Anda di halaman 1dari 67

MYOLOGY

dr. Inge Friska Widjaya

Otot alat gerak aktif


Ada 3 tipe otot yang dibagi berdasarkan karakteristik :
Volunter / involunter
Bergaris / tidak bergaris
Otot somatik / otot visceral
3 tipe otot :
1. Otot lurik : volunter , bergaris, otot somatik
2.Otot jantung : involunter, bergaris, otot visceral
3.Otot polos : involunter, tidak bergaris, otot visceral

1. Otot lurik
Lokasi : otot rangka
Warna merah, ada bagian kontraktil
(venter), ada bagian non-kontraktil
berwarna putih (tendo) yang berfungsi
untuk perlekatan otot
Tendo melekatkan otot pada : tulang,
cartilago, ligamentum, fascia, organ, kulit
& membran mukosa
Fungsi otot : lokomosi, penyokong tubuh
dalam posisi statis, memberi bentuk
tubuh & memberikan panas

1. Otot lurik
Bagian :
a

a. Caput
Origo (punctum fixum), proximal

b. Venter
c. Cauda
Insertio (punctum mobile), distal
Aponeurosis (tendo yang melebar)
Fascia (selaput pembungkus otot)

Penamaan otot berdasarkan :


1. Fungsinya (co/: M. abductor digiti minimi)
2. Tulang tempat otot itu melekat (co/: M. temporalis)
3. Posisi : medial, lateral, anterior, posterior
(co/: M. serratus anterior)
4. Panjang : brevis = pendek, longum = panjang
(co/: M. biceps brachii caput longum)

Fungsi otot dalam pergerakan dan posisi tubuh :


Agonis primer mover
Antagonis vs. agonis
Fiksatif mempertahankan dalam posisi tertentu
Sinergis komplemen dari agonis

Klasifikasi otot berdasarkan bentuk :


1. Musculus planus

Serat paralel, sering memiliki


aponeurosis (M. obliquus externus
abdominis)

2. Musculus pennatus

Serat pendek, tendo panjang

a. Unipennatus (M. extensor


digitorum longus)
b. Bipennatus (M. gastrocnemius)
c. Multipennatus (M. deltoideus)

3. Musculus fusiformis
Berbentuk kumparan, serat panjang, tendo
pendek .Tebal pada bagian venter dan
meruncing pada ujungnya (M. biceps brachii)
4. Musculus quadratus
Keempat sisinya sama panjang (M. pronator
quadratus)
5. Musculus circularis
Mengelilingi lubang, menyempit ketika
berkontraksi (M. orbicularis oculi)

6. Musculus multi caput /


multi venter
Lebih dari 1 tempat
perlekatan (M. biceps
brachii)
Lebih dari 1 venter
(M. gastrocnemius)

Kontraksi Otot Lurik


1. Kontraksi refleksif
Aktivitas otomatis, involunter
Co : diafragma meskipun dapat dikontrol secara
sadar, tetapi kebanyakan kontraksinya dikontrol oleh
kadar O2 dan CO2 dalam darah
Refleks myotatik kontraksi akibat regangan otot
setelah dilakukan pengetokan pada tendo dengan
menggunakan refleks hammer (co/: refleks pattela)

2. Kontraksi tonic
Pada individu sadar, otot berkontraksi sedikit meskipun
dalam keadaan relaksasi Tonus otot
Tidak mengakibatkan gerakan tetapi merupakan
kekuatan otot (firmness)
Membantu stabilitas sendi & mempertahankan postur
Tonus otot hilang dalam keadaan tidak sadar (tidur
dalam, bius total) atau paralisis

3. Kontraksi fasik
a. Kontraksi isotonik

Perubahan panjang otot untuk menghasilkan gerakan


Kontraksi konsentris : gerakan terjadi akibat
pemendekan otot (kontraksi)
Kontraksi eksentris : gerakan terjadi akibat
pemanjangan otot (relaksasi)

b. Kontraksi isometrik

Panjang otot tetap, tidak terjadi gerakan, tetapi kekuatan


otot meningkat melebihi ambang kontraksi tonik (fiksasi)

Persarafan otot (neuron


motor)
Masuk pada bagian tengah
(venter), dari bagian dalam
dan biasanya tetap

Perdarahan otot
Tidak tetap, multipel
Biasa diperdarahi arteri2
yang melewatinya

2. Otot jantung
Membentuk dinding jantung (myocardium), aorta,
V. pulmonalis & V. cava superior
Kontraksi involunter & teratur
3. Otot polos
Membentuk tunica media pembuluh darah, dinding GIT &
ductus, kulit dan bola mata
Kontraksi involunter, juga dipengaruhi stimulus hormonal
& lokal (regangan)
Respon lebih lambat dibanding otot lurik

MUSCULUS
EXTREMITAS
SUPERIOR

Otot extremitas superior


1. Otot-otot bagian depan batang badan
2. Otot-otot bagian belakang batang badan
3. Otot-otot bahu
4. Otot-otot lengan atas
5. Otot-otot lengan bawah
6. Otot-otot tangan

OTOT BAGIAN DEPAN


BATANG BADAN
1. M. pectoralis major
a. Pars clavicularis

1a

b. Pars sternocostalis
c. Pars abdominalis

1b

2. M. pectoralis minor
3. M. subclavius
4. M. serratus anterior

4
1c

1. M. pectoralis major
a. Pars clavicularis

b. Pars sternocostalis
c. Pars abdominalis
2. M. pectoralis minor
3. M. subclavius
4. M. serratus anterior

OTOT BAGIAN BELAKANG


BATANG BADAN
1. M. trapezius

1c

a. Pars ascendens
1b

b. Pars horizontalis
c. Pars descendens
2. M. latissimus dorsi

1a

3. M. rhomboideus major
4. M. rhomboideus minor
5. M. levator scapulae

2
3

1. M. deltoideus

OTOT BAHU

a. Pars clavicularis

b. Pars acromialis

1b

c. Pars spinalis

1c

2. M. teres major

3. M. teres minor
4. M. supraspinatus

1a

5. M. infraspinatus
6. M. subscapularis

OTOT LENGAN ATAS


I. Otot-otot ventral
1. M. biceps brachii
a. Caput longum
b. Caput breve
2. M. brachialis
3. M. coracobrachialis

1a
3
1b

3
2

II. Otot dorsal


1. M. triceps brachii
a. Caput longum
b. Caput laterale
c. Caput mediale

1b
1a
1c

OTOT LENGAN BAWAH


I. Otot-otot ventral
A. Lapisan superficialis
1. M. pronator teres
2. M. flexor carpi radialis
3. M. palmaris longus

1
2
3
4
5

4. M. flexor carpi ulnaris

5. M. flexor digitorum
superficialis

B. Lapisan profunda
1. M. flexor digitorum profunda
2. M. flexor pollicis longus

3. M. pronator quadratus
2

II. Otot-otot radial


a. Lapisan superficialis
1. M. brachioradialis

2. M. extensor carpi
radialis longus
3. M. extensor carpi
radialis brevis
b. Lapisan profunda
1. M. supinator

4
2
3

II. Otot-otot radial


a. Lapisan superficialis
1

1. M. brachioradialis
2. M. extensor carpi
radialis longus
3. M. extensor carpi
radialis brevis
b. Lapisan profunda
1. M. supinator

2
3

III.Otot-otot dorsal
a. Lapisan superficialis
1. M. anconeus

2. M. extensor digitorum
3. M. extensor digiti minimi
4. M. extensor carpi ulnaris

4
2
3

b. Lapisan profunda
1. M. abductor pollicis longus
2. M. extensor pollicis brevis
3. M. extensor pollicis longus
4. M. extensor indicis

1
2
3
4

OTOT TANGAN
1. Otot-otot thenar
2. Otot-otot hypothenar
3. Otot-otot bagian tengah

1
2

A. Otot-otot thenar
1. M. abductor pollicis brevis

2
3

2. M. opponens pollicis
3. M. flexor pollicis brevis
4. M. adductor pollicis

B. Otot-otot hypothenar
1. M. abductor digiti minimi
manus
2. M. flexor digiti minimi
brevis manus
3. M. opponens digiti minimi
manus
4. M. palmaris brevis

1
2
3

C. Otot-otot bagian tengah


1. Mm. lumbricales manus (4)
2. Mm. interossei manus
a. Mm. interossei palmares
b. Mm. interossei dorsales
1

C. Otot-otot bagian tengah


1. Mm. lumbricales manus
2. Mm. interossei manus
a. Mm. interossei palmares (3)
b. Mm. interossei dorsales
2a

C. Otot-otot bagian tengah


1. Mm. lumbricales manus
2. Mm. interossei manus
a. Mm. interossei palmares
b. Mm. interossei dorsales (4)

2b

MUSCULUS
EXTREMITAS
INFERIOR

Otot extremitas inferior


1. Otot-otot pangkal paha
2. Otot-otot tungkai atas
3. Otot-otot tungkai bawah
4. Otot-otot kaki

OTOT PANGKAL PAHA


1. Otot bagian luar
2. Otot bagian dalam

I. Otot bagian luar


1. M. gluteus maximus
2. M. gluteus medius

3. M. gluteus minimus

10

4. M. piriformis
5. M. obturator internus
6. M. gemellus superior
7. M. gemellus inferior
8. M. quadratus femoris
9. M. obturator externus
10. M. tensor fasciae latae

I. Otot bagian luar


1. M. gluteus maximus

2
1

2. M. gluteus medius
3. M. gluteus minimus
4. M. piriformis
5. M. obturator internus
6. M. gemellus superior

2
6
5
8

7. M. gemellus inferior
8. M. quadratus femoris
9. M. obturator externus
10. M. tensor fasciae latae

5+6+7 = M. triceps coxae

II. Otot bagian dalam


1. M. psoas minor
2. M. psoas major

3. M. iliacus
3

* M. psoas major + M. iliacus


M. iliopsoas

OTOT TUNGKAI ATAS


I. Otot-otot ventral
II. Otot-otot medial /
penggerak ke tengah
III.Otot-otot dorsal

I. Otot-otot ventral

1. M. sartorius
2. M. quadriceps femoris
2d

a. M. rectus femoris

2a

b. M. vastus medialis
2b

c. M. vastus lateralis
d. M. vastus intermedius
3. M. articularis genu*

2c

I. Otot-otot ventral
1. M. sartorius
2. M. quadriceps femoris
a. M. rectus femoris
b. M. vastus medialis
c. M. vastus lateralis
d. M. vastus intermedius
3. M. articularis genu*

II. Otot-otot medial /


penggerak ke tengah
a. Lapis luar
1. M. pectineus
2. M. adductor longus
3. M. gracilis

1
2
3

b. Lapis dalam
1

1. M. adductor brevis
2. M. adductor minimus
3. M. adductor magnus

2
1
3

III.Otot-otot dorsal
1. M. semitendinosus
2. M. semimembranosus
3. M. biceps femoris
a. Caput longum

1
3a

b. Caput breve

1+2+3 = M. ischiocrurales
1+2+3(a) = M. hamstring

3b

OTOT TUNGKAI BAWAH


I. Otot-otot ventral
1. M. tibialis anterior
2. M. extensor digitorum
longus

1
1

3. M. extensor hallucis longus


4. M. fibularis tertius

2
3

II. Otot-otot dorsal


a. Lapis dangkal

1. M. plantaris
2. M. gastrocnemius
a. Caput mediale

2a

b. Caput laterale
3. M. soleus

2 + 3 = M. triceps surae

2b

b. Lapis dalam

1. M. popliteus
2. M. flexor digitorum longus
3. M. tibialis posterior
4. M. flexor hallucis longus

4
3

c. Otot-otot lateral
1. M. fibularis longus
1

2. M. fibularis brevis

OTOT KAKI
I. Otot-otot bagian dorsal
1. M. extensor hallucis brevis
2. M. extensor digitorum
brevis

1
2

II. Otot-otot plantar


a. Otot-otot sisi medial
1. M. abductor hallucis
2

2. M. flexor hallucis brevis


3. M. adductor hallucis
a. Caput obliquum
b. Caput transversum

II. Otot-otot plantar


A. Otot-otot sisi medial
1. M. abductor hallucis
2. M. flexor hallucis brevis
3. M. adductor hallucis
a. Caput obliquum
b. Caput transversum

3b
2
3a

B. Otot-otot sisi lateral


1. M. abductor digiti minimi pedis
2. M. flexor digiti minimi brevis pedis
3. M. opponens digiti minimi *
2

c. Otot-otot tengah kaki


1. M. flexor digitorum brevis
2. M. quadratus plantae

3. Mm. lumbricales pedis (4)


4. Mm. interossei pedis
a. Mm. interossei plantares
b. Mm. interossei dorsales
pedis

c. Otot-otot tengah kaki


1. M. flexor digitorum brevis
2. M. quadratus plantae
3. Mm. lumbricales pedis

4. Mm. interossei pedis


a. Mm. interossei plantares
b. Mm. interossei dorsales
pedis

c. Otot-otot tengah kaki


1. M. flexor digitorum brevis
2. M. quadratus plantae
3. Mm. lumbricales pedis
4a

4. Mm. interossei pedis


a. Mm. interossei plantares (3)
b. Mm. interossei dorsales
pedis

2
1

c. Otot-otot tengah kaki


1. M. flexor digitorum brevis
2. M. quadratus plantae
3. Mm. lumbricales pedis
4. Mm. interossei pedis
a. Mm. interossei plantares
b. Mm. interossei dorsales
pedis (4)

4b

Perlekatan otot
extremitas
superior

Perlekatan
otot
extremitas
superior

Perlekatan otot
extremitas
superior

Perlekatan otot
extremitas
superior

Perlekatan otot
extremitas
inferior

Perlekatan otot
extremitas
inferior

Perlekatan otot
extremitas
inferior

Perlekatan otot
extremitas
inferior

Anda mungkin juga menyukai