SYSTEMA
NERVOSUM
Haryanto Alimsardjono
Departemen Anatomi-Histologi
Fakultas Kedokteran Universitas Airlangga
Systema Nervosum
meliputi semua jaringan saraf (textus
nervosum) di dalam tubuh.
Jaringan saraf adalah jaringan yang khusus untuk menghantarkan
rangsangan. Neurona sebagai sel saraf dan Neuroglia sebagai sel
penyangga
terdiri:
Systema Nervosum Centrale
Systema Nervosum Periphericum
5/21/2008
Systema Nervosum
Centrale
Bertanggung jawab untuk mengintegrasi,
mengolah dan menkoordinasi informasi
sensorik dan perintah motorik. Juga
sebagai tempat fungsi luhur seperti
inteligensi, ingatan, belajar dan emosi.
Terdiri:
Encephalon (Cavum cranii)
Medulla spinalis (Canalis vertebralis)
Systema Nervosum
Centrale
Medulla Spinalis
Encephalon
5/21/2008
Tubus neuralis
Proencephalon
Telencephalon
Diencephalon
Mesencephalon
Rhombencephalon
Metencephalon
Myelencephalon
Myelon
Cerebrum
Rhinencephalon
Epithalamus
Thalamus
Hypothalamus
Corpora quadrigemina
Pedunculus cerebri
Cerebellum
Pons
Medulla oblongata
Medulla spinalis
Encephalon
Cerebrum
Cerebellum
Truncus cerebri
5/21/2008
Cerebrum
Hemispherium
cerebralis
Fissura cerebri
longitudidalis
Corpus Callosum
Gyrus
Sulcus (Fissura)
Hemispherium cerebralis
Facies
superolateralis
hemispherii
Facies medialis
hemispherii
Facies inferior
hemispherii
5/21/2008
Lobi cerebri
Lobus frontalis
Lobus parietalis
Lobus occipitalis
Lobus temporalis
Lobus insularis
5/21/2008
Sectiones
Hemispherium cerebralis
Cortex cerebri
[Substansia grisea]
Corpus medullare
(centrum semiovale)
[Substansia alba]
Basal ganglia
Corpus striatum
Nucleus Caudatus
Nucleus lenticularis
Claustrum
Nucleus amygdaloid
5/21/2008
Corpus medullare
Merupakan substansia alba yang terdiri
serat-serat penghubung yang dapat
dikelompokkan menjadi:
Serat-serat asosiasi
Serat-serat komisur
Serat-serat proyeksi
Truncus cerebri
[Diencephalon]
Mesencephalon
Pons
Medulla Oblongata
5/21/2008
Diencephalon
Thalamus
Metathalamus
Epithalamus
Hypothalamus
Thalamus
Nuclei anteriores
Nuclei laterales
Nuclei mediales
5/21/2008
Metathalamus
Corpus geniculatum
mediale
Corpus geniculatum
laterale
Epithalamus
Nucleus habenulare
Corpus pineale
5/21/2008
Mesencephalon
Nuclei di
mesencephalon
mengolah informasi
penglihatan dan
pendengaran, dan
menindaklanjuti melalui
motor somatik yang
involunter
Juga berisi pusat yang
mempertahankan
kesadaran
Mesencephalon
Basis mesencephali
(basis pedunculi)
Tegmen
mesencephali
Tectum
mesencephali
Colliculus superior
Colliculus inferior
10
5/21/2008
Pons
Berisi nuclei yang
mengontrol motor
somatik dan viceral
Sebagai jembatan
menghubungkan
truncus cerebri
dengan cerebellum
Medulla oblongata
Menghantarkan
informasi sensorik ke
thalamus dan pusatpusat lainnya di truncus
cerebri
Berisi pusat pengatur
fungsi otonom seperti:
detak jantung, tekanan
darah dan aktivitas
pencernaan
11
5/21/2008
Fossa rhomboidea
12
5/21/2008
Cerebellum
Vermis dan
hemisherium cerebelli
Lobus anterior, lobus
posterior dan lobus
flocculonodularis
Vermis
Lingula
Lobulus centralis
Culmen
Declive
Folium
Tuber
Pyramis
Uvula
nodulus
Hemispherium cerebelli
Vinculus lingularis
Ala lobulus centralis
Lobulus semilunaris anterior
Lobulus semilunaris posterior
Lobulus semilunaris superior
Lobulus semilunaris inferior
Lobulus biventer
Tonsilla cerebelli
flocculus
13
5/21/2008
Ventriculus
Ventriculus lateralis
Pars centralis
Cornu anterius
Cornu posterius
Cornu inferior
Ventriculus tertius
Ventriculus quartus
Liquor cerebrospinalis
14
5/21/2008
Granulationes Pachioni
Meninges
Sesuai dengan
bagian yang
dibungkus.
Ada 3 lapis:
Dura mater
Arachnoidea
Pia mater
15
5/21/2008
Arterialisasi
A. carotis interna
A. vertebralis
16
5/21/2008
17
5/21/2008
A. cerebri
18
5/21/2008
Medulla Spinalis
Bagian systema nervosum
centrale
Terletak 2/3 superior
canalis vertebralis
Kelanjutan medulla
oblongata (encephalon)
dan meruncing membentuk
conus medullaris
Kedudukan bervariasi
sesuai gerakan dan usia
19
5/21/2008
Medulla Spinalis
Filum terminale yang berada
di apex conus medullaris
menuju ke Os coccygis
Ada pelebaran di dua
tempat:
Intumescentia cervicalis
Intumescentia lumbosacralis
Medulla Spinalis
Fissura mediana ventralis
[anterior]
Funiculus ventralis
Sulcus ventrolateralis
Funiculus lateralis
Sulcus dorsolateralis
Funiculus dorsalis
Sulcus mediana dorsalis
[posterior] septum medianum dorsale
Sulcus intermedius dorsalis
20
5/21/2008
Medulla Spinalis
Radix anterior
Radix posterior
Ganglion spinale
Nervi spinales
Segmenta medullae spinalis
Cervicalia (8)
Thoracica (12)
Lumbalia (5)
Sacralia (5)
Coccygea (1)
Medulla Spinalis
Tinggi segmenta medullae
spinalis tidak sama dengan
foramen intervertebralis
Sehingga radix spinalis
membentuk cauda equina di
caudal conus medullaris
21
5/21/2008
Sectiones medullae
spinalis
Canalis centralis
(Ependyma)
Substansia grisea
(Nuclei et columnae)
Substansia alba
(Tractus et fasciculi)
Sectiones medullae
spinalis
C5
L1
T2
L2
T8
S2
S3
22
5/21/2008
Meninges spinalis
Arachnoidea spinalis
Cavitas subarachnoidealis
(Liquor cerebrospinalis)
23
5/21/2008
24
5/21/2008
Systema Nervosum
Periphericum
Nervi Craniales [Encephalici]
Nervi Spinales
Nervi Craniales
[Encephalici]
N. Olfactorii (I)
N. Opticus (II)
N. Oculomotorius (III)
N. Trochlearis (IV)
N. Trigeminus (V)
N. Abducens (VI)
N. Facialis [N.
Intermediofacialis]
(VII)
N. Vestibulocochlearis
(VIII)
N. Glossopharyngeus
(IX)
N. Vagus (X)
N. Accessorius (XI)
N. Hypoglossus (XII)
25
5/21/2008
Nervi Spinales
N. Cervicales
N. Thoracici
N. Lumbales
N. Sacrales
N. Coccygeus
26
5/21/2008
Systema Nervosum
Autonomicum
Pars Sympathica
Pars Parasympathica
27