100.

Ylnda

Sarkam Harekat
Dr. Cihangir Dumanl
E.Tugeneral
1

Bu Sunumu Niin Yapyorum?

1.100 yl nce Sarkamta ehit olan

kahraman Mehmetikleri anmak,
2.Tarihimizin bu ackl olayndan dersler
karmak.

kaynaklar
Atee Dnen Dnya: Sarkam

Birgr Snmez, Ayhan Yldz

Sarkam D-t
Yavuz Glba
lme yry
Celalettin Takran
Sarkamtan Esarete,
Tug.Ziya Yergkn Anlar

kaynaklar
Birinci Dnya Sava Tarihi

Basil Liddell Hart

Dnya Savalar
Salih Polatkan
A Peace To End All Peace
David Fromkin
19. Yzyl Siyasi Tarihi
Fahir Armaolu

Birinci Dnya Sava

(1914-1918)
tilaf Devletleri

ngiltere
Fransa
talya
Rusya
ABD (1917)

ttifak Devletleri
Almanya
Avusturya- Macaristan
Osmanl mparatorluu

Maksat: Daha fazla smrge (Paylam sava)

5

Devletlerin hedefleri
ngiltere: Hindistan yolunu ak

bulundurmak, Dou Akdeniz, Msr

Fransa: Suriye, ukurova
talya: Kuzey Afrika, Dou Akdeniz.
Almanya: Dou Anadolu ve Kafkasya
yeralt kaynaklar
Rusya: Boazlar ve Dou Anadolu'dan
Akdeniz'e inmek.

Savan Avrupada Balamas

1914
28 Haziran: Avusturya veliahdnn

Saraybosnada ldrlmesi
1 Austos: Almanyann Rusyaya sava ilan
2 Austos: Trk-Alman anlamas
3 Austos: Almanyann Fransaya taarruzu
4 Austos: ngilterenin Almanyaya sava
ilan
6 Austos. Avusturyann Rusyaya sava
ilan

Savan Banda
Osmanl mparatorluu
Yar smrge,
Hasta adam,
Cahillik, geri kalmlk
Ekonomi km,
Bor batanda (Duyun-u Umumiye),
Sanayi yok,
Yol/demiryolu yok, / Yabanclarn elinde
Balkan yenilgisinin acs,
Donanma Hali'te rtlm,
Ordu Almanlara teslim edilmi.

Osmanl Ordusunda
Alman Generaller
Genelkurmay kinci Bakan: Bronzart,
4.Ordu K. Falkenhein,
5.Ordu K. L.V.Sanders,
6.Ordu.K.

Goltz,
8.Ordu K. Von Kress
1914: 42 Subay,
Sava esnasnda: 800e ulat.
10

Trk-Alman Anlamas
(2 Austos 1914)
Trkiye Srbistan-Avusturya savanda

tarafsz kalacak,
Almanya harbe girerse Trkiye de girecek,
Trkiye harbe girerse Trk ordusuna
Almanlar komuta edecek,
Almanya Osmanl topraklarnn
savunulmasna yardm edecek.

11

Trk-Alman Kredi Anlamas

Almanya Trkiyeye 5 milyon altn lira

kredi verecek,
Kredi dilimleri sava koullarna bal
olacak,

12

Trkiyenin Savaa Girii

Mttefik araylar,
1 Austos: Savaa giri senaryosu

kararlatrld,
2 Austos : Trk-Alman anlamas,
2 Austos. ngilterenin iki gemimize el
koymas (Sultan Osman ve Readiye)
2 Austos : Genel seferberlik ilan
10 Austos : Goeben ve Breslau
gemilerinin anakkaleye gelii,
12 Austos : Gemileri satn aldk

13

Trkiyenin Savaa Girii

9 Eyll: Amiral Souchon Donanma Komutan,
1 Ekim: Boazlar kapattk,
20 Ekim: Osmanl sava plan Bronzart

tarafndan Envere imzalatld.

28 Ekim: Gemiler Karadenize ald,
29-30 Ekim: Gemiler Rus limanlarn bombalad,
1 Kasm: Ruslar dou snrndan taarruzu
balatt. (Sarkam- Erzurum istikameti)
7 Kasm: Karadeniz'de 3 gemimizin batrlmas
11 Kasm: Cihat ilan edildi,
12 Kasm: Trkiyenin tilaf Devletlerine sava
14

Osmanl mparatorluunun
Sava Plan
Romanya-Bulgaristan zerinden
Karadeniz kylarna karma,
2. Svey Kanalna taarruz,
3. Kafkas cephesinde Rus kuvvetlerini
tespit,
4. Boazlarda stratejik savunma.
1.

15

Osmanl mparatorluunun
Sava Plan

16

Harbin balangcnda Osmanl-Rus snr

17

Dier Cephelerde Durum

Almanya Fransada durduruldu (Eyll

1914) Marne muharebesi,

Almanya Tanenbergde iki Rus ordusunu
yendi (30 Austos 1914),
Avusturya-Macaristan ordular Galiya'da
Ruslara yenildi.

Almanya zor durumda

18

19

Tanenberg
Austos 1914

Galiya
Marne
Eyll 1914

19

Rus Kafkas Ordusu

OR.K. : Mislayevski, (tiflis)
1 Kor. (Bergman),

2 Kafkas Avc Tugay,

4 Plaston (Svari) Tugay,
3 Kazak Svari Tmeni
TOPLAM MEVCUT: 150 000

20

Osmanl Ordusunun Durumu

Balkan yenilgisinin acs,

Komuta Almanlara teslim,
Subaylar siyasete bulam,
Eitim yetersiz (Subay/Erba, Er),
stihbarat yetersiz,
Disiplin bozuk (firar ok),
Ulatrma yetersiz, demiryolu yok,
Muhabere yetersiz,
Salk hizmetleri yetersiz,
ae yetersiz,
Haritalar yetersiz,
Blgeyi bilmiyor,
Ermeni personel Rus ordusuna geiyor.
Ermeniler geri blge emniyetini bozuyor.

21

Rus Ordusunun
Kuvvetli Taraflar

Arkasnda gl ekonomi ve sanayi var,

Yol/Demiryolu a var,
Tehizat ve kyafeti iyi,
1878den beri ayn blgede,
Tahkimli mevzilerde,
Topusu stn (250 top),
Svarisi stn,
Kayplarn telafi edebiliyor,
Karadenizde deniz stnl var,
Ermenilerden faydalanyor.
22

Kuvvet Mukayesesi
3. Ordu

Rus Kafkas Ordusu

120 000

150 000

23

Tekilat
3.Ordu (Enver paa)
Kurmay Bakan: Yb. Gouze

9.Kor (Ali hsan Paa)

10.Kor (Hafz Hakk Paa)
11.Kor (Galip Paa)

TOPLAM MEVCUT: 120 000

24

Enver Paann Niyet ve

Maksad

1878 harbinde kaybedilen topraklar ele

geirmek,
Almanlar rahatlatmak,
kinci bir Tanenbergin kahraman olmak,
Turan hayalini gerekletirmek,

25

Rusyann hedefleri
D.Anadoluyu igal ederek gneyde

skenderundan denize ulamak,

Karadeniz ky eridinden stanbula
ulamak.

26

lk Muharebeler
(Kprky-Azap Muharebeleri)
1 Kasm:
Rus ordusunun Sarkam-Erzurum

istikametinde taarruzu,
Kprkyde durdurulmas,
Ruslarn Sarkama ekilmeleri
3. Ordunun 10 km (Erzuruma doru)
ekilmesi.

27

Kprky- Azap muharebeleri

28

Sarkam Taarruzu Tartmas

TAARRUZU STEYENLER:
Alman Genelkurmay,
Ordudaki Alman generaller,
Enver paa,
Hafz Hakk Paa,
3.Ordunun gen subaylar.

29

Sarkam Taarruzu Tartmas

1.
2.

TAARRUZU STEYENLERN GEREKELER:

Almanlar dier cephelerde rahatlatr,
Elimize bir frsat geti, Kars geri alalm.

30

Sarkam Taarruzu Tartmas

1.

TAARRUZU STEMEYENLER.
3ordu Komutan Hasan zzet Paa,
Kolordu komutanlar
GEREKELER:
* Ordu k harekatna hazr deil
intihar olur.
* Bahar Bekleyelim,

* Bulgaristan savaa girmeden biz girmeyelim.

31

Taarruzdan nceki Olaylar

29 KASIM: Hafz Hakk Paann blgeye

gelii ve Enver Paa'ya raporu,

12 ARALIK: Enver Paann blgeye gelii

32

Taarruzdan nceki Olaylar

15-17 ARALIK:

Ordu Karargahnda tartmalar,

Enver Paann karar
18 ARALIK: Hasan izzet paann istifas,
Enver Paann 3. Or.Komutanln almas
Hafz Hakk Paann 10.Kor. Komutan
olmas

33

Taarruz Plan
11. Kor. Cepheden Rus birliklerini tespit,
9. ve 10. Kolordularla kuzeyden kuatma,
22 Aralkta ileri harekat,
25 Aralkta 3 Kolordu ile Sarkama

koordineli taarruz,
Rus kuvvetlerini kuatma ve imha.

34

kosor

35

Hava Ve Arazi Durumu

150 Km. derinlik X 100 Km. cephe,
Dalk arazi (2000-3000m.),
Yol yok, demiryolu yok,
Scaklk: -35

- 40 derece,
Kar kalnl: 1m.,
Sis ve tipi.

36

Harekatn cras
7 Kasm: Cepheye malzeme tayan 3 gemimiz

batrld.
22 Aralk: Taarruz balad,
23 Aralk: Oltu alnd,
Hafz Hakk Paa plan deitirmeye karar verdi,
24 Aralk: 9.Kolordu Bardz ele geirdi
25 Aralk. 10. Kolorduyu beklemeden
Sarkama gece taarruzu, Rus kar taarruzu
ile geri ekilme,
26 Aralk: Rus kar taarruzu devam DORUK
NOKTASI
37

Harekatn cras
27 Aralk : Yeniden taarruz ve geri ekilme,
29 Aralk : 10. Kolordu Allahuekber

Dalarn at,
3 Ocak: Rus genel kar taarruzu,
6 Ocak: Erzuruma geri ekilme, Enver
Paa ayrld.

38

kosor

39

Hafz Hakk Paa

Kuatma Kolunu Neden Uzatt?
Daha byk Rus kuvvetini kuatp

kahraman olmak iin,

2 Rus Tugaynn geri ekilmesini tm Rus
ordusu geri ekiliyor sand iin,
Ordu plan Ruslarn eline getii iin.

40

Kuatma Kolunun Uzatlmasnn

Sonular
Ordu plan deiti, koordineli taarruz

yaplamad,
Allahuekber Dalarnda ok zayiat verildi,
Taarruz gecikince Ruslar takviye zaman
buldular.

41

kosor

42

zet
Balangta kuvvetler denk,
3. Ordu ok zayiat verdi,
Rus ordusu takviyeler ald,kuvvet dengesi

Rus ordusu lehine deiti,

Sarkama 2 kez girildi fakat geri atld.,
Rus Genel kar taarruzu karsnda
Erzuruma (balang hattna) geri ekildik.
BAARISIZ OLDUK.
43

Baarszln nedenleri
1. Stratejide hata
2. Sevk idare hatalar,
3. Sefalet,
4. Souk,
5. Salgn hastalklar,
6. Sahtekarlk.

44

Psikolojik harekat
Alman propaganda tekilat,
Trk Tekilat- Mahsusa s,
stanbul basn,
Sansr,
Almanya Trk/ Mslman dostu olarak

gsteriliyor,
Baarlar abartlyor,
Hezimet halktan ve yneticilerden
saklanyor
45

Shhi Tahliye Ve Tedavi

Yatak says: 4650
Doktor says: 425
Yetersiz beslenme,
Yorgunluk,
Donma,
Erken yalanma,
Tifs salgn ( %70i lm),
la/Dezenfeksiyon yetersiz,
Tahliyeler kanlarla,
ller gmlemiyor

46

Zayiat
9.kor.

36 000

10.kor.

46 000

11.kor.

22 000

TOPLAM

108 000

Kaynak:
Snmez, Yldz s.179
47

Sarkamtan Sonra
3. Ordu eriyince, Rus taarruzlar tekrarland:
Trabzon-Erzurum istikameti,
Ar-Van- mu-Bitlis istikameti,
Mu ve Bitlisi 16.Kolordu Komutan Mustafa

Kemal geri ald (1916),

1917de ar ordular ekildi yerini Ermenilere
brakt,
1920de TBMM ordular (Kazm Karabekir)
Ermenileri geri att bu gnk snrlara ulatrd.
48

Sonular
1.
2.
3.
4.
5.

6.

* 3.Ordu eridi,
* Sarkam alnamad,Turan hayali snd,
* Toplam1.5 milyon Rus askeri bu cephede
kullanld
* Alman istekleri yerine geldi,
* anakkale cephesinin almasna neden oldu,
* Ermeni tehciri zorunlu hale geldi.

49

Alnan Dersler
1.

2.
3.
4.
5.
6.
7.

Ortak ulusal karlarmz olmayan devletlerle

ittifak yaplmaz,
Ekonomik bamszlk giderse tm bamszlk
gider,
Stratejide g- hedef dengesi gzetilmelidir,
Harekat plan ne kadar iyi olursa olsun yeterli
lojistikle desteklenmezse baarsz olur,
Stratejik hatalar taktik baarlarla rtlemez,
Ordunun komutas yabanclara braklamaz,
Kahramanla dayal plan yaplmaz.
50

strateji

Hedef

G
(Vastalar)

Metotlar
(hareket tarz)

DENGE!!!!!
51

Alnan Dersler
8.
9.
10.

11.
12.
13.

st komutana sorulmadan plan deitirilmez,

Komutan tm birliini ynetebilecei yerde
olmaldr.
Komutan yaklalabilir olmaldr,
Komutanlarn hatalar Mehmetiin kan ile
denir,
Dman kk grlmemelidir,
Demiryolu nemlidir.
52