Anda di halaman 1dari 66

MODUL

RBT 3114

Reka Bentuk Berbantu Komputer

AutoCAD 2013
3D SOLID

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA


KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
CYBERJAYA
2013

RBT 3114
REKA BENTUK
BERBANTU KOMPUTER
3D SOLID
MUHAMMAD BIN IBRAHIM
HATTA BIN ISMAIL
BAHARUDIN BIN SALEH
NAAISHAM BIN MOHAMAD

Penyelaras:

En. Muhammad bin Ibrahim


Institut Pendidikan Guru Malaysia
Kementerian Pendidikan Malaysia
Cyberjaya

Penulis Modul:

Hatta bin Ismail


IPG Kampus Sultan Mizan
Baharudin bin Saleh
Naaisham bin Mohamad
IPG Kampus Tun Hussein Onn

Isi Kandungan
Topik 4

Topik 5

Aplikasi Lukisan 3D

4.1

Pengenalan Lukisan 3D

4.2

User Coordinate System (UCS)


4.2.1 Opsyen UCS
4.2.2 Penggunaan UCS dalam 3D Modeling

5
5
7

4.3

Jenis-Jenis Lukisan 3D
4.3.1 Kerangka Dawai
4.3.2 Model Permukaan
4.3.3 Model Pepejal

8
9
13
11

4.4

Melukis Model 3D dalam Bentuk Primitif


4.4.1 Langkah-langkah melukis 3D primitif

15
16

Aplikasi Lukisan 3D Solid

19

5.1

Pengeditan dalam Lukisan 3D


5.1.1 Boolean Operation
5.1.2 Slice, Extrude, revolve dan Section
5.1.3 Perintah Modify 3D

19
20
22
24

5.2

Menghasilkan Lukisan Pepejal 3D

26

5.2.1
5.2.2

27
29

5.3

Topik 6

Menghasilkan Lukisan Ortografik dari Pepejal 3D


5.3.1 Latihan Pengukuhan 1

Aplikasi Lukisan 3D Solid


Mereka Bentuk Lukisan Kerja Projek
6.1

Tutorial 1
Tutorial 2

Pengenalan Kepada Rendering


6.1.1 Material
6.1.2 Aplikasi Material dan Rendering
6.1.3 Latihan Pengukuhan 2

32
34

38

38
39
40
46 - 66

Tajuk 4
APLIKASI LUKISAN 3D
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir tajuk ini, anda seharusnya dapat:
1.

menjelaskan konsep asas terminologi lukisan 3 dimensi;

2.

mengenalpasti jenis-jenis lukisan dalam 3D;

3.

mengenal pasti penggunaan UCS dalam 3D modeling; dan

4.

melukis lukisan 3D dengan kaedah pepejal primitif.

PENGENALAN
Grafik 3 dimensi (3D) telah mula digunakan dalam pelbagai bidang seperti kejuruteraan,
perubatan, pembinaan dan lain-lain lagi. Lukisan 3D ini boleh digunakan untuk
mempersembahkan suatu produk dengan jelas. Dalam tajuk ini, anda akan diperkenalkan
dengan konsep asas lukisan 3D dalam AutoCAD. Di samping itu, anda juga mempelajari
kaedah pepejal untuk menghasilkan lukisan 3D.

4.1

PENGENALAN LUKISAN 3D

Sebelum kita mula mempelajari lukisan 3D, adalah penting bagi kita memahami tiga istilah
yang utama dalam jenis lukisan ini. Makna istilah ini adalah berbeza dari segi maksud
bergantung kepada penggunaannya. Dalam lukisan binaan bangunan, seorang akitek akan
menggunakan istilah pelan merujuk kepada pandangan atas suatu objek, manakala
seorang jurutera akan menggunakan istilah satah ufuk untuk merujuk kepada pandangan
atas objek berkenaan. Dalam lukisan 3D, konsep paksi X, Y dan Z akan digunakan untuk
menentukan satah lukisan yang dikenali sebagai right hand rule seperti yang ditunjukan
dalam Rajah 4.1.

Rajah 4.1: Istilah 3D

Makna paksi X, Y dan Z adalah seperti berikut:


(a)

X satu nilai positif yang menunjukkan ke arah kanan paparan;

(b)

Y satu nilai positif yang menunjukkan ke arah atas paparan; dan

(c)

Z satu nilai positif yang menunjukkan terus ke arah pengguna.

Dalam paparan kawasan lukisan AutoCAD, di sebelah penjuru kiri bawah menunjukkan
World Coordinate System atau WCS. Kedudukan WCS dalam 2D, paksi X akan bergerak ke
arah kanan, manakala paksi Y akan bergerak dari bawah ke atas (lihat Rajah 4.2). Apabila
WCS dalam kedudukan 3D, paksi Z akan bertegak lurus dengan paksi X dan Y (lihat Rajah
4.3).

Rajah 4.2: WCS dalam 2D

Rajah 4.3: WCS dalam 3D

Biasanya dalam satu lukisan 3D, ia mengandungi beberapa satah seperti berikut:
(a)

Satah ufuk (horizontal);

(b)

Satah hadapan (frontal);

(c)

Satah profil (profile);

(d)

Satah oblik (oblique); dan

(e)

Satah condong (inclined).

Rajah 4.4 menunjukkan kedudukan satah untuk sebuah lukisan 3D.

Rajah 4.4: Kedudukan satah dalam 3D

AKTIVITI 4.1
1.

Berikan perbezaan paksi X, Y dan Z.

2.

Namakan jenis-jenis satah dalam lukisan 3D.

4.2

USER COORDINATE SYSTEM (UCS)

Dalam lukisan 3D, sistem kordinat yang sedia ada ialah titik 0, 0, 0 di mana merupakan titik
permulaan lukisan anda. Kadangkala untuk menghasilkan lukisan 3D, anda memerlukan
kebebasan bergerak dalam ruang lukisan kerana tugas tertentu. Dalam AutoCAD, anda
boleh menggunakan USER COORDINATE SYSTEM (UCS) untuk melaksanakan tugas ini.
Dalam lukisan 3D, anda perlu bergerak dalam ruang lukisan kerana memasukkan satah
lukisan yang baru. Misalannya, satah atas, hadapan dan satah sisi.

4.2.1

Opsyen UCS

Untuk mengaktifkan opsyen UCS, anda boleh mengikut langkah berikut dan perhatikan
perintah UCS memberi beberapa opsyen kepada anda.
Command: UCS
Enter an option:
[New/Move/OrthoGraphic/Prev/Restore/Save/Del/Apply/?World]<World>:N
Jika anda menaipkan N, maka opsyen seterusnya adalah seperti berikut:
Specify origin of new UCS or [ZAxis/3point/Object/Face/View/X/Y/Z]<0,0,0>:
Anda boleh pilih mana-mana satu opsyen untuk meneruskan kerja anda.
Jadual 4.1 menunjukkan beberapa fungsi opsyen UCS.
Jadual 4.1: Beberapa Fungsi Opsyen UCS
New Origin Anda boleh memasukkan koordinat
untuk UCS yang asal. Dengan kata lain, opsyen ini
boleh akan menggerakkan kordinat ke origin yang
baru daripada lokasi semasa. Paksi X, Y dan Z masih
dalam arah yang sama.
3 point Opsyen ini membenarkan menggunakan 3
titik menentukan UCS yang baru. Opsyen ini adalah
sesuai untuk melukis objek bagi permukaan yang
bercondong.
X/Y/Z Anda boleh memutarkan kedudukan ketigatiga paksi ini dengan memasukkan nilai sudut paada
baris perintah atau dengan memilih dua titik.

LATIHAN 4.2
1.

Jelaskan opsyen UCS untuk 3 point.

2.

Opsyen 3 point sesuai digunakan untuk objek yang mempunyai


permukaan apa? Mengapa?

4.2.2

Penggunaan UCS dalam 3D Modeling

Pada workspace switching


tukar paparan kerja anda kepada 3D modeling, Rajah 4.5
menunjukkan paparan tetingkap AutoCAD 2011 bagi kumpulan Ribbon View.

Rajah 4.5: Paparan tetingkap 3D modeling (Ribbon view)


Ucs digunakan untuk menentukan kedudukan koordinat bagi membolehkan Sistem
Koordinat tersedia boleh diubah mengikut keperluan pemodelan 3D.
Kumpulan UCS dalam Ribbon - View

UCS world
UCS 3 point

Sumber : Aplikasi AutoCAD Release 2013

Setiap perubahan yang dibuat ke atas UCS,


maka system paksi dan putaran akan
berubah.
Anda boleh melihat perbezaan dengan
membuat putaran objek mengikut UCS yang
ditetapkan

UCS left

UCS front

UCS back

UCS world
UCS right
Toolbars View

Ia boleh mendapatkan beberapa orientasi pandangan mengikut kehendak atau


keperluan pengguna.

4.3

JENIS JENIS LUKISAN 3D

Terdapat tiga jenis lukisan boleh dihasilkan dengan menggunakan AutoCAD seperti berikut:

Kerangka dawai (wireframe);

Model permukaan (surface modeling); dan

Model pepejal (solid modeling).

4.3.1 Kerangka Dawai (Wireframe)


Kerangka dawai merupakan kaedah yang tertua untuk menghasilkan lukisan 3D dalam
AutoCAD. Keadah ini menggunakan titik, garisan, bulatan dan lengkuk untuk membentuk
model 3D. Jenis lukisan 3D ini tidak mempunyai permukaan. Walau bagainmanapun, ia
boleh menambahkan penggambaran suatu objek kerana kita dapat lihat setiap bahagian
objek itu seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.6.

Rajah 4.6: Kerangka dawai 3D

4.3.1.1 Bekerja dengan Mesh Models


Aplikasi Mesh akan membolehkan kerja-kerja 3D modeling menjadi lebih mudah dan
pelbagai. Mesh boleh dilukis bagi reka bentuk bebas dan berbentuk aliran. Rajah 4.7
menunjukkan sebahagian tolbar bagi Mesh dan Dialog box Mesh Primitive Option.

Rajah 4.7: Ribbon Mesh dan Mesh Option


Pembinaan mesh primitives menyediakan objek box, kon silinder, piramid, sfera, wedge dan
torus. Ketepatan pembinaan boleh diubahsuai pada tessellation divisions dalam mesh

primitive option dialog box. Rajah 4.8 menunjukkan contoh perbezaan bentuk yang
diperolehi bila beberapa perubahan dibuat pada tessellation divisions bagi box, silinder dan
piramid.

Length: 3, Width: 3 dan Height: 3

Length: 6, Width: 6 dan Height: 6

Axis: 6, Height:4 dan Base: 4

Axis: 12, Height:6 dan Base: 6

Axis: 6, Height:4 dan Base: 4


Axis: 12, Height:6 dan Base: 6
Rajah 4.8: Aplikasi tessellation divisions bagi box, silinder dan kon

(a) Revolved Mesh (REVSURF)


Pada View Top

Dengan menggunakan polyline, lukis


bentuk seperti Rajah 4.9(a)

10

Rajah 4.9(a)
Pada View SW Isometric
Pada View tukar ke Left UCS

Rajah 4.9(b)

Rotate objek merujuk pada titik A


seperti Rajah 4.9(c)

Rajah 4.9(c)

Command: _revsurf
Current wire frame density:
SURFTAB1=15 SURFTAB2=15
Select object to revolve: klik pada x
Select object that defines the axis of
revolution: klik pada garis PQ
Specify start angle <0>: Specify
second point: klik pada hujug P dan
hujug Q
Specify included angle (+=ccw, -=cw)
<360>:

Rajah 4.9(d)

Anda akan mendapat hasil lukisan


seperti Rajah 4.9(e) dan 4.9(f)

Rajah 4.9(e)

11

Rajah 4.9(f): Shade with edges

(b) Edge Surface (EDGESURF)


Command: _circle
Specify radius of circle or [Diameter]: 40
Command: _copy
Select objects: 1 found
Specify base point or [Displacement]
<Displacement>: Specify second point or
<use first point as displacement>: 200
Command: _line Specify first point: _qua of
Specify next point or [Undo]: _qua of
Command: ddptype
Command: divide
Select object to divide:
Enter the number of segments or [Block]: 4
Command: _circle
Specify radius of circle or [Diameter] <40.0000>:
20
Command: _trim
Current settings: Projection=UCS, Edge=None
Select cutting edges ...
Select objects or <select all>: Specify opposite
corner: 10 found
(lakukan trim supaya menghasilkan rajah
disebelah)
Command: pedit
Select polyline or [Multiple]: m
Convert Lines and Arcs to polylines [Yes/No]?
<Y> y
Enter an option
[Close/Open/Join/Width/Fit/Spline/Decurve/Ltype
gen/Undo]: j
Join Type = Both (Extend or Add)
Enter fuzz distance or [Jointype] <0.0000>:
6 segments added to polyline
View SW Isometric
Command: _rotate
Current positive angle in UCS:
ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0
Select objects: 1 found
(Untuk objek 1, ucs tak perlu tukar world
ucs)
Command: ucs
Current ucs name: *NO NAME*
Enter an option
[New/Move/orthoGraphic/Prev/Restore/Save/Del/
Apply/?/World]
<World>: y

12

Command: _rotate
Current positive angle in UCS:
ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0
Select objects: 1 found
(Untuk objek 2 tukar ucs kepada y ucs)
Command: surftab1
Enter new value for SURFTAB1 <6>: 30
Command: surftab2
Enter new value for SURFTAB2 <6>: 30
Command: edgesurf
Current wire frame density: SURFTAB1=30
SURFTAB2=30
Select object 1 for surface edge:
Select object 2 for surface edge:
Select object 3 for surface edge:
Select object 4 for surface edge:

4.3.2 Model Permukaan (Surface Modeling)


Model permukaan adalah kulit/permukaan untuk model 3D. Model permukaan
mengandungi maklumat profil objek dan juga ruang di antara profil/pinggir objek
seperti yang ditunjuk pada Rajah 4.10. Model ini mengandungi maklumat yang lebih
jelas jika dibandingkan dengan model kerangka dawai. Anda boleh menggunakan
model permukaan untuk memindahkan semua butiran terlindung objek. Di samping itu,
anda boleh menggunakan model permukaan sebagai pangkalan data untuk ilustrasi
berangka (numeric illustration).

Rajah 4.10: Model permukaan 3D


(Sumber: Matthews, B. AutoCAD 2000 3D)

Lukis Rajah Seperti Rajah 4.11(a) (wireframe)


Bina layer
Namakan layer sebagai (1,2,3 dan 4) gunakan
4 warna berlainan

Rajah 4.11(a)

13

( klik Apply dan ok)


Command: 3dface (gunakan keempat-empat
warna yang berbeza)
Specify first point or [Invisible]:
Specify second point or [Invisible]:
Specify third point or [Invisible] <exit>:
Specify fourth point or [Invisible] <create threesided face>:
Specify third point or [Invisible] <exit>:
Command: shade

Rajah 4.11(b)

Command: '_3dorbit
Dengan menggunakan 3D Orbit pada menu
view, kita dapat lihat dengan jelas permukaan
yang telah dibina.

Rajah 4.11(c)

4.3.3 Model Pepejal (Solid Modeling)


Model ini berbeza dengan dua model yang sebelum ini kerana:

Maklumat model ini adalah lengkap; dan

Cara membina model ini adalah jelas dan mudah.

Model pepejal boleh dipaparkan (rendered) dengan warna dan boleh dipersembahkan
seperti objek yang sebenar sebagaimana yang ditunjukkan dalam Rajah 4.12.

(a) Rendering, matrial dan lighting

(b) 3D wireframe

Rajah 4.12: Model pepejal 3D

14

4.4
MELUKIS MODEL 3D DENGAN MENGGUNAKAN
BENTUK PRIMITIF
Salah satu teknik untuk menghasilkan model 3D pepejal ialah dengan menggunakan bentuk
primitif yang tersedia oleh AutoCAD seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.13. Bentuk
primitif yang terdapat dalam AutoCAD termasuklah Box, Sphere, Cylinder, Cone, Wedge
dan Torus.

Rajah 4.13: Bentuk primitif pepejal 3D

Jika menggunakan AutoCAD Classic Workspace anda juga boleh mengaktifkan perintah
untuk melukis objek pepejal melalui cara-cara berikut:
(a)

menu tarik turun (seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.14).


Dari menu tarik turun draw modeling

Rajah 4.14: Menu tarik turun untuk melukis primitif pepejal 3D

(b)

15

Menggunakan tolbar (seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.15).

Rajah 4.15: Tolbar primitif pepejal 3D

(c)

Menggunakan baris perintah


Anda boleh menaipkan nama pepejal itu pada baris perintah dan kemudian mengikut
langkah-langkahnya.

4.4.1

Langkahlangkah Melukis Primitif 3D

AutoCAD membenarkan anda melukis beberapa bentuk primitif seperti yang ditunjukkan
dalam Rajah 4.16.
(a)

BOX
Anda perlu memahami beberapa langkah kerja yang diperlukan oleh perintah ini
seperti berikut:
Corner of box: Adalah titik kiri bawah box yang dilukis itu.
Length: Menentukan panjang box pada paksi X.
Cube: Jika anda memilih opsyen ini, panjang cube akan ditentukan mengikut nilai yang
anda berikan. Keempat-empat mempunyai sisi panjang yang sama.
Width: Menentukan lebar box di sepanjang paksi Y.
Height: Menentukan nilai tinggi box di sepanjang paksi Z.

Anda boleh mengikut langkah-langkah berikut untuk menciptakan sebuah box seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 4.16.

Rajah 4.16: Box

16

Command: _box
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>:
50,50,50
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 100
Specify width: 50
Specify height: 30

(b)

WEDGE
Anda perlu memahami beberapa langkah kerja yang diperlukan oleh perintah ini
seperti berikut:
Corner of wedge: Adalah titik kiri bawah box yang dilukis itu.
Length: Menentukan panjang box pada paksi X.
Width: Menentukan lebar box di sepanjang paksi Y.
Height: Menentukan nilai tinggi box di sepanjang paksi Z.

Anda boleh mengikut langkah-langkah berikut untuk menciptakan sebuah box seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 4.17.

Rajah 4.17: Wedge

Command: _wedge
Specify first corner of wedge or [CEnter]
<0,0,0>: 100,50,50
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 50
Specify width: 70
Specify height: 100

(c) CONE dan CYLINDER


Kon (Cone) dan Silinder (Cylinder) akan ditentukan secara circular/elliptical, kemudian
barulah menentukan tingginya (height). Anda boleh menetapkan tinggi kon dengan
memberikan titik mercunya (apex point). Manakala, tinggi untuk silinder akan ditentukan
dengan memberi titik tengah yang bertentangan dengan titik tengah tapaknya.
Perintah Cone dan Cylinder mempunyai opsyen yang sama seperti berikut:
Center point: anda boleh memilih pusat titik untuk tapak kon dan silinder.

17

Elliptical: Opsyen ini adalah untuk membolehkan menghasilkan sebuah kon/silinder yang
bertapak bentuk elips.
Apex: Opsyen ini digunakan untuk kon sahaja. Anda boleh menggunakan opsyen ini untuk
menentukan orientasi/kedudukan kon itu dengan memilih satu titik untuk mercunya. Dalam
opsyen ini, perbezaan koordinat Z untuk titik mercu dan tapak kon akan menentukan tinggi
kon itu.
Height: Opsyen ini digunakan untuk silinder sahaja. Anda boleh menentukan tinggi silider
dengan nilai positif atau negatif.
Center of the other end: Opsyen ini membenarkan anda mengubah kedudukan/orientasi
silinder dengan memilih satu titik pusat bagi permukaan yang bertentangan dengan tapak.
Command: _cylinder
Current wire frame density: ISOLINES=4
Specify center point for base of cylinder or
[Elliptical] <0,0,0>: 100,50,50
Specify radius for base of cylinder or
[Diameter]: 50
Specify height of cylinder or [Center of other
end]: 100
Command: _cone
Current wire frame density: ISOLINES=4
Specify center point for base of cone or
[Elliptical] <0,0,0>: 100,50,50
Specify radius for base of cone or [Diameter]:
50
Specify height of cone or [Apex]: 100

LATIHAN 4.3

18

1.

Binakan sebuah kotak (box) dengan diberi panjang 80mm, lebar 60mm dan
tinggi 70mm.

2.

Bina sebuah silinder dengan diberi jejari tapak 20mm dan tinggi 60mm.

3.

Bina sebuah kon dengan diberi jejari tapak 30mm dan tinggi 60mm.

Tajuk 5
APLIKASI LUKISAN 3D Solid
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir tajuk ini, anda seharusnya dapat:
1.

Menjelaskan konsep pengeditan dalam lukisan 3D;

2.

mengenalpasti jenis-jenis 3D editing (Boolean Operation) iaitu union, subtract,


intersect dan pengeditan jenis chamfer dan 3D array;

3.

mengenal pasti konsep arahan slice, section dan intefere ;

4.

melukis lukisan 3D solid dengan menggunakan aplikasi pengeditan dan arahan 3D


solid; dan

5.

menghasilkan Lukisan Ortografik dari lukisan 3D solid.

PENGENALAN
Dalam topik ini anda akan di dedahkan dengan aplikasi konsep pengeditan dalam lukisan
3D. 3D editing yang biasa digunakan dalam kerja-kerja 3D solid ialah Boolean Operation
yang terdiri daripada union, subtract, intersect. Anda juga akan didedahkan dengan aplikasi
lain seperti jenis chamfer , 3D array, slice, section dan intefere.

5.1

PENGEDITAN DALAM LUKISAN 3D

Kebanyakan perisian permodelan 3D membenarkan anda menggunakan printah pengeditan


dengan mudah. Dalam AutoCAD Release 2011 anda boleh menggunakan perintah
pengeditan ini untuk menghasilkan suatu objek/lukisan 3D mengikut pilihan anda.
Interface

Solid, Union

Slice

Solid, Subtract

Thicken

Solid, Intersect

Rajah 5.1: Solid Editing

19

5.1.1

Boolean Operation

Dalam AutoCAD, anda boleh menggunakan Boolean Operation sebagai satu cara untuk
menggabung atau memotong sebahagian objek itu. Tanpa Boolean Operation, anda tidak
dapat mencipta objek 3D. Dalam Boolean Operation, terdapat tiga perintah iaitu UNION,
SUBTRACT dan INTERSECT.
(a)

Union
Perintah ini membolehkan anda menggabungkan dua atau lebih objek menjadi satu
objek seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.2 (a) dan (b)

(a): Objek belum Union

(b): Objek selepas Union


Rajah 5.2: Union

(b)

Subtract
Subtract adalah salah satu perintah dalam Boolean Operation, tugas perintah ini
adalah untuk memotong sebahagian suatu objek untuk memberi bentuk baru objek
berkenaan. Dengan kata lain, ia adalah satu operasi yang mengekalkan (kept) dan
memotong (cut). Langkah-langkah untuk perintah subtract adalah seperti berikut (rujuk
Rajah 5.3)
Command: subtract
Select object: pilih object yang akan dikekal
Select object: pilih object yang akan dipotong

(a) pilih objek yang


dikekalkan

(b) pilih objek yang


dipotong

(c) Corak objek selepas


Subtract

Rajah 5.3: Subtract

(c)
Intersect
Perintah ini membenarkan anda membuat satu komposit baru pepejal 3D daripada
beberapa objek 3D yang bertindan. Intersect akan mengeluarkan bahagian objek yang
bertindan untuk menghasilkan satu objek yang baru seperti ditunjukkan dalam Rajah 5.4.

(a): Sebelum Intersect

(b): Selepas Union


Rajah 10.4: Intersect

20

Sebagai latihan, anda boleh mngikuti langkah-langkah pembinaan seperti Jadual 5.1 di
bawah.

Jadual Kerja 5.1: Langkah-langkah penggunaan Boolean Operation


Command: _box
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 60
Specify width: 100
Specify height: 40
Command: _cylinder
Specify center point for base of cylinder or
[Elliptical] <0,0,0>: _mid of :
klik pada tengah pada X
Specify radius for base of cylinder or
[Diameter]: 15
Specify height of cylinder or [Center of other
end]: -40
Command: _cylinder
Specify center point for base of cylinder or
[Elliptical] <0,0,0>: _mid of :
klik pada tengah pada Y
Specify radius for base of cylinder or
[Diameter]: 20
Specify height of cylinder or [Center of other
end]: -40
Command: union
Select objects: klik 0bject 3 dan klik object 1
-
Command: subtract
Select objects: klik object 1 -
Select objects: klik object 2 -

Command: _box
Specify first corner or [Center]:
Specify other corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 60
Specify width: 100
Specify height or [2Point] <94.2362>: 40
Command: _cylinder
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]:
Specify base radius or [Diameter]
<40.7176>: r
Specify base radius or [Diameter]
<40.7176>: 15
Specify height or [2Point/Axis endpoint]
<40.0000>: 40

21

2
X
1

Y
3

Command: _intersect
Select objects: 1 found
Select objects: 1 found, 2 total
Select objects:

5.1.2

Slice, Extrude, Revolve dan Section

Jadual Kerja 5.2 menunjukkan fungsi 3D editing bagi Slice, Extrude, Revolve dan Section.
Jadual Kerja 10.2
Command: box
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 40
Specify width: 70
Specify height: 50
Command: _shademode Current mode:
2D wireframe

4
Command: slice
Select objects: 1 found
Specify first point on slicing plane by
[Object/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points]
<3points>: 3
Specify first point on plane: klik pada 1
Specify second point plane:klik pada 2
Specify third point on plane: klik pada 3
Specify a point on desired side of the
plane or [keep Both sides]: klik pada 4

Bina bentuk seperti di sebelah dengan


menggunakan polyline
. Untuk
mudah, aktifkan Polar Tracking dan
Osnap.
Extrude
Command: _extrude
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: 1 found
Specify height of extrusion or [Path]: 60
Specify angle of taper for extrusion <0>:

(jika memilih sudut tertentu)


Command: _extrude
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: 1 found

22

2
1

Specify height of extrusion or [Path]: 50


Specify angle of taper for extrusion <0>: 8

Bina bentuk seperti di sebelah dengan


menggunakan polyline
. Untuk
mudah, aktifkan Polar Tracking dan
Osnap.
Bina bulatan terlebih dahulu dan
kemudian tukar UCS kepada front UCS.
Command: _fillet
Current settings: Mode = TRIM, Radius =
Select first object[Undo/Polyline/ Radius
/Trim/Multiple]: R
Specify fillet radius <0.0000>: 20
Select first object or
[Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]: P
Select 2D polyline:
3 lines were filleted
Command: _extrude
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: 1 found (klik bulatan)
Specify height of extrusion or [Path]: P
Select extrusion path or [Taper angle]:
Klik pada garisan

Bina bentuk seperti di sebelah dengan


menggunakan polyline
. Untuk
mudah, aktifkan Polar Tracking dan
Osnap

Revolve
Command: _revolve
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: 1 found
Specify start point for axis of revolution
ordefine axis by [Object/X (axis)/Y (axis)]:
y (jika guna Y axis)
Specify angle of revolution <360>: 90
Command: _revolve
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects: 1 found
Specify start point for axis of revolution
ordefine axis by [Object/X (axis)/Y (axis)]:
x (jika guna X axis)
Specify angle of revolution <360>: -90

23

5.1.3

Perintah Modify 3D

Selain daripada penggunaan Boolean Operation sebagai alat utama pengeditan. Anda juga
boleh menggunakan beberapa perintah modify yang asas dalam AutoCAD seperti FILLET,
CHAMFER, 3D ARRAY dan 3D MIRROR.
Trim

3D mirror
3D align
3D array

Fillet
Offset

3D move
3D rotate

Rajah 5.5: Modify toolbars

(a)

Fillet
Langkah menggunakan perintah ini adalah sama seperti dalam lukisan 2D. Dengan
menggunakan perintah ini, anda boleh melukis kambi atau fillet dengan cara yang
mudah.

(b)

Chamfer
Penggunaan perintah ini adalah sama dengan lukisan 2D dalam AutoCAD. Perintah
akan mencipta permukaan yang condong/serong di permukaan pinggir objek 3D. Anda
boleh memilih opsyen distance atau angle.

Command: _box
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 30
Specify width: 150
Specify height: 200
Command: _fillet
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 5.0000
Select first object or
[Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]: R
Specify fillet radius <5.0000>: 10
Select first object or [Undo/
Polyline/Radius/Trim/Multiple]: klik pada 1
Enter fillet radius or [Expression] <10.0000>:
Select an edge or [Chain/Radius]:
Command: _chamfer
(TRIM mode) Current chamfer Dist1 = 0.0000, Dist2
= 0.0000
Select first line or [Undo/
Polyline/Distance/Angle/Trim/mEthod/Multiple]: D
Specify first chamfer distance <0.0000>: 50
Specify second chamfer distance <50.0000>:
Select first line or [Undo/Polyline
/Distance/Angle/Trim/Multiple]: klik pada 2

24

1
2

Base surface selection...


Enter surface selection option [Next/OK (current)]
<OK>:
Specify base surface chamfer distance <50.0000>:
Specify other surface chamfer distance <50.0000>:
Select an edge or [Loop]: Select an edge or [Loop]:

(c)

3D Array
Perintah ini membenarkan anda menyalin objek seperti dalam lukisan 2D. Dalam
lukisan 2D, perintah ini hanya menggunakan dua paksi iaitu paksi X dan Y. Untuk
lukisan 3D, paksi Z juga digunakan. Anda boleh menggunakan kedua opsyen polar
dan rectangular untuk menyalinkan objek anda.
Anda boleh menggunakan perintah ini untuk melukis sebuah sprocket seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 9.18.

(i)

Melukis silinder
Command: cylinder
Specify center point for base of cylinder or [Elliptical]<0,0,0>:
Specify radius for base of cylinder or [Diameter]: 40
Specify height of cylinder or [Center of other end]: 20
Command : cylinder
Specify center point for base of cylinder or [Elliptical]<0,0,0>: 40, 0
Specify radius for base of cylinder or [Diameter]: 8
Specify height of cylinder or [Center of other end]: 20
Lukisan anda adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.6(a)

(a)

(b)
Rajah 5.6: 3D ARRAY

(ii)

Menggunakan perintah 3D Array


Command: 3DARRAY
Select objects: pilih silinder jejari 8 mm
Select objects:
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: p
Enter the number of item in the array: 12
Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) <360>:
Rotate array objects? [Yes/No] <Y> :
Specify center point of array: 0, 0, 0
Specify second point on axis of rotation: 0, 0, 20

25

(c)

Anda telah menyalinkan objek seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.6(b). Sekarang
anda boleh menggunakan perintah subtract untuk menjadi objek itu sebagai sebuah
sprocket.

5.2

MENGHASILKAN LUKISAN PEPEJAL 3D

Terdapat pelbagai cara untuk menghasilkan lukisan pepejal 3D. Salah satu keadah ialah
dengan menggunakan primitif 3D yang tersedia dalam AutoCAD. Anda boleh mengikut
langkah berikut untuk menghasilkan satu lukisan 3D pepejal dengan merujuk kepada Rajah
5.7.

(a)

(b)
Rajah 5.7: Lukisan 3D pepejal

(a)

Langkah 1
Daripada menu tarik turun

view

3D view

SE Isometric

Anda akan memperoleh kedudukan WCS dalam 3D seperti yang ditunjukkan dalam
Rajah 5.8.

Rajah 5.8: WCS dalam kedudukan 3D

(b)

26

Langkah 2
Command: box
Specify corner of box or [CEnter] <0, 0, 0>:
Specify corner or [Corner/Length]: Length
Specify length: 80
Specify width: 60
Specify height: 20
Command: cylinder
Specify center point for base of cylinder or [Elliptical]<0,0,0>: (pilih titik tengah 1) _mid of
Specify radius for base of cylinder or [Diameter]: 30
Specify height of cylinder or [Center of other end]: 20

Command: box
Specify corner of box or [CEnter] <0, 0, 0> (snap from endpoint 2) _end of
Specify corner or [Cube/Length]: Length
Specify length: 20
Specify width: 60
Specify height: 30
Command: wedge
Specify first corner of wedge or [Center] <0, 0, 0>: (pilih titik hujung 3) _end of
Specify corner or [Corner/Length]: Length
Specify length: 20
Specify width: 10
Specify height: 30
Command: copy
Select object: select the wedge you have created
Specify base point or displacement, or [Multiple]: (pilih titik hujung 4) _end of
Specify second point of displacement or <use first point as displacement>: (pilih titik
hujung 5) _end of
Command: union
Select object: all

5.2.1 TUTORIAL 1
Anda boleh mengikuti langkah-langkah berikut bagi melukis sebuah bekas alat tulis
Command: _box
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 200
Specify width: 45
Specify height: 10
Command: _box
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 10
Specify width: 45
Specify height: 55
Command: _box
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 50
Specify width: 2
Specify height: 50
Command: _box
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 70
Specify width: 2
Specify height: 70

27

Tukar UCS ke left UCS


Bina kayu bulat 2 X 70 X 70 dan balik ke
UCS world
Command: _cylinder
Current wire frame density: ISOLINES=4
Specify center point for base of cylinder or
[Elliptical] <0,0,0>:
Specify radius for base of cylinder or
[Diameter]: 5
Specify height of cylinder or [Center of other
end]: 70
Command: _copy (salin selinder)
Select objects: 1 found
Command: _box
Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: l
Specify length: 200
Specify width: 3
Specify height: 120
Command: _fillet
Select first object or [Undo/Polyline
/Radius/Trim/Multiple]: R
Specify fillet radius <60.0000>: 30
Select first object or [Undo/Polyline/
Radius/Trim/Multiple]: klik pada garis A
Enter fillet radius <30.0000>:
Select an edge or [Chain/Radius]:

Susun bahan seperti rajah disebelah.

28

Gunakan aplikasi chamfer untuk keduadua sudut


Command: CHAMFER
(TRIM mode) Current chamfer Dist1 =
30.0000, Dist2 = 30.0000
Select first line or
[Undo/Polyline/Distance/Angle/Trim/mEthod
/Multiple]:
Base surface selection...
Enter surface selection option [Next/OK
(current)] <OK>:
Specify base surface chamfer distance
<30.0000>:
Specify other surface chamfer distance
<30.0000>:
Select an edge or [Loop]: Select an edge or
[Loop]:

5.2.2

TUTORIAL 2

Bina 4 layer dan namakan sebagai binaan,


body, muka dan tapak. Tetapkan warna
yang sesuai
Mulakan lukisan detngan layer binaan

Dalam paparan 2D. Bina lukisan seperti


disebelah.

29

100 X 100 mm
Offsetkan kepada 20mm
Garisan tengah

Bina bulatan jejari 25 pada tengah


Bina 4 bulatan kecil jejari 8

Erase line
Fillet bucu kepada 20mm

Command: pedit
Select polyline or [Multiple]: m
Select objects: Specify opposite corner: 13
found
Convert Lines and Arcs to polylines
[Yes/No]? <Y>
Enter an option
[Close/Open/Join/Width/Fit/Spline/Decurve/L
type gen/Undo]: j
Join Type = Extend
Enter fuzz distance or [Jointype] <0.0000>:
7 segments added to polyline

Region kesemua objek


Subtract setiap bulatan dari tapak
shade

Tukar ke 3D view
Gantikan ke layer tapak
Extrude setinggi 10mm
Shade

Ambil layer body


Bina bulatan J25 snap ke tengah
bulatan
Bina satu lagi bulatan dengan J30
Region dan subtract kan
Extrude ke tinggi 15mm
Shade

Bina gerisan 0-1 dari tengah


Copy ke garisan hujung (snap) 2
sejauh 100mm
Bina garisan 2-3 juga 100mm
Tukar UCS kepada front dan bina
bulatan 100 mm
Trim

lengkung 0-3 sahaja

0
1

30

bina bulatan J25 dan J30 pada


hujung lengkung
Region dan subtractkan
Panjangkan garisan dari hujung
lengkung sepanjang 15mm
Extrude kan

Tukar ucs kepada world


Tukar view ke top view
Bina garisan tapak yang sesuai

Tukar ke SE view
Pedit untuk polyline kan garisan
Extrude tapak dengan -10mm

Pada Ribbon View gunakan Orbit /


free orbit untuk mendapatkan sudut
pandangan yang dikehendaki.

31

Tukar ke view ke SE
Tukar UCS right
Bina bulatan J25 dan J20 pada
hujung lengkung
Region kan dan subtract
extrude mengikut sukuan lengkung
tersebut

5.3

MENGHASILKAN LUKISAN ORTOGRAFIK


DARI PEPEJAL 3D

Membina lukisan Ortografik hasil daripada lukisan pepejal 3D merupakan salah satu
kemudahan yang disediakan dalam AutoCAD selain beberapa aplikasi lain seperti keratan
dan pandangan tambahan.
Langkah-langkah pembinaan
Command: _box
Specify corner of box or [CEnter]
<0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 30
Specify width: 50
Specify height: 80
Command: _box
Specify corner of box or [CEnter]
<0,0,0>:
Specify corner or [Cube/Length]: L
Specify length: 20
Specify width: 30
Specify height: 60

Command: _move
Select objects: 1 found
Select objects: (klik tengah x bawa ke
tengah y)

1
Command: _subtract
Select objects: (select object 1) enter
Select objects: : (select object 2) enter

Command: solview
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: ucs
Enter an option [Named/World/?/Current]
<Current>: enter
Enter view scale <1>: enter (terima scale
1)
Specify view center: pilih sudut
pandangan yang sesuai
Enter view name: plan
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: O
Specify side of viewport to project: (klik
pada tengah border dan turunkan ke
bawah)
Specify view center: pilih sudut
pandangan yang sesuai
Enter view name: FRONT

32

Cursor digerakkan untuk mendapat sudut


pandangan yang sesuai

Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: O
Specify side of viewport to project: (klik
pada tengah border dan ke kiri)
Specify view center: pilih sudut
pandangan yang sesuai
Enter view name: front
Command: soldraw
Select viewports to draw..
Select objects: all - enter
Command: ps (paper space)
Command: _erase
Select objects: pilih border utama dan
enter
Command: ms (model space)

Command: layer
Dialog box layer akan keluar.
Mulakan loading hidden line pada
yang berkenaan
Tutupkan layer VPORTS bagi
menghilangkan border setiap
pandangan

Anda seharusnya mendapat lukisan


seperti di sebelah
Lukisan dalam paparan paper space

33

Klik pada tengah border dan turunkan ke


bawah mengikut kesesuaian

5.3.1

LATIHAN PENGUKUHAN 1

Anda buka kembali projek pada tutorial 2 sebelum ini.

3D Solid dalam 2D wireframe

Command: SOLVIEW
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: ucs
Enter an option [Named/World/?/Current]
<Current>: enter
Enter view scale <1>: 0.4
Specify view center: pilih sudut pandangan
yang sesuai

Specify view center: enter


Specify first corner of viewport: pilih ruang
yang sesuai, mula pada X
Specify opposite corner of viewport: Bawa
ke Y dan enter
Enter view name: front

34

Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: O
Specify side of viewport to project: (klik
pada tengah border front dan bawa ke kiri)

Specify view center: pilih sudut pandangan


yang sesuai
Specify first corner of viewport:
Specify opposite corner of viewport:
Enter view name: side

Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: O
Specify side of viewport to project: (klik
pada tengah border front dan bawa ke atas)
Specify view center: pilih sudut pandangan
yang sesuai

Specify view center <specify viewport>:


Specify first corner of viewport:
Specify opposite corner of viewport:
Enter view name: top
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: enter

35

jadikan ruang kerja lukisan dalam paper


space dengan menaip - PS

erase border utama.

anda akan mendapat lukisan seperti di


sebelah

Command: SOLDRAW
Select viewports to draw..
Select objects: all
14 found
10 were not in current space.
1 was the paper space viewport.
Select objects: enter
4 solids selected.
4 solids selected.
4 solids selected.

Buka layer properties manager


kan VPORT layer

dan off

Border untuk setiap pandangan akan hilang

36

Buka layer properties manager


tukar color dan linetype bagi front-HID, sideHID dan top-HID kepada color biru dan
linetype HIDDEN

Anda akan mendapat hasil lukisan ortografik


seperti di sebelah

37

Tajuk 6
APLIKASI LUKISAN 3D Solid:
Mereka Bentuk Lukisan Kerja Projek

6.1

PENGENALAN KEPADA RENDERING

Fungsi Rendering akan menghasilkan imej 2D berasaskan kepada lukisan pepejal 3D yang
anda lukis. Hasil imej rendering banyak bergantung pada kemahiran anda dalam
penggunaan material, lighting set up, sun & location, camera dan juga persekitaraan yang
diwujudkan dalam lukisan.
Rajah 6.1 menunjukkan persekitaran bilik yang menggunakan aplikasi material, kamera dan
penetapan kedudukan matahari dengan baik.

Rajah 6.1: Rendering, material and sun

Pada menu tarik turun - Render, terdapat lima ribbon panel iaitu panel lights, sun & location,
material dan render.Rajah 6.2 menunjukkan Ribbon Panel bagi Render

38

Rajah 6.2: Ribbon Panel bagi Render


Anda juga boleh mengubah suai dan menetapkan fungsi render mengikut keperluan lukisan
dengan mengeluarkan Advance Render Settings Dialog Box seperti Rajah 6.3.

Rajah 6.3: Advance Render Settings Dialog Box

6.1.1

Material

Material digunakan dalam lukisan 3D pepejal bagi menukar sifat objek lukisan kepada
bahan-bahan tertentu yang dipilih. AutoCAD menyediakan Autodesk Material Library bagi
pengguna memilih bahan asas yang dikehendaki. Anda juga boleh memasukkan material
dari luar ke material pallette untuk kegunaan sendiri.
Untuk mengeluarkan Material Browser:
Klik panel render - toolbar Material Browser
Rajah 6.4 menunjukkan Material Browser yang disediakan dalam AutoCAD.

39

Rajah 6.4: Material Browser

6.1.2

Aplikasi Material dan Rendering

Langkah-langkah kerja yang dibentangini adalah pada peringkat asas sahaja sebagai
pengenalan kepada penggunaan materialdan paparan rendering.Anda boleh mencubanya
sendiri bagi mendapatkan hasil yang lebih baik dan berkualiti.
Sebelum memulakan kerja, tukarkan paparan tetingkap anda kepada SE Isometric seperti
dalam Rajah 6.5.

Rajah 6.5: SE Isometric

40

Jadual 6.1 menunjukkan langkah-langkah penggunaan material dan paparan rendering.


Jadual 6.1 : Langkah-langkah penggunaan material dan rendering
Langkah-langkah

Rajah Rujukan

Command: _box
Specify first corner or [Center]:
Specify other corner or [Cube/Length]: <Ortho
on> L
Specify length: <Ortho on> 300
Specify width: 200
Specify height or [2Point]: 10
Rujuk Rajah 6.6
Rajah 6.6 : Hasil Lukisan
Command: _sphere
Specify center point or [3P/2P/Ttr]:
Specify radius or [Diameter]: 40<enter>
Rujuk Rajah 6.7

Rajah 6.7 : Hasil Lukisan

Command: _sphere
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: klik pada
tengah sfera
Specify radius or [Diameter] <60.0000>:
30<enter>
Anda akan mendapat hasil seperti Rajah 6.8 dan
Rajah 6.9.

Rajah 6.8 : Hasil Lukisan

Rajah 6.9 : Hasil Lukisan

Command: _subtract
Command: _subtract Select solids, surfaces, and
regions to subtract from ..
klik pada 1
Select objects: 1 found <enter>
Select solids, surfaces, and regions to subtract ..
klik pada 2
Select objects: 1 found <enter>

Rujuk Rajah 6.10


Rajah 6.10 : Hasil Lukisan

41

Command: _cylinder
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]:
klik pada tengah sfera
Specify base radius or [Diameter] <50.0000>:
30 <enter>
Specify height or [2Point/Axis endpoint]:
80 <enter>
Rujuk Rajah 6.11 dan Rajah 6.12

Rajah 6.11 : Hasil Lukisan

Rajah 6.12 : Hasil Lukisan


Command: _subtract Select solids, surfaces, and
regions to subtract from ..
klik pada sfera
Select objects: 1 found <enter>
Select solids, surfaces, and regions to subtract ..
klik pada silinder
Select objects: 1 found <enter>
Select objects: <enter>
Rujuk Rajah 6.13
Rajah 6.13 : Hasil Lukisan
Command: _cylinder
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]:
Specify base radius or [Diameter]: 30
Specify height or [2Point/Axis endpoint]
<10.0000>: 50
Rujuk Rajah 6.14
Rajah 6.14 : Hasil Lukisan
Command: _cylinder
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]: _cen of
Specify base radius or [Diameter] <30.0000>: 20
Specify height or [2Point/Axis endpoint]
<50.0000>: 50
Rujuk Rajah 6.15

Rajah 6.15 : Hasil Lukisan

42

Command: _subtract Select solids, surfaces, and


regions to subtract from ..
Select objects: 1 found
Select objects:
Select solids, surfaces, and regions to subtract ..
Select objects: 1 found
Select objects:
Rujuk Rajah 6.16
Rajah 6.16 : Hasil Lukisan
Dengan menggunakan toolbar view (Rajah
6.17) (front, left, right)susun objek supaya
kedudukannya tepat dan tidak bertindih
seperti dalam Rajah 6.18.

Rajah 6.17: Toolbar view

Rajah 6.18: Aplikasi material


Anda boleh melihat gambaran kasar bentuk
dan kedudukan objek dengan menggunakan
aplikasi visual style (Rajah 6.19).
Conceptual
Hasilnya boleh dilihat dalam Rajah 6.20.

Rajah 6.19:Visual style

Rajah 6.20: Aplikasi material

43

Keluarkan material browserdan pilih tiga


bahan berikut seperti dalam Rajah 6.21:
(a) Copper - Polished
(b) Stainless - Polished
(c) White Oak.

Rajah 6.21: Pilih tiga bahan

Padankan lukisan anda dengan material yang


dipilih seperti dalam Rajah 6.22.

Rajah 6.22: Aplikasi material


Sebelum melakukan proses rendering, anda
boleh melihat hasil yang menunjukkan bahan
yang anda gunakan dengan menggunakan
visual style (Rajah 6.23).
visual style

Realistic

Rajah 6.23: Hasil paparan visual style


Realistic
Rendering merupakan proses terakhir dalam
kerja ini. Anda cuma perlu klik pada toolbar
render dan secara automatik sistem AutoCAD
akan menjalankan proses rendering (Rajah
6.24).
Klik pada Render

Rajah 6.24: Render

44

Apabila anda telah berjaya sampai ke tahap ini, maka anda boleh meneruskan kemahiran ke
peringkat yang lebih tinggi seperti aplikasi camera, lighting dan sun & location, semua fungsi
tersebut banyak bergantung kepada kemahiran anda dalam mengubahsuai kedudukan dan
bagaimana hasil terakhir yang ingin anda perolehi. Rajah 6.25 dan 6.26 mennunjukkan
salah satu hasil lukisan yang menggunakan fungsi camera dan lighting.

Kedudukan lampu

Kedudukan kamera
Rajah 6.25: Menentukan kedudukan kamera dan lampu

Rajah 6.26: Sudut pandangan kamera

45

LATIHAN PENGUKUHAN 2
Arahan Kerja:
1. Sila cetak keseluruhan latihan pengukuhan ini
2. Dengan menggunakan aplikasi 3D solid, Lukis tukul merujuk kepada
Rajah A, Rajah B dan Rajah C menggunakan skala saiz penuh. Mana-mana
dimensi yang tidak diberi/kurang jelas adalah bergantung pada kesesuaian.
3. Simpan lukisan anda dengan nama LUKISAN PEMASANGAN.
4. Daripada LUKISAN PEMASANGAN simpan fail anda dengan 3 fail iaitu:
i. CERAIAN
ii. ORTOGRAFIK
iii. MATERIAL
5. Sila siapkan lukisan yang diberi ini berdasarkan arahan no.2, no.3
dan no.4 dalam AUTOCAD.
6. Jika ada kesulitan semasa menyiapkan latihan pengukuhan ini, sila
selesaikan dengan MENGAPLIKASIKAN apa yang anda telah pelajari
semasa sesi pembelajaran sebelum ini.

46

Rajah A

47

Rajah B

Rajah C

48

Melukis bahagian 1
Langkah-langkah

Rajah Rujukan

Melukis silinder 1, ukuran R= 12mm,


H=150mm
Command: cylinder <enter>
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]: klik mana-mana
titik pada paparan kerja autocad.
Specify base radius or [Diameter]:
12 <enter>
Specify height or [2Point/Axis endpoint]:
150 <enter>
Melukis silinder 2, ukuran R=8mm,
H=30mm
Command: cylinder <enter>
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]: klik mana-mana
titik pada paparan kerja autocad.
Specify base radius or [Diameter]
<10.0000>: 8 <enter>
Specify height or [2Point/Axis endpoint]
<150.0000>: 30 <enter>
Rujuk Rajah 2.1
Tukar kedudukan selinder pada kedudukan
mendatar.
Menggunakan arahan 3D rotate
Command: _3drotate
Current positive angle in UCS:
ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0
Select objects: 1 found
Select objects:
Specify base point:
** ROTATE **
Specify rotation angle or [Base
point/Copy/Undo/Reference/eXit]: <Ortho on>
Regenerating model.
Command:
Rujuk Rajah 2.2

Mengabungkan silinder 1 & silinder 2

Command: _move
Select objects: Specify opposite corner: 0 found

49

Silinder 1

Silinder 2

Rajah 2.1

Select objects:
>>Press ESC or ENTER to exit, or right-click to
display shortcut menu.
Resuming MOVE command.
Select objects: *Cancel*
Command: _.PSPACE

Melukis bahagian 2
Langkah 1 (membina kotak ukuran
L=30, W=30,H=10)
Command: BOX <enter>
Specify first corner or [Center]: klik mana-mana
titik pada paparan kerja autocad.
Specify other corner or [Cube/Length]:
LENGTH <enter>
Specify length: <Ortho on> 30 <enter>
Specify width: 30 <enter>
Specify height or [2Point] <30.0000>:
10 <enter>
Langkah 2 (membina silinder
ukuran R=10,H=10)
Command: CYLINDER <enter>
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]: klik mana-mana
titik pada paparan kerja autocad.
Specify base radius or [Diameter] <8.0000>:
10 <enter>
Specify height or [2Point/Axis endpoint]
<10.0000>: 10 <enter>
Langkah 3 (bina garisan panduan)
Command: LINE <enter>
Specify first point: klik pada titik E
Specify next point or [Undo]: klik pada
titik F
Specify next point or [Undo]: <enter>
Langkah 4 (gabung kotak dan silinder)
Command: MOVE <enter>
Select objects: klik pada silinder
<enter>
Specify base point or [Displacement]
<Displacement>: klik pada titik G
Specify second point or
<use first point as displacement>:
_mid of_ bawa dan klik pada titik H di
kotak <enter>0

50

Membina FIILET 1
Command: FILLET <enter>
Current settings: Mode = TRIM, Radius =
0.0000 Select first object or
[Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]:
Klik pada garisan J
Enter fillet radius: 2 <enter>
Select an edge or [Chain/Radius]:
<enter>
*sila lengkapkan keempat-empat fillet
dengan langkah yang sama.

Melukis bahagian 3
membina SPHERE ukuran R=15mm
Command: SPHERE <enter>
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: klik
mana-mana titik pada paparan kerja autocad.
Specify radius or [Diameter] <10.0000>: 12
<enter>

memotong SPHERE
Sebelum melakukan proses memotong
sphere, anda perlu melukis garisan panduan
seperti langkah di bawah;

a. Melukis garisan P
Command: LINE <enter>
Specify first point: klik di titik tengah sphere
Specify next point or [Undo]: <Ortho on>
bawa cursor ke kanan paksi y dan klik.
Specify next point or [Undo]: <enter>
b. Melukis garisan Q
Command: LINE <enter>
Specify first point: klik di titik tengah sphere
Specify next point or [Undo]: <Ortho on>
bawa cursor ke kiri paksi y dan klik.
Specify next point or [Undo]: <enter>

51

c. Melukis garisan R
Command: LINE <enter>
Specify first point: klik di titik tengah sphere
Specify next point or [Undo]: <Ortho on>
bawa cursor ke atas paksi z dan klik.
Specify next point or [Undo]: <enter>
d. Memotong SPHERE
Command: SLICE <enter>
Select objects to slice: klik pada sphere
Specify start point of slicing plane or [planar
Object/Surface/Zaxis/View/XY/YZ/ZX
/3points] <3points>: 3POINTS <enter>
Specify first point on plane: klik pada hujung
garisan Q
Specify second point on plane: klik pada
hujung garisan R
Specify third point on plane: klik pada hujung
garisan P
Specify a point on desired side or [keep Both
sides] <Both>: BOTH <enter>
e. Padam Sebahagian Sphere
Command: ERASE <enter>
Select objects: klik pada sebahagian sphere
(objek S)
Select objects: <enter>

Melukis SILINDER ukuran R=2mm,


H=10mm
Command: CYLINDER <enter>
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]: klik mana-mana titik
pada paparan kerja autocad.
Specify base radius or [Diameter] <10.0000>:
2 <enter>
Specify height or [2Point/Axis endpoint]: 10
<enter>

52

R
P

Gabung SILINDER dengan SPHERE


Command: MOVE <enter>
Select objects: klik pada silinder
Specify base point or [Displacement]
<Displacement>: klik titik D pada silinder
Specify second point or
<use first point as displacement>: bawa
silinder ke titik tengah E pada sphere

Melukis bahagian 4
Lukis Kotak ukuran L=30, W=30, H=30
Command: BOX <enter>
Specify first corner or [Center]:
Specify other corner or [Cube/Length]:
LENGTH <enter>
Specify length: <Ortho on> 30 <enter>
Specify width: 30 <enter>
Specify height or [2Point] <10.0000>:
30 <enter

MEMBINA LUBANG PADA KOTAK


Sebelum membina lubang pada kotak,
anda perlu membina garisan panduan
pada kotak. Langkah-langkah adalah
seperti di bawah;
i.Membina garisan
Command: LINE <enter>
LINE Specify first point: klik pada titik A
Specify next point or [Undo]: klik pada
titik B
Specify next point or [Undo]: <enter>
ii.Salin dan Pindahkan silinder 1 & 2 ke
Kotak
Command: COPY <enter>
Select objects: klik pada silinder 1 & 2
<enter>
Current settings: Copy mode = Multiple
Specify base point or
[Displacement/mOde] <Displacement>:

53

klik pada titik C tengah silinder 2


Specify second point
or <use first point as displacement>: bawa
silinder 1 & 2 ke titik D tengah garisan
AB.
Specify second point or [Exit/Undo] <Exit>:
<enter>
iii. Membina Lubang PERTAMA Pada
Kotak
Command: SUBTRACT <enter>
Select objects: klik pada kotak
Select objects: klik pada silinder
Select objects: <enter>

Membina Lubang KEDUA Pada Kotak


i. Lukis silinder ukuran R=5mm,
H=30mm
Command: CYLINDER <enter>
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]:
Specify base radius or [Diameter]
<8.0000>: 5 <enter>
Specify height or [2Point/Axis endpoint]
<30.0000>: 30 <enter>

iv. Pindahkan silinder ke kotak


Command: MOVE <enter>
Select objects: klik pada silinder
<enter>
Specify base point or [Displacement]
<Displacement>: klik titik C tengah
silinder
Specify second point or
<use first point as displacement>: _mid
of bawa silinder ke titik D garisan AE

v. Membina Lubang KEDUA Pada Kotak


Command: SUBTRACT <enter>
Select objects: klik pada kotak
Select objects: klik pada silinder

54

Select objects: <enter>

Command: HIDE <enter>


Regenerating model.

Melukis bahagian 5
Melukis SILINDER ukuran R=20mm,
H=40mm

Command: _cylinder
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]:
Specify base radius or [Diameter] <5.0000>: 20
Specify height or [2Point/Axis endpoint]
<30.0000>: 40

ARAHAN SETERUSNYA;
1. Tukarkan paksi Y ke paksi asal dengan arahan berikut;
Command : ucs <enter>
Current ucs name: *WORLD*
Specify origin of UCS or
[Face/NAmed/OBject/Previous/View/World/X/Y/Z/ZAxis] <World>: WORLD
<enter>
2. Sila lukis bahagian 5 dengan arahan yang telah anda pelajari.
3. Lengkapkan gambarajah anda seperti rajah 2, gabungkan kesemua bahagian
menjadi sebuah tukul yang lengkap dalam SE isometric pada 3D view dan
anda boleh melihat dalam SW isomeric.

55

56

Langkah-langkah

Rajah Rujukan

Klik LAYOUT 1 pada rajah 1 di


sebelah

Layout 1
Rajah 1

Padam tukul pada rajah 2;


Command: ERASE <enter>
Select objects: klik pada kotak A
Select objects: <enter

Rajah 2

57

Rajah 3

Bina pandangan hadapan.


Command: MV <enter>
MVIEW
Specify corner of viewport or
[ON/OFF/Fit/Shadeplot/Lock/Object/Pol
ygonal/Restore/LAyer/2/3/4] <Fit>:
Specify opposite corner: klik titik A
dan lepas, dan bawa kursor ke titik
B, klik kemudian lepas.

Rajah 4

58

Tukar pandangan isometrik kepada


pandangan hadapan.
1. bawa kursor ke dalam kotak
kemudian klik 2 kali (double click)
seperti rajah

Rajah 5

59

2. Memaparkan padangan hadapan


1. Klik pada ikon
2. Klik View
3. Klik 3D Views
4.Klik FRONT

Rajah 6

60

3. Bina pandangan SISI


Command: SOLVIEW <enter>
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: Ortho
<enter>
Specify side of viewport to project: klik
pada titik A pada kotak.
Specify view center: bawa ke kanan
dan klik pada titik B
Specify view center <specify
viewport>:<enter>
Specify first corner of viewport: klik
titik C dan lepas
Specify opposite corner of viewport:
bawa kursor ke titik D, klik
kemudian lepas.
Enter view name: SISI <enter>
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: <enter>

Rajah 7

61

3. Bina pandangan ATAS


Command: SOLVIEW <enter>
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: Ortho
<enter>
Specify side of viewport to project: klik
pada titik A pada kotak.
Specify view center: bawa ke Atas
dan klik pada titik B
Specify view center <specify
viewport>:<enter>
Specify first corner of viewport: klik
titik C dan lepas
Specify opposite corner of viewport:
bawa kursor ke titik D, klik
kemudian lepas.
Enter view name: ATAS <enter>
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: <enter>

Rajah 8

62

4. Padam pandangan hadapan


Command: ERASE <enter>
Select objects: klik titik A pada
Rajah 8
Select objects: <enter>

Raja

Rajah 9

63

5. Bina semula pandangan hadapan


Command: SOLVIEW <enter>
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: ORTHO
<enter>
Specify side of viewport to project: klik
titik A
Specify view center: bawa kursor ke
bawah dan klik titik B
Specify view center <specify viewport>:
<enter>
Specify first corner of viewport: klik
titik C dan lepas
Specify opposite corner of viewport:
klik titik D dan lepas
Enter view name: HADAPAN <enter>
Enter an option
[Ucs/Ortho/Auxiliary/Section]: <enter>

Rajah 10

64

MODUL RBT3114 PPG

6. Bagi mendapat garisan tersembunyi, arahannya adalah SOLDRAW


Command: SOLDRAW <enter>
Select viewports to draw..
Select objects: KLIK PADA KOTAK SEMUA PANDANGAN PADA
RAJAH 10 <enter>
7. Bagi melihat garisan tersembunyi, perlu tukar setiap warna dan jenis garisan
pada LAYER PROPERTIES.

Rajah 11

1. MEMAPARKAN LAYER PROPERTIES;


i. Klik ikon Layer Properties pada Rajah 11

Rajah 12

MODUL RBT3114: Reka Bentuk Berbantu Komputer Program Pengsiswazahan Guru

ii. Tukar warna dan garisan garisan tersembunyi (HID) kepada HIDDEN2
seperti rajah 13.

Rajah 13
iii. Pandangan ORTHOGRAFIK yang dihasilkan

Rajah 14
ARAHAN SETERUSYA.
1. Buka fail MATERIAL
2. Lengkapkan lukisan anda dengan menggunakan material yang sesuai. Rujuk
pada Sub Topik 6.1.2.

66

Anda mungkin juga menyukai