Batas Ukur 1 cm
=
=
0,1 cm= 1 mm
Jumlah Skala 10
20 SN =39 SU
20 SN =39 (1 mm)
20 SN = 39 mm
SN
= 1,95 mm
NST
= 2 mm 1,95 mm = 0,05 mm
BatasUkur
Jumlah Skala =
5 mm
10 = 0,5 mm
Batas Ukur
Jumlah Skala Putar
Besaran
yang
yang
o
1.
diukur
Balok
diukur
Panjang
Lebar
Jangka Sorong
Mikrometer Sekrup
|17,0 0,5|
|16,10 0,05|
|16,910 0,005|
|17,0 0,5|
|17,00 0,05|
|16,770 0,005|
|17,0 0,5|
|17,10 0,05|
|16,270 0,005|
|14,0 0,5|
|15,50 0,05|
|15,960 0,005|
|14,0 0,5|
|15,40 0,05|
|15,500 0,005|
|14,0 0,5|
|15,50 0,05|
|15,520 0,005|
Tinggi
2.
Bola
Diameter
|23,0 0,5|
|24,10 0,05|
|23,460 0,005|
|23,0 0,5|
|23,15 0,05|
|23,530 0,005|
|23,0 0,5|
|24,05 0,05|
|23,260 0,005|
|17,0 0,5|
|16,20 0,05|
|16,310 0,005|
|17,0 0,5|
|16,30 0,05|
|16,020 0,005|
|17,0 0,5|
|16,45 0,05|
|16,010 0,005|
2. Pengukuran Massa
Neraca Ohauss 2610 gram
:
Batas Ukur 10 g
=
=0,10 g
Jumlah Skala 100
:-
Balok
Kubus
Penunju
Penunju
Penunju
Beban
k lengan
k lengan
k lengan
gantung
0
0
0
0
0
0
4,00
4,00
3,90
|4,00 0,05|
|4,00 0,05|
|3,90 0,05|
Bola
0
0
0
0
0
0
5,60
5,65
5,55
|5,60 0,05|
|5,65 0,05|
|5,55 0,05|
Batas Ukur
200 g
=
=100 g
Jumlah Skala
2
Batas Ukur 10 g
=
=1 g
Jumlah Skala 10
Balok
Kubus
lengan 2
lengan 3
lengan 4
0
0
0
0
0
0
3,000
3,000
3,000
0,875
0,850
0,870
|3,875 0,005|
|3,850 0,005|
|3,870 0,005|
Bola
0
0
0
0
0
0
5,000
5,000
5,000
0,550
0,500
0,530
|5,550 0,005|
|5,500 0,005|
|5,530 0,005|
Batas Ukur
200 g
=
=100 g
Jumlah Skala
2
Batas Ukur 1 g
= =0,1 g
Jumlah Skala 10
: 10 skala
= 10 SN
0,19 SP
= SN
NST
Penun.
Penun.
lengan 1
lengan 2
0
0
0
0
0
0
Penun.
Penun.
skala
skala
putar
Nonius
3,90
4,00
3,90
5
7
7
|3,95 0,01|
|4,07 0,01|
|3,97 0,01|
Bola
0
0
0
0
0
0
5,50
5,50
5,50
8
7
7
|5,58 0,01|
|5,57 0,01|
|5,57 0,01|
Batas Ukur 10
=
=1
Jumlah Skala
10
Temperatur (
Temperatur
()
Waktu (s)
1.
|60,0 0,1|
|35,0 0,5|
|2,0 1|
2.
|120,0 0,1|
|37,0 0,5|
|2,0 1|
3.
|180,0 0,1|
|40,0 0,5|
|3,0 1|
4.
|240,0 0,1|
|43,0 0,5|
|3,0 1|
5.
|300,0 0,1|
|46,0 0,5|
|3,0 1|
6.
|360,0 0,1|
|49,0 0,5|
|3,0 1|
ANALISIS DATA
Pengukuran Panjang
Benda I Balok
Rambat Ralat Volume
V=PLT
|vp| P + |vl |
v=
L+
| p v t |
L+
( p l t )
P+
p
| |
v l t
=
P+
v
v
|vt |
v
l t
=
P+
v
p l t
| p ptlt |
+
|tT |
|pP|
|tT |v
v=
|lL|
( p l t )
L+
l
| | + |lL|
v P
=
v
p
| pv l|
L+
| p pllt |
Panjang
17,0 mm+17,0 mm+ 17,0 mm
P
=
3
x =
|P x P |
1 = |17,017,0| mm = 0 mm
x = |17,017,0| mm = 0 mm
x = |17,017,0| mm = 0 mm
P = = 0,5 mm.
max
KR =
P
P
100%
( p l t )
T
t
Mistar
= 17,0 mm
KR =
100% = 2,9% ( 3 AB )
|P P| = |17,0 0,5| mm
PF :
0,5
17,0
Lebar
14,0 mm+14,0 mm+ 14,0 mm
L
=
3
= 14,0 mm
|Lx L|
x =
1 = |14,014,0| mm = 0 mm
x = |14,014,0| mm = 0 mm
x = |14,014,0| mm = 0 mm
L = = 0,5 mm.
max
KR =
L
L
KR =
0,5
14,0
100%
100% = 3,5% ( 3 AB )
mm
Tinggi
|T x T |
1 = |23,023,0|mm = 0 mm
x = |23,023,0|mm = 0 mm
= 23,0 mm
x = |23,023,0|mm = 0 mm
t
KR =
T
T
KR =
0,5
23,0
PF :
100%
|T T | = |23,0 0,5| mm
Vbalok = P L T
Vbalok = 17,0 mm 14,0 mm 23,0 mm
Vbalok = 5.474 mm3
|pP|
v=
|lL|
|tT |v
0,5 mm
0,5 mm
|17,0
|
|
+
mm
14,0 mm|
v=
v=|0,029| +
0,5 mm
|23,0
mm| 5.474 mm
v
v
KR =
0,5 c m
3
5,5 c m
100%
3
100% = 9 % ( 2 AB )
PF: |V V| = 5,5
Jangka Sorong
0,5 cm3
Panjang
16,10 mm+17,00 mm+ 17,10mm
P
=
3
= 16,73 mm
|P x P |
x =
1 = |16,1016,73| mm = 0,63 mm
x = |17,0016,73| mm = 0,27 mm
x = |17,1016,73| mm = 0,37 mm
P = max = 0,63 mm.
KR =
P
P
KR =
0,63
16,73
100%
100% = 3,7% ( 3 AB )
PF : |P P| = |16,7 0,6| mm
Lebar
15,50 mm+15,40 mm+ 15,50mm
L =
3
x =
|Lx L|
1 = |15,5015,47|mm = 0,03 mm
x = |15,4015,47|mm = 0,07 mm
x = |15,5015,47|mm = 0,03 mm
L = max = 0,07 mm.
KR =
L
L
100%
= 15,47 mm
0,07
15,47
KR =
100% = 0,4% ( 4 AB )
PF : |L L| = |15,47 0,07| mm
Tinggi
= 23,76 mm
|T x T |
1 = |24,1023,76|mm = 0,34 mm
x = |23,1523,76|mm = 0,61 mm
x = |24,0523,76|mm = 0,29 mm
t
KR =
T
T
KR =
0,61
23,76
PF :
100%
100% = 2,5% (3 AB )
|T T | = |23,7 0,6| mm
Vbalok = P L T
Vbalok = 16,7 mm 15,47 mm 23,7
mm
|pP|
v=
0,6
|16,7
|
v=
v=|0,035| +
|lL|
0,07
|15,47
|
|tT |v
+
0,6
|23,7
|
6.122,87 mm3
v
v
KR =
0,4 c m
6,1 c m3
100%
3
100% = 6,5 % ( 2 AB )
PF: |V V| = 6,1
0,4 cm3
Mikrometer Sekrup
Panjang
16,910 mm+16,770 mm+16,270 mm
P
=
3
x =
|P x P |
1 = |16,91016,650| mm = 0,260 mm
x = |16,77016,650| mm = 0,120 mm
x = |16,27016,650| mm = 0,380 mm
P = = 0,380 mm.
max
KR =
P
P
KR =
0,380
16,650
PF :
100%
100% = 2,2% ( 3 AB )
|P P| = |16,6 0,3| mm
= 16,650 mm
Lebar
15,960 mm+15,500 mm+15,520 mm
L =
3
= 15,660 mm
|Lx L|
x =
1 = |15,96015,660| mm = 0,300 mm
x = |15,50015,660| mm = 0,160 mm
x = |15,52015,660| mm = 0,140 mm
L = max = 0,300 mm.
KR =
L
L
KR =
0,300
15,660
100%
100% = 1,9% ( 3 AB )
Tinggi
|T x T |
1 = |23,46023,416|mm = 0,044 mm
x = |23,53023,416|mm = 0,114 mm
x = |23,26023,416|mm = 0,156 mm
t
KR =
100%
= 23,416 mm
0,156
23,416
KR =
100% = 0,6 % ( 3 AB )
|T T | = |23,4 0,1| mm
PF :
Vbalok = P L T
Vbalok =
|pP|
v=
|lL|
0,3
0,3
|16,6
| + |15,6
|
v=
v=|0,018| +
|tT |v
0,1
|23,4
| 6059,6 mm
KR =
v
v
100%
KR =
0,2
6,0
100% = 3,9 % ( 3 AB )
PF : |V V| = |6,05 0,24| mm
Rambat Ralat Volume Bola
1
v = d3
6
|dv |dd
dv=
| |
dv=
( 16 d ) dd
3
1
2
dv= d dd
2
|12 d d|
2
v=
| |
1 2
d d
v 2
=
v
1 3
d
6
|3 d d|v
v=
KR=
v
x 100
v
Mistar
17,0 mm+17,0 mm+ 17,0 mm
d =
3
x =
|d d |
1 = |17,017,0| mm = 0 mm
x = |17,017,0| mm = 0 mm
x = |17,017,0| mm = 0 mm
d
PF:
|d d|
= |17,0 0,5|
mm
= 17,0 mm
1
v = d3
6
1
3
v = (3,14 )(17,0) = 2571,13 mm3
6
|3 d d|v
v=
v=
3(0,5)mm
2571,13 m m3
17,0 mm
1,5 mm
x 2571,13 mm
|17,0
mm|
v=
0,20
cm
KR=
v
x 100
v
KR=
0,20 cm3
x 100
2,57 cm3
PF=|v v|
= 7,7
|2,5 0,2|
( 2AB)
cm 3
Jangka Sorong
16,20 mm+16,30 mm+ 16,45mm
d =
3
x =
|d x d |
= 16,31 mm
1 = |16,2016,31|mm = 0,11 mm
x = |16,3016,31|mm = 0,01 mm
x = |16,4516,31|mm = 0,14 mm
r
PF :
|d d|
= |16,31 0,14| mm
1
3
v= d
6
1
v = (3,14 )(16,31)3 = 2.270,59 mm3
6
|3 d d|v
v=
v=
3(0,14)mm
2.270,59 mm 3
16,31mm
0,42 mm
|16,31mm
|x 2.270,59 mm
v=
v=0,025 x 2.270,59 mm
v=56,76 mm3
0,05
cm 3
KR=
v
x 100
v
KR=
0,05 cm3
x 100
2,27 cm3
= 2,2
( 3AB)
PF=|v v|
cm 3
|2,27 0,05|
Mikrometer Sekrup
16,310 mm+16,020 mm+16,010 mm
d =
3
x =
|d x d |
1 = |16,31016,174|mm = 0,136 mm
x = |16,02016,174|mm = 0,154 mm
x = |16,01016,174|mm = 0,164 mm
r
PF :
|d d|
= |16,174 0,164| mm
1
3
v= d
6
1
3
v = (3,14 )(16,174) = 2214, 27 mm3
6
|3 d d|v
v=
v=
3(0,164)mm
2.214,27 m m3
16,174 mm
0,492 mm
x 2.214,27 mm
|16,174
mm |
v=
0,066
cm 3
= 16,174 mm
v =2.214,27 mm 3 2,214 cm 3
KR=
v
x 100
v
KR=
0,066 cm 3
x 100
3
2,214 cm
PF=|v v|
= 2,9
( 3AB)
cm3
|2,21 0,06|
2. Pengukuran Massa
Rambat Ralat Massa jenis
=
m
v
= mv-1
|m |
|v|
m+
| |
| |
mv 1
m+
m
=|v1| m +
mv 1
v
v
|mv2|
| |
| |
v
=
m+
1
mv
mv
v
1
mv
m
=
| |
|vv |
|mm|
|vv |
Untuk balok :
v =
3
= 5,8 cm
x =
|v x v|
3
3
1 = |5,55,8| cm = 0,3 cm
3
3
x = |6,15,8| cm = 0,3 cm
3
3
x = |6,055,8|cm = 0,25 cm
v = = 0,3 cm3
max
KR =
v
v
100%
KR =
0,3
5,8
100% = 5,1% ( 2 AB )
PF=|v v|
|5,8 0,3|
cm
Untuk bola :
v =
x =
3
= 2,32 cm
|v x v|
3
3
1 = |2,52.32| cm = 0,18 cm
3
x = |2,272.32|cm =
0,05 cm
3
x = |2,212.32|cm = 0,11 cm3
v = = 0,18 cm 3
max
KR =
v
v
KR =
0,18
2.32
100%
PF=|v v|
|2.3 0,1|
cm 3
x =
= 3,96 g
|mx m |
1 = |4,003,96| g = 0,04 g
x = |4,003,96| g = 0,04 g
x = |3,903,96|g = 0,06 g
m
= max = 0,06 g.
KR =
m
m
100%
KR =
0,06
3,96
100% = 1,5 % ( 3 AB )
m| g=|3,96 0.06|g
PF: |m
Bola
m
=
x =
|mx m |
1 = |5,605,60| g = 0 g
x = |5,655,60| g = 0,05 g
x = |5,555,60| g = 0,05 g
= 5,60 g
m = max = 0,05 g.
KR =
m
m
100%
KR =
0,05
5,60
100% = 0,8% ( 3 AB )
m| g=|5,60 0.05| g
PF: |m
x =
= 3,865 g
|mx m |
1 = |3,8753,865| g = 0,010 g
x = |3,8503,865| g = 0,015 g
x = |3, 8703,865| g = 0,005 g
m
= max = 0,015 g.
KR =
m
m
KR =
0,015
3,865
100%
m| = |3,865 0,015| g
PF : |m
Bola
m
=
x =
|mx m |
= 5,526 g
1 = |5,5505,526|g = 0,024 g
x = |5,5005,526|g = 0,026 g
x = |5,5305,526|g = 0,004 g
m
= max = 0,026 g.
KR =
m
m
KR =
0,026
5,526
100%
100% = 0,47% ( 4 AB )
m| = |5,526 0,026| g
PF: |m
= 3,99 g
|mx m |
1 = |3,953,99| g = 0,04 g
x = |4,073,99| g = 0,08 g
x = |3,973,99|g = 0,02 g
m = max = 0,08 g.
KR =
m
m
100%
KR =
0,08
3,99
100% = 2 % (3 AB)
m| = |3,99 0,08| g
PF : |m
balok =
m
v
balok =
(3,99 g)
( 5,8 cm3 )
|mm|
|0,08
3,99|
|vv |
|0,3
5,8|
=|0,020| +
0,68 g/cm3
= 0,04 g/cm3
KR =
KR =
0,04 g /cm
0,68 g /cm 3
100%
3
Bola
m
=
x =
|mx m |
1 = |5,585,57|g = 0,01 g
x = |5,575,57| g = 0 g
x = |5,575,57| g = 0 g
= 5,57 g
m = max = 0,01 g.
KR =
m
m
KR =
0,01 g
5,57 g
100%
100% = 0,1% ( 4 AB )
m| = |5,570 0,010| g
PF : |m
balok =
m
v
balok =
5,570 g
3
2,3 c m
|mm|
|vv |
3
0,010 g /cm
3
5,570 g /cm
=|0,001| +
| |
+
0,1 cm
3
2,3 cm
2,421 g/cm3
= 0,106 g/cm3
KR =
KR =
0,106 g /cm3
2,421 g /cm3
100%