Afrika

cesinde olan Sahelanthropus tchadensis, Australopithecus

africanus, A. afarensis, Homo erectus, H. habilis ve H. ergaster gibi trlerin evrimlemesiyle olutuu kantlanan
Homo sapiens yani modern insana dair bundan 200,000
yl ncesine ait bulgular Etiyopya'da bulunmutur.[3] Afrika, ok eitli iklim blgeleri bulunan ekvatorun her iki
yannda ve dnya zerinde her iki iklim kuanda da bulunan tek ktadr.[4] Afrika lkeleri ksmen 1881-1914
yllrndaki Afrika Talan srasnda ekillenmitir.
Dnya haritasnda Afrika

1 Etimoloji
Afrika ad, Kartaca'ya ilk defa ayak basan Romallarca
Afri veya Africani denilen oymaklarn adndan esinlenerek verilmitir. Bu adn yerel Libya kabilelerini
betimlemek iin kullanld dnlse de, genellikle
Fenikece'de kullanlan afar yani toz kelimesi ile balantldr. Ancak 1981 ylnda yaplan bir hipoteze gre[5] bir
Berberi kelimesi olan ve deve anlamna gelen ifriden
gelir.[6]

2 Tarih

2.1 Tarih ncesi

Afrika, birok paleoantropolog tarafndan Dnya
zerinde insanlarca yerleilmi ilk yer olarak kabul
edilmitir.[7][8] 20.yy'n ortalarndayken antropologlar,
en erkeni yedi milyon yl ncesine ait olduu dnlen birok fosil kant kefetmilerdi. Tm insanln
tarih ncesi gibi, Afrika'nn tarih ncesinde de ulus
devletler mevcut deildi. Bunun yannda Khoi ve San
gibi avc ve toplayc gruplarn yerleik hayata getii
grlr.[9][10][11]

Uydu grnts

Afrika, yzlm ve nfus younluu asndan dnyann en byk ikinci ktasdr. Kendisine bitiik kabul
edilen adalar ile birlikte 32,2 milyon kmlik alan ile dnya yzlmnn %6sn ve dnya zerindeki topraklarn %24,4'n kapsar.[2] 1 milyar kiilik nfusuyla dnya
nfusunun %15'ini barndrr. Afrika, kuzeyde Akdeniz,
gneyde Hint Okyanusu, batda Atlas Okyanusu, douda
Sina Yarmadas, Kzldeniz ve Svey Kanal ile evrelenmitir. Madagaskar' ve eitli takmadalar bnyesinde barndrr. Ktada 54 adet diplomatik olarak tannm
bamsz devlet, dokuz blge ve 3 adet de snrl tannm
devlet bulunur.

Buzul a'nn bitmesiyle, yani M.. 10,500 civarlarnda, Sahra yeil ve bereketli bir vadiydi. Ancak M..5000
civarlarnda iklimin kuraklat ve Sahra blgesi olduka
scak ve kavurucu bir hal ald. Bu sebepten Sahra blgesindeki nfus, Nil nehri blgesine doru yrye geti.
Bu insanlar bu blgede srekli ve yar srekli olarak yerleime gemeye baladlar.

zellikle Bat Afrika'nn, insanolunun balang nokta- Afrika'da bykba hayvanlarn evcilletirilmesi tarms olduu kabul edilir. Erken dnem byk insans may- dan daha nce olmutur. Aa yukar M..6000'de
munlarn yan sra, ge dnemdekileri yedi milyon yl n- Kuzey Afrika'da byk ba hayvanlar oktan
1

2 TARH
rika'da balad ve ardndan Sahra alt Afrika'ya doru hzla yayld. M. 500'e gelindiinde Bat Afrika'da metal
iilii olaan hale gelmiti.[14] M.S. ilk yzyla kadar dier blgeler demir iilii hakknda herhangi bir ey bilmemesine ramen, Bat ve Kuzey Afrika'da demir ilemecilii o tarihten 500 yl ncesinde bile kullanlyordu.
M..500lere ait Msr, Kuzey Afrika,Nabiya ve Etiyopya'dan gelmi bakr objeler, Bat Afrika'daki kazlarda
bulunmutur. Bu durum Sahra tesi ticaret ann bu tarihlerde kurulmu olduunu gstermektedir.[13]

2.2 Erken Medeniyetler

Ramses II'nin Abu Simbel'deki byk heykeli, Msr, M.. 1400

civar

Lucy, bir Australopithecus afarensis iskeleti 24 Kasm 1974'de

Etiyopya'nn Afar Blgesindeki Awash Vadisinde kefedilmitir.

evcilletirilmiti.[12] Nil - Sahra blgesinde insanlar

birok hayvan evcilletirdiler. Bugnk Cezayir'den
Nubiya'ya kadar olan blgede eek ve vida boynuzlu
keiler de evcilletirilmekteydi. M..4000'e geldiimizde, Sahra'nn iklimi ok hzl bir ekilde kuraklamaya
balad.[13] Bu iklim deiiklii blgedeki gllerin ve
nehirlerin byk oranda klmesine ve byk apta Bantu dilinin yayl M.. 1000'den M.S. 500'e
llemeye yol at.Bu durum elverili arazi mikrarnn
azalmasna ve tarm ile uraan kesimin Bat Afrika'ya M.. 3300'ler civarnda, Antik Msr'da Firavun medenidoru g etmesine neden oldu.[13]
yetindeki okur yazarln ykseliiyle birlikte Kuzey AfM.. birinci milenyumda, demir ilemecilii Kuzey Af- rika'daki ilk tarihsel kaytlar ortaya kmtr.[15] Dn-

2.3

9. ve 18. Yzyllar Aras

ya'nn en erken ve en uzun sreli yaayan medeniyetlerinde biri olan Antik Msr, M..330 ylna kadar evresindeki dier blgeleri de etkiledi.[16][17]
Afrika'nn Avrupa'llarca kefi, Romallar ve Antik Yunan ile birlikte balamtr. M.. 322'de Byk skender Msr' Pers igalinden kurtard ve burada, lmnden sonra Ptolemaios Krall'nn bakenti olacak olan
skenderiye'yi oluturdu.[18] Roma mparatorluu'nun
Akdeniz eridi boyunca Kuzey Afrika'y fethinin ardndan blge, hem ekonomik hem de kltrel olarak Roma sistemine dahil olmutur. Roma yerlekeleri bugnk
modern Tunusda ve o hat boyunca ortaya kmtr. Blgede Hristiyanln yaylmas da M.S. 340'l yllara kadar
srmtr.[19]
7.yy'n balarnda Hilafet nce Msr'a girdi ve ardndan da Kuzey Afrika'ya yayld. Ksa dnemde, yerel
Berberi kabileleri Mslman Arap kabileleriyle btnletiler. Emevilerin bakenti olan am 8.yy'da dtnce, slami merkez Akdeniz'de kayarak Kuzey Afrika'daki
Kayravan'a gemitir.[20]

2.3

9. ve 18. Yzyllar Aras

u anda ngiliz Mzesinde bulunan 9.yy'daki bolar ait bir bronz
ileme ,[21]

klanlar, ve bunun yannda Akanlar, Yorubalar ve bolar

gibi otonom ehir devletleri veya krallklardan oluan
birok farkl oluum mevcuttur. 9.yy'da Bat Afrika'dan
gelen Hausa Krall gibi bir dizi hanedan devletleri,
Sahra alt blgesindeki savanalar aarak bugnk
Sudan'n ortalarna vardlar. Gana, Gao ve Kanem
Krall bunlarn en glleriydi. Gana 11.yy'da geri
dnse de, Mali Krall Sudan'n dousunu 13.yy'a kadar
muhafaza etti. Kanem Krall ise 11.yy'da slamiyeti
kabul ettiler. Bat Afrika'nn ormanlk alanlarnda,
kuzeydeki Mslman kabilelerin kk etkisiyle birlikte
yeni bamsz krallklar tredi. Ibolarn kurduu Nri
Krall bunlarn ilkiydi. 9.yy ortaya kan Nri krall,
gnmz Nijeryasndaki en eski kabilelerden biridir.
Bu kabileye ait ortaya karlan bronz buluntular 9.yy'a
aittir.[23]

Bagirmi'li bir atl asker

Kolonileme dnemi ncesi Afrika'da takriben

10,000'den fazla farkl devlet ve politika[22] , pek
ok kurum ve kurallara gre nitelendirilmitir. Bunlarn
iersinde Bumalar gibi kk avc toplayc gruplar,
Bantu dillerini konuan daha byk ve yaplanm aile
klanlar, ok daha byk olan Afrika Boynuzu'ndaki Ashanti patates treni, Thomas E. Bowdich

2 TARH

Ife kenti, tarihsel olarak Yoruba'lar tarafndan kurulan ilk

ehir devletlerden bir tanesidir. Banda oba denilen ve
Yoruba dilinde kral anlamna gelen bir ynetici bulunur. Ife zellikle ierisindeki bronz ilemeleriyle birlikte
Afrika'nn en nemli dini ve kltrel merkezlerinden birisidir.
Sahra'daki Berberi slalesinden gelen Murabtlar buradan yaylarak kuzeydou Afrika ve 11.yy'da ber Yarmadasna kadar ulamtlar.[24] Ardndan Banu Hilal ve
Banu Malik gibi Arap bedevileri, Arap yarmadasndan
Msr'a g etmilerdir. 11. ve 13.yzyl arasnda gerekleen bu olay sonucunda Arap'lar ve Berberi'ler yerel
kltrleri Araplatrarak[25] ve yerel kltrleri birleik s- Ouidah, Benin Klelerin k noktas
lam kltr ile emerek blgede byk deiikliklere yol
amlardr.[26]
ka'daki ngiliz birlikleri 1808 ve 1860 yllar arasnda
yaklak 1600 kle gemisine el koydu ve karlm olan
150,000 Afrika'ly serbest brakt.[30]
Bu eylemler ayn zamanda ngilizlerin kaak kle ticaretini nleme abalarnn da bir sonucudur, hatta bu sebepten Lagos Kral 1851'de ngilizler tarafndan devrilmitir.
Bylelikle klelik kart szlemeler 50'den fazla Afrikal lkenin de imzasyla kabul edildi.[31] Bat Afrika'nn
byk gleri bu deiime uyum saayabilmek iin farkl
yollar denemilerdir. Bugn Bat Afrika'nn temel ihra
maddeleri olan kakao, hurma ya, altn ve kereste ticaretinin balangcdr.[32]
Zimbabwe ulusal antnz kalntlar

(11.15. yy.)]]

2.5 Kolonileme

Mali Krall'nn bozulmasn takip eden srete, Sonni

Ali(14641492) adndaki yerel lider, Sahra tesi ticaret
an kontrol ederek Songhay mparatorluu'nu oluturdu. Sonni Ali 1468'de Timbuktu'yu ve ardndan 1473'de
Djenne'yi kuatt. Ticaret gelirleri ve Mslman tccarlar rgtleyerek gl bir imparatorluk oluturdu. Onun
halefi Ture Muhammed(14931528) slamiyeti resmi
din haline getirdi. 15.yy'a kadar, Hause Krall'na ait kk ehirler blgedeki ticaret anda etkili olarak eitli
tamaclk ve retim yaptlar.

2.4

Kle Ticaretinin Ykselii

Klelik, Afrika'da uzun sre uygulanmtr. 7. ve 20.yy

arasnda Arap kle tccarlar yaklak olarak 18 milyon
kleyi Afrika'dan Sahra tesine ve oradan da Atlantik
okyanusu rotasn izleyerek satt. 15.yzyldan 19.yzyla
kadar 7-12 milyon insan bu yolu izleyerek yeni dnyaya
satld.[27][28][29]
Bat Afrika'da, 1820'li yllarda bu ticaretin reddedilmesinin ardndan byk ekonomik sorunlar grld. ngiliz
Kraliyet Donanmas'nn Bat Afrika'daki varlnn artyla birlikte, bu blgedeki devletler yeni ekonomik sisteme dahil olmaya zorlandlar. Bu durum Avrupa ve Ame- 1909'da Afrika Haritas, smrge kontrol blgeleri
rika'da klelik kart hareketlerin artna ve kle ticaretinin byk oranda dmesine neden oldu. Bat Afri- 19.yy'n sonrasnda, Avrupa'nn emperyal gleri kta

2.8

Kolonileme Sonras

5
rek Sahra alt Afrika'da bamszln kazanan ilk devlet
oldu.,[34] Sonraki on ylda ise dier devletler srasyla bamszlklarn kazandlar.
zellikle Portekiz'in Sahra alt Afrika'dan ekilmesi
16.yy'dan 1975'e kadar srmtr. Rodezya, 1965'de tek
tara olarak ngiltere'den bamszln kazand. Ancak Rodezya, 1980'e kadar siyah milliyetilerin gerilla
savann beyaz aznlk ynetimini devirmesinin ardndan
Zimbabve olarak tannabildi. Gney Afrika Cumhuriyetindeki aparthaid rejimi ise 1994'e kadar srd.

2.8 Kolonileme Sonras

Areas of Africa under the sovereignty or inuence of the

colonial powers in 1913, along with modern borders.
Belika
Almanya
spanya
Fransa
Birleik Krallk
talya
Portekiz
bamsz

Bugn Afrika'da 54 adet bamsz devlet var fakat bu devletlerin birou zellikle istikrarszlk, yolsuzluk, otoriter
rejimler ve iddet ile mcadele ediyor. Bu lkelerin bir
ou bakanlk sistemi ile idare edilmekte. Ancak birok
lkenin demokratikleme sreleri askeri darbeler, cuntalar ve askeri diktatrlklerle sekteye uramaktadr.

stikraraszlk, birok etnik grubun marjinalize olmasna ve liderlerinin istei dorultusunda eitli gruplara eklenmesine yol ayor. Birok lider bu tarz iddetlenen atmalardan nemalanmakta. Askeri gruplar birok lkede
etkin bir ekilde ynetimde yer almakta. Afrika'da 1960
ve 1980 arasnda 70'den fazla darbe ve 13 lke liderinin
suikaste urad grld. Avrupa'l emperyalistlerce belirlenen snrlar birok lke ve grup iin skntlar yaratzerinde byk bir yar ierisinde koloniler kurmak iin maya devam ediyor.
mcade ettiler. Bu srete Afrika'da sadece iki tane tam
bamsz devlet kalmt, Etiyopya ve Liberya. Msr ve Souk Sava srasnda Uluslararas Para Fonu blgedeki
Sudan bu dnemde resmi olarak hi kolonilemedi fakat istikrarszl gidermeye ynelik almalar yapt. Bir lke
1882'deki ngiliz igaliyle 1922'ye kadar igal altnda kal- ilk defa bamszln kazandnda, iki spergten bir
tanesi ile ittifak kurmaya abalamtr. Kuzey Afrika'daki
d.
birok lke Sovyet yardmlarndan yararlanrken, Orta ve
Gney Afrika Bat blou tarafndan desteklendi.

2.6

Berlin Konferans

188485'de toplanan Berlin Konferans Afrika'nn etnik

gruplar iin olduka nemli bir dnm noktasdr. Belika Kral Leopland II'nin arsyla ve Avrupa'nn Afrika
zerinde egemen olan glerinin katlm ile toplanmtr.
Bu toplant sonucunda Afrika zerindeki mcadeleye bir
son verilerek Afrika'nn politik blgeleri ve nfuz alanlar kabul edildi.

2.7

Bamszlk Mcadeleleri

Bamszlk mcadeleleri II.Dnya Sava'nn bitimine

kadar srd ve bu mcadele sonunda hemen hemen tm
koloniler bamszlklarn elde ettiler. Ancak II.Dnya
Savandan sonra byk bir ivme kazand. zellikle byk Avrupa'l devletlerin geirdikleri ykc sava sonras
blgeye yeterince eilememesi bu sreci hzlandran en
byk etkendir. 1951'de Libya, talya'dan bamszln
kazand. 1956'da da Tunus ve Fas, Fransa'dan bamszl kazandlar.[33] Mart 1957'de bu sreci Gana izleye-

zellikle Etiyopa'da byk bir alk mevcut. Bazlar

bu durumun Sovyet politikalar tarafndan ktletirildiini dnmektedir.[35][36][37] En krc savalardan bir
tanesi Kongo'da kinci Sava srasnda yaanmtr.
2008'de 5.4 milyon insan bu savata hayatn kaybetmitir. 2003'den beri sren Darfur'daki sava byk insanlk sularn iermektedir. 1994'de Rwanda'da yaanan
soykrm 800,000 insann katledilmesiyle sonulanmtr. zellikle bu srete AIDS blgenin mcadele ettii
en byk sorunlardan bir tanesidir.
Btn bunlara ramen 21.yy'da yaanan atmalar byk bir azalma eilimi gstermektedir. Angola'da yaanan i sava 30 yl srdkten sonra 2002'de sona ermitir. Bu azalma birok yerde komunist dzendeki ekonomik yaplanmadan ak pazar ekonomilerine geii
hzlandrmakadr. zellikle blgede yaanan istikrardaki ykselmei Afrika lkelerine yaplan d yatrmlar
arttrmaktadr. zellikle in Halk Cumhuriyeti bu yatrmlarda ba ekmektedir. 2011'de baz Afrika ekonomileri en hzl byyen ekonomilerden bazlar olmutur. letim devriminin blgede younluk kazanmas ile

CORAFYA

birlikte Afrika dnyayla balant dzeyini gn getike

arttrmaktadr.[38]

Corafya

Avrupa'dan Akdeniz ile ayrlan Afrika, Asya'dan Sina

Yarmadas ile ayrlr. Ancak Jeopolitik olarak, Msr'n
Sina Yarmadasndaki ksm da Afrika'ya dahil olarak kabul edilir.[39] Kta douda Kzldeniz ve Hint Okyanusu
ile komudur. Bablmendep Boaz Arap Yarmadasna
18 km yaklar. Ktann gneyi yine Hint Okyanusu, bats Atlas Okyanusu ile evrilidir. Kta kuzeybatda Avrupa'dan 14 km geniliindeki Cebelitark Boaz ile ayr- Afrika'daki bioeitlilik.
lr.
Afrika kuzey-gney dorultusunda Tunustaki Beyaz Burun (37 22' 20 K Paraleli) ile Gney Afrika Cumhuriyeti'ndeki Agulhas Burnu (34 50'28 G Paraleli) arasnda
8.025 km boyunda, dou bat dorultusunda ise; Somali'deki Ras Hafun Burnu (51 25' 27 D Meridyeni) ile Senegal'deki Yeil Burun (17 31' 17 B Meridyeni) arasnda
7.416 km geniliindedir.
Afrika'nn kaplad alan bakmndan en byk lkesi Cezayir, en kk lkesi ise ktann dousundaki
Seyeller takm adalardr.[40] Ana karada ise en kk
yzey alan olan lke Gambiya'dr.
Jeolojik olarak Arap Yarmadas,Zagros Dalar ve
Anadolu platosunun birbirini tetiklemesi ile Afrika Palatosu, Avrasya ile arpmaktadr. En yksek noktas
Kilimanjaro Da (5.895 m) olmakla birlikte en alak
noktas Assal Gldr (156 m). Sahra l hem tm
Afrika'nn hem de tm dnyann en byk ldr. Hl
da genilemeye devam etmektedir.

Mauritius'da bir tropik sahil,

kurak alanlar ve ller yzeyinin %60'n kaplar.[41] Gnmze kadar llm olan en yksek scaklk 1922'de
Libya'da llmtr (58 C).[42]

3.2 Hayvan eitlilii

Uydu grntleri Afrika (ortada), Kuzey Amerika (sol) ve Avrasya (sa)

3.1

klim

Afrika iklimi blgeden blgeye deiiklik gstermektedir. En yksek tepelerinde yar Arktik iklimi grlr. Ktann kuzeyinin byk blm l ve kuraktr, orta ve
gney blgeleriyse savanlar ve yamur ormanlar barndrr. Gei blgelerinde bitki rts sahel ve bozkr gibi
deiik ekillerdedir. Afrika dnyann en scak ktasdr,

Savana'daki Ngorongoro Koruma Alan, Tanzanya

Afrika dnyann en fazla ve en youn vahi hayvan kombinasyonlu nfusuna sahiptir. Btn bu hayvanlar vahi yaamlarnda ve zgr bir biimde yaamaktadrlar.
Kedigiller, otoburlar, srngenler ve yamur ormanlarndaki yzlerce tr tamamyla vahi bir doann ierisinde
doal yaamlarn srdrmektedirler.

3.3

Ekoloji

Birlemi Miletler evre Program'na(UNEP) gre Afrika, ormanlarn zarar grmesinde en ok etkilenen ikinci
ktadr.[43] Pennsylvania niversitesi Afrika almalar Merkezi'ne gre, Afrika'nn ayr alanlarnn %31'i ve
ormanlk alanlarnn %19'u bozulmu olarak snandrlmaktadr. Bunun yan sra, Afrika her yl drt milyon
hektar ormann kaybetmektedir. Bu oran dnyann geri kalan ile karlatrldnda, ortalama ormanszlama
orannn iki kat zerindedir.[41] Baz kaynaklar ormanszlatrmann, Bat Afrika'daki bakir ormanlarn %90'n
yok ettiini ne srmektedir.[44] nsanolunun grlmeye
baland zamandan beri,yani 2000 yllk srete, Madagaskar kendi orijinal ormanlarnn %90'n yitirmitir. Afrika'nn tarm topraklarnn %65'i erozyona maruz
kalmaktadr.[45]

3.4

Biyoeitlilik

Afrika'da 3.000 'den fazla korunan alannn yannda 198

deniz koruma alan, 50 biyosfer rezerv ve 80 sulak rezerv
vardr. nemli yaam alan tahripleri, nfus art ve kaak avclk Afrika'nn biyolojik eitliliini drmektedir. nsan zararlar, toplumsal kargaalar ve yerel olmayan
trlerin ktaya getirilmesi Afrika'daki bioeitlilii tehdit
etmektedir. Bu durum idari ve finansal sorunlarn yannda yetersiz personel sebebi ile iddetlenmektedir.[41]

Politika

Afrika'l devletler zellikle 21.yy'da artan istikrarla birlikte birbirleri arasnda daha salam ve nemli politik balar kurmaktadrlar. Bu balar eitli ibirlii ve
uluslararas rgtler vastasyla, lkelerin hem blgesel
hem de uluslararas balantlarn glendirmektedir. Bu
rgtlerin en nemlisi Afrika Birlii'dir.

Yeille gsterilenler Afrika Birlii'ne ye olan lkeler

Haklar Komisyonu Addis Ababa'da kalmtr. Bu dzenlemelerin sebebi birliin merkezi bir yaplanma yerine,
daha datlm ve dier lkelerde paylalm bir biimde olmasn amalamasndan kaynaklanmaktadr. Afrika Birlii kendi iinde bir anayasal anlamaya tabiidir.
Bu anayasal metin Afrika Ekonomi Birlii'ni dntrerek, federalize bir milletler topluluu oluturmay amalamaktadr. Afrika Birlii, kendisine ait yasama, yrtme
ve yarg organlarndan meydana gelir. Pan-Afrika Parlamentosu bakan ayn zamanda Afrika Birlii'nin ba ve
temsilcisidir. Bu bakan, parlamento tarafndan ounluun desteini alarak seilir. Yetki ve grevleri Birlik
anayasal metninde ve meclis i tzklerinde belirtilmesinin yan sra, devralnan Afrika Birlii rgt'nn ngrd eski szleme ve anlamalarca da belirlenir. Afrika
Birlii Hkmeti, tm birliin blgesel, devletsel ve yerel otoritelerin yan sra kurumun iletiim halinde olduu
yzlerce rgtle olan ilikilerini de srdrmekle grevlidir.

Afrika Birlii, ktann kendi iinde ve dnda uygulamak ve srdrmek istedii istikrar ve ekonomik ibir4.1 Afrika Birlii
liini gelitirmeyi amalamaktadr. zellikle halen Afrika'nn eitli blgelerinde grlen yksek insan haklar ihlallerine kar da nlemler almaktadr. zellikle
Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Sierra Leone, Liberya,
Afrika Birlii, Fas hari tm Arfika'daki 54 lkeyi bn- Sudan, Zimbabve,ve Fildii Sahilleri'nde rapor edilen biryesinde barndran dnyann nemli uluslararas rgt- ok insan haklar ihlali birlik bnyesinde zlmeye alerinden biridir. rgtn merkezi Etiyopya'nn baken- llmaktadr.
ti Addis Ababa'da bulunmaktadr. Buras ayn zamanda
Afrika Birlii'nin de bakenti olarak kabul edilir. Birlik,
26 Haziran 2001 ylnda genel merkezini amtr ancak 5 Ekonomi
birliin resmen kurulu tarihi 9 Temmuz 2002'dir.[46] Afrika Birlii, kendisinden nce gelen Afrika Birlii rgt'nn yerine oluturulmu ve bundan daha geni ve kapsaml bir yaps olmas amalanmtr. Temmuz 2004'de,
Afrika Birlii'nin Pan-Afrika parlamentosu Gney Ame- Doal kaynaklar asndan dnyann en zengin corafyarika'da Mitrand'a tanmtr. Fakat nsan ve Halklarn larndan biri olmasna ramen Afrika dnyann en ge-

5 EKONOM

Addis Ababa'daki Afrika Birlii genel merkezi.

2000'de ekilen uzaydan Afrika fotoraf

yaamakta ve blgenin bir ou gnlk $2.50'n altnda

kazan salamaktadr.[50]

Afrika Ekonomi Topluluu.

CEN-SAD
COMESA
EAC
ECCAS
ECOWAS
IGAD
SADC
UMA

limemi ve fakir blgelerinden biridir. Bunun bir baka nedeni blgenin ok eitli hastalklarla (AIDS, stma)
boumas, ciddi insan haklar ihlalleri, merkezi planlamada kaynaklanan baarszlklar, d merkezlere girite
yaanan zorluklar, yozlam hkmetler ve sk sk yaanan askeri ve i atmalardr.[47] Birlemi Milletler nsan Haklar raporlarna gre en sonda yer alan 25 lkenin
hepsi Arfika ktasndadr.[48]
Ktlk, cehalet, yetersiz beslenme ve yetersiz su kaynaklarnn yan sra salk koullarn blgede yaayan insanlar
ok derinden etkilemektedir. 2008 Austosu'nda Dnya
Bankas[49] 'nn yaynlad rapora gre, kresel ktlk snr olan gnlk $1.25'n 80.5%'i Sahra Alt Afrika'da

2005 ylnda yaplan aratrmaya gre Afrika'da yaklak 380 milyon insan ktlk ekmektedir. 1973'den 2003'e
kadar geen zamanda Sahra alt Afrika'da yaayan insanlarn ortalama gnlk kazanc 70 cent olarak kalmtr.[51]
Bu konudaki baz raporlar d yatrmlarn baarsz liberalleme sebebiyle arttn belirtse de, baz kaynaklar
bunlarn yerel idarede yaanan baarszlklardan kaynaklandn gstermektedir.[52][53][54]
Ancak 1995'ten 2005'e kadar Afrika'nn ekonomik bymesi ortalama %5'tir. zellikle Angola, Sudan and
Ekvator Ginesi gibi petrol kaynaklar asndan zengin
olan lkeler halen daha yksek byme oranlar gstermektedir. Kald ki kta, dnya kobalt ve platin rezervlerinin %90'na, altn rezervlerinin %50sine, krom rezevlerinin %98'ine, tantelit rezevlerinin %70'ine, manganez
rezevlerinin %64'ne ve uranyum rezevlerinin te ikisine sahiptir.[55][56] Demokratik Kongo Cumhuriyeti cep
telefonlarnn yapmnda kullanlan Koltan mineralinin
%70'ine ve ayrca dnyann elmas rezervlerinin %30'una
sahiptir.[57] Gine dnyann en byk boksit ihracatsdr. Ancak bu kaynaklara ramen, Afrika'nn tarm ve
retimde olan nitelii ileriye doru beklenen hzda gitmemektedir. Ayrca 2008'de yaanan Kresel Mali Kriz blgenin gelimesine ket vurmutur. Bu kriz sonrasnda yaklak 100 milyon insan alk konusunda etkilenmitir.[58]
Ancak zellikle son yllarda in Halk Cumhuriyet'inin
blgeye yapt yatrmlar sebebiyle ekonomik hareketlenme artmtr. Sadece 2007, ylnda in'li yatrmclar
blgeya 1 Milyar dolar yatrm yapmlardr.[59]

Demogra

Benin'den bir kadn

Berberi ocuklar, Atlas Dalar

Botswana'dan bir San Buman

srasyla karmak Swahili Kys'ndaki Swahili'ler , ve

geri kalan yerel kabilelerin Khoisan ('San' ya da 'Bushmen') ve Pygmyler Bantu dilleri konuulur. Bantu dili ayriyeten Gabon ve Ekvator Ginesinde de baskndr. Afrika'nn gneyindeki Kalahari l, Busmanlar olarak da
bilinen yerel topluluklar uzun sredir burada yaamaktadrlar. Busman'lar rk olarak dier Afrika kabilelerinden
farkldr. Bantularn gnmze ulaan belirgin topluluu
ise Pygmilerdir.[64] Bat Afrika'daki uluslarn ounluu
Nijer-Kongo Dil ailesinden gelen dilleri konumaktadrlar. Bunun yannda bu blgede Afro-Asya dilleri ve NilSahra dilleri konuanlar da bulunmaktadr. Nijer Kongo
dil ailesinin iinde Yoruba, Igbo, Fulani, Akan and Wolof
dilleri bulunmakta en karmak etnik gruplara ev sahiplii yapmaktadr. Merkez Sahra'da, Mandinka veya Mande
topluluklar nemlidir ve Dou Orta Afrika'da Nil-Sahra
dil ailesinde bulunan Zaghawa, Baya, Kanuri and Sao dilleri baskndr.

Kuzey Afrika'daki topluluklar fark ana gruptan olumaktadr: Berberiler kuzeybat, Msr ve Libyallar kuzeydou, ve Nilo-Sahra dili konuan topluluklar da douda bulunmaktadr. Bu blgeye 7.yy'da gelmeye balayan Araplar ile birlikte slam blgeye girmi ve demokrafik yapy dntrmtr. Kartaca) and Hiksos bulunan Semitik Fenikeliler, Indo-ranlar, Indo-Avrupallar
Gney, Merkez ve Gney Dou Afrika'da byk oranda ve Roma ve Vandallar da bu blgede tarihte nemli halkBantu dili konuulmaktadr.[63] Bunun yan sra, bir ta- lar olmulardr. Bugn Berberiler hala Fas ve Cezayir'de
km Nilotik topluluklar Dou Afrika ve Gney Sudan'da nemli lde varlklarn srdrmektedirler. Bununla
Afrika nfusu son 40 ylda nemli derece artt ve bunun sonucu olarak da nfusun byk oran genlerden
olumaktadr. Baz Afrika devletlerinde nfusn yarsndan fazlas 25 yan altndadr.[60] 1950'li yllarda 221
milyon olarak ktann nfusu 2009 ylnda 1 milyara
ulamtr.[61][62]

10

7 AFRKA'DAK DEVLETLER
tarafndan 1972 ylnda yaadklar yerlerden kovulmutur. Ancak bugn bir ou tekrardan yurtlarna dnmtr. Hint Okyanusundaki adalarda bulunan topluluklar da
byk oranda Asyal ve Hint gruplardan olumaktadr.
Madagaskar'da bulunan Malagasi halklarnn byk ounluu Gney Dou Asya ve Okyanusya dillerini konuan insanlardan oluur. Ancak bu topluluklar genellikle
Bantu, Arap, Hint ve Avrupal topluluklarla karmtrlar. 20.yy boyunca da Lbnan diasporas ve inli yatrmclar kk fakat ekonomik olarak ok etkili gruplar
olarak Afrika'ya yerlemeye devam etmilerdir.[59] have
also developed in the larger coastal cities of West and
East Africa, respectively.[73]

7 Afrika'daki devletler
Kuzeydou Afrika

birlikte daha az sayda da olsa Libya ve Tunusda da

Berberice konuan topluluklar yamaktadr.[65] Berberice konuan Tuarekler ve dier normadik topluluklar da
Sahra lnde yaayan sakinleridir. Blge byk oranda
Arap ve Mslman etkisinde olsa dahi Moritanya blgesinde halen daha Nijer Kongo dili konuan topluluklar
da halen yaamaktadr. Sudan'da Arapa ve Arap kltr hakim olsa da yzyllar boyunca Arap yarmadasndan
gelen deiik gmenler Nubians, Nuba, Fur ve Zaghava halklar ile karm olan ve orijinal olarak Nil-Sahra
konuan gruplar yaamaktadr. Afrika Boynuzu'nda bulunan halklar da Etiyopya ve Eritreal topluluklar bulunmaktadr. Ayn zamanda bu blgede Afro-Asyatik dillerinin bir kolu olan Semitik diller ailesinin dillerini konuan
Habeliler yaar. Kusitik dillerini konuan Somalililer ve
Oromolular da bu blgede bulunmaktadr.
kinci Dnya Sava sonrasnda balayan dekolonizasyon hareketinden nce Afrika ktasnda birok Avrupal bulunmaktayd.[66] 1960'lar ve 70'lerdeki dekolonizasyon hareketleri birok beyaz Afrikal'nn iltica etmesine neden olmutur. Bu glerin byk bir blm Cezayir ve Fasdan ayrlan insanlardan olumaktadr. (Yaklak 1.6 milyon kii [67] Kenya, Congo,[68] Rhodesia,
Mozambique and Angola.[69] ) 1977 ylnn sonuna kadar 1milyondan fazla Portekizli bulunduklar yerlerden
g etmilerdir.[70] Yine de, birok Beyaz Afrikal halen daha Gney Afrika, Zimbabwe, Nabimia ve Runion gibi birok Afrika lkesinde aznlk olarak yaamaya
devam etmektedirler.[71] En fazla beyaz Afrikal nfusa
sahip olan lke Gney Afrika'dr.[72] Afrikanerler bugn
Afrika'da yaayan en byk Anglo-Afrikan aznlk grubudur. Kolonileme dnemi dnyann birok blgesinden(zellikle Hint ve Asyal) insanlarn Afrika ktasna
gelmesine neden olmutur. zellikle Hint kkenli topluluklar byk oranda Gney Afrika'da bulunmakta ve ayrca kk gruplar halinde Kenya,Tanzanya ve dier Dou lkelerinde yerlemi halde bulunmaktadrlar. Uganda'daki byk Hint kabilesi, Ugandal diktatr Idi Amin

Angola
Bat Sahra
Benin
Botsvana
Burkina Faso
Burundi
Cezayir
Cibuti
ad
Ekvator
Ginesi

11
Eritre
Etiyopya
Fas
Fildii
Sahili
Gabon
Gambiya
Gana
Gine
Gine Bissau
Gney Afrika
Cumhuriyeti
Kamerun
Kenya
Komorlar
Kongo Cumhuriyeti
Kongo Demokratik
Cumhuriyeti
Lesoto
Liberya
Libya
Madagaskar
Malavi
Mali
Mauritius
Msr
Moritanya
Mozambik
Namibya
Nijer
Nijerya
Orta Afrika
Cumhuriyeti
Ruanda
So Tom ve Prncipe
Senegal
Seyel Adalar
Sierra Leone
Somali
Sudan
Svaziland
Tanzanya
Togo
Tunus
Uganda
Yeil Burun
Adalar
Zambiya
Zimbabve
Atlas
Okyanusu
Atlas
Okyanusu
Hint
Okyanusu
Kanarya Adalar

(spanya)
Madeira
(Portekiz)
Cebelitark Boaz
Akdeniz
Kzldeniz

8 Kaynaka
[1] World Population Prospects: The 2010 Revision United
Nations (Department of Economic and Social Aairs, population division)
[2] Sayre, April Pulley. (1999) Africa, Twenty-First Century
Books. ISBN 0-7613-1367-2.
[3] Homo sapiens: University of Utah News Release: Feb. 16,
2005
[4] Visual Geography. Africa. General info. http://www.
visualgeography.com/continents/africa.html. Eriim tarihi: 2007-11-24.
[5] Names of countries, Decret and Fantar, 1981
[6] The Berbers, by Geo. Babington Michell, p 161, 1903,
Journal of Royal African people book on ligne
[7] Genetic study roots humans in Africa, BBC News |
SCI/TECH
[8] Migration of Early Humans From Africa Aided By Wet
Weather, sciencedaily.com
[9] van Sertima, Ivan. (1995) Egypt: Child of Africa/S V12
(Ppr), Transaction Publishers. pp. 324325. ISBN 156000-792-3.
[10] Mokhtar, G. (1990) UNESCO General History of Africa,
Vol. II, Abridged Edition: Ancient Africa, University of California Press. ISBN 0-85255-092-8.
[11] Eyma, A. K. and C. J. Bennett. (2003) Delts-Man in Yebu:
Occasional Volume of the Egyptologists Electronic Forum
No. 1, Universal Publishers. p. 210. SBN 1-58112-564-X.
[12] Diamond, Jared. (1999) Guns, Germs and Steel: The Fates of Human Societies. New York:Norton, pp.167.
[13] O'Brien, Patrick K. (General Editor). Oxford Atlas of
World History. New York: Oxford University Press, 2005.
pp.2223
[14] Martin and O'Meara. Africa, 3rd Ed. Indiana: Indiana
University Press, 1995.
[15] Were Egyptians the first scribes?, BBC News | Sci/Tech
[16] Hassan, Fekri A. (2002) Droughts, Food and Culture, Springer. p. 17. ISBN 0-306-46755-0.
[17] McGrail, Sean. (2004) Boats of the World, Oxford University Press. p. 48. ISBN 0-19-927186-0.

12

[18] Ptolemaic and Roman Egypt: 332 BC

395 AD. Wsu.edu. 1999-06-06. 28 May
2010 tarihinde zgn kaynandan arivlendi.
http://www.wsu.edu/~{}dee/EGYPT/PTOLEMY.HTM.
Eriim tarihi: 2010-05-18.
[19] Mussie Tesfagiorgis G. (2010), Eritrea, ABC-CLIO, page
153. ISBN 9781598842319
[20] Ayoub, Mahmoud M. (2004). Islam: Faith and History.
Oxford: Oneworld. ss. 76, 923, 967.
[21] Apley, Apley. Igbo-Ukwu (ca. 9th century)". The Metropolitan Museum of Art. 4 December 2008 tarihinde
zgn kaynandan arivlendi. http://www.metmuseum.
org/toah/hd/igbo/hd_igbo.htm. Eriim tarihi: 2008-1123.
[22] Meredith, Martin (January 20, 2006). The Fate of Africa
A Survey of Fifty Years of Independence. washingtonpost.com. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/
content/discussion/2006/01/11/DI2006011101372.html.
Eriim tarihi: 2007-07-23.
[23] Igbo-Ukwu (ca. 9th century) | Thematic Essay | Heilbrunn Timeline of Art History | The Metropolitan Museum
of Art. Metmuseum.org. http://www.metmuseum.org/
toah/hd/igbo/hd_igbo.htm. Eriim tarihi: 2010-05-18.

KAYNAKA

[34] Ernest Aryeetey, Jane Harrigan and Machiko Nissanke, Economic reforms in Ghana : the miracle and
the mirage. Africa World Press. 2000. page 5. Books.google.com.
http://books.google.com/books?id=
87V55ZHppSYC&pg=PA5&dq=ghana+independance+
1957&hl=fr&ei=KeMVTfTRMImo8QPe5c2EBw&
sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=
Eriim
0CD4Q6AEwBTgU#v=onepage&q&f=false.
tarihi: 2011-11-07.
[35] BBC: 1984 famine in Ethiopia. BBC News. 2000-04-06.
http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/703958.stm. Eriim tarihi: 2010-01-01.
[36] Robert G. Patman, The Soviet Union in the Horn of Africa
1990, ISBN 0-521-36022-6, pp. 295296
[37] Steven Varnis, Reluctant aid or aiding the reluctant?: U.S.
food aid policy and the Ethiopian Famine Relief 1990,
ISBN 0-88738-348-3, p.38
[38] Mobile Phones and Economic Development in Africa by
Jenny Aker, Isaac Mbiti :: SSRN

[24] Glick, Thomas F. Islamic And Christian Spain in the Early

Middle Ages. (2005) Brill Academic Publishers page 37

[39] Atlas - Xpeditions @ nationalgeographic.com.

National Geographic Society. 2003. 3 March
2009 tarihinde zgn kaynandan arivlendi.
http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/atlas/
index.html?Parent=africa&Rootmap=&Mode=d. Eriim
tarihi: 2009-03-01.

[25] "Mauritania Arab invasions". Library of Congress Country Studies.

[40] Hoare, Ben. (2002) The Kingfisher A-Z Encyclopedia,

Kingfisher Publications. p. 11. ISBN 0-7534-5569-2.

[26] Nebel, A; Landau-Tasseron, E; Filon, D; Oppenheim, A; Faerman, M (2010-04-01). Genetic Evidence for the Expansion of Arabian Tribes into
the Southern Levant and North Africa. American
Journal of Human Genetics (Pubmedcentral.nih.gov)
70 (6): 15946. doi:10.1086/340669. PMC 379148.
PMID 11992266. http://www.pubmedcentral.nih.gov/
articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=379148.

[41] Africa: Environmental Atlas, 06/17/08. African Studies

Center, University of Pennsylvania. Accessed June 2011.

[27] Welcome to Encyclopdia Britannicas Guide to Black

History, Encyclopdia Britannica
[28] Focus on the slave trade, BBC
[29] Transformations in Slavery: A History of Slavery in Africa
p 25 by Paul E. Lovejoy
[30] Sailing against slavery. By Jo Loosemore BBC
[31] The West African Squadron and slave trade. Pdavis.nl.
10 June 2010 tarihinde zgn kaynandan arivlendi.
http://www.pdavis.nl/Background.htm#WAS. Eriim tarihi: 2010-05-18.
[32] Simon, Julian L. (1995) State of Humanity, Blackwell
Publishing. p. 175. ISBN 1-55786-585-X.
[33] Lucien Bly, History of France. Editions Jeanpaul Gisserot. 2001. page 118. Books.google.com.
http://books.google.com/books?id=Ltzav890zpIC&
pg=PA118&dq=tunisia+morocco+independance+
1956&hl=fr&ei=M-AVTafIN4is8QPWosSDBw&
sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=
0CDIQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false. Eriim tarihi:
2011-11-07.

[42] Hottest temperature record in the world, El Azizia, Libya

[43] Deforestation reaches worrying level UN. AfricaNews.
June 11, 2008.
[44] Forests and deforestation in Africa the wasting of an
immense resource. afrol News.
[45] Nature laid waste: The destruction of Africa. The Independent. June 11, 2008.
[46] Thabo Mbeki (9 July 2002). Launch of the African
Union, 9 July 2002: Address by the chairperson of the
AU, President Thabo Mbeki. ABSA Stadium, Durban,
South Africa: africa-union.org. http://www.africa-union.
org/official_documents/Speeches_&_Statements/HE_
Thabo_Mbiki/Launch%20of%20the%20African%
20Union,%209%20July%202002.htm. Eriim tarihi:
2009-02-08.
[47] Richard Sandbrook, The Politics of Africas Economic Stagnation, Cambridge University Press, Cambridge,
1985 passim
[48] , United Nations
[49] World Bank Updates Poverty Estimates for the Developing World. World Bank. 26 August 2008. 19
May 2010 tarihinde zgn kaynandan arivlendi.
http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/
EXTDEC/EXTRESEARCH/0,,contentMDK:

13

21882162~{}pagePK:64165401~{}piPK:
64165026~{}theSitePK:469382,00.html.
tarihi: 2010-05-18.

Eriim

[67] Raimondo Cagiano De Azevedo (1994). "Migration and

development co-operation.". Council of Europe. p.25.
ISBN 92-871-2611-9

[50] The developing world is poorer than we thought, but

no less successful in the fight against poverty. World
Bank. http://econ.worldbank.org/external/default/main?
pagePK=64165259&piPK=64165421&theSitePK=
469372&menuPK=64166093&entityID=000158349_
20080826113239.

[68] Jungle Shipwreck. Time. July 25, 1960

[51] Economic report on Africa 2004: unlocking Africas potential in the global economy, (Substantive session 28
June-23 July 2004) United Nations

[71] Holm, John A. (1989). Pidgins and Creoles:

References
survey.
Cambridge
University Press.
ss.
394.
ISBN 0-521-35940-6.
http://books.google.com/books?id=PcD7p9y3EIcC&
pg=PA394&dq#v=onepage&q=&f=false.

[52] Neo-Liberalism and the Economic and Political Future of Africa. Globalpolitician.com.
2005-12-19.
http://www.globalpolitician.com/
21498-africa-malawi-poverty. Eriim tarihi: 201005-18.

[69] Flight from Angola, The Economist , August 16, 1975

[70] Portugal - Emigration, Eric Solsten, ed. Portugal: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1993.

[72] South Africa: People: Ethnic Groups. World Factbook of

CIA

[73] "Lebanese Immigrants Boost West African Commerce",

[53] Capitalism Africa Neoliberalism, Structural
By Naomi Schwarz, VOANews.com, July 10, 2007
Adjustment, And The African Reaction. Science.jrank.org. 20 April 2010 tarihinde zgn kayna- [74] Msr'n Svey'in dousunda kalan topraklar Asya ktas
ndan arivlendi. http://science.jrank.org/pages/8526/
snrlarndadr.
Capitalism-Africa-Neoliberalism-Structural-Adjustment-African-Reaction.
[75] Bat Sahra'nn bamszl hala tartlmaktadr. Fas blhtml. Eriim tarihi: 2010-05-18.
gede hak iddia etmektedir.
[54] The Number of the Poor Increasing Worldwide while
Sub-Saharan Africa is the Worst of All. Turkish We- [76] Gney Afrika'nn 3 tane bakenti vardr.
ekly. 2008-08-29. http://www.turkishweekly.net/news.
php?id=58925. Eriim tarihi: 2011-11-07.
Ktalar
[55] "Africa: Developed Countries Leverage On the Continent". AllAfrica.com. February 7, 2008.
[56] "Africa, Chinas new frontier". Times Online. February
10, 2008.
[57] "DR Congo poll crucial for Africa". BBC News. November 16, 2006.
[58] "The African Decade?". Ilmas Futehally. Strategic Foresight Group
[59] "China and Africa: Stronger Economic Ties Mean More Migration". By Malia Politzer, Migration Information
Source. August 2008.
[60] Africa
Population
Dynamics.
overpopulation.org/Africa.html.

http://www.

[61] Population. Western Kentucky University.

[62] Africas population now 1 billion. AfricaNews. August 25,
2009.
[63] Luc-Normand Tellier (2009). "Urban world history: an
economic and geographical perspective". PUQ. p.204.
ISBN 2-7605-1588-5
[64] Pygmies struggle to survive in war zone where abuse is
routine. Times Online. December 16, 2004.
[65] Q&A: The Berbers. BBC News. March 12, 2004.
[66] We Want Our Country (3 of 10). Time. November 5,
1965

14

9 TEXT AND MAGE SOURCES, CONTRBUTORS, AND LCENSES

Text and image sources, contributors, and licenses

9.1

Text

Afrika Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/Afrika?oldid=15534298 Katkda bulunanlar: Kharoon, Ryesiloglu, Robbot, Cemyildiz, Pinar,
Dbl2010, Citrat, Zwobot, Eref, Dbl2010bot, YurikBot, Ugur Basak, Makedon, FlaBot, Ugur Basak Bot, Hasan Sami Bolak, Fcn, EmreDuran, Zzzzzzz, Mithridates, Dnya vatanda, Bahar, Onur, Memty Bot, Kibele, Purodha, Escarbot, Thijs!bot, Krkzn, AfricanPeople,
JAnDbot, Cfsenel, Yakov, CommonsDelinker, Abuk SABUK, KorayK, Ankh33, Mach, Dnenadam, Oouuss, VolkovBot, Uannis~trwiki,
Rei-bot, TXiKiBoT, Levent, Olea Anatolia, Synthebot, Gerakibot, Fenerli1978, Salomonis, BotMultichill, SieBot, Vikiizer,
robot,
Loveless, Byrialbot, AlleborgoBot, Idioma-bot, Yabanc, Ollios, PipepBot, Anaforizm, Bambi'nin annesi, Mardetanha, Mercimek, DragonBot, Melihsen, AZatBot~trwiki, Xanlx2, Acar54, Turusever, CarsracBot, Alecs.bot, MelancholieBot, SilvonenBot, HerculeBot, Thoden,
Luckas-bot, Durkin, Ptbotgourou, Bura Zengin, Nallimbot, Sadrettin, Aslan-yusuf, TaBOT-zerem, ArthurBot, Khutuck Bot, Turkoloji92,
Nedim Ardoa, Almabot, Obersachsebot, LA2-bot, Erhfb, Xqbot, RibotBOT, Ilovecar1995, Rapsar, TobeBot, Trk Svarisi, RedBot,
Seksen iki yz krk be, Hanbey60, DEagleBot, BetelgeuSeginus, EmausBot, Kmoksy, ZroBot, YBot, Esc2003, WikitanvirBot, ChuispastonBot, FoxBot, Movses-bot, LlEmiRll, Vagobot, HiW-Bot, Captantrips, JhsBot, AvocatoBot, Spaceknight, Eitmen Mahmut, BSRF,
Peykbot, Khadkhall, Addbot, Maeren1911, Kendinciz, eker Kz Candy, YunusEmreOlgun, Okanfan ve Anonim: 60

9.2

Images

Dosya:Africa-asia-america-to-scale.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Africa-asia-america-to-scale.

jpg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: NASA World Wind zgn yazar: Andrew Oakley
Dosya:Africa_(1909).jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Africa_%281909%29.jpg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar:
Transferred from en.wikipedia by SreeBot zgn yazar: Uploaded by Xinghuei at en.wikipedia
Dosya:Africa_(orthographic_projection).svg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/Africa_
%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Martin23230
Dosya:Africa_at_night_(Cropped_From_Entire_Earth_Image).jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/07/
Africa_at_night_%28Cropped_From_Entire_Earth_Image%29.jpg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: http://eoimages.gsfc.nasa.
gov/ve//1438/land_lights_16384.tif zgn yazar: Data courtesy Marc Imho of NASA GSFC and Christopher Elvidge of NOAA NGDC.
Image by Craig Mayhew and Robert Simmon, NASA GSFC.
Dosya:Africa_satellite_orthographic.jpg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/21/Africa_satellite_
orthographic.jpg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: NASA zgn yazar: NASA
Dosya:African_Union_conference_center_and_office_complex,_AUCC.jpg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/7/7e/African_Union_conference_center_and_office_complex%2C_AUCC.jpg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar:
Email zgn yazar: Maria Dyveke Styve
Dosya:Afro-Eurasia_(orthographic_projection).svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c1/Afro-Eurasia_
%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Keepscases
Dosya:Americas_(orthographic_projection).svg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ca/Americas_
%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Martin23230
Dosya:Antarctica_(orthographic_projection).svg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f2/Antarctica_
%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC-BY-SA-3.0 Katkda bulunanlar: Bu vektrel grafik Inkscape ile oluturuldu. . zgn
yazar: <a href ='//commons.wikimedia.org/wiki/User:Heraldry' title ='User:Heraldry'>Heraldry</a>
Dosya:Ashanti_Yam_Ceremony_1817.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Ashanti_Yam_Ceremony_
1817.jpg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: Mission from Cape Coast Castle to Ashantee (London, 1819), between pp. 274 and
275 (reprinted Frank Cass, 1966). zgn yazar: Thomas E. Bowdich
Dosya:Asia_(orthographic_projection).svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Asia_%28orthographic_
projection%29.svg Lisans: ? Katkda bulunanlar: Map by Ssolbergj
Aquarius.geomar.de
zgn yazar:Koyos + Ssolbergj (<a href ='//commons.wikimedia.org/wiki/User_talk:Ssolbergj' title ='User talk:Ssolbergj'>talk</a>)
Dosya:Australia-New_Guinea_(orthographic_projection).svg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/
e8/Australia-New_Guinea_%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC-BY-SA-3.0 Katkda bulunanlar: zgn yazar:Australia_(orthographic_projection).svg: Ssolbergj
Dosya:Bantu_expansion.png Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9b/Bantu_expansion.png Lisans: CC BY 2.5
Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Bedscha.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e3/Bedscha.jpg Lisans: CC-BY-SA-3.0 Katkda
bulunanlar: Kendi ekimim zgn yazar: Nikswieweg at Almanca Wikipedia
Dosya:BlankMap-Africa2.png Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f0/BlankMap-Africa2.png Lisans: GFDL
Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Sadalmelik
Dosya:Colonial_Africa_1913_map.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/de/Colonial_Africa_1913_map.
svg Lisans: CC-BY-SA-3.0 Katkda bulunanlar:
Dosya:Eurasia_(orthographic_projection).svg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/Eurasia_
%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Keepscases
Dosya:Europe_(orthographic_projection).svg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Europe_
%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: zgn yazar:Ssolbergj

9.2

Images

15

Dosya:Flag_Ceuta.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fd/Flag_Ceuta.svg Lisans: GFDL Katkda bulunanlar: self-made & HansenBCN zgn yazar: Ulaidh
Dosya:Flag_Melilla.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Flag_Melilla.svg Lisans: GFDL Katkda bulunanlar: self-made & SanchoPanzaXXI zgn yazar: Ulaidh
Dosya:Flag_of_Algeria.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/77/Flag_of_Algeria.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: SVG implementation of the 63-145 Algerian law "on Characteristics of the Algerian national emblem" ("Caractristiques
du Drapeau Algrien", in English). zgn yazar: This graphic was originaly drawn by User:SKopp.
Dosya:Flag_of_Angola.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9d/Flag_of_Angola.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: Drawn by User:SKopp zgn yazar: User:SKopp
Dosya:Flag_of_Benin.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0a/Flag_of_Benin.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Drawn by User:SKopp, rewritten by User:Gabbe
Dosya:Flag_of_Botswana.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Flag_of_Botswana.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: Drawn by User:SKopp, rewritten by User:Gabbe, rewritten by User:Madden zgn yazar: User:SKopp,
User:Gabbe, User:Madden
Dosya:Flag_of_Burkina_Faso.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg Lisans:
Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Burundi.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/50/Flag_of_Burundi.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Cameroon.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4f/Flag_of_Cameroon.svg Lisans: Public
domain Katkda bulunanlar: Drawn by User:SKopp zgn yazar: (of code) cs:User:-xfi Dosya:Flag_of_Cape_Verde.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/38/Flag_of_Cape_Verde.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Drawn by User:SKopp
Dosya:Flag_of_Chad.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4b/Flag_of_Chad.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: Quelle Fonto: http://www.crwflags.com/fotw/flags/td.html zgn yazar: SKopp & others (see upload log)
Dosya:Flag_of_Cote_d'Ivoire.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fe/Flag_of_C%C3%B4te_d%27Ivoire.
svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Jon Harald Sby
Dosya:Flag_of_Djibouti.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/34/Flag_of_Djibouti.svg Lisans: CC0 Katkda
bulunanlar: From the Open Clip Art website. zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Egypt.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fe/Flag_of_Egypt.svg Lisans: CC0 Katkda bulunanlar: From the Open Clip Art website. zgn yazar: Open Clip Art
Dosya:Flag_of_Equatorial_Guinea.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/31/Flag_of_Equatorial_Guinea.
svg Lisans: CC0 Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Eritrea.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/29/Flag_of_Eritrea.svg Lisans: CC0 Katkda
bulunanlar: From the Open Clip Art website. zgn yazar: user:
Dosya:Flag_of_Ethiopia.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: http://www.ethiopar.net/type/Amharic/hopre/bills/1998/654.ae..pdf zgn yazar: Drawn by User:SKopp
Dosya:Flag_of_France.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c3/Flag_of_France.svg Lisans: Public
domain Katkda bulunanlar: http://www.diplomatie.gouv.fr/de/frankreich_3/frankreich-entdecken_244/portrat-frankreichs_247/
die-symbole-der-franzosischen-republik_260/trikolore-die-nationalfahne_114.html zgn yazar: This graphic was drawn by SKopp.
Dosya:Flag_of_Gabon.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/04/Flag_of_Gabon.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Ghana.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/19/Flag_of_Ghana.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Guinea.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Flag_of_Guinea.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Kenya.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Flag_of_Kenya.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: http://www.kenyarchives.go.ke/flag_specifications.htm zgn yazar: User:Pumbaa80
Dosya:Flag_of_Lesotho.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Flag_of_Lesotho.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Zscout370
Dosya:Flag_of_Liberia.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b8/Flag_of_Liberia.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: Version 1: SKopp
zgn yazar: Government of Liberia
Dosya:Flag_of_Libya.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/Flag_of_Libya.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: File:Flag of Libya (1951).svg zgn yazar:
Dosya:Flag_of_Madagascar.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Madeira.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a4/Flag_of_Madeira.svg Lisans: CC BY-SA
1.0 Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Malawi.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d1/Flag_of_Malawi.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Mali.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/92/Flag_of_Mali.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?

16

9 TEXT AND MAGE SOURCES, CONTRBUTORS, AND LCENSES

Dosya:Flag_of_Mauritania.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/43/Flag_of_Mauritania.svg Lisans: Public

domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Mauritius.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/77/Flag_of_Mauritius.svg Lisans: Public
domain Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Zscout370
Dosya:Flag_of_Morocco.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Flag_of_Morocco.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: adala.justice.gov.ma (Ar) zgn yazar: Denelson83, Zscout370
Dosya:Flag_of_Mozambique.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d0/Flag_of_Mozambique.svg Lisans:
CC0 Katkda bulunanlar: From the Open Clip Art website. zgn yazar: User:Nightstallion
Dosya:Flag_of_Namibia.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/00/Flag_of_Namibia.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Niger.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f4/Flag_of_Niger.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar:
The burnt orange color in the top band and circle is Pantone(166), i.e. RGB(224,82,6) = #E05206 on sRGB CRT screen, or
CMYK(0,65%,100%,0) for process coated print, BUT NOT light orange #FF7000 which is somewhere between Pantone(130C) and Pantone(151), and is even lighter than X11 orange! See http://www.seoconsultants.com/css/colors/conversion/100/ The central white band is
plain D65 reference white = RGB(255,255,255) = #FFFFFF.
zgn yazar: Made by: Philippe Verdy User:verdy_p, see also fr:Utilisateur:verdy_p.
Dosya:Flag_of_Nigeria.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/Flag_of_Nigeria.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Rwanda.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Flag_of_Rwanda.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: http://www.primature.gov.rw/component/option,com_docman/task,doc_download/gid,859/Itemid,95/ zgn yazar:
Dosya:Flag_of_Saint_Helena.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/00/Flag_of_Saint_Helena.svg Lisans:
Public domain Katkda bulunanlar: From the xrmap ag collection 2.9 (gb-sh.svg). zgn yazar: Patricia Fidi
Dosya:Flag_of_Sao_Tome_and_Principe.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4f/Flag_of_Sao_Tome_
and_Principe.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Senegal.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fd/Flag_of_Senegal.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: Original upload from Openclipart : Senegal. However, the current source code for this SVG file has almost nothing in
common with the original upload. zgn yazar: Original upload by Nightstallion
Dosya:Flag_of_Sierra_Leone.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Flag_of_Sierra_Leone.svg Lisans:
Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: Zscout370
Dosya:Flag_of_Somalia.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a0/Flag_of_Somalia.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: see below zgn yazar: see upload history
Dosya:Flag_of_South_Africa.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Flag_of_South_Africa.svg Lisans:
Public domain Katkda bulunanlar: Per specifications in the Constitution of South Africa, Schedule 1 - National ag zgn yazar: Flag
design by Frederick Brownell, image by Wikimedia Commons users
Dosya:Flag_of_Sudan.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/01/Flag_of_Sudan.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: www.vexilla-mundi.com zgn yazar: Vzb83
Dosya:Flag_of_Swaziland.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Flag_of_Swaziland.svg Lisans: CC0 Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Tanzania.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/38/Flag_of_Tanzania.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_The_Gambia.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/77/Flag_of_The_Gambia.svg Lisans:
Public domain Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Vzb83
Dosya:Flag_of_Togo.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/68/Flag_of_Togo.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_Tunisia.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: http://www.w3.org/ zgn yazar: entraneur: BEN KHALIFA WISSAM
Dosya:Flag_of_Uganda.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4e/Flag_of_Uganda.svg Lisans: CC0 Katkda
bulunanlar: From the Open ClipArt Library website. zgn yazar: tobias
Dosya:Flag_of_Western_Sahara.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_
Democratic_Republic.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: undefined zgn yazar: El Uali Mustapha Sayed
Dosya:Flag_of_Zambia.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Flag_of_Zambia.svg Lisans: CC0 Katkda
bulunanlar: http://www.parliament.gov.zm/downloads/ zgn yazar:
Dosya:Flag_of_Zimbabwe.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6a/Flag_of_Zimbabwe.svg Lisans: Public
domain Katkda bulunanlar: Own work after www.flag.de zgn yazar: User:Madden
Dosya:Flag_of_the_Canary_Islands.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/Flag_of_the_Canary_Islands.
svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_the_Central_African_Republic.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6f/Flag_of_the_
Central_African_Republic.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: User:Nightstallion
Dosya:Flag_of_the_Comoros.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/94/Flag_of_the_Comoros.svg Lisans:
Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?

9.2

Images

17

Dosya:Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6f/Flag_

of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar:
Nightstallion
Dosya:Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/92/Flag_of_the_
Republic_of_the_Congo.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: ?
Dosya:Flag_of_the_Seychelles.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fc/Flag_of_Seychelles.svg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: [1], for the RGB approximations [2] zgn yazar: User:Vxb83
Dosya:Great_Zimbabwe_Closeup.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/Great_Zimbabwe_Closeup.jpg
Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Transferred from en.wikipedia
zgn yazar: Original uploader was Macvivo at en.wikipedia
Dosya:Igbo_ukwu_bronzes.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ee/Igbo_ukwu_bronzes.jpg Lisans: CC
BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Ukabia
Dosya:Kobli1.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3f/Kobli1.jpg Lisans: CC BY 3.0 Katkda bulunanlar:
Originally uploaded to Flickr zgn yazar: Jacques Taberlet
Dosya:LocationAfrica.png Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0f/LocationAfrica.png Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: map adapted from PDF world map at CIA World Fact Book zgn yazar: see above
Dosya:Location_North_America.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/43/Location_North_America.svg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Bosonic dressing
Dosya:Lucy_blackbg.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/31/Lucy_blackbg.jpg Lisans: CC BY 2.5 Katkda
bulunanlar: own picture worked with photoshop zgn yazar: 120
Dosya:Map_of_the_African_Union_with_Suspended_States.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/
Map_of_the_African_Union_with_Suspended_States.svg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Based on information in the
African Union article. zgn yazar: Patrick Braga
Dosya:Mauritius_beach.png Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/Mauritius_beach.png Lisans: CC BY 3.0
Katkda bulunanlar: http://www.flickr.com/photos/reidlromeo/5298316930/ zgn yazar: Romeodesign
Dosya:Nefertari_Temple_Abu_Simbel_May_30_2007.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Nefertari_
Temple_Abu_Simbel_May_30_2007.jpg Lisans: Public domain Katkda bulunanlar: Photo by Than217 Transferred from en.wikipedia
zgn yazar: Original uploader was Than217 at en.wikipedia
Dosya:NgoroNgoro_Crater,_Tanzania,_Africa.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4f/NgoroNgoro_
Crater%2C_Tanzania%2C_Africa.jpg Lisans: CC BY 2.0 Katkda bulunanlar: A lot of them zgn yazar: Gary
Dosya:Nio_Berebere_en_el_alto_Atlas.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6f/Ni%C3%B1o_Berebere_
en_el_alto_Atlas.jpg Lisans: CC BY 2.5 Katkda bulunanlar: http://www.jpereira.net zgn yazar: Jpereira
Dosya:Oceania,_broad_(orthographic_projection).svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/43/Oceania%
2C_broad_%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Commons, based on en::File:Australia
(orthographic projection).svg (Originally uploaded on en.wikipedia) zgn yazar: Ch1902, updated by kwami (Transferred by
rohith_goura/Originally uploaded by Kwamikagami)
Dosya:Point_du_Non_Retour1.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/38/Point_du_Non_Retour1.jpg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: ? zgn yazar: Dominik Schwarz
Dosya:RECs_of_the_AEC.svg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/RECs_of_the_AEC.svg Lisans: CC0
Katkda bulunanlar: Modified File:BlankMap-Africa3.svg to create image, SVG replacement of File:RECs of the AEC.png without labels.
zgn yazar: Wiz9999 (<a href ='//commons.wikimedia.org/wiki/User_talk:Wiz9999' title ='User talk:Wiz9999'>talk</a>)
Dosya:Rytter_fra_Bagirmi.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/45/Rytter_fra_Bagirmi.jpg Lisans: Public
domain Katkda bulunanlar: NYPLDigitalGallery. zgn yazar: Daniel Bruun
Dosya:San_tribesman.jpg Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/32/San_tribesman.jpg Lisans: CC BY-SA 2.0
Katkda bulunanlar: IDBeatty_002219 zgn yazar: Ian Beatty from Amherst, MA, USA
Dosya:South_America_(orthographic_projection).svg
Kaynak:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0f/South_
America_%28orthographic_projection%29.svg Lisans: CC BY 3.0 Katkda bulunanlar: Imagem feita a partir de Brazil (orthographic projection).svg. zgn yazar: by Luan <a href ='https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:
Luan,<span>,&,</span>,action =edit,<span>,&,</span>,section =new'><img alt ='Tokyoship Talk icon.svg' src ='//upload.wikimedia.
org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Tokyoship_Talk_icon.svg/20px-Tokyoship_Talk_icon.svg.png' width ='20' height ='20' srcset ='//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Tokyoship_Talk_icon.svg/30px-Tokyoship_Talk_icon.svg.png 1.5x,
//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Tokyoship_Talk_icon.svg/40px-Tokyoship_Talk_icon.svg.png
2x'
datafile-width ='300' data-file-height ='300' /></a> <a href ='//pt.wikipedia.org/wiki/Usu%C3%A1rio_Discuss%C3%A3o:Luan'
title ='pt:Usurio Discusso:Luan'><img alt ='Tango style Wikipedia Icon.svg' src ='//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/
thumb/2/2c/Tango_style_Wikipedia_Icon.svg/20px-Tango_style_Wikipedia_Icon.svg.png' width ='20' height ='20' srcset ='//upload.
wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Tango_style_Wikipedia_Icon.svg/30px-Tango_style_Wikipedia_Icon.svg.png
1.5x,
//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Tango_style_Wikipedia_Icon.svg/40px-Tango_style_Wikipedia_Icon.svg.png
2x' data-file-width ='48' data-file-height ='48' /></a>
Dosya:Vegetation_Africa.png Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/58/Vegetation_Africa.png Lisans: CC-BYSA-3.0 Katkda bulunanlar: zgn yazar:Vegetation.png: Ville Koistinen (user Vzb83)

18

9 TEXT AND MAGE SOURCES, CONTRBUTORS, AND LCENSES

9.3 Content license

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
Australia_(orthographic_projection).svg
Background map : Image:Africa_map_political-fr.svg (this revision) (modified) created by myself ;
zgn yazar: Eric Gaba (Sting - fr:Sting)
Author: Tobias Jakobs (in the public domain) and User:Zscout370 (Return fire)
Vegetation.png