Alevilik Nasl Dodu ?

Alevilik Bektailik
Nedir ?

Aleviliin kkeni genel olarak Hz. Muhammedin vefat sonrasnda yaanan

gelimelere dayanmaktadr. Ancak Anadolu Alevilii ele alnrken islamncesi ve
sonras birok farkl dinsel ve kltrel unsuru da gzden karmamak
gerekmektedir.nce Aleviliin douuna yolaan gelimeleri grelim:
Hz. Muhammedin vefat sonrasnda ortaya kan kimin halife olaca sorunu, Alevisnni meselesinin ilk tohumlarn atmtr. Hz. Muhammed daha salnda birok kez
Hz. Alinin halefi olacan vurgulamt. Hz. Muhammedin soyu, kz Hz. Fatmay
e olarak verdii Hz. Aliden devam etmiti.Hz. Muhammed Mekkeye Hicret ettii
zaman da ailesine ve ilerine bakmak zere Hz. Aliyi yerine brakmt. stelik
Peygamber Hz. Alinin katld hemen hemen btn savalarda onu komutan olarak
atamtr.
Bilindii zere Hz. Muhammed Veda Hacc dnnde (632) Gadru Hum adl yerde
beraberindeki mslmanlarla konaklayarak bir konuma yapm ve bu konumasnda
kendisinden sonra amcasolu ve damad Hz. Alinin mslmanlara nder yani halife
tayin olduunu ifade etmiti. Orada aralarnda kinci Halife merin de bulunduu
mslmanlar bundan dolay Hz. Aliyi kutlamlard.
lmeden nce Hz. Muhammed Bana bir kalem ve kat getirin size bir vasiyet
yazdraym ki, benden sonra ihtilafa dmeyesiniz. demi ancak bu istei yerine
getirilmemi ve Peygamber vasiyetini yazamadan vefat etmiti. Daha sonra Hz. Ali ve
dier aile yeleri Peygamberin defin ileriyle urarken, Ebu Bekir ve merin de
aralarnda bulunduu ensar ve muhacirin ileri gelenleri iktidar kavgasna balamlard
bile. Bu iktidar mcadelesi Ebu Bekirin halife olmas ile sonulanm, daha sonra
srasyle mer ve Osman halife olmulardr. Sonu olarak bu kiinin halifelikleri,
deyim yerindeyse Peygamberin Ehli Beytine ramen gereklemi, bu nedenle
yzyllardr tartlagelmitir. Hz. Ali ve Hz. Fatma bu halifelikleri onaylamamakla
birlikte, iktidar uruna gerginlik yaratmaktan da kanmlar, bu hakszl sineye
ekmeyi uygun grmlerdir.
Alevi-Snni meselesinin ilk k zetlemee altmz bu halifelik meselesine
dayanr. Ehli Beytin bana gelenler ve bunlardan en nemlisi Kerbela Olay ise
Aleviliin siyasal ve dnsel bakmlardan daha da olgunlamasna ve Araplar
dndaki dier uluslar arasnda da yaylmasna neden olmutur.imdi bu gelimeleri
grelim:
Osmann halifelik dnemi (644-656), daha nce tohumlar ekilmi bulunan
blnmelerin, problemlerin su yzne kt bir dnem olmutur. Halife Osmann
ynetiminde akrabalarna, yani Emevi ailesine gsterdii ar yaknlk ve valiliklere
onlar tayin etmesi ve dier suistimaller ona kar Irak, Msr, Hicaz ve Suritede youn
bir honutsuzluk duyulmasna yolamtr. Valileri halka kt davranyor olmalarna
ramen onlar koruyucu bir tutum taknm, sonuta Msr, Basra ve Kfeden yola
kan gruplar Halife Osmann evini kuatarak onu ldrmlerdir.(656)
nc Halife Osmann ldrlmesi sonras Hz. Ali halifelii sahabenin srarlar
zerine kabul etmitir. Hz. Ali i karklklarn ok youn olduu bir dnemde ve bu
karklklar sonlandrmak amacyla halifelik grevini kabul etmitir. Daha nce
Osmann aleyhinde bulunmu olan Hz. Muhammedin elerinden Aye, Talha ve
Zbeyr, Hz. Alinin halife olmas sonrasnda onu Osmann lmnden sorumlu tutarak
Cemel savana yolamlardr. Cemel Sava Hz. Alinin galibiyetiyle sonulanmtr.
Hz. Ali bu olaydan sonra amda hkm srmekte olan ve kendisine biat etmeyi
reddeden am Valisi Muaviye sorununun zmne giriti. Muaviye, Hz. Aliyi
Osmann lmnden sorumlu tutuyor ve amda bunun propagandasn yapyordu. Hz.

Alinin uyarlar sonusuz kalnca Hz. Ali ve Muaviye Ordular arasnda Sffin Sava
(657) balam oldu. Hz. Alinin ordusu sava kazanmak zereyken, Muaviyenin
yakn adam Amr bn-l Asn, askerlerin mzraklarnn ucuna Kuran sayfalarn
balatarak Allahn kitab sizinle bizim aramzda hakem olsun. diye bartmas sonucu
Hz. Alinin ordusu saldry durdurdu. Bu ekilde Amrn hilesi ie yaram ve iki
taraftan hakemler seilmi, bir sonuca ulalamamtr. Burada Hz. Alinin ordusundan
ayrlan bir grup da Hariciler adn almlardr. Bylece mslmanlar Hz. Ali yandalar,
Muaviye yandalar ve Hariciler olmak zere e blnm oluyorlard. Hz. Ali
vefatndan nce Haricilere ynelik askeri bir harekat dzenlemi, nemli bir blmn
yok etmiti. 24 Ocak 661de ise Hz. Ali, bn Mlcem adl bir harici tarafndan urad
saldr sonucunda ehid olmutur.
Bu ekilde Emevi hkmdar Muaviye iktidara ynelik siyasal amalarn ne pahasna
olursa olsun elde etmeye uram, Sffinde Hz. Aliye yenileceini anlaynca hileye
bavurmu ve Hz. Alinin vefat ile Emevi saltanatn kurma amacna ulamtr. Hz.
Alinin vefat sonras am ve Msr dnda btn eyaletler Hz. Hasana biat etmilerdi.
Muaviye kendi iktidar iin tehlikeli sayd Hz. Hasan zehirletmekten de ekinmedi.
Muaviye, Ehli Beyte ve Hz. Ali yandalarna her trl eziyeti yaptrm, camilerde Hz.
Aliye lanet okutmu ve kendisinden sonra olu Yezidin halife olmasn salamak
yoluna gitmiti. Hz. Hasann zehirletilmesiyle Yezidin nnde en byk engel olarak
Hz. Hseyin bulunmaktayd.
Yezid ilk i olarak Medine Valisi ve akrabas Velide bir mektup yazarak, zellikle Hz.
Hseyinin muhakkak kendisine uymasnn salanmasn, bunu reddederse
ldrlmesini emrediyordu. Doal olarak Hz. Hseyinin Yezid gibi bir zalime itaat
etmesi mmkn deildi. Hz. Hseyin, Muhammed Hanefinin de tavsiyesiyle 4 Mays
680 gecesi, btn aile fertlerini yanna alarak Mekkeye gitti. Ayrca, Hz. Hseyinin
Yezide biat etmediini ve Mekkeye gittiini renen Kfeliler de Hz. Hseyine
eliler gndererek Kfeye davet ile kendisini halife olarak tanyacaklarn bildirdiler.
Bunun zerine Hz. Hseyin amcaolu Mslimi uygun bir ortam salamak iin Kfeye
gnderdiyse de Mslim Yezidin adamlarnca yakalanarak idam edildi. Hz. Hseyin
Mekkeden Kfeye doru yola kt srada Mslim ldrlmt.
Hz. Hseyin ve beraberindekiler Kerbelaya geldiklerinde hem susuz braklm, hem
de binlerce kiilik ordu tarafndan sarlm durumdaydlar. Yezidin Kfe valisi
Ubeydullah, Hz. Hseyinin geri dnmek, Yezidle grmek veya islam snrlarndan
birine gitmek isteklerinden hibirini kabul etmedi. Esasen onun grevi Yezidin emrini
yerine getirmek, yani Hz. Hseyini ldrmekti. nk biliyordu ki Hz. Hseyin
yaad srece efendisi Yezide rahat yoktu. Szde mslmanlardan oluan koskoca bir
ordu iktidar uruna kendi dinlerini kuran Peygamberin torununu ve ailesini katletmeye
kararlyd.
Nihayet 10 Ekim 680 (Hicri 10 Muharrem 61) gn Hz. Hseyin son hazrlklarn
yapt ve Yezidin ordusuna yaklaarak hitab etmek istediyse de, bu anlaml konuma
Yezidin ordusunu pek etkilemedi. ok dengesiz bir ekilde balayan savata Hz.
Hseyinin 23 svari ve 40 piyadeden oluan savalar leden sonraya gelindiinde
gittike azalm bulunuyordu. Hz. Hseyin de bu az sayda insanla yaya olarak
savayordu. Sonunda imrin emriyle her yandan hcum edilerek Hz. Hseyin ehid
edildi.Sonra adrlar yama edildi, hasta olan mam Zeynel Abidin de ldrlmek
istendiyse de engellendi. Bu irkin savan en kk kurban ise daha alt aylk bir
bebek olan Hz. Hseyinin olu Ali Asgard. Hz. Hseyin tarafnda ehid olanlar
yetmi iki kii idi.
Kerbela olay yzyllara damgasn vurmu bir tarihsel olaydr. Bu olay o zamanki
mslman memleketleri halklarn o kadar etkiledi ki Emevi saltanat kknden
sarsld. Kerbela Olay ran ve Hicazda duyulunca halkta Emevilere kar byk bir kin
olutu ve isyan hareketleri bagsterdi. Yezidin Mekke ve Medineye saldrmas ise
barda taran son damla oldu. zet olarak , camilerde Hz. Aliye kfr ettirilmesi,

nce Hz Hasann daha sonra da Hz. Hseyin ve ailesinin ki Peygamberin soyu

onlardan devam ediyordu, acmaszca ldrlmeleri, Emevi Hanedanna kar muhalif
bir dnsel ve siyasal temeli olan bir harekete yolat. Bu harekete Hz.Ali yandal
veya Alevilik demek mmkndr.