(i)

(ii)

Prinsip komunikasi
Kemahiran mendengar

2. Kemahiran berunding
(i)
Prinsip komunikasi
(ii)
Kemahiran mendengar
3. Halangan dan rintangan komunikasi
(i)
Fizikal
(ii)
Psikologikal
(iii)
Sosiologikal
(iv)
Semantik

1. Definisi
Satu bentukpemindahan maklumat daripada seseorang, kumpulan, organisasi
(penghantar) kepada seseorang, kumpulan, organisasi (penerima) melalui media atau
saluran tertentu.
2. Proses komunikasi
Gangguan
Mesej
Penghantar

Enkod

Saluran

Dekod

Penerima

Maklumbalas
Gangguan
3. Elemen-elemen proses komunikasi
Elemen komunikasi
Penghantar @ Pengirim
Enkod
Saluran @ Media

Dekod
Penerima
Maklumbalas
Gangguan @ Bising

Huraian
Orang yang mula mencetuakan idea untuk
berkomunikasi dengan orang lain.
Penghantar menterjemah dan memahami maksud
maklumat yang dihantar oleh penghantar kepada
penerima.
Cara bagaimana mesej atau maklumat ini dihantar
kepada penerima
Contoh: secara visual (TV) secara pandangan, bertulis
(surat, memo), audio (radio).
Proses mentafsir maklumat yang diterima daripada
penghantar kepada maklumat yang difahami oleh
penerima.
Iaitu orang yang menerima maklumat daripada
penghantar.
Tindakbalas yang dihantar oleh penerima kepada
penghantar setelah mentafsir maklumat yang diterima
Contoh: menanya soalan, menggangu.
Perkara yang menggangu proses komunikasi.
Seperti bising, bahasa berbeza, kerosakan wayar

telefon.
Iaitu idea, maklumat, pendapat, cadangan dan
sebagainya.

Mesej

4. Bentuk-bentuk komunikasi.
Bentuk komunikasi

Naib Presiden
Pemasaran

Naib Presiden
Kewangan

Pengurus
Pemasaran

Pengurus
Kewangan

Huraian
Dibahagi 2: (a) Menegak ke atas
(b) Menegak ke bawah
Tujuan / kegunaan objektif:
(i)
Memberi peluang kepada
pengurusan atasan mendapat
maklumat daripada pekerja
bawahan
(ii)
Mangalakkan penglibatan ahli
organisasi berinteraksi &
memotivasikan mereka dalam
melaksanakan tugas

Penyelia
Pemasaran

Penyelia
Kewangan

Kelemahan
(i)
Tiada maklum balas, tiada
pertukaran maklumat.

Menegak
Presiden

Mendatar
Presiden
Naib Presiden
Pemasaran

Naib Presiden
Kewangan

Pengurus
Pemasaran

Pengurus
Kewangan

Penyelia
Pemasaran

Penyelia
Kewangan

Melintang
Pengurus
Pemasaran

Pengurus
Kewangan

Penyelia
Pemasaran

Penyelia
Kewangan

Melibatkan pengaliran idea & maklumat

dikalangan pekerja yang mempunyai taraf
jawatan yang sama.
Tujuan:
a) Menyelaraskan kerja
b) Berkongsi maklumat
c) Meyelesaikan masalah yang
timbul & mendapat sokongan dari
rakan sekerja dalam menjalankan
tugas secara berkumpulan.

Komunikasi berlaku tanpa mengira taraf,

jawatan dalam organisasi.
Komunikasi berlaku dalam keadaan tidak
rasmi, tidak formal & tiada kaitan dengan
kerja.

5. Komunikasi sehala dan dua hala

Isi
Komunikasi
sehala

Pengurus Pemasaran
Eksekutif Pemasaran
Kerani Pemasaran

Komunikasi dua
hala

Huraian

A
B
Proses komunikasi yang tidak memerlukan maklumbalas daripada
penerima.
Terdiri daripada :
(a) Atas ke bawah
Pengatiran maklumat berlaku daripada pihak atasan kepada
bawahan dalam sesebuah organisasi.
Kegunaan & tujuan
Memberi maklumbalas & menilai prestasi pekerja.
Menerangkan polisi, prosedur, arahan, peraturan kepada
pekerja.
Memberi arahan kerja.
Mendelegasikan visi, misi & objektif organisasi supaya dapat
difahami oleh pekerja.
Kaedah berkomunikasi sehala
Surat-menyurat, memorandum, buletin organisasi dan
mesyuarat.
(b) Bawah ke atas
Pengaliran maklumat berlaku daripada peringkat bawahan
kepada peringkat lebih tinggi dalam komunikasi.
Kegunaan & tujuan
Memberi idea & cadangan untuk meningkatkan produktiviti.
Memberi peluang kepada pekerja bawahan untuk meluahkan
perasaan mengenai kerja, rakan dan sebagainya.
Membuat laporan mengenai kemajuan kerja.
Menyampaikan maklumat kepada pihak atasan
Proses komunikasi yang melibatkan meklumbalas daripada
penerima kepada penghantar.
Kebaikan :
(i)
Bebas bertukar maklumat.
(ii)
Wujud maklumbalas.
(iii)
Maklumat lebih tepat. disampaikan.
(iv)
Mengalakkan perbincangan & penglibatan semua ahli
dalam komunikasi.
Kelemahan :
(i)
Komunikasi memerlukan masa yang lama kerana perlu
maklumbalas.
(ii)
Terdapat gangguan seperti pelbagai masalah semasa.
(iii)
Kesilapan maklumat boleh berlaku kerana disebarkan
terbuka.

6. Komunikasi lisan dan bukan lisan

Isi

Jenis-jenis

Komunikasi lisan

a) Pembentangan (formal, tidak formal)

Tujuan :
(i)
Mencari penyelesaian masalah
(ii)
Mendapatkan persetujuan
(iii)
Mencetus idea & pendapat
(iv)
Untuk membuat keputusan
b) Ucapan
Contoh ucapan seperti ucapan, pidator & ceramah.
Contoh: ucapan pengetua, ucapan alu-aluan tetamu dalan
majlis & sebagainya
c) Penbentangan
Memerlukan alat bantuan seperti komputer, video, grafik,
filem, TV, slaid dan sebagainya.
Tujuan :
(i)
Untuk menyampaikan maklumat
(ii)
Menyampaikan hasil kajian @ penyelidikan
(iii)
Menyampaikan idea baru
d) Mesyuarat
Pertemuan antara dua @ lebih orang untuk membuat
perancargan, berkongsi idea & maklumat, membuat keputusan
& mencari jalan penyelesaian.
Faedah-faedah mesyuarat:
(i)
Dapat berinteraksi, menyelesaikan masalah, mengadakan
perbincangan, bertukar-tukar fikiran & mendapat
maklumbalas daripada pekerja.
(ii)
Membantuk kumpulan yang dinamik daripada pelbagai latar
belakang, pengalaman dan ilmu pengetahuan.
(iii)
Memastikan perkara yang dibincang ; difahami dan
sekiranya tidak difahami, maklumbalas dan penjelasan akan
diberikan.
(iv)
Mendapat sokongan dan kata sepakat.
e) Perbualan telefon
Panduan menggunakan telefon
(berbual) :
(i)
B ercakap dengan jelas
(ii)
Guna bahasa umum, tidak guna bahasa daerah
(iii)
Perbualan mempunyai irama
(iv)
Perkataan yang dikeluerkan hendaklah dibuat dengan yakin.

Komunikasi bukan
lisan

Komunikasi bertulis
Proses komunikasi yang mengunakan tulisan untuk
menyampaikan maklumat

1. komunikasi
a) Memorundum
bertulis
Alat tidak rasmi yang digunakan oleh organisasi untuk
menggunakan tulisan
menyampaikan maklumat dan tidak diberikan kepada orang
untuk menyimpan
luar
maklumat.

Kegunaan :
(i)
Untuk panggil mesyuarat
(ii)
Menyampaikan maklumat organisasi
(iii)
Untuk kemukakan cadangan @ idea
b) Surat menyurat
Berbentuk rasmi & tidak rasmi
Contoh : surat memohon kerja, surat kepada kawan &
sebagainya.
c) Laporan bertulis
Terdapat dalam bentuk surat perjanjian, buletin, jurnal,
majalah dan sebagainya.
d) E-mail (elektronik mail)
Kaedah pertukaran maklumat melalui penggunaan komputer,
telefon bimbit.
Kebaikan E-mail
(i)
Maklumat disampaikan dengan cepat
(ii)
Maklumat yang disampaikan tepat
(iii)
Mesej boleh disimpan dalam disket @ komputer
(iv)
Boleh menambah maklumat
(v)
Boleh dihantar kepada banyak penerima
(vi)
Boleh membuat salinan di atas kertas cetak
(vii) Mempertingkatkan proses komunikasi tanpa mengira batas,
status dan pangkat seseorang

2. Bahasa badan
(merangkumi
pergerakan badan
seperti
perubahan air muka,
pergerakan mata,
cara berpakaian, 2.
2. Cara berjalan dan
bahasa isyarat)

Kelemahan E-mail
(i)
Terdapat maklumat tidak berguna
(ii)
Kata-kata lucah yang tidak menyenangkan
(iii)
Terdapat maklumat yang boleh dipertikaikan
a) Air muka
Muka berkerut- risau
Muka monyok- sedih
Muka tersengih-sengih- riang
Muka terkejut
Muka merah- kena marah/ malu
b) Mata
Mata terbeliak- terkejut
Mata menjeling- menyindir/ meluat
c) Kaki & tangan
Kaki mangeletar- takut
Meletakkan jari di mulut-menyuruh diam
Mengigit kuku & jari- tidak yakin
Menunjuk/ menuding ke arah seseorang- menuduh/ marah
d) gaya berjalan
Berjalan pantas- hendak cepat

Bergaya dengan segak (berjalan)- bekerja pejabat

e) Kaedah sentuhan
Menepuk-nepuk bayi semasa tidur- mendodoi atau menidurkan
Memegang anak mecil menangis- memujuk
Memegang orang sakit- menunjukkan simpati
f) Berjabat tangan
Memegang tangan dengan genggaman yang kuat- keakraban
dan kemesraan
g) Pakaian
Contoh: pergi berkelah dan berjogging
h) Ruang @ jarak
Kurang dua kaki- kemesraan (contoh dengan keluarga, antara
doktor dan pesakit)
Jarak 2 4 kaki- peribadi ( contoh bertemu dengan orang yang
tidak dikenali bertanya jalan @ tempat)
Jarak 4 12 kaki- zon sosial (contoh semasa melakukan
aktiviti sosial @ kebajikan seperti gotong royong)
Lebih 12 kaki- zon awam ( contoh ceramah, kuliah )