Anda di halaman 1dari 28

1.

Pengertian Limit

Dalam matematika, limit merupakan nilai


hampiran
suatu
variabel pada suatu bilangan real.
Limit f(x)
= L
x a
Notasi
dijabarkan sebagai "limit fungsi f(x) pada
saat x
mendekati a sama dengan L". Suatu limit
dikatakan
ada jika limit tersebut memiliki limit kiri dan
limit

Limit kiri adalah pendekatan nilai fungsi


real dari
Limit
f(x) = L
x a
sebelah kiri yang dinotasikan
Sedangkan limit kanan adalah pendekatan
nilai fungsi
Limit
f(x) = L
x a
real dari sebelah kanan yang dinotasikan
LIMIT FUNGSI ALJABAR
Limit konstanta k untuk x mendekati a ada
dan nilainya
Limit k = k
x a
sama dengan k, ditulis

Limit x untuk x mendekati a pun ada dan


nilainya sama Limit
x = a
x a
dengan a, ditulis
Teorema Limit Utama
Limit (f(x)
x a

Limit f(x) +Limit g(x)


+ g(x))=

Limit (f(x)
x a

Limit f(x) Limit g(x)


g(x))=

Limit (f(x)
x a

Limit f(x) . Limit g(x)


. g(x))=

x a
x a

x a

x a
x a

x a

Limit
f(x)
x

a
f
(
x
)
Limit

x a g(x) Limit
x a g(x)
Limit f(x) n Limitf(x)
= x a
x a

Limit k
x a
n

. f(x) = xLimit
k. a f(x)

Limit n
x a f(x)

Limit

= n x a f(x)

Limit Tak Hingga


Jika xLimit
f(x)
=
0
,

Limit 1
x f(x) =

Jika xLimit
f(x) =

Limit 1
x f(x) =

maka
maka

a. Menentukan Limit dengan


Substitusi
Contoh Langsung
: UK 1 no
7 & (x
8 3 2x + 3)(x4 + x3 3x2 1)
7. Limit
x 1
=
(1 2 + 3)(1 + 1 3 4
1) =
2x 1 untuk x 3
8. Diketahui f(x)
3 x= untuk x 3

Limit f ( x )
= 2.1 + 1= 2 +
x 1

1=3
Jika dengan substitusi menghasilkan
0
,
bentuk
atau ( ), maka
0
tak
dipakai
caratentu :
lain.

b. Menentukan Limit dengan Cara


Memfaktorkan
atau menyederhanakan
Limit f(x)
Jika dengan substitusi
x a g(x)
langsung pada 0
diperoleh
(bentuk tak tentu),
0
bentuk
maka
f(x) dan g(x) mempunyai faktor sama,
yaitu (x a) ,
sehingga dengan pemfaktoran akan dapat
diperoleh
bentuk yang paling sederhana.

Contoh : UK 1 no : 9 , 10, 11,


2
12, 13, 143 x 3 5 x 2
(3 x 5 ) x
05
5
Limit
9 ) Limit

=
=
2
2
=
x

0
x0
2
2x
2
2x

10
)
11
)

2
x
x 2
Limit
x 2 x 2 2x

Limit 2
x 2 x 2

Limit ( x 1) ( x 2)
x2
x ( x 2)

x 4

2 1
2

Limit 2( x 2) 8
x 2 ( x 2)( x 2)

2
2x 4
Limit
Limit
x 2 ( x 2)( x 2)= x 2 ( x 2)

1
2
=
=2
22

3
2

12
)

6
2
Limit

x 2 x 2 x 2 x 2

=
13
)
14
)

4 2x
Limit
x 2 ( x 2)( x 1)
3

Limit x 8
x 2 x 2

Limit
x 1

Limit 2
= x 2 x 1

Limit ( x 2)( x 2 x 4 )
= x 2
x2

=4+4+4=
10
12
x 1
x 1
9

Limit 6 2( x 1)
x 2 ( x 2)( x 1)

Limit ( x 1)( x x x x x x x x x 1)
x 1
x 1

= 10

c. Menentukan Limit dengan


Mengalikan Faktor
Sekawan
Contoh
: UK 1 no : 16 ,
18 , Limit
19 2 x 1
4 ( x 1)
Limit
16 x 3
= x 3 (2 x 1)( x 3)
x 3
)
3 x
1
Limit
1

=
=
= x 3 (2 x 1)( x 3)
( 2 2)
4

18
)

Limit
x 0

3x

Limit
= x 0

9x 9x

Limit 3 x( 9 x 9 x )
x 0 (9 x ) (9 x )

3 x( 9 x 9 x )

2
x

3(3 3 )
2

=9

9 (x2 7)

Limit
Limit 3 x 7
19 x 4 x2 2x 8 =x 4 (x 4)(x 2)(3 x2 7)
)
2
16

x
Limit
=x 4 (x 4)(x 2)(3 x2 7)

(x 4)(x 4)
Limit
= x 4
(x 4)(x 2)(3 x2 7)

(x 4)

(4 4)

=
= Limit
2
x 4 (x 2)(3 x 7) (4 2)(3 42 7)
20
)

Limit ax 2a
x 2 2x x

2
=
9

Limit (ax 2a)( 2x x )


=x2
2x x 2

Limit a( x 2)( 2x x )
=x2
x(2 x )

a( 2 2)
= 2

=
2a

a=
2

Menentukan Limit
Tak Hingga
Untuk menentukan limit tak hingga bisa
kita pakai
salah satu atau ketiga cara di atas.
Contoh : UK 1 no :
2
5
3
x (4

)
22 , 23 4x 3 2x 5
2
3
Limit
x
x
22 Limit
=
3
2
x
x

1 6
2
x

6
)
x 3 (1
)
400
= 1 0 0 =

3 4

x3

2 2
x ( 5)(1 )
2
(
4

5
x
)(
x

2
)
5
x
x
Limit
23 Limit
=
x ( 4 x 8)( x 2)2 x 3
8
2 2 = 4
)
x ( 4 )(1 )
x
x

Contoh : UK 1 B no :
3
5b , 5c
3
2
x
2x
Limit
5b Limit
x
2 =x x3 ( 3 4 1 )
3 4x x
)
x3 x2 x
Limit 3
=x (
3

2
4

1
)
2 x
x

5c Limit x 5 = xLimit

x
2
3x 2
)

x2

x
2

x (3

2
x

=
0

Rumus :
Jika f(x) dan g(x) suatu polinom dengan
koefisien x

pangkat tertinggi
a g(x
= 0 ; masing-masing
jika derajat f(x)adalah
< derajat
Limit f(x)
a
dan
x p,g(xmaka
) =p

; jika derajat f(x) = derajat g(x)

= ; jika derajat f(x) > derajat g(x)


Contoh
:

3
6
x
5x 4
Limit
x (x2 3x)(1 2x)

3
(
x
5)(x 4)
Limit
x (x2 3)(x 2)

=
3

Limit
x

x2 2x 3
2

x 4

=0

Menentukan Limit Tak Hingga dengan


Mengalikan
Faktor Sekawan
Contoh : UK 1 no :
26
Limit x2 x 5 x2 2x 3
26 x

)
2
2
(
x

5
)

(
x
2x 3)
Limit
= x
2
2
x x 5 x 2x 3

Limit
= x

3x 2
x2 x 5 x2 2x 3

3
3
=
1 1
2

Rumus
:

Limit
x

ax bx c px qx r

b q
jika a = p
=
2 a

= ; jika a p

24
)

Contoh : UK 1 no :
27

Limit ( x 2)
x

Limit
x

2 1

x2 2

x 4x 4 x 2

= 40 = 2

Contoh : UK 1B
no : 6a

Limit 2x 1
x

= Limit
x
Contoh :

4x x 2

4 x 4 x 1 4 x x 2 = 4 1 = 5

4
2 4

Limit 5x 2 16x2 10x 5

Limit

=
x

25x2 20x 4 16x2 10x 5

, karena sesuai rumus a p

LIMIT FUNGSI
TRIGONOMETRI
Perhatikan gambar di
P
samping !
Jika koordinat A(1 , 0) dan
AOP = t (dlm radian) ,
t
maka
O
P( cos t , sin t )
T( 1 , tan t )
Luas AOP = alas tinggi = sin t

Luas Juring AOP = (jari-jari)2 sudut (dlm


sint
radian) = t
2cost
Luas AOT = alas tinggi = tan t =

Luas
Luas juring
AOP
sehingga AOP
:

Luas
AOT

T
P

sint
sint
t

2 cost
t
2
2
A
O
untuk t positip
maka
sint
sint :
1 t cost
t
Jika t mendekati nol maka cos t mendekati
1, sehingga
sin
t
sin: t
1
t
t
Limit sint
Dari hal tersebut diperoleh t 0
= 1
t
rumus :

sint
= tan t sin t = tan t cos t ,
cost

sehingga untuk
t mendekati nol ( cos t 1 ) , maka
sin t = tan t
Limit tant
t 0

akibatnya dapat diperoleh rumus :


Dari rumus di atas dapat diturunkan
rumus sbb :
t
Limit
Limit sint
= t 0 sint
t 0
t
=

Limit tant
t 0
t

= tLimit
0 tant

= 1

= 1

Perhatikan langkah-langkah
penyelesaian sbb :
Limit tanax
Limit a tanax
x 0 bx = x 0 b ax

a Limit tanax a
= x 0
=
b
ax
b
2
2
sin
ax
a
Limit
Limit sinax sinax
x 0 bx2 = x 0 b ax
ax
2
2
sin
ax
sin
ax
a
a
Limit
Limit
=
=
b x 0 ax x 0 ax
b

Untuk selanjutnya kita gunakan rumus


berikut :
Limit sinax Limit tanax Limit sinax
=
=
x 0 bx
x 0 bx
x 0 sinbx
Limit tanax = Limit sinax = Limit tanax = a
=x 0
tanbx x 0 tanbx x 0 sinbx b
Limit sina(x p) = Limit tana(x p) = a
x p b(x p)
x p b(x p)
b
2
2
2
2
sin
ax
sin
ax
tan
ax
a
Limit
Limit
Limit
=
=
=
2
2
x 0 bx
x 0 bx
x 0 x tanbx b

Untuk penyelesaian limit trigonometri


lebih lanjut
gunakan
berikut :
sin 2x = rumus
2 sin x trigonometri
cos x
cos 2x = cos2 x sin2 x = 1 2sin2 x
1 cos ax = 2 sin2 ax
tan ax sin ax = 2 tan ax sin2 ax
sin ( x ) = cos x

sin ( + x ) = cos x

cos ( x ) = sin x

cos ( + x ) = sin

Contoh untuk x 0 ( UK 2 no :
3,4,7,9)
3 ) Limit x cos2x = Limit x cos2x = 1
x 0 sinx

x 0 sinx

2
x(5x 2)
2
5
x

2
x
2
Limit
Limit
=
4)
= x 0 sin5x tan2x =
5 2
x 0 sin5x tan2x
3

cos4x sin3x Limitsin3x


3
3
Limit
cos
4
x
7)
=
.1 =
= x 0 5x
x 0
5x
5
5

sinx sin5x
1 5
Limit
9)
=
= 1
x 0
6x
6

Limit sin(x a)
=1
x a x a

Untuk x a
maka
karena jika x = a maka x
a=0
Conto
h
1
Limit sin(x 2) = Limit sin(x 2) = 1
=
x 2 (x 2)(x 2)
x 2 x2 4
2 2 4
Limit tan(3x ) cos2x
2 =
=
cos

x 3
3
sin(3x )

karena jika 3 maka 3x =


x=
0

(UK 2 no
19 )

(UK 2 no 14 , 16)
(x 10) sin(x 6)
Limit
14
x 6
x2 36

Limit (x 10) sin(x 6)


= x 6
(x 6)(x 6)

2
(
x
16 Limit 1) sin2(x 1)
2
x

2
sin
(x 1)
)

6 10 1
=
=
3
6 6

(x 1)(x 1) sin2(x 1)
Limit
=
x 1 2sin(x 1) sin(x 1)

(1 1)2
=
=2
2

Contoh penggunaan rumus


trigonometri
( UK 2 no : 5 , 6 , 8 , 12 , 20)
2x tan3x
2x tan3x
Limit
Limit
= 6
5)
=x 0
2
2
x 0 1 cos x
sin x
2
cos
4
x

1
4
Limit

2
sin
2x
Limit
=
6 ) x 0 x tan2x = x 0
x tan2x
2

= 2

1 cos ax = 2 sin2 ax

Limit 2 sin3x sin2x


Limit cosx cos5x
8 ) x 0 1 cos4x = x 0 x tan2x = 6
cos a cos b = 2 sin (a + b) sin (a b)

2
2
cos
2
x
cos
x

sin
x
Limit
Limit
12 x cosx sinx =x cosx sinx
4
4
)
(cosx sinx)(cosx sinx)
Limit
=
cosx sinx
x 4

2
=cos4 sin4 = 1
2

1 2=
2

20 Limit
sin
(

x)
tan
(x

x
4 + )
)
1
Limit sin(4 x)
tan (x + )
=

x tan(x 1 )
4
4
= tan ((x ) +
=1
)
1
tan(x )

= ctan(x ) =

Anda mungkin juga menyukai