MORFOLOGI

DAN
SINTAKSIS

HJ FAUZI BIN SALLEH

IPG KAMPUS TENGKU AMPUAN AFZAN
27200 KUALA LIPIS

1Morfologi
o 1.1Morfem
1.1.1Morfemterikat/
imbuhan
o 1.2ProsesPembentukan
Kata
o 1.3GolonganKata
2Sintaksis
o 2.1Ayat
o 2.2Frasa
3Lihatjuga

Secara
umumnya,tatabahasabahasa
Melayu mencakupi dua bidang:
Morfologi: kajian tentang kata dan
pembentukan kata, kelas kata dan
imbuhan.
Sintaksis:
kajian
tentang
pembentukan ayat.
Morfologi ialah bidang yang mengkaji
struktur,
pembentukan
kata
dan
golongan kata. Dalam morfologi, unit
terkecil yang mempunyai makna dan
tugas nahu ialah morfem. Para pelajar
juga perlu mengetahui maksud istilah
morfem dan kata. Ini kerana kedua-dua
adalah berbeza dari segi fungsi dan
konsep.

Tatabahasa
bahasa Melayu
Morfologi
Jenis ayat
Ayatpenyata
Ayattransitif
Ayatintransitif
Ayataktif
Ayatpasif
Ayatnafi
Ayatsongsang
Ayatinti
Ayatgabungan
Ayatperintah
Ayattanya
Ayatseru

Sintaksis
Golongan kata
Katanama
Katagantinama
Katakerja
Katasifat
Katatugas
Katahubung
Kataketerangan
Katasendi
Pembentukan kata
Imbuhankatanama
Imbuhankatakerja
Istilahpinjaman
Lain-lain
Katabilangan
Kataistilah
Penjodohbilangan
Bentukjamak
HukumD-M

Morfem
Morfem ialah unit terkecil yang menjadi unsur perkataan. Sekiranya kata
tidak boleh dipecahkan kepada unit bermakna atau nahu yang lebih kecil,
maka kata-kata ini terdiri daripada satu unit atau satu morfem.
Misalnya "minum". "Minum" tidak akan berfungsi dan memberi makna jika
dipecahkan kepada mi dan num. Sebaliknya, kata "diminum" boleh
dipecahkan kepada dua morfem, iaitu "di" dan "minum". Kesimpulannya,
perkataan boleh terdiri daripada beberapa morfem.
Morfem boleh dibahagi kepada dua, iaitumorfem bebasdan morfem
terikat.
Morfem Bebas

Morfem terikat/imbuhan

Dapatberdirisendiri,misalnya:
minum, cuti, sekolah, periksa

Bentukimbuhan,misalnya:
mem, per, kan, ber

Mempunyaimaksudsendiri.

Tidakmempunyaimaknatetapi
mempunyaifungsitatabahasaatau
nahu.Bolehmengubahmakna
sesuatukatadanseterusnyamakna
ayat.

Morfem terikat/imbuhan
Morfem terikat/imbuhan boleh dibahagi seperti berikut:
Awalan. Ditambah pada bahagian depan kata dasar.
Misalnyamembaca, menghafal.
Akhiran. Ditambah pada bahagian belakang kata
dasar.
Sisipan. Diselit di antara unsur unsur kata dasar.
Misalnyatelapak(tapak)
Apitan. Ditambahkan serentak pada awalan dan
akhiran kata dasar. Misalnya,
imbuhanper....andalampermainan.
Proses terbentuknya ayat bermula daripada morfem
MORFEM --> PERKATAAN --> FRASA --> KLAUSA -->
AYAT

Sintaksis merupakan satu cabang ilmu bahasa yang

mengkaji bentuk, struktur, dan binaan atau
konstruksi ayat. Sintaksis bukan sahaja mengkaji
proses pembinaan ayat tetapi juga hukum-hukum
yang menentukan bagaimana perkataan disusun
dalam ayat.
Ayat ialah binaan yang terdiri daripada unsur ayat,
iaitu unit-unit yang membentuk ayat.
Contoh:Ahmad sedang membuat kerja rumah.
Contoh ayat di atas terdiri daripada dua bahagian
iaitu (i) Ahmad sedang dan bahagian (ii) membuat
kerja rumah. Bahagian subjek dan predikat,
merupakan bahagian utama yang membentuk
klausa atau ayat bahasa Melayu. Subjek dan prediket
pula mempunyai unsur-unsur, iaitu sama adafrasa
nama (FN),frasa kerja (FK),frasa adjektif

Frasa
Frasa ialah satu binaan atau unsur ayat yang terdiri
daripada sekurang-kurangnya dua perkataan atau jika
terdiri daripada satu perkataan, ia berpotensi untuk
diperluas menjadi dua perkataan atau lebih. Frasa
tidak boleh dipecahkan kepada subjek dan predikat.
Seperti yang diterangkan di atas, ada empat jenis
frasa iaitu FN, FK, FA dan FS. Menurut binaannya, frasa
dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu frasa
endosentrik dan frasa eksosentrik.Frasa
endosentrikialah frasa yang mengandungi satu
unsur inti. Unsur inti ini mewakili seluruh frasa
berkenaan. Frasa dinamakan mengikut unsur inti ini.
FN, FK dan FS ialah frasa endosentrik. Ini kerana kata
nama, kata kerja, dan kata adjektif boleh menjadi
unsur inti setiap frasa itu.
Contohnya: sepasang mata biru (FN. Inti frasa ini ialah
mata, jenis kata nama)

Frasa

Contohnya: sepasang mata biru (FN. Inti frasa ini ialah

mata, jenis kata nama)
Manakalafrasa eksosentrikialah frasa sendi nama
yang tidak mempunyai unsur inti contohnyake
tandasdandi sekolah. Kewujudan sendi
namadibergantung pada sekolah dankekepada
tandas. Oleh itu, frasa jenis ini dikatakan frasa
eksosentrik kerana pusatnya bergantung pada suatu
unsur luaran.

Ayat pasifialah ayat yang menekankan objek dan

perbuatannya berbanding "ayat aktif" yang
menekankan si pelaku. Kedua-dua ayat tidak ada
kelainan makna apa pun. Bagaimanapun, sasterawan
dan penulis yang baik sering menggunakan ayat aktif
dan ayat pasif secara sedar, bergantung kepada apa
yang hendak ditekankan.
Kebetulan, hikayat-hikayat Melayu dan karya sastera
Melayu lama lebih banyak menggunakan ayat pasif.
Prof. St.Takdir Alisjahbanaberpendapat bahawa
kejadian itu disebabkan oleh cara hidup atau sikap
pasif orang Melayu pada zaman silam. Bagaimanapun,
ahli bahasaAwang Sariyantidak bersetuju dengan
pendapat itu, dan berasa bahawa pemilihan ayat pasif
itu sebenarnya "mencerminkan budi dan peribadi
orang Melayu yang tidak menekankan ego individu".
Menurutnya, "barangkali dengan perubahan nilai
hidup moden, penulis sekarang lebih banyak

Ayat pasifialah ayat yang menekankan objek dan

perbuatannya berbanding "ayat aktif" yang
menekankan si pelaku. Kedua-dua ayat tidak ada
kelainan makna apa pun. Bagaimanapun, sasterawan
dan penulis yang baik sering menggunakan ayat aktif
dan ayat pasif secara sedar, bergantung kepada apa
yang hendak ditekankan.
Kebetulan, hikayat-hikayat Melayu dan karya sastera
Melayu lama lebih banyak menggunakan ayat pasif.
Prof. St.Takdir Alisjahbanaberpendapat bahawa
kejadian itu disebabkan oleh cara hidup atau sikap
pasif orang Melayu pada zaman silam. Bagaimanapun,
ahli bahasaAwang Sariyantidak bersetuju dengan
pendapat itu, dan berasa bahawa pemilihan ayat pasif
itu sebenarnya "mencerminkan budi dan peribadi
orang Melayu yang tidak menekankan ego individu".
Menurutnya, "barangkali dengan perubahan nilai
hidup moden, penulis sekarang lebih banyak

Ayat pasif untuk pelaku pertama dan kedua

Proses membentuk ayat pasif diri pertama dan kedua adalah
sama dan terdiri daripada dua langkah:
Objek dipindahkan ke pangkal ayat;
Awalan meN digugurkan.
Kesalahan yang biasa berlaku
1. Kesalahan menggunakan aturan ayat pasif bahasa
Inggeris
Kesalahan yang agak meluas berasal khususnya daripada
mereka yang bersikap keinggerisan. Misalnya:
Surat itu telah dihantar oleh saya semalam.
Borang itu mesti diisikan oleh anda dahulu.
Dalam bahasa Inggeris, ayat di atas memang boleh diterima:
That letter was sent by me yesterday.
The form must be filled by you first.
Sebenarnya, aturan di atas ini juga merupakan aturan ayat pasif
untuk pelaku ketiga. Umpamanya, ayat-ayat yang berikut adalah
betul:
Surat itu telah dihantar oleh Ali semalam.
Borang itu mesti diisikan oleh pemohon dahulu.
Oleh itu, kesalahan ini juga boleh dianggap sebagai "kesalahan
menggunakan aturan ayat pasif untuk pelaku ketiga".

2. Kesalahan tidak menggugurkan meN

Ayat pasif

Ayat aktif

Salah

Betul

Saya membelikeretaitu
daripadaAli.

Keretaitusaya
membelidaripadaAli.

Keretaitusaya belidaripada
Ali.

Anda mesti
menjawabsoalan-soalanitu.

Soalan-soalanitumesti anda
menjawab.

Soalan-soalanitumesti anda
jawab.

Kamu mestilah menyiapkan

kerjaituhariini.

Kerjaitumesti kamu
menyiapkanhariini.

Kerjaitumesti kamu
siapkanhariini.

3. Kesalahan menyisipkan kata lain antara

pelaku dengan kata kerja pasif
Frasa subjek dan kata kerja pasif merupakan satu
ikatan yang tidak boleh dipisahkan. Oleh itu, jika anda
menggunakan kata bantu atau kata nafi, kata itu tidak
boleh disisipkan antara pelaku dengan kata kerja pasif.
Salah

Betul

Bukuitusaya telah baca.

Bukuitutelah saya baca.

Bukuitusaya tidak baca.

Bukuitutidak saya baca.

Kerjaitukamu mesti siapkanhariini.

Kerjaitumesti kamu siapkanhariini.

Ayat pasif untuk pelaku ketiga

Oleh sebab aturan ayat pasif untuk pelaku ketiga sama
saja dengan aturan ayat pasif bahasa Inggeris, kesalahan
ayat pasif ini jarang dibuat oleh mereka yang bersikap
keinggerisan. Sebaliknya, kesalahan ayat pasif ini dibuat
oleh kalangan yang sepatutnya fasih dalam bahasa
Melayu tetapi suka menggunakan bahasa dengan cara
yang mudah. Memang ada baiknya menggunakan bahasa
yang mudah supaya semua orang mudah faham, tetapi
bahasa yang mudah mesti juga mematuhi aturan.
Kesalahan yang biasa berlaku
Ayat-ayat berikut yang salah lazim diucapkan orang sehingga
dianggap betul.
Salah

Betul

BukuituAhmad baca.

Bukuitudibaca oleh Ahmad.

Suratituabang hantarsemalam.

Suratitudihantar oleh abangsemalam.

Kerjaitumereka mesti siapkanhariini.

Kerjaitumesti disiapkan oleh merekahari

ini.

Perbandingan antara bentuk kata kerja pasif diri

Kata kerja aktif

Pasif diri
pertama

Pasif diri kedua

Pasif diri ketiga

memberi
menyapu
melukis
membayar

sayaberi
kusapu
kamilukis
kitabayar

andaberi
kausapu
kamulukis
andabayar

diberi
disapu
dilukis
dibayar

Ayat pasif yang lain

Ayat pasif "ber"
Selain daripada digunakan dalam ayat aktif, awalan
"ber" kekadang juga digunakan dalam ayat pasif
selepas "belum" dan "sudah" sebagai ganti untuk
awalan "di":
Penggunaan "ber"

Penggunaan "di"

Seluarsayabelumberjahit.

Seluarsayabelumdijahit.

Suratitusudahbertaip.

Suratitusudahditaip.

Pinturumahsudahberkunci.

Pinturumahsudahdikunci.

Bagaimanapun, kedua-dua awalan membawa konotasi yang

berlainan. Awalan "di" membawa tanggapan bahawa kata
kerja pasif itu dihubungkan dengan pelaku ketiga, sedangkan
awalan "ber" tidak ada penekanan pelaku sama sekali. Ini
disebabkan bahawa "di" sering diikuti oleh "oleh",
umpamanya "Seluar saya belum dijahit oleh seseorang".
Bagaimanapun, penggunaan "ber" dalam bentuk ini juga
membayangkan kekayaan gaya bahasa Melayu yang
menyebabkan bahasa ini hidup dan menarik.
Ayat pasif "ter"
Awalan "ter" dalam ayat pasif biasanya berkaitan dengan
Menunjukkan keupayaan
Menunjukkan perbuatan yang siap
keupayaan
dan tanda selesainya
sesuatu perbuatan atau
Batuyangbesar
Kedaiitutertutupsejaktadi.
perbuatan
yang sedia berlaku.
ituterangkatolehku.
Projekyangrumit
ituterlaksanajugaolehusahawan
baru.

BukuiniterkarangolehAwangSariyan.

Cita-citaibuyangbesar
itutertunaijugaolehnya.

Perabotdiruangtamuitutersusun.

Dalam penggunaan bahasa sekarang, bentuk ayat pasif

sedemikian untuk menunjukkan keupayaan amat kurang,
tetapi masih sah.
Ayat pasif "ke-an"
Ayat pasif yang menggunakan imbuhan "ke-an" sebagai ganti
untuk "mengalami keadaan" ialah ungkapan yang tetap
bentuknya dan tidak dapat diubah-ubah lagi. Bagaimanapun,
dengan berdasarkan pola yang sedia ada itu, banyak lagi
ayat pasif "ke-an" dapat dibentukkan.
Penggunaan bentuk pasif "ke-an"

Maksud

Keranalewatbangun,sayaketinggalan
bas.

Keranalewatbangun,sayamengalami
keadaan "ditinggalkan bas".

Jiransayakecurianmalamtadi.

Jiransayamengalami keadaan "hartanya

dicuri orang".

Orangitubarukematian suami.

Orangitumengalami keadaan "suaminya

mati".

Ayat pasif "kena"

Ayat pasif yang menggunakan kata "kena"
sebagai ganti untuk awalan "di" lebih
banyak digunakan oleh orang dalam
pertuturan. Bagaimanapun, bentuk pasif ini
boleh juga digunakan untuk gaya bahasa
sebagai pilihan lain.
Penggunaan "kena"
Penggunaan "di"
Pemanduitukena saman.
Pemanduitudisaman.
Budaknakalitukena pukul. Budaknakalitudipukul.
Pencuriitukena tangkap.

Pencuriituditangkap.

Bahasa Melayumempunyai berbagai-bagai jenis ayat untuk

menyatakan maksud yang sama. Ciri-ciri ini menyebabkan
bahasa Melayu merupakan sebuah bahasa yang sentiasa
hidup serta menarik. Jika hanya satu jenis ayat saja yang
digunakan akan timbul rasa jemu pada pembaca. Oleh sebab
itu, sasterawan dan penulis yang baik selalu menggunakan
jenis-jenis ayat yang lain, sesuai dengan keperluan.
Jenis-jenis ayat bahasa Melayu dapat digolongkan kepada
empat ragam:
Ayat penyata:
Ayat transitifdanayat intransitif
Ayat aktifdanayat pasif
Ayat sungsang
Ayat nafi
Ayat intidanayat gabungan
Ayat perintah
Ayat tanya
Ayat seru
.

Ayat pasif
Rencana utama:Ayat pasif (bahasa Melayu)
Berbanding dengan ayat aktif yang
menekankan subjek,ayat
pasifmemberikan penekanan terhadap
objek dan perbuatan sehingga subjek
pelaku tidak dipentingkan atau langsung
tidak perlu dinyatakan. Hal ini ada
kaitannya dengan bahagian manakah yang
anda hendak pentingkan atau menegaskan.
Contohnya:
Perkara itusudah diselesaikannya; atau
Perkara itusudah diselesaikan
adalah ayat-ayat pasif yang menegaskan
"perkara itu", bukan pelaku yang

Ayat perintah
Ayat perintahbertugas untuk menyatakan
sesuatu yang berupa perintah, larangan,
suruhan, permintaan, ajakan, silaan, doa,
dan harapan.
Jenis perintah

Perintah
Suruhan
Larangan
Permintaan
Ajakan
Silaan
Doa
Harapan

Contoh penggunaan
Berdiridiataskerusiitu.
Ikattalikasutandadenganbetul.
Jangan pergikesungaiyang
dalamairnya.
Tolong angkatbajuitu.
Mengucaplahbanyak-banyak.
Silajamuselera.
Syukurlahkamusudahkembali.
Harap-harapharitidakhujan.

Perhatikanlah bahawa ayat-ayat di atas

mempunyai susunan yang sama, iaitu
subjeknya tidak dinyatakan. Ini disebabkan
subjeknya nyata dan merujuk kepada orang
yang ayat perintah itu ditujukan.
Contoh-contoh di atas juga menunjukkan
bahawa awalan "ber" dan "meN" kekadang
tidak digugurkan. Aturan yang perlu
dipegang ialah:
Untukkata kerja intransitif(kata kerja yang
tidak memerlukan objek): awalan tidak
boleh digugurkan.
Untukkata kerja transitif(kata kerja yang

Ayat nafi
Ayat nafditandai oleh adanya kata
"bukan" dan "tidak". Secara umum, ayat
nafi digunakan untuk menafikan atau
menidakkan sesuatu, umpamanya:
Diatidakberpengalaman, tetapi cekap.
Aurorabukanjururawat, tetapi doktor.
Disamping itu, ayat nafi boleh juga
digunakan untuk menekankan atau
menegaskan sesuatu maksud. Contohnya:
Ayat biasa

Ayat nafi

Cadangannyaharusdiketepikan.

Cadangannyatidakperlukita
pedulikan.

Kerjaketuamemangsusah.

Kerjaketuatidakpernahsenang.

Walaupun kedua-dua ayat dalam setiap

pasangan di atas mempunyai maksud yang
sama, ayat nafi menekankan maksudnya,
sedangkan ayat biasa menyatakan maksud
secara biasa sahaja.
Peranan ayat nafi sebagai penegas maksud
juga boleh diperhatikan dalam ayat tanya,
umpamanya:
Bukankahorang itu guru kamu?
Tidakkahkamu ingin menyertai peraduan
itu?
Anda sudah faham,bukan?

Penggunaan dengan frasa nama

Secara umum, kata nafi "bukan" digunakan apabila frasa
yang mengikutinya ialah frasa nama. Contohnya:
Ini bukankucing.
Malaysia bukannegara republik.
Gajah bukanhaiwan yang terbesar di dunia.
Selain itu, "bukan" juga boleh digunakan untuk frasa yang
lain daripada frasa nama dalam hubungan seperti yang
berikut:
Diabukanbodoh, tetapi malas.
Diabukanbelajar, tetapi bermain.
Kata "bukan" dalam kedua-dua ayat itu boleh juga digantikan
dengan "kata tidak":
Diatidakbodoh, tetapi malas.
Diatidakbelajar, tetapi bermain.
Bagaimanapun, penggantian "bukan" dengan "tidak"
menyebabkan sedikit perubahan maksud. Penggunaan
"tidak" hanya menyatakan maksud secara biasa, sedangkan
penggunaan "bukan" menekankan pertentangan dua
keadaan secara jelas.

Penggunaan dengan frasa sendi

Untuk frasa sendi, kata nafibukandantidakdigunakan
menurut kesesuaian, umpamanya:
Saya tidakkesekolah hari ini kerana sakit.
Saya bukandarisektor kerajaan.
Malaysia bukandibenua Afrika.
Buku ini bukanuntukanda.
Kata "bukan" dan "tidak" dalam keempat-empat ayat di atas
tidak boleh saling berganti. Oleh sebab itu, perhatian harus
diambil dalam penggunaan kata "bukan" dan "tidak".

Kesalahan yang biasa berlaku

Kesalahan yang biasa berlaku untuk ayat nafi ialah
kekeliruan antara penggunaan kata "bukan" dan "tidak".
[sunting]Ayat tanya
Ayat tanyadalam bahasa Melayu boleh dibentuk dengan
tiga cara:
[sunting]Cara-cara untuk membentuk ayat tanya
[sunting]1. Membubuh tanda tanya pada akhir ayat
penyata
Ayat penyata
Ayat tanya

Tetamusudahtiba.
Tetamusudahtiba?
Buahitusudahmasak.

Buahitusudahmasak?

Merekahendakmenolongkita.

Merekahendakmenolongkita?

Dengan tidak mengubah susunan ketiga-tiga ayat di atas,

ayat-ayat tanya boleh dibentuk dengan tanda tanya di
hujung ayat-ayat penyata. Dalam pertuturan, ayat tanya di
atas dinyatakan dengan suara menaik pada akhir ayat.
[sunting]2. Menggunakan partikel "kah"
Ayat-ayat tanya dalam bahagian di atas juga boleh
disungsang melalui penggunaan partikel "kah" untuk
mencipta ayat tanya sungsang:

Ayat penyata

Ayat tanya

Tetamusudahtiba?

Sudahtibakahtetamu?

Buahitusudahmasak?

Sudahmasakkahbuahitu?

Merekahendakmenolong
kita?

Hendakmenolong
kitakahmereka?

Penggunaan partikel "kah" dalam jenis ayat tanya ini adalah

penting untuk mengelakkan kesamaran makna.
3. Menggunakan pelbagai kata
Ayat tanya juga boleh dibentuk dengan menggunakan
kataada,apa,bila,bagaimana,berapa,mengapa,mana
, dansiapa.
Kata

Ayat tanya
Tanpa partikel "kah"
Dengan partikel "kah"

Ada

Tiada

Adakahcarasayainibetul?

Apa

Apayangkamubelitadi?

Apakahyangkamubeli
tadi?

Bagaimana

Bagaimanacarauntuk
mendaftardiri?

Bagaimanakahcarauntuk
mendaftardiri?

Bila

Bilaayahkamupulang?

Bilakahayahkamupulang?

Mengapa

Mengapakamudatang
lambathariini?.

Mengapakahkamudatang
lambathariini?.

Mana

Manaibu?

Manakahibu?

Siapa

Siapanamajiranbarukamu?

Siapakahnamajiranbaru
kamu?

Kecuali kata "ada", yang lain dapat berdiri sendiri tanpa

partikel "kah". Bagaimanapun, partikel "kah" sering
digunakan untuk maksud penegasan.
[sunting]Kesalahan yang biasa berlaku
Kesalahan yang biasa berlaku ialah penggunaan partikel
"kah" di hujung ayat. Umpamanya:
Tetamu sudah tibakah?
Buah itu sudah masakkah?
Mereka hendak menolong kitakah?
Kesalahan ini tertimbul kerana dipengaruhi oleh bahasa
sehari-hari seperti berikut:
Tetamu sudah tibake?
Buah itu sudah masakke?
Mereka hendak menolong kitake?
"Ke" sebagai bentuk ucapan sehari-hari bagi "kah" tidak
boleh digunakan dalam tulisan. Selain itu, "kah" tidak boleh
digunakan di hujung ayat.

Ayat songsang
Dalamayat songsang, predikat terletak pada awal ayat dan
subjek pula terletak pada hujung ayat. Ini merupakan hal
yang terbalik dalam ayat biasa:
AYAT BIASA

SUBJEK + PREDIKAT
AYAT SONGSANG

PREDIKAT + SUBJEK
AYAT PASIF

OBJEK + KATA KERJA + SUBJEK

Ayat songsang memberikan lagi satu cara untuk menyatakan
sesuatu supaya membantu menghidupkan tulisan anda.
Penggunaan ayat songsang sekali sekala akan menyebabkan
bahasa anda akan lebih indah dan segar. Selain itu, ayat
songsang amat berguna jika anda perlu menekankan
predikat, dan bukan subjeknya. Semua jenis ayat dapat
disongsangkan.

Jenis ayat
Ayat inti
Ayat tanya

Ayat pasif

Susunan biasa

Susunan songsang

EncikYosribirokrat.

BirokratlahEncikYosri.

Kucingituke sana.

Ke sanakucingitu.

Orangituadik kamu?

Adik kamukahorangitu?

Kamubelum makan?

Belum makankahkamu?

Suratituakan saya kirimkan.

Akan saya kirimkansuratitu.

Sayaketinggalan baspada
hariitu.

Ketinggalan bassayapada
hariitu.

Perhatikanlah bahawa dalam setengah-tengah ayat seperti di

atas, partikel "kan" (untuk ayat tanya) dan partikel "lah"
(untuk ayat berita) perlu digunakan supaya jelas bentuk ayat
songsang itu.
[sunting]Ayat inti
Rencana utama:Ayat inti (bahasa Melayu)
Ayat intiialah ayat yang paling ringkas. Ayat ini boleh
digunakan untuk menerangkan sesuatu dengan ringkas dan
tepat, tanpa menimbulkan sebarang kesamaran makna.
Umpamanya, jika anda menyatakan "Emas ialah logam",
tiada tafsiran makna lebih daripada satu. Oleh itu, ayat inti
amat berguna untuk menjelaskan sesuatu dengan konkrit.
Selain itu, sasterawan sering menggunakan ayat inti untuk

Ayat gabungan
Ayat gabunganialah ayat yang terdiri daripada dua atau
lebih ayat yang digabungkan menjadi satu ayat dengan
menggunakan kata penghubung
sepertidan,serta,atau,tetapi,lalu, dan sebagainya untuk
mengaitkan pendapat yang berhubungan antara satu dengan
yang lain. Bahasa Melayu mempunyai enam pola ayat
gabungan, iaitu:
Ayat dengan ayat
Subjek dengan subjek
Predikat dengan predikat
Adverba dengan adverba
Objek dengan objek.
Ayat gabungan dengan kata penghubung yang berpasangan.

Jenis ayat gabungan

Ayat komponen

Ayat gabungan

Ayat dengan ayat

Abuamatrajinbekerja.
Majikanmenaikkangajinya.

Abuamatrajinbekerjadan
majikanmenaikkangajinya.

Subjek dengan subjek

Alisukamakanmanggis.
Ahmadsukamakanmanggis.

AlidanAhmadsukamakan
manggis.

Predikat dengan predikat

Merekamenghadiriceramah
itu.
Merekamenganggapceramah
itusangatberfaedah.

Merekamenghadiriceramahitu
keranamerekamenganggap
ceramahitusangatberfaedah.

Adverba dengan adverba

Sayaakanmenghabiskankerja
itubesok.
Jikatidakjadi,sayaakan
menghabiskankerjaitulusa.

Sayaakanmenghabiskankerja
itubesokataulusa.

Objek dengan objek

Ibumembelisayurdipasar.
Ibumembeliikandipasar.

Ibumembelisayurdanikandi
pasar.

Sedangkandiatidakdapat
memasukikolejitu,apatahlagi
saya.

Ayat gabungan dengan kata

penghubung yang
berpasangan

Selain daripada memperkaya gaya penulisan, ayat gabungan

dapat mengaitkan dua ayat yang seakan-akan tidak ada
perkaitan. Contohnya:
Perkara itulah yang saya nyatakan kepada Polar.
Polar tidak percaya.
Kedua-dua ayat seakan-akan tidak ada perkaitan. Jadi, dalam
hal sedemikian, ayat gabungan yang berikut amat perlu
digunakan:
Perkara itulah yang saya nyatakan kepada Polar, tetapi Polar
tidak percaya.
[sunting]Ayat pancangan
Ayat pancanganialah ayat gabungan yang terdiri daripada
satu ayat besar dan satu klausa (ayat kecil), umpamanya:
Keluarga Ali berpindah ke Kuala Lumpur kerana penukaran
kerjanya.
Jika hari hujan, saya tidak akan keluar dari rumah.
Angkatan tentera British tertewas di Singapura walaupun
mempunyai lebih askar berbanding dengan tentera Jepun.

Golongan Katadalambahasa Melayuterbahagi kepada

empat bahagian yang besar:
Kata nama
Kata kerja
Adjektif
Kata tugas.
Bahagian-bahagian itu terdiri daripada dua kumpulan kata,
iaitu kata isian dan kata tugas. "Kata isian" ialah kumpulan
kata yang terbuka dan sentiasa berkembang. Kata nama,
kata kerja dan adjektif ialah kata isian terbuka. "Kata tugas"
pula ialah kumpulan kata tertutup, contohnyadan, itu, amat,
walaupundan sebagainya. Kata-kata juga boleh digolongkan
berdasarkan faktorsintesisdansemantik.

Kata nama
Rencana utama:Kata nama
Kata nama terbahagi kepada dua bahagian yang besar
iaitunama am,nama khas,ganti namadannama
terbitan. Kata nama am ialah kata yang digunakan untuk
menjelaskan nama sesuatu yang bernyawa seperti orang,
haiwan, dan sesutu yang tidak bernyawa seperti tumbuhtumbuhan, tempat , benda, dan sebagainya secara umum.
Kata nama khas ialah kata nama yang secara khususnya
digunakan untuk menyebut nama sesuatu benda sama ada
benda yang bernyawa dan yang tidak bernyawa. Kata ganti
nama pula ialah kata nama yang digunakan untuk mewakili
diri seseorang atau sebagai penunjuk. Kata nama terbitan
wujud apabila kata nama am atau kata kerja diberi imbuhan.

Kata kerja
Rencana utama:Kata kerja
Kata kerja merupakan kata yang menjadi inti dalam frasa
kerja, sama ada yang berlaku atau dilakukan.
Contohnya,berjalan, makan, memakan, dimakandan
sebagainya. Kata kerja terbahagi kepada,kata kerja
transitif( Perbuatan Melampau ) dankata kerja tak
transitif( Perbuatan tidak Melampau ).
[sunting]Adjektif
Rencana utama:Adjektif
Adjektif ialah kata yang menjadi inti dalam frasa adjektif
sepertimanissekali, sudahlamasungguh, masihlebatlagi
(kata yang menjadi inti frasa digariskan di bawahnya).
Kata-kata dalam golongan kata adjektif menerangkan
keadaan atau sifat sesuatu nama atau frasa nama. Kata
adjektif boleh dikenali jika kata berkenaan didahului oleh
kata penguat sepertiamat, sangat, sungguh, sekali, paling,
agak, benar.

Kata sendi
Rencana utama:Kata sendi
Kata sendi adalah kata yang digunakan untuk
menyambungkan frasa nama dengan kata atau frasa-frasa
dalam ayat.
[sunting]Kata hubung
Rencana utama:Kata hubung
Kata hubung ialah perkataan yang digunakan untuk
menggabungkan perkataan dengan perkataan rangkai kata
dengan rangkai kata ayat dengan ayat.
[sunting]Kata seru
Rencana utama:Kata seru
Digunakan untuk melahirkan pelbagai perasaan, seperti
suka, duka, marah, gembira, mencabar, dicabar dan
sebagainya.
[sunting]Kata tanya
Rencana utama:Kata tanya
Kata tanya digunakan untuk bertanya atau menyoal sesuatu.
Kata tanya hadir di dalam predikat. Kata tanya mesti diikuti
oleh partikel kah apabila digunakan di awal ayat tanya. Kata
tanya boleh wujud di awal, di akhir atau di tengah ayat.

Kata perintah
Rencana utama:Kata perintah
Kata perintah bertugas untuk memberi tindak balas kepada
orang yang mendengar (pihak kedua) sebagai larangan,
silaan dan permintaan.
Kata Nama menerima empat jenis imbuhan; awalan, akhiran,
apitan dan sisipan. Imbuhan awalan ialah imbuhan yang
berada di hadapan kata akar, contohnya pe(N), me(N), ter
dan sebagainya. Imbuhan akhiran terletak di akhir kata akar
dan imbuhan apitan mengapit kata akar. Imbuhan sisipan
pula tersisip di tengah perkataan.
Awalan
[sunting]keAwalan "ke-" boleh membentuk kata bilangan himpunan,
kata bilangan tingkat dan kata nama. Huruf akar akan kekal
biarpun setelah digabung dengan kata imbuhan ini. Bukan
semua perkataan boleh digabungkan dengan awalan "ke-".
Kebanyakannya memerlukan akhiran -an untuk membentuk
perkataan yang tepat. Awalan "ke-" boleh membawa maksud

pe(n)Imbuhan awalan "pe(n)-" menerbitkan kata nama yang

memberi maksud tertentu kepada perkataan dasar yang
diimbuhkannya, dengan membawa erti-erti berikut:
alatan/perkakas:pembakar, pengasah, penukul, penapis
orang yang membuat:penulis, pencipta, pentadbir
sesuatu yang menyebabkan jadi...:pengasih, pemanis,
pendingin
orang yang selalu atau suka...:penidur, pemalas, perokok
orang yang mempunyai sifat...:pemalu, pemurah, pembengis
milik sifat seseorang:pemuda, pembesar
ukuran bagi waktu atau tempat:pemeluk, penanak, pelaung
hasil atau kesan daripada sesuatu:penyakit, pendapat

Bentuk imbuhan

Fonem pertama
kata dasar

Gugurkan?

Contoh

/b/

Tidak

barispembaris

mem/p/

men-

meng-

/c/
/d/
/j/
/sy/

Ya

panahpemanah

Tidak

curipencuri
datangpendatang
jahatpenjahat
syarahpensyarah

/t/

Ya

taripenari

(vokal)

Tidak

arahpengarah

/g/

Tidak

gantipengganti

/k/

meny-

/s/

me-

/l/
/m/
/n/
/ng/
/ny/
/r/
/w/
/y/

Huraian

Kecualikatapinjamandan
sebilangankecilkatajati
Cth:pempamer

Kecualikatapinjamandan
sebilangankecilkatajati
Cth:pentadbir

karatpengarat

Kecualikatapinjamandan
sebilangankecilkatajati
Cth:pengkaji

Ya

sakitpenyakit

Kecualisesetengahkata
pinjamandansebilangan
kecilkatajati
Cth:penstabil

Tidak

lambungpelampung
makanpemakan
nyanyipenyanyi
rasaperasa
wangipewangi

Ya

Bagi perkataan yang bermula dengan huruf vokal, sebutan

perkataan berubah misalnya pengambil (ambil) akan disebut
sebagaipe-ngam-bildan penguji (uji) disebutpe-ngu-ji.
Berbeza dengan huruf yang bermula dengan konsonan
(kecuali k, s, t dan p) bunyi perkataan asal akan dikekalkan
seperti penggosok disebutpeng-go-sok.
Imbuhan "pe(n)-" berpadan fungsinya dengan imbuhan "
me(n)-" untuk kata kerja.
[sunting]peImbuhan awalan "pe-" (tanpa pembolehubah (n) dalam
"pe(n)-") menerbitkan kata nama memberi maksud tertentu
kepada perkataan dasar yang diimbuhkannya. Berbeza
dengan imbuhan "pe(n)-", imbuhan "pe-" hanya boleh
digunakan untuk manusia, iaitu seperti berikut:
pelaku tindakan dalam kata dasar: pesaing, peserta
penerima tindakan atau kesan dalam kata dasar: pesalah,
pesakit
[sunting]perImbuhan awalan "per-" digunakan untuk mengimbuhkan kata
dasar yang sering dijadikan kata kerja dengan berimbuhkan
awalan "ber-".

Akhiran
[sunting]-an
Imbuhan akhiran "-an" menerbitkan kata nama yang memberi
maksud tertentu kepada perkataan dasar yang diimbuhkannya,
dengan membawa erti-erti berikut.
benda, bahan yang dilakukan kata dasar:kiriman, makanan
hasil perbuatan kata dasar:tulisan, bungkusan
tempat yang disifatkan kata dasar:ruangan
benda kata dasar yang besar atau luas:lautan
[sunting]Apitan
[sunting]ke--an
Imbuhan apitan "ke--an" menerbitkan kata nama yang memberi
maksud tertentu kepada perkataan dasar yang diimbuhkannya,
dengan membawa erti-erti berikut:
hasil perbuatan kata dasar:keberanian, kepercayaan
keadaan yang disifatkan kata dasar:keindahan, keselesaan
[sunting]pe(n)--an
Imbuhan apitan "pe(n)--an" menerbitkan kata nama yang
memberi maksud tertentu kepada perkataan dasar yang
diimbuhkannya, dengan membawa erti-erti berikut:
perbuatan:pemeriksaan,pemilihan
hasil perbuatan:pembangunan,pelaburan
Imbuhan "pe(n)--an" berpadan fungsinya dengan imbuhan "

per--an
Imbuhan apitan "per--an" menerbitkan kata nama yang memberi
maksud tertentu kepada perkataan dasar yang diimbuhkannya,
dengan membawa erti-erti berikut:
perbuatan:pertandingan,pergeseran
tempat:perumahan,perkuburan
Imbuhan "pe(n)--an" berpadan fungsinya dengan imbuhan "ber-"
untuk kata kerja.
[sunting]Sisipan
Sesetengah kata dasar boleh diubah atau diperkuat maknanya
dengan dibubuh imbuhan sisipan "-el-", "-em-", "-er-" dan "-in-".
Contoh:tapak telapak;kuningkemuning.
Dalambahasa Melayu,kata bilanganialahkatayang menyatakan
banyaknya benda. Kata bilangan ada enam jenis iaitu:
Kata bilangan tentu
Contoh: satu, dua, tiga
Kata bilangan tak tentu
Contoh: beberapa, banyak, segala
Kata bilangan himpunan
Contoh: kedua-dua, berbulan-bulan
Kata bilangan pecahan
Contoh: setengah, tiga suku
Kata bilangan pisahan
Contoh: tiap-tiap, masing-masing
Kata bilangan tingkat

Penjodoh bilanganialah perkataan ataumorfemdalam

sesetengah bahasa untuk mengelaskan atau membilangkata nama
mengikut maksudnya.
[sunting]Definisi dan contoh
Dalam sesuatu bahasa yang ada penjodoh bilangan, sesuatu kata
nama boleh disertakan penjodoh bilangan, yang menunjukkan
pengelasan konsepsirujukansesuatukata namadan sering
digunakan dalam pembilangan. Sesuatu bahasa boleh memiliki
beratus-ratus penjodoh bilangan. Contohnya, dalambahasa Melayu,
penjodoh bilangan untuk orang ialahorang, dan digunakan untuk
mengira bilangan orang, tanpa mengira apa peranan mereka:
tigaorangpelajar
tigaorangguru
Antara bahasa-bahasa yang ada penjodoh bilangan termasuk
bahasa Jepun,bahasa Cina, bahasa-bahasa Asia Tenggara,
bahasa-bahasa Austronesia, danbahasa-bahasa Maya.
[sunting]Lihat juga
Penjodoh bilangan bahasa Melayu
Penjodoh bilangan bahasa Cina
Kategori:Linguistik

Hukuman D-Mialah peraturan menyusunkata namamajmuk dan

ayat yang mendahulukan unsur yang diterangkan (diringkaskan
sebagai D) dan mengemudiankankata sifatyang menerangkan
(diringkaskan sebagai M). Istilah Hukum D-M diperkenalkan oleh
Prof. St. Takdir Alisjahbana dalam bukunya,Tatabahasa Baru Melayu
Indonesia.

[sunting]Kesalahan yang biasa berlaku

Kesalahan yang biasa berlaku, khususnya di kalangan orang yang
bersikap keinggerisan, disebabkan oleh kekeliruan antara susunan
kata nama majmukbahasa Melayudengan kata nama majmuk
bahasa Inggeris. Sebilangan kesalahan yang sering berlaku adalah
seperti berikut:
Padanan bahasa

Kesalahan

Inggeris

Pembetulan

dalamlainperkataan

in other words

dengankata-katalain

lain-lainperkara

other matters

perkara-perkaralain

MinahRestoran

Minah Restaurant

RestoranMinah

Dunloptayar

Dunlop tyre

tayarDunlop

gorengpisang

fried banana

pisanggoreng

cilisos

chilli sauce

soscili