Anda di halaman 1dari 32

Tkabin aquntl- tkabin kolin

xnaqtzbil

Nqo aqunan tun tchiy qkojbil

MINISTERIO DE EDUCACIN
Licenciada Ana Francisca Ordez Meda de Molina
Ministra de Educacin
Licenciado Arnoldo Escobedo Salazar
Viceministro Administrativo
Licenciada Mara Luisa Ramrez Coronado de Flores
Viceministra Tcnica de Educacin
Licenciado Manuel de Jess Salazar Tetzagic
Viceministro de Educacin Bilinge Intercultural
Licenciada Mara Ester Ortega Rivas
Viceministra de Diseo y Verificacin de la Calidad Educativa
Doctora Olga Marina Garca Salas
Directora General de Curriculum - DIGECUR Licenciado Jos Enrique Cortez Sic
Director General de Gestin de Calidad Educativa - DIGECADE Licenciado Pedro Us Soc
Director General de Educacin Bilinge Intercultural - DIGEBI -

Agradecimiento especial al Ministerio de Educacin de El Salvador - MINED -, por


autorizar la adaptacin al contexto y cultura guatemalteca de los materiales de apoyo
curricular del Programa de Educacin Acelerada.
DIGECUR/DIGECADE/DIGEBI
Direccin General de Curriculum
Direccin General de Gestin de Calidad Educativa
Direccin General de Educacin Bilinge Intercultural
Ministerio de Educacin
6ta. Calle 1-87 zona 10, 01010
Telfono: (502) 24119595
www.mineduc.gob.gt/ www.mineduc.edu.gt
1era. versin, Guatemala, 2009.

Consultor Mam
Zacaras Sales Sales
Equipo de apoyo para la contextualizacin
Maxmo Maldonado Ramrez
David Sales Sales
Miguel Garca Ortiz
Vernica Ester Sales S.
Erick Ronaldo Sales S.
Diagramacin:
Idearte ESTUDIO

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Tuj junjun kloj aquntl kanetel txqan tilbilal tuna tuj tnayaj junjun t-xaq uj.
Aqe tilbilal, chi tzajel qamante alkye tumel alkye aquntl tun tbant tuna
Alkyetzunqe tilbilal?
Aqunt qin twitz tun ajxnaqtzal: Atzun aqunt ktzajel qaman
qe tun ajxnaqtzal.
Aquntl tuj klojin: Atzan aquntl kbantel qun tuj klojin, ex onin
qo tun ajxnaqtzal.
Aqunt qjunal: Atzan aqunt kbantel qun qjunalx.
Qe nabl qajbil tun tbant: Atzan qe ximbetz taja tun tbant
tuna tuj jun qij.
Sqachbil: Atzan qe sqachbil chi bantel tuna kyukil qe tukyila.
Malobl tij xnaqtzbil: Atzan qe aqunt chi bantel tun tel tnikya
tij q a ma kyaj xnaqtzbil tuj tnabla.
Schibil: Kyaqil qij il tij tun tjaw t-schina uj.

Aquntl tun tbant qja


a e
i
o u

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

Txiya tuj uj Kyusabil nabl

Tenjil Tal Aqunt

Tzibil: Atzan aquntl tun tkub qtziban

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Txolbabil xnaqtzbil tuj ujbil


TECHBIL (TIBLAL TZAN TUN TBANT AQUNTL)

TNEJIL MITZAQUNTL
TZAN QO YOLIN.......................................................................

TKABIN MITZAQUNTL
AJU AQUNTL JUN TUMLAL
TUN TBANINX QANQIBIL......................................................
TOXIN MITZAQUNTL
TZOKNAN AJLABIL BIX TZAN NCHI OKNAN...................

2
9
5
2

TKYAJIN MITZAQUNTL
TUN MIN TTZAJ NYA BAN MO TUN MIN TOK xIL KYIJ

Tenjil Tal Aqunt

EX TUN KYXI ONIT................................................................

6
3

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Tn

TZ

Ti kbantel tuna?
Kbel tzibin jun tumlal
mo

t-ximbitz

itz aqun
e j il m
tl

tuntzan

Ti kxnaqtzala tij?

AN

Tzan nbant jun ttxuylal

QO

Tzan nbant ex nkub

tujil.

tbant jun slew uj.


Kbanteltzan
tujil te kloj.

jun

slew

YO

chikybat jun xnaqtzbil.


Koknal yolbil ix xlabebil
kyun xjal.

LIN

Tzan

tun

tok

chmot

bix tun tbant jun tujil


xnaqtzbil.

Tenjil Tal Aqunt

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Jun nabl

Kletil tqanil tun tbant tujil xnaqtz te kloj.


Kbel yekit aju slew uj.

NUKBIL TIJ AQUNTL

Tenjil Tal Aqunt

TAJLAL QIJ

QIJ

AQUNTL

Tnejil

Binchabil alkyechqe aquntl te


mitzaquntl.
Chmobilte
tun
tbant slew uj
(qobte klojin te
schibil uj)
Binchabilte ttxuylal jun schibil.

Tkabin

Binchabilte ttxuylal jun tqanil.


Binchabilte jun
tqanil.

Toxin

Tsakobilte
jun
xnaqtz
jaka
bant mo te jun
xechil.
C h m o b i l k y e
qe
aquntl
te
chikybabil
xnaqtz.
B i n c h a b i l k y e
qe makbil tun
kyoknan
tuj
chikybabil.

MALBIL

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Tkyajin

B i n c h a b i l k y e
qe
chikybabil
xnaqtz
S a k o b i l t e
jun
xnaqtzbil
tuntzan
tbant
tten jun yol.
Tzibilte jun kyyol
xjal tij xnaqtzbil
sakonmaj.

Binchabilte ttxuylal jun schibil.

Itzqinmaj

tun

alkyechqe
makbil

Tjweyin

Binchabil
yekbilte
xlabebil
xjal.

Tqaqin

Chmobilkye qe
makbil
tekxix
junju kloj te tujil
xnaqtz.
Binchabilte tujil
xnaqtzbil.
Chmobil aquntl
te jun qij tij
chbanxix nbant
kyun xjal.

tij
Tenjil Tal Aqunt


Malbil
mitzaquntl.

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

ex
jun
kyun

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

ej i
Tn

l mitz aqunt
l

1IL QIJ

A
Ktzajel tqaman ajxnaqtzal ti at tuj tal aquntl lu:

Chmobilkye qe tichaq.
Qobilte kloj tij junju plaj te schibil uj.
Chmobilkye qe tichaq chi koknal.
Tichaq tumlal aquntl.
Tmankbil aquntl te mitzaquntl.
Qe malbil chi kbantel.

Alkyechqe nchi

qaman tqanil kyij qe

xnaqtzbil nchi kub yekit, qe kye xjal ex


xechil kye jwe matnam ex kye txqantqe

Tenjil Tal Aqunt

matnam?

5
5

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

10

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Kjawil schit t-xaq uj lu:


QE US TWITZ TXOTX

Aju yabil tun us tzaj qaman t-xilen tnejil maj tuj wajxaqlaj jwekalch abqi;
ikx tzan xqan kyaq kyij xjal atzan t-xilen qa noq nniky aj kyij xjal bix jaka
bant kykim tun.

Aju yabil tun us, xqan kyaq yabil, kyaq ix txqantl yabil at kyxilen tuk yabil
nqo kyim tun at kyxilen kyuk us, xjal bix qe jil.

Aju iqil yabil atzan us jatum ma xet qoj tij ma Salvador aedes aegypti jax
jaka kub yupj aju xqan kyaq yabil tun.

Aju yabil tun us nim chiy tej tok tkabin qoj twitz txotx atzan tzaj tej kyok
mojbat qe xjal toksan yabil kyij tuj Pacfico ex Asia.

Tuj jun pix tqanil te jun schibil uj tuj makbil itzqibil

jal te kyajqo

belajlajkal wuqlaj abqi, atzan tbi qayabil bix qe yabil ban chi biyin ntzaj
tman qa tuj anbil jal chixin kyajkal millones xjal tun kyyab tunju yabil tun
us tuj kyaq txotx.

Nxi malon qa atla lajkal millones xjal jaka bant tok yabil kyij. jun aquntl
tun jun mex xjal Gavin Torrisi, o kub chikyban tuj t-xaq uj tuj makbil jatum
at nim schibil uj Britnica, ntzaj tman qa at jun milln xjal nnaj tun yabil
nkyaj kyqon us.

Chitzan schibil uj xnaqtzbil nbant jal aju qibil sbun xjal, nxi xet Africa
nponbaj kyuj junx kyaq txotx ix xkamil tuj plow onin tij tun tbaj kyiqin xjal
yabil twitz txotx.

Nim qe sbun xjal xi kyiqin yabil kyij txqant xjal te twitz txotx, yitzan qe
chok nchi bet tibaj a nxi kyiqin chin a at yabil tun us tuj. Tujil:

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

11

Tenjil Tal Aqunt

Atzan jun tzibil kub chikyban tuj jun tujil te matnam.

6
5

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

a e
i
o u

Tzaqwenkuba:

Alkye ttxuylal tujil xnaqtz lu?

Tiqun il tij tzqibil te xnaqtz lu?

Alkye tnachil mo ploj at tuj qtanmi kyij qe yabil kyun us?

Binchankuba alkyeyxix t-xilen xnaqtz:

Ttxuylal xnaqtz atzan tzelna tun t-xi qqaman alkyeyxix t-xilen xnaqtz.

Tenjil Tal Aqunt

tun tbant jaka kub sqitj kyja qe yol ntzaj kyqon tumlal qe.

7
5

Schinjawa twitz jun tukil aju ma kub ttzibin. Kykenkuba aju ma kub
kytzibin.

Kyqamanxa kywitz kyukil aju kyitzqina kyij qol tqanil.


Aju schibil uj kye nim xjal atzan jun qol tqanil kye xjal.

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

12

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Kytzaqsankuba tuj swejin aju kyitzqina tij schibil uj kye nim xjal te matnam.
Kybi schibil uj
o

Abqi chkublen xet

o
o
o

a e
i
o u

Kyukil qe tukila kysakonjawa jun schibil uj. kykeyinkuba alkyechqe kybi klojin
itek tuj. Kytzibankuba ti t-xilen junju.
Yekbil:
Tqanil te qtanmi: Atzan nyolin tij tichaq nbaj tuj qtanmi jalo.

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

13

Tenjil Tal Aqunt

Xnaqt

8
5

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Qamanxa te ajxnaqtzal tun tkub tkeyin aquntl.


Ban tuna qa:
Ite junqe qol tqanil, atzan junqe jlu: aju bibil, aju jukbil yol, aju sam uj, aju yolbil,
kyeybil, qe schibil uj, qe mitz tqanil
Jun qol tqanil nimxix t-xilen a bibil. Tuntzan nqbin tqanil tichaq nbaj qxol.
Kyuk qe tukil te kloj, kybinchankuba jun aquntl te bibil.

Kysakonjawa jun kloj aquntl te bibil.

Sqachbil
Aju anbil
Anqibil

- Tqanil tuj kojbil

- Tzeybil

- Bitzbil

- Atx juntqe

-Tqanil matnam

kymonkub kyiba, tuntzan kychmonte tqanil bix qe makbil tun kyoknan

Kysakonjawa jun kloj te bibil:

Jatum kjoyiltz tqanil?

Tenjil Tal Aqunt

Titzan tbi aquntl kokil?

9
5

Alkye kybel chikyban te aquntl?

Nikpun anbil taj aquntl?

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

14

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

a e
i
o u

Kanon ela tuj tuja bix binchankuba aquntl.

1
2

Jilqe

Makbil lakol yol.


Aju nbin bibil.
Ajchikybal kye xjal tuj bibil.
Walqe

Chi kykyaj tiblal mo twi tuntzan tex chikybat la maj.


Makbil tun tex qamat aquntl tuj bibil.
Binchankuba jun txqan yol. Jayonxa ti tzelnqe yol:

Tanqibil yabil

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

15

Tenjil Tal Aqunt

Tkyaqbil yab

5
5
5

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Chmobil xjal

Ttxabin a

Ttxa ajin

Tzibankuba txolyol bix chi k-oknal qe yol ite jawni.

Qonkuba tuj nukbil aquntl tun jun X, qe aquntl chi kbantel. Qonkuba tajlal
qij.
Kyeybil qe tnejil ex tkabin aquntl.
1 Binxa jun aquntl tuj bibil ex tzibankuba tqanil aju kyyolijtz tuj bibil.
2 Qinxa tuj tjaxnaqtzbil junqe schibil uj mo junqe tujil tqanil jak tzaj qon
kyun qe t-xjalil tuntzan kyaqunan tij tukx t-onbil ajxnaqtzal.
3 Tzibankuba qe ambil jal, ojtxa ix lojxa tun taqunana kyij ipyol ite tuj
schibil.
Ojtxa

Qamantza

tzaj tqamana

Lojxa
Ktzajil tqamana

Tenjil Tal Aqunt

Jal

6
5
5

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

16

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

ej i
Tn

l mitz aqunt
l

2IN QIJ
Tzalaja tij schibil.
Kyeybil tij aquntl.

Kbel qniky tij jun tqanil qa tun jun makbil qol tqanil.

Sakonjawa la twi tbi tqanil itek ti jun schibil uj qol tqanil.

Tzibankuba kyuj qe swejil lu.

Tenjil Tal Aqunt

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

17

7
5
5

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

a e
i
o u

Ti tzelneqe itek twi jun schibil uj?

Alkye kyeqe twi schibil uj qol tqanil ntzaj qon nimxix t-xilen ti nbaj?

Jte yol itekx tuj junju twi schibil uj qol tqanil?

Aju kywi qe tqanil jatzan kyil tun kyujtz kyun qe xjal ajschil bix tun t-xi
chikybat tqanil otaq tbaj. Noq kab yol nchi oknan tij nya nim.

Chikybanxa ex yolinxa kye qe tukil aju aquntl otaq tbant tuna


.

kyukyil qe tukil te aquntl, kyjayonxa tuj jun schibil uj, jun tqanil mataq tbaj
Tenjil Tal Aqunt

kyij xjal te twitz txotx.

8
5
5

Kyschinjawa bix tok kywiya tij ex kyqonkuba alkyechqe ttxuylal schibil.

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

18

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Kybinchankuba chin yol tij tqanil ex kytzibankuba qa nyolin tij itzqibal nbant,
aju chban nbant, sqachbil, tij pwaq, kyij xjal, tij tbanx qximlal mo junx

Kytzibankuba jatum ix toja baj aju tqanil.

Kytzajal kyqamana tiqun mo ti xten aju tqanil.

Kytzal kyqamana aju tbanyil ex tplojyil kye xjal tij otaq tbaj tuj tqanil..

Tzan tun okx bant tbanyil tuntzan atzan tqanil tzetz?

Ti tten tun tel nya ban, iktzan qe yabil, qoj, yajbil ix txqantl?

aquntl otaq tbaj bant kyuna.

Kyschinjawa aju tqanil bix aju tujil otaq tbant kyuna, tuntzan ttzaj
kyqaman txqant kyukil kyximbitz tij.
Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

19

Tenjil Tal Aqunt

Kyqanx te ajxnaqtzal tun tkub tkyeyin aju aquntl otaq tbaj bant kyuna.
Kysakonjawa jun tnejnel tun tjaw tschin kywitz txqantl kyukil aju tujil

9
5
5

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Kyqanx kye kyukil tun tjaw kysakon alkyeyxix jun tqanil tbanxix kynan, bix kokil
kyqon jun tajlal te jun tun tjapan baj tij jwe kyqonka kywiya tij alkye ma
jatz nim tajlal.

Tzulx tij kykuja qa il tij tun tkub chikybat twitz t-xaq slew uj tuj
jaxnaqtzbil.

Tzaqwenkuba:
Alkyech kybi qe makbil qol tqanil kye xjal tuj qtanmi?
Schibil uj kye nim xjal

Bibil

Kyeybil

Ti wiq tqanil nyolijtz?

tiqun il tij tun qbint tiju nbaj tuj qtanmi ex twitz txotx?

Nantza

Tenjil Tal Aqunt

Tqanil: atzan aju jaxtokxix nbaj, nim t-xilen te jal bix aju kyaj nimxix xjal nchi

1
2

bin tij.
Aju qe ajjoyil tqanil nim nchi chmon tij, nnel kyniky tij bix tok tipumal kyun
tuntzan tex chikybat kye xjal tuj jun makbil te tqanil kye nim xjal.
Kyaqil tqanil at jun tbi, at tumlal tun t-xi qe, t-ximlal bix tmankbil tok tij.
Chmon oka tqanil tij ti nbaj tuj tjaxnaqtzbila mo tkojbila ex binchanka jun
tqanil:
Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

NO CABE TODO

20

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Kyeyinkuba aju teya tqanil otaq tbant tun kyukil kye tukil te tjaxnaqtzbila.
Chikybankuba aju taqin kyuk qe tukil ix ajxnaqtzal.
a e
i
o u

BANINXIX TTZIBILA.
Tzibankuba kybi xjal tuntlaj kynajbil mo kojbil jatum nchi tzaj.
Sqisil

Chnabjul

Paxil

T-xol Jub

T-xe Mich

Kyeyinkuba tzan nchi ponbaj qe najbil ma kub ttzibin.


Tzibankuba ti ma tzok tzaqset tja tlok tbi kojbil.

2 Tzibankuba txolyol nchi el kanet tij tqanil bix chukx qe yol te najbil chi koknal.

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

21

Tenjil Tal Aqunt

1 Jayonxa tuj schibil tqanil nchi yolin kyij qe najbil.

1
3

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Qonkuxa tuj tujil aquntl alkyechqe aquntl chi kbantel, min tzelnaj tajlal qij
tij tkuja.
Kyeybil aquntl te junju xjal tun ajxnaqtzal
Qonkuxa tun jun ni X aju tajlal aquntl otaq jatz tun kloj.
Chi kybantel

Nchi kub xon qe ximbitz

Tzalajbil tuj aqunt

Tbanxix

Ban

Noqx lonx

Qonka tipun qa il tij tun tbaninx aquntl tekx ley junju mo a aquntl

tu klojin.

Tzibankuba kab tyola tij jun keybil o tila noq jatumx. Qonkuba qe txolyol
nim kyxilen ix qbeltzan tqona kab tyola tij.

Binchankuba jun tiblal kyolin tij keybil mo kbel tmatzona twitz jun schibil tqanil aju
o baj tuj keybil. Aju aquntl lu jan tokx tuj chikybabil tun tbant tuna tuj qij jalo.
Tzibankuba tuj tumlalxix, qa at min tzel tnika tij ban tun tkux tkena tuj tujil mo
tuj pujbil yol.

Tenjil Tal Aqunt

Kyeyinkuxa tuj pujbil yol ti kyxilen qe yol jlu:

1
4

Xaqel

Xaqebil

Xaqen

Xaqena

Xaqetza

Kyxaqentza
Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

22

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Qxaqentz
Ktzajil tqaman ajxnaqtzal tman ti kyxilen qe yol jlu.
Kbel ttziban jun txolyol tij junju yol ite tibaj lu.

Tn

itz aqun
e j il m
tl

3IN QIJ
Txutxxi tij schibil
Keybil aquntl.

Kbel binchat jun chikybabil tij jun itzqinmaj tun tbant.


Chi yolin ix kbel kkykeyin tuj klojin aju aquntl ma bant kyuna kyjaya.
Ti tbi kloj keybil ma tzok yol tij?
Kyqamanxa te ajxnaqtzal tun tkub tkeyin aju kyaquna.
Kylakonkuba twitz jun slew uj chin kyyola o bant tij keybil.
Schina kyij itzqibil nchi bant.

AJU NBAJ TWITZ TXOTX


Tzan nchi ok ix tzan nchi ten tichaq at twitz txotx ok
chuqchaj nbaj.

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

23

Tenjil Tal Aqunt

(Chin tqanil)

1
5

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Ok tichaq nbaj twitz txotx tun xjal, ntzaj tqon jun matijxix t-xilen, qa nqo yolin tij
tichaq o chaj bant tun Qajaw ix qe nbant qun tun chmet qpwaq bix tuntzan qanqin
matzin txi tuj il qun tuntlaj ma tzok qtzilsan kyaqil, tuntlaj ma qo chmet nimtzan
tichaq qaj ix bel nim nkub qnajsan

Nyayxix xutxin tij qun. Aju qanqibil nyayxix chuw ax ikx aju nqo joyin tij nya
ban nnok qun, bix tijtzan tichaq at twitz txotx ix tzan iteqe qjachmobil ax
axtzan kokil tumlal qanqibil. Atzan tzelna jlu tuntlaj mayxix qaj

qo chiy tuj

tumlalxix iktzan nya tban nnok tichaq at twitz txotx qun, nim nbaj qyajin.
Aju ntzaj tnan tichaq at twitz txotx: lutzan at twitz txotx ex tuj a.
Nikju at twitz txotx bix tichaq at tanqibil nim tipun at bix ntzaj tqon kyaqil tun
qitzaj. Jaka bant tkutz tij tipun tichaq at twitz txotx kye qe xjal.
Jaka bant nlay pon tipun tichaq at twitz txotx juntla maj awtla qo la-ta tij lojxix.
Tja tze. Chitzan jun tbanxix tumlal, tuntlaj nbaj tij tkyaqal twitz txotx bix
nikypun a at, nim kybajel chij jun txqan awal, qe tze mo chkul tuj kyaqil
twitz txotx. Jayxix jatum nim twal twitz txotx bix chin jatum chaqlaj bix
tuj kyaq txotx.
Txotx ntix tipun jatum ntix ti at: jaka bant t-xi lu tuj il chitzan jun tumlal
tuntlaj jaka bant nim kyakax bix bel ntit tchewnal ktel.

Tenjil Tal Aqunt

Aju tanqibil awal mo chkul tij witz: at jun tumlal nqaman te qa at kbajel

1
6

kyij qe awal lu bela nchi chiy chintl; jaka bant kykubnaj tuntlaj nlay chapa jun anqibil twi witz bix nlayla chi ik oq tuj juntl kyanqibil.
Aju nbaj ex anqibil tuj a bix twitz kyaqtxotx: tuj najab bix nima, aju tkyaqal kbel tchiysan anqibil jatum nim bix jatum chin twal jatum at anqibil
tuj chew a, jaka bant chkubnaj.
Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

24

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

At junqe anqibil tuj kyaqtxotx at il jaka tzaj kyij, lutzan qe chkul ite tibaj a, at qe
nchi xtunin, at qe at kylok, at qe noq nchi punj tibaj a, aju chlot txotx tuj kyaqtxotx,
aju txatzaj tuj kyaqlaj bix qe ite tuj nima. Aju nbaj tuj kyanqibil tichaq lu jaka kubnaj
aju betbil kyunqe xjal te junxa tnam mo matnam, jaka kubnaj kya xjal, kyixil bix
tichaq at tanqibil.
a e
i
o u

Alkye nya ban nyolin tujil tij?

Alkyechqe tlok nya ban tij il lu?

Titzan nya ban ntzaj qij tunju il lu?

Tenjil Tal Aqunt

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

25

1
7

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Qonkuba juntla tiblal tujil lu.


Nimxix t-xilen tun qitzqin xnaqtzbil nbaj!
Yolinkuba tuk tukil aju qe tzaqwebil.

Binchama ttena tun tkub tchikybana jun xnaqtzbil, tun t-onbil ajxnaqtzal kjawil
tsakona. Aju xnaqtzbil kuchuwit kyyolin tij aju nbant bix nbaj.

Kyjayoma jun xnaqtzbil at tujil: kykenkuxa tuj schibil uj, maschibil uj, pujbil yol bix
junxqe ex kbel kytzibin tuj mitzsawej uj.
Titzan tten nbant ttzibajtz tuj mitzsawej uj?
Jun mitz sawej uj la pabilte at:
1 Tkole ex tbi binchalte xnaqtzbil.
2

Aju tbi schibil uj, qa matij ixqa chin schibil uj il tij.

Tbi aju ja o kub chikybante.

4 Chin ex ttxuylal xnaqtz otaq tyolin schibil uj tij.

Binchankuba jun mitzsawej uj tij xnaqtzbil te qij jal.

Tenjil Tal Aqunt

Tbi xjal binchalte xnaqtzbil:

1
8

Tbi schibil uj:


Ja chikybalte:
Chin ex ttxuylal xnaqtz:
Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

26

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Tzulx tuj kynabla chin mo ttxuylal xnaqtzbil atzan aju nimxix t-xilen.
Kybinchankuba aju chinsawej uj il tij tuntzan tkub kychikybana aju xnaqtz chi
kyjoyil tij.



Kbel kybinchana jun


Kyjayontza jun ni kax
Kybinchankuba t-xaq
Tzibankuxa kybi qe

tkubil mitzsawej uj tuntzan kykut txolbamaj kyten:


te xpin uj.
uj te xpin uj
schibil uj o tzajbalan.

Kytzibankuxa kyujqe mitzsawej uj kybi ajbinchil


xnaqtz bix ttxuylal xnaqtz.
Aju tkubil mitzswej uj jaka chiysat kyun txqant xnaqtz nim kyxilen.
Txolbanmaj kyten qe mitzswejil uj ok kykux qet tuj tkubil, kxel ket tij tkole
ajbinchil xnaqtz mo tij tbi schibil uj.

KYMALONXA AMBIL TUN TKUB KYCHIKYBANA


XNAQTZBIL, BIX IL TIJ TUN KYYOLIN TIJ LU:
Xnaqtzbil ma joyitz

Xnaq

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

27

Tenjil Tal Aqunt

Qe xjal ma chi aqunan tij xnaqtzbil ma joyitz

1
9

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Schibil uj ma chi ajben

Aju t-xilen xnaqtzbil

Ximbitz nim t-xilen tij xnaqtzbil

Qe mankbil yol te kloj xjal

TZOKNAN SLEW UJ KYUNA TUN TKUB


KYCHIKYBANA AJU XNAQTZ
Tenjil Tal Aqunt

Tuj slew uj chkub qe ximbitz tij xnaqtzbil bix tbanxix chi kyeyin.

1
5
5

Mapa bant kytena tun tbant jun slew uj?


Ma bant aju ttxuylal xnaqtz?

Okpa kbel kyqona tiblal tun ttzaqset xnaqtzbil?

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

28

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Tzulx tij kykuja tun tbant jun slew uj il tij lu:


a) Kxel qamat jun ximbitz tzaqxix noq tun kab yol.
b) Kytzajil kybin xjal yol tij xnaqtz tunju at tiblal.
c) Tbanxix kokil ttzibs ximbitz.
a e
i
o u

Tbi

Tbi

Tbi

Tun tkub chikybat ban toknan jun mo la slew uj.


Kxel kyeyit qa ban kyten tuj chikybabil xnaqtz.

ttzaqwen qe qanbil kye qe qukil mo tun ttzaqsat xnaqtzbil tun.

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

29

Tenjil Tal Aqunt

ksaket jun qukil tun tkub chikybat aju xnaqtzbil.


kyyolijtz tzan kokil chikybabilte xnaqtzbil tun qukil.
kokil qtxapon jun qukil tun t-onin tij ajchikybal, lakol slew uj ex tun taj

1
6
5

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Qe chikybabil te xnaqtz chi koknal tujxa juntla qij te mitzaquntl te yolbil.


Qonkuba techil qe aquntl otaq chi bant tuj nukbil tij aquntl.
Kbel tkeyin ajxnaqtzal aquntl o chi baj bant tuntzan tok tajlal.
Titzan ma bant tuna tuj qij jalo?

Titzan txqant taja bant tij yolbil?

Tzibankuba tuj ox mitzsawej uj kyeqe schibil uj at tuj jaxnaqtzbil mo

te

tjaya. Tzibankuba ex txolbankqe.


Ajbinchal xnaqtz:

Tbi schib uj:

Ja chikybalte:

Tenjil Tal Aqunt

1
5
5

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

30

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

2 Binchaka ttena tun tchikybana tij xnaqtzbil sakomaj kyuna.

ej i
Tn

l mitz aqunt
l

4IN QIJ
Txutxxa tij schibil.
Kyeybil aquntl.

A
Tzan tun tbant jun yol kyxol kab mo la xjal.?

Tun t-onbil ajxnaqtzal kybel kychikybana xnaqtz nbant.

Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

31

Tenjil Tal Aqunt

Kymalonkuba qa ban aquntl nbant kyun junju kloj.

1
6
5

Aquntl nqo qelin tun qpon tij tzalajbil


Uj kywsabil nabl
Tkabin aquntl Tnejil tnej xnaqtzbil

Ja Xnaqtzbil Jun Tembil Tun Qtzalaj

Tzona aju makbil te malbil tija. Kbel tqona tun jun X alkye tajlal tnana.
Qe aquntl

Itzqinmaj xnaqtz

Chikybabil ttxuylal xnaqtzbil

Tichaq mo makbil banxix

Iktzan

Noq chin

Nya

a e
i
o u

Schinjawa aju tzibanmaj.


Qe no chin
Qina, aya wukil! Chitzan tal no xi tqaman te pakal
jun qij, atzan te tal pakal, minti ajtz tkyeyin, ex tqama,
minti nmojbabil wiba kyukyil qe tal no.
Xitzan tqaman tal no te pakal,
Banpe
tuna tzan kyeyina tej nanxtoq toka te pakal. Tej
nanxtoq tok txbalina tbnil kyeeyin?

Tenjil Tal Aqunt

Alkyetzan teya? Chitzan tal pakal te no. Atzan


t xi ttzaqwen, ax teya kyeyin ikytzan weya, tej
nanxtoq tok txbaluna.

1
7
5

Nimku qe, iky qten, njaw qniman qib tun tlaj at jun
qoklen mo qajwalil, ex nel naj tij qkuj qa tuj mebayil
ma qo tzaj chiy, ex at maj nchi kub qyajin qe qukyil.
Chi chitzaun qchman, min tzel tikuna qe xjal,
tuntzan ttena banxix, mi chi kub tmoyana qe
tukyila, min jaw tniman tiba, ex banxix ktela twitz
txotx.
Xnaqtzbil ntxoktxon t-xilen

32

Anda mungkin juga menyukai