Anda di halaman 1dari 514

. .

2010, ,


..

, - ,
..., .

..., .

...
:
.
.. , I . XIX

, - ,
..., . ,
..., . , ..., . ,
... , , ... ,
... , ... , ... ,
... , ... , ...
:

, - ,
..., . ( ),
..., . ( ),
... ( ),
, ..., . , ... ,
... , ... , ...

XIX

16-33



35-68


69-100

-
101-137

,
139-184

185-247


249-284

13

285-321


323-371



373-497

10


. :

499-578

14

!
579-586

587-588


589-606

607-611

The resume
613-616

15



XIX


X I X


* (17471828)
, .

XIX .
,
, .
,
XVIII
.
,
, , XIX ,
. ,
.

*
.

. 1-
[.: .37].
..

17


X I X

, ,
. ,
, , , ,
,

, , *,
- .
,
(Kitabi Dd Qorqud)
,
, ,
.
(14681478) () - -
, ,
, ,
, .
-
,
.1
,
,
.
-
.
XIX

. ,
1441
()

* 1930 , 12 ,
, ,
.
1
.: bubkr Tehrani. Kitabi-Diyarbkriyy.
Bak, 1998, s. 46-47.
..

18


X I X

. (*), , ,
1443 ,
.**

,
. , , ,
,

.


.


,
, , , , .***

.
.**** .

XIX
.
, ,
. , ,
.

* , (194-216),
() (),
. , ,
. ,
[95, 116; 190, 29].
** .: 2, 1.
*** .: 4, 2, 3.
**** .: 2, 2.
..

19


X I X

,
.
- 1804-1813
,
(2 3 1804 . 3
30 1808 .). .
-
(1784-1805) (1806-1827),
, . , ,
.
..


,
.1
.
,
, . ,

.2
,
- .
,
, .

, (), .III, , 1869, .


447, . 239-240.
2
, .I, , 1866, . 548, . 436.
1

..

20


X I X

. I (1825-1855)
.. - . , 21 1826 : ,
, , ( .).1
- (1826-1828)
I 1 1826
,
, , ,
, : 15
.2

() , , ,
1827 (27 - 23 ; 24 - 1 )
(16-17 ; 14-20 )
. ,
.. , , .3 ,
; , ,
, .

. - . . . II, .,
1890, . 122.
2
(1816-1827). . II, , 1868, . 214; .: 8,
3.
3
.. , , . . III,
.1-4, ., 1886, . 304-305.
1

..

21


X I X

.
..
,

.1
..,
,
2, 2- , 1 .3
. ,
[.: 8, 5, 6].
., ,
,
: -
, . ,
,
.4

, (1828)
(1829) ,

,
, , *, , -

. . , 1954, . 85-86.
. . ., . 330.
.. , , . . III,
. 1-4, ., 1886, .591.
4
.. . ., . 516.
* , ,
.
1
2
3

..

22


X I X

. ,
,
, ,
:

.1 26 11 1828 ,
,
,
8249 , , , 40
.2
90
. 3
,
.
, , .4

.

,
. ,
(), , , :
(.. .) , (.. .)
, ,
? ! .
,

. . ., .129-130.
.. . , 1831,
. 131.
3
, .VII, , 1878, . 829, . 845.
4
, .VII, . 586, . 619-620; .. . ., . 107.
1
2

..

23


X I X

,
. ,
.1 ,
,
, , .2
1828
.. , .

..
. 1828

,
.
, (), .3 , , ,

1
2
3

.. . ., . 107-111.
.. . ., . 68-69.
, .VII, . 438, . 488-491; .: 9, 1.

..

24


X I X


, ,
,
, ,

.1
.,

, 1911 :
1 300
,
(.. .).2
20-30-
XIX
, .

.
- ,
, . 21
1828
I

.3 ,
, ,
. , 1828 ,
,

.. . T.I. , 1972, .72.


.. :
. ., 1911, .63.
3
(). . , .III. 1828, .,
1830. .272-273; , .VII, .437, .487; .: 8, 5 9, 2.
1
2

..

25


X I X

1111- 1125- .
1840
. , ,
, , , -, ,
. 1849
-
. ,
.

, .
, . , , ,
- .
,
,


.
, 29 1918 , ,
9,5 . . , ,
, , .
..

26


X I X

29 1918 ! ,
,
. ,
.

-
. ,
, .
,
, , .
, , ,
. ,
20-30- XIX
, , , , .
.*
.
, 1805 ,
, .
:
14 1805
.1 , , ,
, .2 , -

* , .
1
, .II, . 1436, .702-705.
2
.: 200. , 2005.
..

27


X I X

, , , , , ,
.
,
, 1805
, 1828 .
1978 , 150-
,
. 1988 , ,
,

150, 150-
. . . 1978

1988 ,

..

28


X I X

.
.
: XIX ,
,
. . ,
. ,
, . - 18261828 , ,
.
1828
.1 , III :

, ,
. .

. , ,
1

.: , .III, 1828, ., 1830, .125-126.

..

29


X I X



. , ?
, ,

. .. ,

.. , -

XVIII . 1 ,

, .
1

.. .. , 1948, .9.
..

30


X I X

,
..
1 , .
, ,
..,
, .
,
!

, ..,
..
,

, , , ,
..
: ,
,
, ,
,
. :
, , , -

.. . ( ), .,
( ), .65, 113.
1

..

31


X I X

, ,
, ,
. XIX
.
1828
. ,
, 180
.
.
.
, . , .
***

:

.
.
. ,
,
.
... , ,
, ,
,
, ,
.

,
, ..

32


X I X

... , , ,
, ...
, , ... ,
,

.., ... , .
... , , : .

,
:


.
,

- ,

..

33

,
*,
,
** ***. ,
-
.
****,
,
.
,
, , -
. ,
, ,
[91, 17-18].
XIV

. [200, 2].

* ,
. ,
. [.: 196, 24, 191].
** , ,

. XIX .
- ,
( .) - [82, 1].
. . Ir (Yer)
, [7, 218].
,
Ir, , ,
van - [.: 110, 270].
( )
Ir (Yer) [.: 111, 28].
*** 19 20 1747
20 .
, , , , ,
, , , , ,
, , , , , ,
, , , .
**** , VII
.. , .
Saka Yurdu Saka uxuru ( ),
.
..

37

1411
[164, 139].
[164, 139].
() .
, XIV , .
- (
* )

[164, 140].
.
Sahata pos - ()
, Yerkrin Sahat - [214, 26; 164,
140].

1428 , ,
(). ,
,
, ,
. XV
,
. ,
,
,
[18, 562; 195, 22].
, (). ,
, Shd uxuru
( ) , XVIIIXIX [44, 11-12].
1410 ,
, .

[.: 1, 2, 3, 4 ]. 1420

* ()
, .
..

38

, ,
.
[164, 142].
( 1469
), , *, , ,
, . .
,

.
1441 ,
(**) [51, 87; 138,
255]. ,

. , , . ,
,
.
, ,
. , , ,
.
XVI .
,
[.: 6, 7, 8, 9 ].

* -
- (- ).
** , ,
. , ,
[.: 51, 374]. , ,
. ()
, (mdzin)
.
[.: 72; 73].
..

39

30- XVI
13 . (). , , (
XVII ), , , , , , ,
* [174, 14].
.
,
,
- . , , 1538
-, .
. 1554 ,
, .
.

[174, 121-122; 170, 52-53].
XVI , , . ,
, ,
. 1590
, .
(Mfssl dftr,
1590), -
: -

* XVI
.
, , ,

- .
,
, -
[.: 17; 192, 437-438].
..

40

.
10 (nahiy): , ,
, , , , , , , .
14 (, , -, , , , , , , , , , , )
1 (sancaq) [6, 8-9].
- , 100 ,
1639 - .
,
1723 . -
. ,
, . I
(1587-1629), ,
, Sar Aslan ( )*.
1625

I [105, 155-156; 174, 125]. XVII
.
1663 II (1642-1666)
,
.
70- XVII .
, .

[104, 100-101; 105, 156; 164, 111; .:
1 ].
. 1677
[181, 195-196].
, II () (16661694)
. II

* .
..

41

, ,
.
. , ,
, .
,
,
, [187, 28].
.
,
[187, 28].
-
. - 1635-1639 . XIV-XVI
. I. ,
I 1629 1634 .
,
[182, 53]. ,
() [96, 107].
, 30- XVII 20- XVIII
, ,
, *. XVI XVIII
.
(
).
XVIII . , ,
.

* ,
XIX .
..

42

.
. 1721 ,
.
[136, 28-36].

.
,
. ,
, , 30 . , , ,
.
, [52, 28-29].
, 1722
. .
,
, I [.: 126, 86-93].

1722 -: ,
( .) ,
, ,
, ,
[35, XXXI; 126, 93].
1722-1723
[169, 38-64].
, ,
, 1723 .
.
1724
. ,

..

43

. ,
. .
(6
7 1724 ).
.

(Rvan Fthnamsi),
[22].
1724 60-
29
[22, 33-34]. , , ,
75-
* [38, 8]. .
**
***.
.
, ****, .
.
,

*
. , ,
.
** ,
[.: 22, 50, 61].
*** , ,
, .
**** ,
35 [38, 11], 10-
[38, 12; 204, 261], 3- [38, 13].
..

44

,
, [204, 261].

. ,
, . ,
, .* ,
.


.** , III .
III
,
, ,
-
- [38, 11]. ,
,
[38, 11].
III
,
,
, , , ,
. ,
, .

* ,
, [22, 54-55].
** ,
, , , ,
. . ,

,
[.: 22, 56; 38, 17].
..

45

,
.
. , ,
III
. :
, .
?
? [38, 11].
,
,
.
. , ,
,
.
,

[204, 261]. , 92
, ,
, , ,
* [22, 69].

, I,

[38, 17]. , ,
,
200 .
, .

[22, 70].

* , 60
7 1724 [38, 17]. , 24 28 [204, 261].
, 6 1724 (13
1136 ) [22, 46] 7 (18 1137
) [22, 69].
..

46

.,
,
. ,
, 20 ,
[204, 261].
. ,
20 , , [34,
LXXX]. . -

[204, 261].
10
.
.
() (), ,
, - .
(Mfssl dftr)
1728 ,
, , ,
, , .
, , ,
, , , . XVI
, , , ,

[6; 9].
1728
, -
: , ,
, , , , , , , ,
, , , , , , ,
; ,
, , , , , -, , , , , , , [6; 9].
..

47

. 1726
, ,
,

. 1730
.
. ,
.

. 1731
, . ,
,
.
.
, II,
, ,
[219; 116; 115, 19].


.
16 1732
, ,
, .
, -

, .
,

II , III.
..

48

,
,
[136, 106].

1723
. ,
.


. 9 1735
.

,
, .

.

3 1735 [203, 89].

.
1736

, 4- III
() .
,
.
. -
. - ,
..

49

, -
.
,
.
.
,
, ,
,
, ,
( ) , ,
, ( .)
,
[23, 244].
, ,

, ,
[23, 198, 199, 214, 215, 220, 244, 250

.]. ,


,
.

,
.


[23, 245].
, ,

,
,
..

50

,
. .

.

, [115, 24-25, 51].
,
,
.
19 20 1747

[203, 261].

.
.

.

, .

[115,

52].

20

, XVIII

- .
* () [221, 93],
,

*
[.: 221, 93-94].
..

51

. 1748

, ,
, , -

[221, 93-94;

112, 111]. .
1748 [221, 94, 9798].

, -

. 1751 II, , , . ,

II, ,
* [105, 136, 194]
1752 [82, 5]. . ,

-
[115, 55]. .. -

, 1752 ,


** [39, 156]. ,

.

* , 1750-1751,
1752-1753, 1754-1755
( ) [.: 105, 136,
149].
** ..
, ,
. ,
1755 [.: 105, 136].
..

52

, 1755

* [105, 136; 95, 161; 82, 5].



( .). , ,

[105, 231].

**. .,


[95, 161].

[105, 137, 232; 95, 163; 82, 5].

,
1759-1760 [105, 137]. 9 1783

, , 15-

[95, 164; 37, 267; 150, 40].


. 1784

* -
. , , ,
, .
(Aacrilr), 465 ,

.
. .., ,
;
, ,
. , , ,
[.: 209, 137-147].
**
[196, 186-187].
[82, 5; 39, 185; 200, 8]. XVII ,
.

, [.:
2 ].
..

53

12-

* [95, 164; 166, 205; 115, 70-71; .:

5 ].
1797 ,
,
[95, 164; 115, 84]. ..,
,
, ,
,
[41, II, 428].

[95, 164; 41, II, 426; 200, 9].

- [41, II,
431; 214, 185]. ., , ,
(1797)
. ,

[214, 185; 200, 9].

(1797-1834). [115,

* [60, 6].
. .
(H.Busse), 1796 ,
[99, 67].
[99, 107, 108, 109].
(Dodaq), , [99, 109]. .
( .)
[200, 8]. .. 1785 [41, II, 177],
1779 [82, 5]. ,

, 1784 .
..

54

85]. ,
[200, 9].
,
. , 1805 ,

[26, . 1256, . 626; 188, 113]. ,
-
[95, 167],
(
) [200, 1415]. ,


( 5 .).
,
, , , .
, 1805
[95, 167; 200, 14-15]. ( 1805
)
* [26, . 1256, .626; 82, 5; 200, 14-15].
, .
[8, II,
156]. [98, 222] ,
, 1804 , .
, 1805 .

* ,
[.: 98, 193]. .
[.: 127, 30].
..

55

1806 ,
[26, . 1256,
.626-627].
[82, 5; 74, 368-369].
. ,
. ,
.
,
[98, 285286]. 17 1806 .
[.: 27, . 792, .421],
.
*
,
()** [.: 27,
. 129, .69-70; . 424, .232; 95, 167; 82, 5; 200, 16-17].

,
[200, 17]. ,

, [98, 295].

.

*. , XVIII
[.: 200, 17-18].
.
** , (
.) .
. 1800-1802
, ,
. 1802
[.: 200, 17-18].
..

56

,
*,
[.: 8, II, 63; 177, 515; 127, 96; 200,
18].
, ,
, 1747
1827 , - .
.

* , ba (, )
sr sar (, ), , Sar
Aslan [.: 8, II, 63; 127, 96; 200, 18].
Aslanlar ba ( ) [.: 59, 62; 177,
515].
..

57

, ()
:

( XIV 1410 )
(1410-1413)
( ) (1420- )
( ) (1440- )
(1440- )
(1460- )
( 1515 )
( 1550 )
(1550-1575)
(1576-1583)
(1583)
(1577)
( 1604 )
(1604/5-1625)
(1625-1635)
(1635)
(1636-1639)
* (1639/40-1648)
** (1648-1652/53)
(1652/53-1659/60)
(1659/60-1663)
( ) (1663-1666)
( )*** (1666/67-1674)
(1674-1675)

* - XVIII , [105,156],
, ,
. ,
- (1639)
[66,129].
** [66,140].
*** , [105, 156; 82, 4].
( ) [104, 63],
[104, 80, 84, 88].
..

58

**** (1675-1679)
***** (1679-1688)
****** (1688-1691)
(1691-1694)
(1694-1699)
() (1699-1705)
(1705-1709)
(1709-1719)
(1719-1725)
(1725-1728)
(1728-1734)
(1734)
(1734)
(1735)
(1736)

**** [105, 156].


, [66,
182; 104, 102]. XIX [82, 4].
***** , [82, 4]. ,
, , [66, 195].
****** [66, 224; 82, 4].
:
, : ,1938: [ . . , 1938].
. . , 1969.
. ( ,
..). , 1973.
: : , ,
, : : : [ .
.
. , 1873].
, . I. , 1881.
..

59

2
:

()* (1747-1748)
** (1748-1751)
*** (1751-1755)
(1755-1759)
( ) (1759/60****1783, )
( ) (1783-1784,
*****)
( ) (17841805, ******)
( ) (1797, )
(
) (1797,
)
(1805, 1806, )
(1806, -)
() (
)******* (1806, ******** - 1827, )
* [.: 221, 93].
** ,
[.: 221, 93].
*** , ,
[ .: 1, . 52].
**** ,
1764 [82, 5], ,
1759-1760 [105, 137].
***** 8 .
****** 1797
, [ .: 1, . 53-54].
******* ., XVIII
[.: 200, 17].
******** .
1807 . , 10 1806 , ,
[.: 27, . 129, . 69-70].
..

60

. . , 1989.

, . , 1991.
, . II. , 1868.

, . III. , 1869.

.. -. , 1991.
, .I. , 1881.

..

. ., 1852.

Brydges H.J. The dynasty of the Kajars, translated from original Persian

manuscript. New York, Arno Press, 1973.

Bournoutian G.A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828,

Mazda Publishers in association with Bibliotheca Persica. Costa Mesa,


California and New York, 1992.

[ . -. , 1329].

: : , ,

, :
: :[ . .

. , 1873].

..

61

1.
(XIII ).
: . . . ., 1939, . 101.

..

62

2.
(XVIII ).*
: . . . ., 1939, . 102.
* .

..

63

3. * ( ).

* ,
( ),
.

4. * ( ).

*
( ) .
..

64

5.

(1784-1805).
: .. ( ).
, 1890, . 308.

..

65

6.
() , .
http: //ru.wikipedia.org/wiki/ : Iravan-copper/jpg

7.
() , .
:
... .
, 11-15 2005 . .
, 2005, . 70-71. www.museum.ru/GMII/tezisi.pdf
..

66

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba044a.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba053.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba047.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba054.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba049.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba055.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/bi051.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba056.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba059.jpg
http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba058.jpg
8. () , .
..

67

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba060.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba063.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba064.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba067.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba070.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/ba071.jpg

http://www.rustypennies.com/catalog/pix/bh001.jpg

http://ru.wikipedia.org/wiki/:Iravan_1144_AbbasIII.jpg

9.
() ,
.

..

68

-

. ,
,

.
. ,
,

[34, 326-327; 105, 119].

,
, ,
, [.: 1
].
, , 1687 , ,
: , ,
, , ,
[51, 28]. ,
XV-XVIII

[51, 28].
,
() 1441
,
. (*),
,
, 1443 ,
. , 1443
(), , 8

* , ,
(194-216), () ().
,
- (). ,
,
[.: 95, 116; 190, 29].
..

71

40 (),
, [105, 100].
90
6 [105,
102; .: 1 ].
, ,

. , .,


, ,
: , ,
, , ,
. ,
, ,
XVI-XVII (
.) [117, 3-4; 126, 33].
,
.
,

,
,
.
, () .
, ,
,
- XVI-XVII
XVIII .
, ,
..

72

. , , , 1583
, ,

,
() [192, 346].
,

,
.
, ,
I (1587-1629). ,
.
* [174, 181-182; 126, 29, 32].
,
. .
II (16421667): ,
[
], ,

. ,

, -

, [73, 368369; 126, 32; .: 2 ].

* ,
, I,
, , ,
, .
..

73


- XVI-XVII .
(Mfssl dftr)
1590 , - 67,5 %
[6, 13]. (Icmal dftri)
1728
61, 2 % [6, 18].
XVIII
. ,
1735 300
[82, 6-7]. ,

.
(1736) .




[23, 252-255]. ,

.
. ,
.
. XVIII
:
, ,
, .
[100, 154].
, XVIII , -
..

74

, .
., -, , , ,
, -
[100, 153; 35, LXXVII].
,

() .
, ,
,

[.: 1,
2 ].
,
109
, ,
[58, 42, 43; .: 1
]. , -
XVIII , ,

,
[.: 1, 2 ].
,
1813 , ,
100 , 25
( ) [102, 256].
,
115 [133, 22].
,
XVIII
..

75

XIX , ,
..* .. 1829-1832
, [95].

**
20%.
.,
. [.: 200, 59; 201, 78; 145, 121].
,
: ,
( .)

.
,
25 000 .
,
[200, 59-60].

***, 80%
.
, , , ,
,
. I,

,
[173, 141].

* (1798-1870), ,
. ..
. , ..
1852 ,
.
9.
** ,

(, , , , -) . ,
. , ,
, 100 - [38, 12].
***
- -.
..

76

.,
: (5000 ), (3000),
1000
, , - ( .), ,
* , . [95,
535-538; .: 2]. ,
,
,
.
. ,
49.875
( .), 324 , 20.073 [95, 635642].
()
. 521 ,
, 153-
() [200, 38].
,
,
.
, 25
5 **,
,
19.125 .
., 521
310 *** [95, 509-517].
, 25
5 , ,
125 . ,
, 310 38.750
****.
,
-

* . [.: 200, 231].


** , , ,
5 , .
*** , 310
. ,
.
**** ,
1828-1832 .
..

77

, , 107.750 .
18%
.
, .,
,
*. , [200, 60].
,
,
. ,
(
9).
.
,

. ,
.
XVII
1673 ,
.
,
[10, 23]. ,

. (..
.) [10, 21].
, , 1700 , ,
, . : (..
.) ** (

* 15 115.155 [.:
95, 635-638].
** , , ,
. ,
. , , , - ,
.
..

78

.),
(, .)
, .
( .)
[224, 118].
., , . ,
, ,
[215, 34; 116, 5-6].
,
,
,
, ,
. ,
XVIII ,
.
, - ,
.
25 1701 ,

, I 18 ,
. 7-
, 300 ,
...
,
, 300, ,
[35, 213; 126, 31].
, ,
,
. ,
, . ,
, XVIII
,
..

79


.

. , . ,

(1759-1779) 20 [210, 230]. .

[197, 12].
,
.
.
, ,

, .

XIX ,
.

, ,
,
,
:
- XVI -
,
,

;
- , , (
) ,
[.: 126, 219].
..

80

XVIII ,
, . ,

.
, .

..

81

1.

,
1441 .

- ,


**


,
,
.

99-108

,
. 1443 . (1443-1455) .
, 14 ,
. 1445 .
.
XVII
(1603-1625)
(1604-1625)
,
, .

(1625-1635)

,
( .)
.

* , ,
(194-216), ().
, ,
().
[: 95,116; 190, 29].
** , ,
, , , .
..

82

II
(1642-1667) (1633-1655)
, , ,
.

(1663-1666)
.
(1655-1682),

(1667-1694), .
(16911709)
(1694-1722) ,

.

(1714-1730)
(1724-1727)

,
.

(1734-1747)
(1736-1747) ,
, ,
.

.
. , ,
,
.
.

37,
108112

*
[170,197]. ,
[110 ,351].
..

83


, ,
, ,
,

.
,
(1724-1727),
.


.

.
,

: ,

,
,
,
.


.

.
-
. 1760 .

(1759-1763)
(1759-1783)
.
,

.

112114

* - 1728 .
. XIV -, ,

. , ,
.
.
[.: 95,327; 110, 397].
..

84

114115

,
-

116117

**

117119

XVI

. ,
XVIII
(1707-1714).

.

.

,

. XVII


.
XVIII
, ,
.
, ,
.
1735 .

.

.


II (16421667) ,
,
.

* ()
, , [165,369] (.. , ).
,
[. 110,332].
** ,
. XVIII
[105,37,105 .].
..

85

119

*,
,

120

II

. -
.

.

.
1760

, 1768
.
XVI


.
1682 .

.
XVIII

( .)
.
(17341736) (17361747) .


. 1082 . (70- XVII )


.

.

* [105,120].
..

86

121

10

**

122

11

***

122123

12

124125

,
,
.


.
( ),
II (16421667), 1660
. .




. 1674 .
(1655-1682),

,
.



. II
.

.
(17591783) 1768 .
.
(). 1660 .
.

*
( ).
** - (-
). ,
, [.110,348].
*** , ,
[6,36], [95,55].
, .
( ) [.110,242].
..

87

13

124125

14

**

125

15

125126

16

126127

17

***


. , II
, ,
.

.

.


.


. ,


.


.



. , ,
.

.
, ,
. 1687 .,
,
.

127

*
.
**
.
***
() [.110,426].
..

88

127128

20

**

129

21

***

129

129

18
19

22
23


, ,
.
.
XVII
.


. ,
XVII
.

128129

,
. 1768 .

.

,
, .

129

,
, .
,
, .

: : , ,
,
: : :
[ . . , .
, 1873]

* - . -, ,
,
. ,
-, .
() [.110,259].
** (), ,
. , .
*** - Ye
( , , ), (
, - , ). oba
. [: 111,6]
..

89

..

90

1.
,
XIX .
: . , .133, .214, .12-13; :

(. , 1801-1917 .). : ... , 1978, . 110-111.

..

91

1.



109 .
: 1) , 2) , 3) , 4) , 5) , 6) , 7) , 8) , 9) , 10) , 11) 12) , 13) , 14) , 15) , 16) , 17) , 18) , 19) , 20) , 21) , 22) , 23) , 24) , 25) , 26) , 27) , 28) , 29) ,
30) , 31) , 32) -, 33) , 34) , 35) , 36) -, 37) , 38) , 39) , 40) , 41) , 42) ,
43) , 44) , 45) , 46) , 47) ,
48) , 49) , 50) , 51) , 52) , 53) , 54) , 55) , 56) , 57) , 58) , 59) , 60) , 61) ,
62) , 63) , 64) , 65) , 66) ,
67) , 68) , 69) , 70) , 71) , 72) , 73) , 74) , 75) , 76) , 77) , 78) , 79) -,
80) , 81) , 82) , 83) , 84) 85) , 86) , 87) , 88) , 89) ,
90) , 91 , 92) , 93) ,
94) , 95) , 96) , 97) , 98) , 99) , 100) , 101) , 102) , 103) ,
104) , 105) , 106) , 107) , 108) , 109)

..

92


( 358)

109- , :
1) , 2) , 3) -, 4) -, 5) ,
6) , 7) -, 8) -, 9) , 10) , 11) -, 12) -, 13) , 14) -, 15) -, 16) -, 17) -, 18) -, 19) , 20) , 21) , 22) , 23) , 24) , 25) , 26) -, 27) -,
28) -, 29) -, 30) - , 31) , 32) --, 33) , 34) -, 35) , 36) -, 37) , 38) , 39) , 40) , 41) , 42) -, 43) -, 44) , 45) , 46) -, 47) , 48) ,
49) , 50) -, 51) -, 52) -,
53) -, 54) , 55) , 56) , 57) , 58) --, 59) , 60) -, 61) -, 62) , 63) , 64) , 65) , 66) , 67) -, 68) -, 69) , 70) , 71) -, 72) -, 73) -, 74) , 75) -, 76) -, 77) -, 78) , 79) -, 80) -, 81) , 82) , 83) , 84) , 85) , 86) -, 87) , 88) -, 89) -, 90) -,
91) -, 92) , 93) , 94) , 95) , 96) -, 97) , 98) -, 99) , 100) , 101) , 102) -, 103) -,
104) -, 105) , 106) , 107) -, 108) , 109) .
: , . XX, ( .
, 15- 1825 . 358. . ). , 1900,
.42-43.
..

93

2.


XVIII .

()

()

()

..

94

( )

( )

()

( )

()

..

95

..

96

:
: : , ,
,
: : : [ . .


. , 1873].
..

97

2, .
: .
, . II, 1601-1650 ., . ... , 1959, . 368-369.
..

98

2, .
: .
, . II, 1601-1650 ., . ... , 1959, . 368-369.
..

99

2.

- .

1
2
3
4

6
7
8

()

()

10
11
12
13

14

55

357

840
159
90
31
98
34
12
16
12

4.619
988
541
228
652
232
68
82
75

24

158

13

72

10
57

65
308

15

631

3.484

17

124

565

16 -
18

19

20 ()

21 ()

311
160

1.754
565

200

1.100*

149

940

164

959

: . . ., 1852. .535-537.
Bournoutian G.A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828, Mazda
Publishers in association with Bibliotheca Persica, Costa Mesa. California and
New York, 1992, p. 231.
* ..
..

100

-
-
. XVIII , , ,
.
.
XVIII ,
, , ,
( .)
[155, 11]. 1782
, ,
, , , , [37, 215-216].
.
*.
.
, , , ,
. .
,

* , ., ,

,
, .
: () - , () - , () - , () - ,
() - , - () - . [.: 95, 738-746].
, ,
.
..

103

[.: 95, 738-740; 71, IV, 278].


34.185
* , 11.500 [71, IV, 280].
,
( ),
[71, IV, 278], ,
[95, 741].
18.400 [71, IV, 280].

. ,
[95, 743; 71, IV, 278-279].
2100 [71, IV, 280].
. [95, 745]. ,
. .
[95, 741-742].
12
24 [71, IV, 280; .: 6, 7
].
. .,
, [95, 753].
. -

* 1 28 4 ( 1 - 16 ).

..

104

.
. ,
,

XIX [.: 8, 9
].
, .
, [.:
95, 747; 71, IV, 281-282].
,
[.: 95, 745-746]. ,

. 1782

7000 2 , ,
, ( ), , , . 1784 II
[214, 41-42]. , , ,
.

, , , ,
.
( )
( ).
, .
..

105

, , ,
, .
, (300 ) 100 .
300 . . .
[141, 235; 214, 43].
,
, ,
[141, 228-229; 214, 43].
XVIII ,
, ,
.
,
.
, , ,
, , , , [.: 95, 523-525].
[.: 10 ].
- .
, - ,
.
.

.
[.: 95, 519-523].
. ,
, ,
;
, , ,
. , ,
, , ,
..

106

, , , , ,
[66, 153]. , , ,
, , , , ,
, , - .
300 .
, , ,
[71, IV, 284; 214, 46].

.
,
. ,
. ,
,
, , , , , , ,
, , .. [.: 71, IV, 282283]. . ,
* [.: 95, 851-853].
, .

. , .
[.:
95, 862].
, , .
(**).
,
,
[71, IV, 259-266; 95, 859-860].

* . ,
. ,
,
.
** , ,
.
..

107

. , ,
[95, 857-858].
. ,

, , ,
. [.: 95, 856, 858-859, 861-862].

.
()* [.: 10 ],
,
. ,
, [42, 72; 214, 43-44]. .
, -
, 50
( .) [95, 824; .: 9].


. .,

14.000 [.: 95, 827]. ( .)
,
.
, [71, IV, 268-269].

* () , [7,
148]. - .
, .
. ,
, . - .
: , ().
(Avern),
. ()
[60, 16; 71, IV, 267-268; 95, 283, 284, 824 . ]. ..
[214, 43]. ,
, , 30 50 , 8 [71, IV,
268].
..

108

, ,

.
.

, . XVII

.
, .
,
: , ,
.* ,
,
[104, 7-8].
, ()
,
. ,

, , , [.: 1, 2, 3,
4, 5, 8, 9 ].
, ,
. ,
, ,
, , .

,
[104, 7-8].
,
, , [214, 46].
XVII

* : - (), (), () [104, 7],


[.: . . , 1939,
.16]. , ,
, , ,
.
..

109

..
. ,
: , ,
, , , [223, 141-156].
,
,
.
.
, ,
[104, 7].
XVII ,
XVIII . 1829-1832
, : 1.
; 2.
; 3.
; 4.
( 161
); 5. (
) [.: 95, 718-721].
. ,
, .

[71, IV, 285; 95, 883-884].
, ,
.
, , [.:
1, 2, 3; 5 ]. , , 851
[.: 1, 2, 3 ].

[.: 4
].
-
.
..

110

, .*
, ,
(1501-1736), ,
, [95,
851, 888-891]. XVII-XVIII
.
. ,
,
[.: 95, 888-889; .: 5 ].

.
.
, 25 , 340 , 85 1
[.: 71, IV, 283-284].
, , , , ,
,
, [.: 71, IV, 283-284].
.
,
, .
5 :
() () , ,
, , .
.
. , .
,
[171, 14].

* , 1825 ,

.
1000
[.: 58, 60].
..

111

, ,
XVIII , , ,
. , ,
,
. [.: 95, 989-990; 160, . 1, .
102].
(). . ,
.
[.: 95, 926-928].

: 1) , ; ,
, , ,
; ; 2) ,
1/10
; 3) 1/10 ,
[.: 51, 107, 174, 287; 174, 222248].
:
.
. .
[.: 160, .
1, .122].
, XVII-XVIII
22 .

, [174, 234].
. XVIII , ,

.
.

..

112

[.: 95, 928-929; 160, .


1, . 124].
XVIII
. ,
, ( )
, .
, ,
.

[174, 218-219].
. ,
,
. ,
, ,
, , , ,
, , ..
.

, ,
. 1441 ,

,
() , ,
.
,
, ,
,
[115, 29]. , ,

. 1443 , ,

, ,
.
..

113

,
,
,
[.: 51; 72; 73]. XVII ,
,
, .
XVIII
190 ( 375 ), 103
. ,
, , [115, 29].
1763 ,
[51, 208].
, , 7 , , , , , , , , *.
[139, 3].
, , XVII ,

, . , 1797
,
- ,
-
. 24
. -. ,

.
, , ,

* , 1443
, , ,
, ,
[(.: 2, 1].
..

114

.
(
). .
[214, 51].

, . ,
.
.
[173, 72; 115, 28].
., 8 . ,
, [.: 95, 967-980].
.

. ,
.
, .
, (
).
: , [95, 967; 115,
30-31]. c XVII
-,
[174, 311].
1828
. ,
1939 ..,
,
[141, .: 174, 313-314].
,
(), , , , ,
, .
,
:
- .
, .
..

115

(). ,
, ().
( - .) , [174, 266]. ,
, .
, , 3,5 ,
. , , 1,5 (), , [115,
37].
. , .
. , ,
[115, 38].
, , , , , . [115, 38].
,
, , ( , , ). .
, (, ), [174, 281].

72 [95, 978].

. ,
, , .
, , .
..

116

, ,
,
. 22 1828
,
458 17 1828 , , .
[214, 54].
29 1828
,
[214, 54].
, ,
, -
.
:
, .
., ,
, 680 [95,
975].
:
( ).
, , . ,

. ,
..

117

,
[174, 278-279].
.,
() , , [53, 183].
, .
. ,
.
, ,
, .
,
.
, , , , - , .
.

..

118

1.

( )

-
( )

(

)

7
8
9

, ,

.


.
, ,


( )

( )

,
,
,


( )

:
1. ..
. ., 1852 .877-878.
2. , .I, , 1881, (, ).
3. Bournoutian G.A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828, Mazda Publishers in
association with Bibliotheca Persica. Costa Mesa, California and New York, 1992, p.207.
..

119

2.

, *

2
4
5
6

252
543
32
4

18

851

:
1. .IV. ., 1836, .290-291.
2. ..
. ., 1852, .469, 881.
3. Bournoutian G.A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828, Mazda Publishers
in association with Bibliotheca Persica. Costa Mesa, California and New York, 1992, p.204.

* . ,
. ,
[.: 215, 34].
..

120

3.

, *

1
2
3
4
5
6
7

,
. 78
, 24 .

,
. 28 .

74 .

38 .

74 .


. . 74 .

40 .
:

:
1. .IV. ., 1836, .290-291.
2. ..
. ., 1852, .468-469, 878-880.
3. Bournoutian G.A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828, Mazda
Publishers in association with Bibliotheca Persica. Costa Mesa, California and New York,
1992, p.207.

* . , ,
, :
- , ;
- ,
, , -;
- ,
.
..

121

4.

100 **

5 ***

4 50

****

89

640 7 17/89


, , ,
, ,

,
,
10 *****

12

(
)

,
121/2

( ).

..

122

24

:
1. ( .). .IV. ., 1836, .286-288.
2. ..
. ., 1852, .886-888.
3. , : ,1938: [ . , 1938].

* 28 (1 16 ) , 4 .
** 4500 .
*** 139 . (
). 24 () 9- [.: liyev F.
XVIII srin I yarsnda Azrbaycanda ticart. Bak, 1964, c. 53]. XVII
[104, 114].
. 1 139 , 50 6, 95 [.:
. . , 1939, . 144].
**** 5 .
***** 3 .
..

123

5.

10 500

,
1- 4, 2- 2, 3-

1

4 7

10

11

13

10

12

14

20

35


.

,


1- 2
, 2- 1,5

6 ,

3- 1

50
,


1 34

,
16 8

10

:
1. ( .). . IV. ., 1836, .287-288.
2. ..
. ., 1852, .888-890.
* .

..

124

6.

,
11.500

()

34.185

,
,
,

18.400

50 100

2100

50

,

12, 5

1 ,
1

60

..

125

1 ,
4

24


12

1 ,
4

:
1. ( .). .IV. ., 1836, .278-280.
2. ..
. ., 1852, .739-741,745-746.

..

126

7.

( )

34.185

11.500

830.000

3.200

18.400

40

24

12

60

2.100

:
1. ( .). .IV. ., 1836, .280-281.

..

127

8.

1.473

1.233

199

38

259
54

172
36

76

15????

2.608 34

2.9823

390

150

68

50

320

80
-

115
19

50

284

375

110

95

96

21

10

76

20

80

16

50

60

62

78

34

160

279

245

:
1. ..
. ., 1852, .747.

..

128

9.

, ,
, ,
, ,

40

1
4

110
120
132

46
107
46 34

5000

:
1. ( .). .IV. ., 1836, .281-282.

..

129

10.

20 ;

100

290

400

:
1. ( .). .IV. ., 1836, .282-283.

..

130

1.
, (XIV )
: www.armeniapedia.org/index.php.title=/Rediscov

2.
,
: .. V-XVII .
., 1950, . 105

..

131

3.
,
: ., ., . . ., 1968, .69

4.
. 1905

: . Fire and Sword in the Caucasus. London, 1906, p.220


..

132

5.
.

: ., ., . . ., 1968, .68

6.

: ., ., . . ., 1968, .68
..

133

7.
*

: ., ., . . ., 1968, .66
* -

..

134

8.
*.

: ., ., . . ., 1968, .67
* -

9.
*. .

: ., ., . . ., 1968, .67

* - .

..

135

10.

. (XIX )

,
, XVIII ,
-
.
-
.
,
, .. ,
, ,
,
,
[149, 327]. .. ,
- * [40, 25-26].
,
,
[40, 17].

** [95, 351-353;
149, 327; 71, V, 253; .: 3, 4 ].
, 61-64
41-39 ,
, ,
, , , ,
,
, ,
. ,

* , ,
- [71, I, 294].
** , ,
[.: 1, 2, 3].
..

141

11.000 . * [.: 71, IV, 253;


106, 34].
-
, , ,
, , ,
.
- . ,
-, ,
, - [.:
12 ]. , , , , ,
,
. ,
,
** [95, 351-352; 214, 31-32].
(1762***-1783)

[214, 31-32]. ..,
, , 1779
, ,
.

* [.: 71, IV, 253].


** , , ,
- - ,
, .
[.: 2,
4]. ..
, , ,
,
. : (), () . [214, 3132 .].
*** ,
, 1759-1760 .
..

142


[105, 178; 214, 32].
1795
.
,
[149, 65]. , 1796 ,
.
.

- , .
1797 ,
,
,
[149, 207; 214; 33].

. ,
.
1801 .
1805
.
-

- , , , , , [.:
3 ].
,
,
,
() . ,
, . 28 [95, 463-464; .:
5, 6, 7, 8, 11 ]. , ,
..

143

(
, ) [.: 2, 4 ].
.
1583
,
, , XVIII
.
.

,
. :
.
[71, IV, 290; 200, 41].
1813 :
, -
;
( .),
;
. , ;

, ,
[49, 8].
,
, *.
(
- ) [.: 3, 4
].
800 .
[71, IV, 290].

* , [.:
2, 1, 2].
..

144


() - mhll:
(ski hr), - ,

. ,
[95, 464; 200, 46;
.: 3, 9, 10, 14 ].
,
.
.

(Xan ba) [95, 464-465; 200, 46].
- ,
.
, [95, 465; 214, 40;
200, 47].

[200, 47].
,
XVI ,
[9, 169].
XIX ,
. . :
, . ,
, .
, , , ,
: ,
,
, ,
.
, ,
..

145


[154, 40-42].
, 1836 ., , , 1736
, 5 , 8 , 5 *, 6 , 1670
, 9 , 1470 ,
40 , 6 [71, IV, 291].
, . 1730
. , , 792 , 622
, 322 [95, 468].

.
,
. .,
(
.) 1810 [95, 255]. ,
,
, .
6 ,
4 .
4 . ,
700 , 1 , 33 , 16
, 1 , 4 , 1
.
, , ,
, ,
[71, IV, 291-292].
,
.
[59, 28].

[35,
564].

*
, .
..

146

,
[.: 95, 442-446; 50, 31].
, . ,
, . ,
, .
, .
, . ,
, ,
.
.

12 .
3 , ,
15 [200, 33].
,
.
.
[.:
1 ].
. ,
, ,
- . XVIII

.

[214, 33]. ,
XIX ,
:
[95, 442]. . 48 ,
, , 26
[.: 95, 509-510, 543-544].
, . ,
22 [200, 38].
..

147

XVIII
XIX . .
33 , ,
7- [.: 95, 510, 547-548].
. ,
26 [200, 35].
- .
,
, (), , . ,
[214, 34].
* [95, 442-443].

,
, , ,
. . 95 , 43 [.: 95, 442,
510-511, 547-555]. ., ,
52 . [200, 35].

, ,
- ,
.

* : ,
, basmaq (, ),
. ,
[171, 50]. ,
.
[95, 537]. ,
1918 , 1915-1918
[.: 110, 162, 169-170].
..

148

[95, 442-443]. . 54
, . 33
[95, 511-512, 555-556]. .
21
[200, 35].
. , --

, -

, , -
.

[95, 443]. .
61 , 11

[95, 512, 555-563]. ., 50 .


[200, 35].

. , -

,
. - ,
- , ,

. .,

,
, 78 , 28
[95, 443, 512-513, 563-567].
.

. .
49 [200, 35].

. 50 [.:

95, 563-567].
-

..

149

. -
, . - , - , .
, , .
8 , 26 , 54 [95, 443, 513, 571574].
. [200,
35-36].
*.

. , ,
.
, , , . .
14 , ,
5 [95, 444, 513, 575-576].
. , ,
, 9 .
[200, 36].
-
.
, , - , - . .
47- , 27 -

* - . ,
, .
. XVII
[34, 90, 193, 485 .].
..

150

[95, 444, 513-514, 575-576]. .


20-
. ,
, [200,
36].
[.: 10].
- *,
,

. -
, , - ,
- [95, 444]. ,
(), 20 . 11 , 9 .
[95, 575-580; 200,
36].
. .
, .
, ,
, ,
. , , 1810
, ,
.
[95, 255]. , -

* -
. .
[.: 200, 36]. ,
, axsaq, . , . . ,
Saki, Sak talas, A Sakl, r Sak . ,
. ,
, .
..

151

- , 30 . 8 . ,
[95, 444, 514,
579-584].
() .
- , , ,
, -
.
, .
49 . 9 [95, 445, 514,
583-588]. , ,
-, . .,
[200, 37].
, , - (.: 1, 3 ).
* . ,
, ,
- ,
. -. , - , , . .
61 , ,
22 [95, 445, 514-515, 587-591].

*, , - .
.
, , [.: 171, 1].
.
-. ,
[.: 110, 96-97].
..

152

, ,
, . 39 .
[200, 37].
. ,
, .
, * .
,
, , , . . 53
, 16 [95, 445, 515-516, 591-596].
, ,
. , 37 ,
.
[200, 37].
**. - .

( .).

, - ,
, , ,
.
,

* XIX [.:
95, 445].
** . 1918 ,
, ,
( 1930 ).
..

153

, , . .
126 , ,
67 , . 59 [95, 446, 515-517,
595-600]. ,
, * [200, 37].

. . ,
, ,
, .

. , ,

[50, 81; 214, 35].

. ,
.
. ,
[50, 82; 214, 35-36].
, II
, .
., XIX 831
310 ,
[95, 510-517].

,
. ,
.
.

* ., , (), ,
1829 , [200, 37-38].
..

154

,
.
.

. , ,
,
. ,
, .
[50, 82].

,
.
.
,
[.: 13 ].
, , .
.
, ,
.
.
,
. ,
, .
, [95,
451].
.

. .
, (
), (
), (), , ,
,
*. [214, 38].

* , ..,
, ,
, , .
..

155


,
, .
, , , .
.

.
.
.
, , ,
.

.
.
,
2000 [69, 122, 127].

. ,
5000 [214, 38-39].
XVIII
.
.
, .
, , .
, ,
, .

..

156

1
2

()

4
6

10

- ()

()

12

()

14

11
13
15

..
. ., 1852, .441-446.
Bournoutian .A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828, Mazda Publishers in association with Bibliotheca Persica, Costa Mesa, California and New York, 1992. p.35-38.

*
(, , ) .
[.: 110, 292]. 1829
, ( 1850
-). 1959 .
..

157

1
2
3
1
2
3

4
5
,


()
(1679-1688).

-
,

.
1760-1768

(1759-1783).

,
.

7 ,
,

*
.
. 4 ,
. , .
..

158

10

11


[, . 1, ].

:
1. , .IV. ., 1836. .290-291.
2. ..
. ., 1852, .468, 687.
3. , .I, , 1881, ( ).

4. Lynch H.F.B., Armenia, Travels and Studies, 2 vol. 1901, .280.


5. Bournoutian G.A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828, Mazda
Publishers in association with Bibliotheca Persica, Costa Mesa, California and New York,
1992, p.205.

..

159

1 ()
2
3
4
5


()

(ski
hr)

(ski
hr)
(ski
hr)

8
( )

10 (
)

:
1. , .IV. ., 1836, .290-291.
2. ..
. ., 1852, .469.
3. Bournoutian .A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828, Mazda
Publishers in association with Bibliotheca Persica, Costa Mesa, California and New York,
1992, p.206.

* . 1836
9 .
..

160

1.
.

: Lynch H.F.B., Armenia, Travels and Studies, vol. 2, 1901, p. 213


..

161

2.
.

: . ( . .). , 1980, .318

3.

: Bournoutian .A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828,

Mazda Publishers in association with Bibliotheca Persica, Costa Mesa,


California and New York, 1992, p. 41
*
[95, 686]. ., ,
.

4.

: ., ., . . ., 1968, .66

5.

: ., ., . . ., 1968, .75

..

166

6.

. 1655

: ., ., . . ., 1968, .62

7.
,
. 1672

: ., ., . . ., 1968, .62

..

167

8.
. 1837

: ., ., . . ., 1968, .76

..

168

9.
() .

: ., ., . . ., 1968, .71

..

169

10.

: . - . ., 1969, .143

..

170

11.

: (
).
I-V, ., 1904

..

171

1. -

: ..
XIX . , 1959, .143

2.

: , .I, , 1881

3. . 1820
: Bournoutian .A. The khanate of Erevan under Qajar rule
1795-1828, Mazda Publishers in association with Bibliotheca Persica,
Costa Mesa, California and New York, 1992, p. 34

12.
(XIX )

13.

, - (1811-1893)

14.

, - (1811-1893)
..

182

4.
XVIII
: . , 2007, .34

..

183

15.
.

(XIX )

..

184

, ,
,
.
, , , ,
, - . ,
,
.
, , ,
.,
..
,
,
, XIX
[.: 35, 36, 37, 38, 39, 40
]. ,

, ,
.
.
- .,

.
,
..

187

,
[95, 901-911].
.,
.
.
, . ,
, , .
, ,
, .

200 [95, 901-911].
. ,
: -, - -.
,
. ,
, .
, , , , .

, , , , ,
.
, ( () - .) [95, 903].
.
,
.
, , , .
. ,
, , .
, ;
, , ,
..

188

- [95, 917]. ,

.
. XVIII
, ,
, , ,
.
, ,
, , , .
,

, () ,
, .
, , , . [.:
24, 25 ].
-

(
04.04.1946
). ,
, ,

,
[Nemtova M. srlrin da yadda. Bak, Elm, 1987, s.40-41].
, ,
, 12 5
[.:
1, 2 ]. 1414
,
. 50
, ,
..

189

. . , ,
, ,
,
.
,

[ .
. . .
... , 1961, .68-75].

- .
, , ,
. -
,
. , , . . , ,
,
. , . ,
. ,
, ,
, .
, [ ..
. ,
1986, . 250-251; .: 4 ]. ,
, .
..

190

.


, .

.

.
[107, 481].
[.: 27, 28 ].

,
,
.
1510-1517 ,
.
XIX , , , (790 850 ), 7 .
4,5 . 10,5 12 . -, - - . .
36-42 .

.
2450 . , 53 ,
.
,
[.: 5, 6 ].
..

191

,
, . 16721673 , ,
, 2
[10, 21-22]. , , , , [10, 21-22].
, .
,
.
XIX [.:
3 ].

. 1815-1817
, , , , , .
, 1840
,
[.: 8, 4]. .
-, ,
, , , , ,
, , ,
.

, ..

192

. , , , ,
.

(1764-1783) .

. ,
,
[Krimov Krim. Irvan srdarnn saray. Yeni fikir qzeti, 1995,
18 oktyabr, 5].
1837 , 1 . ,
- ,
.
. [.:
7, 8, 9, 10, 11 ].
.
, (: 36 35 31 25 ).
.
, ,
.
(), . ,
, .

- .
.
..

193

.
, ,
.
.
1880
,
, ,
,
. , , !
,
?!, - . [121,
571].

,
.
, , , , ,
.
,
, .
(1828 .), - . (1840 .), . (60- . XIX .),
. ( XIX .) , , ,
.

.
..

194

. ( ), , ,
[Krimov Krim. . .].

[Krimov Krim.
. .].
.
: , ,
.
. ,
[101, 216].
, ,
, , ,
, , , [101, 217; 215, 181].
.,
1827-1828 , ,
, [Krimov
Krim. . .].
50- XIX ,
( ,
), ,
. (18251875). , ,
, .
..

195

,
, , (
) . ,
( , .). 1860-70-
, , ,
,
, -
, - [ASE, VI, Bak, 1980, s.517-518; .: 12, 13
].
,
, , . , , - .
, , , .

,
. [Krimov
Krim. . .].
, ,
1918 , .
. ,
1510
. ,
, . ,
..

196

, 1918 ,
[113, 449].
,
, ,
1929 , , ,
. ,
, . , , :
Zmane ah Abbas cnntmkan,
z u kt abad mulke-cahan
[ , . 4, , 1929, .299].
. , ,
. ,
. ,
, ,
1685
[ , 4, 1929, .299].

8 . . ,
,
, , , ,
, [95, 468].
, .
(Gy mscid), - ,
.
1760-1768 .
-,
1616 , . 97,2
66 . ,
.
..

197

1988 .
, 10 , ,
.
, ( ), .
XVII-XVIII [.:
14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 ].
1725 ,
XIX , .

. . .

. , ,
,
.
, ,
1988 [113, 452; .: 23 ].
, , XIX
, , 8 ,
,
.
8 , .
, ,
. , ,
. . : 1. (); 2. ; 3. ; 4.
; 5. ; 6. ; 7.
; 8. [95, 469].
..

198


- ,
,
, , . ,
.
.
, , ,
.

.
, , , [.: 29, 30
].
, ,
.
, . , , [.: 31, 32, 33 ].

.

.
1 1827
[177, 361].

. 1924
, 461
473. . ,
.
145 261 217. - .
, . , - , ,
..

199

.
, , .
.
.
, .
, , -
.
-
.
- :
(). :
. (, - ) .
. ,
. 1825-1826
(1241- ).

.
.
, , .
. , (
.) , ( .), ,
. ,
, , [95, 716717]. ,
.

( ). , [170, 98].
, ,
.
..

200

,
.
- , , .

,
. , .
, 1543 , ,
[ .
. III , , 2001, .75; .: 26
].

. , ,
.
- .

. 1470
( - ) .
, 500
, , -, , ,
,
. , . 1988
.
.

(1694-1722). -
. ,
..

201

,
[.: 34
].
.
. , ,
, , . , ,
. ,
, , .
30-40-
.

, , ,
. ( , .4, , 1929),
, ,
(1868-1938),
. . , .

.
.
,
. 1938 , . [121, 67, 73].
.
.

..

202

, 1657
.
(2941) [121,
545].
, . , ,
.
- 1812 ,
1826 1832-1833 . 1892 .
, ,

.
, . - 1892 , ,
. , . ,
, - 1950
(), [121,
544].
, , .
. 201-
1888 .
nvh
( )
. 239-
[121, 544].
..

203

2001 245 . , ,
, ,
. ,
, .

,
, , , .

300
. . ,
..
2814.
, ,
, , ,
, , , ,
[Mdtli E. Smd Srdariniyanin 245 shiflik Irvan
mslman yurdu olmudur kitab. Tarix v onun problemlri, 2002, 2,
s.196-199].
.
.
(1470-1535)
. ,
,
XV-XVI .

..

204

(1754-1860), .
(1800-1911). ,
,
(1821-1926).
1918 , - [Sazl-szl Gy. Bak, 1999, s.13].

(1780-1860).
, .
.
XVIII , ,
. XVIII
.
.
.
, , ,
1692 .
, .

. .
.
1752 . XIX
.
, , .
. , ()
, , , , , , ,
, , , .
..

205

,
, , ,
, ,
[95, 909-910].
.., ,
:
- (.. - .), , ,
, [
. . V . , 1937,
.393].

.

. ,
1673 ,
(
.). ,
, ,
,
.
:
. (.. .)
,
,
.
, .
.

. ,

, ,
[10, 23, 28].
..

206

, XVII
.
,
.
,
. .
:
. ,
: ,
, , , [.:
Abbasov . Azrbaycan folkloru XX sr ermni mnblrind. Bak,
1977, s. 65].

150
,
(
.), , , ,
- [.: Abbasov
. Azrbaycan folkloru XX sr ermni mnblrind, s. 65].
, ,

. ,
,
( .)
.

,
, XV-XVI .
, XIX
. ,

..

207

,
. ( )
,
.
( .) ,
,
, ( .)
, ,
.
,
.
. ,
, ,
. ( .)
,
[.: Abbasov . Azrbaycan folkloru XX sr ermni
mnblrind, s. 102].
XVII ,
.
.

, , , ,
XVIII .
, :
- ,
[Yerevanl . Azri-ermni dbi laqlri. rvan, 1968, s.282].
,
- ,

, , XVII-XVIII
, XIX ,
.
., ..

208

,
, ,
. ,

,
.
,
,
.

.

..

209

"-"

2394

"-"

2845

1
2
4

"-"
"-"

2842
3055

"-"

3581

"-"

3229

6
8
9

10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"

3228
3411
3417
3443
3751
3998

1831
1617

1885

1640

4355

5954

6640

4529
6438
6998

7009

7315

7197
7316
7318

..

210

24

"-"

7351

26

"-"

7693

25
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55

"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"
"-"

7653

7694

1876

7702

1831

7667
7707

1759
1611

7709

1620 (1608)

7716

7715

1687 (1688)

7717

1695

7891

8021

1802

8099

7782
7997
8084
8338

1784
?

1810

8361

1696

8540

1799-1807

8715
8725

8397
8605

1666

1676 (1667)

8738

8764

8741
8820
8831

8967

9003

8968

1556

: Abbasov . Azrbaycan folkloru XIX sr ermni mnblrind. Bak, 1977, s.46-47.


..

211

1.

: ..
.
. . ... ., 1961, .72

..

212

2.

: .
, .3. , 2001, .175

..

213

3.
-
: . ( . .).
, 1890, . 275

..

214

4.
-
: .
. , 1986, . 311

..

215

5.
,
(XIX )

6.

: . ( . .). , 1890, .455.

..

218

7.

: . ( . .). , 1890, .309.

..

219

8.
()

: . ( . .). , 1890, . 310.

9.
()

: . ( . .). , 1890, . 310.

..

220

10.

: ., ., . . ., 1068, . 66.

11.
.

: ., I. rmenian Acts of Cultural Terrorism.


Ankara, 1997, p. 46.
..

221

12.
.
: (), . VI, .312

..

222

13.
.
: (), . VI, .313

..

223

14.
. , XVIII
, ..

..

224

15.
.

: ., ., . . ., 1968, . 64

16.

: ., ., . . ., 1968, . 64

..

225

17.

: Lynch H.F.B., Armenia, Travels and Studies,


vol. 2, 1901, p. 214

..

226

18.

: ., ., . . ., 1968, . 65

..

227

19.
- .
(XIX )

20.

(XIX )

..

228

21.
, . 1910
: http://www.baku.ru/cmm-gir-list.php?cmm_id=564&id=124124

22.
( ),

1988
: www.wikipedia.org/wiki/category: Blue-Mosgue

..

229

23.
- .
,

. 1988

..

230

24.
-.

: ., ., . .
., 1968, . 71

..

231

25.
- .
: ., ., . .
., 1968, . 70

..

232

26.
(XII )

: . .
, 2004, .192

..

233

27.
.

: ., ., . . ., 1968, . 74

..

234

28.
.

: ., ., . . ., 1968, . 89

..

235

29.

..

236

30.
*

: http://www.gudman-stroy.ru/article2/images/kover_armen.jpg
*
- .

..

237

31.
, *
: . . ., 1950, .56
*
.

..

238

32.
, *
: . . ., 1950, .61
*
.

..

239

33.

*

: . . ., 1950, .61
*
.
..

240

34.

(XVI )
: " " , 6 2000-

..

241

35.
- .* .

* ,

( )
.

..

242

36.
- .*

* ,

( )
.

..

243

37.
.*

*
( )
.

38.
.*

*
,
( ) .

39.
.*

*
( )
.

..

246

40.
.*

*
,
( ) .

..

247

, ,

. XVIII
.

, , ,
.
,
,
. ,
,
.
,
, [. : ,
].

:
I. , 1747
1783 ;
II. XVIII
;
III. XIX
( ).

, ,
- .

. 1748
(1747-1751)
..

251

, , ,
[112, 111].
1749
,
.
4-

[41, I, 237-238; 115, 52]. ,
,
.
,
II ,
* [105, 172, 187; 214, 30]. II
. ,
, .
**,
, ,
1751
. ,
, [41, I, 237-238, 387-388,
389; 115, 53].
, ,
. ,

* ,
.
. ,

.
** 1736
, , ,
. ,
, , .
, , .
, ,
, , I. ,
,
- - .
..

252

1751 II,
,
.

, - .
.

[41, I, 389-390; 115, 53].

.
1748 .
1751 ,
,
,
, . 30-
. .
II.

. *

- [41, I, 238; 115, 53-54].
,
,
.
II. ,
II .
.
200 ,
[41, I,

* , , II
, ,
[.: 123, 200-201].
..

253

238; 112, 111-112]. ,


II [220, 42; 112, 111-112].

, II
. .. ,
II 1752 [214, 30].
, II 1752
,
,
. ,
, , ,
.
, II .
,
, .
, , ,
, ,
,
II.
, .
II
.
[41, I, 238-239; 390-391; 115, 57-58].
II, , ,

.
(1755-1759)
(1759-1783)
- .
1759 ..

254

II [166,
129]. II , 17621765, 1778-1789 [214, 31]. , II
.
, , - [166, 205],
.

, , II.
[115, 60].
.
1770 II
[166, 42].

,
, ,
. 23 1775 (,
- .)
.
[191,
107; 125, 38].
. ,
- , ,
. III (1757-1774)

[14; 20, 57; 124, 159].
, II

. , ,
..

255

1776 , ,
II
[20, 67].
-

[166, 205]. 1779 II
12- ( 5
)
.

- ,
. II

[41, II, 73-74; 115, 60].
1779
,
. II,
,
. .
1779 II 20-
[53, 22; 159, 112].
, ,
.
II
[214, 68-69].
.* -

* .. ,
II 1780 [.: 41, II, 75].
II .
. ,
1781 [.: 214, 71, 72, 73].
..

256

.
: -,
..,
[214, 73].
, *,

- II.
, II, ,
[214, 72].


**
[214, 72].
.
1781 II
.
, ,
[214, 72]. , 1781
-
. II,
300 ,
[41, II, 75; 115, 63; 214, 73].
,
, .

* 1781 , ,
.

[115, 62].
** II ,
. ,
,
. II
, [.: 214, 72].
..

257

1782 II
II (1762-1796) -
. ,

,
[166, 167].
,
.
3 1783 . .,
II ( .)
( .)

[214, 82].
, ,
,
.
,
,
. 24 (4 )
1783
[41, II, . 11; 166, 168-171].


. ,
, , .
,

.
..

258


, ,
, ,
.


.*
, II, ,

, .

[166,
205].

. , ,

,
, ,
, ,


[20, 85; 21, 66; 125, 55].

, ,

*
, .
,
, ,
, . ,
, , I,
, , ,
- . ,
, II [.: 126].
..

259

, ,

. ,
[125, 54].
II

. *, 1782 ,

, [37, . 132,
.215-217; 126, 153]. 1783

.
1783 ..-

,
II -

. ,

[37, . 170, .265-266],

.
XVIII
, II

, , , . II
[125, 55].

, .
,
,
. ,
, .

* ( , )
.. .
[.: 37, . 132, .215-217; 126, 153].
..

260

.
, , , [81,
.360]. ,
, ,
[81, . 331].

, , ,
,
[81, .
366, .209].


,
II.
, , ,
,
.
, ,

[81, . 331, .54-55].
.
,
.
(
.) [159,
113].
, ,
II.

[1, 17; 125, 55].
..

261

,
.
,
.
,

[.: 125, 89].
9 1783 .*

, , 15-

[37, 267; 159, 114].

. II,
,
. ,
,

. , -

[115, 69-70]. , ,
,
.

II

, , -

. 1783 , , -

* .
, [115,
69]. , [.: 37,
274; 214, 81]. ,
[.: 37, 274; 159, 268].
..

262

[20, 62; 21, 87; 125, 54-55], -

, II
[20,
72-74; 125, 55].

, ,
, 1783 .
, .
, 35
[20, 88; 125, 55].

, -

.
.. 9 1784 , , ,

, ;


, -


. . .. -


[1, 17; 125, 56]. ,

1784 -


..

263

. , , 200

[115, 73-74].
II ., , ,
.. 16 1784 ,

.
, II, ,
[78, VII, .173; 214, 83].


. ,
[166, 203; 115, 74].
II [20, 84, 85, 296;
124, 189] .
. 26 1784
* [214,
84]. , .,
. ,
( II .)
[1, 110; 125, 56].
. 2 1784 , .
II .
[78,

* ,
[.: 115, 49-53; 214, 84-85].
..

264

VII, .245; 214, 87]. - .




. ,
II [214, 86-87].
,
, *.
II ,
.
1784 .**
12-
[166, 205; 215, 74].
,
[125, 56-57].
, . 1784
,
II, ,
[1, 15; 125, 56].
- .
12- ,

* ,
. II, ,
. , ,
[.: 214, 87].
** : 1) 7 1784

[.: 159, 266-267]; 2) 1784
, - [.:
166, 205].
..

265

(1784-1805) [115, 71; 124; 191].


I (1774-1789) .
, ,
(),
II.
. [81, .1/194, . 336, VIII, .54-55;
.: 166, 206; 124, 192].

- .
II . ..,
, II.
[126, 206; 115, 75].
, . ,
II ,
. ,
, ,
II [20, 93;
.: 125, 57]. , ,
,

[20, 32; 125, 57].
1784
60 .
,
.

[81, .
1/194, . 350, II, .4; .: 115, 75].
..

266



.
.
25 1785 ,
, ,
,
.
,
[.: 214, 115].

,

.
., .
, ,
, ,
.

[159, 134-135].
,
II . 1785

- ,
*.
II [214, 135].


. 1787 II
., , -

* - ( )
[.: 24, . 482, .144, .41481; .148, .41929].
, .
..

267


[78; .: 159, 182].
. , 1787
, ,

.
, () ,
, ,
.
,
[79, .4252, .126].
,
.. ,

[79, .4252, .126].
8 1787 .
., , ,


. ,

.
,
,
-
[81, .1/194, . 416, I, .354; 115, 77-78].
- 1787-1791 II,
,
. 22 1787
,
,
. , II
..

268


[20, 122; .: 125, 82-83].
, 26 1787

.
.
[19, b. 9, 6,
71; 125, 83]. ,
,
- ( .)
[11; 15, 215; 20, 123, 324; 124, 222].
,

.
90- XVIII . .

-
.
I .

,
, .

. 1795
.

.
1789-1790

,
[12; 124, 229].
..

269


, , ,
. ,
,
,
. ,
,
, ,
[20, . 43, 134-135; .: 124, 229].

. , 1791 , ,
, , ,

. ,
. ,
.

,
. , , ,
,
.
, [16; 124, 230].

,
, 15 1795 . ,
,
20-30 .
, ..

270

,
[20, . 46, .145-146, 339-340; 124, 236].

,
,
.

20-
. .
35 , , , .
8 80 .
, , ,
[115, 7981].
1795
33
, .
, [9, 260-261].
,
, , . ,
. II . , , 30 ..
.
.
,
.
II 1796 ..

271

I.
.
,
.
5- ,
, [24, .80-81].
, , , ,
[24, .80-81].

.
.
-
,
. , II
[80, . 628-631, .19].
1797
. . .
, ,
[9, 261-262].


, -
, .
* [41, II, 428; 95, 164].
[41, II, 426; 95, 164; 200,
9].

* .., [.: 41, II, 431].


..

272

[41, II, 431; 214, 59]. .


:

. ,
,
[200, 9].
4 1797
(1797-1834).

, - ,
,
[115, 85].
. ,
.
,
.
40 .
. ,
,
[115, 85-86].
I
.
, .
.

.., .
.. , ,
..
(
!!! .).
..

273

.. ,
, [25,
.1031, .705].
1802 ,
. ,
, . .
, . , ,
. , - [41, II,
513-514].
23 1802 ,
,
.
. ,
, ,

[41, II, 514-516].
1802 ,
.
.


. 1802
[41, II, 516-517].
..

274

, ,
[162, 44]. , , . ,
- , - .
.

..

275

1.

, . 461

..

276

2.

, . 473

..

277

1.

2.
,

:
Bournoutian .A. The khanate of Erevan under Qajar rule 1795-1828,
Mazda Publishers in association with Bibliotheca Persica,
Costa Mesa. California and New York, 1992, p. 56

3.
. .
: (
).
I-V, ., 1904, .77-78

4.

: (
). 1847 .
..

284

, ,

.
,
, ,
, .
, XIX ,
,
.
, ,

.
- 1804-1813 ,
,
.
.


.
,
,
-
,
.
XIX
.
(- )
.
I (1801-1825) 16 1801
, [178, 25],
,
, , [150, 372; 132, 28].
..

287

,
,
[25, . 801, 802, .598-599; 132, 28; 41, II, 448].

,
.
,
,
-
,
.
,
,
.
. 600

[150, 402; 132, 28].
..,
.

[150, 402-403; 132,
28-29]. .. ,
, 30
[25, . 799, .598; 132, 29].

,
[25, . 800, .598]. ,
, ..
,
,
..

288

[25, . 801, .598-599]. ,



.
,
.
, , , ,
,
[150, 404]. ,

.
,
,
.

,
. ,

,

.
I
, [178, 38; 25, .
548, .436].
,
, . ,
,
,
, - ..,
.
,

, , ,
..

289

, ,
[25,
. 838, .617-618; 115, 89]. ..,
- ,

14 . ,
, [25, . 838, 617618; 115, 89].


. , 1792
,
,
. ,

.
(12 1801
I - )

,
. -
.


. 18 1802
..
[25, . 840, .618-619;
115, 90]. 24 I
,
, ,
[115, 90].
I ,

..

290

.
:
, ..
.
17 1802
[115, 90].
, , ..
. ,

.
. ,


,
[178, 50; 115, 90-91].
1802 .. ...

.

, ,
. 1803

.

(
.) [26,
. 1214, .609]. ,
. ,
, [148, 120; 188,
19].
..

291


,
.


. ,
: ,
,
, - [26, . 1215,
.609-610].
.
[26, . 1215, .610; 148, 121].
, 12 1803 I ,


.
,
, - .
6- ,
,
.
,
[26, . 1216, .610; 132,
46]. ,

* [26, . 1216, .610].
- (-
1803 ), (3 1804 )

* .. I 12 1803 ,
4 100
. , , ,
, ,
[26, .1216, .610; 148, 121].
..

292

..
.
,
[9, 265].
.
10 1804 ,

, .
, ,
,
. , ,
,
,

, 80
(
, - ). ,
,
,
.
, ,
. [26, . 1224, . 613 . 1227,
. 614; 115, 92].

.
.
. ,
.. .
1804 , ..,

,
[74, 258].
..

293


,
,
[67,
95, 97; 56, 159; 132, 47]. ,

, .
, , :
(),
; ,

,
[26, . 1224, .613].
, .
, , [178, 136]. , .
.
, .
,
.
,
, ,
. , , , ..

294

, , 500 [26, . 124, .611614; 115, 93, 94]. ,


,
[178, 143-144]. ,
,

[.: 1, 2].
,
,
. .. ..
,

[178, 129; 172, 20].
1804
. ,

,
, ,
- ,
, ,
[115, 95]. , , ,

. .. ,
..,
, , [67, 79-82]. , .. ..

295

, ,
[67, 79-82].
,
,
.
,
. ,
7 ,
22 ,

[.: 148, 298; 74, 267; 115, 95-96].
,
4 100
. ,
*
,
, ,
[26, . 1216, .610]. ..,
,
,
[178, 137].
,
,
[26, . 1225, .613; 132, 47].

. ,
,
[147, 95-96].
. , , .. ,

* 3572 12 , 3
, 300 200
[178, 137].
..

296

1500 .
, ,
[177, 722; 178, 138].
, , , .
, . ,
,
, ,
[25, . 34,
.119]. , ,

, .

,* . ,
, :
[25, . 548, .436].
,
, . ..,
[178, 136].

.
, ,
, **.

* ,
[.: 178, 137].
** ., 1 1804
. 18 ,
[.: 188, 22, 25-26].
..

297

, .
1804 ..,
,
. ,
, 100 [178,
138; 148, 311; 132, 48-49]. 12
.. *
[148, 311-312; 74, 260-261].


(2 3 1804 )

10 1804
.
.
, 15
. **,
2 [26,
. 1668, .810; 74, 228, 266]. ,
, ,
24 1804
, 7000 6
[172, 21].

* 8-
, [.: 127, 30].
**
5 . ,
26 . ,
.
, .
, .
.
, , ,
[.: 74, 225-227, 261266; 148, 314-315, 320-321; 188, 38].
..

298


,
(
) , .
, ,
.
15 20 *. .
17 . 60 , , 20 . 3 ( ).
7000 [74, 267; 115, 97].
, . ,
: (
.) ,
. ,

[8, I, 68]. ,
, ,
. ,

[178, 150; 172, 21]. -


.
,
.
.
* 1 2,134 .
..

299

,
,
, [26, .
1672, .811, . 1673, .812; 148, 325].
13 173 [178, 147; 67,
100].
15- .
, ,
3 120 , 6
200 [74, 269-270].
,
.
,
. , , ,

. ,
,
[115, 97-98].

, , ,
, .
, .
, 22-26
100 ,
, 250
.
20 ,
50 , , [74,
..

300

274-275]. . ,
,
* 350 3 [148,
339; 178, 153; 132, 49]. , .

. , ,
,
. , , 50
.
. ,
.
[148, 338-339; 74, 272; 115, 101-102].
, ,
. 1
( 34 ),
[74, 272-273].


. -,
( .) [177, 372;
132, 50] **
.
, ,
. 12 ,

* , ,
[178,
150].
**
. [.: 74,
272]. - ,
, -
. .
, , -
( ,
) ( - .) [.: 74, 273-274].
..

301

,
* [54, 241; 74, 275; 132, 50]. ,
20 ,
[147, 275; 74, 275;
132, 50]. , ,
,
. , ,
,
.
,
,
[.: 26, .
1241, .618; 132, 50-51].
,
.
31 1804
, - ,
, , ,
,
.**
1
.
.
3
[26, . 1242, .619; 178, 154-155; 74, 275-276; 115, 104].

* .
, ,
15 , . ,
[.: 74, 275].
** ,
, , ,
. , ,
.
, , [.:
74, 275-276].
..

302


,
,
. ,
, 200
.
500
, [26, . 1256, .626
. 1205, . 604-605; 74, 283]. ,
, ,
,
.
,


. ,
2000
[26, . 1682, .815-816].
. ,

.
,
. . 1805

-
* [.: 26, . 1672, .572-574].

* ,
3- .

- .
. , ,
, , , ,
- [26, . 1672, .573-574].
..

303

1805 ,
,

[26, . 1256, .626; 200, 14-15; 188, 113].
1806
.

.

..,

[8, 72-73; 39, 187-188].

. , ,
[26, . 1256, .626-627].
1806
[82, 5; 74, 368-370].

,
.

.
17 1806 .
[98, 285-286; 74, 380].


[.: 27, . 792, .421].
. ,
1806
[27, . 129, .69-70; 74, 456; 95, 167; .:
1].
..

304


.
,
. 1806
.
.

.

[115, 106].

,
.
,
, .

[.: 27, . 831, . 456-460; 178, 268].
1807 -
,
. ,


.
,
,
;
,
[27, . 467, .254; 115, 107-108]. ,


[74, 462-463; 132, 90].
,
. ..

305


.
,

,
[79, .4265,
.17018; 115, 108]. ,
[75, . 168,
.60-72; 115, 108].
, ,

. ,
1808 .
, ,

, ,
, ,
, , . 1808 6 12
. ,
240 7506 [151, 209].
500
[115, 109-110].

.

,

. ,
, , ,
[26, . 1258, .627].
..

306

, ,

.

.
,
,
[.: 180, 7-30, 56-62, 85-103].
, ,
,

. 1806
, , , ,
[27, . 424, .232; 74, 456].


. , ,
, .
- [27, . 467,
.254]. ,

[27, . 436, .235].
26
. 2-
, 4
.

. 30 1808
.
[27, . 453, .243].
..

307



(3 30 1808 )

,
, , .
, [79, .4265,
.4-16; 115, 110; 178, 295-297]. 3
[27, .
450, .244].
. 4
,
, , .

*.
,

.
,
. ,
-
, [27, . 450, .244; 178, 298299; 115, 110].
,

.**
,
9 .

* ,
, , , ,
,
[27, . 443, .237].
** 7
; , ,
- ;
- , [27, . 453, .244245; 178, 296-297].
..

308

,
[27, . 453, .244-245; 178, 296-297].
17
.
.*
21 ,
[74, 473].

.
.


[27, . 458; .248-249].
.
,
. , ,
5-
. ,

- . ,
,
[27, . 453, .245].
,
. ,
**
. ,

*
, .

. , , ,
, ,
[27, . 447, .239-240].
**
, . ,
,
. ,
. .
,
, [27, . 453, .246].
..

309

40 ,

[178, 299-302; 132, 91].
. 12

,
[27, .
458, .248-249].
,
: ,
, , ,

,

[27, . 460, .249-250; 178, 301; .:
1 ]. , ,
, ,

[151, 222; 178, 301].
,

.
. , , ,
[79, .4266, .1-2; 115, 111; 178, 301].
, , , , .

5 17 1808 [27,
. 895, .509]. .
,
. ,
, 3000 [172, 26].
,
4645 [27, . 467, .253-256].
..

310

.

.
,
. ,
, 1000 , [41, III, 390]. ,
17 269
; 64 829 [27, . 467, .256].
, , ,
30
. 1
[27, . 895, .509, 510; 178, 304305].
, ,
,
. , ,
, [8, I, 75; 8, II, 55].
, ,
,
.

. ,
;
, 17 269
, 64 829 [27, . 467; 132, 92].
.,
, ,
,
[151, 224; 132, 92; 178, 304].
1000 , ,
[178, 305]. ,

..

311

.
, ,
,
;
,
[74, 473; 178, 298].
,

,
( .) [27, .
462, .250-251].
,
.
1809 , ,
,
[39, 191].

. ,
,
.
, .
20-
.
[.: 28, . 1112, . 725; .
1127, . 736; 115, 112].
1810
[178, 160].

, . ,
..

312

,
,
.
, .

- , , : , ; -
, , , [29, . 170, . 120; .: 2 ].
, [28, . 666, . 478].
- , 4 200 , 10
:
.
, , . ,
[29, . 172, .122].
1813
. , 6 ,
.
II [74,
616-617]. , , ,
,
.
..

313

27 1813 ,
,
.
, . 12
(23- ) ,
11 [29, . 879, . 736; 29, . 883, . 739-747].
, ,
(
) .
,

- . . ,
, .

..

314

1.

: ..
XIX . , 1959, c.83
..

315

2.

: ( ). I-V, ., 1904

1.
( ). 1808 .
: , . III. , 1869, . 460, .249
..

318

1, .
( ). 1808 .
: , . III. , 1869, . 460, .249
..

319

2.
- 27 1811 .
: , .V. , 1873, .170, .120

..

320

1.
(1806-1827)

: http://en.wikipedia.org/wiki/hossein_khan_sardar
( )

..

321

- (1826-1828) .
,
[95, 873-874]. ,

1500 , ()
57 [71, . I, 51]. ,
, 300
[71, . IV, 51]. , ,
, ,
,
.*
,
,
22 1812
,
-
(1804-1812). : ..,

... 1802 ,
, 1804 . ,
, , ,
,
[29, . 88, .59-60; .: 1
].
, ( , ),
, , -

*
1813 ,
.
..

325

,
, ,
. ,
, , -
. ,
,

[29, . 523, . 443-444].
XIX
.
,
.

.
, .
,
[82, 40-41; 93, 231; 177, 334].
, ,
,

. 1816 I

: ,
( .)
; , ,
, ,
[93, 12-13].
..

326

I I,
[93, 122; 175, 410-411].
,

, .
-
, .
.
, ,
, .

[30, . 1370-1371, . 892; 132, 162; 58, 40-42].
, 1826
(*) [132, 162].

.
, ,
. : 1000
; ,
1000 (
), ;

6 3000
; 5-
( , ) [59, 105]. -

* , , ,
, [30, . 1374 .].
, [60, 179; 177, 32, 36; 59, 105; 93,
97]. , , ,
[105, 191].
..

327

, *.
, ,
, , ,
, ,
, ,
, [30, . 1372, . 892; .:
2 ].
16 1826 , , ,
.
.
, .
,
.
[20, 111-112].
5-

[93, 37; 59, 104].
, , .
. ,
.
- ,
. , ,
() ,
, ,
[8, I, 81-82]. , ,

* - (Dlican)
, . ,
XIX , [.: 1
].
..

328

, . , 16 21 ,
, 92
, 2 37 , 2
25 [146, 143-144].
19 1826 - .

, ,
. 26
166
. 113 , 18
, ( 40 ) [177, 47-50]. ; , , ,
,
, , ,
[177, 50].

, .
., , ,
, [177, 52; 132, 164].
,

, ,
[152, 618-619; 132, 164].
.
, [177, 52].
..

329

14 1826
, . 1
2 3
[177, 63; 93, 84-85;
43, 261].

.
.
.

[43, 261]. . , .
1 1826 I,
,
, , , ,
. , , : , , ,
, , : 15
[55, 214; .: 3 ].
. - ,
.
, , .

.
..

330

. , 21 .
.
, , ,
, 29
[152, 686-687; 93, 87; 132, 65].

,
.
,
[93, 87-88; 132, 165].
21 1826 :
, , , ,
[93, 122].
,
, 1826 ,
. ,

.
[152, 687; 93, 159-160, 166;
132, 165].
,
, ,
. ,
.
, . ,
.
I , ,
..

331

[93, 157-166,
205-208].
,
1827 . , 400 ,
500 .
[93, 166-170].
I, , . 1827
.. (1827-1831) [93, 226,
228-229; 177, 283; 172, 38-39]. , ,
.
26 1827
.
[32, . 214, . 258-260; 177, 287; 93,
222-223, 229-230, 233; 137, 12; 132, 166]. 11
, 40 .
. ,
,
[93, 231]. 13
- ,
, -
..

332

*. ,
[32, . 214, .
258-259].


(16-17 1827 )

, 16
.
22 .
3000 .
( .) [59, 28].
,
16 5 4 .
.**
, ,
. ,
, ,
.
( .) , ,

[177, 304-305]. ,
16 17
.

* .
, .

, .
[.: 177, 287-288; 175, .IV, 409]. ,
.
1828 ,
[32, . 214, . 258-259].
** , ,
1000 10
. , [.:
93, 243].
..

333

.
, ,
.

17
[93, 243-244; 177, 305].
, ,
.
[93, 245]. , 23
, ,
. 10 [177,
306]. ,

.


(27 23 1827 )

,
,
.
. ,
5 . 26
[59, 28].
, . ,
400
.
,
..

334

,
[93, 233].
,
[8, II, 84].
, ,
23
.
- . 24 27
, -,
.* 27

[93, 256-258; 177, 308-310]. ,
.
** (
.).
, , ,
, ,
, .
, .
29 30 ,

* 500 , ,
.
,
- .
. 25 , ,
( ).
,
. . ,
, [.: 93, 256257; 177, 308-309].
** .
[177, 309-311], [177, 514].
. [93, 264].

[32, 566].
..

335

,
, .

[177, 309-312].
30 200

, [93, 258]. 1
;
,
.
, [93, 260]. 7
4
. 8 1200
, , .
, .
.
,
. ,
. ,
, ,
300 . 54
. ,
.
. .
, ,
,
5 [93,
261-262].

.

. 12
..

336



. 7
*,
I. 1000
[177, 323-324].
, ,
.
8 , -

. , 1000 () 500 ,

18 -

.
:

, ,

,
.

,
. 2
[93, 262-263].
,
,

, 1804

1808 , [93, 263-264].

* 1826 ,
( .). 24 1827
, ,
[153, 62-64].
..

337

,
.
, ,
.
.
. , ,
.
: ,
, , ,
[93, 264-265].
[93, 265; 132,
167].
- 20- .
, [177, 449].

.
, .
240 ,
. ,
400 . , 26 .
, , ,
, , ..

338

, ,
.* ,
3 , ,
, . ,
10
. , ,
, [93, 265-267].
,
.
, 25 .
, ,
. , , -
.** ,
***: , , , , . ,
,
,
.
[93, 267273; 177, 332-333].
19 . 21
, -

* , .
[93, 266].
** 3200 1200
16- . 4800 ,
800 3000 , 26- [93,
269-270].
*** , ,
,
[.: 93, 273].
..

339

[93, 273; 132, 167]. ,


,
. .,
18
[93, 322; 132, 167].
,
. 17 - , 700 [59, 6].

., ,
,
,
,
. ,
. .,
, 21 , ,
.
,
. [177, 451].
. ,
22 23
[93, 275].
,
, 23 1827 ,
[59, 6].
..

340

.* ,
- , , ,
[177, 453-454].

.
[115, 118]. 26 . 1 ,
, [93,
275-280].
** [177, 454]. ,
, .
5 ,
, . .
. 7
, , 8 , . 13
-
[93, 282-287,
293; 132, 167]. 19 1827 . ..

* ,
, ,
.
, 23 , ,
[177, 452, 453-454].
** 4 ,
, .
, .
.
, .
.
[177, 454-455; 59, 8].
..

341


.
, 10 . [153, 76].
, , 1
.
,
35 , ,
.
, 10 * [59,
6; 177, 452-455].
17 ( 10
15- 28 [93, 301]),
.
, 7
4 , .
.
, , [93, 302-303]. .,
1166
(685 , 347 , 134 ) [146,
145; 132, 167]. . ,
700 , 300
,
. .,
3 [93, 303].
, .
, ,
,
.
, ,

* ., , ;
, - [177, 455].
..

342

, [93, 303-304].

, ,
,
[177, 481].
, ,
, , , .* ,
4-
. 4
30- . 6 . , , 17 . 24
1130 ; 200 [185,
48; 177, 457, 469-478; 137, 21; 132, 168]. .
,

(14-20 1827 )

29 1827

.
,


[64, 138]. 11

. ,
.
[32,
. 518, . 561; 177, 494].

* ,
[185, 48].
..

343

14
[59, 31]. ,
12 *,
,
. , , ,

. , 2 , 14 ,
, ,
. ,

.

, [32, . 518, . 561; 177, 494-495;
93, 315-316].
,
,
. -
. . 15
. . 16 . 18
, ,
24 .

. 20
[32, . 518, . 561; 177, 495-501; 93, 315317]. 13 ,
, ,
[177, 501-

* . ,
1810 [95, 255].
..

344

502; 32, . 518, . 561-562, 563-564]. .,


500 ,
250 . , ,
, ,

. ,
, , ..
13 ,
. , -
, - ,
,
,
[93, 318].
,
.
,
.
, ,
,
[132, 168].

.
,

(24 1 1827 )

,

.
. , ,
..

345


[177, 505]. 21
.
.
. , , ,
[93, 319]. 23

, 750
.
.

. ,
, 200 ,
.
, ,
, ,
.
,
.
, 50- , , ,
,
. ,
,
, ,
, 1808 ,
. , ,
. ,

. , , ,
, .
..

346


18- . 18-
,
, , ,
[93, 321-322].
[93, 323]. , ,
, ,
. 2
2 .
[93, 263].
,
,
.
, ,
(
) [177, 492].
24 1827
.

[93, 323; .: 1
]. ,
.
, .
,
( ),
.
.
, , .
.
.

..

347

,
40 , 1000
. . ,
,
[177, 505-511]. ,
.
- ,
.
,
, .
: -

. ,
, ,
, [84, 36; 153, 86].
,
,
. 1827 ,

,
[153, 85-86]. ,
, ,
,
[143, 164].
,
, . 27-28

[172, 44].
30
.
,
..

348

. ,
, 1
.
.
1 , ,
,
.*
,
[32, . 523, . 566]. .,
,
, [177, 512-513]. ,
, ,
, ,
. ,
, ,
,
[153, 85-86].

, . , ,
, , ,
.
,
,
. ,
, .
, .
,

* , 28 ,
[.: 177, 508].
..

349

[: 5 ]
, ,
,
.
, ,
,
[175, 415; 177, 512-513; 67, 252].
., ,
[93, 329]. ,
,
.
6 , 6
[153, 86].

, .
200-
. .
* **, ,
, ,
, .
, [32, .
523, . 564-566; 93, 328-330; 177, 514]. ,
,

* ,
(Aslanlar bas),
. ,
I.
.
, [.: 177, 516]. .
** , , 3 1827
, , ,
, [.: 32, . 523, . 566].
, ,
[177, 514; 93, 329].
..

350

. ,
.*
.,
, :
- ,
. ,
, [177,
516; .: 3 ].
,

,
. . ,
I, , . 8 , .

[177, 518-519].
, ,
.
, . 1-
, . 2- ,
[93, 330; 177, 591]. [.: 6, 7 ].

* 1402 .
. , ,
, .
, , ,
, .
,
. , .
I. ,
, ,
[.: 59, 61-62; 177, 515-516].
..

351

. ,
,
. .,
[46, 34-35; 132, 170].
2 1827 . , , ,
, , ,

, [177,
517-518].

. 10
1828
.
,
,
[76, 125-131; .: 4 ].
,
.

. , .
21 1828 , , I ,

[76, 272-273; 32, . 437, . 487;
.: 5 ]. ,

,
[163, 37].
..

352

1.
22 1812
: , .V. , 1873, . 88, .59-60

..

353

1,

..

354

2.
21 1825
: , . VI, .I. , 1874, . 1372, .892

..

355

3. I (1825-1855)
1 1826
: (1816-1827),
.II, , 1868, .214
..

356

4. ,
.
10 1828
: , . , .III, 1828, ., 1830, .125-131
..

357

4,

..

358

4,

..

359

4,

..

360

4,

..

361

4,

..

362

4,

..

363

5.
I
: , .VII, , 1878, . 437, .487

..

364

1.


(1903 )

..

365

1.
*. 1827

: .. , ,
. . III, . 3, ., 1887, .502 .
* ,
. , ,
.
[.: 95, 686-687]

..

366

2.

: , - (1811-1893)
: http://en.wikipedia.org/wiki/(Grigory_Gagarin)

..

367

3.

( 1827 )
: ..
XIX . , 1959, .115

..

368

4.

: (
).
I-V, ., 1904

..

369

5.

: http://sardari-iravani.org/FamilyHistory/familyhistory1.htm

..

370

6.
, I

( 1827 )
: http://ru.wikipedia.org/wiki/:ErevanMedal.jpg

7.
, I
(1829 )*

: . . , 1976, .352 .
* ,

..

371

.

, * ** ,

.

XVIII
.
,
, ,
.
, ,
, , ,
1441
, .***
, ,

(). , ,
.

* 10
1828 . , 15-

, , ,
, , .
** 2 1829
. , ,
, .
13- .
*** , , , , , [.: 2].
..

375

,
(,
, 2- .), XVIII
.
1783 . ,
, , , ,

,
[214, 107].
,
XVIII
..
, , . , ,
.-
., 1784 , ,
, . ( .),
[214, 109].
,
.
,
, , *,
, .
, ,

*
.
..

376

.
.
, .,
, ,
, ,
,
[46, 93].
. .
, 6 1827 * . - .
, . , , . . 4500 ,
,
,
, . ,
.
, :
, .-. ,
, (-

* ,
, 160
, ,
. 12 1989
-
. ,
, .
, , , .
1828 ,
.
..

377

.), *,
[32, . 438, . 487-491; 109, 22; .:
1 ].
, , . . ( .),
, , 12,3 13,5 [177,
335; 182, 112-113]. . :
** ( .) ,
, ;
, [177, 334335]. 27
1827 , 4500
. , 800
; 100 300
, 600
[32, . 512, . 547].
, ,
.
. ,

* ,

,
, ,
, .
, , , .
** , . .
,
,
, ,
.
..

378


. ,
, , [109, 22; 172, 72].
(20 1828 ) I
. : ,
,
,

.
(76, 272-273; .: 2 ).
, ,
[32, . 437, . 487].
, , 15 .
5 ,
.
, -, .. [32, . 438, . 487; 109, 23].

. 15- , ( .), , ,
. ,

[47, 339-341; 130, 85-86].

, ; ..

379


[76, 130; 75, 221-222; 46, 44; 4, 283].

1827
, ... .
80 [79, . 923,
. 1-16; 153, 128, 129]. .,
, ,
[153, 128].
1827 ,

* ( **),
[153, 129].
,
,
. (13 .) , , , , . 19 ,
[46, 38, 40].

*
19 1827
. (46, 40). ,
XVIII ,
, ( ) (.: 74, 649),
, ,
.
** 30 1828
, , : (46, 111).
..

380

.
.
, , ,
[153, 129]. ,
, , 15
( .), ,
. , [153, 129130]. ,
, , ,
[79, . 978, 1; 153, 129-131]. ,
, , ,
.
, 14
1828 , ,
, , ,

(
.).
, , : 1)
,
;
,

..

381

; 2) , .. ,
, , -
- , ( ,

.); 3)
,
;

; 4)
[32, . 553, . 588 . 561, . 603604; 109, 26].
26
29-
.
, 19 ,
, , :
,
, , , ,
;
6 ,
3 ; ,
, ,
, , , ;
,
, ,
, , 150 300 ; ,
, ..

382

, , ;
, , 2 5
; -
, , -
, ,
,
, , ,
,
,
, , , .. ,
,
;
, , 25 , , ,

, ; ,
, 10 . ,
[.: 46, 98107; .: 3 ].
16
,


.

, ,
.
, , , ,
..

383

, ,
;
.*

,
. ,
, , ,
,
.
, .

. , ,
,
4 6 .

.

[77, 189-191;
109, 27-28].
, ,
,
. , ,
,
,
, .
,

* ,
, 1928-1953
,
, - , ,
. ,
.
.
..

384

,
[65, 60].
.

6 ,
[32, . 586,
. 619-620].

[46, 66-67, 76-78].

: ,

, , ,
, ,
[46, 77-78].
.
, ,
,
[46, 114115]. , , ,
,
17 1828 ,

[32, . 568, . 607-608; 65, 72-73; 109, 28].
19
[32, . 568, . 607-608].
.
, ,
25 .
- .
..

385

-
.
. , ,
,
.
- [46, 105106].


24 1829 . ,
26 1828
11 .
( ),
.
. , 41-

, -
, ,
,
, [46, 48, 55, 63, 69,
115-116].*
, ,
8 .

* - , ... .,
, , , , , ,
-, XVII ( ..
. , 2005, . 601-602 .).
. , ,
.., -,
I, . . ,
. - ,
.
..

386

, -
. 7 ,

- . 9
.
.
, ,

[46, 55-56]. 9
, 4500
[32, . 592, .
624-625].
,
,

-, [46, 48].
, ,
[46,
57-58]. , ,
30 1828 : (..
.) ,
(.. .)
, ,
? ! .
,
,
.
, [46, 107-111; .: 4
].
.
- 1828
, , ,
..

387

[46, 59-60, 61-62].


, .
27 1828 , 500
-
.
. 29
[32, . 598, . 629;
109, 29].

. , 26 1828
,
,
279, 948 .

5 [79, . 978, . 19].
., 366 (1715 )
, 265 (1110 )
, 36 (182 )
[95, 636-638]. 119
, 61 ,
11 . ,
4559 (23568 ),
2137 (10652 ),
250 (1340 ).
, ,
6949 , 35560
[95, 635-642; 109, 31-32].
,
,
8249 ,
, , 40 .
14000 , 400 .
..

388

1500 ,
,
[46, 131; 109, 31].
,
, ,
. ..
,
90 [183, 180].
. ,
, ,

, , ,
, , , ,
( .), ..
. 300 -
- [153, 135136; 122, 94]. 200 ,
, ,
., [153, 141; 122, 94].
, ,
, ; , ,
; , , , ,
. [45, 93; 182, 118].
,
, . , , . ,
, ,
. ..: , , : ,
..

389

(
.), ,
[153, 135].
,
, , ..,
,
, , ,

. , ,
* [32, . 618, . 642-644; 65, 81-85;
153, 140; .: 5 ].
,
, ,
. ,

. ,
.
.
..
500 , , .
[32, . 623, . 647-648;
109, 30-31].
,
, ,
32 .
, .

* , (32, . 618, . 642-644;


65, 81-85), . , ,
, .,
. (.: 153, 140).
..

390

,

[130, 94].
,



. ,

.
,

, .


1826-1828 ,
, 12 , 14 1828
. 23
. 24 , 15
, 22 , 28- . 1829
, ,
, , [109, 33].
-


.

,
..

391

, .
[193, 826; 109,
33].
1829
, II . 2
. , , ,
, [183, 180].
. 13-
, , , 18 , , .
, , , , .
, ,
, , .
10 1829 , I, 10
[32, . 818, . 830].
18 1829
, [32, . 819, .
830-832]. ,
. 3

, , , .
..

392

[32, . 820, . 831].



.
12 [32, . 822. . 835-836].
. ,
, ().
,
. , 95
, . -
400 ,
[32, . 820, . 831]. ,
, ,
, , - ,
, . 270
[71, IV, 291; 122, 95]. .
:
,
1827 1829 . ,
, , 1828 1829
[142, 12; 122, 95].
22 1830 ,
2500 , ,
, ().
,
[32, . 821, . 833].
..

393

, ,
. ,
, . 17 ,
, .
, , , , , , , ,
[189, 386-387; 109, 37-38].
, ,
. , .
, , , . ,
80 . 15
. ,
,

, ( )
[109, 38].
, , , 3 1831 ,

, .
, , ,
- [32, . 830, . 847].
..

394

,
( , ,
, ) 14044 . 5000 7288
, , 67

*, 1050
, 1305
. 2264 2464
, ,
, 200 .
4215
[32, . 830, . 847].
,
- ,
. ,
,
84
[32, . 830, . 847].
380 14
, ,
[89, 61; 32, . 832, . 847].
90 [32, .
829, . 845; 172, 66]. , ..
100 [186, 37].
,
, , .
. -

*
.
, , ,
.
, ,
().
..

395

106
. ,
- ( .) [212, 75].
100 [212, 100]. 1832
[213, 82-111].
, 20 ( .) [211, 70].
,
, ,
, , [45, 93; .: 182, 118].
, - ,
. ,
96 [71, II,
303-304; 182, 118].
,
, , .
., 1828-1829
21666 (3682 ) ,
324 (67 ) -. - 129 , ,
, , ,
[95, 636-642;
109, 40].
,
- 1801-1805
, . 1829
, - , - ..

396

1536 (5425 ).
3148
(10575 ). 1832 1833 182
(674 ),
, - . 169 963 (71, II, 302-304; 109, 41]. .., 90
75 ,
,
, (183, 180]. . , ,
, .
, , , , ,
[200, 37-38; 145, 122].



.
, ,
21 1828 ,
. , 4 : , , . , ,
[71, IV, 270].

. ..,
, , ,
8510 [186, 33].
..

397

1834 , 2750 ,
, 1807
(.. - .), 898 - ,
40 - .
[71, IV, 291].
, 22336 ; 65300
, 29690
( .), 10350 - ,
, 24255 ,
, 1000 , .
,
[71, IV, 270-271; . 5 ].



[32, . 622, . 646 . 623, . 647].

. , 1828
, -
(.. ,
.)
[32, . 438, . 490].
1829 -
. .
, 20 ,
1852

. ., 752
521 , 179
, 52 [95, 485508). ,
..

398

359 , 310
( ,
.), 43
, 6 .

,
[95, 510-518; .: 3 ].
, 1111 (359 752 ), 831 (521
310 )
[109, 23; .: 2 3 ].
.,
,
, 23730
(17000 , 4600
, 2130 ), 118650 (
5 ) [95, 542].
,
81749 25151 *.
, ,
,

. ,
. (
10631 ),
(35560 ) (21666 ),
, [95,
639-642]. , .
,
[.: 1 ].

. ,
, ,
, -

* ., ,
, XIX ,
- - .
..

399

,
. , 1826-1828
20 * ,
55,5 ,
.

: (.. .) ,
(.. .),
.
, . ,
, ,
. 2
: (.. .)
(.. .).
, 1829 . 1829
, 1536 (5425
) 3148 (10575
) [71, II, 303; 122,
95-96].

.
2 .
, 1/3
.
64%, 66%,
98% [95, 635-638; 182, 118]. ,

.

* , ,
20% ,
XIX , .
..

400

. , ,
- ,
[45, 92].
1832 , ( .) 463 ,
98 . 65 ,
, .
, , ,
, .
, , 62 ,
, 68 ,
, 24
32 . , ,
, 64 ,
, , ,
.
15 , , 23 ,
.
12 , . ,
126 , 70
, 22 47 [95, 543-630; 182, 118119].
..,
,
, , , ,
[32, .
618, . 642].
, -
( .),
..

401

, . ,
, -
.
,
,
. .. , ,
, ,
, , [47, 341].
,
.
, ,
-
- .
[90, 159].

.
, -
. 1834 , 1000 -
( 300 )
[71, IV, 270-271]. -

(). 1839 - , , , ,
, , ,
. , 1877 -
-- (
) [70, 4].
, , ,
() [109, 42].
..

402

, - 1826-1828
- 1828-1829 ,
,
57226 (10631
) .
25151 (4428 ) ,
, .
, ,
. 81749 (16078
) . 82377 (15059
). , ,
, [95, 642;
109, 42]. , , 6949 8249
, ,
1300
[109, 32].
1840 .
,
- . , , . 1849 , ,
( .), ,
- ( .)
, .
1917 (109, 24]. .
,

, , ,
, , , ..

403

.
, .

..:
,
1828 1830
40 84 600

, ,
, , , .
200

:
( )
. ,
124 , ,
,
200
[92, 63; 109, 43].

-
1877-1878 . 90- XIX ,
, ,
,
400 . .,
, :
, , ( ),
:
, 1.300 ., ,
1.000.000
[92, 63].
..

404

, ,

XIX , .
, , , , ,
.
, 20-30- XIX ,
.


, ,
.
,
.
.

..

405

1.


(1828 )

1828 ,

7-8

9-16

22-23 ,
20-21

(
, ,
, ,
,
, ,
,
, ,
, ,
, )

20


5000

200 ,

,

..

406

13 , 9
(22

29

)

,



}



.





,


,



26

11 1828
8249

(
40
),


1500
.

300


.

,

,



:
, ,
, ,
,
,

(

:
.. . ., 1831.
. , , 1954.
..

407

1.

,
( )
1829-1832

..

408

* , 1828 .
..

409

..

410

..

411

..

412

..

413

..

414

..

415

..

416

..

417

..

418

..

419

..

420

..

421

..

422

..

423

..

424

..

425

..

426

..

427

..

428

..

429

..

430

..

431

..

432

..

433

..

434

..

435

..

436

..

437

..

438

..

439

..

440

..

441

..

442

..

443

..

444

..

445

..

446

..

447

..

448

..

449

..

450

:
1. . . ., 1852, . 543-630.
..

451

2.

(
), . 1829-1832 .

..

452

..

453

..

454

..

455

..

456

..

457

..

458

..

459

..

460

..

461

..

462

:
1. . . ., 1852, . 485-508.
..

463

3.


( ),
- 1826-1828 .
- 1828-1829 .

..

464

..

465

..

466

..

467

:
1. . . ., 1852, . 510-518.
..

468

2.


( )

2
4
5
7

10
12

589
91

999

78,0

787

4321

97,0

3,0

1043

15

756

420

74

416

1837

469

3214

11

58

897

1300
5607

2374

603

2592

231

22,0

1004

3267

400
-

1779

5892

()

276

343

935

1754

160

24,4

4832

311

14

709

75,6

145

6010

9700

2369

34

13
15

1305

4176

133

1396

3449

567

262

574

753

383

11

81

7331


5413

1807

910

28

1305

6016

90,0

3464

99,6

6510

46,0

54,0

160

100

590

3272

165

836

51,0

49,0

5051

37,0

63,0

100

1004
1782

5290

1297

7882

552

323

15

0,4

1644 10724

317

92

100

10,0

745
11

90

1014

1344

58

1852
5697

99,9

99,0
33,0
71,0
99,0

0,1

1,0

67,0
29,0
1,0

9196 49875 3498 20073 12874 69948 71,40 28,60


1344

7489

7489

10540 57364 3498 20073 14218 77437 74,07 25,93

:
. . , 1852, .543-600.
..

469

3.


1832
,
,
- ,
-

-
(-


) 1827

1828
1828

7331

2369

1715

5413

603

2360

3449

4
6

8 -
9

10

383

4176

15
-

4832

5892

1004

3267

420

416

1837

3214

58

1754

13 ()

2592

14

145

6510

11 -
12

1396

28

49875

20073

16

5607

90

8376

5359

1069
1757

3053
9680
4533
8268

1459

1342

13525

1004

1144

356

21

3535

552

231

2897

1300

11463

1043

5290

15

48

1980
1782
5428

176

10955

3263

8650

2018

6857

8557

23568

3272

8933

14254

21639 115155

:
1. . . ., 1852, .643-648.
..

470

4.


1834 ,

,
,
,

-
,
(


-

22.336
65300 29.690 10.350

1834

24.255

1000

2750
5900
1807
11
1834

898

40

:
1. , , (), .IV, .270-271, 290-291.

..

471

1.

2 1828

: , .VII. , 1878, .438, .487-491


..

472

1,

..

473

1,

..

474

1,

..

475

1,

..

476

1.

1828-1831

: . . . .
. . , 1998, . 261

..

477

2.
I (1825-1855)

: , . , .III. 1828, ., 1830, 272-273
..

478

2,

..

479

3.
, ,

: ..
. , 1831, .98-107
..

480

3,

..

481

3,

..

482

3,

..

483

3,

..

484

3,

..

485

3,

..

486

3,

..

487

3,

..

488

3,

..

489

4.
- ,

,
: ..
. , 1831, .107-111

..

490

4,

..

491

4,

..

492

4,

..

493

4,

..

494

5.
, ,
, ..
: , .VII, , 1878, .618, .642-644.

..

495

5,

..

496

5,

..

497

XIX
, , , ,
,
. ,

.
, , .
1826-1828 1828-1829
,
( , ).

.
,
.
, .
. .
, .
, , . - , ,
, .
..

580

. . ,
().
,
, . , . , ,
500
. ,
.
, 20- XIX 90 , 1 .
,
, .

. ,
-

, -

. ,
, -

. ,

- .
, , , -

,
.

..

581

,
. , , .
29 1918 ,
, ,
. , 100 , -
. , , . ,

1918
9,5 . . ,
, , , .
- , , .
, , , - .
- ,
I. , .

- .
..

582

10 1920
, - , ,
. XI - .
, .
. -
. , , ,
. ,

. -, - ,
.
. , 1922 379.984
, 450.000 . 1928 ,
, 75.904
79.208
. ,
. 1929
, 1921 ,
9 657 . .
. 1938 ,
..

583

. .
,
, ,
,
- ( ). .
.

. .
. , , , , - . ,
, 23 1947 .
. , 1948-1950
100 000 ,
, - . . 1948-1950 ,
1953 ,
, ,
,
, . , ,
. - .
..

584


- .

( ). 1946-1948 100 [158,
365]. ,
.
, , (
), ,
, ,
, , , .
, 1948-1953 , 1988 ,
.
, 1918 - , , , - ,
, - 70 , 1988 , . ,
,
, !
, - , .
26 1992 , .
..

585

, .
20
, 1
.
,
, , , , , ,
.
, , , , , - ,
,

. ,
! , !
!
,
,
- ,

..

586

- ( )
- ( )
-
-
- ,

- - ( )
-

-
-
-
-

- , ,
-
-
- -

- ( )
- ( )
-

-

-

..

588

1. , . 1795/1/.
2. , . 1795/2/.

3. , . 202, . 1, 7, . 317-321.

4. . , 1989.

5. . ( -

..., ). , 1997.

6. . (, , -

.., ....). , 1996.


7. . -- (

.), . . , 2006.

8. , . , 1989; . , 1991.

9. .. ---.

(XVI ). , 2007.

10. . ( .-

). , 1994.

11. , - , 37.

12. , - , 8488.
13. , - , 3.

14. BOA - Al Emiri III Ahmet 21756.

15. , , 9.
16. , - , 9932

17. , , XXXVIII, 115.

18. Hafz Ebru. Zubdet ut- tevarx. Fath Ktb. 4371, v. 562 b.

19. ,

. , 1992.

20. Osmanl Devleti ile Azerbaycan Trk Hanlklar Arasndak

Mnasbetlere Dair Ariv Belgeler, c.I, Ankara, 1992.

..

591

21. Osmanl Devleti ile Azerbaycan Trk Hanlklar Arasndak

Mnasbetlere Dair Ariv Belgeler, c.II. Ankara, 1993.

22. Silahsr Kemani Mustafa Aa. Revan Fethnamesi. // M.Mnir

Aktepe. 1720-1724 Osmanl-ran mnasbetleri. stanbul, 1970.


23. . . ( , .

. ..). , 1973.
24. , . , . 77/1, . 158 (1796).
25. , . I. , 1866.

26. , . II. , 1868.

27. , . III. , 1869.

28. , . IV. , 1870.


29. , .V. , 1873.

30. , . VI. .I,, 1874.

31. , . VI. .II, , 1875.


32. , .VII. , 1878.

33. , .VIII. , 1881.

34. . . ( ,

..). , 1973.

35. - XVIII

(.), .II, .I. , 1967.


36. - XVIII
(.), .III. , 1976.
37. - XVIII . 1760-1800 .
(.), .IV, .II. , 1990.
38. . 1722-1736.(.
. ..). , 1988.
39. .. -. , 1991.
40. ..
. , 1793.
..

592

41. .. 1722

1802 . ., 1869, .I-III.

42. .-

. ., 1839.

43. ( -

). . , . VI. ., 1854.

44. - , .

XVI. .6. (. .. ). ., 1883.

45. ..

.. //, .VII. , 1882-1883.

46. ..

. , 1831.

47. ..

. . , .II. , 1971.

48. . (-

.). ., 1869.

49. . 1812 1815 , .II.

( ). , 1826.

50. .. -

, . I, , , 1889.

51. . . ,

. . ., . . ... , 1958.

52. -.

/1702-1722 ../(. . . .. -. -

..). , 1989.
53. , . I. ., 1813.

54. (1766-1808). .,

1908.

..

593

55. (1816-1827), .II,


, 1868.
56. , . I. , 1900.
57. . , 1847.
58. . . XXI. , 1900.
59. , . XXII. , 1901.
60. , . XXIII. , 1902.
61. , . XXIV. , 1903.
62. , . XXVI. , 1907.
63. , . XXVII. , 1908.
64. , . XXVIII. , 1908.
65. , . XXX. , 1910.
66. . . , 1969.
67. .. ( ). ., ( ).
68. ... . , ( ). (. . .), .I. , 1910.
69. - ..
XVIII . //
. , XVIII . 1940.
70. . , 1885, . I, .I.
71. ( ), . I-IV. ., 1836.
72. , (, . ..), . I, (XV-XVII .). , 1956.
73. (, . ..). . II, (1601-1650 .). , 1959.
74. , .I, (18011813), (.. . ..). , 1972.
75. , .8.
76. , . , .III, 1828, ., 1830.
77.
(. .). , 1978.
..

594

78. , . XXIII.
79. , . .
80. , .41.
81. , . 52.
82. , .I. , 1881.
83. , .II. , 1882.
84. , .IV. , 1884.
85. , .VI. , 1888.
86. , .I, .I. , 1887.
87. , .I, .II. , 1887.
88. , .III. , 1888.
89. , , . I. , 1833.
90. , , . II. , 1838.
91. . - .
(. . . ..-). , 1957.
92. .. : . ., 1911.
93. . - .
, .II. ., 1890.
94. . - .
, .III, ., 1891.
95. ..
. .,
1852.
96. . .
(VII ). (. . .. ,
.. , .. , .. ), . 3.
. , 1983.
..

595

97. .. .
., 1898.

98. Brydges H.J. The dynasty of the Kajars, translated from original Persian manuscript. New York, Arno Press, 1973.
99. Busse H. History of Persia under Qajar rule, translated Hasane Fasai's "Farsnama-ye Naseri". New York, 1972.
100. -. i ,
. , . , (1750).
101. Lynch H.F.B. Armenia, Travels and Studies , II vol. 1901.
102. Morier J. Second Voyage en Perse, en Armenie et dans L'AsieMineure, fait de 1810 a 1816, tome second, Paris, 1818.
103. Tadhkirat al-Muluk. A Manual of Safavid Administration.
Translated and explained by V.Minorsky. London, 1943.

104. , : ,1938: [ .
. , 1938].
105. : : , ,
,
: : : [ . .

. , 1873].

..

596

106. . , 2007.
107. . , c. III. , 1999.
108. . , c. IV. , 2000.
109. , . . . . . , 1998.
110. ., ..
. , 1998.
111. . , , .
, 2008.
112. .. . , 1979.
113. (
.) , 1995.
114. ., . . , 1996.
115. ., . . , 1997.
116. .
// . . , 2007, 5, . 41-45.
117. . " " (
). , 1917 // ( .). " ".
118. . : . , 2005.
119. , . . . . . , 2005.
120. , . : . ,
2007.
121. . , , . , 2002.
122. . XIX . // ( ).
, 2008/1(3), .89-110.
..

598

123. .. -

. , 1977.
124. .. -
- . , 2002.
125. .
( ). , 2002.
126. . XVIII
. , 2007.
127. . ( - -
). ( , ,
, . ). , 1993.
128. .. ""
. , 2004.
129. . . ,1997.
130. . 1828 ( ). , 2006.
131. . (
.. .). , 2006.
132. .
(1801-1828), , 2004.
133. .. . (-,
). , 1993.

134. .. : , , . , 1989.
135. .. - . , 2003.
136. .. XVIII . ,
1975.
..

599

137. .. - .
., 1912.
138. . / XIX /. , 1900.
139. ..
XVII-XVIII . , 1940.
140. . . 1907 .
II. //
. , 2005, 1-6, .128-132.
141. .. XIX . // , .II. , 1939.
142. . . ( ), .I. .,1885.
143. .. . , 1976.
144. : - 200. , 2005.
145. . . "
(1795-1828)". //. , (, , ) , 2007, 8, . 118-127.
146. ..
(1801-1885). , 1901.
147. ..
XIX . , 1959.
148. .. 1803 1806 . ., 1866.
149. ..
, .I. (.II-III), ., 1871.
150. ..
, .IV. ., 1886.
151. ..
, .V. ., 1887.
..

600

152. ..
, . VI. ., 1888.
153. . . , 1954.
154. . (
), . 4. , 1913.
155. .. XVIII . . -
. , 1929, . IV. 8.
156. ..
XIX . , 1969.
157.
. , 2005.
158.
. , 2009.
159. .. 80- . XVIII . , 1947.
160. 20-60 . XIX , .1-2. -, 1936.
161. . . (1796 .).
. 2003.
162. . XVIII .// - 200. , 2005, .67-82.
163. .
" " XVIII- XIX . // . , 2005. 1-6, .35-48.
164. .. XV - XVIII . , 1993.
165. .. .
, 1984.
166. .. , XVIII . , 1966.
..

601

167. .. . ,
2005.
168. .., .. : .
. . , 2005.
169. .. - XVIII . , 1993.
170. ..
. , 1913.
171. ..
XVI-XVII .. , 1972.
172. .. 1801-1900 .
, 1972.
173. .. XVII-XVIII . " ", . 4.
, 1935.
174. .. XVI - XIX . ,
1949.
175. ( ), . I-V. ., 1904.
176. .. - . , 1964.
177. .. , ,
, .III, .1-4. ., 1886.
178. .. ,
.I. , 1901.
179. .. ,
.II. , 1902.
180. ( . ..). , 1978.
181. .. XVI XVII
(1590-1700). , 1981.
182. . XIX - ( ..

602

) // , (, ). , 2004,
4, .111-134.
183. .. XVI - XIX . , 1958.
184. .,
1907 . . //
., .., . . 1989, 2, .146.
185. . ( ). ., 1901.
186. .. . // - . . , 1978, 3(82)
.26-40.
187. - .. . , 1963.
188. . . , 1811.

189. .1828-1829 - . , , 17, , 1988.


190. etnkaya Nhat. Idr tarihi. stanbul, 1996.
191. Cemal Gkce. Kafkasya ve Osmanl mperatopluunun
Kafkasya syaseti. Istanbul, 1979.
192. . (1451-1590).
, 1976.
193. . . , 1964.
194. . // .
. .. , 2000.
..

603

195. Smer F. Kara Koyunlular (Balangtan Cihan- aha kadar).


c.I, Ankara, 1967.
196. .
. , 1992.

197. Atkin Muriel. Russia and Iran. 1780-1828, Menneapolis, 1980.


198. Bahramov C. Inexcusable Bitter Reusults of a Political Error.

Azerbaijan and Azerbaijanis. 2008. 5-8, p. 30-35,

199. Bahramov C. Some notes on history of genoside policy against

the Azerbaijani people. Azerbaijan and Azerbaijanis. 2005, 1-5, p.914.

200. Bournoutian G.A. The khanate of Erevan under Qajar rule

1795-1828. Mazda Publishers in association with Bibliotheca Persica.


Costa Mesa, California and New York, 1992.

201. Bournoutian G.A. The ethnic composition and the socio-eco-

nomic condition of Eastern Armenia in the first half of the nineteenth


century // Transcaucasia, Nationalism and Social change. The University of Michigan Press, 1996.

202. Hovannisian R. Armenia on the Road to Independence, 1918.

Los Angeles, 1967.

203. Lockhart L. Nadir Shah. A critical study based mainly upon

contemporary sources. London, 1938.

204. Lockhart L. The fall of the Safavi dynasty and the afghan oc-

cupation of Persia. Cambridge, Cambridge University Press, 1958.

205. Mahmudlu Y. Azerbaijan short history of statehood. Islam-

abad, 2005.

206. Mahmudov Y.M, Shukurov K. Garabagh. Real history, facts,

documents. Baku, 2005.

..

604

207. Mahmudlu Y. Azerbaijan short history of statehood. Baku,

2006.

208. Nacafli G. Attempts of Armenians to establish state on the ter-

ritory of Azerbaijan in the first quarter of the 18th century (from materials of "Peter the Great's relations with Armenian people" book after

G.A.Ezov). // " ", , 2005, 1-6,


p.49-59.

209. Nacafli T, Nacafli G. Role of Gajars in Azerbaijans political

life in the XVI - XVII centuries.// " ", , 2006, 1-4.

210. Perry J.P., Karim Khan Zand (1747-1779). Chicago and Lon-

don, The University of Chicago Press, 1979.


211. . "", -

?! , 1996 [ ].

212. (). . , 2005

[ ].

213. . -

--
(- )// , 1925. " " 43. 1988-

.)//
4717 1, 6, .82-111. [ ].

214. .. 18- , ,

1958: [ .. (17801800). , 1958].

215. : : , 1931: [

. . , 1931].

..

605

216. , . . . . -

[ ].

217. , . . . . -

[ ]

218. , . . . . -

[ ].

219. . - - . III . .,

1966.

220.

[ -

- (-) . - , , 1317].
221.

[ . -

. , 1329].

222. ::: (1801-1879): , 1959:

[ .. (1801-1879). , 1959].

223. . du chevalier Chardin , et autres

licus de Orient. . . Amsterdam, 1735, Paris 1811.

224. . - . -

, 1716.

..

606




(17471828) .



.



.


.

.

-

,

.

(1468-1478)

-

,

.
*1918-

1930
"" .
..

608

- -
, ,
.

. ,
1441- ()
.
- () 1443-
-
.

.
.
, ,
.

. . :
( .) .
(), ,
.
, , , , .
-
- ,
.
, .
() 6, 4 .
4 .
700- , 1 , 33 , 16 , 1 , 4
, 1 .
, .
,
, , , ,
, , .
- -

..

609

.
.

.
.

.
, 2- ,
1 .
- ,
.
,
(1828) (1829) ,

-
, ,
,
.
,
. ,

.
,
.
,
- .
,
,
.
, ,
-
. 1828- 21- -


.
, ,
.
..

610


.

.


.
, 1918- 29-

9,5 .
.
.
,
. -
.

.

:
,
, ,
. ,
, :
,

, .
. ,
.
. ,
.

..

611

THE IREVAN KHANATE

the Russian invasion and resettlement of Armenians in the territory


of Northern Azerbaijan

The resume

The resume

In the book offered to the readership is


spoken about one of the Azerbaijan states
having played the significant role in the history of Southern Caucasus- the Irevan
khanate (1747-1828). History of the Irevan
khanate is an integral part of the rich spiritual and material culture of Azerbaijan people created in the course of several
millennia.
In the recent past- in the beginning of
the XIX century the territory of present Armenian Republic was a part of the territory
of the Azerbaijan state Irevan khanate. Territories, on which the Irevan khanate had
been emerged, are the ancient lands of the
Azerbaijan Turks. The important historical
events and processes which had found reflections in the heroic epos of Azerbaijan
and other Turkic peoples Kitabi-Dede
Gorgud had occurred just in this region of
Azerbaijan. Oghuz khagan from which
Oghuz-Turks have taken their genealogical
origin lived just here- on the outskirt lands
of the Goycha Lake,* died and were buried
here. Many of other Oghuz-Turk warlords
lived, died and had been buried here- on
their ancestors homeland.
Up to the Russian invasion in the beginning of the XIX century overwhelming
majority of population in the Irevan khanate
was made by the Azerbaijan Turks. In the
capital of the khanate- in the ancient city of
Irevan, lived only the Azerbaijan Turks. Medieval sources also confirm belonging of
this city to Azerbaijan. Ibrahim
Rahimizadeh, being the secretary of the sultan during the Ottoman campaigns of the
XVI century wrote that Irevan is the apple
of the eyes of the Azerbaijan lands. Even
after the invasion by Russia in the beginning
* In 1930 the historical Azerbaijan name of the
Lake Goycha was renamed by Armenians to
Sevan.

..

614

of the XIX century the population of Irevan city consisted of the Azerbaijan Turks. B.Jelikhovskaya writes: In view Irevan is entirely a Tatar (Azerbaijan - editor) city.
Being the second after the Irevan city and situating on the left bank of the river
Araz Sardarabad was one of majestic medieval fortresses of Azerbaijan. In Sardarabad
fortress, except for the sardars palace and the huge garden belonging to the sardar there
were roughly 700 houses, 1 mosque, row of 33 shops, 16 mills, 4 factories on manufacture of oil, set of other craft works. This city, as well as other monuments of Azerbaijan, was wiped off the face of the Earth.
In the territory of the Irevan khanate samples of material culture of the Azerbaijan
people - settlements, cities had been erected; thousands of historical monumentsfortresses, mosques, minarets (prayers tower), caravansaries, bath-houses had been
built. In the territory of the khanate were a great deal of ancient Oghuz-turk graveyards
and a lot of other gravestone monuments, including gochbashi (ram-head) statues belonging to the Azerbaijan people. All the place names- toponyms also belonged to the
Azerbaijan people.
However in the beginning of the XIX century in Southern Caucasus began the period of bloody tragedies. After bloody battles and protracted sieges Russian troops managed to seize the fortresses of Sardarabad and Irevan. The Irevan khanate was invaded.
The commander-in-chief of the Russian troops Paskevich was awarded with the title of
count Erivanski, the second degree Cross of St. George and the money premium in
amount of 1 million roubles. Seizure of the Irevan fortress was celebrated in Saint Petersburg with special official parade and special medals were instituted.
After the victory over Iran and Turkey, the Russian invaders under the clauses of
Turkmenchay (1828) and Adirna (1829) contracts, began mass resettlement of Armenians from these states to the lands of Northern Azerbaijan, in particular to the territories
of Irevan, Nakhchivan, Garabagh khanates and the lands of present Republic of Georgia where Azerbaijanis lived. This fact is proved with numerous archival documents.
Armenians were moved to the territory of Northern Azerbaijan purposefully, i.e. to
create for them the permanent homeland. Despite of mass resettlement of Armenians, the
imperial government bodies not at once managed to change a demographic situation in
the Irevan khanate. Russian general Paskevich who had realized the invasion of the Irevan khanate was obliged to recognize that even after the resettlement of Armenians there
three quarters of population in the Irevan lands were made by the Azerbaijan Turks.
In due course, with the purpose of liquidation of historical state traditions and consciousness of independence of the Azerbaijani people, the Russian colonizers began to
carry out administrative-territorial reforms. On March, 21, 1828 according to the decree
of Emperor Nicolas I, Irevan and Nakhchivan khanates of Azerbaijan were liquidated,
and in their territory for Armenians moved from Iran and Turkey the fictious Armenian province was created. Thus the first step on the way of creation of the Armenian
state in Southern Caucasus, to be exact, in the territories of Irevan and Nakhchivan
khanates was made.
After resettlement of Armenians Southern Caucasus stepped to the period of bloody
massacres. Having been armed and supported by the Russian invaders, the Armenian
..

615

armed formations started to pursue a policy of genocide against the Azerbaijani people.
With the purpose of carrying out the invasive plans in Southern Caucasus great powers
began to use Armenians and in exchange for it they tried their best for creation their
state on the lands of North Azerbaijan former Irevan and Nakhchivan khanates.
At last on May 29, 1918 under pressure of great powers the government of the newly
established Azerbaijan Democratic Republic conceded the ancient Azerbaijan city of
Irevan with adjoining area of 9, 5 sq. km to Armenians. On the conceded Northern Azerbaijan lands- in the territories of former Irevan khanate the Armenian state was created.
It is an incontestable historic fact that in Southern Caucasus had never been the Armenian state before. Today in the given territory Armenians completely have destroyed
all monuments of material - spiritual culture and toponyms of Azerbaijan. As a result of
bloody policy pursued by the support of great powers in the territories, where in the recent past the overwhelming majority of the population was made by the Azerbaijan
Turks, today does not live any Azerbaijani.
The book The Irevan khanate: the Russian invasion and resettlement of Armenians
in the territory of Northern Azerbaijan, made by the staff of authors from employees of
the History Institute, the Azerbaijan Republic National Academy of Sciences is worked
out with the purpose of unmasking falsifications and to make the world community
aware of the scientific truth, to be exact, the real history. Written on the basis of incontestable primary sources, including numerous archival documents and even the Armenian sources, the book The Irevan khanate: the Russian invasion and resettlement of
Armenians in the territory of Northern Azerbaijan proves, that the territory on which
today the state called the Armenian Republic has been formed, in the recent past and during all history was the Azerbaijan land. Native populations of these lands were Azerbaijanis. But the Armenian is the alien ethnos resettled in Southern Caucasus by the
tsarist Russia. The territory of the Armenian Republic on which the stated ethnos lives
is the Azerbaijan land. As long as Azerbaijan people live, this truth will also live.



2010, ,
620

..


1009
.,
. 143
.: (+994 12) 596 36 60
: (+994 12) 596 36 86
.: (+994 50) 216 78 57
(+994 50) 443 80 07
regionlariib@yahoo.com region.00@rambler.ru
ISBN: 978-9952-813 4-6-3

Anda mungkin juga menyukai