Tujuan Instruksional:
( , )
( , )
+ ( , )
=0
maka
= 3
=
(3
6
6
+ 5
+ 5)
+5
y= x^3-3*x^2+5*x+C1
Contoh:
Maka
sehingga
= 5
= 5
=
5
3
+ 4
+
+ 4
= 4
Penyelesaian
= 4
maka
= 4
= 4
= 4
3 = 4 +
= 4
= 7
+ 7
Latihan Soal:
Tentukan penyelesaian PD berikut:
1.
2.
4.
= sin
3.
5.
6.
+3
= 5
= 5
+ cos
= e+ sin
4 sin
+ cos
7.
9.
= 5
8.
10.
11.
12.
; (0) = 1
; (0) = 4
+
= cos
=
4 sin
= e+ sin
(0) = 1
(0) = 1
; (0) = 1
+ cos
; (0) = 1
= (1 + )(1 + )
1
(1 + )
= (1 + )
1
(1 + )
(1 + ) =
(1 + )
1
2
(2)
+4 =0
= 4
9
2
9
2
+2
= 2
= ./
4
9
2
=
9
9
2
0
9
1.5
0.5
-0.5
-1
-1.5
-2
-1.5
-1
-0.5
0
x
0.5
+2
1.5
Latihan Soal:
Selesaikan
persamaan
variabelnya:
1.
3.
2.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
2
2
2
2
12. (
=4
diferensial
berikut
= 6
=
=
567
48
=2 9 1
= ( :;
=
=2
(1 +
= 2(
+ 2)
+ 1)
)( :; 2 )
:;
+ )
+ ( + 1) = 0
+ ( + 1) = 0
dengan
memisahkan
variabel-
+3
2
=
Persamaan
di
atas
tidak
dapat
diselesaikan
dengan
cara
memisahkan
variabelnya. Dalam hal ini kita lakukan substitusi y =vx, dengan v adalah fungsi
x. Sehingga penyelesaiannya:
dari y = vx dideferensialkan menjadi
= < +
sehingga
+3
2
1 + 3<
2
1 + 3<
2
<
1 + 3<
1 + <
=
< =
2
2
2
1
< =
1+<
< +
<
<
2
< =
1+<
2 (1 + <) =
(1 + <) = .
(1 + ) = .
atau ( + )
= .
Latihan Soal:
Selesaikan persamaan diferensial berikut dengan substitusi y=vx
(=) (
( ) 2
(>)
( )
+2
+@ +9
=0
:;(
=0
=0
CD
CE
+ FD = G
HI
Contoh, selesaikan PD
Penyelesaian:
faktor integrasinya
) =
K =
( )
. M =
HI
sehingga penyelesaiannya
) =
= 1 +
HI
maka:
.N
HI
HI
(P. ) = P. N
P.
PN
=Q=R
Latihan soal:
Selesaikan PD linier berikut:
1.
+2 = 0
HI
HI
.N
2.
+2 = 3
4.
3.
5.
6.
7.
8.
9.
= sin
+2
+3
1
1+
=
=2
10. cos
+ ;S
11.
12. :;
=2
+ ;S
)
13. ( + 2
=1
=1
14.
15.
+2
17.
+2
16.
18. (1 +
= 1 ; (0) = 1
; (10) = 1
; (1) = 4
=
)
; (0) = 1
= 0 ; (0) = 1
CD
+ U
PD yang berbentuk
= N
4 V
sehingga
4 V
(1 )
+ U
+ FD = G DT
CE
= (1 )
+ (1 )U
= N
4 V
= (1 )N
4 V
+ U4 . W = N4 (UY ZS S [)
4 V
kita dapatkan y.
penyelesaian
menjadi
misalkan
4 V
, n=2 sehingga
X
faktor integral
HI
W=
.
4
dan
dimana P =
UY ZS S [
maka
HI
\V
sehingga
karena W =
P.
.N
HI
. W = H . ( )
maka
W=
\V ]^
= (
Latihan soal:
Selesaiakan PD Bernoulli berikut:
1.
2.
3. 2
+
+
=
=
= ( 1)
( , )
+ ( , )
=0
`a
`
`a
`
( , )
( , )
b
b
+ ( , )
b
b
( , )
+ ( , )
b
b
b
b
=0
N( , ) =
( , )
+ c( )
( , )=
b
/
b
( , )
0 + c2 ( )
, y(0)=3
( 2 )
+(
b
b
= 2 ;
2 )
b
b
= 0
= 2
N( , ) =
=
=
( , )
1
2
( 2 )
2
+ c( )
+ c( )
+ c( )
b 1
/
b 2
02
+ c( )0 =
+ c2 ( ) =
c( ) =
2
1
3
c( ) =
1
2
1
3
1
2
Latihan soal:
1
3
= 9
+2
+2
1.
3. (9
1) (4 )
cos
=
sin
2.
4.
5. (
6. (
7. (
=
+
;S
3
2
+4
+2
(
2 ;S )
)
, (0) = 3
+ )
+(
=0
=0
:; + 2 :; )
+ 1)
8. Tentukan N(x,y)sehingga (
( , )
=0
+ )
=0
+ ( , )
+ ( sin + ln
=0
eksak!
=0
eksak!
( , )
mempunyai sifat:
+ ( , )
b
b
=0
b
b
kita
mengenal
faktor
P( ) =
integral:
H I( )
untuk
menyelesaikan
Faktor integral P( ) = H I( )
CD
+ F(E)D = G(E)
CE
+ U( )
Contoh: Tunjukkan bahwa x dy + (2y xex )dx = 0 tidak eksak, tetapi dengan
mengalikan dengan faktor = x PD tersebut menjadi eksak. Kemudian
selesaikan!
Penyelesaian :
Uji ke-eksak-an,
b
(2
b
b
( )=1
b
)=2 =
+ (2
b
b(2
=
b
= 0 UY f;=f
=2 ;
b
b
b( )
=2
b
N( , ) =
jika diketahui:
maka
jadi solusi PD adalah:
b
N( , ) =
b
( , )
+2
+ c2 ( ) =
N( , ) =
+2
+ c( )
c2 ( ) = 0 c( ) = 0
( , )
P( , ) ( , )
+ ( , )
+ P( , ) ( , )
bP
b
bP
b
+
bP
b
atau
b
bP
P=
b
b
b
b
bP
/
0P =
b
b
b
b
P
b
bP
b
bP
bP
/
0
b
b
P=
b
b
/
0
b
b
bP
bP
0
b
b
P =
b
b
/
0
b
b
/
bP
A
b
=
b
b
/
0
b
b
@0
b
bP
b
=
b
b
Pb
b
b
/
0
1
b
b
bP =
P
P=
P=
b
b
0
b
b
`h `i
/
0
`
`
H
i
Sehingga jika
(2)
jk jm
A
jl jn
maka:
Sehingga jika
(3) P( , ) = P(
P=
jk jm
A
jl jn
), jika
(5) P( , ) = P( ), jika
jk jm
A
jl jn
(4) P( , ) = P( + ), jika
(6) P( , ) = P(
`h `i
/
0
`
`
H
h
menghasilkan fungsi
jk jm
A
jl jn
menghasilkan fungsi
i h
jk jm
A
jl jn
i8h
menghasilkan fungsi
), jika
jk jm
A
jl jn
i8
menghasilkan fungsi
`h
`
Contoh:
Uji ke-eksakan Persamaan Diferensial
+ (2
=0
( , ) = (2
b
b(2
=
b
b
Faktor integrasi:
) dan
=2 ;
( , )=
b
b
= 1 o= S
b
b
b
b
`i
`
kemudian
b
b
b
b
21
P=
+2
Latihan soal:
Tunjukkan bahwa PD berikut takeksak, kemudian tentukan faktor integrasi
serta uji ke-eksakannya, selanjutnya dapatkan solusi umum PD!
1. 2
+ (3 + 2
2. (3 2 )
3. (
+(
+ 3 + 2)
4. ( 2
=0
1 )
+(
(1
=0
+ 1)
=0
=0