Anda di halaman 1dari 23

""B`mm 6 dr `m B{Vhmg {df`mVrb

"nMerb' `m KQ>H$mda
gJUH$ghmp`V AZwXoeZ H$m`H$_
{Z{_Vr d
n[aUm_H$maH$VoMm A`mg''
nwUo {dmnrR>m`m E_.ES>.
A`mgH$_mgmR>r
gmXa H$amd`m`m bK wgemoYZ
~YmMm AmamIS>m
: gemoYH$ :
lr_Vr MhmU qgYw ~m~mgmho~
: _mJXeH$ :
m. lr. XmS>H$a H$bmg gmho~amd
: gemoYZ H|$ :
Ab-A_rZ E`wHo$eZ d _oS>rH$b \
$mD$S>oeZMo
Xmm` JmoqdXamd digo nmQ>rb
E_.ES>. H$mboO,
H$moaoJmd {^_m, Vm. {ea, {O.
nwUo.

nwUo {dmnrR> nwUo


ej{UH$ df
2010-11

AZwH$_{UH$m
A.H
$.

Vn{eb

gemoYZ jo

gemoYZ erfH$

VmdZm

gemoYZmMr JaO

gemoYZmMo _hd
gX^ gm{h`mMm
AmT>mdm
nyd gemoYZmMm
AmT>mdm
gemoYZmMr C{Q>o

H$m`m_H$ `m`m

10

gemoYZmMr JhrVHo$

11

13

gemoYZ n[aH$nZm
gemoYZ `mr Am{U
_`mXm
OZg`m `mXe A{^H$n

14

gemoYZ nXVr

15

17

gemoYZmMr gmYZo d Vo
gemoYZmMr `j
H$m`dmhr
H$aU _mS>Ur

18

gemoYZmMo doimnH$

19

IMmMo doimnH$

20

gX^

6
7

12

16

n>
H$_m
H$

gemoYZ jo
VwV gemoYZmMo jo ho V{dkmZ d B{Vhmg
{ejU ho Amho.
gemoYZ erfH$ - B`mm 6 dr`m B{Vhmg {df`mVrb
nMerb `m KQ>H$mda gJUH$ ghm`H$ AZwXoeZ
H$m`H$_ {Z{_Vr d n[aUm_H$maH$VoMm A`mg

VmdZm
[dgmm eVH$m`m AIoarg gJUH$ VkmZ \$ma
PnmQ>mZo {dH$grV Pmbo. `m {dH$mgmV _m{hVr
Am{U gofU V kmZmMm {dH$mg Pm`m_wio A``Z
A`mnZmghr ZdrZ {Xem {_imbr. AmO`m 21`m
eVH$mV

_m{hVr

VkmZ

hm

{dH$mgmMm

EH$

A{d^m` KQ>H$ ~Zbobm Amho. 21 do eVH$ ho


_m{hVr gofU d VkmZ eVH$ g_Obo OmVo. _m{hVr
VkmZmZo gd {ddM `mnyZ Q>mH$bo Amho.
gdM jom_`o _m{hVr VkmZmMo Omio ngabo
Amho. _m{hVr VkmZm`m {dH$mgm_wio gnyU OJ
Odi Am`mgmaIo dmQ>Vo `m_wio AmO _m{hVr`m
AmXmZ-XmZ

{H$`oghr

doJ

Ambm

Amho

gJUH$m`m dmnamVyZ {ejU jo gwXYm gwQ>bo


Zmhr.

{ejU

jomV

gJUH$mMm

dmna

_moR>m

_mUmda gw Pmbobm Amho. AZoH$ gWm_YwZ


gJUH$mMo {ejU {Xbo OmV Amho. gJUH$m`m j_Vm

{dMmamV KoD$Z AZoH$ {ejU VkmZr `mMm dmna


A``Z-A`mnZ {H$`oV Ho$bm Amho.

gemoYZmMr JaO
1)

gemoYH$ `m doiog _m`{_H$ Vamda


A`mnZ H$aV hmoVr. `mdoir nman[aH$
A`mnZ nXYVr dmna`m OmV hmo`m.
`m_wio {dm`mZm `mMo AmH$bZ
hmoV ZhVo `mgmR>r n[aUm_H$maH$
A`mnZ
H$a`mg
EImXm
KQ>H$
gJUH$mXdmao
H$m`H$_
{Z{_Vr
Ho$`mg {dmWu Vmo ^mJ XrKH$mi bjmV
R>ody eH$Vrb.

2)

A``Z
A`mnZmVrb
AmH$fH$Vm
dmT>{d`mgmR>r
A``Z
^mdr
R>a`mgmR>r gJUH$mMr JaO bjmV KodyZM
emgZmZo
mW{_H$
VamnmgyZ
Vo
_m`{_H$ Vamn`V gJUH$ d _m{hVr VkmZ
`mMm {dm`mZm n[aM` hmdm `mgmR>r
A`mgH$_mV `mMm g_mdoe Ho$bm Amho.

3)

nmR>
nwVH$mVrb
H$mhr
AdKS>
^mJmgmR>r qH$dm nmR> KQ>H$mgmR>r
gJUH$mXdmao
H$m`H$_
{Z{_Vr
Ho$`mg {dmWu Vmo ^mJ ghO {eHy$
eH$Vrb.

4)

B{Vhmg {df`mVrb A_yV gH$nZmZm


_yV dn Xo`mgmR>r gJUH$mMm dmna
^mdrnUo hmoBb d JwUdmoVhr dmT>
hmoD$ eH$Vo.

5)

H$ _m`_mVyZ {dmWu 83% kmZ JhU


H$aVmV hUyZM gJUH$mmao {dmWu
bdH$a {eHy$ eH$Vrb.

gemoYZmMo _hd
1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

Oo {dmWu dmadma AmOmar AgVmV Vo


emioV `oD$ eH$V Zmhr. `m`mgmR>r
gJUH$ H$m`H$_ {Z{_VrMm Cn`moJ
hmoBb.
`m emio_`o MmJ`m {ejH$mMr H$_VaVm
AgVo. Aem emioV {dm`m`m A``Zmg
gJUH$ ghmp`V AZwXoeZ H$m`H$_
{Z{_VrMm Cn`moJ hmoVmo.
gJUH$mMm A`mnZmV dmna Ho$`mg
A`mnZ ^mdr hmoVo d Vm~S>Vmo~
`m^aU hmoV Ag`mZo {dmWr gVV
{H$`merb amhVmo d nwT>rb A``Zmg
CgwH$ amhVmo.
gJUH$ ghmp`V AZwXoeZm_wio {dmWu
nmR> KQ>H$mMo gImob d ^mdr A``Z
H$aVmV {dm`mZm g~moY, {Z`_, gkm,
`m`m, gH$nZm `mMo gImob AmH$bZ
hmoVo.
gJUH$mMm A`mnZmV dmna Ho$`m_wio
H$nZmeVr, {dMmaeVr, ~mXrH$ j_Vm d
BVa eVtMm {dH$mg hmoVmo.
{dm`m`m AJr AgUmar CnH$_erbVm,
gemoYZdmr, H$VrerbVm, B. _`o dmT>
hmoVo. VgoM `mMr A{^dmr H$b, AmdS>
`mZm nwaonya `m` {_iVmo.
C{XXQ>
hr
AMwH$[a`m
CH$Q>
nXYVrZo gm` hmoVmV. _ZmoaOZmVyZ
A``Z - A`mnZmMr {H$`m nyU hmoV

8)

9)

{dm`mgmR>r
Vr
oaH$,
^mdr
d
XrKH$mi _aUmV amhUmar AgVo.
{dm`mZm nmR> KQ>H$mMr H$_r doimV
OmVrV OmV _m{hVr {_iVo d {dmWu Vr
_m{hVr dmadma nmh eH$VmV. {Mo,
A{Z_oeZ, gdmX, `mMm dmna H$Z nmR>
KQ>H$
OrdV
H$Z
{dm`mg_moa
_mS>Vm `oVmo.
gJUH$m`m ghm`mZo A``Z H$aVmZm
ZdZdrZ VmMm Cn`moJ H$$Z A{YH$ g_X
AZw^d KoVm `oVmV. CXm. BQ>aZoQ>Mm
dmna

gX^ gm{h`mMm AmT>mdm


1)

Omoer emo^Zm, gm. {eaT>oUH$a _oKZm


(2007) Amdmr 1 ""{ejUmVrb _m{hVr
VkmZ''
Zm{eH$,
__`r
H$meZ.
A`mnZmV gJUH$mMm dmna H$gm hmoD$
eH$Vmo ho g_O`mg _XV Pmbr.
(nR> H$. 1)

2)

~ado {_Zmjr (1999) "gJUH$ {ejU d {ejH$'


ZwVZ H$meZ nwUo
n> H$. 40, 45.
""gJUH$mda _m{hVrMo `mo` H$mao
gmXarH$aU H$$Z {dm`mn`V H$_r doimV
A{YH$
_m{hVr
nmohM{dVm
`oVo.
ho
g_O`mg _XV Pmbr.''

3)

OJVmn h. Zm. (2007) Amdmr 2 ""JV ej{UH$


V{dkmZ Am{U _m{hVr V{dkmZ'' nwUo,
{Z` ZwVZ H$meZ
(nR> H$. 6)
"Educational

technology

is

the

systematic

application

of

scientific knowledge about learning and conditions of learning to


improve the effectiveness & efficiency of teaching & training."

4)

www.audiovisualaids.com

5)

{H$emoa MhmU _m{hVr gofU, VkmZ d


ej{UH$ _y`_mnZ 2002 kmH$meZ Zm{eH$
W_ Amdmr VkmZmMm Cn`moJ ^mdr
H$mimV ej{UH$ jomV hmoUmaM Amho.
^{d`mV
e-Teaching
{ejH$mZm
H$amdo
bmJUma ho g_O`mg _XV Pmbr.

nydgemoYZmMm AmT>mdm
nrEM.S>r. Vamdarb gemoYZo

gemoYH$ MH$mV
nwUo {dmnrR>

~moago

(2002)

erfH$ Zm{eH$
{OhmVrb
_m`{_H$
emimVrb H$-lm` gmYZo d `mMm
dmna `mMm {M{H$gH$ A`mg.
C{XXQ>o

1)

Zm{eH$ {OhmVrb _amR>r _m`_m`m


_m`{_H$ emimMo _w`m`mnH$ Am{U
{ejH$ `mMr H$lm` gmYZm`m ej{UH$
Cn`w$Vo{df`r _Vo AO_mdUo.

2)

Zm{eH$ {OhmVrb _amR>r _m`_m`m


_m`{_H$ emimV CnbY AgUm`m H$lm`
gmYZm`m gpWVrMm A`mg H$aUo.

3)

Zm{eH$ {OhmVrb _amR>r _m`_m`m


_m`{_H$ emim_YyZ A``Z A`nZmgmR>r
dmna
Ho$`m
OmUm`m
H$lm`
gmYZmMm AmT>mdm KoUo.

gemoYZ nXYVr
{ZH$f

gd}jU nXYVr

gemoYZ Ho$`mda OmUdbo H$s, ej{UH$


gmYZmMr CnbYVm Amho. nU `mMm dmna
Ho$bm OmV Zmhr. H$mhr emioV Ho$bm OmVmo
nU `m{R>H$mUr `mo` dmna Ho$bm OmV
Zmhr.

E_. ES>. Va

gemoYH$
{dmnrR>

hJdUo _mYwar (2008-2009) nwUo

erfH$ _m`{_H$
Vamda
em
{df`mgmR>r gJUH$ ghmp`V AZwXoeZ
H$m`H$_mMm
{dm`m`m
gnmXZmda
hmoUm`m
n[aUm_H$maH$VoMm A`mg.
C{XXQ>o

1)

B`mm 9 dr {dkmZ ^mJ-2 {df`mrVb EH$m


KQ>H$mgmR>r gJUH$ ghmp`V AZwXoeZ
H$m`H$_ {Z{_Vr H$aUo.

2)

gJUH$mXdmao
{Z{_Vr
AZwXoeZ H$m`H$_ am~{dUo.

3)

gJUH$mXdmao {Z{_Vr Ho$bobm AZwXoeZ


H$m`H$_mMr
n[aUm_H$maH$Vm
A`mgUo.

gemoYZ nXYVr
{ZH$f

Ho$bo`m

m`mo{JH$ nXYVr

gJUH$
ghmp`V
AZwXoeZ
H$m`H$_m_wio
{Z`{V
JQ>mVrb
{dm`mnojm
m`mo{JH$
JQ>mVrb
{dm`m`m _m{hVr gnmXZmV bjUr` dmT>
{XgyZ Ambr.

gemoYZmMr C{XXQ>o
1)

B{Vhmg {df`mVrb "nMerb' `m KQ>H$mda


gJUH$
ghmp`V
AZwXoeZ
H$m`H$_{Z{_Vr H$aUo.

2)

B{Vhmg {df`mVrb "nMerb' `m KQ>H$mda


gJUH$ ghmp`V AZwXoeZ H$m`H$_
am~{dUo.

3)

gJUH$mXdmao
H$m`H$_mMr
A`mgUo.

{Z{_V
Ho$bo`m
n[aUm_H$maH$Vm

H$m`m_H$ `m`m
g_`m {dYmZ
B`mm 6 dr `m B{Vhmg {df`mVrb ""nMerb `m
KQ>H$mda gJUH$
ghmp`V AZwXoeZ H$m`H$_
n[aUm_H$maH$VoMm A`mg.''

{Z{_Vr

1) B`mm 6 dr
_.Z.nm. em.H$. 88 _wbmMr Eg.Ama.nr. H$n
nwUo 22 _Yrb B`mm 6 dr Mm dJ.
2)

B{Vhmg
B`mm 6 dr B{Vhmg {df`mVrb mMrZ ^maVmMm
B{Vhmg `m KQ>H$mVrb nMerb hm CnKQ>H$
hUOo B{Vhmg hmo`.

3)

nMerb
JmV_ ~wXmZr A>mJ _mJm~amo~a Oo {Z`_
nmim`bm gm{JVbo `mZm nMerb hUVmV.

4)

gJUH$ ghmp`V AZwXoeZ


""gJUH$m`m ghm`mZo {d{eQ> `o` R>odyZ
d nyd {Z`moOZ H$Z Ho$bobr A`mnZmMr
{H$`m hUOo gJUH$ ghmp`V AZwXoeZ
hmo`.''

5)

n[aUm_H$maH$Vm
""gJUH$
ghmp`V
AZwXoeZ
H$m`H$_
{Z{_Vr`m nydu d ZVa {dm`mZm MmMUr
XoD$Z `m_Yrb gnmXZmVrb \$aH$ emoYUo hm \

$aH$ hmM H$m`H$_mMr n[aUm_H$maH$Vm


Xe{dVmo.''

gemoYZmMr JhrVHo$
1)

gdgmYmaUnUo
gJUH$m~XXb _m{hVr AgVo.

{dm`mZm

2)

B{Vhmg A`mgH$_mVrb EImm pbQ>


KQ>H$mMo gImob AmH$bZ hmo`mgmR>r
gJUH$mMm dmna ^mdrnUo H$Z {dmWu
A``Z H$ eH$VmV.

3)

H$lm`
_m`_mMm
A`mnZ ^mdr hmoVo.

dmna

gemoYZmMr n[aH$nZm

Ho$`mg

gJUH$
ghmp`V
A`mnZ
Ho$`m_wio
{dm`m`m nmR> KQ>H$mVrb _m{hVr
gnmXZmV bjUr` dmT> hmoBb.

ey` n[aH$nZm :
gJUH$
ghmp`V
A`mnZ
Ho$`m_wio
{dm`m`m nmR>KQ>H$mVrb _m{hVr
gnmXZmV bjUr` dmT> hmoUma Zmhr.

gemoYZmMr `mr d _`mXm


`mr
VyV gemoYZmV _hmamQ>mVrb _amR>r
_m`_m`m B`mm 6 dr `m gd {dm`mMm
g_mdoe hmoVmo.

_`mXm
1)

VwV gemoYZ ho _.Z.nm. emim H$. 88


_wbmMr Eg.Ama.nr. H$n nwUo 22 _Yrb
B`mm 6 dr `m {dm`mnwaVoM _`m{XV
Amho.

2)

VwV gemoYZ ho B{VhmgmVrb "nMerb'


`m KQ>H$mnwaVoM _`m{XV Amho.

3)

VwV gemoYZ ho _amR>r _m`_m`m


emimnwaVoM _`m{XV Amho.

4)

VwV gemoYZ ho ej{UH$ df 2010-11


nwaVoM _`m{XV Amho.

OZg`m
C mW{_H$ Vamdarb _amR>r
B`mm 6 dr Vrb gd {dmWu.

_m`_mVrb

`mXe
_.Z.nm. emim H$_mH$ 88 _wbmMr Eg. Ama. nr.
H$n nwUo 22 _Yrb B`mm 6 dr `m dJmVrb 40
{dm`mMr g_mZJQ> A{^H$n dmnZ {ZdS>
Ho$br.

gemoYZ nXYVr
VwV gemoYZmH$[aVm m`mo{JH$ nXYVrMr
{ZdS> H$a`mV Ambr.

gemoYZmMr gmYZo d Vo
A)

_m{hVr gH$bZmMr Vo
MmM`m - nydMmMUr, CmaMmMUr

~) g`memr` Vo
_`_mZ, _mU{dMbZ, Q>r nar{jH$m> `mMm
dmna H$a`mV `oUma Amho.
gemoYZmMr `j H$m`dmhr

gemoYZmMm AmamIS>m
gemoYZ g_`m {ZpMVr
nyd MmMUr d Cma MmMUr V`ma H$aUo
nWXeu A`mg
nyd MmMUr XoUo
m`mo{JH$ d {Z`{V JQ> {d^mJUr
H$m`H$_ am~{dUo
Cma MmMUr XoUo
_m{hVr gH$bZ d {dbofU
{ZH$f

gemoYZ H$aU _mS>Ur


1

H$aU
n{hbo

VmdZm

H$aU
Xwgao

g~{YV gm{h`
nydgemoYZmMm AmT>mdm

H$aU
{Vgao

gemoYZ H$m` nXVr d gmYZo

H$aU
MmWo

_m{hVr gH$bZ, {dbofU d


AW{ZdMZ

H$aU
nmMdo

gmame, {ZH$e, {e\$maer


gX^ JW gyMr n[a{e> `moOZm

doimnH$
A. H$
.

gemoYZm`m nm``m

{Xd
g

bKwgemoYZm~m~V _m{hVr
{_i{dUo

12

bKwgemoYZmMm
AmamIS>m V`ma H$aUo

gX^ gm{h`mMm gImob


A`mg H$aUo

16

_m{hVr gH$bZmMr gmYZo


V`ma H$aUo

18

_m{hVrMo {dbofU d
AW{ZdMZ H$aUo

12

gemoYZ nXVr am~dUo

15

emioMr nadmZJr KoUo

10

_mJXeH$mer MMm

14

Ahdmb boIZ

gemoYZmMo gmXarH$aU
H$aUo

10

EHy$U

110

IMmMo AXmOnH$
A.H$
.

IMm`m ~m~r

AXmOo
IM .

boIZ IM

600 n`o

dmg IM

400 n`o

3
4
5

gemoYZmMr
gmYZo V`ma H$aUo
Ahdmb N>nmB
_mS>Ur d ~mYUr

600 n`o
3500 n`o

BVa IM

400 n`o

EHy$U

5500 n`o

gX^
1)

Omoer emo^Zm, gm. {eaT>oUH$a _oKZm


(2007) Amdmr 1 ""{ejUmVrb _m{hVr
VkmZ'' Zm{eH$, __`r H$meZ.
(nR> H$. 1)

2)

nmQ>rb emV (2007) Amdmr 3""ej{UH$


VkmZ Am{U `dWmnZ'' nwUo, {Z` ZwVZ
H$meZ. (nR> H$. 6)

3)

OJVmn h. Zm. (2007) Amdmr 2 ""JV ej{UH$


V{dkmZ Am{U _m{hVr V{dkmZ'' nwUo,
{Z` ZwVZ H$meZ
(nR> H$. 6)

4)

www.audiovisualaids.com

5)

mMrZ ^maVmMm B{Vhmg B`mm 6 dr


nmR>nwVH$ _hmam> am`
nmR>nwVH$ {Z{_Vr d A`mg_S>i nwUo.
Owb 2008.

6)

q^VmS>o, {d. am. (2008) "ej{UH$ gemoYZ


nXYVr, ({Vgar Amdmr), nwUo {Z` ZwVZ
H$meZ, n. 28.

7)

{ejU gH$_U, (Owb 2005), H$lm`


gmYZmMr {Z{_Vr d ej{UH$ _hd,
_hmamQ> am` _m`{_H$ d C _m`{_H$
{ejU _S>i, nwUo n.H$. 23, 24.

Anda mungkin juga menyukai