Project

in
hekasi
Mark rowell a sarmiento
(grade-5)

mrs aurea sagabain

(guro )

Dr.jose rizal

Jose Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda ang

buong pangalan ni Dr. Jose Rizal. Labing-isa silang
magkakapatid at ikapito siya. Ang kanyang mga
magulang ay sina Francisco Engracio Rizal Mercado
y Alejandro at Teodora Morales Alonso Realonda y
Quintos. Nakita niya ang unang liwanag noong ika19 ng Hunyo, 1861 sa Calamba, Laguna.Kung
susuriin ang pinagmulan niyang angkan, ang
kanyang ama na si Francisco Mercado ay anak ng
isang negosyanteng Instik na nagngangalang
Domingo Lam-co at ang kanyang ina ay isa ring
mestisang Intsik na ang pangalan ay Ines dela
Rosa.Intsik na Intsik ang apelyidong Lam-co kung
kayat kung minsan ay nakararanas si Domingo
Lam-co ng diskriminasyon kaya upang makaiwas sa
ganoong pangyayari at makasunod sa ipinag-uutos
ni Gobernador Claveria kaugnay ng pagpapalit ng
mga pangalang Pilipino noong 1849, ang Lam-co ay
pinalitan ng apelyidong Kastila at pinili nila ang
Mercado na nababagay sa kanya bilang negosyante,
sapagkat ang ibig sabihin ng Mercado ay palengke.
Ang pamilyang Lam-co ay kilalang mangangalakal
noon sa bayan ng Binan, Laguna.Bagamat ang mga
ninuno ni Rizal sa ama ay kilalang negosyante, ang
kanyang ama ay isang magsasaka. Isa siya sa mga kasama sa Hacienda
Dominicana sa Calamba, Laguna.Ang apelyidong Rizal ay naidagdag sa kanilang
pangalan sa bias ng Kautusan Tagapagpaganap na pinalabas ni Gob. Claveria noong
1849 at itoy hinango sa salitang Kastila na luntiang bukid.Masasabing mayaman
ang angkang Rizal sapagkat ang pamilya ay masikap, matiyaga at talagang
nagbabanat ng buto.Nang tumuntong si Rizal sa gulang na tatlong taon, 1864, siya
ay tinuruan ng abakada ng kanyang ina at napansin niyang nagtataglay ng dikaraniwang talino at kaalaman ang anak, kahit kulang sa mga aklat ay nagawa ng
ginang na ito ang paglalagay ng unang bato na tuntungan ni Rizal sa pagtuklas niya
ng ibat ibang karunungan.Nang siyay siyam na taong gulang, si Jose ay ipinadala
sa Binan at nag-aral sa ilalim ng pamamahala ni Padre Justiniano Aquino Cruz,
ngunit pagkalipas ng ilang buwan ay pinayuhan na ito na lumipat sa Maynila dahil
lahat ng nalalaman ng guro ay naituro na niya kay Rizal.Noong ika-20 ng Enero,
1872, si Jose ay pumasok sa Ateneo Municipal de Manila. Siya ay nagpamalas ng
kahanga-hangang talas ng isip at nakuha ang lahat ng pangunahing medalya at
notang sobresaliente sa lahat ng asignatura. Sa paaralang ito natamo niya ang
katibayang Bachiller en Artes at notang sobresaliente, kalakip ang pinakamataas na
karangalan.Nang sumunod na taon sa Pamantasan ng Santo Tomas ay nag-aral siya
ng Filosofia y Letras at Agham sa pagsasaka naman sa Ateneo Municipal de Manila.
Kumuha rin siya ng panggagamot sa naturang pamantasan. Di pa nasiyahan,
nagtungo siya sa Europa noong ika-5 ng Mayo, 1882 upang doon ipagpatuloy ang
kanyang pag-aaral.Nagpatuloy siya sa pag-aaral ng Medicina at Filosofia y Letras sa
Madrid, Espana at tinapos ang kursong ito noong 1884 at 1885.Noong 1884, si Rizal
ay nagsimulang mag-aral ng Ingles; alam na niya ang Pranses pagkat sa Pilipinas pa
lamang ay pinag-aralan na niya ang wikang ito. Bukod sa mga wikang ito, nag-aral
din siya ng Aleman at Italyano dahil naghahanda siya sa paglalakbay sa ibat ibang

bansa sa Europa. Alam niyang mahalaga ang mga wikang ito sa pag-aaral ng mga
kaugalian ng mga tao roon at ng pagkakaiba nila sa mga Pilipino sa bagay na ito. At
upang mapag-aralan ang kasaysayan ng mga baying nabanggit na
mapaghahanguan ng mga aral na alam niyang makatutulong sa kanyang mga
kababayan. Bunga nito, si Rizal ay maituturing na dalubwika.Ayon kay Retana,
ipinahayag ni Rizal na sinulat niya ang unang kalahati ng Noli Me Tangere sa Madrid
noong magtatapos ang 1884, sa Paris naman ang ikaapat na bahagi at isa pang
bahagi ay sa Alemanya. Ipinalimbag ito sa Berlin, at noon lamang Marso, 1887 ay
lumabas ang 2000 sipi. Si Dr. Maximo Viola na taga-San Miguel, Bulacan ang
nagbayad ng pagpapalimbag sa halagang 300 piso.Ang El Filibusterismo ang
kasunod na aklat ng Noli Me Tangere na ipinalimbag sa Gante, Belhika noong
1891.Itinatatag naman ni Dr. Jose Rizal ang La Liga Filipina noong ika-3 ng Hulyo,
1892. Ang kapisanang ito ay lihim na itinatag at layuning magkaroon ng pagbabago
sa palakad ng pamahalaan sa Pilipinas sa pamamagitan ngmapayapang
pamamaraan at di sa paghihimagsik.Noong ika-5 ng Agosto, 1887, siya ay nagbalik
sa Pilipinas. Ngunit noong Pebrero 3, 1888, siya ay muling umalis sapagkat umiilag
siya sa galit ng mga Kastila dahil sa pagkakalathala ng Noli Me Tangere. Bumalik
siya sa Maynila noong ika-26 ng Hunyo, 1892.Noong Hulyo 7, 1892, alinsunod sa
kautusan ni Kapitan-Heneral Despujol, si Rizal ay ipinatapon sa Dapitan, isang maliit
na bayan sa hilagang kanluran ng Mindanao, dahil sa bintang na may kinalaman
siya sa paghihimagsikan nang mga araw na iyon. Sa Dapitan, nagtayo si Rizal ng
isang maliit na paaralan na may labing-apat na batang taga-roon na kanyang
tinuturuan.Habang nagaganap ang labanan sa pagitan ng Espana at Cuba, sa
pangambang madamay sa kilusang ukol sa paghihimagsik kaya hiniling niya na
makapaglingkod siya sa mga pagamutan sa Cuba. Binigyan niya ng isang liham si
Kapitan-Heneral Blanco na nagpapatunay na kailanman ay di siya nakikilahok sa
mga himagsikan sa Pilipinas. Ngunit noong bago magtapos ang taong 1896, siyay
hinuli ng mga kinauukulan at ibinalik sa Pilipinas.Ikinulong si Rizal sa Maynila sa
Real Fuerza de Santiago. Nang iharap sa hukumang militar at litisin, siya ay
nahatulang barilin sa Bagumbayan.Noong ika-29 ng Disyembre, 1896, Sinulat ni
Rizal ang kanyang Mi Ultimo Adios (Huling Paalam) isang tulang kakikitaan ng
magigiting na kaisipan at damdamin.At noong ika-30 ng Disyembre, si Rizal ay
binaril sa Bagumbayan na ngayon ay tinatawag na Luneta.

Andres bonifacio
Si Andres Bonifacio ay ipinanganak noong ika-30 ng
Nobyembre, 1863. Ang kanyang mga magulang ay
sina Santiago Bonifacio at Catalina de Castro.
Nakatapos siya sa mababang paaralan ni Guillermo
Osmenia ng Cebu at sa gulang na 14, ang kanyang
mga magulang ay namatay at napilitan siyang
huminto sa pag-aaral upang alagaan ang mga
nakababata niyang kapatid na babae and lalaki.
Bilang hanap-buhay, inatasan niya ang kanyang mga
kapatid na tulungan siya sa paggawa ng kahoy na
baston at papel na pamaypay na kanyang itininda sa
lansangan.
Dahil siya ay marunong magbasa at sumulat, siya ay
naging isang kawani ng Kumpaniyang "Fleeming and
Company", isang kumpaniya na nagtitinda ng rattan
at iba pang mga paninda. Dahil siya ay masipag, siya
ay ginawang ahente. Subalit ang kanyang kinikita ay hindi pa rin sapat na pangsuporta sa kanyang mga naulilang kapatid. Lumipat siya sa kumpaniyang "Fressell
and Company" bilang ahente. Ipinakita niya ang bukod tanging determinasiyon at
sipag kaya naging matatag siya sa kanyang trabaho
Dinagdagan niya ang kanyang kakulangan sa pag-aaral sa pamagitan ng pagbabasa
at sariling pag-aaral. Kasama sa sa mga kakaunting aklat na kanyang binasa ay ang
mga nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El Filibusterismo, Ang mga buhay ng
Pangulo, Ang "Les Miserables" ni Victor Hugo (na isinalin niya sa Tagalog), Ang
pagkasira ng Palmyra at Himagsikang Pranses. Nakapagsulat din siya ng mga
artikulo at mga tula, isa na dito ang pinakasikat na 'Pag-ibig sa Tinubuang Lupa'.
Ang mga nabasa niyang aklat ang nagsiklab sa kanyang kaluluwa ng paggawa ng
Himagsikan at pagtatag ng Katipunan o KKK (Kataastaasang Kagalang-galang na
Katipunan ng mga Anak ng Bayan). Itinatag niya ang Katipunan noong ika-7 ng
Hulyo, 1892 kasama sina Ladislao Diwa, Teodoro Plata at Deodato Arellano. Ang
kanyang pangalan ay Maypagasa. Ang kanyang asawa na si Gregoria de Jesus ang
siayng lakambini ng Katipunan. Ang samahang ito ay mabilis na kumalat sa
maraming bahagi ng Pilipinas. Naramdaman ni Bonifacio na kaya na niyang
umpisahan ang himagsikan noong Mayo ng 1896. Subalit, bago pa man siya magumpisa; ang Katipunan ay natuklasan ng mga Kastila. Mahigit sa 1,000 Katipunero

ang sumama sa kanya sa Pugad Lawin, Caloocan noong ika-23 ng Agosto, 1896.
Buhat noon ,ang Katipunan ay natuklasan ng mga Kastila, kaya hindi sila makatakas
sa pang-aaresto ng mga Kastila, at ang mga tauhan niya na kulang sa armas, pagod
at gutom at kakaunti ang tumulong ay nakaranas ng malabong tagumpay at
malubhang pagkatalo. Ito ang nagkumbinsi sa bahaging Magdiwang na anyayahan
si Bonifacio sa Cavite para ayusin ang kanilang hidwaan at patuloy na magkaisa.
Isang Pulong ang ginanap sa Tejeros, Cavite. Si Bonifacio ang namuno ng
pagpupulong upang itatag ang Republika ng Pilipinas. Sa halalan si Aguinaldo ang
nahalal na Pangulo, si Mariano Trias naman ang Pangalawang Pangulo at si Bonifacio
ang Taga-Liham. Si Bonifacio ay nasaktan at ginamit niya ang kanyang karapatan
bilang Pinakamataas na Pinuno ng Katipunan, upang mapawalang bisa ang halalan.
Si Bonifacio ay lumipat sa Naic, Cavite at nag-umpisa siyang gumawa ng sarili
niyang pamahalaan at puwersa. Samantala, ang mga umaabanteng tropa ng
Kastilang Heneral na si Camilo de Polavia ay nagbabantang sakupin ang Cavite.
Inutusan ni Aguinaldo sila Pio del Pilar at Noriel na pawang binigyan ng matataas na
katungkulan na iwanan si Bonifacio at bumalik sa kanilang gawain.
Si Bonifacio kasama ang kanyang pamilya ay umalis sa Naic papuntang Indang at sa
kanyang pagbabalik sa Montalban, si Aguinaldo ay nagpadala ng tauhan para siya
ay arestuhin, subalit si Bonifacio ay lumaban at nasugatan. Humarap siya sa isang
paglilitis dahil sa kanyang gawain na laban sa bagong pamahalan at binigyan ng
sentensiyang bitay ng isang Militar na Hukuman. Ang mga tauhan ni Aguinaldo ang
bumitay sa kanya sa kabundukan ng Maragondon, Cavite noong ika-10 ng Mayo,
1897. Hanggang ngayon si Bonifacio ay kilala ng mga Pinoy sa kanyang katapangan
na inilarawan sa mga katagang ito:
" Andres Bonifacio Matapang na Tao...."

Francisco balagtas
Isinilang
si
Francisco
Balagtas
sa
Panginay, Bigaa (ngayoy Balagtas),
Bulacan noong Abril 2, 1788. Ang mga
magulang niya ay sina Juan Balagtas at
Juana de la Cruz , siya Ay Nakapagtapos
ng Pag-Aaral sa Edad na 47 Ang kanyang
asawa ay si Juana Tiambeng taga
Orion(Udyong) , Bataan at nagkaroon ng
labing isang anak. Bata pa si Kikong
Balagtas at mahilig na talaga siya sa kalikasan tulad ng
pagmamasid sa mga luntiang kapaligiran, pakikinig sa mga
pagaspas ng mga dahon ang awit ng mga ibon. Mahilig din siyang
magkumpara ang mga bituin sa mga alipato at apoy na
nagmumula sa pagpapanday ng kanyang ama, at ang tunog ng
sapatos ng mga kabayo na para sa kanya ay inihambing niya sa
musika. Sa murang idad, hindi maikaila kay Kiko ang mga
pagmamalupit ng mga Espanyol sa mga kababayan niyang
Pilipino. Hindi siya mapakali sa nararamdaman na may hindi
magandang nangyayari sa kanyang bayan ngunit di niya ito lubos
na maunawaan. Hanggang sa nasubukan niyang umibig sa
pamamagitan ni Selya. Ngunit ang pag-iibigang ito ang nagbigay
ng gulo sa kanyang buhay. Siya ay ipinakulong ng walang
kasalanan at katarungan ng kanyang karibal na Espanyol at may

mataas na katuangkulan sa bayan noong panahon ng kastila. At

isa itong cacique, doon niya naunawaan ang mga nangyayari at
nararamdaman ng kanyang mga kababayan. At dahil dito, isinulat
niya ang kanyang tula na Florante at Laura. Ito ang kanyang
obra maestro, na nagbubulgar sa mga pang-aabuso at
pagmamalupit ng mga Espanyol sa mga Pilipino. Ang tulang ito ay
naglalarawan kung ano ang tunay na nangyayari sa kanyang
bayan, at mga aral sa pang-araw-araw ng buhay sa katarungan,
sa pagmamahal, pag galang sa mga nakakatanda, sa sipag at
tiyaga sa disiplina at sa kabayanihan. At dahil sa tanyag na tula,
pinangalanan siyang Hari ng Makatang Pilipino. Si Francisco
Balagtas ay namatay noong Pebrero 20, 1862 , Sa Edad na 74
dahil sa pulmonya at katandaan.

Melchora Aquino-ramos
Si Melchora Aquino-Ramos na mas kilala sa bansag na Tandang
Sora ay hinahangaan at nagsilbing inspirasyon sa mga
katipunero.Kahitsiyaymay edad na buong puso pa rin
siyang tumulong nong panahon ng himagsikan na
pinamunuan ni Andres Bonifacio noong taong 1896.
Si Melchora ay isinilang sa Banlat,Caloocansa
National Capital Regionnoong Enero 6,1812.Ang
kanyang mga magulang ay sina Juan Aquino at
Valentina de Aquino.
Siya hindi nagkaroon ng pagkakataong makapagaral subalit siya ay biniyayaan ng mabuting
kalooban. Siya ay relihiyoso at magaling
makisalamuha sa kapwa . Siya rin ay pinagkalooban
ng kagandahan sa panlabas na kaanyuan. Kaya naman siya ay
laging tinatanghal bilang Reyna Elena ng kanilang lugar.Halos lahat
ng kabinataan ay nabibighanisa kanyang tinataglay na kagandahan.
Si Melchora ay nagkaroon ng napakaraming manliligaw.At isa sa
kanyang masigasig na manliligaw si Fulgencio Ramos na kanyang
naging kabiyak.

Ang kanilang pagsasama ay naging mabunga. Nakaroon sila ng anim

na anak na pinangalanang Juan, Simon, Estefania, Saturnino,
Romualdo, at Juana. Si Fulgencio ay isang cabesa de barangay.
Ngunit itoy pumanaw rin noong pitong taong gulang pa lamang ang
kanyang bunsong anak. Tinaguyod ni Tandang Sora ang kanyang
anim na anak.Siya ay nakaranas ng kunting hirap sa pagtataguyod
sa kanyang mga anak.
Si Tandang Sora ay tumulong sa himagsikan. Kinukupkop niya ang
mga katipunerong nakatakas sa mga kastila. At nang itoy
natugunan ng mga kastila siya ay ipinatapon sa pulong Marianas.
Bumalik siya sa Pilipinas nang ito ay nasa pamahalaan na ng mga
Amerikano. Siya ay nagmistulang pulubi dahil siya ay matandangmatanda naat wala ng nalalabing ari-arian. Namatay siya sa
karalitaan noong Marso 2, 1919. Siya ay nakahimlay sa kanyang
bakuran sa Balintawak. Inilibing siya sa Musoleo ng mga Belerano
ng Rebolusyong Pilipino sa Cementerio del Norte

apolinario mabini
Si Apolinario Mabini y Maranan (Hulyo
23, 1864Mayo 13, 1903), kilala bilang ang
"Dakilang Lumpo" o "Dakilang Paralitiko", ay
isang Pilipino teoretista na nagsulat
ng konstitusyon ng Unang Republika
ng Pilipinas noong 1899-1901, at naglingkod
bilang ang kauna-unahang punong
ministro noong 1899. Ipinanganak siya sa
Talaga, Tanauan, Batangas sa mahihirap na mga
magulang, sina Inocencio Mabini at Dionisia
Maranan.
Siya ay natuto ng abakada mula sa kanyang
ina at ang pagsulat ay sa kanyang ingkong natutuhan.
Nag-aral siya sa mataas na paaralan at nagpatuloy
sa Colegio de San Juan de Letran na kung saan natamo ang katibayan sa
pagka-Bachiller en Artes at naging propesor sa Latin. Sa Unibersidad ng

Santo Tomas naman siya nakapagtapos ng pagkaabogado noong 1894.

Samantalang nag-aral ng batas, sumapi siya sa La Liga Filipina ni Jose
Rizal.Si Mabini ay nabilanggo sa Nueva Ecija. Si Mabini ay nagkasakit
noong 1896 ng paralisis ng bata na lumumpo sa kanya. Ipinasundo siya ni
Aguinaldo at sila'y nagkamabutihan. Siya'y lihim na ipinatawag
ni Aguinaldo at hinirang siyang opisyal na tagapayo. Nang pasinayaan ni
Aguinaldo ang Pamahalaang Republika inatasan niya si Mabini bilang kalihim
panglabas at pangulo ng mga konseho. Sa panahong ito isinulat niya ang
kanyang tanyag na akdang "Tunay na Dekalogo".Noong 1899, si Mabini ay
nabilanggo sa Nueva Ecija. Kanyang isinulat noon ang "Pagbangon at
Pagbagsak ng Himagsikang Filipino", "El Simil de Alejandro", at "El Libra".
Noong ika-5 ng Enero, 1901, si Mabini ay ipinatapon sa Guam, ngunit kusa
siyang nagbalik sa bansa noong Pebrero, 1903 kapalit ng panunumpa ng
katapatan sa Estados Unidos. Siya ay nagkasakit ng kolera at namatay
noong ika-13 ng Mayo, 1903 sa Nagtahan, Maynila.Ayon sa paglalarawan sa
kanya ni Arthur MacArthur, Jr., "Si Mabini ay isang lubos na edukadong binata
na, sa kasamaang-palad, ay paralisado. Siya ay may isang klasikal na
edukasyon, isang napaka-kakayahang umangkop, mayroong malikhaing isip,
at ng mga tanawin ng Mabini ay komprehensibo kaysa sa alinman sa mga
Pilipino na ako ang nakakamit. Ang kanyang ideya ay isang panaginip ng
isang Maphilindo. Hindi ang Luzon o ang kapuluan ng Pilipinas, ngunit ang
ibig kong sabihin ay dugo ng Lahing Malay. Siya ay may pangarap, ngunit
isang napaka-tatag ng pagkatao at siya aty napakabuti. Tulad ng nasabi, sa
kasamaang-palad, siya ay paralisado. Siya ay isang binata, at gusto niya na
walang pag-aalinlangan na maging mahusay na paggamit sa hinaharap ng
mga isla na parang ito ay hindi para sa kanyang pagdadalamhati.

Epifanio de los santos

Si Epifanio de los
Santos ay isang manananggol, mamamahayag, mananalaysay (historian), musikero,
pintor, kritiko, manunulat, pilosopo ("philosopher") at masugid na kolektor ng
mga antique.Isinilang siya sa bayan ng Malabon noong 7 Abril 1871. Kaisa-isang
anak ng mayamang hasyendero na si Escolastico de los Santos at Antonina
Cristobal, isang kolehiyala na mahusay tumugtog ng piyano at alpa. Pagkatapos
tapusin ang kanyang mga unang taon ng pagaaral sa ilalim ng isang pribadong guro
na si Jose A. Flores, nagpatuloy siya ng pag-aaral sa Ateneo de Manila. Maliban sa
mga araling akademiko sa Ateneo, ay nag-aral din siya ng musika at pagpipinta na
nanguna sa mga gantimpala. Tinapos niya sa Ateneo ang Bachiller en Artes ng may
pinakamataas na parangal na summa cum laude at pagkatapos ay kumuha ng Law
saUnibersidad ng Santo Tomas. Nanguna siya sa pagsusulit ng Ktt.
Hukuman.Masugid siyang mambabasa ng iba't ibang babasahing pampanitikan
lalung-lalo na ng mga nobelang sinulat ni Juan Valera, isang manunulat na Kastila at

may-akda ng isang nobela ng pag-ibig na kanyang

kinalugdan, ang Pepita Jimenez. Dahil sa mahilig siyang
magbasa, nagkaroon siya ng malaking koleksiyon ng mga
aklat sa Sining at Panitikan. Sa katunayan, ang unang
palapag ng kanyang tirahan sa Magallanes, Intramuros ay
nagmistulang laybrari at museo na naging tagpuan ng
kanyang mga kaibigan na may hilig din sa Sining at
pagsusulat tulad nina Cecilio Apostol, Fernando Ma.
Guerrero, Rafael Palma, Jaime de Veyra at Clemente
Zulueta. Isa rin siyang dalubwika natutuhan niya ang mga
wikang dayuhan tulad ng Latin, Griyego, Kastila at
Pranses. Siya ang naging unang Pilipinong naging kasapi
ng Spanish Royal Academia sa Madrid at nakilalang
unang Academician ng bansa.Itinatag ni Don Panyong
(tawag sa kanya) at ng kanyang kaibigang si Clemente
Zulueta ang pahayagang La Libertad sa Malabon. Naging editor din siya ng unang
rebolusyonarong pahayagang La Independencia. Sa pagsusulat sa pahayagang ito
ay ginamit niya ang sagisag na G. Solon.Naging District Attorney siya ng San
Isidro, Nueva Ecija at doon din siya naging Kalihim Panlalawigan. Noong 1902
nahalal siyang Gobernador ng Nueva Ecija at naulit ng 1904 . Pagkatapos ng
dalawang taon ay hinirang siyang miyembro ng Philippine Commission para sa St.
Louis Exposition. Naglakbay siya sa iba't ibang bansa tulad
ng Pransiya, Inglatera, Espanya, Italya at iba pang mga bansa sa Europa upang
bumisita sa mga aklatan at museo at mamili ng mga aklat para sa kanyang
koleksiyon sa sariling aklatan.Noong 1906, nahirang siyang piscal ng dalawang
lalawigan - Bulakan at at Bataan. Noong 1918, hinirang siya ni Gobernador
Heneral Francis Burton Harrison na Technical Director ng Philippine Census. At
noong 16 Mayo 1925 itinalaga siya ni Gobernador Heneral Leonard Wood bilang
Direktor ng Kawanihan ng Biblioteka at Museo bilang kapalit ni Dr. Trinidad Parde de
Tavera na binawian ng buhay.Dalawang beses nag-asawa si Don Panyong. Ang
kanyang unang asawa ay si Donya Ursula Paez ng Malabon at ang pangalawa ay si
Margarita Toralba ng Malolos. Ang isa niyang anak sa kanyang unang asawa ang
nagmana sa kanya ng mahilig sa kasaysayan at pananaliksik. Nakilala siya bilang
mahusay na manunulat ng kasaysayan, talambuhay at kolektor tulad ni Don
Panyong.Kung si Don Panyong ay di nakilalang tagapagsalita (speaker) siya naman
ay nakakitaan ng kagalingan sa panunulat na umani pa ng papuri sa ibang bansa.
Ang unang nalathalang sinulat ni Don Panyong ay ang Algo de Prosa (1909) isang
koleksiyonng mga sanaysay at maikling kuwento. Ilan pa sa kanyang mga sinulat
ay Literatura Tagala(1911), El Teatro Tagalo (1911), Nuestra Literatura (1913), El
Proceso del Dr. Jose Rizal (1914), at Folklore Musical de Filipinas (1920).
Sinulat din niya ang mga talambuhay nina Dr. Trinidad Pardo de Tavera, Marcelo H.
del Pilar, Andres Bonifacio, Emilio Jacinto, at Ignacio Villamor. Ang kanyang salin sa
Kastila mula sa Tagalog ng Florante at Laura ni Balagtas ay itinuring na isang klasiko
sa panitikang Pilipino.
Isa ring mahusay na musikero si Don Panyong. Mahusay siyang tumugtog ng piyano
at gitara. Sa kanyang panahon ay tatlo lamang ang kinikilalang mahusay sa
pagtugtog ng gitara sa buong Pilipinas -isa si Don Panyong at ang dalawa niyang
kasama ay si Hen. Fernando Canon, isang rebolusyonaryo, at si Guillermo Tolentino,
kilalang iskultor. Inihambing siya ng musikong editor na si Griffith kay Segovia ng
Espanya sa natatanging talento niya sa paggitara.

Mahusay din siya sa pagpipinta, lamang ay hindi niya ito nabigyan ng panahon
upang ang kanyang kakayahan ay lalo pang pagyamanin at paunlarin.Binawian ng
buhay si Don Panyong noong 28 Abril 1928 sa Maynila sa eded na 57 dahil sa atake
sa utak (cerebral attack). Bilang paggalang sa kanyang kontribusyon sa sining at
kultura, ang Highway 54 na nagdudugtog sa Lungsod ng
Caloocan hanggang Lungsod ng Pasay ay ipinangalang Abenida Epifanio de los
Santos o kilala bilang

Padre jacinto Zamora

Kapanganakan

Agosto 14, 1835

Pandacan, Maynila

Kamatayan

Pebrero 17, 1872

Maynila

Hanapbuhay

Pari

Kilala dahil sa

GOMBURZA

Padre Jacinto Zamora ay isinilang noong Agosto 14, 1835 sa Pandacan, Maynila. Ang
kanyang mga magulang ay sina Venancio Zamora at Hilaria del Rosario.
Nag-aral si Zamora sa Colegio de San Juan de Letran na kung saan ay natapos niya
ang kursong Bachiller en Artes. Nagpaluloy siya ng pag-aaral sa Unibersidad ng
Santo Tomas na kung saan naman ay natamo niya ang diploma para sa
kursong Bachiller en Leyes Canon.
Si Padre Zamora ay hindi kasintalino nina Padre Burgos at Padre Gomez subalit siya
ay nakakuha rin ng mataas na marka sa pagsusulit na kinuha niya noong siya ay
pansamantalang nadestino sa Parokya ng Pasig. Sa kabila ng mataas na marka at
pagkakapasa sa pagsusulit, si Padre Zamora ay hindi binigyan ng permanenteng
posisyon sa kadahilanang isa lamang siyang "indio".Lumipat ng Maynila si Padre
Zamora at dito siya nakipagtagisan ng kuru-kuro laban sa mga Kastilang Prayle.
Buong giting na ipinagtanggol ni Padre Zamora ang mga Pilipinong pari.Nang
maganap ang himagsikan sa Cavite noong Enero 1872, siya ay dinakip at ikinulong
sa Fort Santiago. Siya ay isa sa pinagbintangang namuno sa pag-aalsa laban sa
Kastila, kasama ni Padre Jose Apolonio Burgos at Padre Mariano Gomez. Siya
aykasamang binitay noong Pebrero 17, 1872 sa pamamagitan ng garote. Siya ay isa
sa tinaguriang tatlong paring martir na lalong kilala bilang GOMBURZA.

Padre
gomez

mariano

Si Padre Mariano Gmez ay isinilang noong

Agosto 2, 1799 sa distrito ng Santa Cruz sa
Maynila. Ang kanyang magulang ay sina
Alejandro Francisco Gomez at Martina
Custodio na kapwa may duging Pilipino at
Instik.
Si Mariano Gomez ay nagtapos ng "Canon
Law", at Teolohiya sa Unibersidad ng Santo
Tomas at naging pari sa Parokya ng Bacoor,
Kabite noong Hunyo 2, 1824. Siya ay naging
aktibo sa pagpapaunlad ng agrikultura at
industriyang pantahanan sa bayang ito. Siya
rin ang naging tagapaglutas ng mga sigalot at alitan ng mga pari kung kaya't siyay
minahal at iginagalang ng lubos ng maraming tao. Nagpagtagumpayan din niya ang
pakikipaglaban para sa mga karapatan ng mga paring Pilipino laban sa mga
prayleng Kastila.
Kaisa siya ng maraming tao sa mga ipinaglaban nilang karapatan. Dahil na rin sa
kanyang pagtatanggol sa mga kababayan, pinaghinalaan siya na kasali sa
rebulusyon na sumibol sa Cavite. Kasama sina Burgos at Zamora, si Gomez ay
pinatay sa pamamagitan ng garote noong ika-17 ng Pebrero, 1872.
Ibang kasagutan:
Padre Mariano Gomez - (1825- 1872) Siya ang Isa sa tatlong paring martir,
nagtatag ng pahayagan La Verdad. Isinilang siya noong August 2, 1825 sa Sta. Cruz,
Maynila, siya ay anak nina Alejandro Francisco Gomez at Martina Custodio. Sa San
Juan de Letran siya nag aral ng pag-papari at sa Bacoor, Cavite siya unang
naipadala bilang kura Paroko. Siya ang nagtatag ng pahayagang La Verdad dito niya
inilarawan ang kalagayan ng bansa at nalathala rin sa pahayagan ang mga sinulat
nina Padre Burgos at ng iba pang manunulat. Sina PadreBurgos, Padre Zamora at
Padre Gomez ay kilala sa tawag na Gomburza, ang mamuno sa kilusang
sekularisasyon nang mamatay si Padri Pelaez. Sila ay isinangkot sila sa "Cavite
Mutiny". Sila ay hinuli, ikinulong, nilitis at hinatulan ng kamatayan sa pamamagitan
ng garrote. February 17, 1872 binitay ang tatlong pare sa Bagumbayan. (luneta o
Rizal Park na ngaun)

Gregorio del pilar

Si Gregorio del Pilar ay ang pinakabatang heneral na lumaban
sa Digmaang Pilipino-Amerikano. Siya ay isinilang
sa Bulakan,Bulakan noong Nobyembre 14, 1875 kina Fernando
del Pilar at Felipa Sempio.
Talaksan:44824 521713937886471 1763321493 n - Copy.jpg
Larawan ng mga Sundalong Pilipino sa pangunguna ni Heneral Gregorio
Del pilar (na posibleng kinunan sa Bacolor Pampanga).

Si del Pilar ay unang nag-aral kay Maestro de la san jose at pagkatapos ay nagpatuloy sa paaralan
ng mananagalong na si Pedro Serrano Laktaw. Nag-aral siya sa Ateneo Municipal de
Manila noong 1880 at tumira sa bahay ng kanyang tiyo na si Deodato Arellano kung saan
sinasabing itinatag ang Katipunan. Sa murang isipan ni del Pilar natimo ang mapanganib na
mensahero ng mga propagandista. Noong Marso 1896, nagtapos siya sa Ateneo sa
kursong Bachiller en Artes, binalak niyang magturo subalit sumiklab ang apoy.
Sa murang gulang sumapi siya sa Katipunan. Naging pinuno ng mga katipunero at sumanib siya sa
tropa ni Col. Vicente Enriquez kung saan napalaban siya at bunga ng maigting na pagtatanggol siya
ay nahirang bilang tinyente sa gulang na 19. Ginawa siyang heneral ng isang brigada sa gulang na
22. Ang pagsalakay niya sa Paombong, Bulakan at Quingwa (ngayon ay Plaridel, Bulakan) ang
nagpatanyag sa kanya. Napahanga niya si Aguinaldo at itinaas siya bilang tinyente kung saan
pinalaya niya ang lalawigang ito. Nang mamatay si Hen. Antonio Luna si del Pilar ang humalili sa
maliit na hukbo ni Aguinaldo. Nang tinugis sila ng mga Amerikano saPasong Tirad noong Disyembre
2, 1899, nagpaiwan siya upang abangan ang mga kaaway habang tumatakas si Aguinaldo.

General Antonio luna

Si Antonio Luna de San Pedro y Novicio-Ancheta o higit

na kilala bilang Antonio Luna (29 Oktubre 1866 - 5 Hunyo
1899) ay isang Pilipinong parmasiyotiko at isang heneral na
lumaban sa Digmaang Pilipino-Amerikano. Siya rin ang
nagtatag ng kauna-unahang akademyang militar sa Pilipinas,
na naitatag noong Unang Republika ng Pilipinas. Tinagurian
siya bilang pinakamahusay na Pilipinong opisyal ng militar
noong digmaan.[1] Sinundan niya si Artemio Ricarte bilang
kumander ngHukbong Pilipinong Mapaghimagsik, at nagbuo
ng mga prupesyunal na sundalong gerilya. Ang kanyang maigting na depensa, na
tinawag ngayong Linyang Depensa ni Luna, ang nagpahirap sa mga hukbong
Amerikano sa mga lalawigan sa hilaga ng Maynila.[2]
Biograpiya[baguhin | baguhin ang batayan]
Si Antonio Luna de San Pedro y Novicio-Ancheta o higit na kilala
bilang Antonio Luna Ipinanganak siya sa Maynila noong 29 Oktubre 1866
sa Binondo, Maynila. Siya ang bunsong anak nina Joacquin Luna at Laureana
Novicio. Nagtapos siya ng Bachiller en Artes sa Ateneo Municipal de Manila noong
1881 sa murang edad na 15. Kumuha rin siya ng kursong parmasyutika
sa Unibersidad ng Santo Tomas at nakamit niya ang kanyang lisensiya sa kursong
ito sa Unibersidad de Barcelona. Natapos din siya sa pagkakadalubhasa sa
parmasyutika sa Gante, Belhika. Sa propesyon ay isa siyang parmasyotiko.
Edukasyon[baguhin | baguhin ang batayan]
Sa gulang na anim, natuto si Antonio magbasa, magsulat, at mag-aritmetika mula
sa kayang guro na kinilalang si Maestro Intong. Nasaulo niya ang Doctrina
Christiana, ang kauna-unahang aklat na nailimbag sa Pilipinas.. [3]
Lumaon ay nag-aral siya sa Ateneo Municipal de Manila, kung saan nakatanggap
siya ng digri sa Batsilyer sa Sining noong 1881. [3] Nag-aral siya ng panitikian at
kimika saPamantasan ng Santo Tomas, kung saan napanalunan niya ang unang
gantimpala sa isang pagsusulat tungkol sa kimika.
Ang pagsusulat ang libangan ni Antonio Luna. Iniakda niya ang El Nomatozario del
Paerdismo na nalathala sa Madrid noong 1893. Ito ang kanyang pinakamalaki
niyang naiambag sa literaturang pang-medisina. Siya ang nagtatag ng La
Independencia at nagpapadala rin siya ng mga lathalain sa ibang pahayagan.
Sa simula pa lamang ay isa na siyang tagapagtaguyod ng paghingi ng reporma sa
mapayapang pamamaraan. Dahil sa hinalang siya ay isa sa mga teroristang laban
sa pamahalaan, dinakip siya ng mga maykapangyarihang Kastila, nilitis at ikinulong.

Nang siya ay makalaya, nag-aral siya ng iba't ibang paraan ng pakikipaglaban sa

Gante. Pagbalik niya sa Pilipinas, sumapi siya sa rebolusyonaryong pamahalaan
ni Emilio Aguinaldo. Hinirang siyang direktor ng digmaan at tagapamahalang
heneral ng Hukbong Rebolusyonaryo. Siya ay ginawang kabahagi ng
sandatagdigmaan, pinagsumikapan niyang maipailalim sa isang disiplina ang mga
tauhan sa Batalyon ng Kabite. Isa sa kanyang madugong pakikipaglaban ay
naganap sa La Loma na kung saan ay napatay si Major Jose Torres Bugallon. Marami
pang ibang pinuno ng kalaban ang nagapi ni Heneral Luna ngunit dumating ang
isang pagkakataon na sila ay natalo at ito ay naganap saCaloocan.
Nasawi si Heneral Luna noong 5 Hunyo 1899 sa Cabanatuan sa lalawigan ng Nueva
Ecija. Nagtungo siya roon sa pagtupad sa isang ipinalalagay na pagtawag ni Heneral
Aguinaldo upang dumalo sa isang pulong.Habang nasa loob ng simbahan ng
Cabanatuan, binaril siya ng mga sundalo ni Aguinaldo na inihingi niyang bigyan ng
disiplina.Sa pagkamatay ni Antonio Luna nawalan ng isang dakilang kawal at pinuno
ng rebolusyon ang Unang Republika ng Pilipinas.

Juan luna
Si Juan Luna y Novicio ang nagpinta ng pamosong
larawan Spolarium. Siya ay nakilala sa buong mundo sa
pamamagitan ng kanyang pinsel gaya ng pagkakilala sa
kanyang mga kaibigan sa pamamagitan ng pluma at
espada.
Siya ay ipinanganak noong Oktubre
23, 1857 sa Badoc, Ilocos Norte kina Joaquin Luna at
Laureena Novicio sa Badoc, Ilocos Norte.
Nag-aaral siya sa Ateneo de Manila. Ang pangarap niyang
maging isang mandaragat ay natupad matapos siyang
mag-aral at magtrabaho sa barko sa murang gulang na
16. Marami siyang napuntahang magandang lugar at
iba't ibang tao ang kanyang nakasama. Bagamat napagtala siya bilang mandaragat
huminto para lamang maipagpatuloy niya ang pag-aaral sa pagpinta.
Nag-aral siya Academio de Dibujo y Pintura sa Maynila noong 1876 sa kursong
Bellas Artes. Ipinagpatuloy niya ang kursong ito sa Madrid,Espanya. Personal din
siyang nagpaturo ng pagpinta kay Alejo Vera na siyang nagdala sa kanya sa
bansang Rome,Italy. Pumunta siya sa Barcelona, Espanya noong 1877 at doon siya
naging propesyonal na pintor noong 1880. Nang nagwagi siya ng pangalawang
karangalan sa Eksposisyon sa Madrid dahil sa ginuhit niyang The Death of
Cleopatra. Ito ay binili ng Gobyernong Kastila at ginawang permanenteng exhibit sa
Museo Nacional de Pinturas, Salon de Pintures Modernas.
Tumanyag ang pangalan ni Luna nang ginawaran ng gintong medalya ang
kanyang Spolarium sa Exposicin Nacional de Bellas Artes sa Madrid noong 1884.
Ito binili rin ng Diputacin Provincial de Barcelona sa halagang 20,000 pesetas
noong 1886.
Ang iba pa niyang nilikha ay ang Pacto de Sangre, Idilio, Espaa y
Filipinas, Lavandera, Escena Mariquina, Batalla de Lepanto, at iba pa.

Noong Oktubre, 1884, lumipat siya sa Paris kung saan niya ipinagpatulong ang
pagpinta.
Si Juan Luna ay nagpakasal kay Paz Pardo de Tavera noong 1886 at
noong 1894 pagkalipas ng 17 taon napagkawalay sa Pilipinas ay siya ay bumalik.
Siya ay napagsuspetsahan na isa sa mga kasangkot sa pagpapasimula ng
rebolusyon kayat siya ay hinuli at ikinulong. Pinatawad siya ng Espanya
noong Mayo 27, 1897.
Sa taong 1898, si Luna ay itinalaga ni Heneral Aguinaldo na isang sugo sa Europa
para ipresenta ang panig ng mga Pilipino sa usaping pagkapayapaan. Siya ay
inatake sa puso at namatay noong Disyembre 7, 1899 sa Hong Kong

Filipe agoncillo
Si Felipe Agoncillo (26 Mayo 1859 29 Setyembre 1941)
ay isang bayaning Filipino na nagtanggol sa karapatan ng
mga Filipino. Kasama si Sixto Lopez, si Agoncillo ay
nagtungo sa Amerika upang kausapin si Pangulong Wiliam
Mckinley ngunit sila ay hindi hinarap ng huli. Si Agoncillo
rin ang naging kinatawan ng unang Republika ng Filipinas
sa usapang pangkapayapaan na naganap sa Paris noong
1898. Nabigo siya sa kaniyang misyon dahil hindi kinilala
ng kapulungan ang rebolusyonaryong gobyerno ng Filipinas
noon.
Anak nina Don Ramon Agoncillo at Gregotia Encarnacion, si Felipe ay isinilang
sa Taal, Batangas. Siya ay nag-aral ng mataas na paaralan sa Ateneo de Manila, at
nakatapos ng abogasya sa Unibersidad ng Santo Tomas noong 1878. Nang maging
isang ganap na abogado, nagtayo siya ng kaniyang opisina sa Taal at doon ay
nagbigay ng libre serbisyo sa kababayang mahihirap at inaapi.
Makabayan
Siya ay nagtungo sa Hong Kong upang ipahayag sa mga Filipino sa doon ang
Rebolusyonaryong Republika na itinatag ni Emilio Aguinaldo sa Filipinas. Naatasan
din siyang magtungo sa Amerika at sa Paris upang maging kinatawan ni Aguinaldo.

Nang nagsimula na ang digmaan ng Amerikano laban sa Filipino, nagbalik siyang

muli sa Hong Kong upang sumapi sa hunta na kasalukuyang binuo.
Nang nanumbalik ang katahimikan sa Filipinas, bumalik sa bansa si Agoncillo.
Namuhay siya bilang isang ordinaryong mamayanan at nagtayo muli ng kaniyang
opisina. Taong 1907, nahalal siya bilang kinatawan ng Batangas

Josefa gabriela
Si Gabriela Silang (19 Marso 1731 20 Setyembre 1763) ay
ang unang Pilipinong babae na ipinagpatuloy niya ang
pinaglalaban ng asawa.
Siya ay ipinanganak bilang Maria Josefa Gabriela Cario Silang
noong 19 Marso 1731 sa Caniogan, Ilocos Sur (Santa, Ilocos
Sur). Siya ay nagpakasal laban sa kanyang kagustuhan nang
siya ay isa pa lamang menor de edad. Ang lahat ng mga
pangyayaring iyon ay pawang kagustuhan lamang ng kanyang
ama. Natupad ang nais ng ama ni Gabriela nang napunta kay
Gabriela ang kayamanan ng kanyang asawa nang ito ay namatay
at siya ay maagang nabiyuda.Lumipas ang ilang taon at
napangasawa naman ni Gabriela si Diego Silang. Magiting na
lumaban si Diego sa mga Kastila at napalaya ang Vigan. Sila
ay nanirahan sa Vigan magmula noong Setyembre, 1762, hanggang sa mamatay si
Diego at muli nitong pagkabiyuda.Ang naudlot na pakikipaglaban ni Diego Silang ay
buong giting niyang ipinagpatuloy. Subalit sa kasamaang palad, ang kanyang
puwersa ay nawalang laban sa libu-libong lakas ng mga Kastila at kawalan interes
ng mga Ingles nang nilagda ng kasunduan sa pagtatapos ng Pitong Taong
Digmaan sa Paris noong Pebrero 1763. Si Gabriela ay dinakip at binitay noong 20
Setyembre 1763. Siya ay tinaguriang Unang Babaeng Heneral at Unang Babaing

Martir dahil sa kanyang katapangan at kagitingan para sa kapakanan ng baya .Ang

kanyang katapangan ang naging inspirasyon ng pagtatag ng partido pampolitika
na GABRIELA.