ANGEL DEL RIO HISTORIA LITERATURY HISZPANSKIEJ Podrecznik TOM 1 Od poczatkéw do 1700, roku : WARSZAWA 1970 PANSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE2 oryginata hiszpatitego SPIS TRESCI Historia de la Wtoratare espafiola ‘Toma L Deads le origones haste 1700 Praeloty! Karimlors Pikaroe . . 1 Co naaywamy ltereturg hlszpats n Obwoluteprofektowat Roman Duseel onset neabry miwpete 2. Cechy charaktrystycane literatury hszpaishies s etna owoce. Umifenct eetery. OFysialnoté.~ Ludowaié | teaaeione 3. Okresy literatury hiszpaaes 2s 1 1 Oleres njivezdnietsy — we XIU 1 X10 Ey OAV 1. Antecedence + pocnattplimiennietwa, Praegigd ogtiny = 2 Poctatkt peel: 2onglorzy, Klrkowle {trubadursy o 9. Las jarchas 4 irédia poesi iryezed 2 uty Sra na Pauper | re siya ol wacin — 4 Contar de ito Ci 4 epopeda kastyiieea 6 Redakior techniceny Henryke Mierowske shtjn'cuelaes gpa OTUs Fema — Wasote, artim # dushs — Pie 5. Auto de lor Reyer Magoe i zacratk tetra 3 TH, Wiek XIII: poesia uezona | pocrat prozy. Od Bercea do Alfonsa Mgdrego 68 1, Poesia: mester de cerecia : 6 2. ane wtwory poetyeie 18eS __ Spe trot Poca dydatyezne! proxy powiisiowes Infant Don Juan Manvel §ro=w6) prosy BL eabliero Cer pean Mersaryr9eeine,— Don Arsipreste de Hits Pomniest poeet§ ich data Konlee Sredniowieza, Prerenesans ‘Wstep do 0V lek, Historia 4 oltura ‘VL Renesans. Epoka Monarchéw Kaolickich Atmosters ep. Historia, tele, ular Poceat tetru. eine | ‘Torres Naharro Powils sentymentaina f rycerska, Amae de Geula Prous hlstryemna | éydaktyeza Spit alel ‘Wiek XVI: Penta odrodzenia, Powstawanie nowyeh form lterackich 4. Wrtep do. s2lotgo wieka’ : [Nowa poesia: praylele meteyki woe} isk XVI: Petnla odrodzena, Bross éydalityeena, Humantam, ermiam 1, Prosa dydaktyeana { eramlam ‘a, Cotery wielkie postale:"Granada, Santa Teresa, Luls de Léon 1 San Siuaa de le Cruz 1, Biogratia | charakter 4 Novela efemplares i Peres 1 Powielé VIL wisku:plkaresks, nowela§ osturmbryzm X Lope de Von i powstanie narodowouo toatru hszpafsiego 1. Race keaobowosé Lopeso de VeenSoin treet Siedramatyezna ‘térezosé Lopego do Vega: pore 1 powiosé op TEUMACZA iortbaca Jogo trérnetstpootyehie- — Charaker | geri rgd Lo Lope Sako Swérea ,comeds”, Weten do tetra y3loego wick” ‘rotccendédramatyema Lopeso de Vega ‘rurno, Alnron | inni dramaturday 2 regu Lopego de Veea 4 Polemikt wok jcomedit. Jel wplyw poca granleam! Hisepani Wie XVIL, Baro: od roswits do sgt, Apogeum 4 smlrsch Po dluéscym olesie wagledne} nlecbecnoéel, spowodowane) nie tyle pearevaninine zapomnieniem wydawebw, co Koniecznoieig wybora priorytetéw, iera- SyncnRvrperne plese, Ran pte w eer tura hisypatisica powraca w ostatnich latach do rai polskich ezytelnikow ippnaipnorneiaras Ziawisho to ldzie w parze re wzzostem zainteresowsnia kultura hiszpat- ‘nla etn. ~ Osngor | sonorren. — laa mora « sta sicq na polskich uezelniach, a fe rozwija sig ono rownolegle do proces See ee male rose odnawiania i rorsrereania’ wszechstronnych stosunkéw naszego.kraju Pomel yee nme tar 6 ur on te. Po 2 krajamt Ameryki Iberyjskie} 1 sama Hisepania, momma preewidywaé Prova aydskiyea ‘macane wabogacenie wiedzy 0 preeszioéc § terafmiejsoéei strefy Kalla ure, here ehgina | aka pligese,~ Seat ralne} jezyka hisepariskiego, Powsénym do tego preyezynikem ors dana obecnie staraniem PWN Historia literatury hisspaiskiej Angela del Kone Maeraneno teatro Calder 5 jogo wspitezeot Rio. Ukazuje sig ona po wydanych wezeinie} historiach literatur fran- Cananer anteele! wertfécamatn Coleen, ~ Prien Gentaiesaa cuskie}, sngiclskie}, wloskle} 1 niemleckle}. Porzgdel ten wydafe sie tgerea, "Sey ramet. — Auton wore Bremer ws Wwokazywaé na jalé hierarchie; w istocie nie Jest on preypadkowy, Jed noczeinie jednale nle wynika wylacznie ze specytiki polskich zaintereso- wat. Marginesowa jaleby obeonolé kultury hisepadskic} w poli widze~ nia innych lcaltur europejskich ma swoje prayezyay w samych dziejech Hiszpantl, Pierwszy tom Histor literatury hisepaviakiej Angela del Rio obejmuje ten dlugi odinele kreywe} hisxpatdiego aycia, ktéry dochodsi o najwytszogo puniktu; nie destreegamy sednak, poza znamionami zal ‘mania, glebicoskjacego ja upadles, Rockit literatury hispabsle) prey pada na oles, gay w éwietnosci Hisepanti coraz wyreénie} zarysowuje fig eapowieds rozkladu. T tak jak w Jo} narodein epopela Cyda wyrazaia ibtogeatia Inks nazwisk 4 terminéw e80q 9p ofator pvomeqoeo § 290% “1 caoparyedesyy nzeis Ofemaposey stusiMes | SIDA 2p eer) x reel os ators amanitcet gockich, Jak Prudenejuse, historyke Orozjuse lub Sv, Iaydor; w czasaen 5 Le Celestina 120 za$ blizszych narodzinom nowych literatur — pisarzy mozarabskich, jake 6, Pros historyezna { ydakiyezna 18 Suan Hispalense 2 wiek6w IX X.Sole treet Niedramatyezna tnérexosS Lopeso de Veta: poeaia 1 powiesé Lope jako swéeea ,comedt”. Wates do tena y2lotgo wish Twirezo dramatyemna Lopego de Vega ‘Tirso, Alain {in dramaturday = regu Lopego de Veen ‘as Bocededs at Ci. — Tete rly Mey de Ameren, ‘Test many PPolemils wokit jeomadi”, Je} wplyw porn greniamnt Hispasit Ws 201, Bak: 0 rr do ech. postu #zmerch Cina ea Giegee pw bate ne osc te Quretn sabe Masa ore Prva dydaigezna Lo onlee Kasyezego tetra: Caerén {jogo wepélerfnt Bibtogratia. Indeks nazwise 4 termingw OD TEUMACZA Po diuészym okresie wagledne} niecbecnofel, spowodovrane} nie tyle zapornnieniem wydawedw, co koniecenosela wyboru priorytetévr, litera- tura hiszpaiske powraca W ostatnich latach do ral polskich ezytelnikéw Zijawisko to idzie w parze ze wzrostern zainteresowania kultura hiszpati- sq na polskich uczelniach, a Ze rozwija sie ono réwnolegle do proces odnawiania i rozszerzania’ wszechstronnych stosunkéw mnaszogo kraj 2 krajami Ameryki Iberyjskie} i samq Hispania, moma przewidywae ‘znacane wabogacenie wiedzy o preeszloici | teraénlejezogei strety kultu- ralne} jezyka hiszpariskiego. Powainym do tego prayezynklem jest wy- dana obecnie staraniem PWN Historia literatury hisepariskiej Angela del Rio, Ukazuje sig ona po wydanych wezeéniej historiach Lveratur fra cuskie}, angielskie), wioskie] 1 niemicckie}. Porzadek ten wydaje sie wiskarywat na jal hierarchie; w istocle nie jest on preypadkowy. Jed= noczefnie Jednak nie wynika wylgcznie ze specytiki polskich zaintereso~ wai. Marginesowa jakby obeenosé kultury hisepafiskie} w pola widze- nia innych kultur europejskich ma swoje przyezyny w samych dziejach Hiszpanti, Pierwszy tom Histori titeratury hisepariskiej Angela del Rio ‘obejmuje ten dlugi odcinek lraywe} hisepafsklego zycia, ktéry dochodst @o najwyészego punktu; nie dostrzegamy jednalk, poza zamionaml zala- ‘mania, glebi czekagcego ja upadicu, Roakwit Iiteratury hisepsiskie) prey pada na okres, gdy w 4wictnoiei Hiszpanli coraz wyraénie} zarysowuje slg zapowiedé rozkdadu. I tak jak u fej narodzin epopeja Cyda wyraéala surowa energie rekonkwisty 1 zjednoczenia, preedslewcieé, ktére znajéa swe przediuzenie w odkryciach i podboju zamorskim — tak tet cechujace ‘Wwiek XVII rozdarcie migdzy skrajnosciami maksymalnego napigcia ducho- weg (ap. w mistyce, w estetyee Gongory) i najgtebazego znlechecenia, ronczarowanla, owego desengatio, zwiastuje glebokd, do dais w pelni nie przeawycigiony keyzys w zyciu narodu, Jedng z jogo konsekweneji a8 stslo sig wlaSnle wypadnigcie Hiszpanil 2 owego naturalnego kregit nie- rownomiemie sig rozwijajgcej, ale praktyemle bezistanne] wymiany wplywéw w lonie kultury europejskie}, je} zamknigele sig w sobie, spa- ek chlonnogei — { réwnolegle do tego je} rosngca niezrozumialoseww oczach obeych. A jednalk, choé literatura hisepariske nigdy nie zajmo- rola w polakich umyslach miejsea takiego, jak mp. francuska czy nawet nnticlskn, to jednoczesnie pravidg jest, 2 Cervantes na réwni z Molierem 1 'Geckspirem naledy do tego podstawowego bogactwa duchowego, tore ponad barierami jezykow stalo sie wspélng wlasnoseig wszystkich leul- fur europejskich — w tym i nasze), Nigdy tet literaturze hiszpnfiskie} pie sabraklo w Polsce thamaczy { interpretatorow. Nowoctesne przcktady felikiego teatru Lopego de Vega czy Calderona korzystaja 2 doswind- Quoi doroblar Porgbowicza, Preedwolenna Historia literatury hiszpai- Skie} Delerzykraja-Morawskego mimo glebokich preemisn i praewarto- Sciowad, jakim ulegly w ostatnich dziesigcioleciach koncepeje krytyezne, hierar uderza preenikliwoseig.analizy i romlegioéciq informacji. Prace historycanoliterackie Zofil Scmydtowe), Marit Strzatkowe}, tlumaczenla ‘Anny Ludwiki Czerny, Zofii Seleyen, Janusza Strasbungera — by przy- toczyé killa prayldadéw — zapewnity cigglosé polskie} tradycii hispan- styezne} w latach powojennych. Historia literatury hisspaiskie} ukazuje tig zatem nie-w pustee, lecz na terenie wiclostronnie przygotowanym. To Obszeme opracowanie, zawierajgce zaréwno staranny dobér informacyh jak i szereg elementéw syntezy, bedzie potytecenym przewodnilkiem dla kaddego milosnika literatury hiszpatiskie}, a zarazem mote postuzye ca wartoseiowy podrecznik uniwersytecki. Autor — Angel del Rio — na [etal do tego pokolenia intelektualistow hiszpatiskich, ktérey nigdy nie pogodzilt sig ze stanem rzeezy zalstnialym w ich kraju w wyniku wojn Bomowe). Osiadl w Stanach Zjednoczonych, gdzie prowadall drialalnost hhaukows i dydaktycena na tamtejszych uniwerystetach, Polski pracktad party jest na wydaniu poprawionym { uzupelnionymn po smieret Autora przez jego zone 1. WSTEP 1. CO NAZYWAMY LITERATURA MISZPANSKA, Literatura, kt6ra bedziemy sig zajmowaé, rodai sig, tk Jak pozostate wielkie literatury europejstie, dopiero w XIT wieku, Kiedy to w dost . w Hisepanit nastepuje jakié practom. Jest to rok trzech wazkich ‘wydarzei historyeznych, #yclowych, artystyezych: rok definitywne}