Scribd Logo
Unggah

Selamat datang di Scribd!

  • Ofke

    Diunggah oleh

    incirik
    27 tayangan5 halaman
    ...

    Judul Asli

    ofke

    Hak Cipta

    © © All Rights Reserved

    Format Tersedia

    PDF atau baca online dari Scribd

    Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

    Apakah konten ini tidak pantas?

    Laporkan Dokumen Ini
    ...

    Hak Cipta:

    © All Rights Reserved
    Unduh sebagai PDF atau baca online dari Scribd
    Tandai sebagai konten tidak pantas
    27 tayangan5 halaman

    Ofke

    Diunggah oleh

    incirik
    ...

    Hak Cipta:

    © All Rights Reserved
    Unduh sebagai PDF atau baca online dari Scribd
    Tandai sebagai konten tidak pantas
    dari 5
    Duygu Diinyasimin Bam Teli fke “Beni gildirtiyor. Hic laftan anlamiyor. evde kimse bana yaraim etmiyor?", ‘Nigin bu kag kere NIN diger duygu- lardan pek farki yok: an- cak bu duygu pek cok kisiye korkurucugeli- yor Glink, bu duygu- nun gevreye ve ait oldugu bireyin ken- disine yansimalan oldukga olumsuz. Olumsuz bir duygunun kabul edilme- si de pek kolay olmuyor. Baylece de insanojlu “dfkesini", “Ofkelileri” ve “ofkeyi® bir tirld anlayamryor, hacta inkar bile edebiliyor. Ofke de apki liztincd ve mutluluk gibi bir duygu. Bu yen inkir edilmeyi ya da kabul edilmemeyi hak etmiyor. Olumlu ya dda olumsuz her duygu gibi Gikenin de bir 6mri var; bu mir tamamlandigan- dda kayboluyor. Ancak @fkenin, bu tat sv siireyi kisaltmak ve onu daha iyi anlamak agisindan “tiketilmesi” gere~ kiyor. Duygular dogaldir ve varhklan, davraniskinn giizlenmesiyle ya da si- ze1ifadelerin verdigi mesajlarla anlasi- labilir. Duygular hakkindaki yanhy yor umlar onlarin sorgulanmasina yol aga- bili. Oysa, duygulanin sorgulanmast, insanin dogal olan diger dzellikle! ayakkabylanni gikarmadan iceri gime dedim sana?”, “Esim calismamy istemedigiigin isten aynimak zorun- da kaldim, ondan nefret eaiyorum.", “Bu kadinlara hig yaranamazsin zaten, ne yapsam ona yetmiyor.", “Kesin su guinitdyt de magi seyredeyim.", "Biktm senin dirdinndan.”", “Isteaigim gibi giyinio gidemiyo- rum, bu okuidan hoslanmiyorum.", biittin sorulara cevap verdigim halde yine zaytf alam, hep bu égretmenin yiiztnden." *Neden hep onun istedigi yere gidlyoruz, gitmeyecegim art “Isteaigim kadroyu bana vermediier, onlara gésterecegim." Bu cilmlelerin kimisi kadinlann, kimisi erkeKlerin kimisi de gocuklann ageindan gikmis, ama “Cok caksip, her birinin ortak bir yart var: Ofke. sorgulunmasiyla eydegerdir. “Neden karin acikivor’", "Neden dziilayor- sun?", “Neden boyun uzun?", “Ne den bu kadar kvayorsun?”, “Neden seviniyorsun?", “Neden diisintiyor- sun?. Duygular, insanin kendisini iyi ya da kéeil hissetmesine yol agarla, aneak bir insant iyi ya da kit diye d Berlendirmeye yetmezler, Olumlu duygularin hissedilebilmesi igin insa- znin Oncelikle yemek, barinmak ve ko- runmak gibi temel gereksinimlerinin karstlanmis olmast gerckir, ‘Temel ge- feksinimleri kargilanamayan insanlar- da olumsuz duygular hizla harekete Ofke Duygunuzu Daha iyi Anlayabilmek Igin Kagiik bir Algtirma 1. Ben en gok neye dfkeleniyorum? 2. Ben dfkeleninve ne yaparima? 3. Son zamanlasda 6tkelendigim bir olayda 8fke nedenim ne oranda kendimden, ne oranda bir dy et- imendlen kaynaklaniyordu? 4. Ofkemi baskalanina ve kendime za- rar vermeden nasi giderebilirim? geger. Bu ylzden aile ve toplum igin- de olumsuz duygulara kulak vermek gerekir. Ofke de olumsuz duygulardan biridir. Ofkenin duygusal yoniinin ya- ninds, fizyolojik ve biligsel bilegenleri de vardir, Bir baska deyisle othe, dii- since ve davranislarla da ilzilidir. Boy- le bir duygu vicudun kendini olum- suz durumlardan korumaya viinelik bir tepkisi olabili. Viieur stresaltinda kal- diginda, bbrekiistii bezlerinden adre- jin adh verilen bir hormon si rik alarm durumuns geger. miktan boylece arcan adrenalin kan hasinenin yiikselmesi, kalp atiglannin hizlanmas: gibi fizyolojik degisiklikle- re yol agar. Sonug olarak da viicut ken- ini tehdit eden uyarana kar koruma slietind butur, Kagat, Kovalar, saklansr, agin, divisr. Ofketendigimizde yiiziimiiz kvzans, bakin, sert davra- nislarda bulunabiliriz. ‘Vim bunlar as- linda fizyolojik kbkenleri olan davra- nislardir ve bu davranislact kendimizi olumsuz duygulann yikiinden Kustar- mak igin gergekleytiririz. Bu gériigten hareketle dfkenin, diisiince diizeyinde reddedilse hile beden diliyle inkir edilemeyen bir duygu oldugu iletistirlebilir. Ofke, Szenle dikkate alin- mast gereken bir “iyaretgi" dit. Neve igaret ettfine gelince; of- kelenen kimsenin hakkt yeni- yor, gereksinimleri ve istekleri kargilanmiyor, yasamina iligkin bir sonuna gereken énemi er ve inanglanndan édiin veri- yor ya da geligme ve yetenekle- Fini ortaya koyma ganst elinden alinyor olabilir. Ozetlemek gerekirse, ‘ifke iki temel nedenle ortaya gikabilit. Bu nedenlerden bitincisi bireyin ken- disinden, ikincisi ise kargisindaki bi- rey(lenin onda oluyturdugu duygular- dan kaynaklanabilir. Ofke, ister bite yin kendisiylc ilgili ister karyisindakiy~ le ilgili bir medenden kaynaklansin, ézenle tizerinde durulup giztimten- mesi gereken bir duygudur. Dr. Tho- mas Gordon difke olgusunu bir buzda- Bina benzetir. Buzdaginun suyun tize- rinde kalan kism afkedir, oysa suy altinda Kalan kismi gok daha genistir, yani 6fkenin ortaya gikmasina yol agan ppek gok duygu burada gizlidit. Suyun altnda kalan bu duygulara temel duy- gular adj verti. ‘Teme! duygular t kip, sertesip, katilasinca, buzdaginin tepesindcki dfkeyi olusturur. Siz ge- gen temel duygular ise kiskanglik, izGintd, merak, yalnrzhk, itilmislik, ayes, haya kinkli, hakst2ik, anlast lamamak ve stkint: gibi duygulardr lnsantanin gogu, ditkeyi buzdaginin te pesinde yayar ve bir trl giztimlen- memis bu duygulara sikt stkr cutunur ‘Oysa, fkenin kaynaklanm: ortadan kaldirmayt bayarmak igin buzdagi- nin altindaki temel duygularn anlagilabilmesi gerckir. Ge- reksinimlerin highirzam sie n Nee ve higbirkoyulda kai» SHES AD coe SS aS MERAK namadigr durumlarda ‘fkeyi yayamak kagt- nilmazdir. “Ben hig 6 kelenmem’ “Gok nadir kr- zanm, ama bomba gibi pathanm’ "Gok gabuk sie nirleniyorum ve bung gel olamt- ‘TEMEL DUYGULAR ISKANGLK ‘rise vaunizue yorum.”, Bunlar, gintik yasamda reylerin kendi dfkeleriyle ilgili yorum- Janndan bazilan, Bu yorumlar, ge te dfkemizi ve nedenlerini pek de ta- mimadigimva gisteriyor. Oysa ofke, kaynaklarimt ortadan kaldirmak ru nia, sonuna kadar yasanip bitrilmesi xereken bir duygu. Ama bu nasil yapi- Ii? Yani 6fke nasil yaganmalidir? En ‘nem soru da bu. Duygularin Maskeli Balosunda Ofke, kargilanamamiy gereksinim- lerin isaretgisidir demigtik. sarergi olarak dfkenin verdigi mesaj “Istedigi- mi elde edemiyorum.” olabili. Biz in- sanlar bu mesaj veritken farkl davea- nislara bayvururuz. Segilen bu davra- niglar yoluyla da elde edemedigimiz but amaglarimza ulagmaya galsin. Ki- nilan gurur, gergekte yersiz olan bek- lentiler ve zihinde yaratilan diigmanca fantaziler dfkeye yol agabilir. Zaman zaman kendi kusurlanimrct drterek, bagkalanny suglarken dfkeyi kullaniry. Diger duygulanimizs gizkemek ya da yok etmek igin de ofkeden yararlani- riz Offeyi yaratan duygulan, of keyi gisteren davranislar- dan ayirt etmek gerckit. Bazi durumlarda dike yarar — saglayabilir. Saldirgan nite- ‘sin oz0wro ANLASILMAMAK dingan nitelik taytyan eylemler tchdit etmek, hakaret etmek ve ilfnelemek gibi sizel ya da dayak gibi fiviksel bigimlerde abil. Ofke, ayn duygunun irezenlegmis (kronikleymiy) ali olan ““dlsmankik"tan farkl dr, Otke, gegici bir tepkidir ve her insanda olusabilir. Daymanhik ise kalict birniteliktastr. Bu noktada, bir birini digman sayan uluslarin ya da f natik digtince gruplarimin gocuk ve gengleri efftitken Ofkeyi_ nasil stre- Renlestirdikleri ve pekistindikleri de {izerinde diiyinmeye dexer bit konu, Madlow 1972 yilinda &fke beliti lerini syle sintflandiemis: ‘Dogrudan davranssal iaretter, ‘*Dogrudan sizel ya da biligsl igaretter, ‘ist kapals davrantgsal iret, ‘Citi kapal size igaretler, ‘*Dolayh davrantysal igaretler, i sbzel igaretlr. GOmegin, dogrudan davrannysal of ke igaretleri, fiziksel ve siizel saldin, , kusur buluculuk, in hursizik, sorun gikarma, is- yankir davranslarla kendini gistere- bilir, Dogrudan sézel va da bilisel ig retler, kin ve nefret belirten, agadila- yan, kugkucu ve suglayier sizer bigi- minde gizlenebitir. Ustii kapalt davra- nigsal ve sirel iyaretler, givensiz, kis- kang, tarngmaer, davransslar bigiminde olabilit. Dolayh yyet_ve_yangilayicr igaretlr ise, ige kapanma, psikosom: tik elintler (Kap hastabgi, yilksek kan basiner gibi), depresyon, sugluluk duygusu, aglama bigiminde ortaya g1- abit Oke, gizlenmig ya da kilik dediy- tirmis bir duygu olarak da tanimbana- bili. Bastinidige zaman, pasif saldie ganlik (surat asma, kasme gibi) bigi- minde ortaya gikabiliz, Basnlys Of kenin yaratgt bir bayka duygu da kendini kurban gibi hissetmektr. P sif saldirgan, ikesini yayarken “Sen dexilsin.", kurban ise “Ben iyi de lim,” diigincesiyle davranabilir, Hauck (1974), mantiksvz diigince- Jerimizin dfkeye temel olan duygul 1 ortaya gukmasina yo! aetaginy ie 81 sirmiis. Mantikstz dilsincelesden bir de genellikle &fke duyulan kisiyi de- {igtirme amacint tai. 30 yilhk esiyle gegimsizlik yagavan ve ondan neftet eden bir kadin, yardim alabilmek igin bir terapiste bayvurdugunda, esinin parasint igkive yanrdigi ve oldukga bencil bir insan oldugu igin ona dfke duydugunu dile getiriyor. Terapisti “Ein rahatstz olabilt. Ancak, g6rilyo- rum ki sen onun dejigmesini istiyor- sna belki sen degigmek isteyebi lrsin.” dedikten sonra, esini duygusal rahqtsizigt olan bir kisi olarak gérme- ye bashyor. Buna bag olarak, tztnet- sii azaiyor, eletirel ve hurgin davranis- lari depigtiriyor. Sonugta da esi ‘onunla ava etmeyi kesiyor, ancak kiyi kesmivor. Kendis ise, diinyayt ve ‘zellikle egini defistirmek istedigini baylece fark etmis oluyor. Ofkeyi olusturan neden hakkinda gok Konu- mek bir ire sonra ta- ebiliyor. Czerinde dur- dukga dfke arayor, Ebbeser, Duncan ve Konecni adit aragurmacilar (1975), yakin zaman iginde igten gkanlan per sonelle gérigerek, bu kigileri aynldik- Jan firmaya duyduklan éfke Konusun- dda konugturmuslar. Konus counda, bu kisilerin dismanca duygula- rnin arcaiiny gézlememisler. Zill- ‘mann (1979), saldigan fantazilerin of keyi aru pizlemlemis ve erkek- lerin kadinlara kiyasla fkelerini daha twa sliddrdaklerini de iesistrmil Kisacast bie insanin yilar nce duydu- Ju bir dfkeyi gok uzun stire tasryabil Ligini belislemi. Ofkenin yapilinmasinda, takines halinde diigmanhik fantazilesi kurma- 82 rin ve yaratct dily gileit eksikliginin de rol oynadi®t dlstinaliyor. Singer (1984), siklikla saldirganlk_belirtleri gisteren baz kigilerin, ‘fkeyle bay edebilmede kullanabilecekleri digin- ce beverilerinin sini oldugun gis- terms, ‘Taveis (1984), fke duyulan ki si hakkinda diger bir kigiyle ya da tera- pistle konuymanin dfkeyi azaltmadis- ni tam tersine dfenin uygulamaya do kiilmesine neden olabilecegini ilesi siiriyor. O halde konugmak, fantazi kurmak 6fke duyulan kigiyle ilgili olumsuz duygulan giiglenditinse dfke aruyor. Ancak, konusmak ya da diistin~ ick ofke duyulan kisiyi daha iyi anla- rmamuza yardim ediyorsa ike azalyor. Bu tir konusmalanin sakinlestirici etki yapugt durumlarda &fke azalryor. Ja- mes Averill, rabatstz ediei durumlara verilen en yaygin tepkilerin, kendini yatiyuracak etkinliklerde bulunmak, ‘enegin, katy arafla ve ligne kisiler- Je olay hakkinda konuymak olduganu belirtiyor. Ofkelendigimiz kisilerin de sgogunlukla, akraba, arkaday ve sevgil sbi yakiniligkide bulunulan kisi ‘dugu da belirlenmis. Buna dayanarak, ‘fkenin sevgiyle ilighili oldugu dig niliyor. Ofkeyle diger duygular arte sinda da karmagik iliskiler séz konusu. Ofkeliyken kaygt duymak, Korkt da sugluluk duymak gibi. Dalrymp- le (1995) ise, digetlerine ofkelenip kiismenin, gegmisteki bagansiziklant- muzin ya da mutsueluklanmizin_ so- rumlulugunu almayt reddetmek anla- mina geldigini One siirdyor. Avne kendimizi zavallt kurbanlar olarak di siinerek sempati ve yardim istemis ol

    Anda mungkin juga menyukai