MODEL PENGAJARAN

OLEH: Prof Madya Hj. Sapon Ibrahim

sapon@uthm.edu.my

Model Pengajaran
Beberapa model dibina untuk membentuk
pengajaran berkesan. Antaranya:
Model
Model
Model
Model
Model
Model
Model
Model
Model
Model
sapon@uthm.edu.
my

Pengajaran Sim
Pengajaran Glaser
Taba
Suchmen
Pendekatan Sistem
Pengajaran Bilik Darjah
Pengajaran Makmal dan Bengkel
ASSURE
ADDIE
Interaksi Pembelajaran berkesan
2

Model Pengajaran Sim

Melibatkan

5 komponen:
Guru

Objekti
f

sapon@uthm.edu.
my

Isi

Murid

Persekitara
n
3

Model Pengajaran Sim (samb..)

Guru dan Murid perlu pertimbang

pengalaman yang sedia ada, sifat
semulajadi dan gaya P&P
Isi - meliputi isi pelajaran dan ABM
Objektif Merangkumi objektif jangka
panjang dan objektif spesifik meliputi
kognitif, afektif dan psikomotor
Persekitaran budaya, organisasi, lokasi,
sosioekonomi, masa yang terlibat dlm P&P

sapon@uthm.edu.
my

Perhubungan 2 Unsur
A

A & B boleh berubah ubah

Contoh:
A guru, B murid
A guru, B Objektif
A murid, B Objektif

sapon@uthm.edu.
my

Keberkesanan
interaksi guru
dengan murid
Kesesuaian obj. dgn
minat murid
Pengaruh obj. kpd
murid

Perhubungan 3 Unsur
(dengan mengganggap Persekitaran adalah ideal)
G
O

G
M

Penilaian
objektif

O
I
Persediaan
pengajaran
oleh guru

G
M
I
Pendekatan kpd
isi

M Murid
I Isi

O
I
Perancangan pembelajaran oleh
murid
sapon@uthm.edu.
my

O
Objektif

G Guru

8 Langkah Perancangan
Pengajaran mengikut Sim
1. Memikirkan tentang obj. pembelajaran
2. Mengenal sifat tabii murid
3. Menilai kesesuaian obj. berdasarkan
kebolehan murid
4. Mengenalpasti ABM
5. Membuat rancangan pembelajaran
6. Mengenal guru (kita la) dari segi
pengalaman, sifat semulajadi dan gaya
pengajaran yg sesuai
7. Memilih pendekatan pengajaran

sapon@uthm.edu.
my

Model Pengajaran Glaser

Ia terbahagi kepada 4 komponen:
Objektif
Pengajara
n

Pengetahua
n sedia ada

Mengikut
kehendak hasil
pencapaian

Aras motivasi

Ambil kira
aspek kognitif,
afektif dan
psikomotor

sapon@uthm.edu.
my

Kaedah
Mengajar

Intelek
Sosiobudaya
pelajar

Demonstrasi
Projek,
bercerita

Maklumbalas

Penilaian
Aktvt soal
jawab
Pemerhatian
Ujian formal
Ujian tidak
formal

Implikasi Model Glaser dalam

Darjah
Untuk

membentuk pengajaran
berkesan adalah:
Objektif

berdasarkan pengetahuan sedia ada

Kaedah

berdasarkan objektif pengajaran dan

pengetahuan sedia ada

Penilaian
sapon@uthm.edu.
my

selepas proses pengajaran

9

MODEL PENGAJARAN
TABA

sapon@uthm.edu.my

10

MODEL TABA
Tahukah anda faktor-faktor
yang membantu proses
pembelajaran di dalam bilik darjah ?

sapon@uthm.edu.
my

11

MODEL HILDA TABA

Rajah menunjukkan cara guru menyusun pelajaran dari
konkrit ke abstrak
DATA
(KONKRIT)

KONSEP

PROSES
PEMBELAJARAN

STRUKTUR
PENGETAHUAN

Aplikasi

Prinsip

Interpretasi

Generalisasi

Terjemahan

Konsep

Ingatan

Data

sapon@uthm.edu.
my

GENERALISASI
(ABSTRAK)

PROSES
PERANCANGAN
Apakah generalisasi
yang hendak saya ajar?
Apakah konsep yang
perlu diperoleh muridmurid?
Apakah data yang
dikehendaki?
12

CONTOH
Merpati

seekor burung dan ia boleh

terbang
Pipit

sejenis burung dan ia boleh

terbang

Kenari

adalah burung juga dan ia boleh

terbang

sapon@uthm.edu.
my

13

KONSEP STRUKTUR
PENGETAHUAN
Abstrak
PRINSIP

GENERALISME

KONSEP

DATA
Konkrit
sapon@uthm.edu.
my

Konsep struktur pengetahuan

14

KONSEP STRUKTUR
PENGETAHUAN
PERINGKAT

ISI PELAJARAN

Penyusunan
data

-Susun fakta-fakta dengan perhatikan

ciri- ciri persamaan dan perbezaan

Membentuk
konsep

-Golong dan kelaskan fakta-fakta

berdasarkan ciri-ciri persamaan supaya
menjadi kategori tertentu

Generalisasi

-Buat kesimpulan atau generalisasi ke

atas hubungan di antara kategorikategori yang dibentuk

Aplikasi

-Penggunaan generalisasi atau

kesimpulan dalam situasi baru

sapon@uthm.edu.
my

15

CONTOH KONSEP STRUKTUR PENGETAHUAN

Mata pelajaran : Sains
Pembentukan konsep : Ciri ciri benda hidup
Pemilihan dan pemeringkatan isi pelajaran :
Peringkat

Isi Pelajaran

1. Penyusunan
data

Contoh contoh benda hidup dan benda bukan hidup

untuk mengenal pasti ciri ciri perbezaan.

2. Pembentukan
konsep

Mengelaskan ciri ciri seperti bertumbuh, membiak,

bernafas, berkumuh dan bergerak untuk menjadi satu
kategori tertentu.

3. Pembentukan
hukum

Membuat generalisasi : Benda benda hidup boleh

bertumbuh, membiak, bernafas, berkumuh dan
bergerak.

4. Aplikasi

Mengenal pasti benda benda yang lain berdasarkan

generalisasi yang telah didapati.

sapon@uthm.edu.
my

16

IMPLIKASI MODEL TABA

DALAM BILIK DARJAH
1. Model pengajaran Taba mengaitkan struktur pengetahuan
dengan proses perancangan dan pembelajaran.
2. Semasa proses perancangan pelajaran, perkara perkara
yang dipertimbangkan penyusunan data, pembentukan
konsep dan membuat generalisasi
dari konkrit kepada abstrak.
3. Dalam proses pembelajaran, teknik meningkatkan daya
pemikiran pelajar adalah penting untuk memperolehi dan
menguasai generalisasi atau prinsip yang abstrak.
sapon@uthm.edu.
my

17

KESIMPULAN
1. Kemahiran berfikir boleh diajar.
2. Penglibatan pelajar perlu ditekankan.
3. Sikap dan minat murid akan menentukan tahap perkembangan
pemikiran.
4. Peluang untuk perkembangan pemikiran terdapat pada setiap individu.
5. Setiap pelajar berupaya untuk berfikir.
6. Kebolehan untuk berfikir adalah berbeza bagi setiap individu.
7. Strategi pengajaran dan pembelajaran perlu berkesan untuk
meningkatkan daya pemikiran pelajar.
sapon@uthm.edu.
my

18

MODEL PENGAJARAN
SUCHMAN

sapon@uthm.edu.
my

19

Juga dikenali
Model
Inkuiri Suchman

Gunakan strategi
ahli sains

MODEL
PENGAJARAN
SUCHMAN

Ada 6
Langkah

Diperkenalkan oleh
Richard Suchman

sapon@uthm.edu.
my

20

LANGKAH-LANGKAH MODEL
SUCHMAN
Memilih
masalah

Menganalisis
proses

sapon@uthm.edu.
my

Menerangkan
proses

Kumpul data
dan buat
hipotesis

Membicangkan
peraturan
terhadap teori

Uji hipotesis
&
bentuk teori
21

STRATEGI
STRATEGI
MENJALANKAN
MENJALANKAN
INKUIRI YANG
INKUIRI YANG
KREATIF
KREATIF
KEMAHIRAN
KEMAHIRAN
MELAKUKAN
MELAKUKAN
PROSES SAINTIFIK
PROSES SAINTIFIK

KESAN MODEL
SUCHMAN
DALAM P&P

CIRI PENGETAHUAN
CIRI PENGETAHUAN
YANG TENTATIF
YANG TENTATIF

SEMANGAT
SEMANGAT
KREATIVITI
KREATIVITI

AUTONOMI DALAM
AUTONOMI DALAM
PEMBELAJARAN
PEMBELAJARAN

TOLENRASI
TOLENRASI
TERHADAP
TERHADAP
KEKABURAN
KEKABURAN

sapon@uthm.edu.
my

22

IMPLIKASI
MODEL
SUCHMAN
enggalakkan
pengajaran berpusatkan

pelajar

endorong pelajar mencari data dan

maklumat

ngatan pelajar terhadap dapatan yang

mereka perolehi lebih kukuh

uru sebagai fasilitator bukan

pembekal maklumat.
sapon@uthm.edu.
my

23

KESIMPULAN
Model ini amat sesuai digunakan dalam pelajaran
sains.
Persediaan guru untuk mengesahkan sesuatu
hipotesis amat penting.
Pemahaman dan ingatan terhadap sesuatu
pelajaran lebih kekal.
Tidak wujud istilah spoon feeding dalam proses
pembelajaran.
sapon@uthm.edu.
my

24

MODEL
PENDEKATAN
SISTEM

sapon@uthm.edu.
my

25

MODEL PENDEKATAN
SISTEM
Cara atau kaedah
yang teratur
untuk melakukan
sesuatu
(Kamus Dewan Bahasa
dan Pustaka: 1996)

sapon@uthm.edu.
my

S
I
S
T
E
M

satu set bahagian yang saling

berkait di mana secara
keseluruhannya bekerja bersama
ke arah mencapai satu matlamat

26

PENGAJAR

BAHAN-BAHAN
PENGAJARAN

KOMPONEN DALAM
SISTEM

PELAJAR

SUASANA
PEMBELAJARAN

sapon@uthm.edu.
my

27

KOMPONEN DALAM MODEL

PENDEKATAN SISTEM
Menentukan Matlamat Pengajaran
Analisa Matlamat Pengajaran
Analisa Pelajar dan Konteks dalam Pendidikan
Menulis Objektif Perlaksanaan
Membina Instrumen Penilaian
Membina Strategi Pengajaran
Membina dan Memilih Bahan Pengajaran
Mereka bentuk dan Menjalankan Penilaian
Formatif
Mengkaji Semula Pengajaran
Menjalankan Penilaian Sumatif
sapon@uthm.edu.
my

28

KEBAIKAN PENGGUNAAN
MODEL PENDEKATAN SISTEM
Fokus pada permulaannya iaitu pada apa yang
sepatutnya pelajar tahu atau dapat lakukan setelah
sesuatu pengajaran selesai.
Mempunyai perkaitan yang teliti di antara setiap
komponen, terutamanya di antara strategi pengajaran dan
hasil pembelajaran yang dikehendaki.
Berdasarkan pengalaman dan penelitian dan dapat
digunakan berulang kali
sapon@uthm.edu.
my

29

MODEL PENGAJARAN
BILIK DARJAH

sapon@uthm.edu.
my

30

KONSEP BILIK DARJAH

Tempat di mana proses pengajaran dan
pembelajaran berlaku
Tempat pelajar berkumpul untuk belajar di
bawah kelolaan seorang pengajar
Sebuah bilik di sekolah di mana sekumpulan
pelajar mengikuti sesuatu mata pelajaran
Dilengkapi dengan kemudahan-kemudahan

sapon@uthm.edu.
my

31

CIRI-CIRI BILIK DARJAH

Kerusi dan meja disusun mengikut kumpulan
Pelajar dibahagikan kepada kumpulan mengikut
kebolehan masing-masing
Penglibatan pelajar amat digalakkan
Pendekatan pengajaran berpusatkan pelajar
Interaksi di antara kedua-dua pihak digalakkan
Suasana pembelajaran diperlihatkan melalui pameran
hasil kerja pelajar serta alat bantu mengajar
Ruang pembelajaran disediakan bagi kemudahan aktiviti
pembelajaran
Aktiviti pelajar berada dalam keadaan aktif

sapon@uthm.edu.
my

32

JENIS-JENIS BILIK
DARJAH
BILIK
DARJAH PRASEKOLAH
kanak-kanak yang berumur 5-6 tahun
rekabentuk yang dapat merangsang
kanak-kanak
mewujudkan suasana pembelajaran yang
mesra dan selamat
menyediakan ruang permainan
menyediakan suasana yang
memudahkan pembentukan hubungan
mesra antara guru dan kanak-kanak
2 jenis bangunan prasekolah :
- bilik-bilik yang serba lengkap
(self-contained)
- bangunan terbuka
sapon@uthm.edu.
my

33

BILIK DARJAH TRADISI

o kedudukan pelajar adalah mengikut susunan kerusi dan meja baris demi baris
o guru biasanya berdiri di hadapan
o menggunakan strategi pengajaran berpusatkan guru
o ciri-ciri bilik darjah tradisi :
- pelajar yang bertubuh kecil dan mempunyai penglihatan atau pendengaran
yang kurang baik biasanya ditempatkan di hadapan
- kerusi dan meja disusun bersesuaian dengan pendekatan berpusatkan guru
- aktiviti pelajar berada di dalam keadaan pasif

sapon@uthm.edu.
my

34

BILIK DARJAH KBSR / KBSM

kerusi dan meja pelajar disusun mengikut kaedah kumpulan mengikut
kebolehan masing-masing
penglibatan pelajar dalam aktiviti pembelajaran amat digalakkan
pendekatan pengajaran yang digunakan berpusat kepada pelajar
suasana pembelajaran yang kondusif
ruang-ruang pembelajaran disediakan

sapon@uthm.edu.
my

35

BILIK DARJAH MATA

PELAJARAN KHAS
contohnya makmal sains, bilik ekonomi
rumah tangga, makmal kemahiran hidup
dan pusat sumber
dilengkapi dengan pelbagai jenis alatan

Pusat Sumber

bentuk meja dan kerusi juga diubah

suai untuk memudahkan pelajar
menjalankan kerja amali
beberapa sudut bilik juga dilengkapi
dengan perabot dan almari untuk
menyimpan alatan, bahan-bahan atau
spesimen

Bilik ERT

Bilik Kemahiran Hidup

sinki dan paip dipasang dalam bilik

kemahiran hidup dan makmal sains
pusat sumber dilengkapi dengan alatalat seperti TV dan video, projektor dan
slaid,model dan pelbagai jenis spesimen
dan carta

sapon@uthm.edu.
my

36
Makmal Sains

BILIK DARJAH TERBUKA

diwujudkan dari konsep pendidikan terbuka
situasi pengajaran dan pembelajaran adalah dalam bentuk tidak formal
ruang dan rekabentuk bilik darjah diubahsuai untuk membolehkan pelajar
bergerak dengan bebas dari satu tempat ke tempat lain, memilih bahan-bahan
pelajaran yang diminati dan menjalankan aktiviti selepas berbincang dengan
guru berkenaan
aktiviti pengajaran dan pembelajaran biasanya dijalankan secara kumpulan atau
secara individu
persekitaran bilik darjah di lengkapi denagn alat-alat dan bahan-bahan pelajaran
untuk meudahkan pelajar menggunakannya

sapon@uthm.edu.
my

37

FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PENGAJARANPEMBELAJARAN DALAM BILIK DARJAH

Faktor
FaktorFizikal
Fizikal

(bentuk kemudahan dan peralatan yang terdapat disekolah)

(bentuk kemudahan dan peralatan yang terdapat disekolah)

Aktiviti
AktivitipengajaranpengajaranPembelajaran
Pembelajarandalam
dalam
bilik
darjah
bilik darjah

Faktor
FaktorKemanusiaan
Kemanusiaan

(suasana emosi dan suasana sosial)

(suasana emosi dan suasana sosial)

sapon@uthm.edu.
my

Faktor
FaktorTeknikal
Teknikal

(teknik-teknik yang digunakan untuk

(teknik-teknik yang digunakan untuk
merangsang semangat dan kesediaan belajar)
merangsang semangat dan kesediaan belajar)

38

IKLIM BILIK DARJAH

Perhubungan
yang saling
menghormati
di antara guru dan pelajar

Pelajar-pelajar sukarela
menerima aspirasi dan peraturan
bilik darjah yang diaturkan
oleh pihak pentadbir

IKLIM BILIK
DARJAH

Perasaan kekitaan
yang timbul di antara
pelajar dan guru
sebagai sebuah keluarga

Setiap pelajar melibatkan

diri dalam kegiatan
ilmu yang dianjurkan

sapon@uthm.edu.
my

39

5 FASA MODEL PENGAJARAN BILIK DARJAH

IMBASAN SEMULA

RUMUSAN DAN IMBASAN

PENGLIBATAN PELAJAR
DALAM AKTIVITI PEMBELAJARAN
sapon@uthm.edu.
my

MEMBENTANGKAN MAKLUMAT

PENGLIBATAN PELAJAR
DALAM PERBINCANGAN
40

INTERAKSI DALAM BILIK DARJAH

Kategori Percakapan

Gaya Interaksi
1.

Pengaruh langsung

2.
3.
1.

Percakapan guru

2.

Pengaruh tidak
langsung

3.
4.

Percakapan pelajar

1.
2.

Kesenyapan

1.

Bersyarah / Merancang
Memberi arahan
Mengkritik
Menerima perasaan pelajar
Memuji atau memberi
dorongan
Menerima pendapat / idea
pelajar
Menyoal untuk
mendapatkan tindak balas
pelajar
Tindak balas pelajar
Inisiatif pelajar
Berhenti sebentar kerana
keliru inisiatif satu pihak

ANALISIS INTERAKSI FLANDERS DALAM BILIK DARJAH

sapon@uthm.edu.
my

41

INTERAKSI DALAM BILIK DARJAH

Guru

Pelajar

Persekitaran

Objektif

Isi
sapon@uthm.edu.
my

42

AMALAN KOMUNIKASI BERKESAN

DALAM BILIK DARJAH
Galakkan sesi bertanya dan menjawab soalan
Bersikap positif dan ramah mesra
Sabar dan penyayang
Penerangan yang jelas
Dengar pendapat pelajar
Pendengar aktif
Bertutur dengan jelas dan pelbagaikan gaya intonasi
Bersemangat tinggi dalam penyampaian
Guna bahasa yang mudah difahami
sapon@uthm.edu.
my

43

MODEL PENGAJARAN
MAKMAL DAN
BENGKEL

sapon@uthm.edu.my

44

DEFINISI.....

Makmal Tempat untuk menjalankan ujikaji

bagi
mengaitkan pengetahuan teori dan
hukum-hukum
Bengkel Tempat untuk melatih kemahiran
psikomotor
pelajar dalam bidang tertentu
Ujikaji Kaedah untuk membukti, mengesah,
mencari
sesuatu teori atau hukum
Kemahiran Kebolehan psikomotor yang
dipupuk
melalui latihan yang dilakukan dalam
bidang tertentu

sapon@uthm.edu.
my

45

Tanggungjawab
GURU
Sebelum..

Merancang dan menyediakan kertas

ujikaji atau modul kemahiran sebagai
panduan
Menjadualkan ujikaji atau kemahiran
Menyediakan keperluan pelajar
Memastikan mesin,peralatan, bahan dan
kelengkapan makmal mencukupi dan
berfungsi dengan baik
Memastikan makmal dalam keadaan baik
dan selamat

sapon@uthm.edu.
my

46

Tanggungjawab
GURU
Semasa..

Merekodkan kehadiran
Memberi penerangan tentang tujuan,
prosedur dan bentuk ujikaji
Memastikan pelajar mematuhi arahan
dan prosedur keselamatan
Memastikan pelajar dalam keadaan
selamat
Menyelia dan membantu pelajar

sapon@uthm.edu.
my

47

Tanggungjawab
GURU
Selepas..

Memastikan peralatan makmal

dibersih, dikemas dan disusun semula
Membuat penilaian dan rekod

sapon@uthm.edu.
my

48

Peraturan Makmal

Tidak dibenarkan masuk tanpa kebenaran

Dilarang menukar tempat duduk tanpa
kebenaran
Bahan kimia dan alat radas tidak dibenarkan
dibawa keluar
Tidak boleh makan,
minum dan merokok
Tidak boleh merasa bahan kimia tanpa
kebenaran
Laporkan sebarang kemalangan atau kerosakan
radas dengan serta-merta
Tidak boleh buang bahan pepejal ke dalam sinki
Bahan kimia yang telah digunakan tidak boleh
dituang kan kembali dalam bekasnya

sapon@uthm.edu.
my

49

Langkah-langkah
Keselamatan

Menganggap bahan kimia

adalah merbahaya
Gas beracun dibebaskan
dalam kebuk wasap
Guna mancis atau
pemetik api untuk
nyalakan penunu Bunsen
Jangan tuang cecair panas
ke dalam kaca yang tebal
Membaca label pada botol
reagen sebelum
digunakan
Memastikan air dan gas
ditutup apabila tidak
digunakan

sapon@uthm.edu.
my

50

Langkah-langkah
Keselamatan
Tanda-tanda amaran

sapon@uthm.edu.
my

51

sapon@uthm.edu.
my

52

Langkah-langkah
semasa Kecemasan

Basuh dengan air yang banyak pada

tempat yang terkena asid atau alkali
Ludahkan dengan serta-merta dan
kumur dengan air yang banyak jika
asid atau alkali termasuk ke dalam
mulut
Pelajar haruslah mengikuti peraturan
kebakaran jika berlaku kebakaran
Laporkan kepada guru dengan sertamerta

sapon@uthm.edu.
my

53

Peraturan Bengkel

Tidak dibenarkan bermain-main semasa

melakukan kerja
Menggunakan peralatan dengan baik dan
berhati-hati
(Contoh: Tidak menumpahkan minyak ke
lantai)
Pengcahayaan dan pengudaraan yang baik
Alat pemadam api
Peti pertolongan cemas

sapon@uthm.edu.
my

54

Peraturan
Keselamatan Alatan

Simpan semua alatan ke tempat asal

selepas digunakan
Simpan barang mudah terbakar di
tempat selamat
Guna alatan tangan dengan betul
Pastikan alatan tangan dan mesin
dalam keadaan baik

sapon@uthm.edu.
my

55

Peraturan
Keselamatan Diri
(Bengkel)
Rambut pendek dan kemas

Memakai goggle
Memakai kasut
Patuh arahan guru
Dapatkan kebenaran untuk penggunaan
mesin
Lapor dan rekod kemalangan

sapon@uthm.edu.
my

56

SEKIAN TERIMA KASIH

sapon@uthm.edu.
my

57