causa do que se declara nulo. Ao contrario,
polo tanto, da eficacia ex nunc da sentenza constitutiva que aprecia
un vicio de anulabilidade no acto administrativo impugnado".

As mesmo, a nulidade de pleno dereito non se pode validar.

Para que se produza a nulidade de pleno dereito tense que dar algn dos
supostos tasados previstos na lei.

, polo tanto, unha institucin excepcional, a regra xeral que os

actos sern anulables cando contradigan o ordenamento xurdico.

S sern nulos de pleno dereito nos csos as previstos

expresamente pola lei.

Actos que lesionen dereitos e liberdades

Son nulos de pleno dereito os actos "que lesionen os dereitos e liberdades
susceptibles de amparo constitucional" (artigo 62.1.a) da Lei 30/1992)

Trtase dos dereitos recollidos nos artigos 14 a 29 da constitucin e a

obxeccin de conciencia do artigo 30.

A vulneracin dun dereito fundamental por un acordo ou acto

administrativo, determinante do mximo grao de ineficacia; isto , de
nulidade de pleno dereito (Tribunal Supremo, Sentenza de 3 abril de
2000).

Esta consecuencia dervase da eficacia directa da Constitucin e

deriva. as mesmo, do sentido nuclearmente esencial nun Estado
de Dereito dos dereitos fundamentales.

Exemplos:
o
o

Nulidade dun acto por incorrer en discriminacin contraria ao

dereito igualdade que recoece o artigo 14 da Constitucin.
As, varias Sentenzas do Tribunal Supremo aplican a nulidade de
pleno dereito en casos de oposicins se a actuacin do tribunal
de oposicins viola o dereito de igualdade consagrado no artigo
14 da Constitucin.

21

Nun procedemento sancionador, a falta de notificacin regular

da proposta de resolucin comporta omisin de trmite de
audiencia especificamente previsto no procedemento para o
exercicio da potestade sancionadora o que d lugar no caso
vulneracin do dereito de defensa no seo do procedemento
sancionador seguido -artigo 24.2 da Constitucin. Concorre aqu
caso de nulidade de pleno dereito da sancin imposta
recorrente (Tribunal Superior de Xustiza das Illas Baleares,
Sentenza nm. 288/1999 de 11 maio).

Incoado un procedemento sancionador e dirixido o prego de

cargos contra o seor A., ao formularse proposta de
resolucin resultar sancionado o seor B. Impediuse dese
modo o seu dereito de defensa no seo do procedemento
sancionador, dicir, violouse o dereito fundamental de defensa
-artigo 24 da CE- no seo do procedemento sancionador ao verse
privada de coecer a imputacin que a ela se dirixise e de poder
formular os descargos que procederan, de maneira que a sancin
imposta constite suposto de nulidade radical previsto no artigo
62.1, a) da Lei 30/1992 (Tribunal Superior de Xustiza de Illas
Baleares, Sentenza nm. 503/1998 de 14 xullo).

Se se sanciona unha actuacin que non se acha previamente

tipificada ou cunha clara indeterminacin nalgn dos elementos
integrantes do tipo, a vulneracin na sa vertente material do
principio de legalidade consagrado no artigo 25.1 da Constitucin
ha de dar lugar estimacin da existencia dun vicio determinante
da nulidade de pleno dereito (Tribunal Supremo, Sentenza de 1
outubro 1998).

Unha infraccin inicialmente tipificada como dun artigo

convrtese na tipificada noutro, sen que se ose a parte
sancionada sobre este cambio de tipificacin. Se altera o principio
acusatorio mnimo esixible polo que non se respectaron as
garantas propias dos procedementos sancionadores (Tribunal
Supremo, Sentenza de 8 novembro 2010).

Incompetencia manifesta
Son nulos de pleno dereito, "os ditados por rgano manifestamente
incompetente por razn da materia ou do territorio" (62.1.b) da Lei
30/1992).

22

Esta causa de nulidade de pleno dereito refrese aos casos de

incompetencia evidentes e palmarios.

Teen que tratarse de casos de incompetencia territorial ou material.

Os casos de incompetencia manifesta refrese, por exemplo, aos

supostos en que se invaden competencias doutras administracins ou
tamn cando dentro da propia administracin a competencia
corresponde claramente a un rgano distinto, sen necesidade de
realizar esforzos interpretativos para descubrir o vicio.

O precepto non se refire aos casos de incompetencia xerrquica,

que poden ser validados, nos casos en que o rgano competente
superior xerrquico do que ditou o acto viciado (artigo 67.3 da Lei).

Actos de contido imposible

O artigo 62.1.c) da Lei considera nulos de pleno dereito os actos "que tean
un contido imposible".

O precepto refrese a
cumprimento dun acto.
o

casos

de

imposibilidade

material

de

Por exemplo, o acto que obriga a derrubar un edificio nun da,

descoecendo a obriga de redactar un proxecto, pedir licenza,
contratar as obras necesarias, adoptar as medidas de segurdad
oportunas, etc.

As mesmo, esta causa aplcase a supostos de imposibilidades ideais

ou lxicas, isto , actos de contido ambiguo e inidentificable, que
conteen elementos que se contradn entre si, cuxo contido non se
entende e, polo tanto, non se sabe como executar.

De acordo co dito, a Sentenza do Tribunal

Supremo de 3 decembro de 2008:

Refire esta causa de nulidad a actos "de contido imposible, por

irrealizable e absurdo, toda vez que nin fsica nin materialmente
resulta alcanzable".

"Tradicionalmente veuse entendendo que os actos administrativos

de contido imposible son aqueles nos que concorre unha
imposibilidade fsica ou material, pero non imposibilidade
legal con carcter xeral, pois por esta va podera chegar a
23

considerarse que calquera acto contrario Lei nulo de pleno

dereito por ter un contido imposible por incompatible coa Lei".

"Neste sentido esta Sala declarou que: "A nulidade de actos cuxo
contido sexa imposible foi apreciada sempre con suma prudencia
pola doutrina e a xurisprudencia, que trata de evitar que se ample
inadecuadamente o suposto legal a calquera acto desprovisto de
fundamento xurdico para ser ditado. (...) A imposibilidade a que
se refire a norma da Lei de procedemento debe ser, por iso, de
carcter material ou fsico, xa que unha imposibilidade de carcter
xurdico equivalera practicamente a ilegalidade do acto, que
adoita comportar anulabilidade (...) a imposibilidade debe ser,
as mesmo, orixinaria xa que unha imposibilidade sobrevida
comportara simple ineficacia do acto".

"Actos nulos por ter un contido imposible son, polo tanto, os que
resultan inadecuados, en forma total e orixinaria, realidade
fsica sobre a que recaen".

"Son tamn de contido imposible os actos que encerran unha

contradicin interna nos seus termos (imposibilidade lxica)
por opoerse a leis fsicas inexorables ou ao que racionalmente
se considera insuperable".

"A xurisprudencia equiparou nalgns casos a indeterminacin,

ambigidade ou inintelixibilidade do contido do acto coa
imposibilidade deste".

Infraccins penais
Son nulos de pleno dereito os actos "que sexan constitutivos de infraccin
penal ou se diten como consecuencia desta" (artigo 62.1.d).

Esta causa de nulidade afecta aos actos administrativos que sexan

constitutivos de delito ou falta, como os casos de prevaricacin ou
suborno.

Tamn afecta aos actos ditados baixo condicins de intimidacin ou

ameazas constitutivas de infraccin penal.

24

Para apreciar a existencia desta causa de nulidade non basta con

alegala por considerar que un acto constitutivo de infraccin penal,
necesario que unha sentenza penal firme declarase a existencia desa
infraccin penal.

Actos que prescinden del procedimiento

A Lei considera nulos de pleno dereito os actos "ditados prescindindo total e
absolutamente do procedemento legalmente establecido ou das normas
que conteen as regras esenciais para a formacin da vontade dos
rganos colexiados" (62.1.e).

Debe existir polo tanto para que se produza a sancin da nulidade de

pleno dereito un apartamento total e absoluto dos trmites
procedementais necesarios legalmente.

A xurisprudencia esixe as mesmo que a infraccin procedemental sexa

clara e ostensible.

Tamn a xurisprudencia aplica esta causa de nulidade a aqueles

supostos en que non se prescinde do total procedemento senn que se
omite un s trmite pero que resulta esencial.

Este suposto tamn se aplica naqueles casos en que non se prescinde

por completo dun procedemento pero o procedemento que se segue
distinto do previsto legalmente.

A Sentenza do Tribunal Supremo de 3 decembro de 2008 indica:

o

"A xurisprudencia desta Sala foi especialmente restritiva en canto

ao tratamento deste motivo de nulidade, declarando que os
defectos formais necesarios para aplicar esta nulidade
radical deben ser de tal dimensin que preciso que se
prescindise de modo completo e absoluto do procedemento,
non abondando a omisin dalgn dos seus trmites.

Debe valorarse singularmente "as consecuencias producidas por

tal omisin parte interesada, a falta de defensa que realmente
orixinase e, sobre todo, o que tivese podido variar o acto
administrativo orixinario en caso de observarse o trmite omitido.
"

"Non concorre, a teor do exposto, a nulidade plena invocada

porque o expediente administrativo contn os trmites
25

substanciais que impiden conclur que se prescindiu total e

absolutamente do procedemento".
Polo que se refire s regras esenciais de formacin da vontade dos
rganos colexiados:

Cabe entender que estas regras esenciais son as referidas

convocatoria, composicin do rgano ou qurum.

As, sera nulo de pleno dereito o acordo do rgano colexiado cando

dadas as circunstancias concorrentes queden os membros do rgano
privados dun previo e total coecemento da cuestin sobre a que ha de
resolverse, con antelacin temporal abondo, co fin de que puidesen
determinar o sentido da sa vontade con previo coecemento de causa
(Tribunal Supremo, Sentenza de 25 abril de 2002)

Carencia dos requisitos esenciais

Son nulos de pleno dereito (62.1.f) "os actos expresos ou presuntos
contrarios ao ordenamento xurdico polos que se adquiren facultades ou
dereitos cando se careza dos requisitos esenciais para a sa
adquisicin".

Esta causa basase na doutrina tradicional do Consello de Estado de

que a ausencia dos presupostos esenciais para adquirir un dereito un
vicio que determina a nulidade de pleno dereito do acto que o sufra.

Polo tanto, Aplcase a supostos en que se adquiriron facultades ou

dereitos pero existe un defecto grave nesa adquisicin dado que se
carece dun requisito esencial.
o

Non abonda que falte calquera requisito.

Ha de faltar polo tanto un requisito obxectivo ou subxectivo

fundamental para a adquisicin.

Para o Consello de Estado tal esencialidade queda reservada

para requisitos "bsicos", "como aqueles que determinan, en
sentido estrito, a adquisicin do dereito ou facultade de que
se trate" (ditame nm. 2.151/2009) ".

26

O Consello de Estado entendeu reiteradamente (as no Ditame

943/2006) que: Unha interpretacin ampla dos "requisitos
esenciais" para a sa adquisicin comportara doadamente unha
desnaturalizacin das causas legais de invalidez, por canto a
carencia dun deles determinara de modo automtico a nulidade
de pleno dereito, baleirando de contido non poucos supostos de
simple anulabilidade. Iso representara un grave perigo para a
seguridade xurdica, dada a falta de prazo para proceder
revisin dos actos nulos.

Neste sentido, cabe recordar a distincin, realizada polo Consello

de Estado en numerosos ditames entre "requisitos necesarios" e
"requisitos esenciais". Non todos os requisitos necesarios para a
adquisicin dunha facultade ou dereito merecen o cualificativo de
"esenciais".

Exemplo: A xuzo do Consello de Estado, constite un requisito

esencial, e non s necesario, para resultar adxudicatario dun
contrato administrativo, non estar incurso nunha das causas de
prohibicin para contratar que enumera a lexislacin de contratos.

Ctanse expresamente os actos presuntos para poer remedio cando

sexa necesario aos supostos nos que por efecto da ficcin legal que
supn o silencio administrativo se poida dar lugar ao recoecemento de
dereitos pola mera razn do transcurso do prazo sen que concorran os
requisitos para o devandito recoecemento.

Supostos establecidos pola Lei

O artigo 62.1.g) da Lei 30/1992 remata indicando que son nulos de pleno
dereito calquera outros actos "distintos dos enumerados que se estableza
expresamente nunha disposicin de rango legal".

Requrese, polo tanto, que a nulidade a estableza unha disposicin con

rango de lei.

Exemplo: O Texto refundido da Lei de rxime financeiro e presupostario

de Galicia, Decreto Lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, indica no seu
artigo 57:
"1.No podern adquirirse compromisos de gastos por conta
superior ao importe dos crditos figurados nos estados de gastos,
sendo nulos de pleno dereito os actos administrativos e as
disposicins xerais con rango inferior a lei que infrinxan a
27

expresada norma, sen prexuzo das responsabilidades a que

haxa lugar."

Anulabilidade
De acordo co artigo 63 da Lei:

"1. Son anulables os actos da Administracin que incorran en calquera

infraccin do ordenamento xurdico, mesmo a desviacin de poder".

A anulabilidade do acto a regra xeral nos casos de infraccin do

ordenamento xurdico (a nulidade de pleno dereito s aparece nos casos
especificados pola Lei).

A desviacin de poder o uso de potestades administratvas para fins

distintos dos establecidos no ordenamento xurdico.

Como consecuencia da sa menor gravidade os actos anulables

pdense validar.

Consideracin especial dos defectos de forma:

63.2. "Non obstante, o defecto de forma s determinar a anulabilidade

cando o acto careza dos requisitos formais indispensables para alcanzar
o seu fin ou dea lugar indefensin dos interesados".

Realizacin de actividades fora de prazo:

63.3. "A realizacin de actuacins administrativas fra do tempo

establecido para elas s implicar a anulabilidade do acto cando as o
impoa a natureza do termo ou prazo".

Por tanto, os defectos de forma e a actuacin fra de prazo non

determinan sempre a anulabilidade dos actos.

Estes son os casos que se coecen como "irregularidades non

invalidantes"

Restricins invalidez
A lei recolle unhas normas para intentar reducir as consecuencias da invalidez.
- Artigo 64. Transmisibilidade

1. A nulidade ou anulabilidade dun acto non implicar a dos sucesivos

no procedemento que sexan independentes do primeiro.

2. A nulidade ou anulabilidade en parte do acto administrativo non

implicar a das partes deste independentes daquela salvo que a parte
28

viciada sexa de tal importancia que sen ela o acto administrativo non
tivese sido ditado.

Este precepto refrese ao principio de incomunicacin da invalidez. A lei

intenta que os defectos dun acto (ou dunha parte do acto) non se
comuniquen aos actos independentes (ou s outras partes do acto).

- Artigo 65. Conversin de actos viciados

Os actos nulos ou anulables que, non obstante, contean os elementos

constitutivos doutro distinto producirn os efectos deste.

Exemplo: A Consellera de ordenacin do territorio resolve o expediente

de autorizacin previa dunha vivenda unifamiliar en solo rstico emitindo
a licenza de obra. Esta licenza nula de pleno dereito, xa que s a pode
outorgar o concello co que a Xunta incorre en incompetencia material.
As e todo, o acto cumpre todos os requisitos para que se entenda
concedida a autorizacin que se lle peda e que quede constituda a sa
competencia. Terase por nulo o acto como licenza (a licenza outorgaraa
ou non o concello), mais o outorgamento desa licenza pola Consellera
vale como autorizacin previa.

- Artigo 66. Conservacin de actos e trmites

O rgano que declare a nulidade ou anule as actuacins dispoer

sempre a conservacin daqueles actos e trmites cuxo contido se tivese
mantido igual de non se ter cometido a infraccin.

- Artigo 67. Validacin

1. A Administracin poder validar os actos anulables, emendando os

vicios de que adoezan.
o

2. O acto de validacin producir efecto dende a sa data, salvo o

disposto anteriormente para a retroactividade dos actos administrativos
o

Non cabe a validacin dos actos nulos de pleno dereito

(artigo 57.3 da lei: 3. Excepcionalmente, poder outorgarse

eficacia retroactiva aos actos... cando produzan efectos
favorables ao interesado, sempre que os supostos de feito
necesarios existisen xa na data a que se retrotraia a eficacia do
acto e esta non lesione dereitos ou intereses lextimos doutras
persoas).

3. Se o vicio consistise en incompetencia non determinante de nulidade,

a validacin poder realizarse polo rgano competente cando sexa
superior xerrquico do que ditou o acto viciado

29

A lei permite, por tanto, nos casos de incompetencia xerrquica a

ratificacin da actuacin polo rgano superior xerrquico.

4. Se o vicio consistise na falta dalgunha autorizacin, poder ser

validado o acto mediante o outorgamento desta polo rgano
competente.

30