Anda di halaman 1dari 24

Contoh Data Dan Analisys Data Unit Dasar Pengukuran Dan Ketidakpastian

HASIL EKSPERIMEN DAN ANALISIS DATA


Hasil Pengamatan
1. Pengukuran Panjang
NST Mistar

NST Jangka Sorong

Batas Ukur 1 cm
=
=
0,1 cm= 1 mm
Jumlah Skala 10
20 SN =39 SU
20 SN =39 (1 mm)
20 SN = 39 mm
SN

= 1,95 mm

NST

= 2 mm 1,95 mm = 0,05 mm

NST Mikrometer Sekrup :


NST SU

BatasUkur
Jumlah Skala =

5 mm
10 = 0,5 mm

NST Skala Putar =

Batas Ukur
Jumlah Skala Putar

Tabel 1. Hasil pengukuran panjang


Benda

Besaran

yang

yang

o
1.

diukur
Balok

diukur

Panjang

Lebar

Hasil Pengukuran (mm)


Mistar

Jangka Sorong

Mikrometer Sekrup

|17,0 0,5|

|16,10 0,05|

|16,910 0,005|

|17,0 0,5|

|17,00 0,05|

|16,770 0,005|

|17,0 0,5|

|17,10 0,05|

|16,270 0,005|

|14,0 0,5|

|15,50 0,05|

|15,960 0,005|

|14,0 0,5|

|15,40 0,05|

|15,500 0,005|

|14,0 0,5|

|15,50 0,05|

|15,520 0,005|

Tinggi

2.
Bola

Diameter

|23,0 0,5|

|24,10 0,05|

|23,460 0,005|

|23,0 0,5|

|23,15 0,05|

|23,530 0,005|

|23,0 0,5|

|24,05 0,05|

|23,260 0,005|

|17,0 0,5|

|16,20 0,05|

|16,310 0,005|

|17,0 0,5|

|16,30 0,05|

|16,020 0,005|

|17,0 0,5|

|16,45 0,05|

|16,010 0,005|

2. Pengukuran Massa
Neraca Ohauss 2610 gram
:

Batas Ukur 100 g


=
=10 g
Jumlah Skala
10

Nilai Skala lengan 2

Batas Ukur 500 g


=
=100 g
Jumlah Skala
5

Nilai Skala lengan 3

Batas Ukur 10 g
=
=0,10 g
Jumlah Skala 100

Massa beban gantung

:-

Nilai Skala lengan 1

Tabel 2. Hasil pengukuran massa dengan Neraca Ohauss 2610 gram


Benda

Balok
Kubus

Penunju

Penunju

Penunju

Beban

k lengan

k lengan

k lengan

gantung

0
0
0

0
0
0

4,00
4,00
3,90

Massa benda (g)

|4,00 0,05|
|4,00 0,05|

|3,90 0,05|
Bola

0
0
0

0
0
0

5,60
5,65
5,55

|5,60 0,05|

|5,65 0,05|

|5,55 0,05|

Neraca Ohauss 311 gram


Nilai Skala lengan 1

Batas Ukur
200 g
=
=100 g
Jumlah Skala
2

Nilai Skala lengan 2

Batas Ukur 100 g


=
=10 g
Jumlah Skala
10

Nilai Skala lengan 3

Batas Ukur 10 g
=
=1 g
Jumlah Skala 10

Batas Ukur 1,0 g


=
=0,01 g
Jumlah Skala 100

Nilai Skala lengan 4

Tabel 3. Hasil pengukuran massa dengan Neraca Ohauss 311 gram


Benda

Balok
Kubus

Penunjuk Penunjuk Penunjuk Penunjuk


lengan 1

lengan 2

lengan 3

lengan 4

0
0
0

0
0
0

3,000
3,000
3,000

0,875
0,850
0,870

Massa benda (g)

|3,875 0,005|
|3,850 0,005|

|3,870 0,005|
Bola

0
0
0

0
0
0

5,000
5,000
5,000

0,550
0,500
0,530

|5,550 0,005|

|5,500 0,005|
|5,530 0,005|

Neraca Ohauss 310 gram

Nilai Skala lengan 1

Batas Ukur
200 g
=
=100 g
Jumlah Skala
2

Nilai Skala lengan 2

Batas Ukur 100 g


=
=10 g
Jumlah Skala
10

Nilai Skala Putar

Batas Ukur 1 g
= =0,1 g
Jumlah Skala 10

Jumlah Skala Nonius

: 10 skala

NST Neraca Ohauss 310 gram : 1,9 SP

= 10 SN

0,19 SP

= SN

NST

= NSP-NSTN= 0,2-0,19 = 0,01 g

Tabel 4. Hasil pengukuran massa dengan Neraca Ohauss 310 gram


Benda
Balok
Kubus

Penun.

Penun.

lengan 1

lengan 2

0
0
0

0
0
0

Penun.

Penun.

skala

skala

putar

Nonius

3,90
4,00
3,90

5
7
7

Massa benda (g)

|3,95 0,01|
|4,07 0,01|

|3,97 0,01|
Bola

0
0
0

0
0
0

5,50
5,50
5,50

8
7
7

|5,58 0,01|

|5,57 0,01|
|5,57 0,01|

3. Pengukuran Waktu dan Suhu


NST termometer

Batas Ukur 10
=
=1
Jumlah Skala
10

Temperatur mula-mula (To) : |33 0,5|


NST Stopwatch

Batas Ukur 1 sekon


=
=0,1 sekon
Jumlah Skala
10

Tabel 5. Hasil pengukuran waktu dan suhu


Perubahan
No

Temperatur (

Temperatur

()

Waktu (s)

1.

|60,0 0,1|

|35,0 0,5|

|2,0 1|

2.

|120,0 0,1|

|37,0 0,5|

|2,0 1|

3.

|180,0 0,1|

|40,0 0,5|

|3,0 1|

4.

|240,0 0,1|

|43,0 0,5|

|3,0 1|

5.

|300,0 0,1|

|46,0 0,5|

|3,0 1|

6.

|360,0 0,1|

|49,0 0,5|

|3,0 1|

ANALISIS DATA
Pengukuran Panjang
Benda I Balok
Rambat Ralat Volume

V=PLT

|vp| P + |vl |

v=

L+

| p v t |

L+

( p l t )
P+
p

| |

v l t
=
P+
v
v

|vt |

v
l t
=
P+
v
p l t

| p ptlt |
+

|tT |

|pP|

|tT |v

v=

|lL|

( p l t )
L+
l

| | + |lL|

v P
=
v
p

| pv l|
L+

| p pllt |

Panjang
17,0 mm+17,0 mm+ 17,0 mm

P
=
3

x =

|P x P |

1 = |17,017,0| mm = 0 mm
x = |17,017,0| mm = 0 mm
x = |17,017,0| mm = 0 mm
P = = 0,5 mm.
max

KR =

P
P

100%

( p l t )
T
t

Mistar

= 17,0 mm

KR =

100% = 2,9% ( 3 AB )

|P P| = |17,0 0,5| mm

PF :

0,5
17,0

Lebar
14,0 mm+14,0 mm+ 14,0 mm

L
=
3

= 14,0 mm

|Lx L|

x =

1 = |14,014,0| mm = 0 mm
x = |14,014,0| mm = 0 mm
x = |14,014,0| mm = 0 mm
L = = 0,5 mm.
max

KR =

L
L

KR =

0,5
14,0

100%

100% = 3,5% ( 3 AB )

PF: |L L| = |14,0 0,5|

mm

Tinggi

23,0 mm+23,0 mm+23,0 mm


T =
3
x =

|T x T |

1 = |23,023,0|mm = 0 mm
x = |23,023,0|mm = 0 mm

= 23,0 mm

x = |23,023,0|mm = 0 mm
t

= max = 0,5 mm.

KR =

T
T

KR =

0,5
23,0

PF :

100%

100% = 2,1% (3 AB)

|T T | = |23,0 0,5| mm

Vbalok = P L T
Vbalok = 17,0 mm 14,0 mm 23,0 mm
Vbalok = 5.474 mm3

|pP|

v=

|lL|

|tT |v

0,5 mm
0,5 mm
|17,0
|
|
+
mm
14,0 mm|

v=

v=|0,029| +

0,5 mm
|23,0
mm| 5.474 mm

|0,035| + |0,021| 5.474 mm3

v=|0,085| 5.474 mm3


v= 465,29 mm3 0,5 cm3

v = 5.474 mm3 5,5 cm3


KR =

v
v

KR =

0,5 c m
3
5,5 c m

100%
3

100% = 9 % ( 2 AB )

PF: |V V| = 5,5

Jangka Sorong

0,5 cm3

Panjang
16,10 mm+17,00 mm+ 17,10mm

P
=
3

= 16,73 mm

|P x P |

x =

1 = |16,1016,73| mm = 0,63 mm
x = |17,0016,73| mm = 0,27 mm
x = |17,1016,73| mm = 0,37 mm
P = max = 0,63 mm.
KR =

P
P

KR =

0,63
16,73

100%

100% = 3,7% ( 3 AB )

PF : |P P| = |16,7 0,6| mm

Lebar
15,50 mm+15,40 mm+ 15,50mm
L =
3

x =

|Lx L|

1 = |15,5015,47|mm = 0,03 mm
x = |15,4015,47|mm = 0,07 mm
x = |15,5015,47|mm = 0,03 mm
L = max = 0,07 mm.
KR =

L
L

100%

= 15,47 mm

0,07
15,47

KR =

100% = 0,4% ( 4 AB )

PF : |L L| = |15,47 0,07| mm

Tinggi

24,10 mm+ 23,15 mm+ 24,05 mm


T =
3
x =

= 23,76 mm

|T x T |

1 = |24,1023,76|mm = 0,34 mm
x = |23,1523,76|mm = 0,61 mm
x = |24,0523,76|mm = 0,29 mm
t

= max = 0,61 mm.

KR =

T
T

KR =

0,61
23,76

PF :

100%

100% = 2,5% (3 AB )

|T T | = |23,7 0,6| mm

Vbalok = P L T
Vbalok = 16,7 mm 15,47 mm 23,7

mm

Vbalok = 6.122,87 mm3

|pP|

v=

0,6
|16,7
|

v=

v=|0,035| +

|lL|

0,07
|15,47
|

|tT |v
+

0,6
|23,7
|

6.122,87 mm3

|0,004| + |0,025| 6.122,87 mm3

v=|0,064| 6.122,87 mm3


v= 391,86 mm3 0,4 cm3

v = 6.122,87 mm3 6,1 cm3


KR =

v
v

KR =

0,4 c m
6,1 c m3

100%
3

100% = 6,5 % ( 2 AB )

PF: |V V| = 6,1

0,4 cm3

Mikrometer Sekrup

Panjang
16,910 mm+16,770 mm+16,270 mm

P
=
3

x =

|P x P |

1 = |16,91016,650| mm = 0,260 mm
x = |16,77016,650| mm = 0,120 mm
x = |16,27016,650| mm = 0,380 mm
P = = 0,380 mm.
max

KR =

P
P

KR =

0,380
16,650

PF :

100%

100% = 2,2% ( 3 AB )

|P P| = |16,6 0,3| mm

= 16,650 mm

Lebar
15,960 mm+15,500 mm+15,520 mm
L =
3

= 15,660 mm

|Lx L|

x =

1 = |15,96015,660| mm = 0,300 mm
x = |15,50015,660| mm = 0,160 mm
x = |15,52015,660| mm = 0,140 mm
L = max = 0,300 mm.
KR =

L
L

KR =

0,300
15,660

100%

100% = 1,9% ( 3 AB )

PF: |L L| = |15,6 0,3| mm

Tinggi

23,460 mm+ 23,530mm+ 23,260 mm


T =
3
x =

|T x T |

1 = |23,46023,416|mm = 0,044 mm
x = |23,53023,416|mm = 0,114 mm
x = |23,26023,416|mm = 0,156 mm
t
KR =

= max = 0,156 mm.


T
T

100%

= 23,416 mm

0,156
23,416

KR =

100% = 0,6 % ( 3 AB )

|T T | = |23,4 0,1| mm

PF :

Vbalok = P L T
Vbalok =

16,6 mm 15,6 mm 23,4 mm

Vbalok = 6059,6 mm3

|pP|

v=

|lL|

0,3
0,3
|16,6
| + |15,6
|

v=

v=|0,018| +

|tT |v

0,1
|23,4
| 6059,6 mm

|0,019| + |0,004| 6059,6 mm3

v=|0,041| 6059,6 mm3

v= 248,4 mm3 0,24 cm3


v = 6059,6 mm3 6,05 cm3

KR =

v
v

100%

KR =

0,2
6,0

100% = 3,9 % ( 3 AB )

PF : |V V| = |6,05 0,24| mm
Rambat Ralat Volume Bola
1
v = d3
6

|dv |dd

dv=

| |

dv=

( 16 d ) dd
3

1
2
dv= d dd
2

|12 d d|
2

v=

| |

1 2
d d
v 2
=
v
1 3
d
6

|3 d d|v

v=

KR=

v
x 100
v

Mistar
17,0 mm+17,0 mm+ 17,0 mm
d =
3
x =

|d d |

1 = |17,017,0| mm = 0 mm
x = |17,017,0| mm = 0 mm
x = |17,017,0| mm = 0 mm
d

PF:

= max = 0,5 mm.

|d d|

= |17,0 0,5|

mm

= 17,0 mm

1
v = d3
6
1
3
v = (3,14 )(17,0) = 2571,13 mm3
6

|3 d d|v

v=

v=

3(0,5)mm
2571,13 m m3
17,0 mm

1,5 mm
x 2571,13 mm
|17,0
mm|

v=

v=0,08 x 2.571,13 mm3


v=205,69 mm

0,20

cm

v =2.571,13 mm3 2,57 cm 3

KR=

v
x 100
v

KR=

0,20 cm3
x 100
2,57 cm3

PF=|v v|

= 7,7

|2,5 0,2|

( 2AB)

cm 3

Jangka Sorong
16,20 mm+16,30 mm+ 16,45mm
d =
3
x =

|d x d |

= 16,31 mm

1 = |16,2016,31|mm = 0,11 mm
x = |16,3016,31|mm = 0,01 mm
x = |16,4516,31|mm = 0,14 mm
r

PF :

= max = 0,14 mm.

|d d|

= |16,31 0,14| mm

1
3
v= d
6
1
v = (3,14 )(16,31)3 = 2.270,59 mm3
6

|3 d d|v

v=

v=

3(0,14)mm
2.270,59 mm 3
16,31mm

0,42 mm
|16,31mm
|x 2.270,59 mm

v=

v=0,025 x 2.270,59 mm
v=56,76 mm3

0,05

cm 3

v =2.270,59 mm3 2,27 cm 3

KR=

v
x 100
v

KR=

0,05 cm3
x 100
2,27 cm3

= 2,2

( 3AB)

PF=|v v|

cm 3

|2,27 0,05|

Mikrometer Sekrup
16,310 mm+16,020 mm+16,010 mm
d =
3
x =

|d x d |

1 = |16,31016,174|mm = 0,136 mm
x = |16,02016,174|mm = 0,154 mm
x = |16,01016,174|mm = 0,164 mm
r

PF :

= max = 0,164 mm.

|d d|

= |16,174 0,164| mm

1
3
v= d
6
1
3
v = (3,14 )(16,174) = 2214, 27 mm3
6

|3 d d|v

v=

v=

3(0,164)mm
2.214,27 m m3
16,174 mm

0,492 mm
x 2.214,27 mm
|16,174
mm |

v=

v=0,030 x 2.214, 27 mm3


v=66,428 mm3

0,066

cm 3

= 16,174 mm

v =2.214,27 mm 3 2,214 cm 3

KR=

v
x 100
v

KR=

0,066 cm 3
x 100
3
2,214 cm

PF=|v v|

= 2,9

( 3AB)

cm3

|2,21 0,06|

2. Pengukuran Massa
Rambat Ralat Massa jenis
=

m
v

= mv-1

|m |

|v|

m+

| |

| |

mv 1
m+
m

=|v1| m +

mv 1
v
v

|mv2|

| |

| |

v
=
m+
1

mv

mv
v
1
mv

m
=

| |

|vv |

|mm|

|vv |

Untuk balok :
v =

5,5 cm +6,1 cm + 6,05 cm


3

3
= 5,8 cm

x =

|v x v|

3
3
1 = |5,55,8| cm = 0,3 cm
3
3
x = |6,15,8| cm = 0,3 cm
3
3
x = |6,055,8|cm = 0,25 cm

v = = 0,3 cm3
max
KR =

v
v

100%

KR =

0,3
5,8

100% = 5,1% ( 2 AB )

PF=|v v|

|5,8 0,3|

cm

Untuk bola :
v =
x =

2,5 cm 3 +2,27 cm 3 +2,21 cm3


3

3
= 2,32 cm

|v x v|

3
3
1 = |2,52.32| cm = 0,18 cm
3
x = |2,272.32|cm =

0,05 cm

3
x = |2,212.32|cm = 0,11 cm3

v = = 0,18 cm 3
max
KR =

v
v

KR =

0,18
2.32

100%

100% = 7,7% (2 AB)

PF=|v v|

|2.3 0,1|

cm 3

Neraca Ohauss 2610 gram


Balok
m
=

x =

4,00 g +4,00 g+3,90 g


3

= 3,96 g

|mx m |

1 = |4,003,96| g = 0,04 g
x = |4,003,96| g = 0,04 g
x = |3,903,96|g = 0,06 g
m

= max = 0,06 g.

KR =

m
m

100%

KR =

0,06
3,96

100% = 1,5 % ( 3 AB )

m| g=|3,96 0.06|g
PF: |m

Bola
m
=
x =

5,60 g+5,65 g+5,55 g


3

|mx m |

1 = |5,605,60| g = 0 g
x = |5,655,60| g = 0,05 g
x = |5,555,60| g = 0,05 g

= 5,60 g

m = max = 0,05 g.
KR =

m
m

100%

KR =

0,05
5,60

100% = 0,8% ( 3 AB )

m| g=|5,60 0.05| g
PF: |m

Neraca Ohauss 311 gram


Balok
m
=

x =

3,875 g+3,850 g+3, 870 g


3

= 3,865 g

|mx m |

1 = |3,8753,865| g = 0,010 g
x = |3,8503,865| g = 0,015 g
x = |3, 8703,865| g = 0,005 g
m

= max = 0,015 g.

KR =

m
m

KR =

0,015
3,865

100%

100% = 0,3% (4 AB)

m| = |3,865 0,015| g
PF : |m
Bola
m
=
x =

5,550 g+5,500 g+5,530 g


3

|mx m |

= 5,526 g

1 = |5,5505,526|g = 0,024 g
x = |5,5005,526|g = 0,026 g
x = |5,5305,526|g = 0,004 g
m

= max = 0,026 g.

KR =

m
m

KR =

0,026
5,526

100%

100% = 0,47% ( 4 AB )

m| = |5,526 0,026| g
PF: |m

Neraca Ohauss 310 gram


Balok
m
=
x =

3,95 g+ 4,07 g +3,97 g


3

= 3,99 g

|mx m |

1 = |3,953,99| g = 0,04 g
x = |4,073,99| g = 0,08 g
x = |3,973,99|g = 0,02 g
m = max = 0,08 g.
KR =

m
m

100%

KR =

0,08
3,99

100% = 2 % (3 AB)

m| = |3,99 0,08| g
PF : |m

balok =

m
v

balok =

(3,99 g)
( 5,8 cm3 )

balok = 0,68 g/cm3

|mm|

|0,08
3,99|

|vv |

|0,3
5,8|

=|0,020| +

0,68 g/cm3

|0,051| 0,68 g/cm3

= 0,04 g/cm3
KR =

KR =

0,04 g /cm
0,68 g /cm 3

100%
3

100% = 5,8 % (2 AB)

PF: | | = |0,68 0,04| g/cm3

Bola
m
=
x =

5,58 g+5,57 g+5,57 g


3

|mx m |

1 = |5,585,57|g = 0,01 g
x = |5,575,57| g = 0 g
x = |5,575,57| g = 0 g

= 5,57 g

m = max = 0,01 g.
KR =

m
m

KR =

0,01 g
5,57 g

100%

100% = 0,1% ( 4 AB )

m| = |5,570 0,010| g
PF : |m

balok =

m
v

balok =

5,570 g
3
2,3 c m

balok = 2,421 g/cm3

|mm|

|vv |
3

0,010 g /cm
3
5,570 g /cm

=|0,001| +

| |
+

0,1 cm
3
2,3 cm

2,421 g/cm3

|0,043| 2,421 g/cm3

= 0,106 g/cm3

KR =

KR =

0,106 g /cm3
2,421 g /cm3

100%

100% = 4,3 % (3 AB)

PF: | | = |2,42 0,10| g/cm3

Anda mungkin juga menyukai