UNIVERZITET U TUZLI

FARMACEUTSKI FAKULTET

Doc.dr. Samija Muratovi

Tuzla, maj 2015. godine

BOL

10

No
hur
t

Hurts
just a
little
bit

Hurts
a little
bit
more

Hurts
even
more

Hurts a
whole
lot

Hurts as
much as
you can
imagine

Bol je potpuno subjektivno i vrlo kompleksno

iskustvo svakog pojedinca.
Reakcija na bol je takoer potpuno razliita

BOL
Bol

je signal nastalog ili prijeteeg organskog ili

funkcionalnog oteenja tkiva,
Predstavlja fizioloki zatitni mehanizam koji alarmira i
olakava dijagnozu

Bol nastaje zbog oteenja tkiva ili reakcije na

mehanike,
termike,
elektrine podraaja:
Takvi

mehanizmi
izazivaju
poremeaj
tkivnog
metabolizma pri emu dolazi do poveanog izluivanja
razliitih endogenih supstanci (tkivni hormoni):
serotonin, histamin, bradikinin, plazmokinini

 Bol

najee
nastaje
podraivanjem posebnih
osjetnih
receptora
nazvanih NOCICEPTORI
(lipoproteinske tvorevine
na
membrani
nervne
elije ili na zavrecima
aferentnih
vlakana)
i
njima
pripadajuih
provodnih
nervnih
vlakana.

 Od receptora za bol, bolni

senzitivnih nerava i kimene
odatle do kore velikog mozga.

osjet se prenosi preko

modine do talamusa, a

Nociceptora ipak nema u svim tjelesnim podrujima

Posebno su prisutni na povrini koe i fibroznim ahurama,
ahurama
ali ne i u samim organima.
Kada se bolni podraaji u njima pojave, bol se manifestuje u
udaljenom mjestu.

SLABI ANALGETICI

Obzirom na mehanizam djelovanja analgetici se dijele na:

(Analgoantipiretici)

JAKI ANALGETICI
(Hipnoanalgetici)

SLABI ANALGETICI
Tvari koje u terapijskim dozama sprjeavaju
nastanak bolnih impulsa na periferiji

Osim analgetskog posjeduju:

Antipiretsko
Antireumatsko
Antiflogistiko
Antineuralgiko djelovanje
Brojni nazivi u literaturi:
analgoantipiretici, protuupalni lijekovi, antireumatici,
NSAIDs (NeSteroidni AntiInflamatorni lijekovi) neopoidni
analgetici, inhibitori ciklooksigenaze, inhibitori biosinteze
prostaglandina

Mehanizam djelovanja

Inhibiraju aktivnost enzima CIKLOOKSIGENAZE

(COX-1 i COX-2) koja iz arahidonske kiseline stvara
prostaglandine (PGE1 i PGE2)
koji imaju vanu ulogu u fiziolokim i patolokim
stanjima, ali i u nastanku boli, poviene tjelesne
temperature i upalnih procesa.

Prostaglandini se biosintetiziraju iz arahidonske

kiseline (CH3(CH2)18COOH), polinezasiene masne

kiseline sa 20 C atoma, koja je sastavni dio fosfolipida
elijske membrane.

 Djelovanjem fosfolipaze A, ova se kiselina otputa i

podlijee pretvaranju u prostaglandine, tromboksan i

leukotriene.

Arahidonska kiselina vana je za sintezu eikosanoida

(grka rije eikosa dvadest), koji se nalaze u svim
tkivima i tjelesnim tenostima, a njihova proizvodnja se
poveava pri razliitim podraajima.

PROSTAGLANDINI spadaju u grupu eikosanoida a oni

u grupu tkivnih hormona koji nastaju u blizini mjesta

djelovanja i brzo se razgrauju.
Uestvuju u velikom broju fiziolokih i patolokih
procesa (upala).

Biosinteza prostaglandina i tromboksana

CIKLOOKSIGENAZE (COX)

COX-1 i COX-2 izoenzimi osjetljivi na NSAIDs

COX-1 - izolirana 1976.
1990. - pretpostavka o postojanju dvaju izoenzima
1992. - otkriven COX-2

COX-1 (konstitutivna) normalno je prisutna u skoro

svim tkivima (eluca, crijeva, bubrega, trombocita)

Odgovorna je za: sintezu prostaglandina koji su vani
za odravanje normalne bubrene funkcije, zatitu
sluznice GIT, i ima nadzornu ulogu u homeostazi tkiva

COX-2 (inducibilna) nije normalno prisutna u

tkivima, ali moe biti inducirana razliitim inflamatornim

stimulansima (citokinima, endotoksinima).
endotoksinima Izoenzim
odgovoran za inflamaciju, bol i tj. temp.

Farmakoloka djelovanja
Analgetsko djelovanje:
Prostaglandini

PGE1 (mizoprostol)
i
PGE2
(enprostil)
senzibiliraju
receptore
za
bol
(nociceptore) pa e neki medijatori upale
(bradikinini, serotonin, histamini)
koji ne
uzrokuju bolni impuls ipak izazvati bol u
prisustvu ovih prostaglandina.

Analgoantipiretici -

su terapijski uspjeni kod

blage i srednje jake boli, uzrokovane upalom, te
boli muskularnog i vaskularnog porijekla,
zubobolje, te svih ostalih bolnih stanja koja prati
porast biosinteze prostaglandina.

Antipiretsko djelovanje:
Normalnu tjelesnu temperaturu regulira centar u
hipotalamusu.

Tokom upalnih procesa, koji su praeni poveanjem

temperature,
poveava
se
stvaranje
citokina
(interleukini, interferoni) u hipotalamusu koji
stimulira sintezu PGE2 (enprostil) odgovornog za
poveanje stvaranja i smanjenje gubitka
toplote.

PGE2 djeluje uglavnom u upalnom odgovoru i medijator

je poviene tjelesne temperature.

Antipiretsko

djelovanje NSAIL je
inhibicije sinteze PGE2 u hipotalamusu.

posljedica

Antiinflamatorno djelovanje:
Upalni procesi ukljuuju niz procesa koje mogu

uzrokovati razliiti podraaji (infekcija, tjelesna

oteenja, imunoloke reakcije)
Pri tome se aktiviraju razliiti posrednici upale:
histamin, serotonin, bradikinin, prostaglandini , itd.

Protuupalno

djelovanje
analgetika
postie
se
smanjenom sintezom vazodilatacijskih prostaglandina
(PGE2 PGI2) ime se smanjuje vazodilatacija i
indirektno smanjuje edem.

Smanjeno

stvaranje prostaglandina znai smanjenu

senzibilizaciju nociceptivnih nervnih zavretaka od strane
medijatora inflamacije kao to su bradikinin i 5-HT, ime se
postie analgetski efekat

NUSDJELOVANJA
Neeljena djelovanja NSAID su brojna i razliitog
intenziteta. Pri oralnoj primjeni najee se javljaju razliiti
GIT poremeaji.
Gastrointestinalne: dispepsija (bol u gornjem dijelu
abdomena), munina i povraanje te oteenje mukoze s
krvarenjem, gastrine erozije (20-40%), gastroduodenalne
ulceracije (10-30%), te GIT hemoragije

Fizioloka uloga PGE1 i PGE2 je da smanjuju sekreciju

hloridne kiseline u elucu i dovode do vazodilatacije, te

pospjeuju stvaranje citoprotektivne sluzi u crijevu (mucina),
pa tako tite integritet mukoze GIT.
Taj je zatitni mehanizam naruen nakon primjene
NSAID.

 Smanjuju koncentraciju tromboksana i produavaju

vrijeme krvarenja:
krvarenja ak i male doze ASK (oko 100 mg)
produava vrijeme krvarenja i smanjuje agregaciju
trombocita, pa se zbog te nus pojave koristi u
profilaksi tromboembolijskih oboljenja
(smanjenje koncentracije tromboksana - koji prirodno
uzrokuje
vazokonstrikciju
i
agregaciju
trombocita)

Preosjetljivost na ASK i druge NSAID:

angioneurotski edem, urtikarija, bronhijalna
hipotenzija i ok.

astma,

Podjela NSAIL
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

salicilati,
derivati anilina
(p-aminofenola),
derivati pirazola (pirazolona),
derivati antranilne kiseline,
derivati indolsiretne kiseline,
derivati propionske kiseline,
derivati enolne kiseline,
selektivni inhibitori COX-2,
(koksibi)

DERIVATI SALICILNE KISELINE

Salicilna kiselina

Jedan od najstarijih analgoantipiretika

Kora bijele vrbe (Salix alba) u narodnoj medici mnogih naroda
Salicilna kiselina je naputena jer djeluje kaustino (fenolna

OH) i kiselo (-COOH), pa razara sluznicu eluca.

Derivati na karboksilnoj grupi
Derivati na fenolnoj OH grupi
Svi salicilati su prolijekovi sal. kiseline, osim diflunisala
Djelovanje: AN, AP, antiflogistik,
antiflogistik i lokalno kao keratolitik
(10%), antiseptik (2%) i antimikotik

Sinteza salicilne kiseline

Na-salicilat

COONa
OH

Smatra se dobrim ANTIREUMATIKOM

Gentizinska kiselina
COOH
OH

OH

Uvedena u terapiju 1948. godine.

Ima izraajno antireumatsko djelovanje.
Dobija se u obliku Na-soli.
Manje je toksina od salicilne kiseline, ali je i slabijeg
analgetskog i antipiretskog djelovanja.

Acetilsalicilna kiselina
1898 god. F. Hofman - Bayer
COOH
O

CH3
O

Danas najvie koriteni lijek u Svijetu

Bolje se podnosi i manje je toksina

nego salicilna

kiselina
Smatra da je fenolna OH kod salicilne kiseline
odgovorna za kaustino djelovanje, pa je acetilacijom
OH dobivena zatiena forma (nosa vezani prolijek u
formi estera) koja u organizmu prelazi u salicilnu
kiselinu

 Ovako zatiena forma prolazi kroz drijelo do eluca,

gdje se razgrauje u salicilnu kiselinu aktivnu

formu lijeka.

odnosu na salicilnu kiselinu manje je kisela, ali se

ipak, radi bolje podnoljivosti, esto kombinuje sa
baznim solima (MgCO3) ili Al (OH)3 - antacidi).

Ove

soli djeluju kao puferi, neutraliziraju kiselinu, pa

se lijek lake podnosi.

Manje

je toksina od salicilne kiseline i

salicilata.

Acetilsalicilna kiselina
Djelovanje:
analgetik,
antipiretik,
antireumatik,
antitrombotik
urikozurik
U

malim dozam inhibira agregaciju trombocita jer utie

na biosintezu tromboksana antitrombotik; 100-180
mg
Utie na izluivanje mokrane kiseline - urikozurik
Analgetik i antipiretik: 300-500 mg/dan; 3-4 x
Reumatski artritis i reumatska groznica: 4-8 grama

 Acetilsalicilna

kiselina primjenjena oralno brzo se e

apsorbira iz GIT, djelimino u elucu, a veim dijelom u
crijevima
Apsorpcija se odvija pasivnom difuzijom
U organizmu prelazi u salicilnu kiselinu.
kiselinu
Izluuje se urinom u kao:
slobodna salicilna kiselina (10%),
salicilurna kiselina (75%),
eter-glukuronida (10%),
ester-glukuronida (5%), i
gencizinske kiseline (1%).

Reakcije biotransformacije
acetilsalicilne kiseline

NEELJENA DJELOVANJA SALICILATA

Gastrina bol, munina i povraanje, te krvarenje iz GIT.

Velike doze uzrokuju zujanje u uima i acidozu.
ASK se vee za proteine plazme 80-90%, pa moe istisnuti druge
lijekove ili im pojaati djelovanje: kumarinski antikoagulansi,
fenitoin, antidijabetici.

Kontraindikacije:
1. gastritis,
2. ulkus eluca i crijeva,
3. u zadnjem mjesecu trudnoe,
4. preosjetljivost na ASK
5. Ne smije se davati djeci do 12 godina!!!!!!

Reyev sindrom (akutna encefalopatija s masnom infiltracijom

visceralnih tkiva)

Metil-salicilat

COOCH3
OH

Metilni

ester salicilne kiseline i jedan od

najboljih lokalnih antireumatika.

Diflunisal

5-(2,4-difluorofenil)salicilna kiselina

Difluorofenilni

jedini derivat salicilne

organizmu NE prelazi u salicilnu kiselinu.

Koristi

kiseline

se kao analgetik u tretmanu

prenapregnutosti miia ili iaenja.

3-4x

koji

osteoartritisa,

jae protuupalno djelovanje od ASK, ali ne djeluje

antipiretski, teko prolazi u CNS

Salsalat
OH

COOH
O

C
O

2-karboksifenil ester 2-hidroksibenzojeve kiseline

Smatrajui da e kaustini efekat biti manji nego kod salicilne

kiseline kondenzovane su dvije molekule preko esterske veze.

U odnosu na druge preparate nema bolje djelovanje.

Smatra
grupi!

se da je acetilsalicilna kiselina jo uvijek najbolja u

DERIVATI ANILINA I p-AMINOFENOLA

NH2

NH2

OH

ANILIN

posjeduje analgetska i antipiretska svojstva,

ali se zbog svoje izrazite toksinosti ne koristi u
terapiji.

Acetanilid

Sintetiziran je 1880. a uveden u terapiju 1887.

Izbaen iz upotrebe zbog toksinog djelovanja,

methemoglobinemiju!!!
U organizmu se metabolizira
paracetamola.

do

manje

izaziva

toksinog

Paracetamol

Acetaminofen
HN

CH3

OH

Dobar

analgetik i antipiretik sa slabo izraenim protuupalnim

djelovanjem

to se tumai injenicom da je paracetamol samo slabi inhibitor

COX u prisustvu visoke koncentracije peroksida koji su naeni u
upalnim lezijama

Sniava samo temperaturu iznad 38oC

Ne uzrokuje GIT smetnje, pa se upotrebljava kod bolesnika koji

ne podnose salicilate.
U velikim dozama hepato i nefrotoksian

O
O
N
H
C
O
C
H
C
H
N
H
C
H
31 N
33G
3
S
H
S
G
G
S
H
G
S
G
O
H
O
O
H
N
a
c
e
t
i
l
p
b
e
n
z
o
k
i
n
i
m
n
2
N
H
C
O
C
H
H
C
O
C
H
3N
3
-F
O
O
en
o
k
sirad
iG
k
lG
a
S
H
S
G
N
H
C
O
C
H
3
O
H

 Paracetamol

najbolje podnose osobe srednje dobi, a

manje djeca i stariji.
Razlog je sadraj glutationa, koji je u organizmu
manji kod djece i starijih
Glutation (tripeptid) u organizmu vee toksine
supstance metabolike razgradnje paracetamola, pa
ako
ga
nema
paracetamol
ispoljava
hepatotoksinost i nefrotoksinost.

terapijske doze mogu izazvati poremeaj jetrenih

enzima, ali je ovaj poremeaj reverzibilan.
Ako se jave toksini efekti potrebno je dati metionin
ili acetilcistein koji je donor SH grupa.

Sinteza paracetamola
OH

OH

OH

red.

HNO3

NH2

NO2
NH2

NHCOCH3
(CH3CO)2O

H2O
OH

OH

CH3 COOH

Derivati antranilne kiseline

Antranilna kiselina nema terapeutsko djelovanje.
COOH

COOH

COOH

NH2

N
H

N
H

CF3

H 3C

CH3

Mefenaminska kiselin
Flufenaminska
FK - djeluje slino kao salicilati, nema bolje antipiretsko niti
kiselina
analgetsko djelovanja.

MK za ublaavanje simptoma dismenoreje

djelotvorna je kod osteoartritisa

manje je kaustian od salicilata, ali
isto

je AP, AG i AI djelovanje

Derivati pirazola (pirazolona)

Fenazon,

aminofenazon, fenilbutazon,

metamizol
Stara grupa preparata, obsolentni

U odnosu na salicilate imaju jae

analgetsko,
antipiretsko,
antiinflamatorno djelovanje.

Fenazon i Aminofenazon
CH3
O

CH3

N CH3

1-fenil-2,3-dimetil-3-pirazolin-5-on

CH3

N
O

CH3
N

N CH3

Fenilbutazon
H9C4
O

Uveden

4
N

u terapiju 1949 godine za terapiju reume i

reumatskog artritisa.
Pokazuje dobre protuupalne efekte,
efekte a toksinost je
mala.
Bolje je topiv od aminofenazona, danas se koristi u
kombinaciji s njim, gdje slui kao posrednik
topivosti.
Dolazi u obliku Na-soli.

Metamizol - Noraminofenazon
CH3
NaO3S

CH2

N
O

Jedna

CH3
N

CH3

-CH3 grupa aminofenazona zamjenjena

metilsulfonskom kiselinom.
AG , AP i spazmolitik
Koristi se sam ili u kombinaciji sa drugim
analgeticima - opijatima, ak i kod veoma jakih
bolova.
Toksian je za kotanu sr - agranulocitoza
Daje se iskljuivo na recept

NSAID

Non Steroid Antiimmflamatory Drugs

Reumatoidni artritis - 2-3% ukupne svjetske

populacije, tj. oko 180 miliona ljudi

Karakteriziran
je hroninom upalom zglobova,
nateknuem
zglobova,
bolovima,
jutranjom
ukoenou i na kraju pacijent moe ostati
nepokretan
Autoimuno

oboljenje - imunoloki sistem unitava

vlastite proteinske strukture u zglobovima uzrokujui
propadanje zglobova, vremenom se gubi hrskavica i
kosti u zglobu dolaze u direktan kontakt. Takav zglob
postaje nefunkcionalan.

MEHANIZAM DJELOVANJA NSAIL

Protuupalno djelovanje nesteroidnih antireuamtika (NSAR)

temelji se na blokadi ciklooksigenaze, kljunog enzima u sintezi
prostaglandina.
Dvije ciklooksigenaze:

ciklooksigenaza-1 (COX-1) i
ciklooksigenaza-2 (COX-2).

COX-2

induktivna, nije
normalno prisutna, javlja
se pri upali

(COX-1)
sintetizira
prostaglandine koji su potrebni za normalne fizioloke
funkcije organizma
CIKLOOKSIGENAZA-2
(COX-2) normalno nije
prisutna u organizmu, ali se javlja pri upalnim procesima i
uestvuje u sintezi patolokih prostaglandina koji potiu i
pojaavaju upalu.
CIKLOOKSIGENAZA-1

DERIVATI INDOLSIRETNE KISELINE

Indometacin

Djeluje analgetski, antipiretski i antiinflamatorno.

Primjenjuje

se u lijeenju reumatskih oboljenja,

reumatoidnog artritisa, osteoartitrisa i spondilitisa

Jedan od najjaih NSAID,

NSAID ali je primjena ograniena

zbog toksinosti

Nusdjelovanja:
iritacija GIT, glavobolje, a velike doze izazivaju
depresije,
halucinacije,
oteenja
jetre
i
hemolitika oteenja.
Kontraindikacije:
Ne smije se davati trudnicama,
bolesnicima sa ulkusom,
oteenjem bubrega,
duevnim bolesnicima i epileptiarima.

Primjena: p.o., rektalno

DERIVAT INDEN SIRETNE KISELINE

Sulindak (USP)

O
CH S
3

H
CH3
F

CH2COOH

Nije derivat indola, smatra se aktivnijim od indometacina i manje toksinim (GIT, CNS)
Radi metilsulfoksidne grupe (CH3SO) i halogena (F) ima izraenije antiinflamatorno

djelovanje
Prodrug, metabolizira se do metil sulfida,
sulfida aktivni metaboliti koji je neselektivni COX
inhibitor
Indikacije: kao kod indometacina
ND: Krvarenje u GIT-u, dijareja - manje uestali od aspirina

DERIVATI FENILSIRETNE KISELINE

Dikofenak

COOH
COOH
CH22 Cl
Cl
CH
NH
NH
Cl
Cl

Hlor u o-poloaju znaajan za vezanje na COX

Djeluje

na COX mnogo jae od ostalih, inhibira

lipogenazni put i smanjuje sintezu leukotriene
Lokalno i simptomatsko olakanje boli i upale kod
ozlijeda tetiva, ligamenata, miia i zglobova

Djeluje

AG, AP i AI, a upotrebljava se za

dugotrajno simptomatsko lijeenje:

reumatoidnog artritisa,
osteoartritisa i spondilitisa,
upalnog degerativnog reumatizma,
akutnog napada gihta,
postoperativnih bolova,
bolnih menstruacija.
Nudjelovanja: hepatotoksian,
Za razliku od drugih NSAIL kod 20% bolesnika javlja se
koni osip, probavne smetnje.
Kontraindikacije: ulkus, trudnoa, oteenja bubrega i jetre

OKSIKAMI

Derivati enolne kiseline

Meloksikam

Piroksikam

ovu grupu spadaju jo Lornoksikam i Meloksikam

Koristi se kod reumatoidnog artritisa, akutnih kotano-miinih

bolova, dismenoreje, postoperativne boli i akutnog napada gihta.

Kombinuje sa kortikosteroidima, derivatima salicilne kiseline i
pirazolona.
200x jai od ASK, jednako jak kao indometacin
Vee se za proteine u plazmi. t 1/2 je oko 50 sati, pa ga je dobro
uzimati jedanput dnevno.
dnevno

DERIVATI PROPIONSKE KISELINE

IBUPROFEN,

FENPROFEN,
FLUBIPROFEN,
KETOPROFEN, NAPROKSEN
Derivati propionske kiseline u odnosu na druge imaju
izraeno antiinflamatorno
djelovanje
i analgetsko
djelovanje.
Nisu toksini i vrlo esto se upotrebljavaju.
Nus djelovanja:
gastrine smetnje, a u prekomjernim dozama mogu
djelovati hepatotoksino
Svi preparati iz ove grupe inhibitori su COX, dakle utiu na
sintezu prostaglandina.

Po djelovanju su bolji od aspirina.

Ne treba ih kombinovati radi interakcija.
Veu se za proteine plazme, pa mogu istisnuti

druge lijekove.
Ne kombinuju se sa oralnim antikoagulansima,
diureticima i adrenerginim antagonistima.

S(+) IBUPROFEN
Derivati propionske kiseline
(CH33))22CHCH
CHCH22
(CH

CH33
CH
CHCOOH
CHCOOH

p-izobutilna

Ima izraeno AP, AG i AI djelovanje

U lijeenju reumatskog artritisa (MDD=3200 mg)
U lijeenju dismenoreje
Ublaavanje bolova i
Sniava povienu tjelesnu temperaturue
Lijek izbora kod osoba s ulkusom
Ne smije se davati trudnicama i dojiljama
Daje se djeci u obliku sirupa kao antipiretik

DERIVATI PROPIONSKE KISELINE

CH3
CH
3
CHCOOH
CHCOOH

CH3
CHCOOH

CO
HH33CO

NAPROKSEN
OO
CC

FENOPROFEN

FF
CH33
CH
CHCOOH
CHCOOH

KETOPROFEN (Deksketoprofen)

CH33
CH
CHCOOH
CHCOOH

FLURBIPROFEN

KETOPROFEN I FENOPROFEN se ne uzimaju s mlijenom

hranom, po mogunosti kombinirati s antacidima.

NAPROKSEN - indiciran je u tretmanu reumatoidnog artritisa,

osteoartritisa, akutnog napada gihta i u primarnoj dismenoreji.
CH3

CHCOOH
H3CO
Uvoenjem fluora u benzensku jezgru ibuprofena i zamjenom
p-izobutilne grupe u ibuprofenu fenilnim prstenom dobijen je
FLURBIPROFEN, sa jaim antiinflamatornim djelovanjem.
F

CH3
CHCOOH

Indiciran je u akutnom i hroninom tretmanu reumatoidnog artritisa

i osteoartritisa, sa kompleksnijim mehanizmom djelovanja.

Oba
enantiomera
flurbiprofena
pokazuju
antiinflamatorno
djelovanje.

Ostali antiinflamatorni agensi

Derivat piranoindol-siretne kiseline

Etodolak S(+)

piranoindol

()1,8-dietil-1,3,4,9-tetrahidropirano[3,4-b]indol-1-siretna kiselina

Pokazuju snano analgetsko i antiinflamatorno djelovanje

Selektivni inhibitor COX-2, manje GIT smetnji
Daje se kod hroninih osteoartritisa
Male toksinosti, dugotrajni bolovi .

Nimesulid
NSAIL sa AG i AP djelovanjem i izraenim AI djelovanjem
Simptomatska terapija bola kod iaenja zglobova i akutnih povreda tetiva
Osteoartritis
Primarna dismenoreja

per os i lokalno u formi gela

U velikim dozama: hepatotoksian
Ne smije se dvati djeci mlaoj od 12 godina
Primjenjuje se

N-(4-nitro-2fenoksifenil)metansulfonamid

KOKSIBI
Selektivni inhibitori COX-2,
Mogue blokirati upalne procese bez opasnosti od

nuspojava zbog blokade COX-1 kao to je krvarenje iz

Celekoksib
SO2CH3
eluca.

Rofekoksib,
Celekoksib,
Valdekoksib,
Parekoksib

Razvoj od 1992. god.

Koriste

F3 C
N

N
CH3

se za ublaavanje bolova kod reumatoidnog

artritisa i osteoartritisa, to krae i u najniim dozama
Sigurniji su za eludac, ali predstavljaju znatnu opasnost
za kardiovaskularni sistem.
sistem OPREZ!!!!!!

PREPARATI ZLATA
Koriste se kao imunoloka, podraajna sredstva koja
ire krvne ile.
Daju se parenteralno, uglavnom IM, rjee
interdermalno.
Ustanovljeno je da djeluju na Mycobacterium
tuberculosis, pa se daju kod tuberkuloznog artritisa.
Danas se koristi kod reumatoidnog artritisa I to kod
pacijenata kod kojih drugi preparati zakau.

Aurotioglukoza i Auranofin
CHOH
2OH
CH
2

Kod oba preparata zlato je vezano

na glukozu, tioglukozu ili acetiliranu
glukozu jer samo tako vezano moe
djelovati.
Koriste se u homeopatiji i daju se
parenteralno.
Auranofin: p.o.

OO

HH H
H
OH
OH
OH
OH

HH

HH SAu
SAu

HH

OH
OH

CHCOOCH
2 COOCH3
CH
2
3
SAu
SAu
CHCOO
3COO
CH
3

OCOCH3
OCOCH
3

P(CH
2 H5 )2
P(C
2 5 )2

OCOCH
OCOCH3 3

Aurotioglukoza i Auranofin
Potpuno otklanjaju upalne znake reumatoidnog
artritisa, a na druge upale ne reagira
Mehanizam djelovanja:
Pretpostavlja
se
da
inhibira
funkciju
mononuklearnih fagocita, ime suprimiraju
imunoloku reaktivnost
Usporavaju napredovanje kotano zglobnih
razaranja

LIJEKOVI U LIJEENJU GIHTA

GIHT

- je porodino metaboliko oboljenje koje

se karakterie napadima akudnog artritisa,
artritisa
nastalog zbog deponovanja mononatrij-urata u
zglobovima i hrskavicama.

organizmu se neprekidno metaboliziraju

purinske baze.
Normalnim metabolizmom purinske baze prelaze u
hipoksantin ili ksantin koji se izlue urinom.

Prevoenje hipoksantina u ksantin odvija se pod uticajem ksantin oksidaze.

Kod bolesti ksantin prelazi u mokranu kiselinu koja je slabo topiva i u

formi natrij-urata odlazi u zglobove.

Hipoksantin

Ksantin

OH

OH
N

N
N

Mokrana kiselina

N
H

ks.ox
HO

OH
N

N
N

N
H

ks.ox.
HO

OH
N

Alopurinol

OH

OH
N

N
N

N
H

ks.ox
HO

OH
N

N
N

N
H

ks.ox.
HO

OH
N

Djelovanje se osniva na inhibiciji

ksantin oksidaze.

OH

Alopurinol je analog hipoksantina i oba

se natjeu za isti enzim.

Alopurinol nema slobodnog C atoma
izmeu dva N, nema ketoenolne
tautomere i on moe zato inhibirati
ksantin oksidazu i sprjeiti nastanak
mokrane kiseline.
Dobro se podnosi, ima malo nus pojava
(GIT smetnje i kone reakcije)

N
N

N
H

Kolhicin

CH3O
NHCOCH3
CH3O
CH3O
O

Alkaloid iz mrazovca,
OCH3
Colchicum autumnale
Jak je otrov veoma male terapijske irine - letalna doza 10
mg, terapijska 6-8 mg
Vrlo je djelotvoran, ve nakon 12-24h otklanja se
zapaljenje, smanjuje bol, a pri tome se ne mjenja
metabolizam niti izluivanje urata.
Nusdjelovanje:
Nauzeja, povraanje, bol u trbuhu, dijareja.
Neeljeni efekti su drastini, ali pacijenti koriste ovaj lijek
jer ublaava upalu i bol.
Oprez:letalna
doza
Oprez:

 Alkaloid iz mrazovca, Colchicum autumnale

Jak je otrov veoma male terapijske irine - letalna doza

10 mg, terapijska 6-8 mg

Vrlo je djelotvoran, ve nakon 12-24h otklanja se
zapaljenje, smanjuje bol, a pri tome se ne mjenja
metabolizam niti izluivanje urata.
Nusdjelovanje:
nauzeja, povraanje, bol u trbuhu, dijareja.
Neeljeni efekti su drastini, ali pacijenti koriste ovaj
lijek jer ublaava upalu i bol.
Oprez:letalna doza