Anda di halaman 1dari 31

ASUHAN KEPERAWATAN

PEMENUHAN KEBUTUHAN
CAIRAN DAN ELEKTROLIT
INFUS & TRANSFUSI & Hb SAHLI
Abdul Hanan, M.Kes

CAIRAN DAN ELEKTROLIT DIPERLUKAN


DAN SANGAT BERGUNA : untuk
Mempertahankan fungsi tubuh manusia
Mengangkut zat makanan kedalam sel dan
sisa metabolisme
Pelarut elektrolit dan non elektrolit
Memelihara suhu tubuh
Mempermudah eliminasi dan membantu
pencernaan
Natrium, kalium, kalsium, klorida dan fosfat,
penting untuk menjaga keseimbangan asam
basa, konduksi syaraf dan kontraksi
musklar

Kondisi tidak terpenuhinya kebutuhan


cairan dan elektrolit :
Mempengaruhi sistem organ tubuh
ginjal
Pertahanan kondisi cairan dan
elektrolit jadi tidak seimbang

PERHATIAN PADA
Kondisi perdarahan

Kondisi dehidrasi ( diare, dll)

PEMBERIAN CAIRAN MELALUI


INFUS :
Tindakan keperawatan ini dilakukan
pada klien yang memerlukan
masukan cairan melalui intravena
(infus) karena :
pada pasien mengalami pengeluaran
cairan dan nutrisi yang berat.
Juga pada pasien syok, intoksikasi
berat, pra dan pascabedah, sebelum
transfusi darah dan yang

Pemberian cairan melalui infus dengan


memasukkan melalui vena:
(membutuhkan kesterilan)
Vena pada lengan vena sefalika
basilika, dan mediana kubiti
Vena pada tungkai vena safena
Vena yang ada di kepala vena
temporalis frontalis (khusus untuk anakanak/bayi)

TUJUAN
Memenuhi kebutuhan cairan dan
elektrolit
Infus untuk pengobatan dan
pemberian nutrisi

ALAT DAN BAHAN

STANDART INFUS
SET INFUS
CAIRAN SESUAI PROGRAM MEDIK
JARUM INFUS DENGAN UKURAN YANG SESUAI
PENGALAS
TORNIKET
KAPAS ALKOHOL
PLESTER
GUNTING
KASA STERIL
BETADIN
SARUNG TANGAN STERIL

PROSEDUR KERJA
1. JELASKAN PROSEDUR YANG AKAN
DILAKUKAN
2. CUCI TANGAN
3. HUBUNGKAN CAIRAN DAN INFUSSET
DENGAN MEMASUKKAN KEBAGIAN KARET
ATAU AKSES SLANG KE BOTOL INFUS
4. ISI CAIRAN KEDALAM SET INFUS DENGAN
MENEKAN RUANG TETESAN HINGGA
TERISI SEBAGIAN DAN BUKA KLEM SLANG
HINGGA CAIRAN MEMENUHI SLANG DAN
UDARA SLANG KELUAR.

SELANJUTNYA
5. LETAKKAN PENGALAS DIBAWAH
TEMPAT(VENA) YANG AKAN DILAKUKAN
PENGINFUSAN
6. LAKUKAN PEMBENDUNGAN DENGAN
TORNIKET (KARET PEMBENDUNG) 10-12
CM DIATAS TEMPAT PENUSUKAN DAN
ANJURKAN PASIEN UNTUK
MENGGENGGAM DENGAN GERAKAN
SIRKULAR (BILA SADAR)
7. GUNAKAN SARUNG TANG STERIL
8. DESINFEKSI DAERAH YANG AKAN
DITUSUK DENGAN KAPAS ALKOHOL

SELANJUTNYA
9. LAKUKAN PENUSUKAN PADA VENA DENGAN
MELETAKKAN IBU JARI DIBAGIAN BAWAH VENA
DAN POSISI JARUM (ABOCATH) MENGARAH KE
ATAS
10. PERHATIKAN KELUARNYA DARAH MELALUI
JARUM (ABOCATH / SURFLO). APABILA SAAT
PENUSUKAN TERJADI PENGELUARAN DARAH
MELALUI JARUM (ABOCATH/SURFLO) MAKA
TARIK KELUAR BAGIAN DALAM (JARUM) SAMBIL
MENERUSKAN TUSUKAN KEDALAM VENA
11. SETELAH JARUM INFUS BAGIAN DALAM
DILEPASKAN /DIKELUARKAN, TAHAN BAGIAN
ATAS VENA DENGAN MENEKAN MENGGUNAKAN
JARI TANGAN AGAR DARAH TIDAK KELUAR.
KEMUDIAN BAGIAN INFUS DIHUBUNGKAN /
DISAMBUNGKAN DENGAN SELANG INFUS

SELANJUTNYA
12.BUKA PENGATUR TETESAN DAN ATUR
KECEPATAN SESUAI DENGAN DOSIS
YANG DIBERIKAN
13.LAKUKAN FIKSASI DENGAN KASA STERIL
14.TULISKAN TANGGAL DAN WAKTU
PEMASANGAN INFUS SERTA CATAT
UKURAN JARUM
15.LEPASKAN SARUNG TANGAN DAN CUCI
TANGAN
16.CATAT JENIS CAIRAN, LETAK INFUS,
KECEPATAN ALIRAN, UKURAN, DAN TIPE
JARUM INFUS

SELANJUTNYA
KITA SIMAK BERSAMA-SAMA

TRANSFUSI DARAH
MERUPAKAN TINDAKAN
KEPERAWATAN YANG DILAKUKAN
PADA KLIEN YANG MEMBUTUHKAN
DARAH / PRODUK DARAH DENGAN
CARA MEMASUKKAN DARAH MELALUI
VENA DENGAN MENGGUNAKAN
TRANSFUSI SET.
DIGUNAKAN UNTUK : MEMENUHI
VOLUME SIRKULASI DARAH, PERBAIKI
KADAR HAEMOGLOBIN, DAN PROTEIN

TRANSFUSI DARAH DIBERIKAN PADA:


PASIEN KEHILANGAN DARAH BANYAK
SEPERTI
OPERASI BESAR
PERDARAHAN POSTPARTUM
KECELAKAAN
LUKA BAKAR HEBAT
PENYAKIT KEKUARANGAN KADAR
HAEMOGLOBIN ATAU KELAINAN DARAH
JUGA DAPAT DILAKUKAN PADA PASIEN
YANG MENGALAMI DEFISIT CAIRAN, ATAU
CURAH JANTUNG MENURUN.

DALAM PEMBERIAN TRANSFUSI


DARAH HARUS DIPERHATIKAN
KONDISI PASIEN
KECOCOKAN DARAH MELALUI NAMA
PASIEN
LABEL DARAH
GOLONGAN DARAH
PERIKSA WARNA DARAH (TERJADI
GUMPALAN ATAU TIDAK), HOMOGENITAS
(BERCAMPUR RATA ATAU TIDAK)

TUJUAN
1. MENINGKATKAN VOLUME DARAH SIRKULASI
(SETELAH PEMBEDAHAN, TRAUMA, ATAU
HEMORAGI)
2. MENINGKATKAN JUMLAH SEL DARAH MERAH
DAN UNTUK MEMPERTAHANKAN KADAR
HEMOGLOBIN PADA KLIEN ANEMIA BERAT
3. MEMBERIKAN KOMPONEN SELULAR
TERTENTU SEBAGAI TERAPI (MISALNYA
FAKTOR PEMBEKUAN UNTUK MEMBANTU
MENGONTROL PERDARAHAN PADA PASIEN
HEMOFILIA)

ALAT DAN BAHAN

SANDAR INFUS
SET TRANSFUSI
BOTOL BERISI NaCL 0,9%
PRODUK DARAH YANG BENAR SESUAI PROGRAM
MEDIS
SET TRANSFUSI
PENGALAS
TORNIKET
KAPAS ALKOHOL
PLESTER
GUNTING
KASA STERIL
BETADIN
SARUNG TANGAN STERIL

PROSEDUR KERJA
1. JELASKAN PROSEDUR YANG AKAN
DILAKUKAN
2. CUCI TANGAN
3. GANTUNGKAN LARUTAN NaCL 0,9%
DALAM BOTOL UNTUK DIGUNAKAN
SETELAH TRANSFUSI DARAH
4. GUNAKAN SLANG INFUS YANG
MEMPUNYAI FILTER (SLANG Y ATAU
TUNGGAL)
5. LAKUKAN PEMBERIAN INFUS NaCL 0,9%
(LIHAT PROSEDUR PEMASANGAN INFUS)
TERLEBIH DAHULU SEBELUM
PEMBERIAN TRANFUSI DARAH

LANJUTAN
6. LAKUKAN LEBIH DAHULU TRANSFUSI
DARAH DENGAN MEMERIKSA IDENTIFIKASI
KEBENARAN PRODUK DARAH : PERIKSA
KOMPATIBILITAS DALAM KANTONG DARAH,
PERIKSA KESESUAIAN DENGAN
IDENTIFIKASI PASIEN, PERIKSA
KADALUARSA, DAN PERIKSA ADANYA
BEKUAN.
7. BUKA SET PEMBERIAN DARAH
. UNTUK SLANG Y , ATUR KETIGA KLEM
. UNTUK SLANG TUNGGAL, KLEM PENGATUR

DALAM POSISI OFF

LANJUTAN
8.

CARA TRANSFUSI DARAH DENGAN SLANG


Y
TUSUK KANTONG NaCL 0,9%
ISI SELANG DENGAN NaCL 0,9%
BUKA KLEM PENGATUR PADA SLANG Y DAN
HUBUNGKAN KEKANTONG NaCL 0,9%
TUTUP/KLEM PADA SLANG YANG TIDAK DIGUNAKAN
TEKAN SISI BILIK DENGAN IBU JARI DAN JARI TELUNJUK
(BIARKAN RUANG FILTER TERISI SEBAGIAN)
BUKA KLEM PENGATUR BAGIAN BAWAH DAN
BIARKAN SLANG TERISI NaCL 0,9%
KANTONG DARAH PERLAHAN DIBALIK-BALIK 1 2
KALI AGAR SEL-SELNYA TERCAMPUR. KEMUDIAN
TUSUK KANTONG DARAH DAN BUKA KLEM PADA
SLANG DAN FILTER TERISI DARAH.

LANJUTAN
9.

CARA TRANSFUSI DARAH DENGAN SLANG


TUNGGAL :
TUSUK KANTONG DARAH
TEKAN SISI BILIK DENGAN IBU JARI DAN JARI
TELUNJUK SEHINGGA FILTER TERISI
SEBAGIAN
BUKA KLEM PENGATUR BIARKAN SLANG
INFUS TERISI DARAH
10. HUBUNGKAN SLANG TRANSFUSI KE KATETER
IV DENGAN MEMBUKA KLEM PENGATUR
BAWAH

LANJUTAN
11.SETELAH DARAH MASUK, PANTAU
TANDA VITAL SETIAP 5 MENIT SELAMA
15 MENIT PERTAMA, DAN TIAP 15 MENIT
SELAMA 1 JAM BERIKUTNYA
12.SETELAH DARAH DI INFUSKAN,
BERSIHKAN SLANG DENGAN NaCL 0,9%
13.CATAT TIPE, JUMLAH, DAN KOMPONEN
DARAH YANG DIBERIKAN
14.CUCI TANGAN SETELAH PROSEDUR
DILAKUKAN.

SEKARANG PEMERIKSAAN
Hb CARA SAHLI YA!!!!!
PEMERIKSAAN RUTIN
HAEMOGLOBIN DARAH CARA SAHLI
1.Prinsip
Hemoglobin darah diubah menjadi asam
hematin dengan pertolongan larutan HCL, lalu
kadar dari asam hematin ini diukur dengan
membandingkan warna yang terjadi dengan
warna standard memakai mata biasa.
2.TUJUAN
Menetapkan kadar hemoglobin dalam darah

Alat dan bahan yang


a. Hemoglobinometer (hemometer), Sahli terdiri
dipergunakan
dari :
1) Gelas berwarna sebagai warna standard
2) Tabung hemometer dengan pembagian skala
putih 2 sampai dengan 22. Skla merah untuk
hematokrit.
3) Pengaduk dari gelas
4) Pipet Sahli yang merupakan kapiler dan
mempunyai volume 20/ul
5) Pipet pasteur.
6) Kertas saring/tissue/kain kassa kering

b. Reagen
1) Larutan HCL 0,1 N
2) Aquades

Cara Pemeriksaan

a. Tabung hemometer diisi dengan larutan HCL 0,1 N sampai tanda 2


b. Hisaplah darah kapiler/vena dengan pipet Sahli sampai tepat pada
tanda 20 ul.
c. Hapuslah kelebihan darah yang melekat pada ujung luar pipet dengan
kertas tissue secara hati-hati jangan sampai darah dari dalam pipet
berkurang.
d. Masukkan darah sebanyak 20 ulinike dalam tabung yang berisi larutan
HCL tadi tanpa menimbulkan gelembung udara.
e. Bilas pipet sebelum diangkat dengan jalan menghisap dan
mengeluarkan HCL dari dalam pipet secAra berulang-ulang 3 kali
f. Tunggu 5 menit untk pembentukan asam hematin
g. Asam hematin yang terjadi diencerkan dengan aquades setetes demi
setetes sambil diaduk dengan pengaduk dari gelas sampai didapat warna
yang sama dengan warna standard.
h. Miniskus dari larutandibaca. Miniskus dalam hal ini adalah permukaan
terendah dari larutan.

Pelaporan
Dinyatakan dalam gr/dl
Hanya dilaporkan dalam angka bulat,
atau naik setengah, Misal 11, 11 ,
12, 12 , dan sebagainya.

Catatan

a. Nilai normal
Laki-laki : 14 18 gram/dl
Wanita : 12 16 gram/dl
b. Kesalahan yang sering terjadi
1. Alat/regen kurang sempurna, yaitu :
a. Volume pipet Hb tidak selalu tepat 20 ul
b. Warna standard sering sudah pucat.
c. Kadar larutan HCL sering tidak dikontrol.
2. Orang yang melakukan pemeriksaan :
a. Pengambilan darah kurang baik.
b. Penglihatan pemeriksa tidak normal atau sudah lelah.
c. Intensitas sinar/penerangan kurang.
d. Pada waktu waktu membaca hsil dipermukaan terdapat gelembung
udara.
e. Pipet tidak dibilas dengan HCL.
f. Pengenceran tidak baik.

INFORMASI LAIN TENTANG : PEMERIKSAAN


HAEMOGLOBIN (Hb)
Menurut Soenarto (1980) dengan pemeriksaan Hb ini kita
akan mendapatkan gambaran dari penderita apakah normal
atau abnormal . Nilai atau batas terendah manakah dari Hb
yang dianggap normal ? Untuk itu perlu kita menggunakan
kriteria yang seragam ialah dari WHO (1972). Ini telah
dipakai dan dianjurkan oleh ahli-ahli kita.
Kriteria persangkaan Anemi pada : bila Hb dibawah :

Pria dewasa 13 g %
Wanita tak hamil 12 g %
Wanita hamil 11 g %
Anak :
6 bl 6 th 11 g %
6 th 14 th 12 g %

SEKIAN

Anda mungkin juga menyukai