BAB 6

PENGASINGAN KUASA

OBJEKTIF BAB
Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya dapat:
1.
Mengetahui dan memahami sejarah sistem pemerintahan di
Malaysia.
2.
Memahami tugas dan bidang kuasa setiap bidang dalam sistem
pemerintahan mengikut Perlembagaan.
6.1

PENGENALAN

Doktrin Pengasingan Kuasa yang dibincangkan ini adalah bagi memberi

gambaran tentang struktur pemerintahan negara. Sejajar dengan amalan
Demokrasi Berparlimen dan Raja Berperlembagaan, doktrin ini
membahagi-bahagikan bidang kuasa kepada setiap badan yang
membentuk pemerintahan. Ketiga-tiga badan yang dianggap bebas ini
ialah:
(i)
(ii)
(iii)

Badan Eksekutif;
Badan Perundingan; dan
Badan Kehakiman.

Ketiga-tiga badan tersebut dinaungi oleh Yang Di Pertuan Agung sebagai

Ketua Negara.1 Sebelum saya membincangkan perkara ini dengan lebih
lanjut lagi, eloklah sekiranya saya memperjelaskan tentang Doktrin
Pengasingan Kuasa ini terlebih dahulu.
6.2

LATAR BELAKANG PENGASINGAN KUASA

Dalam konteks negara kita terdapat, tiga perkara yang boleh dilihat.
Pertamanya pembahagian kuasa antara Kerajaan Persekutuan dengan
Kerajaan Negeri dalam membuat undang-undang. Keduanya terhadap
pentadbiran oleh kedua-dua Kerajaan di atas. Ketiganya tentang tiga
badan yang disebutkan. Fokus perbincangan dalam tajuk adalah tentang
tiga badan tersebut. Manakala perbincangan mengenai kerajaan-kerajaan
pada bab lain.

125

Pengasingan kuasa ini diperkenalkan oleh Mostesquie2 dalam bukunya

The Spirit of Law. Beliau menyatakan bahawa adalah merbahaya
sekiranya kuasa pentadbiran hanya berada di tangan seseorang atau satu
badan tertentu sahaja kerana ini memudahkan berlaku penyalahgunaan
kuasa. Oleh yang demikian, permusatan kuasa boleh dikawal melalui
pengagihan kuasa kepada badan-badan yang terbabit dengan
pemerintahan. Pengagihan ini dapat kita lihat dengan Badan
Perundangan (Legistatif) akan membuat undang-undang sementara
Badan Eksekutif pula menguatkuasakannya. Manakala badan Kehakiman
akan mentafsirkan (mentakrifkan) undang-undang tersebut dari segi betul
sahnya ataupun tidak.
Mostesquie bukanlah orang pertama yang mengetengahkan perkara ini
kepada dunia. Malah hal ini telahpun diperkatakan sejak dari zaman
Aristotle lagi. Begitu juga dengan nama-nama besar lain seperti John
Locke yang menulis tentang Civil Government. Namun Mostesquie
menjadi rujukan kerana tulisannya dapat merubah satu sistem yang wujud
pada masa itu, iaitu Revolusi yang mengakhiri pemerintahan beraja di
Perancis. Mostesquie menyarankan bahawa setiap badan dalam kerajaan
perlu bertindak mengikut lunas undang-undang. Segala tindak tanduk
dan tingkah laku haruslah telus dengan memberikan penerangan yang
jelas akan peranan dan tanggungjawab masing-masing. Dengan kata lain,
sekiranya ada badan yang cuba mengatasi undang-undang, badan-badan
yang lain wajib menghalangnya. Maka berlakulah yang diistilahkannya
sebagai le pouvoir arte le pouvoir kuasa membatasi kuasa.3
Sebelum melanjutkan perbincangan secara menjurus tentang struktur
pemerintahan di negara kita, saya rasa eloklah kita mengimbas kembali
latar belakang pemerintahan negara kita.
6.3

LATAR BELAKANG SISTEM PEMERINTAHAN

Bermula dengan sistem pemerintahan tradisional, Kerajaan Melayu telah

dipecah-pecahkan dan dicantumkan oleh penjajah. Pemerintahan Pulau
Pinang, Singapura, Melaka, Pangkor dan Dinding telah diletakkan di
bawah pentadbiran Negeri-negeri Selat yang berpusat di Pulau Pinang.
Kemudiannya dipindahkan ke Singapura empat buah negeri Melayu yang
dinaungi disatukan di bawah Negeri-negeri Melayu Bersekutu pada tahun
1896. Melalui Perjanjian Bangkok pada 1909, Kedah, Perlis, Kelantan
dan Terengganu disatukan di bawah Negeri Melayu Tidak Bersekutu. Ia
kemudiannya disertai oleh Johor.
Kesatuan Malaya (Malayan Union) dijadikan asas untuk menyatukan
ketiga-tiga pentadbiran di atas. Namun begitu, ia hanya menjadi simbol
126

sahaja setelah ditentang oleh rakyat. Walau bagaimanapun, sebagai

gantinya ialah Persekutuan Tanah Melayu dengan mengekalkan
Singapura sebagai tanah jajahan berasingan.
Melalui persekutuan ini, Kerajaan diketuai oleh Pesuruhjaya Tinggi
dengan bantuan Majlis Mesyuarat Kerja Persekutuan (Federal Executive
Council) dan Majlis Undangan Persekutuan (Federal Legislative Council).
Majlis Undangan Persekutuan dipengerusikan oleh Pesuruhjaya Tinggi
dengan keahliannya terdiri daripada:
(a)

(b)
(c)
(d)
(e)

3 ahli tetap

Ketua Setiausaha Kerajaan

Peguam Negara

Setiausaha Kewangan
9 orang Menteri Besar
2 wakil Majlis Mesyuarat Negeri Selat
11 ahli rasmi
50 ahli tidak rasmi
dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi

Tugas Majlis ini adalah untuk membuat undang-undang tetapi

Pesuruhjaya yang memiliki kuasa pembatal (veto). Dalam pentadbiran,
Pesuruhjaya dibantu4 oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan tetapi tidak
semestinya mengikuti sebarang kesimpulan yang diambil oleh pihak
Majlis.
Dalam urusan Kerajaan Negeri, Majlis Mesyuarat Kerajaan dan Majlis
Perundangan Negeri menjalankan tugas yang terhad. Majlis Perundangan
hanya berkuasa membuat undang-undang tentang agama Islam dan Adat
Istiadat Melayu sahaja manakala perkara-perkara yang lain berada dalam
bidang kuasa Persekutuan. Majlis Mesyuarat Kerajaan pula diketuai oleh
Menteri Besar yang dilantik oleh Sultan selagi diperkenankan dan beliau
dibantu oleh Setiausaha Kerajaan Negeri, Pegawai Kewangan Negeri dan
Penasihat Undang-undang. Keanggotaan lain adalah beberapa ahli rasmi
dan tidak rasmi yang dilantik oleh Sultan bagi mewakili kaum,
kepentingan negeri dan Orang Besar Negeri. Majlis ini berperanan
menasihati Sultan tetapi tidak semestinya dipatuhi. Walau bagaimanapun,
Sultan mesti mematuhi Perlembagaan Negeri. Selain daripada jawatan di
atas, Penasihat British (menggantikan Sistem Residen dan Penasihat)
menjadi penasihat kepada Raja-Raja. Bagi negeri Pulau Pinang dan
Melaka, Ketua Pentadbir ialah Pesuruhjaya Residen yang menjalankan
tugas Pesuruhjaya Tinggi. Beliau berperanan seperti Menteri Besar, cuma

127

beliau tidak hadir dalam Mesyuarat Majlis Undangan Persekutuan dan

Majlis Raja-Raja yang ditubuhkan melalui Perjanjian Persekutuan Tanah
Melayu.
Melalui Pilihanraya Umum tahun 1955, Parti PERIKATAN telah dapat
menubuhkan kabinet kerana mempunyai wakil yang besar dalam Majlis
Mesyuarat Undangan Persekutuan. Penubuhan kabinet bermakna
menubuhkan sebuah kerajaan. Di peringkat negeri pula, perubahan
dibuat setelah pilihanraya tahun 1959 untuk diselaraskan dengan yang
ada di peringkat Persekutuan. Antaranya:
(i)
(ii)

(iii)
(iv)
(v)

Tempat Sultan atau Raja sebagai pengerusi atau ahli

Mesyuarat Kerajaan diganti oleh Menteri Besar.
Majlis Perundangan Negeri diganti menjadi Dewan
Undangan Negeri (DUN). Ahlinya pula terdiri daripada
kalangan ahli tidak rasmi berasaskan jawatan pada masa
ini seperti Setiausaha Kerajaan Negeri, Pegawai
Kewangan dan Penasihat Undang-undang. Mereka tidak
memiliki kuasa untuk mengundi.
Pengerusi Dewan pula ialah Speaker atau Yang Di Pertua
Dewan. Beliau dilantik daripada kalangan ADUN.
Menteri Besar dilantik oleh Sultan tetapi daripada
kalangan pemimpin parti yang menang majoriti dalam
pilihanraya.
Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan pula dihadkan antara
empat ke lapan orang. Mereka dilantik oleh Sultan atas
nasihat daripada Menteri Besar dan sama-sama
bertanggungjawab kepada DUN.5

SOALAN DALAM TEKS 6.1

1.

Apakah nama ketiga-tiga bidang yang telah dan

akan dibincangkan?
i.
Eksekutif
ii.
Perundangan
iii. Kehakiman
iv. Ekslusif
(a)
(b)

i,ii dan iii

i,ii dan iv

128

(c)
(d)

i, iii dan iv
ii, iii dan iv

2.

Siapakah penaung bagi ketiga-tiga badan ini?

(a) Perdana Menteri
(b) Yang Di Pertuan Agung
(c) Kerajaan Pusat
(d) Kerajaan Persekutuan

3.

Apakah nama buku karangan Mostesquie?

(a) The Law of Oligarky
(b) The Nature of Law
(c) The Spirit of Law
(d) The Law of Sea

4.

Siapakah wakil Pesuruhjaya Tinggi di Melaka

(a) Pesuruhjaya Tinggi
(b) Pesuruhjaya Presiden
(c) Pesuruhjaya Gabenor
(d) Pesuruhjaya Residen

5.

Apakah dia Majlis Undangan Persekutuan?

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

6.4

PENGASINGAN KUASA DI MALAYSIA

Secara teorinya, Pengasingan Kuasa adalah sesuatu yang ideal. Ia bagi

mengelakkan penyalahgunaan kuasa atau pemuafakatan di antara badanbadan tertentu bagi menjamin hak rakyat tidak dizalimi atau ditindas. Hal
ini juga telah ditegaskan dalam Perlembagaan Negara. Walau
bagaimanapun, oleh kerana sifat perlembagaan itu sendiri yang boleh
dipinda manakala peneraju ketiga-tiga badan itu pula manusia, maka
kelihatannya amalan perbincangan di sini adalah lebih menjurus untuk
menghuraikan fungsi, peranan dan tanggungjawab ketiga-tiga badan
tersebut sahaja. Perihal Yang Di Pertuan Agung dan Majlis Raja-Raja
disentuh yang mana berkaitan sahaja. Hal ini dapat dijelaskan lagi
daripada Rajah 6.1.

129

Yang Di Pertuan Agung

Perundangan

Eksekutif

Kehakiman

Parlimen

Kabinet

Mahkamah

Speaker

Perdana
Menteri

Ketua Hakim
Negara

Rajah 6.1. Carta Pengasingan Kuasa di Malaysia.

6.5

BADAN PERUNDANGAN6

Di negara kita, badan perundangan ini dikenali sebagai Parlimen. Di

England ia dipanggil Webminister. Sejarah membuktikan bahawa Parlimen
hanya wujud selepas pilihanraya tahun 1959 meskipun ditubuhkan oleh
Perlembagaan yang berkuatkuasa pada hari merdeka. Ini kerana daripada
sejumlah 98 orang ahli Majlis Undangan Persekutuan semasa merdeka,
hanya 52 sahaja yang dipilih oleh rakyat. Selepas majlis ini dibubarkan
pada 27 Jun 1959 bagi mengadakan pilihanraya umum kemudiannya
barulah Parlimen yang kita kenali hari ini wujud. Badan ini mempunyai
tiga elemen, iaitu:
(i)
(ii)
(iii)
6.5.1

Yang Di Pertuan Agung

Dewan Rakyat
Dewan Negara

Dewan Rakyat

Dewan Rakyat dengan Parlimen seakan-akan sinonim. Inilah tanggapan

yang dimiliki oleh orang biasa dan kebanyakan orang. Ini kerana
perbahasan dilakukan dengan rancak, hangat dan menarik di dewan ini.
Lebih-lebih lagi jika ramai wakil pembangkang berada di dalamnya. Hal
ini ditambah lagi dengan hakikat bahawa ia merupakan dewan yang
paling berkuasa kerana ahlinya dipilih oleh rakyat. Setiap wakil yang
berada di dalamnya akan berbahas bagi menyuarakan kepentingan rakyat
yang mereka wakili atau rakyat secara keseluruhannya.
130

Ahli-ahli dewan ini dikenali sebagai Ahli Parlimen dan mereka juga
dikenali sebagai Wakil Rakyat yang dipilih melalui Pilihanraya Umum
setiap lima tahun sekali atau melalui pilihanraya kecil. Ketua Dewan ialah
Speaker atau Yang Di Pertua Dewan. Beliau boleh dilantik daripada
kalangan ahli dewan atau pihak lain oleh Kerajaan. Beliau dibantu oleh
Timbalannya. Tugasnya adalah untuk mempengerusikan sidang
Mesyuarat Parlimen yang dipanggil bersidang oleh Yang Di Pertuan
Agung. Semasa dalam persidangan tersebut, setiap Wakil Rakyat
berpeluang untuk membahaskan sebarang usul, dasar, cadangan kerajaan
atau rang undang-undang yang dibawa ke dewan. Manakala para menteri
atau wakilnya sama ada pemangku, timbalan menteri atau Setiausaha
Parlimen, Kementerian tersebut berkewajpan memberi jawapan,
penjelasan dan mempertahankan dasar, cadangan kerajaan atau Rang
undang-undang. Persidangan dewan ini juga dianggap menarik kerana
ahli dapat bersidang secara terbuka dan boleh dihadiri oleh orang ramai
dan wartawan.
6.5.1.1 Keahlian
Ahli Dewan Rakyat adalah mengikut jumlah kawasan pilihanraya yang
bermula dengan seramai 53 orang pada tahun 1955 (sebelum merdeka)
dan bertambah menjadi 104 pada pilihanraya tahun 1959. Pada masa ini,
ia adalah mengikut persempadanan pertama kawasan pilihanraya dan
tidak sebagaimana awal mengikut jumlah daerah. Jumlah ini terus
bertambah selepas perubahan Malaysia dan setiap kali berlaku perubahan
kawasan atau persempadanan baru. Malah sehingga sekarang perubahan
banyak kali dilakukan. Pada pilihanraya tahun 1964, ahli dari
Semenanjung kekal 104, tambahan 16 orang dari Sabah dan 24 ahli dari
Sarawak untuk menjadikan seramai 144 wakil.
Jumlah ahli yang bertambah menjadi 154 orang pada pilihanraya tahun
1974 adalah akibat daripada kewujudan Wilayah Persekutuan Kuala
Lumpur dan persempadanan baru. Melalui pindaan keempat, pilihanraya
tahun 1995 menyaksikan seramai 192 orang wakil rakyat terlantik. Oleh
kerana speaker adalah ahli yang dilantik, maka jumlah keahlian dewan
hari ini adalah seramai 193 orang ahli.
Selain daripada berbahas, mengkritik dan berhujah, Ahli Parlimen
mempunyai tanggungjawab kepada rang undang-undang yang
dibentangkan dalam sidang dewan sebagaimana sumpah perkhidmatan
mereka:
Saya setelah dipilih sebagai seorang ahli Dewan Rakyat
adalah dengan ini mengangkat bersumpah dengan sesungguhnya
saya sebagai yang demikian dengan jujur dengan segala daya upaya
131

saya, bahawa saya akan menumpahkan taat setia yang sebenar

kepada Malaysia, dan akan memelihara, melindungi serta
mempertahankan Perlembagaannya.7
Terdapat empat jenis rang undang-undang, iaitu:
(i)
(ii)
(iii)
(iv)

Rang undang-undang awam yang melibatkan dasar awam;

Rang undang-undang persendirian yang melibatkan
rakyat, pertubuhan, peratuan atau perbadanan.
Rang undang-undang ahli persendirian yang dikemukakan
oleh ahli Parlimen parti pembangkang.
Rang undang-undang hidrid iaitu rang undang-undang
yang dikemukakan oleh pemerintahan atau pembangkang
yang difikirkan mempunyai kepentingan tertentu.

Biasanya rang undang-undang ini setelah diluluskan, akan dibahaskan lagi

oleh Dewan Negara. Dewan Negara berhak mencadangkan supaya rang
undang-undang ini dibahaskan semula oleh Dewan Rakyat kecuali yang
berkait dengan kewangan. Dalam hal kewangan ini, walaupun jika Dewan
Negara tidak bersetuju, dalam tempoh satu bulan dari tarikh dihantar
kepadanya, ia boleh dipersembahkan kepada YDPA untuk
diperkenankan.
6.5.2

Dewan Negara

Dewan ini juga dikenali sebagai Dewan Kedua tetapi ini tidak bermakna
tarafnya lebih rendah daripada Dewan Rakyat. Ia dikatakan sebagai
dewan kedua kerana menurut kebiasaannya, dewan ini hanya
membahaskan rang undang-undang yang telah diluluskan oleh Dewan
Rakyat untuk diteliti dengan lebih mendalam. Kadang-kadang, dewan ini
juga membincangkan lebih awal sesuatu rang undang-undang itu. Jika
melihat kepada kedudukan ini, Dewan Negara dianggap sebagai Dewan
Tertinggi dalam pemerintahan kerana fungsi dan peranannya. Lagipun
keahliannya terdiri daripada pelbagai golongan, pertubuhan atau bidang
mahupun mewakili kaum minoriti.
6.5.2.1 Keahlian
Ahli dewan ini adalah seramai 69 orang yang pecahannya adalah seperti
berikut:
(i)
2 ahli yang dipilih oleh setiap DUN ialah 26 orang.
(ii)
2 ahli lantikan YDPA bagi mematuhi Wilayah
Persekutuan Kuala Lumpur dan seorang ahli mewakili
Wilayah Persekutuan Labuan.
132

(iii)

40 ahli lantikan YDPA yang mewakili pelbagai kelompok

yang disebut di atas. Mereka ini biasanya telah memberi
sumbangan yang besar kepada negara, pertubuhan atau
mesyarakat mempunyai yang pakar dalam bidang
profesion atau mewakili kumpulan (kaum) minoriti
seperti orang Asli dan masyarakat Siam.

Jumlah keahlian ini adalah yang terbaru. Seperti Dewan Rakyat yang
bertambah keahliannya kerana pertambahan kawasan, Ahli Dewan
Negara juga bertambah kerana bertambahnya wilayah dan keperluan
semasa. Pada zaman awal kemerdekaan, ahlinya adalah seramai 38 orang;
22 orang mewakili DUN dan 16 lagi lantikan YDPA. Setelah tertubuhnya
Malaysia, keahlian dari DUN Sabah dan Sarawak serta Singapura
menambahkan jumlahnya kepada 28 dan YDPA pula menambah
lantikan kepada 20 orang. Jumlah keseluruhannya ialah 50 orang ahli.
Pada Julai 1964, lantikan YDPA menjadi 32 orang yang membawa
jumlah 60 orang. Apabila Singapura keluar dari Malaysia pada Ogos
1965, keahlian menjadi 58. Pada tahun 1979, keahlian ini ditambah
menjadi 68 dan setelah Labuan menjadi Wilayah Persekutuan,
keahliannya adalah seperti hari ini.
Tempoh keahlian dewan, sama ada yang dilantik oleh DUN atau YDPA,
adalah selama tiga tahun dan boleh disambung satu penggal lagi secara
berterusan atau berselang.8 Satu kelebihan atau keistimewaan ahli Dewan
Negara ialah beliau tidak tergugur kerana pembubaran Parlimen. Kecuali
bagi lantikan DUN, sekiranya DUN yang diwakilinya kalah dalam
pilihanraya, maka adalah menjadi tanggungjawab moral baginya supaya
menarik diri kerana tidak mewakili DUN tersebut lagi.
Mesyuarat Dewan Negara juga dipanggil bersidang. Setiap kali mesyuarat,
dewan akan dipengerusikan oleh Speaker atau Yang Di Pertua Dewan
dan dibantu oleh Timbalannya. Jika kedua-duanya tidak hadir, seorang
daripada ahli yang berkebolehan boleh mempengerusikan sidang.9
Kedua-dua speaker dan timbalan mestilah daripada kalangan ahli dewan
dan semua ahli dewan dikenali dengan panggilan Senator.
Bagi kedua-dua dewan, sama ada Dewan Rakyat dan Dewan Negara, ia
ditadbir oleh pengawai eksekutif tetap dari kalangan kakitangan yang
dilantik oleh YDPA. Ketua Pegawai Eksekutif yang mentadbir ini
dikenali sebagai Setiausaha Dewan Rakyat dan Setiausaha Dewan Negara.
Kedua-dua mereka boleh berkhidmat sehingga berusia 60 tahun atau
apa-apa had maksima yang dibenarkan oleh undang-undang. Mereka ini
boleh dipecat melalui prosedur seperti pemecatan seorang hakim.

133

Kakitangan lain dalam perkhidmatan Parlimen dilantik oleh Yang Di

Pertua Dewan Rakyat. Mereka dikategorikan sebagai anggota
perkhidmatan Parlimen. Hanya bagi tujuan pencen sahaja, mereka dikira
sebagai anggota perkhidmatan awam persekutuan.
6.5.3

Persidangan Dewan Rakyat

Sidang pertama dewan mesti bermula dalam tempoh 120 hari selepas
pembubarannya bagi mengadakan pilihanraya. Tempoh lima tahun
Parlimen bermula pada hari pertama sidang tersebut berlangsung. Tugas
pertama persidangan ini adalah mewakili serta melantik Speaker dan
Timbalannya. Setelah selesai perlantikan ini, ahli dewan pula melakukan
ucapara mengangkat sumpah di hadapan Yang Di Pertua Dewan. Jika
seseorang ahli tidak mengangkat sumpah dalam masa tiga hari dari tarikh
persidangan ini, atau tidak mendapat kebenaran Parlimen untuk
menangguhkan masa yang lebih lama yang dibenarkan, maka kerusi dan
kawasan yang diwakilinya dianggap kosong. Satu pilihanraya kecil pula
akan dilakukan.
6.5.4

Proses Membuat Undang-Undang

Untuk tujuan ini, diperbincangkan suatu rang undang-undang secara

umum yang diperlukan oleh sesebuah Kementerian bagi kepentingan
awam. Ia bermula dengan Menteri di Kementerian tersebut berunding
dengan Peguam Negara. Kebenaran juga diperolehi daripada Jemaah
Menteri. Pihak-pihak yang berkepentingan seperti Perbendaharaan dan
Kementerian lain yang berkaitan juga memainkan peranan. Setelah
melalui perundingan ini, ia digubal pula oleh Penggubal Undang-undang
untuk diluluskan oleh Jemaah Menteri. Selepas daripada kelulusan inilah
baru notis diberi kepada kedua-dua Setiausaha Dewan bagi tujuan
pembentangan. Setiausaha Dewan Rakyat akan mencetak usul tersebut
untuk dibahagikan-bahagikan kepada semua ahli dewan, iaitu Dewan
Rakyat dan juga Dewan Negara, untuk persiapan perbahasan.
Di Dewan Rakyat, sesuatu rang undang-undang itu perlu melalui empat
peringkat sebelum sesuatu usul itu diluluskan:
i)
ii)
iii)
iv)

Bacaan pertama;
Bacaan kedua;
Peringkat jawatankuasa; dan
Bacaan ketiga.

134

(i)

Bacaan pertama

Bacaan ini merupakan pembentangan usul atau pembacaan rang undangundang itu buat kali yang pertama dan perbahasan jarang dilakukan pada
peringkat ini. Untuk Bacaan Kedua ia perlulah diberitahu kepada dewan.
Kadang-kadang Bacaan Pertama dan Kedua dibuat pada hari yang sama.
(ii)

Bacaan kedua

Inilah peringkat membahaskan prinsip am rang undang-undang tetapi

tidak melibatkan butir-butir rang undang-undang tersebut.
(iii)

Peringkat jawatankuasa

Setelah selesai Bacaan Kedua, secara automatik ia akan dibahaskan di

peringkat jawatankuasa. Di peringkat inilah ahli-ahli dewan akan
membincangkan perihal butir-butir rang undang-undang tersebut.
Seseorang ahli bebas memberi pandangan, bertanya atau mengesyorkan
sebarang pindaan tanpa perlu mengharapkan sokongan. Dalam
perbincangan butir-butir rang undang-undang ini ia perlu mengikut
peraturannya, iaitu:
(i)
(ii)
(iii)

Susunan rang undang-undang itu;

Jadualnya; dan
Mukadimahnya.

Selesai pada peringkat ini, dengan persetujuan dewan maka ia akan

dibaca untuk bacaan ketiga.
(iv)

Bacaan ketiga

Peringkat ini hanyalah merupakan peringkat untuk mendapatkan

kelulusan. Sesudah diluluskan, rang undang-undang ini akan
dikemukakan kepada Dewan Negara. Jika ia diluluskan oleh Dewan
Negara, ia akan dipersembahkan pula kepada YDPA untuk
diperkenankan. Setelah diturunkan cap mohor besar maka rang undangundang ini akan disiarkan sebagai undang-undang dalam Warta
Kerajaan. Sesuatu undang-undang itu biasanya akan berkuatkuasa sebaik
sahaja diwartakan.9 Walau bagaimanapun, parlimen boleh memperuntuk
penguatkuasaannya sama ada lewat dari tarikh ia diwartakan atau
dikuatkuasakan lebih awal dari tarikh ia diwartakan.

135

SOALAN DALAM TEKS 6.2

1. Isikan tempat kosong di dalam rajah di bawah.

Yang Di Pertuan Agung

Parlimen

_______________

Mahkamah

Perdana
Menteri

2.

Apakah elemen-elemen yang terdapat pada badan

perundangan
i.
YDPA
ii.
Dewan Rakyat
iii. Dewan Negara
iv. Dewan Masyarakat
(a)
(b)
(c)
(d)

3.

i dan ii
ii dan iii
i, ii dan iii
ii, iii dan iv

Berapakah jumlah kawasan pilihanraya pada tahun

1964?
(a) 52
(b) 104
(c) 144
(d) 154

4. Berapa ramaikah keahlian Dewan Negara pada tahun

1959?
(a) 69
(b) 60
(c) 50
(d) 38

136

5. Apakah nama jawatan pentadbir bagi kedua-dua

dewan di parlimen?
(a) Setiausaha Kerja
(b) Setiausaha Agung
(c) Setiausaha Dewan
(d) Setiausaha Parlimen
6. Berapa lamakah tempoh penggal di Parlimen?
(a) 4 tahun
(b) 5 tahun
(c) 6 tahun
(d) Tiada di atas
7. Berapa lamakah tempoh perkhidmatan semester bagi
satu-satu perlantikan?
(a) 3 tahun
(b) 4 tahun
(c) 5 tahun
(d) 6 tahun
8. Berapa peringkatkah Rang undang-undang itu
dibahas di Dewan Rakyat?
(a) 3 peringkat
(b) 4 peringkat
(c) 5 peringkat
(d) 6 peringkat
9. Siapakah yang melantik Speaker Dewan?
10. Apakah dia Bacaan ketiga?
Semak jawapan anda di akhir bab ini.

6.6

KABINET11

Kabinet juga dikenali sebagai Jemaah Menteri. Inilah badan tertinggi yang
membuat dasar negara dan menjalankan kuasa pemerintahan
Persekutuan. Ketua Kabinet ialah Perdana Menteri manakala ahli-ahlinya
pula terdiri daripada Timbalan Perdana Menteri dan menteri-menteri
kabinet. Mereka dilantik oleh YDPA atas nasihat Perdana Menteri tetapi
bertanggungjawab kepada Parlimen. Ahli lain dalam kabinet ialah Ketua
Setiausaha Negara yang menjadi Setiausaha Kabinet. Seseorang ahli
kabinet dilantik dari kalangan ahli Dewan Rakyat atau ahli Dewan Negara
137

kecuali Perdana Menteri yang mesti daripada kalangan ahli Dewan

Rakyat sementara Setiausaha Kabinet pula ialah penjawat Perkhidmatan
Awam yang dilantik.
6.6.1

Keahlian

Pada asalnya pada tahun 1955, Kabinet pertama hanya ada 10 orang ahli
sahaja tetapi ia bertambah mengikut keperluan masa. Hari ini jumlah ahli
kabinet adalah mengikut jumlah kementerian dan menteri-menteri di
Jabatan Perdana Menteri yang sebelum ini dikenali dengan jawatan
Menteri Tak Berportfolio. Hari ini, terdapat sebanyak 25 buah
kementerian di negara ini dan antaranya ialah:
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)

Jabatan Perdana Menteri

Kementerian Dalam Negeri
Kementerian Kewangan
Kementerian Pendidikan
Kementerian Pertahanan

Selain daripada Ketua Setiausaha Negara, beberapa kakitangan awam lain

kadang-kadang dijemput bagi memberi pandangan dan khidmat nasihat
kepakaran. Biasanya mereka ini terdiri daripada kalangan ahli profesional
dan memiliki kepakaran teknikal yang tinggi seperti doktor, saintis,
jurutera dan lain-lain. Setiap Rabu, kabinet akan bermesyuarat seminggu
sekali. Semua mesyuarat dibuat secara tertutup dan direkodkan. Selepas
mesyuarat berakhir barulah sidang akhbar diberi sama ada oleh Perdana
Menteri atau wakil kabinet iaitu Menteri Penerangan. Kadang-kadang
menteri lain akan memberi sidang akhbar sekiranya pada hari tersebut
mesyuarat membincangkan hal-hal yang berkaitan dengan kementerian
berkenaan secara khusus. Selepas bermesyuarat, Perdana Menteri akan
mempersembahkan segala nasihat kepada YDPA.
Tanggungjawab ahli kabinet adalah bertanggungjawab bersama (kolektif)
terhadap sebarang keputusan yang dibincangkan dalam mesyuarat
kabinet. Jika seseorang ahli tidak bersetuju tetapi mesyuarat memutuskan
sebaliknya, maka atas tanggungjawab bersama beliau mesti merestuinya.
Jika tidak, beliau perlu meletakkan jawatan. Sekalipun telah meletakkan
jawatan, beliau tidak boleh melahirkan pandangannya secara terbuka
kerana masih terikat sebagai ahli dewan yang mewakili kerajaan.
Tanggungjawab lain ialah tanggungjawabnya kepada kementerian tempat
beliau menjadi menteri. Oleh itu, jika kementeriannya lemah, tidak
berfungsi ataupun cuai maka menjadi tanggungjawab moral baginya
untuk meletakkan jawatan. Namun begitu, keadaan sebegini jarang
berlaku kecuali baru-baru ini apabila senator Dato Abdul Hamid Osman
meletakkan jawatannya kerana masalah di atas.
138

Tugas Setiausaha kabinet adalah merekodkan semua minit dan

memastikan hal-hal berkenaan mesyuarat dicatat dengan tepat. Jika
perbincangan itu memerlukan tindakan lanjut seperti hal perundangan
atau percukaian, maka ia perlu dibawa ke Jabatan Kehakiman atau pada
hari ini ke Jabatan Peguam Negara supaya rang undang-undang dapat
dibuat dan dibawa ke Parlimen.
Tempoh perkhidmatan ahli kabinet adalah sepanjang penggal parlimen
atau selagi tidak dipecat atau meletakkan jawatan. Selepas sahaja menang
pilihanraya, perlantikan dan penubuhan kabinet baru perlu ada walaupun
kadang-kadang ada lagi ahli yang sama. Setakat ini telah ada pemecatan
ahli kabinet, tetapi belum berlaku pemecatan Perdana Menteri. Hal ini
boleh dibuat oleh ahli dewan melalui undi tidak percaya. Sandaran
Perdana Menteri ialah membubarkan Parlimen sebelum meletakkan
jawatan. Secara prinsipnya, jika ada cadangan memecat Perdana Menteri
dan usul ini berjaya, maka seluruh ahli kabinet (kecuali setiausaha
kabinet) perlu meletakkan jawatan. Ini kerana mereka dilantik atas
nasihat Perdana Menteri dan bekerja secara kolektif.
Bagi YDPA pula, baginda boleh menghalang pembubaran Parlimen jika
menurut pandangannya akan merugikan dan membebankan rakyat.
Tindakan baginda seterusnya adalah mencari pengganti di kalangan ahli
parlimen yang berkelayakan dan mendapat sokongan majoriti untuk
membentuk kabinetnya sendiri atau kabinet baru. Jika tiada calon yang
sesuai, barulah parlimen dibubarkan supaya pilihanraya dapat diadakan
untuk menubuhkan kerajaan baru. Namun, pilihanraya ini tidak
melibatkan peringkat DUN.

SOALAN DALAM TEKS 6.3

1. Apakah nama lain bagi kabinet?

(a) Majlis Parlimen
(b) Lembaga Menteri
(c) Badan Eksekutif
(d) Jemaah Menteri
2. Siapakah Setiausaha Kabinet?
(a)
Ketua Setiausaha Negara
(b)
Ketua Hakim Negara
(c)
Ketua Polis Negara
(d)
Ketua Peguam Negara
139

3. Berapa ramaikah ahli kabinet bagi tahun 1955?

(a)
8
(b)
10
(c)
12
(d)
14
4. Siapakah kakitangan perkhidmatan awam yang boleh
hadir ke mesyuarat kabinet selain daripada Ketua
Setiausaha Negara?
i. Jurutera
ii. Doktor
iii. Saintis
iv. Ahli geologi
(a)
(b)
(c)
(d)

i dan ii
i, ii dan iii
ii, iii dan iv
Semua yang di atas

5. Apakah kementerian yang paling kanan sekali?

(a)
Kementerian Dalam Negeri
(b)
Kementerian Luar negeri
(c)
Kementerian Kewangan
(d)
Jabatan Perdana Menteri
6. Apakah caranya untuk memecat Perdana Menteri?
(a)
Membuang
(b)
Memujuk
(c)
Undi protes
(d)
Undi tak percaya
7. Apakah tindakan YDPA, apabila Parlimen memecat
Perdana Menteri?
Semak jawapan anda di akhir bab ini.

6.7

BADAN KEHAKIMAN

Dalam Bahagian 9 Perlembagaan Persekutuan memperuntuk satu

perkara khas iaitu PERHAKIMAN. Ia mempunyai sebelas perkara iaitu
Perkara 121 hingga Perkara 131. Badan ini melibatkan mahkamah dan
140

hakim. Bekas Ketua Hakim Negara, Tun Mohamed Suffian bin Hashim
pernah menyifatkan:12
Dalam edisi pertama buku ini (bahasa Inggeris) saya telah
memperkatakan bahawa daripada ketiga-tiga bahagian atau
cawangan Kerajaan yang berasingan itu, Mahkamah adalah
tertinggi mengikut pengertian yang tertentu. Semenjak itu saya
telah mengubah pandangan saya dan sekarang berpendapat
bahawa di Malaysia hanya Perlembagaan sahaja yang Tertinggi.
Tetapi, meskipun demikian, Mahkamah mempunyai kuasa yang
besar juga terhadap bahagian perundangan dan eksekutif.
Kelebihan atau ketinggian badan ini boleh dilihat melalui peranannya:
(i)
(ii)
(iii)
(iv)

Berkuasa mentafsir perlembagaan;

Berkuasa mentafsir undang-undang;
Berkuasa menentusahkan (sah/tidak) sesuatu undangundang bertulis sama ada persekutuan atau negeri; dan
Berkuasa mengisytiharkan tidak sah di sisi undangundang sesuatu tindakan kerajaan.

Selain daripada itu, Perkara 132(2A) dan (3)(c) Perlembagaan

Persekutuan tidak memperuntuk kedudukan hakim sebagai kakitangan
Perkhidmatan Awam yang tertakluk kepada peraturan-peraturannya.
Hakim mempunyai skim, cara perlantikan dan perlucutan jawatan yang
tertentu. Ini bertujuan supaya dalam menjalankan tugasnya hakim tidak
terikat dengan rasa takut atau memilih (without fear or favour) demi
menjalankan tanggungjawab keadilan. Selain daripada itu, mahkamah
juga mesti bebas daripada sebarang kawalan perundangan atau
pemerintahan.
6.8

MAHKAMAH13

Terdapat beberapa kategori mahkamah di negara kita. Kedudukan tinggi

rendahnya mengikut bidang kuasa dan hukuman yang boleh dikenakan.
Kita lihat satu persatu dari bawah.
1.

Balai Penghulu (Mahkamah Penghulu)

Inilah mahkamah yang terendah sekali. Pesalah dibicarakan di hadapan

Penghulu yang dilantik oleh Kerajaan Negeri bagi mentadbir mukim.
Mahkamah ini boleh mengadili kes-kes sivil ataupun jenayah di
mukimnya. Penghulu boleh menjatuhkan hukuman denda maksima
RM50.00 bagi kes sivil dan RM25.00 bagi kes jenayah. Dalam hal ini,
tidak banyak berlaku perbicaraan di mahkamah ini kerana Penghulu
141

biasanya menyelesaikan kes-kes secara perundingan melalui persetujuan

kedua pihak. Ada juga sesetengahnya mahu dibicarakan di Mahkamah
Majistret.
2.

Mahkamah Juvana (Juvenile Courts)

Mahkamah ini ditubuhkan khusus bagi membicarakan kes salah laku atau
kesalahan yang melibatkan kanak-kanak bawah umur. Semasa
ditubuhkan pada tahun 1947, ia mengendalikan kes di bawah 17 tahun.
Mulai tahun 1975, had umur bagi kes-kes sebegini dinaikkan ke umur 18
tahun. Mahkamah ini boleh membicarakan semua kesalahan kecuali yang
melibatkan hukuman mati.
Dalam perbicaraan yang dibuat secara tertutup, mahkamah diketuai oleh
Majistret Kelas Pertama dan dibantu oleh dua orang awam sebagai
pengapit yang memberi nasihat. Kehadiran orang ramai yang dibenarkan
hanyalah waris terdekat, saksi-saksi, peguam dan mereka yang dibenarkan
sahaja. Hal ini bagi menjaga maruah dan memberi perlindungan kepada
pesalah daripada sebarang publisiti.
Setelah didapati bersalah, pesalah tidak dihantar ke penjara tetapi
dimasukkan ke sekolah/institusi pemulihan akhlak. Dalam perbicaraan
ini, pesalah boleh membuat rayuan ke Mahkamah Tinggi jika tidak
berpuas hati dengan keputusan yang telah dibuat. Dalam keadaankeadaan tertentu, ada juga kes pesalah dibebaskan dengan ikat jamin
berkelakuan baik.
3.

Mahkamah Anak Negeri dan Mahkamah Bumiputera

(Sabah dan Sarawak)

Di kedua-dua negeri tersebut, tidak ada Mahkamah Penghulu atau

Mahkamah Juvana. Yang diamalkan di sana ialah Mahkamah Anak
Negeri atau Mahkamah Bumiputera. Bidang kuasa yang dibicarakan
dalam mahkakmah ini ialah perlanggaran undang-undang dan adat
istiadat kaum yang berbentuk agama, perkahwinan atau persetubuhan
haram. Hakim yang mengadili kes ini ialah Ketua Anak Negeri bagi kes
di Sarawak sementara bagi kes di Sabah pula perlu mendapatkan keizinan
daripada Pegawai Daerah.
Di Sarawak, mahkamah juga membicarakan kes-kes yang melibatkan
tanah yang tiada hak milik (tiada geran). Sama ada di Sabah atau Sarawak,
kes ini boleh dirayu ke mahkamah yang lebih tinggi. Di Sabah misalnya,
hanya boleh merayu kepada Pegawai Daerah atau Mahkamah Rayuan
Anak Negeri yang dibicarakan oleh seorang hakim. Manakala di Sarawak
pula, rayuan dibuat ke Mahkamah Bumiputera Residen dan seterusnya ke
Mahkamah Rayuan yang dibicarakan oleh hakim Mahkamah Tinggi.
142

4.

Mahkamah Majistret

Pada zaman penjajah dan peringkat awal kemerdekaan, mahkamah

rendah di negara kita dikendalikan oleh pihak yang tidak mempunyai
kelayakan profesional. Mereka ini biasanya terdiri daripada kalangan
Pegawai Daerah atau penolongnya yang menjalankan tugas secara
sambilan seperti menyatakan kes, membenarkan ikat jamin dan
sebagainya. Mereka ini boleh menjawat jawatan Majistret Kelas Satu atau
Dua mengikut kelayakan dan pengalaman tugas masing-masing.
Perlantikan dibuat oleh Raja atau Yang Dipertua Negeri atas nasihat
Hakim Besar. Walau bagaimanapun, keadaan telah berubah apabila ramai
lulusan undang-undang yang telah dilantik menjadi Majistret sepenuh
masa.
Dari segi bidang kuasa membicara, jumlah dan bentuk hukuman adalah
berbeza. Misalnya Majistret Kelas Pertama boleh mengendalikan kes sivil
yang nilai hartanya di bawah RM25,000.00. Dalam kes jenayah pula,
beliau boleh membicarakan kes yang hukumannya tidak melebihi 10
tahun tetapi hukuman yang dijatuhkan mestilah tidak lebih dari lima
tahun atau denda RM10,000.00 atau sebatan 12 kali atau menyatukan
hukuman-hukuman tersebut.
Bidang kuasa Majistret Kelas Dua adalah lebih rendah lagi. Apabila
beliau menjatuhkan hukuman jenayah, ia mestilah tidak lebih dari penjara
6 bulan atau denda RM 1,000.00 atau kedua-duanya sekali. Penjawat
jawatan ini biasanya terdiri daripada kalangan Pegawai Daerah dan
Pendaftar Mahkamah Sesyen. Peranan mereka membantu tugas Majistret
Kelas Satu.
Terdapat sedikit perbezaan di Sabah dan Sarawak. Ia mempunyai tiga
tahap mahkamah Majistret:
(i)
(ii)
(iii)

Mahkamah Majistret Kelas Tiga

Mahkamah Majistret Kelas Dua
Mahkamah Majistret Kelas Satu

Mahkamah ini diberi kuasa untuk membicarakan kes yang nilai hartanya
antara RM100.00, RM500.00 dan RM1000.00. Atas kuasa yang diberi
oleh Hakim Besar Mahkamah Majistret Kelas Satu boleh membicarakan
sesuatu kes sampai ke nilai RM3,000.00. Untuk kes jenayah, mahkamah
ini boleh menjatuhkan hukuman antara tidak lebih dari 3 bulan penjara
atau denda RM500.00 ke atas 6 bulan penjara atau denda RM2,000.00
hingga 12 bulan penjara atau denda RM 2,000.00. Bagi kesalahan yang
lebih berat hukumannya, ia akan dibicarakan terus di Mahkamah Tinggi.

143

Bagi tujuan rayuan, kes di Mahkamah Majistret Kelas Tiga boleh dirayu
ke Mahkamah Majistret Kelas Satu sahaja. Rayuan dari Mahkamah
Majistret Kelas Dua dan Satu, dirayu ke Mahkamah Tinggi.
5.

Mahkamah Sesyen

Mahkamah ini diketuai oleh seorang hakim yang dulunya dikenali sebagai
Yang Di Pertua. Ia adalah mahkamah tertinggi di kalangan Mahkamah
Rendah. Kes yang dikendalikan dalam mahkamah ini meliputi semua kes
jenayah yang tidak melibatkan hukuman mati (gantung sampai mati).
Bagi kes sivil, nilai harta yang dibicarakan adalah yang tidak melebihi
RM100,000.00 kecuali yang berkaitan dengan harta tetap, harta pusaka,
harta sepencarian dan muflis.
Perkembangan masa telah mengangkat kedudukan dan taraf Mahkamah
Sesyen. Pada peringkat awal merdeka, hanya kes-kes istimewa sahaja yang
dilaporkan kepada Mahkamah Tinggi. Mulai Julai 1987, Mahkamah ini
telah
mengambil
alih
sebahagian
daripada
fungsi
yang
dipertanggungjawabkan kepada Mahkamah Tinggi. Hal ini bertujuan
untuk mempercepatkan perbicaraan kes-kes yang tertangguh
terutamanya kes-kes sivil. Dalam perkembangan ini juga, ada fungsi
mahkamah ini telah diserahkan kepada Mahkamah Majistret Kelas
Pertama untuk meringankan beban tugas di samping bertambahnya
kelayakan profesional Majistret Kelas Pertama.
6.9

MAHKAMAH ATASAN

Dalam bahagian ini, terdapat persamaan menyeluruh di seluruh negara.

Ia mempunyai Mahkamah Tinggi Tanah Melayu, Mahkamah Tinggi
Borneo dan Mahkamah Persekutuan (Mahkamah Agung).
6.9.1

Mahkamah Tinggi

Ada dua Mahkamah Tinggi, satu di Sabah dan Sarawak dan satu lagi di
Semenanjung. Mahkamah yang terdapat di Sabah dan Sarawak dikenali
sebagai Mahkamah Tinggi Borneo dan di Semenanjung dikenali sebagai
Mahkamah Tinggi Tanah Melayu (Malaya). Kedua-dua mahkamah ini
diketuai oleh Hakim Besar Borneo dan Hakim Besar Malaya. Selain
daripada mereka, terdapat lapan lagi orang hakim di Sabah dan Sarawak
dan 27 orang di Semenanjung. Ibu Pejabat Mahkamah Tinggi Borneo
adalah di Kuching, Sarawak manakala di Semenanjung pula di Kuala
Lumpur.
Mahkamah ini mempunyai bidang kuasa untuk melakukan pengadilan
asal-usul kes rayuan (ulang bicara) dalam kes sivil atau jenayah. Dalam
144

kes-kes asal, bidang kuasa mahkamah ini dalam mengendalikan kes-kes

jenayah adalah tidak terhad. Walau bagaimanapun, kebiasaannya ia
mengendalikan kes yang di luar bidang kuasa Mahkamah Rendah. Bagi
kes rayuan pula, mahkamah ini mengendalikan kes dari Mahkamah
Rendah atau Sesyen. Kes-kes dari Mahkamah Tinggi boleh dirayu ke
Mahkamah Agung jika pesalah tidak puas hati dengan keputusan
pengadilan.
6.9.2

Mahkamah Agung

Mahkamah ini diketuai oleh Ketua Hakim Negara dan semasa

menjalankan tugas, beliau akan dibantu oleh Hakim Besar Melaya dan
Hakim Besar Borneo bersama-sama tujuh orang lagi Hakim Mahkamah
Agung. Mahkamah ini ditubuhkan pada 1 Januari 1985 bagi mengambil
alih peranan kehakiman yang dikendalikan oleh Privy Council di London.
Keadaan ini telah berjalan sejak 4 Mac 1958 yang mengendalikan kes-kes
rayuan dari Mahkamah Persekutuan.
Dalam sidang Mahkamah Agung, panelnya mengandungi tiga orang
hakim yang dipilih oleh Ketua Hakim Negara. Dalam keadaan-keadaan
tertentu yang melibatkan kepentingan awam, panelnya menjadi lima
orang. Antara bidang kuasa mahkamah ini seperti yang ditetapkan oleh
Fasal 2 Perkara 121:14
(i)
(ii)
(iii)

Bidang kuasa untuk memutuskan rayuan terhadap

keputusan-keputusan Mahkamah Rayuan, Mahkamah
Tinggi atau seseorang hakimnya.
Apa-apa bidang kuasa asal atau bidang kuasa menasihat
sebagaimana dinyatakan dalam Perkara 128 dan 130.
Apa-apa bidang kuasa lain sebagaimana diberikan oleh
atau dibawah undang-undang persekutuan.

Yang dimaksudkan dengan Perkara 128 ialah bidang kuasa ekslusif bagi
mentafsir mana-mana undang-undang yang dibuat oleh Parlimen atau
enakmen yang ditubuhkan oleh DUN daripada kesahannya. Dalam
bahasa undang-undang, Perkara 128(1)(a) berbunyi:
Apa-apa soal sama ada sesuatu undang-undang yang dibuat oleh
Parlimen atau oleh sesuatu Badan Perundangan Negeri adalah
terbatal oleh kerana undang-undang itu membuat peruntukan
mengenai sesuatu perkara yang Parlimen atau, mengikut mana
yang berkenaan, Badan Perundangan Negeri itu tidak berkuasa
membuat undang-undang.

145

Fasal (1)(b) pula memperuntuk:

pertikaian mengenai apa-apa soal lain di antara negeri-negeri
atau di antara Persekutuan dengan mana-mana negeri.
Perkara 128(2) mahkamah ini diberi kuasa untuk mengadili soal-soal
perlembagaan yang dirujuk oleh mahkamah Tinggi. Bagi Perkara 130
pula, mahkamah mempunyai bidang kuasa menasihati apabila diarah oleh
YDPA, seperti yang tercatat di bawah:
YDPA boleh merujuk kepada Mahkamah Persekutuan untuk
pendapatnya apa-apa soal tentang kuat kuasa mana-mana
peruntukan Perlembagaan ini yang telah timbul atau pada
pendapat YDPA mungkin timbul, dan Mahkamah Persekutuan
hendaklah mengumumkan pendapatnya mengenai apa-apa soal
yang dirujuk kepadanya itu dalam mahkamah terbuka.15
6.9.3

Perjawatan dan Perlantikan Hakim

Di peringkat Mahkamah Rendah, pegawai-pegawai yang berkhidmat di

sini ialah anggota perkhidmatan kehakiman dan undang-undang.
Tempoh masa perkhidmatan adalah sama seperti kakitangan-kakitangan
lain dalam Perkhidmatan Awam (selagi diperkenankan atau mencecah
usia pencen). Yang menjadi kelebihan dan kesaksamaan adalah dari segi
pentadbirannya kerana ia terletak di bawah kuasa Hakim Besar dan
tindakan tata tertib pula hanya boleh dikenakan oleh Suruhanjaya
Perkhidmatan Kehakiman dan undang-undang. Ini ialah satu badan
bebas yang kebanyakan ahlinya terdiri daripada kalangan hakim-hakim.
Sejak Kementerian Keadilan dimansuhkan, Jabatan Perdana Menteri
bertanggungjawab dalam segala urusan perjawatan, kompleks rayuan dan
urusan-urusan lain tentang Jabatan Kehakiman. Dalam konteks
perundangan pula, Peguam Negara ialah penasihat undang-undang
kepada Kerajaan Persekutuan. Selaku Ketua kepada Pendakwa Raya
beliau tidak mempunyai kuasa atau kawalan ke atas mahkamah. Yang
boleh beliau lakukan adalah sama seperti pengamal undang-undang
(peguam) yang lain iaitu berhujah dalam mahkamah sebagai wakil
kerajaan bagi mempertahankan tindakan kerajaan.
Dalam konteks mahkamah atasan; hakim dilantik dari kalangan anggota
Perkhidmatan Kehakiman dan undang-undang serta dari kalangan
peguam. Walau bagaimanapun, oleh kerana skim gaji hakim yang kurang
menarik, tidak ramai peguam mengisi perjawatan tersebut. Bagi jawatan
Ketua Hakim Negara, Hakim Besar Borneo dan Malaya sehingga kepada
hakim Mahkamah Tinggi, lantikannya dibuat oleh YDPA atas nasihat
146

Perdana Menteri setelah berunding dengan Majlis Raja-Raja (walaupun

tidak memerlukan persetujuan di sisi undang-undang).
Selain daripada jawatan Ketua Hakim Negara, Perdana Menteri mesti
berunding dengan Ketua Hakim Negara untuk menasihati YDPA bagi
melantik hakim-hakim lain. Bagi melantik Hakim Besar Borneo juga,
beliau perlu berunding dengan Ketua Menteri dan Yang Di Pertua
Negeri terlebih dahlulu. Pertukaran hakim dari Mahkamah Tinggi,
kecuali Hakim Besar, dibuat oleh YDPA dengan syor Ketua Hakim
Negara selepas berunding dengan kedua-dua Hakim Besar. Seseorang
hakim boleh berkhidmat sehingga berusia 65 tahun dan disambung tidak
melebihi dari enam bulan selepas itu. Hakim juga menikmati Skim
Pencen.
Sebelum memegang jawatan tersebut, hakim perlu melafazkan ikrar dan
sumpah perkhidmatannya, seperti di bawah:16
Saya setelah dilantik memegang jawatan Hakim Mahkamah Tinggi
(Persekutuan/Agung) atau Hakim Besar atau Ketua Hakim Negara
dengan ini mengangkat sumpah dengan sesungguhnya bahawa saya akan
menunaikan kewajipan-kewajipan kehakiman saya dalam jawatan
itu dengan jujur dengan segala daya upaya saya, bahawa saya akan
menumpahkan taat setia yang sebenar kepada Malaysia, dan akan
memelihara, melindungi serta mempertahankan Perlembagaannya.
6.9.4

Perlucutan Hakim17

Pemecatan Hakim hanya boleh digerakkan oleh Perdana Menteri atau

Ketua Hakim Negara selepas kedua-duanya berunding. Mereka atau salah
seorang akan merayu kepada YDPA agar memecat seorang hakim itu,
atas sebab-sebab:
(i)
(ii)
(iii)

Kelakuan tidak baik;

Keadaan fizikal dan mental yang tidak berupaya; atau
Sebab-sebab lain yang beliau (hakim) tidak boleh
menyempurnakan tugas jawatannya dengan sempurna.

Hasil daripada rayuan itu, YDPA perlu melantik satu tribunal yang terdiri
daripada satu bada induk yang diwakili oleh kurang daripada lima orang
melalui atau bekas hakim itu sendiri (boleh juga dari kalangan negaranegara Komanwel). Tribunal ini mesti dipengerusikan oleh ahli yang
terkena mengikut susunan:
(i)
(ii)

Ketua Hakim Negara

Hakim Besar
147

(iii)

Malaya

Borneo
Hakim-hakim lain mengikut tarikh kekananan menjadi
seorang hakim

Sementara menunggu tribunal bersidang dan menyediakan laporan,

YDPA boleh menggantung tugas hakim berkenaan atas nasihat Perdana
Menteri, Ketua Hakim Negara atau Hakim Besar mengikut kategori
mahkamah tempat hakim itu bertugas.
SOALAN DALAM TEKS 6.4

1.

Berapakah denda maksima Mahkamah Penghulu

bagi kes sivil?
(a) RM 50.00
(b) RM 55.00
(c) RM 60.00
(d) RM 75.00

2.

Berapakah pula denda bagi kes jenayah?

(a) RM 15.00
(b) RM 25.00
(c) RM 35.00
(d) RM 45.00

3.

Berapakah had umur perbicaraan di Mahkamah

Juvana
(a) 16 tahun
(b) 17 tahun
(c) 18 tahun
(d) 19 tahun

4.

Di manakah pesalah kes Juvana ditempatkan

setelah didapati bersalah?
(a) Pusat Latihan Industri
(b) Sekolah Pemulihan Orang Cacat
(c) Sekolah Pemulihan Akhlak
(d) Pusat Latihan Serenti

5.

Di Sabah dan Sarawak ada _______ kes bagi

Mahkamah Majistret.

148

(a)
(b)
(c)
(d)

1
2
3
4

6.

Rayuan dari Mahkamah Majistret Kelas Tiga

boleh dirayu ke
(a) Mahkamah Majistret Kelas Dua
(b) Mahkamah Majistret Kelas Satu
(c) Mahkamah Sesyen
(d) Mahkamah Tinggi

7.

Sejak bilakah Mahkamah Sesyen mengambil alih

fungsi Mahkamah Tinggi?
(a) Januari 1987
(b) Jun 1987
(c) Julai 1987
(d) Disember 1987

8.

Bilakah Mahkamah Agung diwujudkan?

(a) 1 Januari 1985
(b) 1 Februari 1985
(c) 1 Mac 1985
(d) 1 April 1985

9.

Bolehkah kes-kes juvana dijamin?

10.

Huraikan peranan Mahkamah Bumiputera.

11.

Apakah yang di tetapkan oleh Fasal 2 Perkara

121?

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

6.10

KESIMPULAN

Hasrat dan matlamat Pengasingan Kuasa adalah amat murni supaya satusatu bahagian tidak mencampuri urusan bahagian lain. Ataupun satu
bahagian itu tidak bersekongkol dengan bahagian lain bagi menekan satu
lagi bahagian. Walaupun demikian hasratnya, Pengasingan Kuasa tidak
dapat dilakukan dengan sepenuhnya di negara kita.
149

Hal keadaan ini disebabkan kedudukan badan Eksekutif dan

Perundangan, sebahagian daripadanya adalah terdiri daripada rang yang
sama. Keadaan politik di negara ini yang telah diperintah oleh sebuah
kerajaan yang sama secara berterusan sejak merdeka menyebabkan
peristilahan kerajaan dan parti jadi sinonim. Satu lagi sebabnya adalah
kerana hakim itu sendiri ditonjolkan oleh Perdana Menteri sebagai pihak
yang menyebabkan suasana bebas menjadi terikat.
Selain daripada itu, badan Eksekutif itu sendiri mempunyai kuasa-kuasa
tertentu daripada yang ada dalam badan Kehakiman. Misalnya, di bawah
Akta Keselamatan dalam Negeri, Polis Di Raja Malaysia yang
menjalankan tugas bagi pihak Eksekutif telah diberi kuasa mahkamah
apabila boleh menahan seseorang tanpa merujuk kepada mahkamah.18
Hal ini ditambah lagi apabila Menteri Dalam Negeri boleh menjatuhkan
hukuman tahanan untuk selama dua tahun lagi tanpa perlu dibicarakan.
Kuasa yang sama juga diberi untuk menambah jumlah tahun tahanan
setelah selesai tahanan dua tahun yang ditetapkan tadi.
Seperkara lagi yang boleh menjadikan badan Eksekutif dapat
membayangi badan-badan lain adalah kerana pihak penguatkuasa dasar,
arahan, peraturan atau yang seumpamanya tidak menjalankan tugas
secara profesional dan juga berlandaskan kepada sumpah dan ikrar
perkhidmatan, iaitu untuk menunaikan kewajipan itu dengan jujur
dengan segala daya upaya . memelihara, melindungi dan
mempertahankan Perlembagaan.
JAWAPAN SOALAN DALAM TEKS
SDT 6.1
1.

2.

3.

4.

5.

Majlis Undangan Persekutuan ialah Majlis yang membuat undangundang tetapi Pesuruhjaya yang memiliki kuasa pembatal (veto).

150

SDT 6.2
1.

Tempat-tempat kosong adalah seperti di bawah:

Yang Di Pertuan Agung

Perundangan

Eksekutif

Kehakiman

Parlimen

Kabinet

Mahkamah

Speaker

Perdana
Menteri

Ketua Hakim
Negara

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

Speaker Dewan dilantik oleh ahli-ahli Dewan Rakyat pada hari

pertama persidangan.

10.

Bacaan ketiga ialah peringkat hanya untuk mendapatkan kelulusan.

Sesudah diluluskan, rang undang-undang ini akan dikemukakan
kepada Dewan Negara. Jika ia diluluskan oleh Dewan Negara, ia
akan dipersembahkan pula kepada YDPA untuk diperkenankan.
Setelah diturunkan cap mohor besar maka rang undang-undang ini
akan disiarkan sebagai undang-undang dalam Warta Kerajaan.
151

Sesuatu undang-undang itu biasanya akan berkuatkuasa sebaik

sahaja diwartakan. Walau bagaimanapun, parlimen boleh
memperuntuk penguatkuasaannya sama ada lewat dari tarikh ia
diwartakan atau dikuatkuasakan lebih awal dari tarikh ia
diwartakan.
SDT 6.3
1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Tindakan baginda seterusnya adalah mencari pengganti di kalangan

ahli parlimen yang berkelayakan dan mendapat sokongan majoriti
untuk membentuk kabinetnya sendiri atau kabinet baru. Jika tiada
calon yang sesuai, barulah parlimen dibubarkan supaya pilihanraya
dapat diadakan untuk menubuhkan kerajaan baru. Namun,
pilihanraya ini tidak melibatkan peringkat DUN.
SDT 6.4

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

A
152

9.

Kes-kes juvana boleh dijamin.

10.

Mahkamah Bumiputera ialah mahkamah yang hanya ada di

Sarawak dan bidang kuasa yang dibicarakan dalam mahkakmah ini
ialah perlanggaran undang-undang dan adat istiadat kaum yang
berbentuk agama, perkahwinan atau persetubuhan haram. Hakim
yang mengadili kes ini ialah Ketua Anak Negeri bagi kes di
Sarawak. Mahkamah ini juga membicarakan kes-kes yang
melibatkan tanah yang tiada hak milik (tiada geran) yang boleh
dirayu ke mahkamah yang lebih tinggi. Rayuan perlu dibuat ke
Mahkamah Bumiputera Residen dan seterusnya ke Mahkamah
Rayuan yang dibicarakan oleh hakim Mahkamah Tinggi.

153