Anda di halaman 1dari 40

g]kfn n3' hnzlQm ljsf;

;+:yff/f k|sflzt

hnzlQm
Jalashakti
Quarterly Magazine
Vol. No. 11
Year : 2068
Editor

Krishna Prasad Devkota


Consulting Editor

Purna N. Ranjitkar
Advisors

Surendra Bhakta Mathema


Marketing Management

Sharmila Rayamajhi (Khadka)


Sharmila Koirala

ljifo ;"rL
ljifo
























k[i7

;DkfbsLo
@
cGt/jftf{
#
u|fdL0f lhjLsf]kfh{gsf nflu gjLs/0fLo pmhf{
%
pmhf{ ;+s6 ;dfwfgdf n3' hnljB't
&
g]kfndf xl/t hflu/ (Green Job) sf] =====
!)
n3' hnljB't :jR5 ljsf; ;+oGq (CDM) ====
!@
n3' hnljB'tn] u|fx:Yo kl/k|of]udf hf]8 cfjZos !$
hnljB't cfof]hgfx? ef8fdf ;~rfng ug{ lbg]] !%
6fG;j]N8 g]kfn
!^
xfplh P08 xfO8f] ;le{;h
] sDkgL -k|f=_ ln=
!&
g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf ultljlwx @@
lah'nL cfpg] ;kgf
@#
ljrf/d~r
@^
gd"gf n3' hnljB't ufp :yfkgf sfo{qmd
#!
n3' hnljB't M kl5Nnf] sfnv08 / kl/b[Zo
#@
?dvf]nfdf Joj;fo k|j4{gsf] cf]O/f]
#$
g]kfndf b|t' hnljB't\ ljsf;sf] nflu ===
#%
z"Go Eof6sf] k|fjwfgsf nflu kxn
#^
g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf] cfkm\gf] s'/f #&
afUn'df gd"gf ldlg lu|8
#&
g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf ;b:o ;+:yfx #*
kf7s lh1f;f
#(
kf7sd~r
$)

Distribution

Padam Raj Johsi

Nepal Micro Hydropower


Development Assoication

cfj/0f k[i7

P.O. Box No. 8975 EPC 5155


Teku (Way to FNCCI), Kathmandu Nepal
Phone : 4230678
Fax : 977-1-4231024
E-mail: nmhda@ntc.net.np
Printed at

Indreni Offset Press


Anam Nagar, Kathmandu
Phone : 4771448

kmf]6f] M g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yf

Jalashakti

hnzlQm

;DkfbsLo

n3' hnljB't pBf]u agf];\ g]kfnsf] klxrfg


cfheGbf em08} % bzscl3 nlntk'/sf] uf]bfj/Ll:yt df5f kf]v/Ldf % lsnf]jf6 Ifdtfsf] Knf06
:yfkgf u/L lelqPsf] n3' hnljB't k|ljlw cfh b]zsf ljs6 ufpFF a:tL;Dd lj:tf/ eO;s]sf] 5 . ;fgf
7"nf u/L em08} @@)) cfof]hgfxaf6 !* d]ufjf6sf] xf/fxfl/df pTkflbt ljB't ;]jfaf6 b]zsf nueu
@,)),))) 3/w'/Lsf afl;Gbfx nfeflGjt eO;s]sf 5g\ . Toltdfq xf]Og /fHosf] ;'ljwf;DkGg ;"rLdf
k/]sf clwsf+z zx/L If]qxn] v]Kb}cfPsf] lbgsf] !^ 306f;Ddsf] nf]8 ;]l8sf] df/af6 ;d]t n3'
hnljB't cfof]hgfaf6 ljB'lts/0f ePsf If]qx d'Qm 5g\ . kmn:j?k u|fdL0f e]usf afl;Gbfxdf n3'
hnljB't cfof]hgfk|ltsf] cfsif{0f a9\bf] 5 eg] ljleGg bft[ lgsfox;d]t n3' hnljB't If]qdf ;xof]u
ug{ tTk/tf b]vfO/fv]sf 5g\ . o;} u/L n3' hnljB't cfof]hgfsf] ljsf;nfO{ ljz]if k|fyldstf lbO{ yk
cg'bfgsf] Joj:yf ug]{ ;/sf/L lg0f{onfO{ cToGt ;sf/fTds sbdsf] ?kdf lnOPsf] 5 .
n3' hnljB't cfof]hgfxsf] ljsf;df lghL If]qsf] ljz]if e"ldsf /x]sf] 5 eGg'df cltzof]lQm
gxf]nf . n3' hnljB't cfof]hgfsf] xsdf ;e],{ l8hfOg, pks/0f pTkfbg, h8fgnufot dd{t;+ef/
sfo{df lghL If]qsf] k|ToIf ;+nUgtf /xFb} cfPsf] 5 . n3' hnljB't cfof]hgfxdf k|of]u x'g] clwsf+z
pks/0fx -h]g/]6/ / eNeafx]s ;a}_ g]kfndf g} pTkfbg x'g] u/]sf] dfq xf]Og oxfF pTkflbt pks/0fx
ef/t, e"6fg, nfcf]; nufot ljleGg PlzofnL tyf clk|msL d'ns
' xdf ;d]t h8fg eO;s]sf 5g\ . o;}
u/L o; If]qdf ;+nUg k|fljlwsx ckmuflg:tfg, nfcf];nufot ljleGg PlzofnL tyf clk|msL b]zxdf
cfgf] lj1tf k|bfg ul//x]sf 5g\ . log} tYoxnfO{ x[bod u/L blIf0f Pl;ofnL n3' hnljB't s]Gb|
(Regional Centre of Excellence in Micro Hydro-RCEMH for South Asia) xfd|} g]kfndf :yfkgf eO{
;s]sf] 5 .
o; kl/k|I] fdf n3' hnljB't If]qdf nfluk/]sf ;Dk"0f{ ;/f]sf/jfnfxsf] bfloTj a9]sf] 5 . em08} %
bzscl3b]lv cgj/t nflu k/]sf] lghL If]qn] cfkm"nfO{ ;dofg'sn
" Aofj;flosLs/0f u/L pknAw k|ljlw
cg'?k cfgf ;]jf tyf pTkfbgxnfO{ kl/dfh{g ub}{ hfg' kg]{ b]lvG5 . xfn o; If]qdf sfo{/t em08} %
bh{g sDkgLx /fd|f] jftfj/0f ePdf g]kfnsf] cfjZostfnfO{ k"lt{ ug]{ dfq xf]Og l5d]sL d'ns
' df ;d]t
;]jf k|bfg ug{ ;Ifd 5g\ .
o;sfnflu /fHon] pko'Qm jftfj/0fsf] l;h{gf u/L lbg'kb{5 . /fHon] :jb]zdf pTkfbg x'g] ;Dk"0f{
pks/0f tyf pTkfbg ug]{ sDkgLxnfO{ k|fT] ;flxt ug{ ;f]xL Ifdtf / k|sl[ tsf ljb]zaf6 cfpg] pks/0fxdf
pRr s/ nfUg] Joj:yf ug'k{ b{5 . To;}u/L sDkgLxsf] Ifdtf clej[l4sf nflu ;x'lnot Aofhb/sf] C0f
k|bfg ug]{ tyf oxfF pTkfbg x'g g;Sg] pks/0fxsf nflu cfjZos k|ljlw x:tfGt/0f (Technology
transfer) sf] Joj:yf ug]{ sfo{df ;d]t /fHosf] ;xof]u ePdf o; If]qn] b"/b/fhsf afl;GbfxnfO{
cFWof/f]af6 pHofnf]lt/ n}hfg d2t ug]{ dfq xf]Og o; d'ns
' df yk /f]huf/L l;h{gf ug{ tyf d'ns
' aflx/
;d]t cfgf] bfo/f lj:tf/ u/L g]kfnsf] klxrfg cem j[l ug{ ;kmn x'g] /fo ;/f]sf/jfnfxsf] /x]sf] 5 .
Jalashakti

hnzlQm

cGt/jftf{

ca u'0ffTds ?kdf klg


cufl8 a9\gk' g]{
cfjZostf 5
8f= gf/fo0f k|;fb rf}nfufO{
sfo{sf/L lgb]z
{ s
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|
hnzlQm n3' hnljB'tsf] clxn]sf] cj:yf / o;
;DjGwdf ;/sf/sf] efjL of]hgfaf/] k|sfz kfg{ cg'/f]w
ug{ rfxG5f}+ <
8f= rf}nfufO{ oxfFn] eGg' eP h:t}, em08} #) jif{eGbf
a9Lsf] n3' hnljB't ljsf;sf] Oltxf; xfd|f] 5 . To;df
klg uPsf] 8]9 bzs t xfdLn] cln j[xt ?kd} o;sf] ljsf;
uof}+ . h'g klxn]sf] afd] ;/fO{sf] l:yltaf6 clxn] oxfF;Dd
cfOk'Ubfv]l/ cln /fd|;
} uF lxF8g\ ;Sg] cj:yfdf xfdL cfOk'us
] f
5f} . of] jif{;Ddsf] 8f6f x]bf{ em08}em08} !% d]ufjf6 -!%
xhf/ lsnf]jf6_ a/fa/sf] n3' hnljB't cfof]hgfxsf] h8fg
ul/;s]sf] l:ylt 5 . Tolt x'bF fx'bF } klg clxn];Dd xfdL h'g
lx;fan] cfPsf 5f}F . o;}df ;Gtf]if dfg]/ a:g] l:ylt rflxF
cjZo 5}g . cem} xfdLn] ug'k{ g]{ sfdx w]/} aFfsL 5g\ .
xfdLn] ug'k{ g]{ afFsL rLhxsf] s'/f ubf{, xfdLn] dfqfTds
?kdf n3' hnljB't cfof]hgfxsf] ljsf; t uof}+ t/ ca
u'0ffTds ?kdf klg cufl8 a9\gk' g]{ cfjZostf 5 . u'0ffTds
?kdf eGbfv]l/ s:tf] eg] n3' hnljB'tn] ljz]ifu/L w]/h
} ;f]
aQLsf] cfjZostf dfq} k"lt{ ug]{ / c cfjZostfxnfO{
Tolt wfGg g;Sg] l:ylt clxn] 5 . To;sf/0fn] s;/L
hgtfxnfO{ k"0f{?kdf ljB't ;'ljwf k'ofpg] xf], s;/L n3'
hnljB't cfof]hgfxnfO{ clxn] ePsf] ;Lldt dfqfsf] cfo
cfh{gsf sfdxaf6 pTkfbg d"ns kl/k|of]udf nufO{ To;nfO{
j[xt ?kdf n}hfg] eGg] 7"nf] r'gf}tL 5 . csf]t{ km{ k|ljlwlt/sf]
s'/f ubf{vl] / ;/f]sf/jfnfxsf] Ifdtfsf] s'/f, xfd|f] cfg}
;|ft] -sf]if_ sf] s'/f / lghL If]qsf] Ifdtf klg xfd|f] dfucg';f/
s;/L a9fpg] xf], h;af6 xfd|f] /fi6n] /fv]sf] nIo k"/f ug{
;lsof];\ . hasL xfd|f] of]hgf cfof]uaf6 k|sflzt Approach
Paper df klg cfpg] tLg jif{sf] nflu yk !% d]ufjf6
ljB't pTkfbg u/]/ ! nfv %) xhf/ 3/w'/LnfO{ ljB'lts/0f

ug]{ eGg] b:tfj]hnfO{ ;/sf/n] kf; ul/;s]sf] l:ylt 5 .


o; l:yltdf xfd|f] Ifdtf slt 5, xfd|f] Ifdtf eGgfn] xfd|f]
;+:yfut Ifdtf, xfd|f] lghL If]qsf] s'/f / xfd|f ljQLo ;+:yf
xsf] Ifdtfsf s'/f cfpF5g\ . To;}u/L xfd|f] ;/sf/ / bft[
lgsfoxn] To;df nufgL ug{ ;Sg] Ifdtfsf] s'/f klg
o;df cfpF5 . tL ;a} IfdtfnfO{ s;/L cufl8 a9fpg] / of]
r'gf}tLnfO{ s;/L ;dfwfg ug{ ;lsG5 eGg] ljifodf g} clxn]
xfd|f] Wofg s]lGb|t ePsf] 5 .
hnzlQm Ps ufpF Ps n3' hnljB't :yfkgf sfo{qmd
clxn] s'g cj:yfdf cfOk'us
] f] 5 / xfnsf] kl/k|Iodf o;sf]
sfof{Gjogsf] ;+efjgf s:tf] 5 <
8f= rf}nfufO{ Ps ufpF Ps n3' hnljB't cflwsfl/s
?kd} ToxL ?kdf ;/sf/L 3f]if0ff gePsf] x'gfn] cflwsfl/s
?kdf ToxL gfdaf6 cfpnf cyjf s]af6 cfpnf, gfd h]
/fv]/ cfP klg To;sf] p2]Zo rfxLF j[xt ?kdf n3' hnljB'tsf]
ljsf; x'gk' of] / pTkflbt ljB't aQLsf nflu dfq geP/
cfo cfh{g / hLjg:t/ psf:g k|of]u x'gk' of] eGg] g} xf] .
t/ clxn]s} of] s5'jf ultsf] lxF8fO{n] h'g lsl;dsf] /fi6n]
dflu/fv]sf] 5 Tof] rLhx k"/f ug{ ;lsFbg} . /fHon] klg Tof]
xfd|f] pQ/bfloTjleq k5{ eGg] lx;fan] hfg'k5{ . of] Pp6f
7"nf] sfo{qmdsf] ?kdf cfpg'k5{ eg]/ cy{ dGqfnoaf6 xfdLnfO{
klg Ps lsl;dsf] df]8fln6L s;/L tof/ ug{ ;lsG5, s'g
lx;fan] hfg ;lsG5 eg]/ lgb]z
{ g ePsf]n] To;df xfdL
nflu/x]s} l:ylt 5 . To;df xfdLn] s'g df]8fln6Ldf hfg
;lsG5, slt /sd rflxG5 To;sf] nflu sf]if Joj:yf s;/L
ug],]{ ;+:yfut ;+/rgf s:tf] x'gk' 5{ eGg] ;DaGwdf s]xL
u[xsfo{ u/]sf 5f},+ lgSof}n
{ x'g eg] afFsL 5 . t}klg oxfFxnfO{
d s] eGg;S5' eg] clxn];Dd xfdL h'g lsl;dn] u[xsfo{
u/]sf 5f}+ . o; lx;fjn] hfFbfv]l/ ;fdfGotof cfpg] tLg

Jalashakti

hnzlQm

cGt/jftf{

jif{df em08} !)) d]ufjf6 aGgkg]{ ;}4flGts nIo 5 . oBlk sfo{If]q leq clxn] !))) ls=jf= ;Dd 5 . %)) ls= jf=
;/sf/n] cfufdL tLg jif{df !% d]ufjf6 ljB't n3' hnljB't ;Dd t xfdL cg'bfg g} lbG5f} , Ps xhf/ ls=jf= ;Dd xfd|f]
cfof]hgfxaf6 pTkfbg ug]{ s'/f eg] cfO;s]sf] 5 . o;/L k|fljlws ;xof]u x'g] eGg] 5 . To;sf] bfo/f a9fP/ tLg
;/sf/sf] x/]s jif{ % d]ufjf6 agfpg] s'/f]nfO{ !)) d]ufjf6sf] d]ufjf6;Dd k'ofpg] eGg] xfd|f] of]hgf 5 . ToxL cg';f/
j[xt nIo;Fu sxfF s;/L ldnfg ug{ ;lsG5 eGg] s'/fnfO{ xfd|f] sfo{qmdx agfpg] k|of;x eO/fVf]sf 5g\ . To;f]
xfdLn] Wofg lbg' kg]{ 5 . o;/L xfd|f] ;}4flGts ;Defjgf / ug{sf nflu xfdLn] ug{k' g]{ rLhx w]/} 5g\ . h:t} !))
;/sf/n] /fv]sf] nIo x]bf{ v]/L clxn] !)) d]ufjf6s} s'/f]df ls=jf= sf] nflu xfd|f] lghL If]q ;Ifd 5 . t/ To;eGbf dfly
hfg g;s]klg xfdL x/]s uf=lj=;=df hxfFhxfF ;+efjgf 5 hfg xfdL k"0f{ ?kdf ;Ifd eO{;s]sf 5}gf},+ xfdL eGgfn] of]
tL 7fpFxdf ;/sf/n] clnslt a9L lhDd]jf/L lnP/ clxn]sf] If]qdf nfUg] ;/sf/L, lghL If]q klg k"0f{ ?Kfn] tof/ 5}g .
h'g %) k|ltzt xf/ff/Lsf] cg'bfg cg'kftnfO{ s]xL kl/jt{g ljleGg sf/0fn] cem egf}+ cfly{s tyf k|fljlws lx;fan] s]xL
u/]/ x'G5 ls cg'bfg oyfjt g} /fv]/ yk C0fsf] ?kdf lbP/ ;Lldttfx 5g\ . h;sf] ;dfwfgsf] pkfo dWo] Ps pkfo
x'G5 eGg] ljifodf ljrf/ljdz{ ul//x]sf]
eg]sf] o; If]qsf] If]qut Ifdtf clej[l4
cj:yf 5 . To;sf] lgrf]8 rfxLF s] xf] eg]
ug'{ xf] . If]qsf] Ifdtf leq lghL If]qsf]
j}
s
lNks
pmhf{
k|
j
4{
g
s]
G
b|
s
f]
clxn]s} cg'kftsf] df]8fln6Ln] clxn]s}
Ifdtf, ljQLo ;+ : yfx?sf] Ifdtfsf]
sfo{
I
f]
q
leq
clxn]
!)))
:t/sf] cg'bfgn] b'u{d 7fpFxdf n3'
s'/fx? . xfd|f] cfg} ;+:yfut Ifdtfsf]
] f]
hnljB't aGg ;s]g . To;sf/0f ljz]if ls=jf=;Dd 5 . %)) ls=jf=;Dd s'/f klg cfpF5 . To;sf/0f j}pmk|ss
t
xfdL
cg'
b
fg
g}
lbG5f}
,
Ps
Ifdtf a9fpg' kof] / j}pmk|s] ;Fu;Fu}
u/L ;'ud 7fpFxnfO{ Tof] s]xL k|ofKt x'g
xhf/
ls=jf=
;Dd
xfd|
f
]
k|
f
ljlws
;Snf t/ b'ud
{ lk5l8Psf 7fpFxnfO{ eg]]
To; If]qdf nfUg] ;a} ;/f]sf/jfnfxsf]
;xof]
u
x'
g
]
eGg]
5
.
To;sf]
bfo/f
k|of{Kt 5}g . To;sf] nflu yk ;xof]usf]
Ifdtf a9fpg' k5{ . lghL If]qsf] e"ldsf
cfjZostf k5{ . Tof] C0fs} ?kdf klg a9fP/ tLg d]ufjf6;Dd k'ofpg] t o;df dxTjk"0f{ g} x'G5 lsgeg] ;/sf/n]
eGg] xfd|f] of]hgf 5 .
x'g;S5 jf cg'bfgs} ?kdf, oxL eGg] 5}g .
6af{Og agfpg ;Sb}g, 6af{Og agfP/ a:g]
olb Tof] C0fsf] ?kdf pknAw x'g] ePdf,
klg xf]Og . 6af{Og agfpg] sfd lghL
Pp6f C0f ;xof]u sf]ifdfkm{t sfo{ ;Dkfbg ul/g] 5 . C0f If]qn] g} ug'k{ b{5 . lghL If]qn] klg Tof] sfd Joj;fosf]
;xof]u sf]ifsf] /sd xfdLaf6 lhNnf pmhf{ sf]ifdfkm{t n3' ?kdf ;+efJo x'g] xf]] eg] dfq u5{, gq eg] ub}g{ . To;sf/0f
hnljB't pkef]Qmf ;d"xxnfO{ pknAw u/fpg] eGg] lsl;dsf] xfdL l5} g} ;Dk"0f{ ;/f]sf/jfnfx a;]/ 5nkmn u5f}+ . s]xL
xfd|f] clxn]sf] z'?jftL cjwf/0ff 5, oBlk of] 5nkmns} 5nkmn u/]sf klg 5f}+ / ca Ps ufpF Ps n3' hnljB't
qmddf 5 .
sfo{sd
| ;lxt ca cufl8 a9fpg s;/L ug'k{ 5{, xfdL lghL
clxn];Ddsf] xfd|f] cg'ejdf xfdLn] !% jif{df hDdf If]q;Fu;Fu} lj1x ;a}nfO{ ;FUf} /fv]/ j[xt 5nkmn cufl8
!% d]ufjf6 ljB't pTkfbg u/]sf 5f}+ . ca xfd|f] ;/sf/L a9fpF5f} / To;af6 cfPsf] lgrf]8sf] cfwf/df xfdL s;/L
Approach Paper nfO{ x]g{] xf] eg] klg cfpg] tLg jif{df cl3 a9\g' k5{, ;/sf/L gLlt s:tf] agfpg'k5{ eGg]
!% d]ufjf6 ug'{ 5 . To;dfly of] Ps ufpF Ps n3' hnljB't of]hgfsf;fy xfdL cufl8 a9\5f} . To;df xfdL nflu/x]s}
sfo{qmd t cem} j[xt x'g] g} ef] . To;sf/0f lgZro klg 5f} .
hnzlQm j}pmk|s] cGtu{tsf pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmd
xfdLnfO{ sf]ifsf] h?/t k5{ . Tof] sf]ifsf] nflu ;/sf/n]
k|fyldstf lbP/ klxn] eGbf lgs} a9L /sd 5'6o\ fpF5 eGg] / u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmdsf] sfo{qmd n3' hnljB't
xfd|f] ;f]rfO{ 5 . oBlk Tof] sf]ifn] dfq klg gk'Ug ;S5 . ;DalGw sf]ifsf] lg/Gt/tfsf] af/] ;/sf/L of]hgf s:tf] x'G5
gk'u ePdf ;/sf/dfkm{t xfdL bftfx?l;t ;xof]usf] nflu xf]nf <
8f= rf}nfufO{ pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmd / u|fdL0f
s'/f /fVg]5
] f}+ . clxn] ePsf bft[ /fi6x jf ;+:yfx? u|fdL0f
pmhf{ ljsf; sfo{qmd / pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmd b'Oj{ 6f pmhf{ ljsf; sfo{qmd xfd|f] j}pmk|s] cGtu{t n3' hnljB'tsf
sfo{qmdxsf] 5'f5'} df]8fln6L ePsf] ;+be{df pgLxsf] b'Oj{ 6f sfo{qmdx? x'g\ . pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmd gj]l{ hog
gLlt lgodnfO{ ;s];Dd Jojwfg gx'g] u/L oL sfo{qmdnfO{ ;/sf/, 8flg8f / g]kfn ;/sf/sf] ;xof]udf 5 eg] u|fdL0f
Ps} df]8fln6Ldf lnP/ hfg] xfd|f] k|oTg x'G5 lsgeg] xfdLn] pmhf{ ljsf; sfo{qmd rfxL+ ljZj a}s
+ , ;+oQ
' m /fi6 ;+3Lo
klxn] k|fKt u/]sf] rLh h'g 5 To;nfO{ u'dfpg xfdL rfxb}gf+} . ljsf; sfo{qmd / g]kfn ;/sf/sf] ;xof]udf /x]sf] xf] . tL
hnzlQm n3' hnljB't !))) lsnf]jf6df uO;s]sf] b'j} sfo{qmdxn] g]kfn ;/sf/sf] cg'bfg gLlt cg';f/ sfo{
cj:yfdf o; ;DalGw sfo{qmdx s] s:tf] eO/fv]sf5g\ < ;Dkfbg ub{5g\ . t/ sfof{Gjogdf s]xL km/s klg 5g\ . oL
sfof{Gjog ug{nfO{ ;/sf/L of]hgfx s;/L cufl8 a9L sfo{qmd nfu' x'bF fsf ;dob]lv g} -em08} !) !@ jif{ cufl8b]lv
/fv]sf] 5, o;df lghL If]qsf] e"ldsf s:tf] x'g' a]z x'g5
] < ltgLxsf] sfo{zn
} Ldf klg s]xL km/s /x]sf] 5 . To;nfO{
8f= rf}nfufO{ xfd|f] j}slnks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] ca xfdL s] ug{ vf]Hb}5f}+ eg] sDtLdf klg sfo{qmd b'Oj{ 6f
Jalashakti

hnzlQm

cGt/jftf{

x'g ;Snf t/ sfo{zn


} L ;s];Dd Ps} lsl;dsf] eOlbof] eg]
hgdfg;df klg b'ljwf cfpFbg} / sfof{Gjog ug{ ;a} rLhdf
;lhnf] x'G5 eGg] lx;fjn] o;df xfd|f] k|oTg hf/L 5 . ca
lg/Gt/tfsf] s'/f ;+jGwdf, pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmdsf
xsdf clxn]sf] cj:yfdf @)!@ dfr{;Dd of] sfo{qmd /xg]
Joj:yf 5 . To;df clnslt sfo{qmdsf] l/Qm cjlw
(Funding gap) ePsf] cj:yfdf Tof] l/Qm cjlw k'/f ug{
xfdLn] gj]l{ hog ;/sf/;+u s'/fsfgL cufl8 a9fO;s]sf
5f} . xfdL l5} g} yk sf]ifsf] nflu ;Demf}tfdf ;xL ug]{ txdf
5f} . To;kl5 @)!@ dfr{ kl5sf] xsdf pmhf{ If]q ;xof]u
sfo{qmd t];f| ] cyjf c s'g} gfdxAff6 c bftfx ;d]t
NofP/ jx'kIfLo bft[ ;xof]u (Multi donor approach)
dfkm{t csf]{ sfo{qmddf hfg] jf oxL sfo{qmddf pmhf{ If]q
;xof]u sfo{qmd sf] yk zt{ / ljlw;lxt lg/Gt/tf eGg]
;DaGwdf xfd|f] u[xsfo{ eO/fv]sf] 5 . o;}u/L 8]lg;
/fhb"tfjf;df 8flg8fsf] k|of;df cjwf/0ff kq tof/ ug]]{ /
sf]kg x]ugdf k7fpg] s'/fx cufl8 a9L/fv]sf] 5 .
u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmdsf] ;+jGwdf, ljZj a}s
+ sf]
sf]if nufgL @)!@ ;Ddsf] 5 . @)!@ ;Ddsf] nflu cg'bfg
c lhNnf:t/sf] nfutsf] ;d:of kb}g{ / s]lGb|o:t/sf]

cfly{s ;xof]u /fi6 ;+3Lo ljsf; sfo{qmdsf] xf] . /fi6


;+3Lo ljsf; sfo{qmdsf] clxn]sf] ;Demf}tf eg]sf] @)!) sf]
cGTo;Dd ePsf]df @)!! Hfgj/L kl5sf] nflu /fi6 ;+3Lo
ljsf; sfo{qmd;Fu yk ;Demf}tf / c ;xof]usf] nflu h'g
ljZj a}s
+ sf] ;xof]u sf]if gl;l4P;Ddsf] nflu xfd|f] s'/f
eO/fv]sf] 5 .
;g\ @)!! Efg]sf] clnslt ;+qmd0fsf] ;dosf] ?kdf
x]g]{ eGg] xfd|f] wf/0ff 5 . @)!@ kl5 eg] /fi6 ;+3Lo
ljsf; sfo{qmdn] j}pmk|s]nfO{ ;xof]u ug]{ / j}pmk|s]n]
sfo{qmd cfkm} sfof{Gjog ug'{k5{ eGg] vfnsf] s'/f klg
cfO/x]sf] cj:yf 5 . sfo{qmdx?sf] nflu rflxg] yk sf]if
?kdf xfdLn] Unf] a n OGefO/f] d ] G 6 km08 (Global
Environment Fund) ;Fu Ps lsl;dsf] ;+jfb u/]/ xfdLn]
k|kf]hn ;d]t k]z u/L ;s]sf 5f}+ . tL b'a} sfo{qmdsf]
lg/Gt/tfsf] nflu xfd|f] ;/sf/n] ;DalGwt bft[ lgsfox;+u
5nkmn ul//fv]sf] cj:yf 5 .
hnzlQm clxn];Dd :yfkgf ePsf n3' hnljB't
cfof]hgfsf] cj:yfx s:tf] /x]sf] 5 / tLdWo] s]xL jf s'g}
sf/0fjz grln/x]sf] eP To;nfO{ k'gM rfn" ug{ u/fpg
j}slNks phf{ k|j4{g s]Gb|af6 s'g} sfo{qmd ;~rfng ug{

u|fdL0f lhjLsf]kfh{gsf nflu gjLs/0fLo pmhf{


(Renewable Energy for Rural Livelihood)

g] k fnsf @^ b' u { d lhNnfx?df u| f dL0f


lhjLsf] k fh{ g sf nflu gjLs/0fLo pmhf{ sfo{ q md
(Renewable Energy for Rural Livelihood) ;~rfng ug{sf
nflu g]kfn ;/sf/sf] cy{ dGqfno, j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb| / /fi6 ;+3Lo ljsf; sfo{qmdn] ;xdltkqdf x:tfIf/
ub}{ sfo{qmdsf] cf/De u/L ;s]sf] 5 . o; sfo{qmdcGtu{t
;g\ )! clk|n @)!! b]lv #! l8;Da/ @)!@ ;Ddsf]
cjlwdf !%,)*,!%) cd]l/sL 8n/ vr{ x'g] u/L pknlAw
d"ns sfdx? ;Dk ug]5
{ .
sfo{qmd cjlwleq n3' hnljB't cfof]hgfx?
:yfkgf u/fO{ !=^% d]ufjf6 lah'nL pTkfbg ug]{ / To;af6
@*,%)) 3/w'/LnfO{ ljB't ;'ljwf k'ofpg] nIo u|fdL0f
lhjLsf]kfh{gsf nflu gjLs/0fLo pmhf{ sfo{qmdn] /fv]sf]
5 eg] aL; lhNnfdf !)) ;fgf / !%) n3' ljB'tdf
cfwfl/t n3' pBdzLntf k|j4{gsf nflu ;xof]u klg
k'ofpg] 5 . o; sfo{qmdn] j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|nfO{
Ifdtf j[l4df ;xof]u ug],{ lghL If]qnfO{ !)) lsnf]jf6eGbf
7"nf cfof]hgfsf nflu cfjZos pks/0f lgdf{0f / h8fgsf
nflu lghL sDkgLx?, u|fdL0f pmhf{ k|0ffnL ljt/sx? /
n3' ljQLo ;+:yfx?sf] ;~hfn ljsf; u/fpg klg ;xof]u

k'ofpg] nIo /fv]sf] a'lemPsf] 5 .


ljZj a}s
+ n] klg j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|dfkm{t
u|fdL0f lhjLsf]kfh{gsf nflu gjLs/0fLo pmhf{l;t ufFl;P/
n3' hnljB'taf6 :yfgLotxdf ljB'tLs/0fsf nflu ;xof]u
hf/L /fVg] hgfPsf] 5 .
u|fdL0f lhjLsf]kfh{gsf nflu gjLs/0fLo pmhf{
sfo{qmdaf6 xfn} ;dfkg x'g uPsf] u|fdL0f pmhf{ ljsf;
sfo{qmd (Rural Energy Development Programme) sf]
sfdnfO{ lg/Gt/tf klg lbg]5 .
;g\ !((^ b]lv ;~rflnt u|fdL0f pmhf{ ljsf;
sfo{qmd ljleGg $) lhNnfdf sfo{qmd ;~rflnt eO{
b'ud
{ ufpF 7fpFsf ^),))) 3/w'/LnfO{ n3' hnljB'tsf
dfWodaf6 nfe k'ofpg ;kmn /x]sf] lyof] .
u|fdL0f pmhf{ ljsf;sf] If]qdf nfdf] ;dob]lv nflu
/xg' ePsf cg'ejL >L ;tLz uf}td o; sfo{qmdsf] s]Gb|Lo
lgb] { z ssf] ?kdf /xg' ePsf] 5 . On] l S6 s n
Ol~hlgol/df :gfts / gjLs/0fLo pmhf{df :gftsf]Q/
ug'e
{ Psf uf}td ;g\ !((^ df u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmd
z'? ul/Fbfb]lv g} pmhf{ ljsf; ;Nnfxsf/sf] kbdf /xL
;+nUg /xg' ePsf] lyof] .

Jalashakti

hnzlQm

cGt/jftf{
;lsG5 ls <
8f= rf}nfufO{ xfdLn] agfPsfdWo] sltko n3'
hnljB't cfof]hgfx?dWo]af6 5fgL a]nf a]nfdf Impact
study, Functional study x ul//fv]sf 5f}+ .
n3' hnljB't cfof]hgfx? nuft/ ?kdf aGb} hfg]
ePsf] x'gfn] ! @ jif{ cufl8 u/]sf] cWoog k'/fgf] klg x'g
;S5 / Tof] k|ofKt gx'g klg ;S5 . To;sf/0f xfdLn] To;sf]
cWofjlws ug]{ To;sf] l/kf]6x{ lng] sfdx a/fa/ eO/x]sf]
5 . t/ b]zJofkL ?kd} alg/x]sf ;Dk"0f{ n3' hnljB't
cfof]hgfxsf] Ps} :t/df j[xt cWoog ug]{ eGg] s'/f eg]
x'g ;s]sf] 5}g . clxn] em08} em08} @))) ;+oGqx h8fg
eO{;s]sf 5g\ . clwsf+z t b'ud
{ / ljs6 7fpFdf 5g\ . ToxfF
uP/ s'g s'g rn]gg\, s'gs'g rn] eg] slt rn], s] s] rn]
eg]/ d'v b]vfP/ dfq cfpg] xf]Og To;sf] nflu 3gLe"t
cWoog / j[xt nufgLsf] h?/t kb{5 . o:tf sfo{x x/]s
jif{ ug{klg ;lsb}g . s]xL jif{ klxn] xfdLn] u/]sf 5f}+ .
To;df gofF cfof]hgfx? ;dfj]z u/]/ lgs6 eljiodf xfdLn]
k'gM o:tf] cWoog ug'k{ g]{ x'G5 . t/ ;fwg / ;|ft] sf cfjZostf
eg] p:t} /xG5 . cfjZos nufgLsf] ;|ft] Joj:yf x'g ;s]
lgs6 eljiodf of] sfo{ ug{ ;lsPnf .
cem, Ps} rf]6L ;a}nfO{ ug{ g;lsP klg slDtdf j}pmk|s]
cGt{ut ag]sf cfof]hgfxnfO{ s;/L lbuf] ug{ ;lsG5 < s]
uof] eg] lbuf] x'G5 < grn]sf lsg rn]gg\ < eGg] ;DaGwdf
clxn] cWoog eO/fv]sf] 5 . ljZj a}s
+ sf] ;xof]udf n3'
hnljB't cfof]hgfx?sf] lbuf]kgf ;DaGwdf klg cWoog
eO/x]sf] 5 . n3' hnljB't cfof]hgfx?sf lbuf] x'gnfO{ s]
s] x'gk' 5{ < lbuf] ?kdf ;~rfng gePsfx s] eP/ lbuf]
ePg < eGg] k|Zgxdf :jL; lj1xsf] 6f]nLn] sfd ul//x]sf]
5 . pQm cWoogn] ;a} cfof]hgfx?sf] hDd} syf Joyf
geg]klg s]xL k|ltlglw hfgsf/L lbG5 . Tof] ljZj a}s
+ sf]
cWoog ePsf]n] To;sf] dfGotf klg cjZo cln pkNnf]
txs} xf]nf . To;n] xfdLnfO{ eljiodf n3' hnljB'tnfO{
s;/L lbuf] agfpg ;lsG5 eGg] dfu{bz{g ug]5
{ . Tof] rflxF
;}4flGts s'/f xf] . To;nfO{ clnslt Jojxfl/s ?kdf cfP/
x]g{' kbf{ ljleGg sf/0fn] cfof]hgfx grNg] x'G5g\ .
Pp6f sf/0fdWo] hxfF n3' hnljB't cfof]hgf ag]sf]
x'G5 ToxfF /fli6o k|;f/0f lu|8 k'Ubf n3' hnljB't cfof]hgfsf]
lah'nL eGbf lu|8af6 g} ljt/0f ePsf] lah'nLsf] dfu x'G5 .
lu|8 lj:tf/af/] ;/sf/sf] vf;} of]hgf x'g] ub}g{ . lu|8 lj:tf/
s'g} klg of]hgf lagf klg x'G5 . of] sfo{ /fhgLlt1xsf]
/fhgLltsf] Pp6f xltof/sf] ?kdf k|of]u ug]{ rng klg
ePsf]n] lu|8df ljB't xf];\ of gxf];\ ToxfF nfOg tfgL lbg]
ub{5g\ . h] ;'s} sf/0fn] xf];\ n3' hnljB't cfof]hgf ag]sf]
7fpFdf lu|8 k'lu;s]kl5 n3' hnljB't cfof]hgfnfO{ 5f]8g\ ]
l:ylt 5 . Tof] gxf];\ eg]/ xfdLn] clxn] s] k|of; ul//x]sf
5f} eg] sd;]sd n3' hnljB't cfof]hgf lu|8af6 efUb} hfg]
xf]Og lu|8nfO{ of]ubfg ug{ ;Sg] u/L lu|8df hf]8g\ kfOof]

eg] Psflt/ n3' hnljB't cfof]hgfx?df u/]sf] nufgL klg


v]/ hfFbg} eg] csf]l{ t/ s]xL cfDbfgL ;d]t x'g] ePkl5
pkef]QmfxnfO{ klg To;nfO{ :ofxf/ ;+ef/ ul//xg pTk]/| 0ff
ldN5 / cfof]hgf bLuf] x'G5 . To;}n] n3' hnljB't
cfof]hgfnfO{ lu|8df hf]8g\ ] xfd|f] of]hgfdf 5 .
csf]{ n3' hnljB't cfof]hgf grNg] eg]sf] ljleGg
sf/0fn]] vf]nf gfnfdf klxnf h'g dfqfdf kfgL lyof] kl5
Tof] dfqfdf kfgL gePsf] sf/0fn]] hlt pTkfbg ug{ vf]h]sf]
xf] Tolt dfqfdf ljB't pTkfbg geO{ lj:tf/} dfu cg';f/sf]
cfk"lt{ x'g g;sL o;sf] /]vb]vdf sdL cfpg] / cGTodf
cfof]hgf g} aGb x'g] ub{5 . xfO8f]nf]lhsn sf/0fn] ubf{
grn]sfxnfO{ ug{ ;Sg] pkfo g} gePsf] t xf]Og t/
;+efjgf yf]/} x'G5 . lsgeg] vf]nfdf kfgL gePsf]nfO{
kfgL agfpg t ;lsFb}g . ljz]if u/L of] hnjfo' kl/jt{g
cyjf jg ljgfz, klx/f] cflb ljleGg sf/0fn] d"nx
;'Sg], vf]nfsf] kfgL sd x'g] x'gfn] To:tf sf/0fx cfPsf
5g\ . To;nfO{ jftfj/0f ;+/If0fdf clnslt Wofg lbof]
eg] sd;]sd cfh rn]sf] Knf06x ef]ln rNb} grNg]
cj:yfdf gcfpg\ eGg] lx;fadf hfg ;lsG5 . Tof] rfxL
xfO8f]nf]lhsn sf/0fn] xf] .
csf]{ k|fljlws sf/0f klg 5 h'g rfxL+F d]lzg cf}hf/x
;xL lsl;dsf]] gePsf] cyjf dd{t ;+ef/ jf ;+rfng ubf{
;xL lsl;dn] gu/]sf] sf/0fn] pks/0fx lau|g uO{ ;d:of
cfPsf] x'g ;Sb5 . pks/0f eGgfn] Tof] h]g/] 6] / x'g ;Snf,
6af{Og x'g ;Snf, k]g:6s x'g ;Snf cyjf klx/f]n] s'nf]
aufpnf cyjf kfj/ xfp; laufnf{ tL ;a} k|fljlws sf/0fn]
x'G5g\ . k|fljlws sf/0fn] pTkGg ePsf ;d:ofxnfO{ rfxL+
s'g s'g sf/0faf6 ;d:of cfPsf] xf] tTtt\ sf/0f g} x]//]
;dfwfgsf] pkfo ug'k{ g]{ x'G5 . k|fljlws ?kn] h'g h'g
d]lzgpks/0fxsf] ;d:of ;Knfo/sf] sf/0fn] ePsf] 5
eg] / Tof] Uof/]G6L cjlwleq 5 eg] ;Knfo/n] Tof] agfO{
lbg'kg]{ x'G5, 5}g eg] ;d'bfon] cfk"mn] ;|ft] vf]h/] To;sf]
dd{t ;+ef/ ug'k{ g]{ x'G5 .
xfd|f] cg'bfg gLltdf xFb' fx'b} klg xfdL;Fu clnslt
km08 gePsf] sf/0fn] ubf{ p4f/sf] sfo{ Tolt j[xt ?kdf
cl3 a9fpg ;s]sf 5}gf}F . xfd|f] cg'bfg gLlt cg';f/ bz
jif{ eGbf a9L ePsf] cfof]hgfn] p4f/sf nflu bfjL ug{
;S5g\ k|lt lsnf]jf6sf] b/n] . Tof] cg'bfg gLlt cg';f/sf]
bfjL ug{ cfO;s] eg] To;nfO{ rfxL+ g]kfn ;/sf/sf] sf]ifaf6
st} vf]h/] jf ljz]if sf]if agfpg] u/]/ eP klg dd{t ;+ef/
sf]if cyjf s]xL eg]/ /fv]/ xfdL To;af6 p4f/ ug]{ qmddf
5f+} . t/ To;sf] nflu xfdL;Fu cg'/f]w cfpg' kof] . xfdL;Fu
clxn] jflif{s ?kdf slt /sd cfjZos k5{ eGg] tYof klg
gePsf] l:ylt 5 . o; lsl;dsf] cg'/f]wx? cfPdf To;
k|of]hgsf nflu jflif{s ?kdf cfjZos c'dflgt /sd
;/sf/l;t Joj:yfsf] nflu cg'/f]w ug{ ;S5f}+ t/ clxn];Dd
eg] d/Ddt ;+ef/sf] nflu 5'} sf]if eg] 5}g . 

Jalashakti

hnzlQm

n]v

pmhf{ ;+s6 ;dfwfgdf


n3' hnljB't
s[i0f clwsf/L
pmhf{ kqsf/
d'ns
' pmhf{ ;+s6af6 k|efljt ag]sf] cj:yfdf n3'
hnljB't kl/of]hgfxn] pmhf{sf] dfunfO{ k'/f ug{ g;s]klg
5l/P/ /x]sf u|fdL0f a:tLdf ljB'tLs/0f k'ofpg] sfddf
o;sf] of]ubfg cfg} dxTj 5 . s]Gb|Lo k|;f/0f k'Ug g;Sg]
ljs6 :yfgdf ljB'tLs/0fsf] nflu n3' hnljB't g} Psdfq
ljsNk x'g ;Sb5 . To;}n] ;/sf/n] b'ud
{ / cfly{s ;fdflhs
?kdf k5fl8 k/]sf u|fdL0f If]qdf ljB'tLs/0f ug]{ p2]Zon]
n3' tyf ;fgf hnljB't kl/of]hgfnfO{ k|fyldstf lbPsf]
5 . u|fdL0f hgtfnfO{ cGwsf/af6 d'Qm u/L pmhf{sf]
cfjzostf k"/f ug{ ;/sf/n] n3' hnljB'tnfO{ pRr
k|fyldstf lbPsf] 5 . ut jif{ lgoldt ah]6 aflx/af6 ?=
%% s/f]8 lbOPsf] lyof] . of] jif{ lgoldt ?kdf cfPsf] 5 .
cy{ d GqLn] k| : t' t ug{ ' ePsf] pmhf{ ;+ s 6sfn;+ j GwL
sfo{of]hgfdf klg yk ?= ! ca{ pknJw u/fpg] 3f]if0ff
ePsf] lyof] .
n3' hnljB'tn] cGwsf/nfO{ pHofnf] agfpg] dfq geO{
dflg;xsf] cfly{s ultljlwdf klg ;'wf/ NofPsf] x'G5 .
o;af6 u|fdL0f:t/d} /f]huf/Lsf] cj;/ kfpg'sf] ;fy} ljB'tsf]
kl/k|of]un] ljleGg cfocfh{gsf Joj;fox ug{ ;lsG5 .
Pp6f kl/of]hgfsf] Joj:yfkg / ;~rfng ug{ @ b]lv #
hgf;Dd hgzlQmn] k|ToIf /f]huf/L kfPsf x'G5g\ eg] Pp6f
kl/of]hgfdf sl/a % b]lv !) hgfn] ck|ToIf /f]huf/L kfPsf
x'G5g\ . xfn;Dd lgdf{0f ePsf kl/of]hgfxdf sl/a ;ft
cf7 xhf/n] t k|ToIf /f]huf/ g} k|fKt u/]sf 5g\ .
kl/of]hgfxsf] xfn} ;DkGg ul/Psf] k|efj d"Nof+sg
cWoogdf ljB'tLs/0f ePsf If]qsf afl;Gbfxsf] kz'kfng
/ demf}nf pBf]uaf6 x'g] cfDbfgLdf pNn]vgLo j[l4 ePsf]
kfOPsf] 5 . ufpFufpFdf clxn] s'6fgL lk;fgL ldn, a]s/L,
;fa'gh:Tff pBf]uwGbfx :yfkgf ePsf 5g\ . ;"rgf
s]Gb|xdfkm{t Od]n, OG6/g]6n] ufpFnfO{ ljZj;Fu hf]8g\ ] sfd
ePsf] 5 . ljB'tLs/0fkl5 k/Dk/fut pmhf{dflysf] lge{/tf
sd x'gs
' f] ;fy} cfofltt OGwgsf] vktdf klg sdL cfPsf]
5 . u|fdL0f ljB'tLs/0fdf ePsf 3/kl/jf/df k|lt 3/w'/Ldf
@=() ln6/sf] b/n] dlt]nsf] vktdf sdL cfPsf] 5 . ;fy}
( k|ltzt kl/jf/n] /fO; s's/sf] k|of]u ug]{ u/]sf] tYo klg

pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmdn] xfn} u/]sf] Ps cWoogn] b]vfPsf]


5 . ljB'tLs/0f ePsf ufpFsf u|fdL0f afl;Gbfxsf] lzIff,
:jf:Yo, ;"rgf k|ljlwh:tf If]qdf klg . k|ToIf ;'wf/ cfPsf]
b]lvPsf] 5 . ljB'tLs/0faf6 dlxnfxsf] ;zQmLs/0fdf klg
a9fPsf] 5 .
ufpFufpFdf n3' hnljB't cfof]hgfx lgdf{0f x'g] qmd;Fu}
o;df lghL If]qsf] nufgL / ;+nUgtf klg a9]sf] 5 . o;sf
kf6{kh
" f{ lgdf{0f, dd{tb]lv lbuf] ;~rfngdf ;+nUg lghL
sDkgLxsf] ;+Vof lbg k|ltlbg a9\g yfn]sf] 5 . o; If]qdf
xfn sl/a !)) j6f lghL sDkgLx lqmofzLn /x]sf 5g\ .
oL sDkgLxdf k|ToIf Pjd\ ck|ToIf ?kdf pNn]vgLo
hgzlQmn] /f]huf/ kfPsf 5g\ . o;/L n3' hnljB't ljsf;sf]
dfWodaf6 ul/g] ljB'tLs/0f sfo{qmdn] clxn] /fli6o dxTj
kfPsf] 5 . ;fy} o; sfo{df ;xof]u k'ofO{ cfPsf bft[
lgsfoxn] ;g\ @)!@ kl5 PsLs[t ?kdf u|fdL0f tyf
gjLs/0fLo pmhf{ sfo{qmdnfO{ lg/Gt/tf lbg] OR5f k|s6
u/]sf 5g\ . o;sf nflu kl/of]hgf lgdf{0f;DaGwL k|lqmofsf]
;'?jft e};s]sf] 5 . ljutdf ePsf sfo{qmdxn] Pp6f
sf]z9] ' uf :yflkt ul/;s]sf] kl/k|I] fdf o; sfo{nfO{ /fli6o
pmhf{ gLltsf] cleGg c+usf ?kdf /fvL PsLs[t / cem
tbf?stfsf ;fy cl3 a9fO{ ljB't ;'ljwfaf6 jl~rt u|fdL0f
Onfsfdf o;sf] lj:tf/ ug'k{ g]{ b]lvG5 .
s0ff{nL If]qnfO{ hf]8
;/sf/n] ljsf;sf] x/]s b[li6n] k5fl8 k/]sf] s0ff{nL
c~rnsf % lhNnf / j/k/sf * lhNnf / clt b'ud
{ egL
tf]s]sf uflj;xDff n3' hnljB't cfof]hgfnfO{ ljz]if
k|fyldstfdf /fv]sf] 5 . s0ff{nL c~rn / j/k/sf lhNnfxdf
eg] n3' hnljB't cfof]hgfxsf] lgdf{0f cToGt Go"g ?kdf
x'g ;s]sf] 5 . oL lhNnfxdf lgdf{0f ul/g] n3' hnljB'tnfO{
*) k|ltzt cg'bfg lbg] lg0f{o u/]sf] 5 . o;sf nflu n3'
tyf ;fgf hnljB't cfof]hgf ;+jGwL yk cfly{s ;xof]u
kl/rfng sfo{ljlw, @)^& hf/L;d]t ePsf] 5 . o;/L sd
cfof]hgfx lgdf{0f ePsf, /fli6o k|0ffnL k'Ug g;Sg] /
cfly{s cj:yf klg sdhf]/ /x]sf] tL If]qnfO{ nlIft u/L

Jalashakti

hnzlQm

n]v
;/sf/n] n3' tyf ;fgf hnljB't kl/of]hgfnfO{ k|fyldstf
lbPsf] 5 . o;sf nflu ;/sf/n] ?= %% s/f]8 ljlgof]hg
u/]sf] 5 . ;f] /sd u|fdL0f pmhf{ sf]ifdf hDdf u/L cg'bfg
ljt/0f ug]{ ;+oGq tof/ ul/Psf] 5 .
To; If]qdf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|dfkm{t ;~rflnt
pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmd / u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmdaf6
;e]{ u/]sf kl/of]hgfdWo] !^) kl/of]hgfsf nflu dfu ePsf]
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf jl/i7 Ol~hlgo/, e/t/fh
kf}8]nn] hfgsf/L lbg'eof] . pxfFsf cg';f/ o;sf nflu
;/sf/n] ljlgof]hg u/]sf] s"n ?. %% s/f]8dWo] clxn] g}
$^ s/f]8 k|ToIf cg'bfg nfUg] b]lvG5 . o; sfo{qmdk|lt
:yfgLo hgtfdf rf;f] a9]sf] / o;sf] sfof{Gjogsf nflu
;d'bfo lqmofzLn /x]sf] cj:yfdf cfufdL cfly{s jif{df klg
o;n] lg/Gt/tf kfpg'kb{5 .
kxf8L / lxdfnL If]qdf /x]sf vf]nf gfnfaf6 k|r/'
dfqfdf ljB't pTkfbg u/L 3/fo;L ljB'tsf] ;fy} pQm If]qsf]
cy{tGqdf 6]jf k'ofpg n3' tyf ;fgf hnljB'tsf] ljsf;
tyf k|j4{gsf] nflu s'n nfutsf] %) k|ltzteGbf sddfq
cg'bfg pknAw u/fpFb} cfO/x]sf] 5 . xfnsf] cg'bfgn] s'n
nfutsf] s/La $) k|ltzt;Dd dfq of]ubfg k'ofO/x]sf]
jt{dfg cj:yfdf afFsL ^) k|ltzt a/fa/sf] /sd -k|lt
3/w'/Laf6 sl/a @) b]lv #) xhf/ ?k}ofF;Dd_ of]ubfg
ug'k{ g]{ ePsf]n] nlIft If]qdf a;f]af; ug]{ hgtfxdf ;f]
juL{s/0f If]qx

pmhf{ k|j4{g s]Gb|f/f ;~rfng eO/x]sf] jf ;~rfng x'g]


n3' tyf ;fgf hnljB't cfof]hgfnfO{ g]kfn ;/sf/sf]
cfGtl/s ;|ft] cGtu{t ljlgof]lht ah]6sf] clwgdf /xL
To:tf cfof]hgf sfof{Gjog ug{ yk cfly{s ;xof]usf] Joj:yf
ul/Psf] 5 .
xfn pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmd / u|fdL0f pmhf{ ljsf;
sfo{qmdaf6 ;xof]u ug{sf nflu 5gf}6 ePsf n3' tyf ;fgf
hnljB't cfof]hgfdWo] lj:t[t ;e{I] f0f ;d]t ;DkGg ePsf
t/ pkef]Qmfn] h'6fpg'kg]{ nufgLsf] cefjn] lgoldt cg'bfg
/sdsf] k|yd ls:tf;d]t k|fKt ug{ g;s]sf cfof]hgfdWo]af6
o; sfo{ljlw adf]lhd yk cfly{s ;xof]u pknJw u/fpg
cfof]hgf 5gf}6 ul/g] k|fjwfg /flvPsf] 5 . pmhf{ If]q ;xof]u
sfo{qmd / u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmdn] 5gf}6 u/]sf
cfof]hgfdWo] lgdf{0f tyf ;+rfng x'g] cfof]hgfnfO{ lgoldt
cg'bfg;lxt s'n nfutsf] *) k|ltzteGbf a9L gx'g] u/L
b]xfo adf]lhd juL{s/0f ul/Psf cfof]hgfnfO{ dfq yk cfly{s
;xof]u pknAw u/fOg] pNn]v ul/Psf] 5 .
yk cfly{s ;xof]usf] nflu cfof]hgfsf] k|lt ls=jf=
nfut ?= % nfveGbf al9 x'g] 5}g . t/ cGo pmhf{sf]
;Defjgf gePsf, nfut al9 ePklg ;d'bfon] afFsL nufgL
h'6fpg ;Sg] / ;DefJo b]lvPsf n3' hnljB't cfof]hgfsf]
xsdf k|lt lsjf nfut l;lneGbf a9L ePdf :jLs[t ug{
;lsg] Joj:yf ul/Psf] 5 . yk cfly{s ;xof]usf] xsdf
clwstd yk cfly{s ;xof]u
k|ltlsjf=-?=df_

s"n nfutsf] l;ln


k|lt lsjf -?= df_

s0ff{nL c~rnsf % lhNnfx -x'Dnf, h'Dnf, sflnsf]6,


8f]Nkf, d'u_' Tfyf l5d]sL * lhNnfx -/f]Nkf, ?s'd, hfh/sf]6,
jemf, jfh'/f, c5fd, b}nv
] / bfr'n
{ f_s ju{

!%),)))

%%),)))

cGo lhNnfsf :yfgLo ljsf; dGqfnon] tf]ss


] f clt b'ud
{
uf=lj=;x v ju{

&%,)))

$%),)))

a/fa/sf] /sd e'QmfgL u/L cfof]hgf ;+rfng ug{;Sg] cfly{s


Ifdtf gx'bF f cfof]hgf s]jn sfuhdfdfq ;Lldt eO{ ;/sf/sf]
gLlt tyf sfo{qmd Pjd\ nlIft ;d"xsf] hLjg:t/ ;'wf/sf]
nflu cfwf/e"t p2]Zo k"/f gx'g] jt{dfg cj:yfnfO{ b[li6ut
u/L of] sfo{ljlw nfu" ul/Psf] xf] .
xfn n3' hnljB't k|j4{gsf] nflu j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb|dfkm{t 8]gdfs{ tyf gj]l{ hog ;/sf/ / ;+oQ
' m /fi6
;+3Lo ljsf; sfo{qmd tyf ljZj j}s
+ n]] n3' hnljB'tsf]
ljsf;df ;xof]u ub}{ cfO/x]sf] jt{dfg cj:yfdf j}slNks
pmhf{ k|j4{g s]Gb|dfkm{t n3' hnljB'tjf6 *,))) ls=jf=
eGbf a9L ljB't pTkfbg eO{;s]sf] 5 . g]kfn :f/sf/n]
%)) ls=jf=;Dd Ifdtfsf n3' tyf :ffgf hnljB't cfof]hgfsf]
nflu cg'bfgsf] Joj:yf u/]sf] 5 . xfn pmhf{ If]q ;xof]u
sfo{qmd / u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmdsf] ;xof]udf j}slNks

k|To]s cfof]hgfsf] nflu ;DjlGwt lhNnfsf] dfgj ;+;fwg


ljsf; ;"rf+s, kl/of]hgf:ynsf] b'/L tyf nfeflGjt 3/w'/LdWo]
hghflt, blnt, lk5l8Psf ;d'bfo cflbsf] ;+Vof x]//] lx;fa
ul/g]5 . o;afx]s ;d'bfon] sDtLdf s'n nfutsf] >dbfg
;d]t u/L @) k|ltzt nfut clgjfo{ ?kdf of]ubfg u/]sf]
x'gk' g]5
{ .
cfly{s ;xof]u pknAw u/fpFbf ;Dej eP;Dd g]kfn
;/sf/n] o; cuf8L z'? u/]sf sfo{qmdxnfO{ ljz]if
k|fyfldstf lbOg]5 ;fy} lhNnfut ?kdf n3' tyf ;fgf
hnljB'tsf] ;Gt'lnt ljsf;qmdnfO{ ;d]t Wofg lbOg]5 .
o;afx]ssf b'ud
{ tyf cGo lhNnf tyf uflj;xdf u|fdL0f
pmhf{ sf]ifn] lgoldt cg'bfgafx]s ;/n shf{sf] nflu cfjZos
;xhLs/0f tyf ;dGjo u/L C0f pknJw u/fpg ;Sb5 .
xfn s]Gb|cGtu{t /x]sf] u|fdL0f pmhf{ sf]ifsf] sfo{If]q tyf

Jalashakti

hnzlQm

n]v

;+/rgfnfO{ lj:tf/ ub} nlug] atfOPsf] 5 . o;/L cfly{s


;xof]u pknJw u/fpFbf ;+jlGwt uflj;sf] l;kmfl/; clgjfo{
?kdf k]z ug'k{ g]5
{ tyf o;/L pknJw u/fOPsf] yk ;xof]u
/sd a/fa/sf] kl/of]hgfsf] :jldTj :jtM ;+jlGwt uflj;sf]
x'g] Joj:yf 5 .
yk cfly{s ;xof]u k|fKt ug{ rfxg] cfof]hgfn] tnsf
ljleGg sfo{ljlw tyf k|lqmof k"/f u/]sf] x'gk' b{5 . yk cfly{s
;xof]usf] nflu dfu ub{f ;+jlGwt pkef]Qmf ;ldltn] uflj;sf]
l;kmfl/; ;d]t ;+nUg ul/ lgwf{l/t 9fFrfdf lhNnf pmhf{
tyf jftfj/0f zfvfOsfO{df lgj]bg k]z ug'k{ b{5 . o;/L
dfu e} cfPdf ;DalGwt lhNnf pmhf{ tyf jftfj/0f
zfvfOsfO{n] cfjZostfg';f/ If]lqo gjLs/0fLo pmhf{ ;]jf

s]Gb|sf] ;dGjodf :ynut lg/LIf0f u/L ;DalGwt cfof]hgfsf]


nflu yk cfly{s ;xof]u cfjZos kg]{ jf gkg]{ ;DaGwdf
ls6fg ug'k{ b{5 yk cfly{s ;xof]usf] nflu k|fKt ePsf]
cfj]bg :ynut lgl/If0f ubf{ ;d]t yk cfly{s ;xof]usf]
nflu pko'Qm b]lvPdf ;DalGwt lhNnf pmhf{ tyf jftfj/0f
zfvfOsfOn] yk cfly{s ;xof]usf] l;kmfl/z ;lxt j}slNks
pmhf{ k|j4{g s]Gb|;dIf k7fpg' kb{5 .
o;/L k|lqmof k"/f u/L yk cfly{s ;xof]usf nflu
s]Gb|;dIf k|fKt ePsf cfof]hgfnfO{ k|fljlws d"Nof+sg ;ldlt
cfjZos cWoog / d"Nof+sg u/L s]Gb|sf sfo{sf/L lgb]z
{ s
;+of]hs /xg'ePsf] pk;ldlt ;dIf :jLs[ltsf nflu l;kmfl/z
x'g5
] . yk cfly{s ;xof]usf] nflu k|fKt ePsf cfof]hgfnfO{

To:tf] cfly{s ;xof]u lbg] jf glbg] ;+jGwL clGtd lg0f{o


ug]{ clwsf/ pQm pk;ldltnfO{ x'G5 . yk cfly{s ;xof]u
jfkt vr{ x'g] /sd u|fdL0f pmhf{ sf]if cGtu{t 5'} vftf
vf]nL hDdf ul/g]5 / To;sf] ;~rfng j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb|sf sfo{sf/L lgb]z
{ s / n]vf k|dv
' sf] ;+oQ
' m x:tfIf/af6
x'g] Joj:yf /x]sf] 5 .
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n] n3' tyf ;fgf hnljB't
cfof]hgf lgdf{0fsf] nflu k"jo{ f]Uotf dfGotf k|fKt sDkgLxnfO{
;do;dodf cBfjlws u/L /fVg]5 . ;"rLdf /x]sf] sDkgLx
dWo] j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n] yk k|lqmof tyf zt{xsf]
cfwf/df o; sfo{ljlw adf]lhd yk cfly{s ;xof]udf lgdf{0f
x'g] cfof]hgfsf] h8fg;lxt ;Dk"0f{ sfd ug{sf] nflu 5gf}6
ug{ ;Sg] k|fjwfg /flvPsf] 5 . s]Gb|n] 5gf}6 u/]sf] ;"rLdf
k/]sf sDkgLdWo] s'g} Pp6f sDkgL;Fu ;DalGwt pkef]Qmf
;ldltn] ;Demf}tf u/L cfof]hgfsf] lgdf{0f tyf h8fg nufot
;Dk"0f{ sfo{ ;f]xL sDkgL dfkm{t u/fpg' kg]5
{ . yk cfly{s
;xof]u jfktsf] /sd b'O{ ls:tfdf e'QmfgL ul/g] Joj:yf
/x]sf] 5 M
s= k|yd ls:tf jfktsf] e'QmfgLM pkef]Qmf / ;DalGwt
sDkgLaLr ;Demf}tf ePkl5 ;Demf}tf stf{;uF a}+ hdfgt
kq dfu u/L yk cfly{s ;xof]u /sdsf] al9df () ;Dd
clu|d e'QmfgL lbOg]5 .
v= bf];|f] ls:tf jfktsf] e'QmfgLM lgdf{0fstf{n]
cfof]hgfsf] h8fg sfo{ ;+kGg ul/ Ifdtf cg';f/ ;kmn
k/LIf0f kZrft\ k/LIf0f k|ltj]bgsf] cfwf/df afFsL !) k|ltzt
/sd e'QmfgL ul/g]5 .
yk cfly{s ;xof]uaf6 ;~rfng ePsf cfof]hgfsf]
nflu s]Gb|n] cfjZos hgzlQmsf] Joj:yf u/L lhNnf pmhf{
tyf jftfj/0f zfvfOsfO{n] ;DalGwt If]qLo ;]jf s]Gb|sf]
;dGjodf lgoldt cg'udg tyf k|fljlws ;xof]u ug]5
{ .
o;/L u/]sf] cg'udg jf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n] cfkm}
u/]sf] cg'udgaf6 ;~rflnt cfof]hgfdf s'g} sdLsdhf]/L
b]lvPdf To:tf sdLsdhf]/L ;'wf/ ug{ tTsfn lgb]z
{ g lbg]5 .
ljleGg sf/0fn] aGb ePsf jf k"0f{?kdf ;~rfngdf
gePsf @) lsjfeGbf a9L Ifdtfsf n3' tyf ;fgf hnljB't
cfof]hgfsf] nflu g]kfn ;/sf/n] cfgf] ;|ft] af6 ah]6 /sd
ljlgof]hg u/]sf] cj:yfdf cfly{sk|fljlws ;xof]u pknJw
u/fOg] 5 . ;Def/sf] ;xof]usf] nflu j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb|df lgj]bg lbg'kg]{ 5 . lgj]bg k|fKt ePkl5 s]Gb|sf]
k|fljlws d"Nof+sg ;ldltn] k|fljlws 6f]nL agfO{ ;e]I{ f0f
u/fpg] 5 . ;e]I{ f0fsf] k|ltj]bgsf] cfwf/df k|fljlws d"Nof+sg
;ldltn] ;xof]usf] l;kmfl/z ug]{ 5 . l;kmfl/zsf] cfwf/df
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n] k|To]s cfof]hgfnfO{ pknJw
u/fpg] ;xof]u /sdsf] :jLs[lt ug]{ 5 . dd{t ;Def/ ug{
nfUg] s"n nfutsf] %) k|ltztdf ?= !) nfveGbf a9L gx'g]
u/L pknAw u/fOg] k|fjwfg /x]sf] 5 .

Jalashakti

hnzlQm

n]v

g]kfndf xl/t hflu/ (Green Job) sf]


;Defjgf / n3' hnljB'tsf] nx/
8f= uf]ljGb /fh kf]v/]n
g]kfn n3' hnljB'tsf] b]z eg]/ lrgfpg] a]nf cfPsf]
5 . xfn n3' hnljB'taf6 @ nfv eGbf al9 u|fdL0f 3/
kl/jf/n] pHofnf]] kfPsf 5g\ . n3' hnljB'tsf nflu w]/h
} ;f]
;fdfgx cfg} b]zdf g} pTkfbg ul/G5 / b]zs} hgzlQmaf6
pTkflbt pks/0f h8fg / dd{t ;+ef/ ;a} sfd e} cfPsf]
5 . g]kfndf o; If]qdf ;e],{ l8hfOg, oGq tyf pks/0f
lgdf{0f, h8fg, ;+rfng, dd{t ;+ef/ u/L nueu la; xhf/
hltn] k|ToIf / ck|ToIf ?kdf /f]huf/L kfPsf] cj:yf 5 eg]
n3' hnljB'taf6 pTkflbt lah'nLsf] kl/k|of]u ul/ w]/n
} ]
;;fgf pBf]u ;+rfng ubf{ w]/n
} fO{ /f]huf/Lsf cj;/xklg
ldn]sf] 5 .
g]kfndf ;fFRr} g} @))) lsnf]jf6;Ddsf cfof]hgf
agfpg] xf] eg] Ps xhf/ d]ufjf6;Ddsf] ljB't pTkfbg @,
# jif{leq ug{ ;lsG5 . oGq tyf pks/0f lgdf{0f, h8fg,
;~rfngdf k|ToIf / ck|ToIf ?kdf sl/a ! nfv bIf tyf
cw{bIf g]kfnL hgzlQmn] sfd kfpg ;Sg]5g\ . Toltdfq
xf]Og y'k}| u|fdL0f e]udf pBf]uwGbf ;~rfng eO{ :j/f]huf/L
/ /f]huf/Lsf cj;/x l;h{gf x'g5
] g\ . g]kfndf xfn nueu
!)) sf] xf/fxf/Ldf ;e],{ l8hfOg, oGq tyf pks/0f lgdf{0fstf{
lghL If]q ;lqmo 5g\ . oL lghL If]q ;a} g]kfnL bIf hgzlQmaf6
g} ;~rfng eOcfPsf 5g\ . ;fgf jf n3' hnljB't
cfof]hgfxsf] sfof{Gjogsf] ;Gbe{df cfof]hgfxsfsf] ;+Vof
j[l4 ul/Fbf, ;Def/ dd{tsf sfdsf nflu, ;~rfngsf nflu
cw{bIf / bIf hgzlQmsf] cfjZostf k5{ . To;af6 sfdsf]
cj;/ ;[hgf x'G5 / ;fgf jf n3' hnzlQm cfof]hgfx
:yflkt e} hfFbf xl/tu[x k|efj Go"gLs/0fsf] sfd x'g hfg]dfq
ge} :jR5 pmhf{;Ddsf] kx'r
F klg x'g hfG5 . o;/L ;fgf jf
n3' hnljB't cfof]hgfx :Yffkgf xFb' f ljs]lGb|st[ ?kdf
xl/t /f]huf/L ;[hgf x'g] s'/f kSsf 5 .
xl/t hflu/ (Green Job) sf ;+efjgfx Af9fpgsf
nflu ljleGg lgsfoxn] cfcfgf] x}l;otcg';f/ e"ldsf
lgefpg' h?/L 5 .
Jalashakti

;/sf/L lgsfo M
;/sf/, j}slNks
pmhf{ k|j4{g s]Gb| / g]kfn
ljB't k|flws/0fn] g]kfnL
lghL If]qnfO{ g} ;fdfg
pTkfbg / h8fg ug{
k|fT] ;fxg u/L ltgLxsf]
Ifdtf clej[l4 ug]{ ljz]if
sfo{qmd Nofpg' kof] .
xfn;Dd j}slNks pmhf{
k| j 4{ g
s] G b| s f
sfo{ q mdxn] ubf{
lghLIf]qsf] ahf/ lj:tf/ ePsf] / Ifdtf klg clej[l4 ePsf]
5, t/ ca o; If]qn] km8\sf] dfg{ !)) lsnf]jf6eGbf dflysf
cfof]hgfx Afgfpg, To;sf nflu rflxg] ;fdfg pTkfbg
ug{, h8fg / l8hfO{gsf] 1fgsf] :t/j[l4 ug{ ;xof]u pknJw
u/fpg' cfjZos 5 . g]kfn ljB't k|flws/0f nufot cGo
;fj{hlgs hnljB't If]qsf ;fy} cGo hnljB't cfof]hgf
ljsf;df nfu]sf ;+:Yff / sDkgLxn] klg ! d]ufjf6eGbf
;fgf cfof]hgf g]kfnL oGq tyf pks/0f pTkfbgstf{nfO{ g}
pTkfbg / g]kfns} h8fgstf{nfO{ h8fg ug{ lbPdf y'k}|
Green Job sf ;+efjgfx b]zdf g} pknAw x'g5
] .

lghL If]q M
;fdfg pTkfbgstfx h:t} g]kfn n3' hnzlQm ljsf;
;+:Yff;Fu cfj4 sDkgLx, g]kfn :jtGq pmhf{ pTkfbsxsf]
;+:yf (Independent Power Producers Association of
Nepal), g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;+3 (FNCCI), g]kfn
pBf]u jfl0fHo kl/;+3 (CNI) nufotn] ;xsfo{ u/L %
d]ufjf6eGbf ;fgf cfof]hgfsf ;fdfg / kf6k'hf{ l8hfOg,
pTkfbg / h8fg ug]{ lhDdf g]kfnL sDkgLxnfO{ g} lbPdf
cfof]hgfx lbuf] x'g hfg] / y'k}| Green Job klg pknAw
hnzlQm

10

n]v

x'g5
] g\ . h8fgstf{x, kf6{kh
' f{ pTkfbsx Affx]s k|j4{sxsf
;fy} pmhf{ pBdLxn] :jb]zs} pTkfbs sDkgLxaf6
cfjZos ;/;fdfg v/Lb ug}{ u/]df yk xl/t hflu/sf]
l;h{gf x'g5
] . o;}u/L gofF, ljz]ifu/L, kl/k|of]usf pks/0fx,

cd]l/sL 8n/eGbf a9Lsf] ;xof]u pknJw ul/g] ;+jGwdf kxn


e}/x]sf] a'lemPsf] 5 . To;}u/L lkmGNof08sf] ljsf; ;xof]u
;+:yf lkmlg8fsf ;fy} ljZj a}s
+ af6 klg rfn' cj:yfsf] ;xof]u
/sddf j[l4 u/L yk ;xof]u pknJw u/fpg] ePsf] ;'lgg
cfPsf] 5 . oL ;a} ;xof]usf] ;d'lrt kl/rfng
/f]huf/L
3/wGbfsf] ;do jrt ug{ lghL If]qsf] Ifdtfdf clej[l4 u/]/ g]kfndf
pmhf{ ;'/Iff
lbuf] ?kdf of] If]qnfO{ cufl8 a9fpg ;lsG5 .
o; ;Gbe{df ;/sf/L lgsfox, lj1x
cfDbfgLjrt
/ ;/f]sf/jfnfxn] cfjZos 7fpFdf xl/t
:jR5 pmhf{
lzIff / ;zlQms/0f
hflu/sf] ;d'lrt rrf{kl/rrf{ ug's
{ f ;fy}
o;sf] dxTjdfly k|sfz kfb}{ cl3 nfUg ;s]
3/leq :jR5tf
xl/t hflu/nfO{, hnjfo' kl/jt{g, pmhf{df kxFr
' ,
xl/tu[x Uof;
/fd|f] jftfj/0f
ul/aL lgjf/0f, b"lift jfo' k|zf]wg, gjLs/0fLo
pT;h{gdf sdL
pmhf{ k|j4{g hlts} uxg d'2fsf ?kdf cl3
oGq / cf}hf/x pTkfbg ub}{ of] ahf/df cfgf] pkl:ylt Nofpg ;lsg] s'/fdf ljZj:t x'g ;lsG5 .
To;} n ] n3' h nljB' t If] q sf] d] ? b08sf] ?kdf
dha"t kfg{ g]kfn n3' hnljB't ljsf; ;+:yfn] cfgf
g]kfnnufot cGo b]zxdf klg gfd sdfPsf] oGq tyf
;b:oxnfO{ xf}:ofpg' j]z x'G5 .

bft[ lgsfo M
s] x L
;docl3
jftfj/0fLo nufgL sf] i f

;/sf/L If]q

(Climate Investment
Fund) n] gjLs/0fLo phf{

k|j4{gsf nflu g]kfnnfO{


cg'bfg:j?k % s/f]8 cd]l/sL
8n/ lbg] lg0f{o u/]sf] 5 .
ljZj jftfj/0fLo sf] i f

lbUbz{g gLlt M ;dGjo ;|ft] lgwf{/0f / ;+rfng

lghL If]q
FNCCI, NMHDA,
IPPAN

cflb

k|0ffnL /
;]jf
pknlAw

(Global Environment
Fund) n] klg #) nfv

n3' tyf ;fgf hnljB'taf6


xl/t /f]huf/Lsf] ;[hgf

dfu

pkef]Qmf

cg';Gwfg ljsf; ;]jf, ;r]tgf k|lzIf0f

cd]l/sL 8n/ lbg] ck'i6


;dfrf/ aflx/ cfPsf] 5 .
To;} u /L
gj] { l hofnL
b"tfjf;af6 klg n3' hnljB't cfof]hgfx / kl/k|of]usf
nflu #) nfv cd]l/sL 8n/ ;xof]u lbg] eGg] ;dfrf/ aflx/
cfPsf] 5 . pmhf{ If]q ljsf; sfo{qmdaf6 klg !) s/f]8

gful/s ;dfh, lzIf0f


;+:yfx lj1 ;d"x
pks/0f lgdf{0f ug]{ If]qnfO{ ;zQm agfpg ;s]df clxn]
ljZj ;d'bfon] k|dv
' nIodf lnPsf] Green Job g]kfndf
k|;:t dfqfdf >[lht x'g5
] . 

sljtf

dfOqmf] xfO8f]
hGde"ld d]/f] kxf8L d'ns
' ljs6 7fpF
sd{el" d d]/f] g]kfnsf] /fd]5fk lbdLkf]v/L of] ufpF
d]/f] Kof/f] b]z g]kfndf bfFtsf nx/ h:t} lxdfn kxf8
cfFv ufl8of] d]/f] Tof] n3' ljB't cfof]hgfdf
hgsk'/ c~rn /fd]5fk lhNnf lbdLkf]v/L d]/f] ufpF

vfgLvf]nf d}/n
] L bf];f| ] n3' hnljB't cfof]hgfsf] gfpF
d]/f] ufpF olt /fd|f] xl/ofnL jg :jR5 xfjf kfgL 5f]8L
d sxfF hfpF
d]/f] cfkm\gf] dfOqmf] xfO8f] cfof]hgfnfO{
w]/} w]/} ;Demgf ub}{ dfof nfpF .

Jalashakti

11

c;ndfg of]~hg
/fd]5fk, lbdLkf]v/L uf=lj=;=, jf8{ g+= &
vfgLvf]nf d}/n] L bf];f| ] cfof]hgf
hnzlQm

n]v

n3' hnljB't :jR5 ljsf; ;+oGq (CDM) cfof]hgf


o;sf kmfObf tyf ;DalGwt :6]sxf]N8/xsf] yk e"ldsf
ljZjdf jftfj/0fLo kIfnfO{ ljrf/ gu/L tLa| ?kdf
ePsf] cf}Bf]lus ljsf;sf] kl/0ffd :j?k a9\bf] xl/t
u[x Uof; pT;h{gn] lgDTofPsf] ljZj tfTg] k|lqmofnfO{
sd ug]{ p2]Zon] ;g !(($ df cGt/f{li6o :t/df ;+oQ
' m
/fi6;+3Lo hnjfo' kl/jt{g dxf;lGw;DaGwL 9fFrf
(UNFCCC) df ;xdlt hgfOof] . o; UNFCCC sf]
p2]Zo k"/f ug{ hfkfgsf] Sof]6f] zx/df ;g\ !((& df ePsf]
;Dd]ngdf xl/t u[x Uof;sf] dfqfdf Go'gLs/0f ug{
kl/df0ffTds nIo /fVg] k|of;sf] z'?jft eof] / ;g\ @))%
b]lv pQm Sof]6f] k|f6] f]sn sfof{Gjogdf cfof] . xl/t u[x
Uof;sf] dfqfnfO{ lglZrt kl/df0fdf sd ug{ Sof]6f] k|f6] f]sn
sfof{Gjogdf /x]sf tLgj6f k|fjwfgxdWo] :jR5 ljsf;
;+oGq Ps xf] . :jR5 ljsf; ;+oGqsf] cjwf/0ffcg';f/ xl/t
u[x Uof;sf] pT;h{gdf vf;} of]ubfg g/x]sf jf Sof]6f]
k|f6] f]snsf] cg';r
" L ! (Annex-I) df g/x]sf g]kfn nufotsf
b]zxdf xl/t u[x Uof; pT;h{gdf gfKg ;lsg] ?kdf sdL
Nofpg] lqmofsnfkxsf] lglZrt k|lqmof k"/f u/L sfof{Gjog
dfkm{t x'g] pT;h{g Go"lgs/0fnfO{ ljZj ahf/df d'VotM
Annex-1 b]zxdf ljqmL ug{ ;lsG5 . t;y{ CDM cGtu{t
g]kfn h:tf sd ljsl;t b]zx / cToflws cf}Bf]lus
ljsf; ePsf b]zxaLr pT;h{g Go"lgs/0f vl/blaqmL
x'g;S5 . of] CDM sf] b'O{ p2]ZoxdWo] o:tf cfof]hgfx
ljsf; ug]{ b]zsf] lbuf] ljsf;df ;xof]u k'ofpg' klg
Ps xf]] .
u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmd (REDP) / pmhf{ If]q
;xof]u sfo{qmdsf] n3' hnljB't k|0ffnL ;xof]u sfo{qmd
(MGSP/ESAP) sf] ;xof]udf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|
(AEPC) n] ;g\ @))& af6 b]zsf ljleGg :yfgxdf lgdf{0f
ePsf / ;g\ @)!@ ;Dd lgdf{0f x'g] % lsnf]jf6 eGbf 7'nf
n3' hnljB't cfof]hgfxnfO{ ;+of]hg (Bundle) u/L
g]kfnsf]] n3' hnljB't :jR5 ljsf; ;+oGqsf] ljsf; u/]sf]]
5 . :jR5 ljsf; ;+oGqdf ;dfj]z ul/Psf cfof]hgfxsf]
;"rL Project Design Document (PDD) df /flvPsf] 5 .
n3' hnljB't cfof]hgf lgdf{0f gx'bF f lu|8af6 ljB't gk'us
] f
u|fdL0f a:tLs]f 3/3/df aQL afNg tyf ;fgf cf}Bf]lus
Joj;fox ;+rfng ug{ l8h]n / dlt]n k|of]u ubf{
sfa{g8fOcS;fO8 nufot xl/t u[x Uof;sf] pT;h{g x'G5 .
n3' hnljB't cfof]hgf lgdf{0f eP kl5 3/df aQL afNg
tyf ldnx ;+rfng ug{ ;kmf pmhf{ k|of]u x'g] ePkl5 xl/t
u[x Uof; pT;h{gdf sdL x'g] lglZrt 5
Jalashakti

k|To]s n3' hnljB't cfof]hgfsf] kfj/ xfp;df


cfof]hgfaf6 pTkfbg tyf ljt/0f ePsf] pmhf{sf] dfkg ug{
OghL{ ld6/ h8fg ug'{ k5{ . xfn;Dd /x]sf n3' hnljB't
;DaGwL lgb]l{ zsf cg';f/ OghL{ ld6/ h8fg ug'k{ g]{ k|fjwfg
geP klg ca pk|fGt k|fljlws k'g/fjnf]sg ;ldlt (TRC)
af6 :jLs[t x'g k|To]s cfof]hgfdf of] clgjfo{ Joj:yfsf

/fh' nf}8f/L
Dofg]h/, hnjfo' tyf sfj{g OsfO{
j}=pm=k|=s]Gb|
?kdf /xg] 5 . OghL{ ld6/sf] k| f ljlws ljj/0f
(Specification) j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] j]a;fO6df
/flvPsf] 5 . t;y{ lj:t[t ;e]I{ f0f ug]{ k/fdz{bftf, kmd{,
h8fg sDkgL, If]qLo gjLs/0fLo pmhf{ ;]jf s]Gb| (RRESC)
/ lhNnf pmhf{ tyf jftfj/0f zfvfOsfO{ (DEEU/S) n]
cfof]hgfdf tf]lsPsf] :k]l;lkms]zg cg';f/sf] ld6/ h8fg
ug]{ Joj:yf x'g] u/L ;]jf k|jfx ug'{ clgjfo{ x'G5 .
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n] u|fdL0f pmhf{ ljsf;
sfo{qmd (REDP) tyf n3' hnljB't k|0ffnL ;xof]u sfo{qmd
(MGSP/ESAP) dfkm{ t !) lsnf] j f6 eGbf 7" n f
cfof]hgfxdf Ps} k|sf/sf] nua's pknJw u/fpg] 5 .
hnljB't cfof]hgfsf] ck/]6/n] k|To]s lbg Pp6} ;dodf
ld6/df slt c+s a9\of] cyf{t slt OghL{ ljt/0f eof] eGg]
/]s8{ /fVg' kg]5
{ . o; k|sf/ tof/ ul/Psf] OghL{ vktsf]
/]s8{ ;lxtsf] nua's ;DalGwt lhNnfdf /x]sf] lhNnf pmhf{
tyf jftfj/0f OsfO{zfvf (DEEU/S) jf If]qLo gjLs/0fLo
pmhf{ ;]jf s]Gb| (RRESC) n] ;+sng u/L sDKo'6/df r9fO
hnjfo' tyf sfa{g OsfO{j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|
(CCU/AEPC) df sDtLdf k|To]s ^^ dlxgfdf k7fpg'
k5{ . Ps jif{df k|To]s cfof]hgfsf] nua'sdf /]s8{ ePsf]
OghL{ ljt/0fsf] tYof+ssf] cfwf/df slt pT;h{g Go"gLs/0f
eof] eGg]] s'/f j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] hnjfo' tyf
sfa{g OsfO{n] u0fgf u/L jflif{s cg'udg k|ltj]bg tof/
ub{5 / of] cg'udg k|ltj]bg hd{gLsf] af]gdf /x]sf] :jR5
ljsf; ;+oGq sfo{sf/L af]8d
{ f k]z ub{5 .
hnzlQm

12

n]v

of] k|ltj]bgdf pNn]v eP cg';f/ sfd eP gePsf]


k|dfl0fs/0f :jtGq ;+:yf (Designated Operational Entity)
n] u/L :jR5 ljsf; ;+oGq sfo{sf/L af]8d{ f k|ltj]bg a'emfPkl5
o; sfo{sf/L af]8n
{ ] n3' hnljB't cfof]hgfaf6 jif{el/df
slt pT;h{g Go"lgs/0f eof] eGg] s'/f k|dfl0ft ub{5 . ;a}n]
a'g}kg]{ dxTjk"0f{ s'/f s] 5 eg] s'g} sf/0fn] cfof]hgf
grn]df pT;h{g Go"gLs/0f u0fgf ug{ ;lsFb}g . t;y{
cfof]hgfaf6 pTkflbt ;Dk"0f{ pmhf{ ;s];Dd jif{ lbgel/ g}
pkof]u x'g ;s]df pT;h{g Go"gLs/0f laqmLaf6 pRrtd
nfe lng ;lsG5 .
:jR5 ljsf; ;+oGqsf] ?kdf n3' hnljB't cfof]hgf
btf{ ePsf] sf/0fn] xfn /x]sf] n3' hnljB't cfof]hgf rqm
(Project Cycle) df vf;} s]lx k/jt{g xFb' g
} . t/ cfof]hgfsf]
k|fljws u'0f:t/, ;DjlGwt :6]sxf]N8/x larsf] ;dGjo /
;d'bfo :t/df ;fgf pBf]u Joj;fosf] lj:tf/df a9fjf lbg'
kg{ ] x' G 5 . lglZrt ?kdf ls6fg u/] / eGbf d' V o
:6]sxf]N8/xsf] e"ldsf lgDgfg';f/ x'gk' g]{ b]lvG5 .
s_ j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n] n3' hnljB't k|0ffnL
;xof]u sfo{qmd / u|fdL0f pmhf{ ;xof]u sfo{qmdsf] ;dGjodf
cfof]hgfdf clgjfo{ ?kdf OghL{ ld6/ h8fg x'g] u/L lgb{l] zsf
kl/dfh{g ug{s
' f ;fy} tflnd k|bfg ug{,] cfof]hgfsf] k|fljlws
u'0f:t/ j[l4 ug{ h8fgstf{ sDkgLxnfO{ k|fT] ;fxg ug]{ tyf
cg'udgnfO{ sDkgLsf] u|l] 8;Fu ;DalGwt (Link) ug{,] ;d'bfo
:t/df ;;fgf cfDbfgLd"ns Joj;fox k|j4{g ug{ ;xof]u
ug{,] cfof]hgfsf] lgoldt ?kdf (Periodic) cg'udg ug{]
Joj:yf ug],{ cfof]hgfsf] lgoldt ?kdf dd{t ;Def/ ug{
;d'bfonfO{ k|fT] ;fxg ug]{ / jflif{s ?kdf cg'udg k|ltj]bg
tof/ u/L pT;h{g Go"gLs/0f dfkm{t lgoldt ?kdf cfly{s
nfe k|fKt ug{] ;'lglZrttf ug{] .
v_ n3' hnljB't k|0ffnL ;xof]u sfo{qmd MGSP / u|fdL0f
pmhf{ ljsf; sfo{qmd (REDP)
dfly pNn]lvt j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] e"ldsfnfO{
d"t?{ k lbg s]Gb|Lo:t/ tyf :yfgLo:t/sf sfof{nox dfkm{t
sfo{qmd sfo{Gjog u/fpg] .
u_ k"j{ of]Uotf k|fKt sG;N6L kmd{ tyf sDkgLx
sG;N6L kmd{xn] lj:t[t ;e{I] f0f ubf{ pTkfbg x'g]
pmhf{sf] pRrtd pkof]u x'g ;Sg] cj:yfsf] ;DjGwdf
jf:tljs tYof+s k|:t't ug{] / k|fljlws tyf ljQLo ljZn]if0f
ubf{ OgHLf{ ld6/nfO{ klg cfjZos pks/0fsf] ?kdf /fVg'
k5{ . h8fgstf{ sDkgLxn] /fd|f] u'0f:t/sf] pks/0fx
k|of]u ug{s
' f] ;fy} cfof]hgfsf] ;Dk"0f{ u'0f:t/sf] ;'lglZrttf
ug{ cfjZos x'G5 . ;fy} cfof]hgfsf] ck/]6/nfO{ OghL{
ld6/sf] k|of]u ;DaGwdf cfof]hgf :yndf tflnd (On site
Training) lbg'sf ;fy} h8fg kl5sf] ;]jf s;/L k|bfg ug{]
eGg] ;DjGwdf ;d'bfo;Fu 5nkmn u/L ;xdlt ug{ ;s]df
clt pkof]uL x'g] b]lvG5 .
Jalashakti

3_ lhNnf pmhf{ tyf jftfj/0f OsfO{zfvf / If]qLo


gljs/0fLo pmhf{ ;]jf s]Gb|
n3' hnljB't cfof]hgf tyf OghL{ ld6/sf] lgoldt
cg'udg (Periodic monitoring) ug{] cfof]hgf :t/df
ck/]6/n] tof/ u/]sf] OghL{ ld6/ l/l8;lxtsf]] nua's
;+sng u/L sDKo'6/df r9fpg'sf] ;fy} j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb|df k|To]s ^^ dlxgfdf k|ltj]bg k7fpg' k5{ .
_ n3' hnljB't cfof]hgfsf] Joj:yfkg ;ldlt
ck/]6/nfO{ cfof]hgfdf h8fg ul/Psf] OghL{ ld6/df
/]s8{ ePsf] pmhf{ ljj/0fsf] tYof+s k|To]s lbg nua'sdf
l6Kg nufpg], cfof]hgfsf] lgoldt ;+rfng x'g] Joj:yf
ldnfpg], ;dodf g} dd{t;Def/ ug{ h8fgstf{ sDkgL
tyf lhNnf pmhf{ tyf jftfj/0f OsfO{zfvf jf If]lqo
gjLs/0fLo pmhf{ ;]jf s]Gb|;uF cfjZos ;dGjo ug{,] pTkfbg
ePsf] ljB'tsf] lbgsf] ;dodf klg clwstd k|of]u x'g] u/L
;fgf pBf]u Joj;fo ;+rfng ug{ cfjZos kxn ug{,] j}slNks
pmhf{ k|j4{g s]Gb|af6 k|fKt x'g ;Sg] yk ;xof]usf] plrt
Joj:yfkg ug{] . ;fy} lhNnfdf ;~rfngdf /x]sf n3' hnljB't
cfof]hgffxsf] g]6js{ agfO{ cg'ej ;f6f;f6 ug{,] cfof]hgfdf
cfpg ;Sg] ;d:ofnfO{ ;dfwfg ug{ ;fd"lxs k|of; ug{]
nufotsf sfo{ ug{ ;s]df cfof]hgfsf] lbuf] ljsf;df 6]jf
k'Ug ;Sg] b]lvG5 .
xfn gjLs/0fLo pmhf{sf] k|j4{gdf bft[ lgsfo / g]kfn
;/sf/sf] ;xof]u a9\b} hfg'sf] k|dv
' sf/0f :jR5 pmhf{sf]
k|j4{g u/L lbuf] ljsf;df 6]jf k'ofpg' g} xf] . n3' hnljB't
cfof]hgfxnfO{ :jR5 ljsf; ;+oGqsf] ?kdf ljsf; ubf{
xfnsf] hnjfo' kl/jt{ g sf] ;d:of ;dfwfg ug{ oL
cfof]hgfxn] of]ubfg k'ofPsf] cGt{/fli6o :t/df klxrfg
(Recognize) x'g] x'b f o; If]qdf yk ;xof]u k|fKt x'g]
lglZrt 5 .
xfnsf] cj:yfdf n3' hnljB't cfof]hgfsf] lgdf{0f
ePkl5 Ps jif{sf] cjlw;Dd h8fgstf{ sDkgLn] jf/]G6L
k|bfg ug{' kg{] k|fjwfg 5 . cfof]hgf ;DkGg ePsf] Ps jif{
kl5 cfof]hgfsf] ;d'bfodf x:tfGt/0f eP kZrft sDkgLn]
cfof]hgfdf cfjlws ;]jf k|bfg ug{] jf j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb| / ;d'bfoaLr s] slt / s;/L ;xof]u cfbfg k|bfg u/L
n3' hnljB't cfof]hgfnfO{ lbuf] ?kdf ;+rfng ug{ ;xof]u
k'ofpg] s'g} 7f]; k|fjwfg 5}g . ca pk|fGt :jR5 ljsf;
;+oGqsf]] cjlw -!$ jif{_ ;Dd j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|
;d'bfo;Fu lgoldt ?kdf ;Dks{df /xg] 5 . ;fy} cfof]hgfsf]
tkm{af6 klg lgoldt dd{t ;+Def/ ug{] Joj:yf ug{ h8fgstf{
sDkgL;Fu cfjZos ;Demf}tf ug{ h?/L x'G5 eg] j}slNks
pmhf{ k|j4{g s]Gb|;uF klg lgoldt ?kdf ;Dks{df /xL /xg'
kg{] x'G5 . t;y{ n3' hnljB't cfof]hgfx :jR5 ljsf;
;+oGqsf] ?kdf ljsf; ePkl5 k|ToIf cfly{s nfe sd b]lvP
klg cfof]hgf, ;d'bfo / b]zs} lbuf] ljsf;df dxTjk"0f{
of]ubfg x'g] b]lvG5 .

hnzlQm

13

n]v

;x;|fJbL ljsf; nIo, hnjfo kl/jt{g, xl/t cy{tGq

n3 hnljBtn] u|fx:Yo kl/k|of]udf hf]8 cfjZos


/fli6o of]hgf cfof]uaf6 xfn} ;fjh{lgs ul/Psf]
;x;|fJbL ljsf; nIosf ;+jGwsf] k':ts ;x;|fJbL ljsf;
nIo cfjZotfsf] cWoog (Millenium Development Goals
Needs Assestement for Nepal 2010) df n3' hnljB'tn]
plrt :yfg kfPsf] 5 . pQm k':tsn] lbPsf] hfgsf/L cg';f/
;g\ @))( ;Dd !#=( d]ufjf6 lah'nL n3'
hnljB't cfof]hgfxaf6 pTkfbg x'bF c
} fPsf]
5 eg] ;g\ @)!% ;Dddf #*=! d]ufjf6
k'ofOg] 5 . To;sf nflu xfn sfof{Gjog
ul/Fb} cfPsf k|lqmofx oyfjt\ /fVg'sf ;fy}
cfjZos lj:tf/ / ;'wf/ klg ul/g] 5 .
o;/L n3' hnljB'tn] ;x;|fAbL nIo
k|flKtsf nflu pT;fxhgs e"ldsf lgjf{x
ug{ ;Sg'kg]{ b]lvG5 .
s'g} a]nf 3af6 lah'nL lgsfn]/
aQL afNg ;lsg] ;DefJotf;Fu ufFl;P/
cl3 a9]sf] n3' hnljB't k|ljlw k]lN6s
;]6, k]N6g, qm;nf] cflb 6af{Og / oGq
pks/0f lgdf{0f ug]{ k|fljlws / Jofj;flos pknlAw xfl;n
ul/ ;s]sf] 5 . kl5Nnf] ;dodf t !))) lsnf]jf6;Ddsf
cfof]hgfx n3' hnljB'tsf] >]0fLdf /flv;s]sf] 5 .
dfly elgPsf] k':tscg';f/ b]zsf] s'n hg;+Vofsf]
%^ k|ltztn] ljB't ;'ljwf hf]l8g kfPsf] 5 eg] *!=!
k|ltztsf] phf{ cfjZostf k/fDk/fut ;|ft] df lge{/ /x]sf]
a'lemF5 . b]zsf] s'n u|fx:y pmhf{sf] cfk"lt{ ^*=$ k|ltzt
bfp/faf6 ul/Fb} cfPsf] 5 eg] t/nLs[t k]6f l] nod Uof;
!@=# k|ltzt, uf]a/ !)=& k|ltzt, h}ljs Uof; @=$ k|ltzt
/ dlt]n !=$ k|ltzt /x]sf] Joxf]/f pQm k':tsdf lrq0f
ul/Psf] kfOG5 . OGwgsf ?kdf bfp/f pRr kxf8L e"efusf
*&=( k|ltzt afl;Gbfn], kxf8L e"efusf &^=@ k|ltzt
afl;Gbfn] / t/fO{sf %*=# k|ltzt afl;Gbfn] vkt ub}{ cfPsf]
a'lemG5 . oL cfFs8fcg';f/ bfp/fsf] vktsf] Joxf]/fnfO{
uDeL/tfsf ;fy lng} kg]{ b]lvG5 . jftfj/0fLo b[li6sf]0faf6
x]g{] xf] eGg] em:sg' klg :jfefljs} x'G5 .
bfp/f dfq OGwg xf]Og, of] jg h+unsf] ljgf;af6
k|fKt x'g] OGwg xf] -ckjfbsf] ?kdf yf]/d
} fq lagf xfgL bfp/f
kfpg ;lsG5_ . jgh+un hf]ufpg bfp/f vkt /f]Sg ;Sg'k5{,
Jalashakti

/f]Sg g;Sg] xf] eg] vkt sd ug'k{ 5{ . of] cfjZostf cl3


;fl/Fbc
} fPsf] lgSs} nfdf] ;do cl3b]lv xf] t/ ck]lIft nIo
k|flKtdf clt ;':t /lxcfPsf] 5 .
bfp/fsf] vkt sd ug{ u/fpgsf nflu Pp6f pkfosf]
?kdf ;'wfl/Psf] r'Nxf]n] /fd|f] k|ltkmn lbFb} cfPsf] 5 . bfp/fsf]
ljsNksf] ?kdf h}ljs Uof;n] cem /fd|f] k|ltkmn lbFbc
} fPsf]
5 . To;}u/L n3' hnljB'taf6 ck]lIft
k|ltkmn k|fKt ug{ kl/k|of]udf hf]8
lbFbc
} fPsf] ePklg nIo k|flKtdf sdhf]/
/xFbc
} fPsf] a'lemF5 . ;fFr} eGg] xf] eg]
n3' hnljB'tnfO{ 3/fo;L k|of]hgdf
Nofpg pko'Qm vfnsf pks/0fxsf]
cg';Gwfg / ljsf;nfO{ klg hf]8 lbg' kg]{
b]lvG5 . o;f] t sd jf6 vkt x'g] /fO;
s's/ / cGo 3/fo;L ljB'tLo pks/0fx
s]xL Joj;foLxn] lghL:t/df lgdf{0f ub}{
cfPsf] lyof] t/ k/n d"No / pkef]Qmf;Ddsf]
kx' F r sf] Jofjxfl/s sl7gfO{ s f sf/0f
cg';Gwfgsf] :t/af6 ahf/Ls/0fsf] :t/;Dd
k'Ug g;s]sf] eg]/ a'lemPsf] 5 . of] k|lqmofsf] k'gp{Tyfgsf
nflu ;+jlGwt lgsfon] kxn ug{ l9nf gug'{ a]z x'G5 . /
cfjZostf x]/L ;xof]u, cg'bfgsf] Joj:yf klg ug'k{ g]{ x'G5 .
To;f] t ;fgf;fgf pBf]uwGbfsf nflu n3' hnljB't;Fu
kl/k|of]usf] k|;u+ hf]l8Fb} cfPsf] 5 . s'6fgL, lk;fgL, sDKo'6/,
kmf]6f] :6'l8of], :jf:Yo ;]jf cflbdf n3' hnljB'tn] ;]jf
k'ofpFb} cfPsf] kfOG5 . clxn] cfP/ ldgL lu|8sf] dfWodaf6
qm;/ d]lzgnfO{ klg lah'nL cfk"lt{ ul/g] va/ klg k|fKt
ePsf] 5 . oL kl/k|of]uaf6 cfof]hgfsf] cfo j[l4 x'g] /fd|f]
s'/f xf] .
oL kl/k|of]usf afjh"b d"n?kdf u|fx:Yo pmhf{ pkef]udf
n3' hnljB'tn] of]ubfg ug{ ;Sg'kg]{ ePsf] 5 .
n3' hnljB' t n] :jR5 ljsf; ;+ o Gq (Clean
Development Mechanism) cGtu{t sfa{g Jofkf/sf]
zLif{saf6 sfa{g ljlgdosf] gub nfe kfpg' eg]sf] cem
dxTjsf] sf]z9] ' f g} 7xl/Psf] dfGg ;lsG5 .
Ol;df] 8 (Integrated Centre for Mountain
Development)n] xfn} ;DkGg u/]sf] Ps sfo{zfnfn]
hnzlQm

14

n]v

hnljB't cfof]hgfx ef8fdf ;~rfng ug{ lbg]]


g]kfn ljB't k|flws/0fsf] ;~rfns ;ldltn] g]kfn
ljB't k|flws/0f cGtu{t /x]sf !))) lsnf]jf6;Ddsf ;q
j6f ;fgf hnljB't cfof]hgfx? ;d'bfo, ;xsf/L jf lghL
Joj;foLnfO{ ;~rfng ug{ lbg] lg0f{o u/]sf] 5 . ldlt
@)^* ;fn >fj0f !^ ut] a;]sf] ;~rfns ;ldltsf] a}7sn]
;f] lg0f{o u/]sf] xf] .
n3' hnljB' t sf] kl/efiffleq Ps;o
lsnf]jf6;Ddsf hnljB't cfof]hgfx? /xFb} cfPsf]df xfn
cfP/ Ps xhf/ lsnf]jf6;Ddsf hn ljB't cfof]hgfx?
n3' hnljB'tsf] >]0fLdf kfl/Psf] cj:yfdf g]kfn ljB't
k|flws/0fsf] :jfldTjdf /x]sf ;q j6f hnljB't cfof]hgfx?
Eff8fdf rnfpg lbg] lg0f{o cy{k0" f{ dfGg' k5{ eg] Joj:yfklso
sdhf]/L / clws sfdbf/ sd{rf/Lx?sf] sf/0faf6 3f6fdf
rnfpg k|flws/0f jfWo /x]sf]n] tL cfof]hgfx? Eff8fdf
;~rfng ug{ lbPdf k|flws/0fnfO{ jflif{s ?= @% s/f]8
kmfObf x'g] Joxf]/f ;f] lg0f{odf pNn]v ul/Psf] 5 .
ef8fdf ;~rfng ug{ lbg] elgPsf hnljB't
cfof]hgfx?df a}t8Lsf] ;'gf{ou8 -@)) ls=jf=_, ;'vt{] sf]
'kf| -#$% ls=jf=_, Onfdsf] uf]v{] -^$ ls=jf=_, uf]vf{sf]
cf?3f6 -!%) ls=jf=_, 88]Nw'/fsf] ?kfnu8 -!)) ls=jf=_,
x'Dnfsf] x]Na' -%)) ls=jf=_, x'g\ . To;}u/L afUn' -@))
ls=jf=_, :ofhf -*) ls=jf=_, 8f]6L -@)) ls=jf=_, sflnsf]6
-%)) ls=jf=_, /fd]5fk -!%) ls=jf=_, wflb -#@ ls=jf=_,
l;Gw'kfNrf]ssf] x]nDa' -%) ls=jf=_, afh'/f -@)) ls=jf=_,
c5fd -$)) ls=jf=_, 8f]Nkf -!^) ls=jf=_ klg x'g\ .
o;} ;Gbe{df !)! jif{cl3 :yfkgf ul/Psf] b]zs}
;aeGbf k'/fgf] sf7df8f}s
+ f] kmlk{ hnljB't cfof]hgf eg]
To;sf] P]ltxfl;s ul/df sfod /fVb} ;+ux| fnosf] ?kdf
ljsf; ug]{ ePsf]n] pQm %)) lsnf]jf6sf] cfof]hgfnfO{

ef8fdf ;~rfngsf] nflu glbg] klg pNn]v ul/Psf] 5 .


blIf0f Pl;ofdf g} bf];f| ] eg]/ sxlnPsf] pQm cfof]hgfaf6
pTkflbt lah'nLaf6 To;a]nfsf /f0ffx?sf b/af/x? / s]xL
7"nfa8f ef/bf/x?nfO{ dfq ;'ljwf pknAw u/fO{sf] lyof] .

ljZje/Lsf] hnjfo' kl/jt{gaf6 k/]sf] / kg{ ;Sg] k|efjnfO{


;+jf]wg ug{sf nflu xl/t cy{tGq (Green Economy)sf]
cjwf/0ffdfly rrf{ ub}{ casf lbgdf ljz]ifu/L pRr
kxf8L;d]tsf kxf8L If]qn] kof{j/0fLo ;+/If0fsf sfd ug{
;s] pFwf]sf e"efu ;'/lIft /xg ;Sg] ePsf]n] pFef]sf e"efudf
kof{j/0f ;+/If0f x'g] vfnsf jg h+un hu]gf{ ug]{ / To;af6
hl8a'6Lsf ;fy} jg k}bfjf/ s'g} s]xL xfgL gx'g] u/L pkef]u
ug],{ kz'kfngaf6 klg p:t} kmfObf lnFbF } v]tLkftLdf klg
To;/L g} s'g} xfgL gf]S;fgL gx'g] u/L pAhgL ug]{ Joj:yf
x'g' kof] eg]df hf]8 lbPsf] 5 . of] nIo k|flKtsf nflu n3'
hnljB'tn] klg e"ldsf lgjf{x ug'k{ g]{ 5 .

To;}u/L xfn} sf7df8f}d


+ f ;DkGg ePsf] blIf0f Pl;ofnL
;xof]u ;+u7gsf ;b:o /fi6sf Jofkfl/s g]tT[ jsf] ;Dd]ng
(SAARC Business Leaders Conclave)df klg hnjfo'
kl/jt{gsf ;+jGwdf uDeL/ ;/f]sf/ b]vfPsf] 5 . tNnf
e"efusf] k|fs[lts hf]lvd sd ug{ pRr e"efudf kof{j/0f
;+/If0fsf] d'2fnfO{ cfufdL ;fs{ lzv/df 5nkmn u/fpg (
a'bF ] sf7df8f}+ 3f]if0fkqdf pNn]v u/]sf] 5 .
n3' hnljB't oL ;a} sf/0fn] kof{j/0f ;+/If0fdf klg
e"lesf lgjf{x ug{ r'Sg' ePg . To;}u/L dlxnf ;zlQms/0fsf
nflu klg Pp6f pko'Qm dfWods} ?kdf pkl:yt /xg ;Sg'kg]{
lhDd]jf/L cfPsf] a'g' kb{5 . 
hnzlQm

Jalashakti

pQm cfof]hgfsf nflu cfjZos 6af{Og, k]g:6s kfOk


cflb a]nfotdf lgdf{0f ul/Psf x'g / tL ;/;fdfgx? lgSs}
d]xgt u/L h8fg ul/Psf 5g\ / lgSs} l6sfp x'g] tl/sfn]
lgdf{0f ul/Psf] eJo ejgleq ;lHht /x]sf 5g\ . kl5Nnf]
;dodf ;a}lt/ nf]8;]l8sf] df/ vKg' k/]sf] cj:ydf klg
kmlk{ cfof]hgfaf6 lah'nL pTkfbg gu/L l/hEjf{o/sf] kfgL
k]g:6s kfO{kaf6 6af{Ogdf gnuL l;w} afUdtL kf/L k'ofP/
vfg]kfgLsf] k|of]hgdf nufPsf]n] em08} kGw| jif{bl] v pQm
cfof]hgfaf6 lah'nL pTkfbg eOcfPsf] 5}g .
uf]s0f{ lji6 pmhf{ dGqL x'bF fsf] a]nf g]kfn ljB't
k|fljws/0fn] u/]sf] pk/f]Qm lg0f{o sfof{Gjog ul/Psf] eGg]
ljifodf eg] ;dfrf/ k|fKt x'g afFsL g} 5 . 

15

kl/ro

u'0f:tl/o pTkfbg / k|efjsf/L Joj:yfkgsf] dfWodaf6


u|fxsnfO{ ;d:ofd'Qm agfpg l8hfOgdf ljz]if Wofg k'ofpFb}

6fG;j]N8 g]kfn
PDk|; :k]G8;{ u|k' ckm sDkgL cGt{ut ;+rflnt
cfO{=P;=cf]= ;l6{kmfO8 sDkgL 6fG;j]N8 g]kfn k|f=ln=
n] !% jif{bl] v g]kfnL ahf/df 6fG;kmd{/ pTkfbg u/L
u|fxsxnfO{ ;]jf k|bfg ub}{ cfO/x]sf] 5 . 5 KVA b]lv
1000 KVA sf 33 /11 KV Class sf ljt/0f 6fG;kmd{/
pTkfbg ub}{ cfO/x]sf] o; sDkgLn] xfn;Dd ^)))
sf] xf/fxf/Ldf 6fG;kmd{/ pTkfbg ul/;s]sf] 5 . xfn;Dd
w]/} ;/sf/L ;+:yf, k|fOe]6 sDkgL, c:ktfn, Joj;flos
ejg, xfO8fk] fj/, s'6gLlts lgof]u, lgdf{0f sDkgL,
xf]6n
] / ljB't k|flws/0f;Fu ;DalGwt cGo lgsfoxnfO{
u'0f:t/Lo j:t' / ;]jfsf] dfWodaf6 ;Gt'i6 kfb}{ cl3
a9]sf] o; sDkgLn] cfgf] pTkfbgnfO{ cem a9L
u'0f:tl/o kfb}{ lgs6 eljiodf cfgf pTkfbgx ljb]zL
ahf/df;d]t k'ofpg] ePsf] 5 .
j:t' pTkfbg / sDkgL Joj:yfkg b'jd
} f Zero
leakage sf] l;4fGt cg';/0f ub}{ cfPsf] 5 . b]zn]
nf]8;]l8sf] df/ v]lk/xg' k/]sf] cj:yfdf xfd|f] sDkgL
gfkmfd'vL geP/ ;]jfd'vL t/Lsfn] cl3 al9/x]sf] 5 .
;fy} u|fdL0f ljB'tLs/0fnfO{ k|fT] ;flxt ug]{ p2]Zon] xfdLn]
u|fdL0f e]usf u|fxsxnfO{ ljB't pTkfbg / ljt/0fsf]
nflu cfjZos kg]{ 6fG;kmd{/ tyf xfO6]G;g nfOg
d]6l] /on ;'ne d"Nodf pknJw u/fpFb} cfO/x]sf] 5f},

6fG;j]N8 g]kfnsf ;~rfns atfpg'xG' 5 .


6fG;j]N8 g]kfnf/f pTkflbt 6fG;kmd{/x
cGt/fli6o dfkb08 / u|fxssf] cfjZostfnfO{ dWogh/
u/]/ l8hfOg ul/Psf] 5 . u'0f:tl/o pTkfbg / k|efjsf/L
Joj:yfkgsf]
dfWodaf6 u|fxsnfO{
;d:ofd'Qm agfpg
l8hfOgdf ljz]if
Wofg k'ofO{Psf] 5 .
Transformer
Losses nfO{ ljz]if

dxTj lbOPsf]
s f / 0 f n ]
6fG;j]N8f/f
p T k f l b t
6 f G;kmd{ x af6
Power Loss Psbd}
Go" g -cGt/fli6 o
dfkb08 cg'?ksf]
dfq_ x'g] ePsf]n]
Power Saving eO{
k|lt dlxgf ljB'tLo ;~rfng vr{d} sdL cfO{ ck|ToIf
?kdf vr{sf] jrt eO/x]sf] x'G5 . 6fG;kmd{/ pTkfbg ubf{
k|of]u x'g] d'Vo sRrf ;fdu|L Core hfkfgaf6 cfoft ul/g]
sf/0fn] klg o;sf] ljZj;lgotfdf e/ kg{ ;lsG5 .
k|To]s 6fG;kmd{/ pTkfbgsf] qmddf 6fG;j]N8n]
ISO 9001:2008 Quality Management System sf]
;'kl/j]If0f ljlw k'/} kfngf ub}{ Measurement of winding
resistance/measurement of voltage ratio
test/measurement of insulation resistance/
measurement of load loss and short circuit impendence
/ induced potential test/ polarity and phase relation test/
applied potential test/ oil & leakage test h:tf ;a}

kl/If0f k'/f ub}{ cfPsf] 5 eg] cfkm'n] pTkfbg u/]sf


6fG;kmd{/sf nflu Ps jif{sf] l/Kn];d]G6 Uof/]G6L klg lbFb}
cfPsf] 5 . To;}u/L ljlqm kl5sf cGo ;]jfxsf nflu
;le{; l8kf6{d0] 6sf cg'ejL OlGhlgo/ / ;'k/efOh/xsf]
PsfO{ ;w} tof/ /xg] ub{5g\ .
5ftf sDkgL PDk|; :k]G8;{ cGtu{t ;~rflnt
Jalashakti

16

hnzlQm

kl/ro
sDkgLdWo] d]uf lahg]; k|f=ln=n] xfO6]G;g nfOg
d]6l] /on / cGo ;fdfgx cfoft lgof{t;DaGwL sfo{
u5{ . csf]{ sDkgL PDk|; O08li6h 6fG;kmd{/ 6\of,
ljB'tLo kmnfdsf kf]n, xfO8fk] fj/ d]6l] /on ;fy} d]6n
O08li6;u
F ;DalGwt cGo Joj;fo ul//x]sf] 5 . PDk|;
:k]G8;{cGtu{t xfplh sDkgL P=kL= 8]enk;{ / ljQLo
;+:yf 6]8
;]lenfO{ klg ;Fu;Fu} cuf8L a9fO/x]sf
Joj:yfksLo Ifdtfsf sf/0f klg ;Ifd 5g\ . /f]huf/Lsf]
vf]hLdf ljb]lzg afWo g]kfnLxnfO{ b]zd} ;s];Dd
cj;/ k|bfg ug]{ nIo lnPsf] 5ftf sDkgL PDk|; :k]G8;{
dftxtsf sDkgLxdf k|ToIf *) / ck|ToIf ?kdf
w]/n
} fO{ /f]huf/L ;d]t k|bfg ul//x]sf 5g\ .
sd u'0f:t/sf cfoftLt 6fG;kmd{/x;Fusf]
d"No ;+3if{ d'Vo r'gf}tLsf] ?kdf /x]sf] ;~rfns
atfpF5g\ . ef/tLo ahf/df ljleGg u'0f:t/ / ljleGg
d"Nosf ;fdfgx pknJw x'g] sf/0fn] ubf{ sd
u'0f:t/sf sRrf kbfy{ k|of]u ePsf 6fG;kmd{/x g]kfnL

ahf/df lelqg] sf/0fn] ubf{ u' 0 f:tl/o g] k fnL


6fG;kmd{/sf] t'ngfdf To:tf 6fG;kmd{/x ;:tf]df
kfOG5 g} .
sd u'0f:t/sf sRrf ;fdu|Lx k|of]u ul/Psf
;fy} ;]s0] 8 x]08 6fG;kmd{/x klg k'gM dd{t u/L
ahf/df NofO{ P sf 5g\ . h;sf sf/0fn] xfd| f
6fG;kmd{/x ltgsf] t'ngfdf dxFuf] b]lvG5g\ . ljz]if
u/L g]kfnsf t/fO{ e]udf To:tf 6fG;kmd{/x lelqPsf
sf/0fn] Psflt/ u|fxsx cGhfgjz sd;n j:t'sf]
df/df k/]sf 5g\ eg] csf]l{ t/ c:j:y k|lt:kwf{sf sf/0f
6fG;j]N8n] ahf/ lj:tf/df ;d:of em]Ng'k/]sf] 5 . ;fy}
g]kfndf 6fG;kmd{/x leofpg g]kfn ljB't k|flws/0fsf]
s/f]8f}+ ?k}ofF ljb]lzPsf] cj:yfdf g]kfnL pTkfbgnfO{
k|f]T;flxt ub}{ u'0f:t/xLg 6fG;kmd{/ cfoftdf /f]s
nufpg xfdLnfO{ ;a} u|fxs, ldl8of / /fli6o gLltsf]
cfjZostf 5, 6fG;j]N8sf ;~rfns eGg'xG' 5 .

n3' hnljB't;DaGwL k|fljlws k/fdz{, pTkfbg tyf h8fgdf lg/Gt/ of]ubfg lbFb}

xfplh P08 xfO8f] ;le{;h


] sDkgL -k|f=_ ln=
g]kfn hn;|ft] sf] wgL b]zsf ?kdf lrlgP klg hn;|ft] sf]
k"0f{ / plrt pkof]u ug{ ;lsPsf] cj:yf 5}g . :j:y lkpg]
kfgL, l;+rfO{ tyf hnljB'tsf nflu hn;|ft] sf] pkof]u x'bF }
cfPsf] 5 . tfklg, lkpg] kfgLsf] cefj, v]tLkftLsf nflu
cfsfz] kfgLdf lge{/tf / lah'nLsf] cefj g]kfnLn] em]Nb}
cfPsf ;d:ofx? x"g\ . o;/L jt{dfg ;dodf kfgLsf] dxTj

nkf vf]nf, wflb -!! lsnf]jf6_

/ pkof]lutf a9\b} uPsf] cj:yfdf kfgLsf] k"0f{ pkof]u gx'g'


eg]sf] hn>f]t, cj;/ / cfly{s pGgltaf6 6fl9g' xf] .
o;df klg hnljB'tsf nflu pko'Qm sbd rfNg g;Sg'
eg]sf] k|ToIf ?kdf ljsfzsf] cj;/af6 6fl9Fb} hfg' xf] . o;}
;dodf hn;|ft] sf] pkof]u ug{ g;Sg' cfly{s gf]S;fg x'g'
klg xf] . o;n] ubf{ g]kfnsf] efjL k':tf ;d]t ljsf; /
pHHjn eljiosf nflu ef}t+ fl/g'kg]{ cj:yf
cfpg] 5 . o; sfo{sf nflu ;/sf/L
lgsfosf] ;lqmotf /xFb} cfPtf klg
To;nfO{ k"0f{ / oy]i6 dfGg ;lsGg .
hn;| f ] t sf] k| o f] u u/L hnljB' t sf]
pTkfbgsf nflu lghL / ;fd'bflos
k|of;x? klg eO g} /x]sf 5g\ / o;sf
nflu xfplh P08 xfO8f] ;le;]h sDkgL
-k|f_ ln= n] n3' hnljB't;DaGwL k|fljlws
k/fdz{, pTkfbg tyf h8fgdf lg/Gt/
of]ubfg lbFb} cfPsf] 5 .
xfplh P08 xfO8f] ;le;]h sDkgL
-k|f=_ ln= :yfkgfsfnb]lv g} u|fdL0f
ljsf;sf nflu kxf8L e" efusf
hg;d'bfox?nfO{ n3' hnljB't ;]jf
k'ofpFb} cfPsf] ;+:yf xf] . lj=;+= @)%!
;fndf :yflkt o; xfplh P08 xfO8f]
;le{;h
] sDkgL -k|f=_ ln= sDkgL /lh:68{

Jalashakti

17

hnzlQm

kl/ro

kfj{tL vf]nf, sfe|] -@@ lsnf]jf6_

sfof{no, sf7df8f}+ -btf{ g+= !(!@@)%)%! / cfGtl/s


/fh:j sfof{no Eof6 g+= %)))*)#)*df btf{ eO{ xfn
nlntk'/ pkdxfgu/kflnsf j8f g+= @) l:yt g 6f]n,
k'Nrf]sdf cjl:yt 5 . o; xfplh P08 xfO8f] ;le;]h
sDkgL -k|f=_ ln= j}slNks pmhf{ k|jb{ g s]Gb| sfof{nosf]
:yfkgfsfnb]lv xfn;Dd n3' hnljB't cfof]hgfsf] ;e]{
l8hfO{gsf ;fy} lgdf0f{sf nflu pks/0fx? pTkfbg / cfk'lt{
tyf h8fg sfo{sf nfLu of]Uo tyf dfGotf k|fKt ;+:yf xf] .
o; sDkgLdf cg' e jL ;~rfnsx?sf] k| T oIf

lgb]z
{ gdf bIf sd{rf/Lx?f/f sfo{ ;~rfng
tyf ;Dkfbg xFb' } cfPsf] 5 . xfn;Dd o;
sDkgLn] g]kfnsf] ljleGg e"efudf ;fgf
7"nf u/L hDdf !^! j6f cfof]hgfsf nflu
pks/0fx? pTkfbg, cfk"lt{ tyf h8fg
ul/;s]sf] 5 . pTkflbt tyf hl8t n3'
hnljB't cfof]hgfx?df !)$ k]lN6s ;]6,
#& k]N6g 6Aff{Og / @) qm;nf] 6af{Og
/x]sf 5g\ . oL cfof]hgfaf6 k|ToIf ?kdf
s/La (,))) 3/w'/L lah'nLsf] pkef]uaf6
nfeflGjt ePsf 5g\ .
;fy} clxn] cfP/ xfplh P08
xfO8f] ;le;]h sDkgL -k|f_ ln=n] cfgf]
sfo{ Ifdtfsf] j[l4;Fu} ! / % d]ufjf6 ;Ddsf
;fgf hnljB't cfof]hgfx?sf] ;+efJotf
cWoog sfo{ k" / f ul/;s] s f] 5 . tL
cfof]hgfx?sf] g]kfn ljB't k|flws/0f;Fu
lgs6 eljiod} ljB't vl/b ;Dem}tf ug{sf
nflu tof/L sfo{ x'bF } u/]sf] 5 .
yk hfgsf/Lsf nflu

xfplh P08 xfO8f] ;le{; sDkgL k|f=ln=


g 6f]n, k'Nrf]s, nlntk'/,
kf]=a=g=+ M !&^
kmf]gofS; g+ )! %%$!*^$
Email: housing@ntc.net.np

xflb{s z'esfdgf
ljhof bzdL
tyf

z'ebLkfjnL @)^* sf]


z'epknIodf ;d:t dxfg'efjxdf

xflb{s d+undo z'esfdgf


JoQm ug{ rfxG5f}+ .

g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yf kl/jf/


6]s,' sf7df8f}+
Jalashakti

18

hnzlQm

GREAT Nepal Pvt. Ltd.


GPO Box No: 9957 Kathmandu, Nepal
Head office: Wise Use House,
Jwagal, Kupandole Lalitpur
Phone: +977-1-5546859, 5011213,
Fax: 977-1-5011213
URL: www.greatnepal.com,
Email: great@greatnepal.com

Sister Concern:

GRID Nepal
Group for Rural Infrastructure
Development Nepal
Our services:

URL: www.gridnepal.org

info@gridnepal.org.np
Feasibility study, Design/Estimate, installation and Supervision of Micro/Mini
Hydropower Projects (A Category pre qualified consultant of AEPC, MoEST/GoN)
Socioeconomic study, impact study, users survey, preparation of energy and
infrastructure development plan, profile, Master Plan, Carry out Users Survey.
Study, Design, estimate and implementation of Alternative Transportation Technologies (Cable Cars, Modified Tuins, Ghirlings,
Ropeways, Gravity Ropeways, Mechanized bridge, Trail & Suspension bridges), Pumping /Gravity Flow & Non Conventional
Water Supply Projects, Road, Irrigation Systems, and other Infrastructure Development Activities.
Study, Research, Training and Consultation to Renewable Energy, Local Based Indigenous Technologies, Natural Resources
Management & Environment.

Remote Area Development Engineering Consultancy P L

Our services :






Address :
Jalashakti

Micro Hydro survey Design


Installation
Property evaluation
Bridge survey Design
Hydro Power survey Design

Sitapaila 04, Kathmandu,Nepal


Ph no. o1 5549493 , 9841489243
Email : radec19@yahoo.com URL: www.radec.org.np

19

hnzlQm

ENERGY DEVELOPMENT SERVICES P. LTD.


CONSULTING ENGINEERS, DESIGNERS & POWER PLANT DEVELOPERS
P.O. Box 5565, Kathmandu, Nepal, Ph: 01 4033016, E-mail: edspl@ntc.net.np
Turbine-generator
in powerhouse

Services:
Pre-feasibility & Feasibilities Assessment, Detailed Engineering, Construction Planning and Supervision works of
Hydropower projects
Topographical and Allied Survey Works and Mapping
Geological Study of Hydropower Projects
Environmental
Study of Hydropower Projects
Jalashakti
hnzlQm
Industrial & Residential Electrification
20
Business Address: Next to Comfort Housing, Sitapaila-2, Kathmandu, Nepal

Add.

Jalashakti

21

hnzlQm

g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf ultljlwx


kmlk{ hnljB't cfof]hgf ;o jif{ k'us
] f] cj;/
df cfof]lht k|bz{gL sfo{qmddf tTsflng cy{
dGqL e/t df]xg clwsf/Lsf ;fy} tTsflng
pmhf{ dGqL uf]s0f{ lji6nfO{ n3' hnljB'taf/]
a'emfpFb} g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf
cWoIf ;'/G] b| eQm dfy]df .

g]kfnl:yt blIf0f Pl;ofnL n3' hnljB't s]Gb|sf]


:yfkgfsf] cj;/df cfof]lht n3'
hnljB't;DaGwL k|bz{gL .

;fl/ OghL{sf] ;xof]udf g]kfn n3' hnzlQm ljsf;


;+:yff/f ;~rflnt dlxnf ;r]tgf sfo{qmdsf]
Ps emns .

g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yff/f


;~rflnt n3' hnljB't ck/]6/ tflnddf
cf]e/ x]8nfOg;DaGwL k|lzIf0f x'bF } .
Jalashakti

22

hnzlQm

syf

lah'nL cfpg] ;kgf


efu #
k|;fb b]jsf]6f
k|fljlws lnP/ 3/ kms{g] qmddf af6fd} emdSs ;fFem
kof] . o;}klg ufpFsf] cK7\of/f] af6f], To;dfly cf}z
+ Lsf] /ft,
d];f] kfpg} ufxf] eof] af6f]sf] . k|fljlws /f]lsP/ emf]nf
vf]tNg yfn] . a'9f afh] klg 6Ss cl8P/ ;f]Rg yfn] .
lxhf]sf] Tof] emndNn pHofnf] ufpF clg cfhsf] of] rsdGg
cWofF/f] af6f] . olQs}df k|fljlwsn] 6\ofSs 6r{ nfO{6 afn],
af6f] 5n{ eof] . a'9f afh] km'? eP/ k|fljlws;Fu af]n] nf}
x]gf];
{ t k|fljlws afa' < s:tf] km/s . ev{/s
} f] cGwsf/
af6f]nfO{ o;n] pHofnf] agfO{lbof] . xfd|f nflu of] lghL{j
b}jL zlQm xf] eg] tkfO{+ ;hLj b}jL zlQm . b'an
} ] cGwsf/nfO{
pHofnf]df kl/jt{g ul/lbg] a'9f k|fljlwslt/ kmls{P/ d;Ss
dl:sFb} eg] .
k|fljlwsn] a'9f afh]sf] efjgfnfO{ sb/ ub}{ eg],
x}g x}g a'jf, tkfO{n] ;f]r] h:tf] k|fljlws s'g} b}jL zlQm
xf]Og tkfO{ h:t} dfG5] xf] . vfnL tkfO{xn] k9\g] n]Vg]
df}sf kfpg' ePg d h:tf k|fljlwsxn] lj1fg k9\g] /
k|of]u ug]{ df}sf kfof}+ . of] ;a} t lj1fgsf] rdTsf/ xf] .
xfdLn] k9]sf s'/f k|of]u u/]sf] dfq} xf] . k|sl[ tn] lbPsf]
cglulGt cj;/xnfO{ lj1fgsf] k|of]un] cfhsf] ;'ljwf ;DkGg
;+;f/ aGb} uPsf] xf] a'jf . lrGtf dfGg kb}g{ . tkfO{s
+ f] cFw/] L
ufpF klg cjZo ldt]/L ufpF h:t} pHofnf] x'G5 lg. o:t}
o:t} s'/fsfgL ub}{ hfFbf a'9f afh]sf] 3/ klg cfOk'Uof] . a'9L
aHo} ev{/} 3fF;kft ul/j/L b'xg' f afpgf ;sL afN6Le/L b'w
lnP/ leq k:g] tv{/df lyOg\ . 6'sLsf] lknlkn] pHofnf]nfO{

5]8g\ ] rlDsnf] 6r{sf] pHofnf]lt/ a'9flt/ kms]/{ lh1f;f /flvg\ .


kms{ge
' of] < clg s;nfO{ Nofpg'ef] t < a'9fn] e8\lsnf]
kf/fdf pQ/ lbP k|fljlws b]ptf pxfF g} xf] dfdfnL
ufpFnfO{ emndNn kfl/lbg] dfG5] . xfd|fd
] f klg alQ afNg
;lsG5 ls eg]/ x]g{ cfpg' efsf] .
a'9L cgfof;} xftsf] aflN6g e'Od
+{ f /fvL clejfbg
ul/g\ gd:sf/ x} k|fljlws afa' To;f] eP t xfd|f a'9fsf]
efsn klg k"/f x'g] ef] ls s;f] t < k|fljlwsn] klg ;xh}
pQ/ lbP efsn u/] kl5 t k"/f x'g} kof] lg cfdf dgsf]
OR5f .
olQs}df glur} cfOk'u]sf kNnf3/] sfG5f afn]
gd:sf/ x} k|fljlws afa' x}g cfFugd} /flv/fVg] xf] ls Sof
xf] kfx'gfnfO{ < ;xL yfKb} a'9f afh] af]n] xf] t, d klg s]
efsf], nf} leq hfcf}+ . k|fljlwslt/ kms{b} a'9f afh]n] cfFug
5]psf] wf/f b]vfpFb} eg] k|fljlws afa', p wf/f ToxfF 5 xft
w'g l5d]sLlt/ kms{b} a'9f afh]n] eg] sfG5f k|fljlws
afa' cfpg' ef5 xfdLsxfF klg lah'nL afNg ;lsG5 ls eg]/
ef]ln laxfg} ufpF e]nf /fVg kof] . ;a} ufpFnx] nfO{ klg
af]nfpg' kof] ef]ln laxfgnfO{ . kNnf 3/] sfG5f d:sFb}
af]n] cf]xf] To;f] eP t kNnf ufpFsf v]tfnf ev{/} hfFb} 5g\
d va/ k7fO{xfN5', nf} d bf}8L xfn]F .
xftv'f wf]Oj{ /L k|fljlws;lxt a'9f afh] leq k;L
cu]gfsf] 5]pd} a;L cfuf] tfKb} ukm ug{ yfn] . a'9L aHo}n]
Unf; e/L tftf] b'w 6qm\ofpFb} :jfut ul/g\ kfx'gfsf] . la:tf/}

EPSOM ENGINEERING
CONSULTANCY (P.)LTD.
Kupandole, Lalitpur, Nepal
GPO Box :- 8973, NPC-585
Tel :- 00977-1-5546792
Email :- epsom_econ@yahoo.com
Contact Us For:
Feasibility/Detail Feasibility Study of micro to large hydropower projects.
Contact Person : Khimananda Kandel-9851070202
Jalashakti

23

hnzlQm

syf
la:tf/} Ps Ps u/L y'k}| ufpFnx] hDdf eP . lah'nLaf/]
ukmufkm tyf enfs';f/L eof] . ufpFdf alQ afNg];DaGwL
ljljw lh1f;fxsf] hjfkm k|fljlwsn] lbP . a'9L aHo}n]
ef]hg tof/ u/L vfgf vfg] O;f/f ul/g\ . clg ukmufkmnfO{
6'o\ fP/ ef]ln laxfg * ah] ljBfnosf] k|f0fdf hDdf x'g]
ul/ ;a}hgf cfcfkm\gf 3/lt/ nfu] .
laxfg ;a]/} p7]/ k|fljlwsn] cfkm\gf] lgTo sd{ ;lsj/L
a'9f afh];uF ;Fu} ;+efljt 7fpFxsf] cjnf]sg ug{ lxF8] .
k|fljlws lxF8b\ } lyP, 8fF8fdfly 6'qm'Ss a;]sf ;"o{ gf/fo0fsf]
5fofF vf]nfsf] kfgLdf P]gfh:t} 6lNs/x]sf] lyof] . pQ/lt/
nx/} rfFbL h:tf ;]tf lxdfndf 3fdsf] ls/0fn] lbPsf] rds
ufpFs} clulNt/ ;'Gb/ kmfF6 k5fl8kL xl/of] hn ;fRr}
sNkgfsf] :ju{ h:tf] slt ;'Gb/ 7fpF /x]5 of] k|fljlws
dgdg} axlsP/ 6Ss cl8P/} x]g{ yfn] .
k|fljlwssf] Psfu|stfnfO{ tf]8b\ } a'9f afh] af]n] x}g
k|fljlws afa' s] x]g{' eof] o;/L 6f]nfP/ < em; xFb' } k|fljlws
af]n] s]xL xf]Og a'jf slt ;'Gb/ /x]5 tkfO{sf] ufpF eg]/
;f]lr/x]sf] . olt /fd|f] 7fpFnfO{ tkfO{xn] 3/ 3/df rlk{
gagfP/ htf;'s} kmf]x/ b'uG{ w kfg'e
{ P5 . of] rfxL cln
ldn]g . k|fljlwsn] cln rsf]{ :j/df yk] a'g'ef] a'jf <
ca tkfO{xn] rlk{ ;Fu;Fu} uf]a/ Uof; Knf06 klg agfpg'
kof], x]gf];
{ ,\ o;f] uof] eg] tkfO{sf] ufpF3/ klg ;kmf x'G5 .
clg Uof; afn]/ vfgfklg ksfpg ;lhnf] / ;'ljwf x'G5, dn
klg /fd|f] x'G5 . ;/sf/n] cg'bfg klg lbG5 o;nfO{ . a'9f
afh]n] ;xL yfKb} eg] xf] t lg afa', 5f]/fn] klg eGb} lyof]
kf]x/ k/f/} . ug{ eg] ;lsof 5}g / nfdf] ;':s]/f xfn] a'9f
afh]n] . k|fljlwsn] km]l/ ;fTjgf lbb} eg] 7Ls]} 5 lg a'jf,
ca ug'k{ of] la:tf/}la:tf/} . s'/fsfgL ub}{ ub}{ a'9f afh]n]
;+efljt :yfgx k|fljlwsnfO{ b]vfO{j/L :s"n k|f0ftkm{ nu] .
dfG5]x hDdf eO;s]sf lyP . 5nkmn z'? eof] .
k|fljlwssn] n3' hnljB't cfof]hgfaf/] hfgsf/L lbb} eg]
vf]nfdf alu/xg] kfgLnfO{ s'nf]sf] af6f] NofO{ pko'Qm dfqfsf]
prfO{af6 kfOk dfkm{t v;fn]/ 6af{Og eGg] oGqnfO{ 3'dfO{
oflGqs zlQm lgsflnG5 . lgsflnPsf] oflGqs zlQmsf] d2tn]
h]g/] 6] / eGGf] csf]{ d]lzg 3'dfO{ lah'nL lgsflnG5 . o;/L
pTkfbg ePsf] % lsnf]jf6;Ddsf cfof]hgfnfO{ lksf] xfO8f]
kfj/ elgG5 eg] % !)) lsnf]jf6;Ddsf cfof]hgfnfO{
n3' hnljB't cfof]hgf eGg] ul/G5 . o:tf] cfof]hgfx
lgdf{0f ug{sf nflu ;/sf/n] cg'bfg lbg] Joj:yf klg 5 .
o:t}df k|fljlwsnfO{ /f]Sb} Ps 5fqn] lh1f;f /fv]
k|fljlwsHo", s:tf] 7fpFdf n3' hnljB't cfof]hgf :yfkgf
ug{ ;lsG5 t < k|fljlwsn] hjfkm lbP
Affx|} dlxgf cfjZos dfqfdf kfgL pknJw x'g] 7fpF
alQ afNgsf ;fy} cGo pBf]u wGbf jf dLn d]lzg
cflb rnfpg ;+ej x'g] 7fpF ;fy}
g]kfn ;/sf/n] k|bfg ug]{ cg'bfgn] dfq gk'Ug] xFb' f
afFsL /sd cfkm}n] h'6fpg ;Sg] ;d'bfo ePsf] 7fpF

o:t}df csf{ ljBfno lzIfsn] ;f]w] cfof]hgfsf] ;/b/


vr{ slt nfU5, clg ;/sf/n] slt cg'bfg lbG5 t k|fljlws
afa' <
k|fljlwsn] a'emfpb} eg] x'g t cfof]hgfsf] cj:yf
egf}F s'nf]sf] nDafO{, vf]nfdf afFWg' kg]{ afFwsf] nDafO{ tyf
k|sf/, ufpF e/L3/ 3/ ;Dd tf/ k'ofpg nfUg] b'/L nDafO{
cflbdf cfof]hgfsf] vr{ lge{/ ub{5 . ;/b/ lx;fadf eGg]
xf] eg] n3' hnljB't cfof]hgfsf] nfut em08} # $ nfv
k|ltlsnf]jf6 eGg ;lsG5 . cyf{t Pp6f @) ls=jf= sf]
cfof]hgf ;DkGg ug{ ^) b]lv *) nfv;Dd nfut nfUg
;S5 . h;df ;/sfn] eg] lksf] xfO8fn
] fO{ (&,%)) / n3'
hnljB't -dfOqmf] xfO8f_] nfO{ !@%,))) k|ltlsnf]jf6 cg'bfg
lbg] u/]sf] 5 .
o; afx]s ;8sn] g5f]Psf 7fpFxsf nflu a9Ldf
k|lt ls=jf= #),))) ;Dd yk 9'jfgL cg'bfg klg lbg] u5{ .
o;/L a9Ldf cg'bfg /sd k|lt ls=jf= !%%,))) ;Dd x'g]
ub{5 eg] afFsL /sd cfkm}n] h'6fpg' kb{5 . t/ cg'bfgsf
nflu ! ls=jf= ljB't a/fa/sf] pkef]u ug]{ 3/ w'/Lsf] ;+Vof
* eGbf sd x'g' xFb' g} . olb sd ePdf k|lt 3/w'/L !%,)))
sf b/n] cg'bfg sd x'g hfG5 . o:t}df csf{ lzIfsn] k|Zg
u/] cf]xf] ======= , To;f] eP t em08} cfwf dfq k};f ;/sf/n]
lbg] /x]5 . afFsL h'6fpg t ufx|f] knf{ lg < ;lsG5 t
h'6fpg <
k|fljlwsn] ;xh} pQ/ lbP x]gf];
{ tkfO{s} cl3lNt/
ldt]/L ufpFsf hgtfn] alQ afln;s]sf 5g\ . tkfO{x o;
afx]s lhNnf ljsf; ;ldlt, uf=lj=;= tyf cGo ;+3
;+:yfxnfO{ ;xof]usf nflu cfu|x ug{ ;Sg' x'G5 eg] tkfO{n
+ ]
ufpFaf6 >dbfg h'6fpg ;Sg'xG' 5 . To;}ul/ Ps 3'/Laf6
!),))) p7fpg' eof] eg] klg tkfO+s
{ f] #)) 3/w'/Laf6 dfq}
#) nfv h'6g\ ;S5, x}g / <
k|fljlwsnfO{ ;dy{g ub}{ a'9f afh] af]n] xf] xf], k|fljlws
afa', cfF6k] l5 g;lsg] s'/} 5}Gf . t/ o;sf nflu s] s] sfd
s;/L ug'k{ 5{ xfdLnfO{ /fd|/L a'emfOlbg kof] k|fljlws afa' .
To;kl5 k|fljlws af]n] nf} ;'Gg'xf];,\ n3' hnljB't cfof]hgf
;+rfngh8fg ug{ s] s] / s;/L ug'k{ 5{, d Ps Ps u/L
a'emfO{lbG5' . ;'Ggf]; x} t .
!= o;sf nflu ;aeGbf klxn] lhNnf pmhf{ OsfO{ zfvf,
jf If]qLo gjLs/0fLo pmhf{ s]Gb| jf l;w} j}slNks
pmhf{ k|j4{g s]Gb|pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmddf
cfj]bg lbg'k5{ . cfj]bg kq log} ;+:yfxaf6 k|fKt
ug{ ;lsG5 . cfj]bg kmf/fdsf ;fy ?= !,))) klg
a'emfpg' kg]5
{ .
@= To;kl5 cfof]hgfsf] k|f/lDes ;j]I{ f0f sfo{ ug'{ kb{5 .
tkfO{xsf] ;+Gbe{df d cfh} k|f/lDes ;j]I{ f0f u/L
cfjZos l/kf]6{ agfOlbG5' . ;DalGwt sfof{nodf
a'emfO{ ToxfFaf6 l:js[lt lnPkl5 of] sfd k'/f x'G5 .
;fdfGotM of] k|f/lDes ;j]I{ f0fsf] nflu j}slNks pmhf{

Jalashakti

24

hnzlQm

syf

k|j4{g s]Gb|af6 g} cfly{s ;xof]u k|bfg ug]{ ub{5 .


#= To;kl5 cfof]hgfsf] lj:t[t ;+efJotf cWoog ug'{
kg]{ x'G5 . h;sf nflu j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|
jf ;DalGwt If]lqo lhNnf sfof{noaf6 kq lng'kb{5 .
;f]xL kqsf cfwf/df tkfO+{x cyf{t pkef]Qmf
;ldltn] dfGotf k|fKt sDkgLx dWo] Pp6fnfO{
5fg]/ ;j]{If0fsf nflu ;Demf}tf ug'{kb{5 . ;f]xL
sDkgLn] lj:t[t ;j]I{ f0f ;DkGg ul/ l/kf]6{ a'emfpF5 .
o;sf nflu s]xL /sd j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n]
k|bfg ub{5 eg] afFsL /sd tkfO{xn] lbg' kg]{ x'g
;S5 .
$=o;/L lj:t[t ;+efAotf cWoogsf] l/kf]6{ k|fKt
eO;s]kl5 j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|cGtu{t
k|fljlws k'g/fjnf]sg ;ldlt (Technical Review
Committee, TRC) af6 l;kmfl/;;lxt cg'bfgsf
nflu o;kl5 pkef]Qmf ;ldlt u7g u/L pkef]Qmf
;ldltn] af]nkq dfu ul/ j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb|af6 dfGotf k|fKt sDkgLxdWo] Ps sDkgL
5fgL ;Demf}tf ug'k{ g]{ x'G5 .
%= cg'bfg k|fKt ug{sf
nflu lgDg zt{x k'/f
ug'{ kb{5 .
s_ lhNnf hn>f] t
;ldltn] lbPsf]
kfgLsf] cu|flwsf/
k|df0fkq
v_ dfGotf k| f Kt
sDkgL7]sb] f/;Fu
ul/Psf] cfof]hgf
lgdf{ 0 fsf] s/f/
;Demf}tf kq
u_ 9'jfgL cg'bfg k|fKt
x' g ] cfof] h gfsf]
xsdf lh=lj=;=
f/f ul/Psf] sf]if
k|dfl0ft k|df0fkq
3_ k|:tfljt cfof]hgf
;DalGwt lgsfo
btf{ eO{ sfg'gL
x}l;ot k|fKt u/]sf]
k|df0fkq
_ lh=lj=;=af6 k|fKt ;xdlt kq
r_ cg'bfg afx]ssf] /sd Joj:yf u/]sf] k|df0f cflb
o;/L j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|af6 cg'bfg :jLs[tLsf]
kq k|fKt u/]kl5 cfof]hgfsf lgdf{0f sfo{ ;'? x'G5 . ;Demf}tf
ul/Psf] sDkgLn] On]S6fd
] s
] flgsn pks/0fxsf] pTkfbg
;'? ub{5g\ eg] pkef]Qmfxn] d'xfg, s'nf]nufot cGo l;len

sfo{x ;'? u/L sfo{ tbf?stfsf ;fy cl3 a9]df ;Demf}tf


u/]sf] ldltn] ! jif{leq cfof]hgf ;DkGg ug{ ;lsG5 .
k|fljlwssf s'/f ;'lg;s]kl5 pkef]Qmfxn] cfcfgf lh1f;f
/fvL :ki6 x'g] k|of; u/] . sltkon] of] sfo{ ;+ej gx'g]
;d]t wf/0ff JoQm u/] . nfdf] 5nkmnkl5 cfh} k|f/lDes
;j]I{ f0f ug]{ ;xdlt eof] . To;}u/L a'9f afh]s} cWoIftfdf
Ps ;ldlt klg u7g ul/of] . k|fljlwssf] ;xof]udf k|f/lDes
;j]I{ f0f sfo{ ;d]t k"/f eof] . k|fljlwssf] k|f/lDes ;j]I{ f0f
cg';f/ #)$) ls=jf= ;Dd ljB't pTkfbg ug{ ;lsg] eof] .
cWo]/L ufpFdf em08} #)) 3/w'/LnfO{ ljB't afNg ;Dej x'g]
ePkl5 ;Dk"0f{ ufpFnx] v'zL eP . ufpFsf] k|ltlglwTj ub}{
cWoIf ePsf a'9f afh]nfO{ k|fljlws;Fu} cfj]bgsf nflu
s]Gb|df k7fpg] lg0f{o;d]t eof] . /ft emdSs kbf{;Dd
5nkmnd} Jo:t ePsf ufpFnx] 5nkmn ;lsj/L cfcfgf
3/lt/ nfu] . vfglkg ;lsj/L k|fljlwsnfO ;'Tg] rfFhf]
kfFhf] u/L cf]5o\ fgdf uP/ kN6] . a'9fsf dgdf cg]sf} s'/f
v]nfpFb} lgbfPsf a'9fn] ;kgfdf 3/ glhs}sf] vf]nf lsgf/df
ag]sf] kfj/ xfp;df, 3/3/df af6f]3f6f]df em'l08Psf aNaxn]
;f/f cFw/] L ufpF g} emndNn ePsf] b]vF] .

cfkm\gf] jiff}b{ l] vsf] ;kgf k'/f ePsf]df b x'bF } cfkm\gf


k'?iffy{sf syf ;'gfpFb} lyP, s'v/' L sfF ub}{ efn]n] laxfgLsf]
;+st] u/] . ;Fu} em;Fu eP/ AoFl' emP a'9f afh] laxfg ;a]/} p7Lj/L
lrofkfg;Fu cfkm\gf] ;kgf k|fljlwsnfO{ ;'gfpFb} a'9f . afh]
k|fljlws;Fu} s]Gb|lt/ nfu] alQ afNg] clGtd s;/tsf nflu .
;dfKt . 

Jalashakti

25

hnzlQm

ljrf/d~r

n3' hnljB't !))) lsnf]jf6;Dd hfbf -!_


d]/f] ljrf/df ca lghL If]qn] klg cfcfgf] sfdsf] ljlzi6s/0f ub}{ hfg'k5{ .
n3' hnljB'tnfO{ !)) af6 !))) lsnf]jf6 u/fpFbfsf]
/fd|f] kIf eg]sf] s] xf] eg] cfof]hgf hlt 7"nf] Ifdtfsf]]
agfpb} uof] Tolt g} k|lt lsnf]jf6 nufgL sd x'g] / cfof]hgf
;:tf] x'g] eof] . csf]{ kmfObf s] x'G5 eg] ef]ln xfdLn] n3'
hnljB'tnfO{ /fli6o jf If]lqo u|L8df h8fg ug{ rfXof}F eg]
klg hlt hlt 7"nf] cfof]hgf x'G5 sfd klg ;lhnf] x'G5 .
t];f| ] kmfObf, hlt 7"nf] cfof]hgf eof] Tolt g} To;sf] k|of]udf
lj:tf/ ug{ ;lsG5 h:t} a9L pBf]u wGbfx :yfkgf ug{
;lsG5 . d]/f] ljrf/df o;/L 7"nf] Ifdtfdf hfFbf x'g] a]kmfObf
s'g} 5}g . t/ 7"nf cfof]hgf ;+rfng, dd{t ;+ef/ cflb ubf{
xfnsf] ;+/rgfxnfO{ kl/jt{g ug'{ kg]{ x'G5 .
t/ xfd|f] g]kfnsf] clxn]sf] cj:yfnfO{ x]g{] xf] eg] !))
ls=jf= eGbf a9L Ifdtfsf cfof]hgfxsf] nflu lghL If]q;Fu
Tolt w]/} cg'ej 5}g . To;}u/L oftfoft ;'ljwfnfO{ x]g{] xf]
eg] ;fdfgx af]s/] n}hfg kg]{ ePsf]n] ToxfF 7"nf 7"nf
cfof]hgfx b'ud
{ If]qdf hfg klg c;lhnf] 5 . To;}n]
Ifdtfsf lx;fjn] dfq} 7"nf cfof]hgf agfpFbf xfdLnfO{ ufxf]
t x'G5 t/ klg xfdLn] s] eg]sf 5f}F] eg] xfd|f] Ifdtf j[l4 ub}{
xfdLn] 7" n f cfof] h gfnfO{ k| f yldstf lbg' k 5{ . 7" n f
cfof]hgfnfO{ cufl8 a9fpgsf] nflu k|ljlwdf ljsf; ug{'
kof], 7"nf7"nf 6af{Og, h]g/] 6] /x agfpg' kof] To;sf
nflu xfd|f lghL If]qsf] Ifdtf clej[l4 ug{' kof], d]l;gx
gofF Nofpg' kof] cyjf ljb]zL sDkgLx;Fu ;xsfo{
(Collaboration/Joint Venture) ubf{ lghL If]qn] 7"nf
cfof]hgfsf sfd ug{ ;lhnf] x'G5 . clxn] Pp6} ufpFdf $
j6f cfof]hgf u/fpg] rngnfO{ x6fP/ $ j6f ufpFnfO{ Pp6f
cfof]hgfn] ljB't ;]jf pknJw u/fpg ;lsg] u/L of]hgfxsf]
5gf}6 ug'{ pknAwLk"0f{ x'G5 .
o;/L 7"nf cfof]hgfx aGg] tof/Ldf 5g\ t < eGg]
k|Zgdf pxfF eg'xG' 5, ag]sf 5g\ ev{/} dfq} klg @# j6f
!)) ls=jf= sf cfof]hgfx ;DkGg eO;Sof] . yk !@ j6f
@)) lsnf]jf6sf cfof]hgfx klg cfO/x]sf 5g\ . o;/L
7"nf Ifdtfsf cfof]hgfx lgdf{0f ug{ ;+ej gePsf] xf]Og
t/ s'/f s] 5 eg] hlt 7"nf cfof]hgf x'b} uof] cfof]hgfsf]
l8hfOg ug{ a9L hl6n x'g], yk lj1 k|fljlwsxsf]
cfjZostf kg]{ x'G5 . xfn ul//x]sf] s'/f ug{ hlt ;xh x'G5
cem yk jf egf}+ gofF s'/f ul/xfNg cjZod]j TolQsf] ;xh
x'bF g} . oBlk o;sf] cfjZostf / kmfObfnfO{ x]//] xfdLn]
o;nfO{ lnP/ hfg}k5{ / la:tf/} uO/fv]sf klg 5f} .
clxn] 7"nf] cfof]hgfnfO{ k|fyldstf lbg] eg]/ g} Ps
ufpF Ps n3' hnljB't cjwf/0ffdf cfof]hgf 5gf}6 sfo{ z'?

ug{ nfluPsf] 5 . !)) ls=jf= eGbf dflysf] /fVg] eGg] cfO/fv]sf]


5 . ca gLltut ?kd} klg To:tf lrhx cfpF5g\ xf]n
] f.
j}slnks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n] cfgf gLlt tyf of]hgfdf ;d]t
klg 7"nf cfof]hgfnfO{ k|fyldstf lbg] ul/Psf] 5 . lghL
If]qsf] Ifdtf clej[l4 ug{sf] nflu k|of;x ul/Psf 5g\ .
To;afx]s 7"nf cfof]hgf lgdf{0f, To;sf] Joj:yfkg tyf
;+rfngsf] nflu cfjZos kg]{ lgb]l{ zsf tyf 1fg;Lksf]
nflu ;d]t s]Gb|n] sfo{x cufl8 a9fO/x]sf] 5 .
lghL If]qn] klg cfkm\gf] Ifdtf j[l4 ug{k' 5{, ;w} n3'

e/t kf}8n]
jl/i7 Ol~hgLo/,
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|

hnljB'tdf dfq} a;]/ x'Gg . lsgeg] ef]ln lghLIf]qn] cfkm\gf]


Joj;fonfO{ yk Jofj;flos/0f ub}{ n3'af6 ldgL xFb' } ;fgf
hnljB't ljsf;tkm{ nfUg' kb{5 . Tof] eGbf yk s'/f lghL
If]qn] cfgf] sfo{nfO{ ljlzi6s/0f ug'{ kb{5 . ;a}n] ;a}
sfo{df ;+nUg x'ge
' Gbf sfo{ ljefhg ul/ lglZrt If]qdf
ljz]if1tf xfl;n ug{ ;Sg' kb{5 .
clxn]sf] l:ylt x]bf{ hlt j6f k"j{ of]Uotf lgwf{l/t
(Pre-qualified) sDkgL 5g\ ;a}n] ;a} s'/f agfpF5g\u5{g\ .
t/ d]/f] ljrf/df ca lghL If]qn] klg cfcfgf] sfdsf]
ljlzi6s/0f ub}{ hfg'k5{ . h:tf] ls 7"nf cfof]hgf agfpFbf
;a} yf]s Pp6}n] agfpg] eGg] x'bg} . s]xL pTkfbsx? ldn]/
;+oQ
' m pBd (Joint Venture) agfO{ jf cfcfgf] ljz]if
;Lksf cfwf/df sfd afF8/] Pp6fn] Pp6f efu dfq agfpg]
/ csf]n
{ ] csf]{ efu dfq agfpg' kb{5 . To;/L ljlzi6s/0f
x'b} uPkl5 aNn ahf/ cufl8 a9\5 . clxn] 6af{Og, eNe /
u]6 ;a} Pp6} sDkgLn] agfpg] u/]sf] 5 . ca ahf/ 7"nf] xFb' }
uPkl5 s] x'G5 eg] Pp6fn] 6af{Ogsf] /g/ dfq agfpFnf,
csf{n] To;sf] s]l; dfq unf{, csf{n] kfOk dfq agfpFnf
Tof] lsl;dn] cufl8 a9\5 . lghL If]qsf ;fyLxnfO{ xfdLn]
Tof] lsl;dn] cufl8 a9\g ;'emfj klg lbO{/fv]sf 5f}+ . ;fy}
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] tkm{af6 lghL If]qsf s'/fx
ug{' k5{ Tof] ug{' xfd|f] klg st{Jo xf] / xfdL u5f}{ .

Jalashakti

26

hnzlQm

ljrf/d~r

n3' hnljB't !))) lsnf]jf6;Dd hfbf -@_


n3' hnljB'tnfO{ Joj;flos/0f cyjf d'Vo pmhf{sf] ;|ft
] tkm{
cufl8 a9fpg' kg{] a]nf cfO;s]sf] 5 .
g]kfnsf] kl/k]Ifdf hnljB't cToGt dxTjk"0f{, ;'ne
/ e/kbf]{ pmhf{sf] ;|ft
] xf] eGg]df b'Od
{ t x'g ;Sb}g .
xfd|f] h:tf] sd ljsl;t tyf ljs6 b]zdf n3'
hnljB'tsf] pkof]u u/]/ cfly{s / ;fdflhs ljsf;
ug{ ;lsg] k|z:t ;+efjgf /x]sf] 5 .
hnzlQmnfO{ pmhf{ s f] ?kdf xfd| f k' v f{ x n]
kfgL3sf] dfWodf/f w]/} cufl8b]lv g} pkof]u ub}{
cfO/x]sf]df hnljB'tsf] ?kdf pkof]u ug{ yflnPsf]
Ps bzs eO;s]sf] 5 . n3' hnljB'tsf] ljsf;qmd
!(^) sf] bzsb]lv z'? eP tfklg dWo *) sf] bzsdf
tTsfnLg >L % sf] ;/sf/n] !)) ls=jf=;Dd ljB't
pTkfbg ubf{ nfO;]G; lng' gkg]{ / lgdf{tf cfk}mn] dx;'n
lgwf{/0f ug{ kfpg] clwsf/sf] Joj:yf u/]kl5 s[lif ljsf;
a}+sdfk{mt n3' hnljB't lgdf{0fsf] nflu cg'bfgsf]
Joj:yf u/]kZrft n3' hnljB'tsf] ljsf;df ult cfPsf]
lyof] . ;fy}, tTsfnLg >L % sf] ;/sf/ tyf ;+oQ
' m /fi6
;+3Lo ljsf; sfo{qmdsf] ;xof]udf ;g\ !((^ df u|fdL0f
pmhf{ ljsf; sfo{qmdsf] cfudgkZrft n3' hnljB'tsf]
ljsf;df tLj|tf tyf ;+:yfut?kdf yfngL ePsf]
kfOG5 . ;fy}, j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] :yfkgf
tyf pmhf{ If]q ;xof]u sfo{qmdn] o;sf] ljsf;df yk
of]ubfg k'ofPcg'?k g]kfn blIf0f Pl;ofs} n3'
hnljB'tsf] If]qdf cu|0fL e"ldsf /x]sf] 5 .
xfnsf] cj:yfdf g]kfn ljB't k|flws/0fsf] ;xof]udf
;~rflnt u|fdL0f ljB'tLs/0ff/f u|fdL0f e]udf ljB'lts/0f
;]jf pknAw u/fpg 7f]; of]ubfg k'ofPsf 5g\ eg] csf]t
{ km{
j}slNks pmhf{ k|jw{ g s]Gb|sf] ;xof]udf ;~rflnt n3'
hnljB't tyf ;f}o{ pmhf{af6 u|fdL0f ljB'lts/0f eO/x]sf]
5 . tyflk, b]zsf] s'n hg;+Vofsf] %^ hgtfnfO{ dfq
ljB't ;'ljwfsf] kx'r
F /x]sf] cj:yfdf u|fdL0f e]usf] s'/f
ubf{ em08} @( n] dfq of] ;'ljwf kfPsf 5g\ . b]zsf
clwstd If]qdf ljB'tsf] ;]jf xfn;Dd klg ;j{;n
' e
tl/sfn] k'ofpg afFsL /x]sf] cj:yfdf tyf b]zsf zx/L
If]qsf hgtfx klg pmhf{ ;+s6sf] df/df kl//x]sf]
cj:yfdf b]zdf pknAw ;|ft
] ;
fwg tyf pkfosf] ;d'lrt
pkof]u ug'k{ g]{ cfjZostf /x]sf] 5 h;af6 s]xL xb;Dd
xfnsf] pmhf{ ;+s6nfO{ Go"gLs/0f ug{ ;lsg]5 .
xfn;Dd j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|cGtu{t /x]sf
ljleGg sfo{qmdx dfkm{t k|j4{g eO/x]sf n3' hnljB't
kl/of]hgfx !)) lsnf]jf6;Ddsf] dfq 5, oBlk cg'bfg

gLltn] %)) lsnf]jf6;DdnfO{ cg'bfgsf] Joj:yf ul/Psf]


;fy} u|fdL0f pmhf{ gLltcg';f/ !))) lsnf]jf6;DdnfO{
n3' hnljB't egL pNn]v ul/Psf] 5 .
clxn];Dd n3' hnljB'tsf] ljsf; u|fdL0f e]udf
/fli6 o k| ; f/0fsf] nfOg gk' u ] ; Dd pmhf{ s f] Go" g
cfjZostf k"/f ug]{ cj;/ ?kdf dfq lnOPsf] 5 . t/

e'kG] b| zfSo
gjLs/0fLo pmhf{ lj1
u|fdL0f hLljsf]kfh{gsf nflu
gjLs/0fLo pmhf{

;dofGt/sf] qmddf of] If]qdf ePsf] ljsf;, g]kfn ;/sf/


tyf bft[ lgsfosf] k|fyldstf, hgtfsf] rfxgf tyf
cfjZostfnfO{ x] g ] { xf] eg] n3' hnljB' t nfO{
Joj;flos/0f cyjf d'Vo pmhf{sf] ;|f]ttkm{ cufl8
a9fpg' k g{ ] a] n f cfO;s] s f] 5 . w] / } b] z xdf
:yfgLo:t/df pknAw gljs/0fLo pmhf{sf] ;|ft
] nfO{ k|of]u
u/]/ pmhf{sf] cfk"lt{sf ;fy} ;fdlhs tyf cfly{s
pGgltdf klg 6]jf k'ofpFb} cfPsf] kfOPsf] 5 .
b]zdf n3' hnljB'tsf] a9\bf] dfunfO{ Wofgdf /fv]/
:yfgLo:t/df pknAw gjLs/0fLo pmhf{sf] ;|ft
] ljz]if
u/]/ n3' hnljB'tnfO{ d'Vo lbuf] pmhf{sf] ?kdf pkof]u
ug{ n3' hnljB'tsf] bfo/f !)) lsnf]jf6af6 ca !)))
lsnf]jf6;Dd a9fpgsf] nflu g]kfn ;/sf/, /fli6o
of]hgf cfof]usf] ;xof]udf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|f/f
cg'df]lbt u|fdL0f pmhf{ gLltdf ljz]if kxn ul/Psf] 5 .
n3' hnljB'tsf] bfo/f !)) lsnf]jf6af6 !)))
lsnf]jf6df n}hfFbf o;sf ljleGg kmfObfx Kffpg
;lsG5 . h:t} M
!= u|fdL0f e]udf :yfgLo:t/sf] ;|ft
] sf] pkof]u
u/L e/kbf]{ / lbuf] pmhf{sf] cfk"lt{ ug{ ;lsg]
@= :yfgLo:t/df lah'nLjf6 ;~rfng x'g] ljleGg
kl/k|of]u -pBf]uwGbf_ ;~rfng u/L u|fdL0f hgtfsf]
;fdflhs, cfly{s tyf jftfj/0fLo l:ylt ;'wf/df
;xof]u k'ofpg]

Jalashakti

27

hnzlQm

ljrf/d~r
#= a9L ePsf] pmhf{nfO{ /fli6o k|;f/0f nfOgdf
hf]8g
\ ;lhnf] x'g] h;af6 kl/of]hgfsf] Plant factor
tyf cfo;|f]t a9\g] . pQm cfo;|f]t u|fdL0f cfly{s
ljsf;sf] e/kbf]{ cfwf/ x'g;Sg]
$= xfnsf] pmhf{ ;+s6nfO{ s]xL xb;Dd Go"gLs/0f
ug{ d2t k'ofpg]
%= pTkflbt lah'nLsf] pTkfbg nfut sd kg]{
^= n3' hnljB'tsf] sfo{If]q a9\g] h;af6 of] If]qsf]
pkof]lutf tyf of] If]q;Fu ;DalGwt ;Dk"0f{ ;/f]sf/jfnf
(Stakeholder) sf] Ifdtf clej[l4 x'g] tyf /f]huf/Lsf]
cj;/ a9\g] .
!))) ls=jf=;Dd hfFbfsf ljleGg kmfObfx 5g\
eg] TolQs} r'gf}tLx Kflg /x]sf 5g\ . h;dWo]
!= gLltut c:ki6tf M !))) ls=jf=;Ddsf] pTkfbg
Ifdtf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] sfo{If]qleq kg]{
s'/f pNn]v eP tfklg ljB't gLlt (Electricity Act)
cg';f/ ljB't ljsf; ljefuaf6 nfO;]G; lnP/ klg
kl/of]hgf agfpg ;lsg] k|fjwfg ePsf]n] ;fy} b'Oj{ 6f
;/sf/L lgsfoaLr ;dGjo x'g g;s]sf] cj:yfdf
kl/of]hgfxsf] lgdf{0fdf c:ki6tf tyf bf]x/f] sfd
x'g] nufotsf] ;Df:ofx b]lvPsf 5g\ .
@= ;/f]sf/jfnfxsf] Ifdtfdf clej[l4 M clxn];Dd
lgdf{0f ePsf n3' hnljB't / To;nfO{ cfjZos kg]{
pks/0fx lgdf{0f ug]{ lgdf{tfxsf] cg'ejsf] cfwf/df
!))) ls=jf=;Dd hfFbf Ifdtf clej[l4 ug'k{ g]{ ljleGg
cWoogaf6 b]lvPsf] 5 . ;fy}, u|fdL0f pmhf{ ljsf;
sfo{qmdf/f sfof{lGjt lvDtL l5d]s ljsf; kl/of]hgf
cGtu{t lgdf{0f eO/x]sf] $)) ls=jf= Ifdtfsf] xn'jf
vf]nfsf] lgdf{0f qmddf ljB'tLo pks/0fx (Electromechanical Components) x ljb]zaf6 cfoft ug'{
k/]sf] lyof] eg] !)) ls=jf= eGbf dflysf] kl/of]hgfx
lgdf{0f ubf{ cgk]lIft ;d:ofx cfpg'sf ;fy} vl/b
k|lqmof hl6n tyf nfdf] ;do nfu]sf] kfOPsf] 5 .
#= cfjZos ;|ft
] sf] sdL M ljz]if u/]/ clxn];Dd
n3' hnljB'tsf] ljsf; ljleGg sfo{qmddfkm{t bft[
;+:yfxsf] ;xof]udf ;~rflnt 5 . ;xof]usf] /fzL
lglZrt ePsf] sf/0fn] w]/} 7"nf kl/of]hgfx agfpg
cfjZos ;|ft
] sf] ;d:of /x]sf] klg Pp6f csf]{ r'gf}tLsf]
?kdf lng ;lsG5 .
$= g]kfn ljB't k|flws/0f;Fu ljB't vl/blaqmL
;Demf}tf M !))) ls=jf=;Dd Ifdtf a9fpg] xf] eg] pTkflbt
;Dk"0f{ ljB't zlQm :yfgLo:t/df vkt gx'g ;S5 . To;}n]
pQm kl/of]hgf lu|8df hf]8/] Joj;flos ?kdf ;~rfng
ug{ cfjZos x'G5 . To;sf] nflu g]kfn ljB't k|flws/0f;Fu
ljB't vl/blaqmLsf] ;Demf}tf ug'{ h?/L x'G5 . h'g xfnsf]
kl/j]zdf ;lhnf];u
F ePsf] kfOPsf] 5}g .
dfly pNn]lvt r'gf}tLsf] afjh'b ;dfwfgsf] nflu

eljiodf rfNg'kg]{ rfNg'kg]{ kfOnfx lgDgcg';f/ 5g\ M


!= gLltut :ki6tf M u|fdL0f e]udf ljB't k'ofpg'
kSs} klg dx+uf] / r'gf}tLk"0f{ s'/f xf] . Psflt/ ;|ft
] sf]
cefjn] ljB'lts/0f x'g ufx|f] eO/x]sf] 5 eGg] csf]l{ t/
u|fdL0f ljB'lts/0f / gljs/0fLo pmhf{sf] k|of]usf] ;dGjo
geP/ ;|ft
] sf] ;xL pkof]u x'g kfPsf] 5}g . To;}n]
u|fdL0f ljB'lts/0fsf] xsdf PsLs[t pmhf{ of]hgf
cjwf/0ff (Integrated Energy Planning Approach)
Nofpg' cfjZos 5 . h;cg';f/ /fli6o k|;f/0f jf
j}slNksgjLs/0fLo pmhf{sf] dfWodn] ljB'tLs/0f ug]{
eg] of]hgf th'd
{ fs} a]nf ug{ ;lsof] eg] ;|ft
] sf ;d'lrt
pkof]uaf6 u|fdL0f ljB'tLs/0fn] cem tLj|tf kfpg]5 .
;fy}, lhNnf ljsf; ;ldltcGtu{t /x]sf] lhNnf pmhf{
tyf jftfj/0f zfvf jf PsfO{n] lhNnfsf] PsLs[t pmhf{
of]hgfdf dxTjk"0f{ e"ldsf v]Ng ;S5g\ .
g]kfn ;/sf/cGtu{t /x]sf] pmhf{ dGqfno / lj1fg
dGqfnoaLrsf] ;dGjo / ;xsfo{df j}slNks pmhf{
k|j4{g s]Gb| / ljB't ljefusf] sfo{ If]qsf] :ki6tf x'g'
h?/L 5, b'j} ;+:yfsf] ;dGjosf] klg Tolts} vfFrf] 5 .
!)) ls=jf=;Dd n3' hnljB'tsf] pTkfbgsf] ;Dk"0f{
k|lqmof j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|dfk{mt x'g] Joj:yf
ePdf o; If]qsf] ljsf;df cem ult kfpg] cfzf ug{
;lsG5 . ;fy}, u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmd u|fdL0f
pmhf{ gLlt agfpg dxTjk"0f{ e"ldsf v]ns
] f] / o:tf]
k|sf/sf] kxn (Advocacy) ug{df klg d2t ul//xg]5 .
@= ;/f]sf/jfnfx (Stakeholder) sf] Ifdtf
clej[l4 M lgdf{tf, h8fgstf{xsf] Ifdtf clej[l4
ljleGg sfo{qmdx Dffkm{t u/fpg' h?/L 5 . o;nfO{
cfjZos kg]{ k|fljlws Standard/Guideline sf] lgdf{0f
x'g] qmddf /x]sf] cj:yfdf ;f]xL cg';f/ sfo{ ug{ ;Sg]
lgdf{tf, h8fgstf{x tof/ ug{ Ifdtf clej[l4 h?/L
5 . To;sf] nflu u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmd
;sf/fTds 5 / of] If]qdf sfo{ ug]{ of]hgf /x]sf] 5 .
#= g]kfn ljB't k|flws/0f;Fu ;dGjotf M u|fdL0f
pmhf{ ljsf; sfo{qmdn] ljleGg cWoogdfkm{t n3'
hnljB'tnfO lu|8df hf]8g\ ;lsG5 / of] cfly{s k|fljlws
lx;fan] ;Dej / kmfObfhgs 5 eGg] s'/f b]vfO;s]sf]
5 . xfn u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmdcGtu{t afUn'
lhNnfdf lgdf{0ffwLg ldlg lu|8 kl/of]hgfnfO{ /fli6o k|;f/0f
nfOgdf hf]8g\ ] nIo /x]sf] 5 . h;sf nflu j}slNks
pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] ljz]if kxndf sfo{ 6f]nL u7g eO{
o;sf] nflu cfjZos kxn ug]{ k|of; eO/x]sf] 5 . g]kfn
ljB't k|flws/0f;Fu ljB't vl/blaqmL (Power Exchange
Agreement (PEA) x'g ;s]df dfq !))) ls=jf=
pTkfbgsf] Jofj;flos ?kdf ;+efjgf /xG5 . o;sf] nflu
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb| / g]kfn ljB't k|flws/0faLr
;dGjo / ;xdlt x'g' lgs} cfjZos b]lvG5 .

Jalashakti

28

hnzlQm

ljrf/d~r

n3' hnljB't !))) lsnf]jf6;Dd hfbf -#_


;
' Ifd sDkgLsf ?kdf ;fgf sDkgLx ljsl;t x'g] cj;/ klg ldn]sf] 5
d'Vot M n3' hnljB't cfof]hgf eg]s} !))) ls=jf
eGbf ;fgf cfof]hgfx x'g\ . clxn]sf] ;+be{df j}slNks
pmhf{ k|j4{g s]Gb| cGt{ut ca cg'bfgnfO{ !)) ls=jf
af6 a9fP/ !))) lsnf]jf6;Dd k'ofpg] xf] ls eGg]
a'lemG5 .
o;df s] 5 eg], d}n] a'em];Dd j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb| cGtu{t n3' hnljB't cfof]hgfsf] xbdf %))
lsnf]jf6;DdnfO{ cg'bfg lbg] k|fjwfg 5 . %)) lsnf]jf6
Ifdtf eg]s} !))) lsnf]jf6sf] k|ltlglwTj x'g' xf]
k|fljlws lx;fan], pks/0fsf, l8hfOgsf lx;fan] klg .
cg'bfgsf lx;fan] %)) lsnf]jf6 dfq Joj:yf ePtf
klg cGo lqmofsnfksf lx;fan] j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gbn] n3' hnljB't cfof]hgfnfO{ !)) lsnf]jf6af6
!))) lsnf]jf6;Dd k'ofPs} b]lvG5 . h:tf] ls

lx;fan] 7"nf / ;fgf b'j} cfof]hgf aGg ;Sg] vfnsf


:yfgxdf g 7"nf g ;fgf cfof]hgf aGg ;Sg] cj:yf
klg l;h{gf ePsf] b]lvG5 . o; lsl;dsf :yfgxsf]
nflu j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|sf] ljBdfg ;fd'bflos
kl/rfng sfo{ljlwdf kl/jt{g jf yk ldxg]tsf] vfFrf]
b]lvG5 .
;fd'bflos s'/f dfq xf]Og ;fwf/0ftof !))
lsnf]jf6 Ifdtf;Ddsf dfq cfof]hgfsf] pks/0f d'VotM
6af{Og pTkfbg ul//x]sf] 6af{Og Dofg'ofSr/L sDkgLn]
dfq geP/ j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|af6 dfGotf k|fKt
u/]sf sG;N6]G;L kmd{x tyf pks/0f ;KnfO, h8fg

Guidelines for Detailed Feasibility Study for projects


form 100 kw to 1000 kw tof/ eO;s]sf 5g\ .

/fd|f] / g/fd|f] sf] b[li6sf]0fn] x]g{] xf] eg] b'at


} km{
ts{x /fVg ;lsG5g\ . ;fwf/0ftofM !)) lsnf]jf6
eGbf a9L Ifdtfsf cfof]hgf aGg ;Sg] t/ cg'bfg
gkfOg] eP/ /x]sf !)! b]lv !))) lsnf]jf6 Ifdtfsf
cfof]hgf :ynsf ;d'bfoxnfO{ o; lg0f{on] kmfObf
k'ofPsf] 5 . !)) lsnf]jf6 eGbf 7"nf7"nf cfof]hgf
pkef]Qmf ;ldltdfkm{t g} lgdf{0f ug]{ eGg] s'/f rfgr'g]
s'/f 5}g Tof] klg 5l/P/ /x]sf kxf8L a:tLxdf hxfF
9'jfgLsf] ljs6tfsf cnfjf cGo ;fdflhs ;d:ofx
t 5b}5g\ . o;n] ubf{ ;fgf ;fgf 6'qm] cfof]hgfsf] ;fdf
lbuf] / 7"nf] cfof]hgf lgdf{0f ug]{ cj;/ ldn]sf] 5 .
lgdf{0f sfo{ h;kZrft\ pQm ;d"x cGo ;8s
vfg]kfgL jf cGo To:t} sfo{xnfO{ ;Ifd aGg]5g\ .
pkef]Qmf ;d"xdfq xf]Og xfdL lghL If]qaf6 e"ldsf
v]ln/x]sf] JolQm;+:yfxnfO{ klg Psd'i6 ?kdf Pp6}
sfo{:yndf Wofg s]lGb|t u/]/ t'ngfTds ?kdf a9L
nufgL ePsf cfof]hgf ;]jf k|bfg ug]{ df}sf ldNb}5 .
o;n] ubf{ u'0f:t/df ;'wf/ cfpF5 / s]xL xbdf 7"nf
cfof]hgf lgdf{0f ug]{ bIftf klg clej[l4 xFb' } kl5 kl5
7"nf7"nf xfO8f] kfj/ cfof]hgf lgdf{0f ug{ ;Ifd
sDkgLsf ?kdf oLg} ;fgf sDkgLx ljsl;t x'g] cj;/
klg ldn]sf] 5 .
;d:ofx klg Tolts} 5g\ . 7"nf7"nf cfof]hgfsf]
lg0f{o ug]{ Ifdtf xfd|f ;fgf ;fgf cfof]hgf ;+rfng
ug{ dfq Ifdtf /fVg] ;d'bfon] /fVb}gg\ . ef}uf]lns
Jalashakti

hgs sf]O/fnf
k"j{ lgb]z
{ s,
PhL kfj/ sDkgL k|f= ln=

ug]{ h8fgstf{ -OG:6n/_ sDkgLn] klg cfgf] Ifdtf


j[l4 ug]{ cfkm\gf k|fljlwsxnfO{ klg kl/jt{g ub}{ cl3
a9\g' kb{5 . o;sf cnfjf xfn k|of]u eO/x]sf] k]N6g
tyf qm;nf] 6af{Ogsf] ljsNksf] klxrfg ug{ h?/L x'g
cfPsf] 5 .
oL ljleGg tYoxn] ubf{ xfn;Dd j:t'ut ?kdf
!)) lsnf]jf6 eGbf 7"nf cfof]hgf j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb|cGtu{t !)) lsnf]jf6 eGbf dflysf cfof]hgfnfO{
n3' hnljB'tleq ;d]6\g] ;sf/fTds cj:yfxsf]
dx;'; ug{ ;ls/x]sf 5f}+ .
o;nfO{ cufl8 a9fpg s] ug'k{ 5{ < eGg] k|Zg 5,
o;df of] sfo{ ;/sf/L gLltdf dfq cfP/ xFb' g
} , of]
Jojxf/d'vL x'gk' b{5 . h:t} %)) lsnf]jf6sf] cfof]hgfn]
;fwf/0f cj:yfdf k'/f cg'bfg kfpg sl/a $@)) 3/w'/L
;d]6g
\ k' 5{ eg] clxn]sf] cg'bfg gLltdf s] of] ;+ej
xf]nf t < o:tf slt cfof]hgf aGnfg\ < To:t} u/]/
;d'bfosf] cfof]hgf lgdf{0f ;+rfng Ifdtf j[l4 x'gk' of]
ufpFufpFdf ljsf;sf] nflu /fhgLlts ;xdlt x'gk' of] .
To:t} sDkgLxn] klg gofF gofF k|ljlwnfO{ leq\ofP/
;/sf/L nIonfO{ k"/f ug]{ Ifdtf /fVg' kb{5 .
hnzlQm

29

ljrf/d~r

n3' hnljB't !))) lsnf]jf6;Dd hfbf -$_


cfof]hgfx sDtLdf klg !) b]lv !% jif{;Dd lgjf{w ?kdf rNg ;Sg] x'gk' 5{
n3' hnljB't cfof]hgfx !)) lsjfaf6 !)))
lsnf]jf6;Ddsf] 3]/fleq kfl/g' lgZlrt ?kn] n3' hnljB't
cfof]hgfxsf nflu oGq tyf pks/0f lgdf{0f ub}{ cfPsf
g]kfnsf lghL If]qsf] nflu cj;/ / uf}/jsf] ljifo xf] . of]
cj;/nfO{ ;a}n] pkof]u ug{ kfpg' k5{ eg] ;+j4 ;a} kIfaf6
k|ljlw / pTkfbgdf u'0f:t/ sfod /fVg lgs} kl/>d ug'k{ g]{
5 g} .
n3' hnljB't cfof]hgfx :yfkgf ug'{ dfq}nfO{
pklnJwsf ?kdf lnFbf uNtL x'g5
] . tL cfof]hgfx sDtLdf
klg !) b]lv !% jif{;Dd lgjf{w ?kdf rNg ;Sg] x'g' k5{ .
o;sf nflu tL cfof]hgfxsf] cj:yfsf ;+jGwdf hfgsf/L
lnO{/xg' kg]5
{ tfls ;/f]sf/jfnfx ;a}n] cfgf] ;do, >d
/ ;|ft] sf] k'/fk'/ k|ltkmn kfpg]5g\ . n3' hnljB't cfof]hgfx
gofF jf k'/fgf ;a}sf] hfgsf/L lnO{ ltgLx ;'rf? ?kdf
;~rfng u/fO{ /fVg cWoog ul/g' k5{ / cfjZos k|fljlws
tyf cGo ;xof]u pknJw u/fO{ /fd|f] cj:yfdf /fVGg'kg]{
b] l vG5 . o;cl3 !)) lsnf] j f6;Ddsf] hnljB' t
cfof]hgfxnfO{ dfq n3' hnljB't cfof]hgfx elgGYof] .
ca cfP/ !))) lsnf]jf6;DdnfO{ klg n3' hnljB't
cfof]hgfdf ulgg] ePsf] 5 eg] !)) lsnf]jf6;Ddsf nflu
oGq tyf pks/0fx h]g/] 6] / / u]6 efNe afx]s b]zleq}
pTkfbg ub}{ cfPsf] xf] . t/ ca eg] !))) lsnf]jf6;Ddsf
nflu klg cfof]hgfsf] ;DefJotf cWoog, oGq tyf
pks/0fx lgdf{0f, h8fg ;a} sfd klg :jb]zL pBdL,
k|fljlwsxaf6 g} ;Dk x'g] jftfj/0f tof/ ug'k{ g]{ ePsf]

5 . xfdL 3 lgdf{0f, k]lN6s ;]6, qm;nf] 6af{Og, !))


lsnf]jf6;Ddsf s]lx k]N6g 6af{Og pTkfbgdf l;kfn' e};s]sf]
ePklg k]N6g /g/ eg] aflx/af6 g} Nofpg] u/]sf 5f}+ . tL
klg ca :jb]zdf g} pTkfbg ul/g'k5{ .
xfdL n3' hnljB't cfof]hgfsf nflu cfjZos k|ljlw,
oGq tyf pks/0f lgdf{0f, h8fg cfbL sfdsf nflu sxlnPsf
eP klg o; If]qdf ck]lIft ?kn] cl3 a9g l9nf] ePsf]5 /
o; ;DalGw cWoog cg';Gwfgsf nflu klg kxn ug{ ;s]df

s[i0f gsdL{
Ol~hgLo/, 6jf{Og l8hfOg/
of] If]qdf kl5 cfP/ klg cl3 nfu]sf] O08f]gl] ;of h:t} xfdL
cl3 kg{ ;Sg]G5f}+ . n3' hnljB't cfof]hgfxnfO{ d]ufjf6;Dd
nlIot ul/Fbf d]6l] /Pn k|ljlw / xfO8fl] ns k|ljlwnfO{ ljz]if
?kn] dxTj lbg' cfjZos x'G5 . o;}u/L oGq tyf pks/0f
pTkfbsxnfO{ gofF k|ljlwsf] ;Lk pknAw klg u/fpg' kg]{
x'G5 . o;sf nflu ljb]zdf klg cWoog, k|lzIf0fsf] cj;/
lbg' kg]5
{ . 

Alliance Consults Pvt.Ltd.


Managed by Engineers and Architects
Remember us for:

 Design of Residential and Commercial buildings


 Feasibility Study of Small & Micro Hydropower Projects
 Topographic Survey and Mapping
Contact Address: Shantinagar, Kathmandu, Nepal Ph. 01-6916772, P.O.B 10728
email: info@allianceconsults.comwww.allianceconsults.com

Jalashakti

30

hnzlQm

;dfrf/ ljljw

pmhf{sf nflu blIf0f Pl;ofnL If]qLo cu|;/tfdf

gd"gf n3' hnljB't ufp :yfkgf sfo{qmd


xfd|f] b]zsf kxf8L e]udf :yfkgf ePsf / x'g] ;+efjgf
ePsf ufpF 7fpF s f :yfgLoxaf6 g} n3' hnljB' t
cfof]hgfx ;~rfng u/fpg :yfgLoxnfO{ k|lzIf0f lbO{
hgzlQm tof/ kfg{ n3' hnljB't Gfd"gf ufpF cjwf/0ffsf]
;"qkft ul/Psf] xf] . o;/L n3' hnljB't gd"gf ufpF :yfkgf
sfo{qmd g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yf / pmhf{sf] nflu
blIf0f Pl;ofnL If]lqo cu|;/tf;+oQ
' m /fHo cd]l/sL ;xof]u
lgof]u (SARI/Energy, USAID) cGtu{tsf] ;+oQ' m sfo{qmdsf]
?kdf cl3 a9]sf] xf] .
o; sfo{qmd cGtu{t b]zsf kfFr} ljsf; If]qaf6 b'O{
b'O{ j6f n3' hnljB't cfof]hgfnfO{ 5flgPsf]df k"jf{~rnaf6
Onfdsf] kmfskmf] s vf] n f / kfF r y/sf] lga' vf] n f,
dWodf~rnaf6 wflbsf] dn]v' vf]nf / wflbsf] dfkf
vf]nf, klZrdf~rnaf6 DofUbLsf] ?d vf]nf / afUn'sf]
;xL vf]nf, dWoklZrdf~rnaf6 ;'vt{] sf] aflaofrf}/ /
;'vt{] s} lrf9, ;'b/" klZrdf~rnaf6 a}t8Lsf] r'jfuf9
/ Af}t8Ls} O/fgfuf9 5flgPsf x'g\ . tL n3' hnljB't
cfof]hgfxsf] ;xh ;~rfngsf nflu @) hgfnfO{
ck/]6/ tflnd, !% hgfnfO{ Dofg]h/ tflnd / !%
hgfnfO{ kl/k|of]u tflnd lbOPsf] 5 .
5flgPsf n3' hnljB't cfof]hgfnfO{ gd"gf
cfof]hgf agfpg] eGg] sfo{qmdsf] p2]Zocg';f/ tL
cfof]hgfxnfO{ g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfn]
ck/]6/ tflnd lbP/ ltgLxnfO{ s'zn ck/]6/sf] ?kdf
:yflkt ul/Psf 5g\ . To;}u/L Dofg]h/nfO{ tflnd lbP/
ljB't dxz'nnfO{ s;/L Joj:yfkg ug]{ / kl/k|of]u
;DalGw tflnd lbP/ pgLxnfO{ n3' hnljB'tsf]
k|of]uaf6 s;/L cfly{s nfe lng] h;n] ubf{ Joj;foL / n3'
hnljB't cfof]hgfnfO{ cfly{s kmfObf x'G5 . n3' hnljB'tdf
kl/k|of]u lagf ;DalGwt cfof]hgf cfly{s ?kdf ;Ifd x'g
;Sb}g / ToxfF ljleGg lsl;dsf ;d:ofx pTk x'g ;S5 .
hxfF kl/k|of]usf] clwstd ?kdf k|of]u x'G5, ToxfF dlxnfxsf]
sfo{ef/ 36]sf] x'G5, / pgLxsf] ;fdflhs ;+nUgtf a9\5 .
/f]huf/Ldf j[l4 klg x'G5 . To;}u/L ljBfyL{xnfO{ k7gkf7gdf
;'ljwf k'Ug'sf ;fy} cGo kmfObfx klg x'G5 .
To;}u/L @% hgf dlxnfx ;xefuL ePsf] n3' hnljB't
;DalGw dlxnfxsf] nflu kl/k|of]u tyf r]tgfd"ns tflnd
/ kfj/xfp;sf sd{rf/LxnfO{ Joj:yfkg tflnd klg lbOPsf]
5 . dlxnf lzlIft x'g' eg]sf] kl/jf/ lzlIft x'g' xf] e]
plQmnfO{ ;fydf lnO{ o; sfo{qmddf dlxnfx?nfO{ ljz]if
:yfg lbPsf] 5 .
o; :f+:yfsf OlGhlgo/ / k|fljlwsx 5gf]6 ul/Psf %

j6f n3' hnljB't dWo] ?d vf]nf DofUbL, r'jfuf8 a}t8L,


/ aflaofrf}/ ;'vt{] df uP/ ljB't dlxnfxsf] nflu kl/k|of]u
tyf r]tgfd"ns tflnd / kfj/xfp;sf sd{rf/LxnfO{
Joj:yfkg tflnd ;DkGg ul/Psf] 5 . ljB't ;DaGwL
dlxnfxsf nflu kl/k|of]u tyf r]tgfd'ns tflnd lbP/
dlxnfxnfO{ s;/L kl/k|of]u ug],{ kl/k|of]uaf6 s;/L cfly{s
nfe lng] / s/]G6af6 s;/L aRg ;lsG5 eGg]] cflb s'/fxsf]
1fg x'G5 . To;}ul/ kfj/xfp;sf sd{rf/LxnfO{ Joj:yfkg
s;/L ug]{ eGg] s'/fsf] tflnd lbOG5 .
t;y{ g]=n=h=lj= ;+:yfn] dfly pNn]v ul/Psf ;a}
tflnd ;DkGg e};s]k] l5 tL] cfof]hgfnfO{ gd"gf n3' hnljB't
cfof]hgfsf] ?kdf :yfkgf x'g] ljZjf; ul/Psf] 5 .
gd"gf n3' hnljB't ufpF :yfkgf sfo{qmd cGtu{t

dn]v' vf]nf n3' hnljB't cfof]hgf wflbdf tflndsf] ;dfkg


sfo{qmddf o; ;+:yfsf cWoIf >L ;'/G] b| eQm dfy]df, ;b:o
;lrj >L s[i0f k|;fb b]jsf]6f, sf]iffWoIf, >L hgsbf; sf]O/fnf
;d]tsf] pkl:ylt lyof] . To; sfo{qmddf dn]v' vf]nf hnljB't
cfof]hgfsf sfo{ ;ldltsf cWoIf tyf ;b:ox, Tflnd
k|fKt k|lzIf.yL{x / cGo ;xefluxsf] ;d]t pkl:yltn]
sfo{qmdnfO{ ;kmntfk"js
{ ;DkGg ul/of] .
;Dk"0f{ sfo{qmdx ;dfkg kl5 SARI/Energy sf
k|ltlglw :j?k ldqf / USAID sf k|ltlglw z+v/ s[i0f vfuLn]
df]8n
] dfOqmf] xfO8fc
] Gtu{t ag]sf % j6f ljsf; If]qsf !)
j6f cfof]hgfdWo] Pp6f lgl/If0f ug]{ qmddf dn]v' vf]nf
hnljB't cfof]hgf lg/LIf0f ul/of] . To; sfo{qmddf
sfo{;ldltsf ;b:ox, ufpFsf k|ltlglwx, tflnddf
;xeflutf k|lzIffyL{x / cGo JolQmxsf] ;xefuL lyof] .

Jalashakti

31


hnzlQm

n]v

n3 hnljBt

kl5Nnf] sfnv08 / kl/b[Zo


;g\ @))! b]lvsf] Ps bzsn] n3' hnljB'tsf
;+jGwdf y'k}| ptf/ r9fj ef]us
] f] dfGg'k5{ . n3' hnljBt' n]
of] cjlwdf pknlJw xfl;n u/]sf] 5 eGg vf]Hbf afwf
" tM
c8rgx? klg k|z:t} ef]us
] f] 5 gegL /xg ;lsFGb}g . dn
o;sf] lqmofzLntf Gsf] cj:yfn] ubf{ klg kl5 kg{ uPsf]
xf] . ;fwg, ;|f]t / ;dosf] ;b'kof]k x'g kfPsf] eP
============================= .
;fFr} eGg] xf] eg] Tof] ;do n3' hnljBt' sf] ;+be{df
pj{/ xg' ;SYof], / klg o; If]qdf nfu]sf k|fljlws, pBdL,
pks/0f lgdf{tf, gLltlgdf{tf, k|zf;sx?sf] cys k|of;
hf/L g} /xof] eg] bft[ ;db' fon] klg ;xof]u hf/L g} /fv],
;/sf/L lgsfo / sfo{qmdx? Rffn' g} /x] . tL ;a} ;Tk|of;sf]
k|ltkmn kl5 :ki6 xbF' } cfpg yfn]sf 5g\ .
j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|, pmhf{ If]q ;xof]u
sfo{qmd, u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmdaf6 o; If]qdf
nfu]sfx?nfO{ lg/Gt/ kl/rfngsf nflu w]/} yf]s
ug{ EofPs} lyof] . n3' hnljBt' ljsf;sf nflu
cfjZos pks/0f lgdf{tf, k|fljlws sDkgL, h8fgstf{
;a}sf] ;femf ;+:yf g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yf
klg cfgf] ultzLntf sfod /fVb} cfPs} xf] .
;/sf/af6 klg ah]6dfkm{t n3' hnljB'tnfO{ 7fpF
lbFb} cfPsf] 5 . o;sf] ljsf;sf nflu cg'bfgsf]
Joj:yf ub}{ cfPsf] 5 . t/ o; If]qdf ;/sf/n]
3f]if0ff u/]sf] Zero VAT -;"Go d"No clea[l4 s/_
;DaGwL Issue eg] 5nkmns} qmddf cl3 al9/x]sf]
5.
n3' hnljBt' d"ntM u|fdL0f If]qsf hgtfn] plrt
cj;/ kfpg' kg]{ cjwf/0ff;Fu k|ToIf ;fOgf] /fVg] ljifo
j:t' xf] g} . o;n] lhjg:t/ psf:g Psflt/ of]ubfg ub{5
eg] csf]t{ km{ kof{j/0f hf]ufpg klg pS;fO/fVg] ub{5 . o;af6
dlxnfx?n] klg jrt ;dosf] pkof]u ub{5g\ . To;}u/L
] f] kfpFb5
\ g.
afnaflnsfx? klg k7gkf7gdf ;l' jwf ku' s
/]l8of] 6]lnlehgaf6 b]z ljb]zsf ;dfrf/sf ;fy} ljlw
k|ljlwsf] hfgsf/L klg kfOG5 . n3' hnljBt' sf] kl/k|of]u
k"/} xg' ;s] ;d'bfon] cem} a9L kmfObf kfpg] lyof] .

b]zsf ljleGg ufpF 7fpFdf @@)) j6f n3' hnljBt'


pTkfbg cfof]hgf :yfkgf eO;s]sf] 5 eg] !*))) lsnf]jf6
lahn
' L pTkfbg eO{ em08} @ nfv 3/w/' Ln] lahn' L ;l' jwf
kfPsf] xfn;Dd pknlAw xf] . o; pknlAwsf x:tLdWo]sf]
Ps u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmd hg' ;g\ !((^ b]lv @)!!
;Dd $) lhNnfdf pmhf{ ljsf;sf nflu pNn]vgLo of]ubfg
u/L sfo{qmd lj;h{g u/L ;s]sf] 5 . p:t} k|sf/sf p2]Zo
sfo{ Ifdtf;lxt u|fdL0f lhjLsf]kfh{gsf nflu gjLs/0fLo
phf{ (RERL) gfdsf] sfo{qmdn] cfgf] pkl:ylt hgfO{
;s]sf] 5 .
blIf0f Pl;ofnL If]qLo ;+u7g -;fs{_ nfO{ n3'
hnljB'tsf] dfWodaf6 o;sf] pkfb]otf yk hu]gf{ ug{ ;+oQ
' m

/fHo cd]l/sL ;xof]u lgof]usf] ;xof]udf pmhf{sf nflu


blIf0f Pl;ofnL If]lqo cu|;/tf (SARI/Energy/USAID) klg
cufl8 b]lvPsf] 5 . o; sfo{qmdaf6 Pp6f ;fs{ If]qsf
k|fljlwsx?sf nflu k|lzIf0f sfo{qmd / g]kfnsf kfFr ljsf;
If]qsf 5flgPsf n3' hnljB't cfof]hgfx?sf k|fljlwsx? /
Joj:yfksx?nfO{ cltl/Qm k|lzIf0f lbO{ yk Ifdtf lbnfPsf]
5 eg] n3' hnljB'tdf dlxnf ;+nUgtfnfO{ klg plrt :yfg
lbnfpg ;zlQms/0fnfO{ d2t k'ofpg p2]Zo klg hf]8s
] f]
5.
bft[ lgsfox? g]kfndf n3' hnljB't If]qdf ;xof]u

Jalashakti

32

hnzlQm

n]v

hf/L /fVb}cfPsf 5g\ . ljZj a}s


+ , ;+oQ
' m /fi6 ;+3Lo ljsf;
sfo{qmd, 8]gdfs{ ;/sf/, gj]{ ;/sf/ pT;fxk"js
{ ;xof]u
ub}{ ug]{ l:yltdf /x]sf] kfOG5 . To;}u/L Unf]an OGefO/f]Gd]06
km08 (GEF) klg ;xof]usf] nflu cufl8 cfPsf] b]lvG5 .
;L8LPdcGtu{t n3' hnljB'taf6 sfa{g pT;{hgdf
k'ofPsf] of]ubfgsf] nflu g]kfnn] wg /flz;d]t cfdbfgL ug{
yfNg' klg sf]z] 9'f g} xf] . o;/L k|fKt x'g] /sd o;} If]qdf
nufgL ubf{ /fd|f] x'g] k|j4' JolQmx?sf] egfO{ /x]sf] 5 .
n3' hnljBt' nfO{ sfo{ If]q agfP/ s]xL u}/;/sf/L
;+:yfx? lqmofzLn ePsf] b]lvPsf] 5, s]xL gofF klg ylkPsf
5g\ . To;}u/L ;~rf/dfWodx? klg g]kfndf n3' hnljBt' sf]
dxTj a'g a'emfpg cufl8 cfO/x]sf] kfOG5 .
n3' hnljB'tsf] ;Ldf ca !))) lsnf]jf6;Dd
km}lnO;s]sf] 5 . j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|n] lgwf{/0f u/]sf
gLlt lgod cGtu{t kfFr;o lsnf]jf6;Dd cgb' fg pknAw
ug]{ k|fjwfg klg o; If]qsf] k|j4{gsf] ;xof]uL g} xf] . o;sf
nflu o; If]q;Fu ;Dj4 k/" } zlQm nfu]s} b]lvG5 . ljz]ifu/L
lghL If]qn] cfkmgf] e"ldsf Xjft} km}lnPsf] cge
' j u/]sf] 5 .
To;}n] k|fljlws Ifdtf clej[l4sf ;fy} pBdzLntfdf lj:tf/sf
nflu cfjZos jftf/0f agfpg kl/>d ub}c
{ fPsf] 5 . o;cl3
@)) lsnf]jf6;Ddsf n3' hnljBt' cfof]hgfsf nflu ;a}
sfd cfkm\g} xftaf6 ;DkGg ub}c
{ fPsf k|fljlws pBdLx?sf
nflu ca ljsl;t cj:yf cj;/ / rg' f}tL ba' } ePsf] 5 . s]xL
k|fljlws pBdLx? cfk;df ldn]/ cf cfkmgf] ;Lk lgvf/]/ 7"nf
n3' hnljB't cfof]hgfnfO{ ;'xfpFbf] d]lzg pks/0f pTkfbgsf
nflu cfwf/e"t tof/L ug{df nfu]sf] klg ;dfrf/ ;'Ggdf
cfPsf] 5 . n3' hnljBt' cfof]hgf :yfkgfsf] nflu ;DefJotf
cWoogb]lv lnP/, ;j]I{ f0f, l8hfOg, pks/0f lgdf{0f, h8fg,
ljlqmkl5sf] ;]jf ;'ljwf ;a} cfkm}n] ub}{ cfPsf lghL sDkgLx?
kl5Nnf] ;dodf cfP/ sfo{ ljlzi6s/0fsf] cfwf/df sfd afF8/]
ug]{ cjwf/0ff cfpg' To;sf] nflu gofFgofF sDkgLx? yk x'g'
klg sfnv08sf] pknlJw g} xf] .
o;} ;+be{df n3' hnljB'tsf d]l;g pks/0f ljb]zaf6
k}7f/L ug{ yfn]sf] eGg] klg a'lemFbf :jb]zL ;Lk /
pBdzLntfnfO{ gsf/fTds k|efj kg]{ xf] ls eGg] z+sf klg
pAh]sf] 5 . o:tf cfof]hgfn] cg'bfgsf] k|fjwfg klg ckrng
x'g hfg] vt/f Psflt/ 5 eGg] To:tf d]l;g pks/0f
cfk"lt{stf{af6 laqmLkl5sf] ;]jf ;'ljwf lbG5 eGg] vFlbnf]
cfwf/ b]lvGb}g . ;fgf dl;gf cK7of/f cj:yf cfOk/]df
ljB't pTkfbg nfdf] ;do;Dd aGb /xg ;S5 . To;af6
pkef]Qmf / pBdL b'a} y/L cgck]lIft df/df kg]5
{ .

afUn'af6 k|fKt kl5Nnf] ;dfrf/n] o; If]qdf gofF


hfFu/ yk ePsf] a'lemG5 . ;ft j6f a]Unfa]Un} n3' hnljB't
cfof]hgfx?af6 pTkflbt lah'nLnfO{ cfkm\g} Pp6f ldgL lu|8df
hf]8g\ ] kl/of]hgf ;DkGg ePsf] 5 . o;af6 ;fgf ;fgf
cfof]hgfx?sf pTkfbg Ps} u/L /fli6o k|;f/0fdf hf]8g\
ldNg] ;DefjgfnfO{ k|fljlws ?kn] l;4 u/]sf] dfGg ;lsG5 .
g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfn] n3' hnljB't
cfof]hgfx? ;~rfng / ;fdfGo dd{t ;Def/sf nflu k|lzIf0f
lbFb} cfpg'n] n3' hnljB't If]qsf] ljsf;df ;xof]u g} ldn]sf]
cg'ej ul/Psf] 5 . ljleGg ;dodf / pmhf{ ljsf; sfo{qmdx?sf]
cfjZostfcg';f/ klg k|lzIf0f ;~rfng ub}c
{ fPsf] 5 . o;/L
cfof]lht k|lzIf0f sfo{qmdx?df ck/]6/, ;e]P{ /, l8hfOg/sf
nflu c6f]Sof8 k|lzIf0f, ck/]6/x?sf nflu yk tflnd x'g\ .
pks/0f lgdf{tfx? / h8fgstf{x?sf nflu klg pkof]uL k|lzIf0f
klg cfof]hgf ul/Fbc
} fPsf] 5 . o;}u/L ;d;fdlos ;Gbe{df
a]nfa]nfdf sfo{zfnfuf]i7Lx? klg cfof]hgf ul/G5 . o:tf
tflnd k|lzIf0f sfo{qmdsf] Joj:yf cem ;'b9[ x'gk' g]{ o;
If]qdf nfu]sfx?sf] /fo 5 . To;sf nflu k"/} d]l;g, pks/0f,
;/;fdfg, k7gkf7g / Jofjxfl/s 1fg lbg ;lsg] Pp6f
Jojl:yt k|lzIf0fzfnf :yfkgf x'g' casf] cfjZostf eO;s]sf]
cg'ej ul/Fb} cfPsf] 5 .
o;}u/L :yfkgf ul/Psf t/ rfn" xfntdf g/x]sf
n3' hnljB't cfof]hgfx?nfO{ k'g:y{fkgfsf nflu cfjZos
kxn ug'k{ g]{ s'/f klg cfO{ /x]sf] 5 . sltko 7fpFdf /fli6o
k|;f/0f gk'us
] f] cj:yfdf :yfkgf ul/Psf cfof]hgfx? /fli6o
k|;f/0f k'uk] l5 cnkq k/]sf], cfly{s cefj / k|fljlws
sl7gfO{sf sf/0f cfjZos dd{t;Def/ ug{ g;s]sf],
Joj:yfklso sdhf]/Ln] klg rNg g;s]sf] eGg] klg a'lemG5 .
To;}sf/0f / plrt lgbfg vf]hL k'g:yf{kgfsf nflu cfjZos
kxn ug]{ a]nf klg cfO{ ;s]sf] 5 . ;/sf/L lgsfosf]
cu|;/tfdf bft[ lgsfo / lghL If]qsf] ;xof]udf of] sfo{
cl3 a9fpFbf a]z x'g] b]lvG5 . klxnf] r/0fdf b]ze/df 5l/Psf
n3' hnljB't cfof]hgfx?sf] Ifdtf, oGq pks/0f, hgzlQm,
ljB't pTkfbg, ljt/0f, cfly{s Joj:yfkg cflb nut tof/
kfg{ ;s] of] sfd ;xh x'g5
] .
 k"0f{ /+lhtsf/

Jalashakti

33

hnzlQm

klqsfsf] ;DaGwdf kf7sxsf]


;'emfj tyf k|ltlqmof k7fP/ ;xof]u ug'{ x'g
cg'/f]w ub{5f}+ .
hnzlQm

;dfrf/ ljljw

?dvf]nfdf Joj;fo k|j4{gsf] cf]O/f]


DofUbL ;b/d'sfd a]gLahf/b]lv tyf @# ls=ld klZrddf
lhNnfsf] bf];f| ] ;b/d'sfdsf] ?kdf lrlgg] tyf Ps Jofkfl/s
gfsfsf] ?kdf ;'kl/lrt b/jf / l5d]sL lg:sf]6, ?d, cf]v/af]6
/ b]jL:yfg uf=lj=;=x ;d]6g\ ] u/L %! ls=jf= Ifdtfsf] ?dvf]nf
n3' hnljB't kl/of]hgf j}slNks pmhf{ k|j{g s]Gb|u|fdL0f
pmhf{ ljsf; sfo{qmd cGtu{t lh=lj=;= lhNnf pmhf{ tyf
jftfj/0f zfvfsf] cfly{s tyf k|fljlws ;xof]u tyf o;
zfvfsf] ;xof]uL ;+:yf u|fdL0f jftfj/0f tyf ;zlQms/0f
s]Gb| -/Ls, DofUbL_ sf] ;d'bfo kl/rfng ;xof]udf @)^#
;fnb]lv sfo{qmd ;+rfng e} dlxnfsf] @) / k'?ifsf] @)
;fd'bflos ;+:yf u/L hDdf $) ;fd'bflos ;+:yfsf] u7g
ePsf] 5 . h;df $) ;b:oLo ?dvf]nf n3' hnljB't
kl/of]hgfsf] sfo{ ;ldltsf] u7g eO{ n3' hnljB't kl/of]hgfsf]
sfo{ ;+rfng tyf Joj:yfkg u/L @)^%!!! ut]bl] v ljB't
kl/of]hgfsf] ;DkGg ePsf] 5 . o; kl/of]hgfjf6 % j6f
uf=lj=;=sf ^$) 3/w'/Ldf ljB'tLs/0f eO/x]sf] 5 . h;n]
ubf{ u|fdL0f ;d'bfosf] hLjg:t/df ;'wf/ u/L cfly{s:t/ j[l4df
6]jf k'ofpg] ToxfFsf hgtfn] ck]Iff u/]sf 5g\ .
cem Jofkf/Ls gfsfsf] ?kdf /x]sf] b/jf ahf/ /
cf]v/af]6sf] km'naf/L x'bF } ?d 8f8fFufpFaf6 afUn' lhNnfsf]
nfDd]nf, tdfg nufot ?s'd, /f]Nkf hfg] d'Vo af6f] ePsf]n]
;f] af6f]df kg]{ If]q Jofkfl/s b[li6sf]0fn] k|ToIf nfe k'ofPsf]
5 . olt dfq geO{ cGo uf=lj=;=xdf klg Joj;fo afl;Gbfx
eGg] ub{y] vf]O s;/L aQL afN5g\ / o;/L klg aQL aN5 / <
cfkm\gf] hflu/ krfpgsf nflu cfPsf x'g jfO{oft ukm lbG5g
s] of] ;+Dej 5 t < . ;d'bfon] kTof/ ;d]t u/]sf lyPgg\ .
t/ cfh oxL ;d'bfosf JolQmxn] ;a} ldn]/ sfd u/]kl5
h:tf];s
' } klg sfd ;kmn x'bF f]/x]5 eGb5g\ .
clxn] ?dvf]nf n3' hnljB't kl/of]hgfaf6 wdfwd
Joj;fo ;+rfng ug{ ;kmn ePsf 5g\ . h;df s'n axfb'/
a'9f, u+u axfb'/ k'g, / lvd axfb'/ vqLn] s'6fgL lk;fgL ldn,
e/t 8ufdL, ofd axfb'/ k6]n / ;f]d axfb'/ lj=s=n] kmlg{r/
pBf]u, nIdL 8ufdLn] s]an
' l6=le= g]6js{, nIdL zdf{, ls;fg
a'9f / ls;fg kf}8n
] n] sDKo'6/ Oli6Ro'6 ;+rfng u/]sf 5g .
To:t}u/L cf]d axfb'/ k'g, b]j axfb'/ a'9fn] u|fdL0f kfp/f]6L
pBf]u / k|d] axfb'/ a'9fn] xfO{lehg xn . clg lvd axfb'/
vqLn] s'v/' f kfng / O{nfsf x'nfs sfof{non] u|fdL0f ;"rgf
s]Gb| ;~rfng u/L O{dn
] , O{G6/g]6 ofS;, kmf]6f]skL, n]ldg]zg
/ 6]lnkmf]g ;]jfnufotsf] ;~rf/ ;]jf k|bfg u/]sf 5g\ .
To;}u/L s[i0f cfrf{on] b'Uw 8]/L ;+rfng u/L cfDbfgL j[l4
u/]sf 5g . k|foM h;f]sf] 3/3/df 6]lnlehg /fvL b]z ljb]zsf]
;"rgf k|fKt ug{ ;s]sf 5g h;n] ubf{ u|fdL0f ;d'bfosf]
;"rgfdf kx'r
F k'us
] f] 5 . ljB'tn] ubf{ ljz]ifu/L u|fdL0f :t/df

/x]sf dlxnfxn] k|ToIf ?kdf nfe lnO/x]sf 5g\ . lsgls


ufpFufpFdf ljB't ;~rfngk"j{ oxfFsf dlxnfx /ftel/ l9sL
hfFtf]df /ftel/ s'6fgL lk;fgL ul/ /ftL ;'Tg klg gkfpg],
lbgel/ cGo sfdsf] af]emn] u|l;t x'g afWo ePsf lyP eg]
clxn] ljB'taf6 ;~rflnt s'6fgL lk;fgL ldn ;~rfng ePkl5
pgLx ;f] emGem6af6 d'Qm ePsf 5g\ . afnaflnsfxn]
clxn] :jR5 jftfj/0fdf k9\g] cj;/ kfPsf 5g\ . o:t} l6=eL=
/fVg] x}l;ot gePsf JolQmxn] klg /]l8of]af6 b]z ljb]zsf
va/x ;'Gg kfPsf 5g\ .
o:t} u/L pBdLx eG5g\ ljB't cfP/ cfg} ufpFdf
o;/L pBf]ux ;+rfng ul/Pnf eGg] sNkgf ;d]t u/]sf
lyPgf+} . t/ ljB'tn] ubf{ cfh xfd|f] ufpFsf] d'x' f/} km]l/Psf] 5 .
ljB'tsf] rdTsf/n] cfh xfdL zx/ ahf/df kfpg] ;'ljwf
pkef]u ug{ kfPsf 5f}F . o;n] ubf{ ca xfdLnfO{ lsg zx/
sNkgf ug{ kof] / < . ljB'tn] u|fdL0f ;d'bfosf JolQmn]
:yfgLo ?kdf /f]huf/ j[l4 ug{ ;s]sf] 5 / :yfgLo hgzlQmsf]
kl/rfng u/L :yfgLo ?kdf cfDbfgL a9fpg ;s]sf]df ;Gt'li6
JoQm ub{5g\ pBdLx . :yfgLo Jof;fonfO{ lg/Gt/tf lbg
;s]df csf{sf] C0f lnP/ ljb]zLsf] u'nfdL ug{ hfg' gkg]{ s'/f
pgLx atfpF5g\ . x'g klg xf], C0f lnP/ ljb]zdf cfkmgf]
Hofg w/f}6Ldf aGws /fv]/ dfq Go"g kfl/>ldsdf sfd ug{
eGbf :jb]zd} a;L ;fu l;:g' vfP/ Joj;fo ;~rfng u/L
hLjgofkg ug{' a'l4dfgL xf] . o:t}u/L ;a}n] ;fgf]ltgf] Joj;fo
u/L lhljsf]kfh{g ug{ ;s]df ul/aL Go"lgs/0f eO{ ul/aL lgjf/0f
x'g] cfzfsf ls/0f knfpg] lyof] .
eLd s'df/L ;fksf]6f
;d'bfo kl/rfns, ?dvf]nf n=h=lj=k=,
lg:sf]6 uf=lj=;=, DofUbL .

sljtf

lah'nL aQL
la lasf;sf d'n km'6fO{ cfof} l;+rfO{ ug{nfO{
h' h'lg h'lg cg]s h'lg cGwsf/ x6fpgnfO{
ln lnO{ cfof} x]bf{ x]b{} r]tgfsf nx/klg
a agfO{ pmhf{ yKof} clg cl; jif]{ a'9f]nfO{ lg
lQ ltdL /}5f} kf]hl] 6e agfp p:t} xfdLnfO{ lg
dg s'df/ tfdf
cf]vn9'f lvhLkmnf6] ^
km]bLvf]nf n3' hnljB't kl/of]hgf

Jalashakti

34

hnzlQm

g]kfndf b|t' hnljB't\


ljsf;sf] nflu ;femf clkn -k|:tfljt_
g]kfnsf] hnljB't cfof]hgfsf lgdf{0fdf b]vfk/]sf ljleGg afwf c8\rgxsf] klxrfg u/L lz3| ;dfwfgsf nflu
ldl8of km/ OghL{ g]kfnf/f ldlt @)^*)^!) ut]n] uf]nd]r 5nkmn sfo{qmdsf] cfof]hgf u/]sf] lyof] . pQm 5nkmn
sfo{qmddf ljleGg @* ;+3;+:yfn] efu lnPsf lyP . ljutdf } o; jif{ klg o; If]qsf ;d:ofnfO{ ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx
;dIf k'ofO{ ;dfwfg ug]{ p2]Zon] lgDg lnlvt ;ff clkn k|:tfjgf cfufl8 NofPsf] 5 .
!_ hnljB't ljsf;sf] nflu ;femf /fli6o gLlt / /0fgLlt
lgdf{0f u/L sfof{Gjog ug'k{ g]]{ tyf hnljB't ljsf;nfO{
k|yd /fli6o k|fyldstf sf] ?kdf 3f]if0ff u/L ;f]xL
cg'?k sfof{Gjogdf hf]8 lbg'kg]{ .
@_ @% d]ufjf6;Ddsf] of]hgfsf] ljB't\ v/Lb ;Demf}tf (PPA)
df ( jif{;Ddsf] k|lt jif{ # n] d"Noj[l4 (Escalation)
ug{] k|fjwfg x6fO{ % jif{;Ddsf] dfq nflu k|lt jif{ #
d"Noj[l4 lbg] 3f]if0ff ulPsf]df g]kfnsf] ahf/df jflif{s
!) eGbf a9L d"Noj[l4 ePsf] ;Gbe{df nfdf] cjlw;Dd
plrt d"Noj[l4 lbg'kg{] .
#_ ljB't k|;f/0f nfOgsf] Ifdtfsf] sdLn] ubf{ st}
pNn]vgLo dfqfdf ljB't pTkfbg v]/ kmfNg'kg]{ t st}
rsf]{ nf]8;]l8sf df/ v]Kg'kg]{ l:ylt ljBdfg /x]sf]
5 . k|;f/0f nfOgsf] cefjdf gofF cfof]hgfx?;d]t
lgdf{ 0 fdf hfg g;s] s f] ;Gbe{ d f o;nfO{ pRr
k|fyldstfdf /fvL b|'t ultdf ljB't k|;f/0f nfOg
sl/8f]/sf] lj:tf/ / ;'b9[ Ls/0f ug'k{ g]{ .
$_ tLg d]ufjf6;Dd nfO;]G; grflxg] k|:tfljt ljB't\ P]g,
@)^% df pNn]v ePsf] eP klg To;n] xfn;Dd sfg'gL
dfGotf gkfPsf] xFb' f sfg'gL k|lqmof l56f] k"0f{tf lbg'kg]{ .
%_ xfn} v'ns
] f] hnljB't nufgL tyf ljsf; sDkgLf/f

@% d]ufjf6 eGbf 7"nf cfof]hgfdf dfq nufgL ug{]


Joj:yf ul/Psf] d f To;nfO{ ;' w f/ ub} { ;fgf
cfof]hgfx?df klg nufgL ug{] Joj:yf x'gk' g{] . pQm
sDkgL :yfkgf ePsf] nfdf] ;do;Dd klg lg:s[o
h:t} b]lvPsfn] To;nfO{ tTsfn ;lqmo agfpg'kg]{
tyf sDkgLnfO{ sf]ifdf ?kfGt/0f u/L lghL tyf ;/sf/L
a}s
+ x? dfkm{t hnljB'td\ f nufgL ug]{ Joj:yf x'gk' g]{ .
^_ xfn a}s
+ sf] jflif{s Aofh !^% k'us
] f]df ;f] Aofhb/df
hnljB't of]hgf aGg g;Sg] ePsf]n] ;/sf/af6 :jb]zL
k|j4{ssf] @% d]ufjf6;Ddsf] cfof]hgfnfO{ lglZrt
k|ltzt Aofhdf cg'bfg lbg'kg]{ .
&_ ;+/lIft If]q, dWojtL{ Onfsf / jgIf]qdf k/]sf
cfof]hgfxnfO{ ;xh ?kdf ;xof]u ug{k' g{] tyf ?v
s6fg ug{k' g{] ePdf :jLs[lt k|lqmof ;/n / 5l/tf]
x'gk' g{] . dWojtL{ Onfsfdf :yfgLo afl;GbfnfO{ k|fs[lts

;|ft] ;fwgaf6 kmfObf xf];\ eg] ;/sf/L gLlt /x]sf] 5 .


o; If]qdf ljsf;d}qL lgod x'gk' g]{ tyf ;+/lIft If]qsf]
lgodeGbf dWojtL{sf] lgod v'sn
' f] x'gk' g]{ .
*_ ;fgf hnljB't ljsf;df pBdLn] Go"g k|ltkmn kfpg]
u/]sf]df :jk"h
F L (Equity) #) af6 @) df emf/]sf]
cj:yfdf k|ltkmn s]xL a9\g] x'bF f :jk"h
F Ldf ;'ljwf lbg
@) :jk"h
F L / *) C0fsf] Joj:yf ug'k{ g]{ .
(_ jftfj/0fLo k|efj d"Nof\sg (EIA) tyf k|f/lDes
jftfj/0f kl/If0f k|ltj]bg (IEE) :jLs[lt k|lqmofdf jiff}+{
nfUg] u/]sf]df To;nfO{ l56f]5l/tf] ug{sf nflu
;do;fk]If sfg'gL Joj:yf ul/g'kg]{ .
!)_ tTsfn Pp6f hnfzoo'Qm hnljB't of]hgf sfof{Gjogdf
hfg'kg{] tyf cGosf] tof/L b|t' ultdf cufl8 a9fpg'kg]{ .
!!_ hnljB't ljsf;df ;/sf/sf ljleGg lgsfox;Fu
;dGjo ug{ xfn sl7g k|lqmof eO/fv]sf] ;Gbe{df
pmhf{ ;+s6sfnnfO{ Wofg lbFb} Pp6f ;dGjsf/L lgsfosf]
ljsf; ug'k{ g]{ .
!@_ nf]8;]l8 cGTosf nflu ;Dk"0f{ ljsNkx vf]hL ub}{
tTsfnsf nflu l8h]ndlN6o"n Knf06x -h8fg
eO;s]sf_ ;~rfngdf cg'bfgsf] Joj:yf ug'k{ g]{ .
!#_ hnljB't cfof]hgf tyf k|;f/0f nfOg lgdf{0f ubf{
hUuf k|flKt ug{ w]/} sl7g ePsf] ;Gbe{df k|efjsf/L
sfg'gL Joj:yf ug'k{ g]{ .
!$_ hnljB'tsf] k/fdz{ ;]jfdf g]kfnL k/fdz{bftfxsf]
;+nUgtf clgjfo{ x'gk' g]{ .
!%_ hnljB't cfof]hgfdf :yfgLo kIfaf6 c:jfefljs tyf
cfof]hgfn] wfGg} g;Sg] dfu cfpg] u/]sf] 5 . :yfgLo
kIfsf] ;fdflhs bfloTj ;/sf/L kIfsf] x'gk' g]{ .
!^_ ljb]zL sDkgLxsf] nufgLsf hnljB't of]hgfxdf
ljleGg /fhgLlts bnn] cj/f]w ub}{ cfPsf] 5g\ . o;df
g]kfn ;/sf/sf] gLlt tyf lhDd]jf/ /fhgLlts bnxsf]
wf/0ff :ki6 x'gk' g]{ . ljb]zL nufgLd}qL jftfj/0f

x'gk' g]{ .
!&_ lu|8 k'u]sf] 7fpdf ;fgf tyf n3' hnljB't
cfof]hgfx?nfO{ /fli6o k|;f/0fdf hf]8g\ ] Joj:yf
x'gk' g]{ tyf ldlg lu|8sf] ljsf; ug'k{ g]{ . 

Jalashakti

35

hnzlQm

;dfrf/ljljw

z"Go Eof6sf] k|fjwfgsf nflu kxn


n3' hnljB't cfof]hgfx?sf nflu cfjZos kg]{ oGq,
pks/0f, k]g:6s kfO{k / cGo ;fdu|L agfpg k|of]u x'g]
kmnfd] kftf :yfgLo pBf]uaf6 pTkfbg eO{ ;f]xL pBf]uaf6
cfk'lt{ ug]{ ePdf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|af6 l:js[t x'gs
] f]
xsdf s]Gb|sf] l;kmfl/;df cfGtl/s /fh:j ljefun] tf]ss
] f]
k|lqmof adf]lhd ;f] pBf]unfO{ sf/f]af/df z"Go b/sf] Eof6
;'ljwf k|bfg ug]{ k|fjwfg P]gdf Joj:yf ePsf] kfOG5 . o;
;+jGwdf g]kfn ;/sf/, cy{ dGqfno;Fu cg'/f]w ug{sf] nflu
g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf] ;d]t ;xeflutfdf ;+jlGwt
lgsfox?l;t ;Dks{ ug],{ cg'/f]w ug]{ lqmofsnfk x'bF } cfPsf]
5 . o; qmddf @)^* ;fn >fj0f !^ ut] cfGtl/s /fhZj
sfof{nosf k|ltlglw, g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf
k|ltlglw tyf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb| / ;DjlGwt sfo{qmdsf
k|ltlglwx?sf] pkl:yltdf @)^* ;fn >fj0f @% ut] lxdfno
xf]6ndf 5nkmn sfo{qmd cfof]hgf ul/Psf] lyof] . To;nfO{
c d"t?{ k lbg g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfn] ;Dk"0f{
;/f]sf/jfnfx?;Fu cl3Nnf] lbg ;Dk"0f{ lk|SjflnkmfO{8
sDkgLx?;Fu 5nkmn sfo{qmdsf] cfof]hgf uof] .
pQm cj;/df z"Go Eof6 lan hf/L ug{sf nflu
s;/L k|lqmof cl3 a9fpg] eGg] 5nkmn eof] / 5nkmnsf]
qmddf o;nfO{ r':tb'?:t ?kdf cufl8 a9fpg u'0f /fh
9sfnsf] ;+of]hsTjdf Pp6f ( ;b:oLo 6f:s kmf];{ sld6L
u7g ul/of] . sld6Lsf] ;b:ox?df ;'/G] b| eQm dfy]df, s[i0f
k|;fb b]jsf]6f, z]/ axfb'/ a'9f, k|d
] axfb/ zfSo, a;Gt
nfld5fg], lzj /fh nf}8f/L, wg axfb'/ u'? / b'jf{;f e/fO{
/xg' ePsf] 5 . sldl6sf] cu|;/tfdf @)^* ;fn efb| @ ut]
g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf cWoIf ;'/]Gb| eQm
dfy]dfsf] g]tT[ jdf s[i0f k|;fb b]jsf]6f, u'0f /fh 9sfn, k|d
]
axfb'/ zfSo / z]/ axfb'/ a'9f ;lxtsf] k|ltlglwd08nn]
dfggLo jftfj/0f dGqLHo"l;t pxfFsf] sfo{ sIfdf e]6 uof] .
pQm e]6sf] cj;/df d'Votof z"Go Eof6 b/sf] ljifodf /
;du| n3' hnljB't If]qsf cGo ljifox?df klg lj:t[t
5nkmn ePsf] lyof] . dGqLHo"l;tsf] 5nkmn kZrft g]kfn
n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfn] z"Go Eof6 b/sf] ljifonfO{
6'f]df k'ofpg yk lqmofsnfk cufl8 a9fpFb} cfPsf] 5 .
z"Go b/df Eof6 lan hf/L ug{ ;lsg] k|fjwfgaf/]
dfggLo dGqL, g]kfn ;/sf/ cy{ dGqfnodf cg'/f]w ;lxt
;'fj k7fOof] . g]kfn ;/sf/ jftfj/0f dGqfno, cfGtl/s
/fh:j ljefu, j}slNks pmhf{ k|jw{g s]Gb|, pmhf{ If]q ;xof]u
sfo{qmd, u|fdL0f lhjLsf]kfh{gsf] nflu gjLs/0fLo pmhf{
sfo{sqmdnfO{ klg ;f]sf] jf]wfy{ k7fOPsf] lyof] . To; ;'emfj
kqdf pNn]lvt a'bF fx? lgDgfg';f/ 5g\ .
!_ z"Go b/sf] VAT eGg] s] xf] / ;f] hf/L ubf{ sDkgLn]
k'/f ug'k{ g]{ ljleGg k|lqmofx?af/] xfdLnfO{ cGof}n 5 . o;sf]

hfgsf/Lsf nflu cg'/f]w ul/Psf] 5 .


@_ P]gsf] cg';r
" L -@_ sf] bkmf & df :yfgLo pBf]uaf6
pTkfbg eO{ ;f]xL pBf]uaf6 cfk'lt{ ug]{ ePdf k|fjwfg /flvPsf]
;Gbe{df j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|af6 ;a} sDkgLx? cfk'lt{
/ h8fg ju{df /fvL n=h=lj= pkef]Qmf ;ldltsf] nflu 7]sb] f/
sDkgLsf] ?kdf Pre- Qualified (PQ) ul/Psf] 5 .
o; cj:yfdf xfdL 7]sb] f/ sDkgLx?n] z"Go b/sf]
VAT lan hf/L ug{ ldNg] P]gsf] k|fjwfg xf] jf xf]Og :ki6
u/L lbg x'g cg'/f]w 5 . olb pQm k|fjwfg xf] eg] ;d]t
sDkgLx?df lgDg lnlvt Jofjxf/Ls sl7gfO{ 5g\ .
-s_ ;a} h;f] n=h= ljB't sDkgLx? n=h=lj= sf ;fy}
cGo ;fdfGo sfo{x? ;d]t ub{5g\ . o;y{ pgLx?n] z"Go b/
VAT lan hf/L ug{ x'g] / gx'g] sfo{x?sf nflu vl/b ePsf
VATable Inputs x?sf] cnUu} /]sl8{, e08f/0f cflb ug{
c;xh 5 .
Vf_ pQm cnUu} /]sl8{ / e08f/0f kZrft ;d]t sDkgLn]
Nf=h=lj= tkm{sf sfdx?sf nflu cfkm'n] nufgL u/L;s]sf]
Eof6x? lkmtf{ lngsf nflu nfdf] ;do kv]/{ cfly{s gf]S;fgL
Joxf]g{ ' kg]{ x'g ;S5 .
Uf_ 6af{Og, O=Pn=;L= nufot cGo pks/0fx? lgdf{0f
u/L ljlqm ubf{ pTkfbg k|lqmofdf k|of]u x'g] sRrf kbf{ysf]
k|sl[ t, OsfO, ;fOh tyf kl/0ffd Ps} lsl;dsf] gx'g] /
Pp6f j:t' pTkfbg ug{ bh{gf}+ lsl;dsf sRrf kbf{y k|of]u
x'g] . k|of]u x'g] j:t'sf] OsfO km/s k|sl[ tsf] x'g,] h:t} s'g}
cw{tof/L / s'g} z'4 sRrf kbf{y nufot cGo ;fdfu|Lx?sf]
5'6 Eof6 lan k|fKt gx'g,] Ps} lansf] sRrf kbf{y vl/b ug]{
/ j:t'df k|of]u x'g] . Ps} k|sf/sf] km/s ;fOhsf km/s
km/s dfqf k|of]u x'g] .
o; k|sf/sf] ljljwtfsf sf/0f Pp6} hl8t Ifdtfsf
cfof]hgfx?sf] Vatable input hDdf dfqf km/s km/s x'g]
ePsf]n] lkmtf{ lng] cj:yfdf ljefuaf6 Verification c;xh
x'g] . Eof6 5'6 lbg] k|fjwfg sfo{fGjog ;+jGwdf pko'Qm
;'emfjx? klg k|:t't ul/Psf 5g\ .
s_ Eof6 5'6sf] ;'ljwf Nf=h=lj= pkef]Qmf ;ldltnfO{
ePsf] / pQm ;ldlt ;L8Lcf]sfof{nodf btf{ eO{, lhNnf hn;|ft]
;ldltdf l:js[tL lnO, j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|;uF ;+:yfut
Jojxf/ ug]{ nufotsf lqmofsnfkaf6 ;+ul7t :j?k k|fKt u/L
Ps cljl5Gg ;+:yfsf] ?kdf /fHo ;+oGqdf ;lqmo /x]sf]n]
p;}nfO{ ;f]em} VAT lkmtf{ lbg] k|lqmof :yflkt x'g] Jofjxf/Ls
x'g] . v_ pQm k|lqmof :yflkt ug{ g;lsPdf cfGt/Ls /fh:j
ljefun] P]gsf] k|fjwfg sfo{Gjog ug{ xfdL Nf=h=lj=
sDkgLx?nfO{ ;Nnfxdf k|lqmof :yflkt u/L ;f]xL cg'?k
lgb]z
{ gsf] nflu cg'/f]wsf ;fy} ljefusf] lgb]z
{ g kfngf ug{
tof/ /x]sf] Joxf]/f klg pNn]v ul/Psf] 5 . 

Jalashakti

36

hnzlQm

;dfrf/ ljljw

g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf] cfk\mgf] s'/f


n3' hnljB'tsf] ljsf;sf nflu sfo{/t * j6f
sDkgLxsf] k|of;n] ;b:ox aLr ;'dw'/ Pj+ ;b\efjgfk"0f{
;DjGwsf] clej[l4 ub]{ o; If]qdf sfd ug]{ JolQm tyf
sDkgLsf] k]zfut xLtsf] ;+/If0f / ;Dj4{g tyf /fi6sf]
;d'Ggltsf nflu ;fd"lxs cfwf/ v8f ul/ cu|;/ eP/ nfUg]
k|ltj4tfsf] ;fy :yfkgf ePsf] o; g]kfn n3' hnzlQm
ljsf; ;+:yfn] !( jif{sf] sfo{sfn k'/f ul/;s]sf] 5 .
:yfkgfsfnb]lv g} cgj/t ?kdf sfo{ub}{ cfPsf] o; ;+:yfdf
xfn;Dd n3' hnljB't cfof]hgfxsf nflu cfjZos d]lzg
pks/0f pTkfbs, h8fgstf{ / ;e]o{ / ul/ #* ;b:ox
cfj4 ePsf 5g\ . cfjZos hgzlQm pTkfbgsf nflu ck/]6/,
;e]o{ /, pTkfbssf ;fy} OlGhlgo/ / k|fljlwsxnfO{ tflnd
lbO{ cfcfgf] If]qdf bIf t'NofpFb} cfPsf] klg 5 .
To;}u/L ljleGg cj;/df x'g] k|bz
{ gLxdf ;xefuL e}
n3' hnljB'tsf ljljw kIfdfly k|sfz kfl/g] u/L k|rf/
k|;f/ ub}{ klg cfPsf] 5 h;n] ubf{ o;If]qn] slt km8\sf]
dfof] eGg] s'/f ;DjlGwt lgsfosf ;fy} ;j{;fwf/0fn] yfxf
kfpg] cj;/ kfPsf 5g\ . o; If]qsf ;femf ;d:ofxnfO{
;fd"lxs?kdf 5nkmn ul/ ;DjlGwt lgsfodf k]z ul/
lg/fsf/0f u/fpFb} klg cfPsf] 5 .
g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yf j}slNks pmhf{ k|j4{g
s]Gb|sf] Techinical Review Committee -TRC_ df
klg ;b:osf] /x]sf] 5 / o;sf] dfl;s 5nkmn sfo{qmddf
;+:yf ;b:o;lrjn] ;xeflutf hgfpb} cfpg'ePsf] 5 eg]
To;} ul/ ;f] s]Gb|sf] Steering Committee Meeting df
klg o; ;+:yfsf cWoIfn] ;xeflutf hgfpg] / ;Nnfx /
;' fj klg lbb} cfpg' ePsf] 5 . cWoIf / cGo
kbflwsf/Lxaf6 a]nfdf a]nfdf o; If]q;Fu ;DjlGwt
lgsfo;Fusf] 5nkmndf efu lnFb} cfpg' ePsf] 5 . o;n]
;du| n3' hnljB'tdf sfd ug]{ ;a} sDkgLxnfO{ kmfObf
k'us
] f] 5 eGg] ljZjf; lng ;lsG5 .
o; ;+:yfn] cfgf] :yfkgf sfnb]lvg} If]q;Fu ;DjGwL

ljifoj:t'nfO{ ;d]6/] hnzlQm klqsf k|sfzg ub}{ cfPsf]


klg 5 . o; klqsf dfkm{t xfdL kf7sx ;dIf n3' hnljB't
;+jlGw ljljw s'/fx /fVg ;S5f}+ . of] ;a}sf nflu nefbfos
g} 5 .
xfd|f] ;fd"lxs k|of;af6 n3' hnljB't cfof]hgfx?sf
nflu u'0f:t/Lo pks/0f, d]lzg cflb ;/;fdfgx pTkfbg
ul/ xfd|f :jb]zL ;fdfgxsf] ahf/nfO{ /fli6o tyf cGt/fli6o
ahf/df ljutdf eGbf a9L lrgfpg / k|lt:kwf{sf] xf]8df
u'0f:t/xLg ;fdfg pTkfbg ug]n
{ fO{ /f]Sg klg ;S5f}+ . To;}u/L
cfoftLt ;fdfgsf] dfqfnfO{ 36fpg klg ;S5f} . n3'
hnljB'tsf] If]qsf nflu ;Dk"0f{ cfoftLt ;fdfg;Fu k|lt:kwf{
ub}{ u'0fl:t/Lo ;fdfg ahf/df pknJw u/fpg ;S5f}+ /
cfgf]] ahf/nfO{ c lj:t[t / ;'b9[ agfpg ;S5f} . tL ;a}
sfdx ;Dkfbg ug{ ;ff ynf] g]kfn n3' hnzlQm ljsf;
;+:yf g} xf] . o; ;+:yfnfO{ c k|efjsf/L s;/L agfpg] /
o;af6 xfd|f] sfo{gLlt s;/L alnof] agfpg] eGg] lhDdf o;
If]qdf nfu]sfxsf] g} xf] . jt{dfg kl/k]IonfO{ x]g{] xf] eg]
h'g;'s} If]qdfklg cfgf ;d:ofx ;dfwfgsf nflu Psn
k|of; ck'u / cw'/f] /x]sf] kfOG5 . t/ ;fd"lxs ?kdf Ps
h'6 e} cufl8 a9g] xf] eg] ;femf ;d:ofx lg/s/0f ub}{
hfg ;lsG5 . To;}n] g]kfndf n3' hnljB'tsf If]qdf nfu]sf
;a};uF g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yf ;fd"lxstf cem
;'b9[ / ;an t'Nofpg o; ;+:yfl;t cfj4 x'g xflb{s
cg'/f]w ub{5 . o; ;+:yfsf] 5ftfd'lg xft]dfnf] ub}{ cfufl8
a9g 9f]sf v'nf /flvPsf] 5 / l9nf] gu{gx' f];,\ cfh} ;Dk{s
ug{;
' x} eGg] ;Gb]z lbg rfxG5 .
xfd|f] 7]ufgf o; k|sf/ /x]sf] 5 .

g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yf


6]s,' sf7df08f}+
kmf]g g+ $@#)^&*, $@#!)@$
Email : nmhda@ntc.net.np

afUn'df gd"gf ldgL lu|8 ;~rfng


n3' hnljB't cfof]hgfxnfO{ PsLs[t u/]/ afUn'sf]
7]pn] vf]nfdf d'ns
' s} gd"gf ldgL lu|8 ljB't kl/of]hgfsf]
ljut @)^* h]7b]lv ;kmntfk"js
{ ;~rfng eO/x]sf]
5 . ;ft j6f cfof]hgfxaf6 pTkfbg ul/Psf] !#@
lsnf]jf6 lah'nLnfO{ * ls=ld= nfdf] !! s]=eL=sf] :yfgLo
lu|8dfkm{t hf]8/] ldgL lu|8 ;~rfng ul/Psf] xf] .
sfn'vf]nf n3' hnljB't k|bz{gL cfof]hgf klxnf]

-!@ lsnf] j f6_ / bf] ; | f ] -@@ lsnf] j f6_, /fvfgL


uf=lj=;=l:yt pmhf{vf]nf n3' hnljB't cfof]hgf klxnf]
-@^ lsnf]jf6_, pmhf{ vf]nf bf];f| ] -( lsnf]jf6_, pmhf{
vf]nf t];f| ] -@% lsnf]jf6_, bd]s uf=lj=;=l:yt pmhf{
vf]nf rf}yf] -!$ lsnf]jf6_ / 7]pn] vf]nf n3' hnljB't
cfof]hgfaf6 pTkfbg -@$ lsnf]jf6_ u/L s'n ! ;o #@
lsnf]jf6 ljB't pknAw /x]sf] 5 .
-afsL k[i7 $) df_

Jalashakti

37

hnzlQm

g]kfn n3' hnzlQm ljsf; ;+:yfsf ;b:ox


PhL kfj/ sDkgL -k|f=_ ln=
k|of;gu/, uf]ua+' *
kf]i6 aS; g+= %&($
kmf]g )!$#*@$)&,
$#%%*&% ofS;M )!$#*@$)&
E-mail: ag@ntc.net.np

Pk|fl] k|P6 Ol~hgLol/


sflnsf gu/, a'6jn, ?kGb]xL
kmf]g )&!$&&$* ofS;M )&!$#&&$*
E-mail: appeng@nec.com.np

xfO8f] kfj/ k|f=ln=


Sjfbf], sf7df08f}+, kmf]g M $@%()^(, $@^%%#(

d}gf gu/$ a'6jn, ?kGb]xL, kf]=j=g+ M %$


kmf]gMofS;M )&!%%)!*!

E-mail: kmihp@ntc.net.np

vgfn OlGhlgol/ O08li6h

E-mail : necpl@ntc.net.np
necbutwal@gmail.com

a'6jn cf}Bf]lus If]q, a'6jn, ?kGb]xL


kmf]g M )&!%$$$*@, ofS; M %%$!*^$

kfj/ 6]s g]kfn -k|f=_ ln=

Email: khanaleng@ntc.net.np

kf6g cf}Bf]lus If]q, nugv]n, nlntk'/


kmf]g )! %%@@@^# ofS;M )! %%@&*!@

s] kL Jofj;flos ;]jf -k|f=_ ln=

E-mail : powertech@info.com.np

a'4 ky, la/]Gb|gu/, ^, ;'vt{]


kmf]g )*#%@!$@* ofS;M )*#%@!$@*

/fwf :6Sr/ P08 OlGhlgol/ js{ k|f=ln=

afnfh' oGqzfnf

Email: krishna_dhakal@nt9

Jffg]Zj/, sf7df8f}+, kf]=a=g+= @)(*(


kmf]g M$$&@!!!, $$(!!#@ ofS;M $$(!)#)

afnfh' cf}Bf]lus If]q, sf7df8f}+


kmf]g )!$#%)(*$ ofS;M )!$#%)#&(

dlgs]h pmhL{ -k|f=_ ln=

Email: info@radhastructure.com

E-mail: bys@info.com.np

la/]Gb|gu/, !! ;'vt{]
kmf]g )*#%@))$% ofS;M )*#%@@#^)

?/n P08 cn6g]l6e OghL{ k|f= ln=

lqmd xfO8]n -k|f=_ ln=

E-mail: manikej@gmail.com

z+s/ gu/, a'6jn, ?kGb]xL


kmf]g )&!$#*^&!, &@ ofS;M )&! $#*^&)

d]s sG:N6\ofG;L -k|f=_ ln=

Email:chydel@wlink.com.np

wf}nflu/L l;len On]lS6sn d]sflgsn


Ol~hgLol/ -k|f=_ ln=
>L gu/ rf]s, afUn' !!, afUn'+
kmf]g ofS;M )^* %@)@@!

wfkf;L, sf7df8f}+
kf]i6 aS; g+= @!$*)
kmf]g )!^(!%^!@ ofS;M )!$^%)#*&

E-mail: resurja@ntc.net.np,
energypragati@enet.com.np

E-mail mecc@wlink.com.np

cfjf /f]8, afUn'


kmf]g g+ M )^*%@)*@@

d8/Nof08 OghL{ u|k' -k|f=_ ln=

wf}nflu/L xfO8f] sG;N6 a'6jn -k|f=_ ln=

afnfh' rf]s, sf7df8f}+


kmf]g )!$#%)%*), $#*%%*%
ofS;M )!$#*@$(%

a'6jn cf}Bf]lus If]q


a'6jn !@, ?kGb]xL +
kmf]g )&!$%$)$(^, )&!%$^$@@

dlN6 ;le{; ln+s g]kfn -k|f=_ ln=

Email decm@mail.com

d]g /f]8, Jof; gu/ kflnsf !!, bdf}nL, tgx'F


kmf]g )^% %^)%&# ofS;M )^% %^)*((
sf7df8f}+ ;Dks{ kmf]g )! $#**^)$

Email: meg061@ntc.net.np

l;d]G; xfO8f] OlGhlgol/ P08 OghL{ k|8S6


E-mail: siemenshydro@ntc.net.np

:6S6f] g]kfn -k|f=_ ln=


kf]i6 aS; g= @+ @*
kf6g cf}Bf]lus If]q, nugv]n, nlntk'/
kmf]g )! %%@!!(@, %%@^!^!
ofS;M )! %%@@#*&)

E-mail: dhaulagiribtl@yahoo.com

Or+u' uflj;, sf7df8f}+


kmf]g )!^@)*&*( ofS;M )!$*()%(#

8L Pn OghL{ sG;g{ -k|f=_ ln=

Email: mslnepal@enet.com.np

ldqgu/, sf7df8f}+ @(
kmf]g )!$#%$#(* ofS;M )!$)##^*#

;'vt{] OghL{ ;]jf s]Gb|

g]zgn kfj/ k|f8] o\ ;' /

sfnfufpF, la/]Gb|gu/, ;'vt{]


kmf]g )*# %@!@#) ofS;M )*# %@#*%#

OghL{ 8]enKd]06 ;l{e;{ -k|f=_ ln=


;LtfkfOnf, sf7df8f}+
kmf]g )!$)##)!^, ofS;M )!$!@)(&#^
Email: edspl@ntc.net.np

uf}td OghL{ O{lGhlgol/ k|f= ln=


j'6jn cf}Bf]lus If]q, ?kGb]xL
kmf]g g+ M )&!%%)!$), ofS; M )&! %$##!$
Email: energy@ntc.net.np

u|6] g]kfn k|f= ln=


jfOh xfp;, Hjfufn !), s'k08f]n, nlntk'/
kf]=a=g+ M ((%&,
kmf]g g+=M )!%%$^*%(%)!!@!#
ofS;M )!%)!!@!#
Email: great@greatnepal.com

lxdfnog kfj/ O08li6

sf7df8f},+ g]kfn
kmf]g )!$@&@@(!

g]kfn OghL{ 8]enk]06 sDkgL -k|f=_ ln=

E-mail: structo@wlink.com.np

E-mail: energyskt@ntc.net.np

t]h OghL{ ;f]n;' g g]kfn -k|f=_ ln=

PsfGts'gf, nlntk'/
kmf]gM )!%%@%##@, %)))&$*
ofS;M )!%)))&$*

k]K;Lsf]nf, sf7df8f}+
kmf]g )! $((@($@, (&%!)*()&&

E-mail : nedco@wlink.com.np

yfkf Ol~hLol/ O08li6

g]kfn xfO8f] P08 On]lS6 ln=

a'6jn cf}Bf]lus If]q, a'6jn, ?kGb]xL


kmf]g )&! %$#^%*, %%!%^)
ofS;M )&! %%!%%(

kf]i6 aS; g+= !


b'uf{gu/, a'6jn ^, ?kGb]xL
kmf]gM )&! %$)@!@, %%#^&%)
E-mail : headoffice@nhe.com.np
E-mail : marketing@nhe.com.np

g]kfn d]lzg P08 l:6n :6Sr/


a'6jn ^, ?kGb]xL
kmf]g )&! %$@%@@ ofS; )&! %$!)@@

Email: tejesnepal@enet.com.np

E-mail: tei@ ntc.net.np

o'lge;{n sG;N6\ofG;L ;le{;


afnfh' rf]s, sf7df8f}+
kf]i6 aS; g+= @)%)^
kmf]g )! $#%)%*)$#*%%*%
E-mail: ucs@ntc.net.np

eQmk'/ cf}Bf]lus If]q, Aof;L, eQmk'/,


kf]=j=g+ M $**(,
kmf]g g+=M )! ^^!)!)( ofS; g+ M $@^%%#(

E-mail: nmass@ntc.net.np

o'lge;{n OSo'Kd]06 O08li6h\

g]kfn oGq zfnf OghL{

E-mail: kmihp@ntc.net.np

kf6g cf}Bf]lus If]q, nlntk'/


kmf]g M %%@@!^&, %%@&*%&

a'6jn cf}Bf]lus If]q


a'6jn, ?kGb]xL
kmf]g )&! %$))&$ ofS;M )&! %$)@&!

xfplh P08 xfO8f] ;le{;h


] sDkgL k|f=ln=

Email:nysenergy@hons.com.np

g 6f]n, k'Nrf]s, nlntk'/,


kf]=a=g+ M !&^
kmf]g g++ )!%%$&$*%, %%$!*^$
ofS; g+ )! %%$&$*%

cf]lzg kfj/ ;l{e;{ h


] \ -k|f=_ ln=
aL6LcfO{ sDKn]S;, a'6jn
kmf]g )&! %$%@!& ofS;M )&! %%!%@%

Email: housing@ntc.net.np

E-mail :oshinpower.ntc.net.np

sf7df08f} d]6n O08li6h P08

gy{ OlGhlgol/ sDkgL k|f= ln=

Jalashakti

38

E-mail: unibtl@yahoo.com

pmhf{ sG;N6 -k|f=_ ln=


hl8a'6L, sf7df8f}+
kf]i6 aS; g+= @)@^#

hnzlQm

kf7s lj1f;f
k|Zg !_ O{=Pn=;L= -On]S6fl] gs nf]8 sG6fn] /_ af]8d{ f k|of]u
ul/g] d'Vo d'Vo ;fdfgxsf] af/]df atfO{lbg' x'G5 ls <
ltgLxsf] sfd lau|g] cj:yfx / ;dfwfg s] s] x'g\ <
b]aG] b| ljZjsdf{
r'jfuf9 n=h=lj= cfof]hgf, a}t8L

pQ/ M O{=Pn=;L= df k|of]u x'g] d'Vo d'Vo ;fdfgxdf


MCCB, yfO/]:6/, Pr cf/ ;L o"h 6fG;kmd{/ O{=Pn=;L
af]8{ s/]G6 6fG;km/d/ tyf ld6/x x'g\ . w]/h
} ;f] O{=Pn=;L=
df /x]sf] df:6/ af]8{ tyf To;df /x]sf] ;fdfgx r6\of
k/L w]/} ef]N6]h cfpgfn] lau|G5 . ;fy} ufpFdf ljB'tsf]
nfOg ;6{ ePdf Aofn]:6 lx6/ klg lau|g ;S5 . O{=Pn=;L=df
k|foM w]/} lau|g] ;fdfgx O{=Pn=;L= af]8{ tyf yfO/]:6/ x'g\ .
yfO/]:6/ lau|d
] f o;nfO{ agfpg ;lsFbg} . goFf km]gk{' g]{ x'G5 .
O{=Pn=;L= af]8{ lau|d
] f cj:yf x]/L o;sf] dd{t ug{ ;lsG5 .
olb O{=Pn=;L= af]8d
{ f o'h / Aof/]:6/ lau|s
] f eP ufpFdf
cfkm} r]~h ug{ ;lsG5 . oL afx]s c s]xL ePdf ;DalGwt
sDkgLdf ;Dks{ u/L dd{t ug'k{ b{5 .
k|Zg @_ slxn] sflx Go'6n df klg s/]G6 aU5 < lsg au]sf] xf]nf
/ o;nfO{ s;/L ;dfwfg ug{ ;lsG5 < atfOlbg'xG' 5 ls <
an axfb'/ dNn
?df vf]nf n=h=lj= cfof]hgf, Onfd

pQ/ M n3' hnljB't kl/of]hgfdf hxfF y|L km]hsf]


h]g/] 6] / h8fg ul/Psf] x'G5 To:tf] kl/of]hgfdf h]g/] 6] /af6
lg:s]sf] $ j6f tf/ dWo] Go"6n
nfO{ hldgdf uf8\g kg]{ x'G5
jf cly{ u/]sf] x'gk' b{5 . olb sf/0fjz Go"6n
cly{ u/]sf]
tf/ 5'6g\ uPdf jf v'sn
' f] ePdf o; lsl;dsf] ;d:of
cfpg;S5 . o; cj:yfdf Go"6n
nfO{ hlxn] klg cly{df
/fd|f] alnof] tl/sfn] hf]8s
] f] x'gk' b{5 .
k|Zg #_ xfd|f] cfof]hgfsf] 6af{Ogsf] a];af6 kfgL lg:sG5 .
clg h]g/] 6] /sf] cfjfh klxn]eGbf km/s lsl;dsf] cfp5 .
;fy} Aofn]:6 lx6/ nfOgdf l5g l5gdf kfgL /f]lsG5 . o:tf]
s] sf/0fn] ePsf] xf]nf / s;/L ;dfwfg ug{ ;lsG5 <
jL/ axfb'/ u'?
>L ;'d vf]nf n=h=lj= cfof]hgf, uf]/vf

pQ/ M tkfO{s
+ f] cfof]hgfsf] a];af6 kfgL lg:sg'sf]
sf/0f 6af{Ogsf] a]; / 9nfgsf] lardf Kjfn ePsf] x'g ;S5 .
h;nfO{ l;d]G6 d;nfsf] d2taf6 6fNg kg]{ x'G5 . 6af{Og
h]g/] 6] /sf] cfjfh km/s cfpg'sf] sf/0f laol/df u|Lh gePsf]
x'g ;S5 jf laol/ lau|s
] f] x'g;S5 . Aofn]:6 lx6/df hfg]
kfgLsf] nfOg l5g l5gdf /f]Sg'sf] dtna k]g:6s kfOkaf6
Aofn]:6 6}s
+ df NofPsf] kfOkdf kmf]xf]/ hDg' xf] . olb k]g:6s
kfOkaf6 Aofn]:6 6}s
+ df NofPsf] kfOk k]g:6ssf] tnaf6
NofPsf] 5 eg] of] ;d:of emg a9L x'g ;S5 . To;}n] k]g:6s
kfOkaf6 Aofn]:6 6}df NofPsf] kfOk ;fO8af6 jf dflyaf6
Nofpg pQd x'G5 . csf]{ tl/sf kfOksf] ;fOh a9fpg] /

;do ;dodf kmf]/a] 6\ofdf kmf]xf]/ ;kmf ug'k{ g]{ x'G5 . ;fy}
k]g:6s kfOkaf6 Aofnfi6;Dd uPsf] kfOkdf klg s]xL hDdf
ePsf] x'g;S5 . o;nfO{ vf]n/] ;kmf u/L /fVg'k5{ .
k|Zg $_ xfd|f] kfj/xfp;sf] MCCB k|foM a]ns
' f ^ ah]bl] v *
ah];Dd lbgsf] @ # rf]6L cfkm} aGb x'G5, lsg xf]nf /
o;nfO{ s;/L ;dfwfg ug{ ;lsG5 <
k+rjL/ g]Djf
kmfskmf]s vf]nf n=h=lj=cf=, Onfd

pQ/ M MCCB eg]sf] k'/f cy{ Molded Case Circuit


Baker xf] . nfOgdf nf]8 a9\g uPdf jf ;6{ ePdf MCCB
cfkm} aGb cyf{t ckm x'G5 . To;}n] MCCB n] b'O{ k|sf/sf]
sfd u5{ o;n] :jLrsf] klg sfd u5{ / o"hsf] klg sfd
u5{ . ;fFemsf] ;do MCCB ckm x'gs
' f] cy{ ljB't nfOgsf]
ltgj6f km]hdWo] s'g} Pp6f jf b'Oj6fdf MCCB df n]vs
] f]
s/]G6eGbf a9L s/]G6 ax]sf] x'gk' b{5 . o;sf] ;dfwfgsf]
nflu ls ltg}j6f nfOgdf ;s];Dd a/fj/ nf]8 /fVg k5{ jf
MCCB sf] ;fOh a9fpg kg]{ x'G5 .
k|Zg %_ xfd|f] kfj/xfp; b]lv em08} # $ lsnf]ld6/ 6f9f
Pp6f ldn 5, ha ldn rN5 ta xfd|f] kfj/xfp;df /x]sf]
ELC sf ld6/x h:t} M ef]N6]h / lk|mSj]G;L 36\5 / h]g/
] 6] /n]
7'nf] cfjfh ;lxt l9nf] 3'Dg yfN5, lsg xf]nf / o;nfO{
s;/L ;dfwfg ug{ ;lsG5 <
eb| cfn] du/
dn]v' vf]nf n=h=lj=cfof]hgf, wflb

pQ/ M kfj/xfp;b]lv ldn w]/} 6f9f x'bF f ha ldn


rNffOG5 6fG;dL;g nfOgdf w]/} kfj/ n; x'g ;S5 . h;n]
ubf{ h]g/] 6] /sf] ef]N6]h tyf lk|mSj]G;L 36\5 / h]g/] 6] /nfO{
cf]e/nf]8 ePsf] x'bF f 7"nf] cfjfh lg:sGf ;S5 . ;fy} h]g/] 6] /
cfkm} l9nf] 3'D5 . ldndf /x]sf] df]6/ z'?df rnfpFbf s]xL
;dosf] lglDt $% u'gf a9L kfj/ lng ;S5 . o;sf]
;dfwfgsf] nflu 6fG;ld;gsf] nfOg 7"nf] /fVg'kg]{ x'G5 .
;fy} ldnsf] df]6/ ;+rfng ubf{ :6f/ 8]N6f :6f6{/ /fv]/ klg
dflysf] ;d:of ;dfwfg ug{ ;lsG5 .
k|Zg ^_ xfd|f] kfj/xfp;df lns]h ePsf] 5 / cly{df klg
u8a8L ePsf] 5 . ;fy} h]g/] 6] /sf] cfjfh a9L cfpg yfn]sf]
5 o;nfO{ s;/L ;dfwfg ug{ ;lsG5 <
ad axfb'/ tfdf
;]nn] ] vf]nf n=h=lj= cfof]hgf, cf]vn9'f

pQ/ M ;a}eGbf /fd|f] kfj/xfp;df # k|sf/sf] cly{


ug'{ cfjZos x'G5 . Pp6f Go"6n
cly{ csf]{ 6af{Og h]g/] 6] /sf]
a8L cly{ / nfOl6 P/]:6/ cly{ oL ltg dWo] Go"6n

cly{ ;a}eGbf /fd|f] x'gk' b{5 . h]g/] 6] /df a9L cfjfh cfpg'sf]
sf/0f h]g/] 6] /sf] laol/ uPsf] x'g;S5 / h]g/] 6] /sf] a];
k|md
] sf] g6af]N6 v'sn
' f] ePsf] x'g;S5 . 

Jalashakti

39

hnzlQm

kf7s d~r
Gfd:sf/ ;DkfbsHo",
tkfO{x+ n] k|sfzg ub}{ cfpg'ePsf] hnzlQm klqsf
dfkm{t d]/f] k|Zg 5 xfd|f] ufpFdf ePsf] vf]nfaf6 lah'nL
lgsfNg ;lsG5 ls ;lsb}g To;sf nflu xfdLn] ;j{ky| d s]
ug'k{ b{5 < atfOlbg'xG' 5 ls <
Gfn/fh kf08]
/s'jf & , gjnk/f;L
k|Zgsf] nflu wGojfb . tkfO{n
+ ] cfgf] ufpFdf ePsf]
vf]nfaf6 lah'nL lgsfNgsf] nflu ;a}eGbf klxn] kfgLsf]
dfqf -l8:rfh{_ slt 5 < / vf]nfaf6 s'nf] NofO{ ;a}eGbf
a9L prfO{ -x]8_ lg:sg ;Sg] 7fpF sxfF 5 yfxf kfpg kg]{
x'G5 . pQm sfo{ k|fljlwsxn] dfq ug{ ;S5g\ . k|fljlwsn]
vf]nfdf ePsf] kfgLsf] dfqf -l8:rfh{_ / prfO{sf] cfwf/df
slt lsnf]af6 lah'nL lg:sG5 < pTkflbt lah'nLn] ufpF3/df
vkt ug{ cfjZos ljB't pTkfbg x'G5 ls x'bF g} cflb s'/fxsf]
;d]t 6'f] nufpg' kg]{ x'G5 . o;sfnflu ;j{ky| d tkfO{n
+ ]
cfgf] glhs}sf] u|fdL0f gjLs/0fLo pmhf{ ;]jf s]Gb| -RRESC_
jf lhNnf ljsf; ;ldltcGtu{t /x]sf] u|fdL0f pmhf{ ljsf;
zfvfOsfO{ (DDC/REDS/REDU) df ;Dks{ /fVg' kb{5 .
cyjf l;w} j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|df klg ;Dks{ ug{
;Sg'xg' 5
] . ToxL+af6 n3' hnljB't cfof]hgf lgdf{0f ug{
cfjZos kg]{ ;Dk"0f{ hfgsf/L k|fKt ug{ ;Sg'xG' 5 .

;+If]kdf eGg'kbf{, o;sf nflu tkfO{N+ f] ufpFdf Pp6f


n3' hnljB't pkef]Qmf ;d"x u7g u/L dfly pNn]v ul/Pdf
sfof{nox Dfkm{t k|fKt x'g] cfj]bg kmf/fd e/L ? !))) .
;lxt ;DalGwt dfly pNn]lvt sfof{noxdWo]_ kfos kg]{
sfof{nodf a'emfpg' kb{5 . o;/L cfj]bg kmf/d eg{ ;d"xsf
s'g} Ps hgf k|ltlglw uP x'G5 .
To; kZrft cfof]hgfsf] k|f/lDes ;e]{ ug'k{ g]{ x'G5 .
k|f/lDes ;e]a{ f6 pSt cfof]hgfaf6 pTkfbg x'g;Sg] ljB't
pSt ;d"bfonfO{ cfj\Zos kg]{ dfqfdf pknAw x'gs
' f ;fy}
cfly{s ?kdf ;d]t ;+ef\Ao b]lvPdf pQm cfof]hgfsf] lj:t[t
cWoog ug'k{ g]{ x'G5 . lj:t[t cWoog ug{sfnlu ;/sf/n]
cg'bfg :j?k s]xL /sd pknAw u/fpF5 t/ pSt /sd l;w}
;e]{ ug]{ sDkgLnfO{ k|bfg ul/G5 .
lj:t[t cWoog ug{sfnlu a}slNks phf{ k|a4{g s]Gb|af6
dfGotf k|fKt sDkgL x'g' kb{5 . o;/L dfGotfk|fKt sDkgLn]
tof/ u/]sf] ;e]{ l/kf]6{ j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb| cGtu{tsf]
Technical Renew Committee -TRC_ af6 kf; ePkl5
sf]6z
] g k|yf dfkm{t sDkgL rog u/L lgdf{0f sfo{ clw
a9fpg ;lsG5 . cGo la:t[t hfgsf/Lsf] nflu lhNnf pmhf{
zfvf RRESC jf l;w} j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|df ;Dks{
ug'x{ g' cg'/f]w 5 .
wGojfb .

afUn'df gd"gf ldlg lu|8 ;~rfng


-k[i7 #& af6 afsL ===_

ldlg lu|8 cfof]hgfaf6 ljleGg kmfObfx kfpg ;lsg]


cfzf ul/Psf] 5 . h;cg';f/ ldlt lu|8df cfj4 n3'
hnljB't cfof]hgfdWo] s'g} cfof]hgfaf6 cfjZostfcg';f/
lah'nL pTkfbg geP klg cGo n3' hnljB'taf6 pTkflbt
a9L ePsf] ljB't cfk"lt{ ug{ ;lsg], s'g} cfof]hgfsf] dd{t
;Def/ ug'{ k/]df klg pQm cfof]hgfsf] pkef]Qmfn] ldlg
lu|8dfk{mt lah'nL k|fKt ug{ ;lsg] ;fy} pkef]Qmfn] u'0f:t/Lo,
:yfoL Pj+ rf}la;} 306f lah'nLsf] ;'ljwf kfpg]5g\ .
To;}u/L o;cl3 ;;fgf pBf]uwGbf dfq ;~rfng
x'bF } cfO/x]sf]df ldgL lu|8sf] Joj:yfkl5 demf}nf vfnsf
pBf]uxnfO{ klg ;~rfng ug{ ;lsg] ePsf] 5 . pQm
ldlg lu|8 cfof]hgf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]Gb|cGtu{t
tTsfnLg u|fdL0f pmhf{ ljsf; sfo{qmd tyf ;+oQ
' m ;+oQ
' m
/fi6 ;+3Lo ljsf; sfo{qmdsf] ;xof]udf sl/a ! s/f]8
$% nfvsf] nfutdf lgdf{0f ul/Psf] xf] . o;sf nflu
ef/tsf] jfO6]s sDkgLn] cfjZos pks/0f cfk"lt{ ug's
{ f
;fy} k|fljlws ;xof]u klg pknAw u/fPsf] lyof] eg]
:yfgLoxaf6 sl/a !) nfvsf] >dbfg ul/Psf] lyof] .
n3' hnljB't cfof]hgfxaf6 pTkflbt lah'nL ldlg
lu|8sf] dfWodaf6 PsLs[t eO;s]kl5 /fli6o k|;f/0fdf

!! s]eL k|;f/0f nfOg ldgL lu|8 pmhf{ pkTosf -ldgLlu|8 kl/of]hgf afun'_

;d]t hf]8g\ ;lhnf] x'g] ePsf]n] To;tkm{ klg kxn ;'?


eO;s]sf] 5 . To;/L /fli6o k|;f/0fdf hf]8g\ ] Joj:yf x'g
uPdf cfj4 n3' hnljB't cfof]hgfxsf] cfDbfgL cem
;'b9[ x'g] lgZrt 5 eg] n3' hnljB'tsf] ljt/0f If]qleq
/fli6o k|;f/0f nfOg lj:tf/ ePkl5 k'Ug hfg] hf]lvdnfO{
klg ldlg lu|8sf] dfWodaf6 Go"lgs/0f ug{ ;lsg]5 . 

Jalashakti

40

hnzlQm

Anda mungkin juga menyukai