3.

CLT

MUHARREM
1

MUHARREM

* Ebu Hreyre radyallahu anh anlatyor: "Reslullah aleyhissaltu vesselm buyurdular ki:
"Ramazan ayndan
sonra en faziletli oru (ay) ehrullah olan Muharrem aydr. Farz namazdan sonra en efdal namaz da gece namazdr."
* Hz. Ali radyallahu anh'n anlattna gre bir adam ona sorar:
"Ramazandan sonra hangi ayda oru tutmam
tavsiye edersiniz?"
Ali radyallahu anh u cevab verir:
"Ben bu soruyu Resulullah'a soran kimseye
rastlamamtm. Nihayet bir adam sordu. O zaman ben de yanlarnda idim. Dedi ki: "Ey Allah'n Resl! Ramazandan
sonra hangi ayda oru tutmam tavsiye edersiniz?" u cevab lutfettiler:
"Ramazan dnda da oru tutmak istersen
Muharrem aynda tut. nk o ehrullah (Allah'n ay)dr. O ayda bir gn vardr ki, Allah onda bir kavmin gnahlarn
affetti, bir baka kavmin gnahn da affedecek."

TEFSR...

Fecr / 2.On geceye ,

Ve on geceye yemin olsun. nk her hangi bir kayt koymadan "on" denilince Zilhicce'nin on gn, yani birinden
bayram gn olan onuncu gnne kadar on gn akla geldiinden "on gece" bu on gece demek olur. Bununla beraber
Ramazan'n son on gn ve Muharrem'in Aure (onuncu) gnne kadar on'u da sayl on'lardandr. Bunlar hakknda da
rivayet vardr. Geri burada ahdi gsteren "lm" getirilmeyip belirsiz olarak {*} denilmesi, belirli bir "on"
kastedilmeyip bunlarn herbirine ve belki de her ayn koyu mehtabndan nce gelen ilk on gecesine ihtimalini
hissettirebilirse de "Mutlak bir sz pheye drc bir mn ifade ettii zaman, ifade ettii mnlardan en
mkemmeli ne ise ona yorumlanr." kuralna gre, bunun "lm"sz kullanlarak enok bilinen "Zilhicce'nin on gn"
eklinde yorumlanmas ilk akla gelen mn olduu gibi, sonundaki tenvinin de sadece belirsizlik iin deil bir ululama
mns ifade ederek bu gecelerin zel erefine daha ziyade dikkat ekme mns tad da aklanmtr. Bir de
denilebilir ki bu kelimenin belirsiz olarak kullanlmas, belli bir senenin Zilhicce'sinin on gn kastedilmeyerek belli
olmayan bir on'a iaret olmak iindir. Baka bir "on" olma ihtimali akla gelse dahi her halde maksat, sonunda fecir gibi
nee ve sevin bulunan bir on gece olmaldr. Onuncu sabah Kurban bayram olan Zilhicce'nin on gecesi olmas da
buna daha uygun, ayrca Kadir gecesini kapsam olmas ihtimali ve sonunda Ramazan bayram gelmesi itibaryla
Ramazan'n son on gecesi olmas da uygundur. Bu ekilde "on gece" dnya mr derecesinde olarak srenin sonuna bir
"beraat-i istihll" mnsnda da olmu olur.
Bu "on gece"nin Kurban bayramndan nceki on gece olduuna Hakim "sahih" diyerek ve daha baka bir topluluk
bn Abbas'tan rivayet etmilerdir. bn Zbeyr, Mesruk, Mcahid, ikrime ve daha bakalarndan da rivayet olunmutur.
mam Ahmed, Nesai ve Hakim sahih diyerek ve Bezzar, bn Cerir, bn Merduye ve "uab"ta Beyhak Hz. Cabir'den de
Resulullah (s.a.v.) "On gece, Kurban bayramnn on gecesidir." <D>buyurdu, diye merfu olarak rivayet etmilerdir.
Bundan dolay bn Cerir yle demitir: "Doru olan gr, bunlarn Kurban bayramndan nceki on gece olmasdr.
Zira yorumculardan gelen delil bunun zerine icma etmitir. Denilmitir ki, Hz. Musa'nn mikatnda
"Ve ona on gece
daha ilave ettik. Bylece Rabb'inin tayin ettii vakit krk geceye tamamland."(A'rf, 7/142) buyurulan on da
Zilhicce'nin on gecesidir."
Bu on gecenin fazileti hakknda hadisler de vardr. Bunlar arasnda Ahmed ve Buhr'nin bn Abbas'tan merfu
olarak rivayet ettikleri u hadisi sayabiliriz: Resulullah (s.a.v.) buyurdu ki: "Gnlerden hibiri yoktur ki onlarda yaplan
bir i "on gn"de yaplan iten daha faziletli ve yce Allah'a daha sevgili olsun. Ashab: 'Ey Allah'n Resul! Allah
yolunda cihad da m deil?' dediler. 'Allah yolunda cihad da deil, buyurdu. Ancak malyla ve canyla Allah yolunda
cihad edip de onlardan bir ey ile dnmeyen hari."<D> Bununla beraber bn Mnzir ile bn Ebi Hatim bn
Abbas'tan Ramazan'n son on gecesi olduunu da rivayet etmilerdir. Dahhak'tan da byle rivayet olunmutur. Hatta
bazlar bunun mttefikun aleyh olduu grn benimsemi ve Hz. Aie'den gelen ve shhati zerinde ittifak edilen
bir hadisi delil gstererek bu sonuca varmlardr. Hz. Aie demitir ki: On, yani Ramazan'n son on'u gelince Resulullah
kuan skar,<D> gecesini ihya eder, ailesini de uyarrd." Fakat bu hadis burada rivayet edilen "on"u aklamak iin
deil, zellikle kadir gecesinin faziletini aratrmadan sz edilirken sylenmi olmas, ayrca peygamberin szn deil
de fiilini hikaye etmi olmas nedeniyle tefsir asndan Cabir hadisinin tercihi gerekir. Bununla beraber grlyor ki
yette de rivayetlerde de ihtimal eksik deildir. "On gece"nin Kurban bayramndan nceki on gece olmas daha kuvvetli
olmakla beraber, ikisini de, hatta Muharrem'in on gecesini de ifade etmesi mmkn ve doru olabilir. Hangisi olursa
olsun, yeminden anlalan asl mn, dnya deiimlerinin hkmn anlatmak zere, neticesinde bir baar ve nee ile
rahatlama ve dolaysyla bir bayrama erme durumu ortaya kan geici, skntl ibadet ve gayret saatlerinin kymetine
ve bunlar gaflet ve isyan ile geirenlerin sonsuz olarak urayacaklar zarara dikkatleri ekmektir. Nitekim srenin
iinde anlatlan konular da bu mny aklayacaktr.

MENBA
3.CLT

Hud / 48. Denildi ki: Ey Nuh! Sana ve seninle beraber olan mmetlere bizden selam ve bereketlerle (gemiden)
in! Kendilerini (dnyada) faydalandracamz, sonra da bizden kendilerine elem verici bir azabn dokunaca mmetler
de olacaktr.
Ey Nuh! denildi.
in,
Bizden selamet ve bereketlerle in.
Sana ve seninle beraber olanlardan gelecek nice
mmetler,
daha nice mmetler de olacak ki, Biz onlar faydalandracaz, dnya nimetleri ile nimetlendireceiz,
sonra da kendilerine bizden ac bir azap dokunacak.
Yukarda "Yannda ona iman edenler ancak ok az kimselerdi." buyurulduu iin Hz. Nuh'un aile fertlerinden
baka yannda ok az mmin vard. Allah Tel bunlara yle bir selamet ve bereket ihsan buyurdu ki, bunlar oaldka
oalacaklar ve kendilerinden bir ok mmetler gelecekti. te Hz. Nuh'a bu durum nceden haber veriliyor ve "Acaba
az sayda bu mminlerin ve aile fertlerinin akbeti ne olacak?" eklindeki endiesi gideriliyordu. Bu endieyi Hz. Nuh,
kendi iinde duymu olmal ki ona, ie dnk bir ifade tarzyla "denildi" mehul fiili ile hitap ediliyor. Hz. Nuh'un
soyundan gelecek olan mmetler de iki ksm olacak. Bunlardan birinci ksm yine o selamet ve berekta nail olup
kyamete kadar remeye devam edecek, dier bir ksm da bir mddet dnya nimetlerinden istifade ettikten sonra yine
ac bir azaba arptrlacak ve ahiret selametine eremeyecek. Grlyor ki, bu yet eski zamanlarda yaygn olan bir
kanaata da aklk kazandryor: Demek oluyor ki, tufandan sonraki insanlar yalnzca Hz. Nuh'un olunun soyundan
ibaret deildir. Hz. Nuh'un yannda bulunan az sayda mminlerin slleleri de berekta mazhar olmulardr. Zira Hz.
Nuh'un yannda bulunan oullar "ve ehleke" ifadesinden de anlalaca zere ailesine dahildir. Yani onunla birlikte
olup ona iman edenler ise aile fertlerinin dnda kalan mminlerdir ki, selamet ve berekt ile ayrca taltif edilen "Yani
seninle beraber olanlardan reyecek mmetler." ifadesi gayet ak olarak dierlerini kapsamna alr. O halde btn
mmetlerin Hz. Nuh evlatlarndan remi olduklar hakkndaki tarihi gr, mutlak bir hakikat deil, ounluu Nuh'un
soyundan anlamna gelir. Zira bu selamet ve berektta en byk hisse Hz. Nuh ile evlatlarna aittir. Rivayet olunduuna
gre Hz. Nuh Recep aynn onunda gemiye binmi ve Muharrem aynn onunda inmi, o gn kr orucu tutmu ve bu
orucu tutmak snnet olmutur.

MUHARREM AYI, NUH TUFANI VE AURE

Hicri takvime gre Muharrem ay "Ehr'l-Hurum" dandr. Yani savalmas yasaklanm (haram aylardandr),
hrmetli aylardandr. Ehr'l-Hurum'dan olarak dierleri Zilkade, Zilhicce ve Recep'tir. Muharrem ay hakknda
Peygamberimiz (sas)'den gnmze kadar baz hadisler nakledilmitir. Efendimiz (sas) Hazretleri bir hadisinde
buyuruyor ki: "Ramazan orucundan baka en faziletli oru Allah'a izafeten ereflendirilen (yani ehrullah olan)
Muharrem aynda tutulan orutur. Farz namazlardan sonra en faziletli namaz ise geceleyin klnan namazdr. " (Mslim,
Siyam, 202)
Sevgili Peygamberimiz bir baka hadisinde "Aure gn tutulan oru, gemi senenin gnahlarna kefaret olur."
buyurmulardr. (Riyazs slihin n, 509) Bir baka hadisinde Ashabdan birisine "Recep, Zilkade, Zilhicce ve Muharrem
aylarnda gn oru tutmasn" tavsiye etmitir. (Riyzs slihin n, 507) Bir baka hadiste de bu gn "Are'den
nceki gn, aure gn ve aureden sonraki gn olarak" belirtilmitir.
"Aure gn" Muharrem aynn onuncu gnne denir. Kelime olarak anlam da "Onuncu gn" demektir. Ayrca;
"Hak Tel o gn on peygamberine on ihsanda bulunmutur. Veya mmet-i Muhammed'e ihsanda bulunduu iin bu
gne aure gn denilmitir" tarznda grlere de rastlanr. Bu gnn devamna da halk arasnda "Aure
ay"denilmitir.
Aure gn hakknda ok eitli rivayetler vardr. Terim olarak aure gn, hangi anlama gelirse gelsin kesin olan
bir ey varsa, bu ayn ve zellikle Muharrem'in dokuz, on ve onbirinci gnlerinin faziletli, m barek gnler olduunun
bilinmesidir. Yukardaki hadisi eriflerden anlaldna gre Peygamber Efendimiz (sas) o gnlerde oru tutmalarn
Ashab Kiram'a tavsiye etmilerdir.

Nuh Tufan
Aure gnnde cereyan ettii rivayet edilen pek ok nemli hadise arasnda slm dnyasnda ve zellikle lkemiz
Mslmanlar arasnda dilden dile anlatlanlardan biri hi phesiz "Nuh Tufan "olaydr.
Hz. dem ve Hz. dris'ten sonra insanlarda hakikatten sapmalar bagsterince Cenab- Hak bunlar zerine Hz.
Nuh'u peygamber olarak gndermiti. Hz. Nuh insanlara tevhid inancn anlatyor, onlar hak yola da vet ediyor ve
putlara tapmaktan men ediyordu.
Halbuki onlar Hz. Nuh'un tebli ve davetindeki incelii, gzellii kefedecek ruh yceliinden mahrum idiler.
Kur'an- Kerim'de buyrulduuna gre "Zalimdiler, azgndlar, fasktlar, ktydler, kalp gzlen kapalyd,
vicdanszdlar, doru yoldan kmlard, gnahlara dalmlard..."
Hz. Nuh ite, bylesine azgn bir millet zerine peygamber olarak grevlendirilmi bulunuyordu. Kur'an- Kerim'in
beyanna gre onlar, "Allah'a ibadete ve ondan bakasn ilah tanmamaya" ard. Onlara: "Allah'a kar gelmekten
saknmaz msnz? Dorusu ben size gnderilmi, gvenilir bir peygamberim. Allah'tan saknn ve bana itaat edin...
Buna kar sizden bir cret istemiyorum. Benim cretim ancak lemlerin Rabb'na aittir. Artk, Allah'tan saknn ve
bana itaat edin... Ben sizin iin apak uyarcym. Allah'tan bakasna kulluk etmeyin. Dorusu ben, hakknzda can
yakc bir gnn azabndan korkuyorum." dedi. (uar, 26/106-110; Hud, 11/25-26)

3.CLT

MUHARREM
3

Azgnlarn Cevab
nkarclkta o milletin ileri gelen azgnlar, Hz. Nuh'un kutsal ars ile alay ettiler. "Sen de bizim gibi bir
insansn... Hem baksana! Bizim iimizden sana ilk inananlar ayak takmdr... Ayak takm dnda sana kimsenin
inandn grmyoruz... Bizden stn bir yannz yok..." dediler. Hz. Nuh'u ve arsna uyarak i-man edip Allah'n
sevgili kullar arasna ykselen kimsesiz, yoksul kiileri hor grdler, onlarla ayn at altnda bir arada
bulunamayacaklarn sylediler, byklendiler... Onlar, stnln parada, malda, mlkte deil yksek insanlk
ideallerine sahip kmada, tevhidde, gzel ahlk sahibi olmada ve topluma yararl iler yap mada olduunu kabul
etmiyorlard.
Halbuki onlarn ayak takm diyerek kk grd kiiler, Hak Tel katnda onlardan kat kat faziletli kimselerdi.
Dolaysyla Hz. Nuh, milletinin azgnlar istedi diye bu saygdeer yoksullar yanndan uzaklatramaz d, onlara srt
eviremezdi, bu yolda tahamml ve sabr gsterdi. Ne yazk ki, hi de takdir grmyordu. stelik o, maddi bir karlk
da istemiyordu... Yeter ki Allah'a i-man etsinler. Ama nerede? man etmek yle dursun, ona deli demeye kadar
azttlar ve onun davranlarn kontrol altnda tutmaya, gz hapsine almaya karar verdiler. Hz. Nuh, davasndan yine de
vazgemeyince bu sefer lmle tehdit ettiler... Her eye ramen tahamml ve sabr gsteren Nuh Aleyhisselm var
gc ile tevhid ve iman bayran dalgalandryordu. Ama hak yolu gren gz, gerei duyan kulak, Hakk' zikreden
kalp, doruyu savunan yrek azd... Nihayet Hz. Nuh, Allah'a yalvarp yakard: "Rabbim! Milletim beni yalanlad,
benimle onlarn arasnda Sen hkm ver. Beni ve beraberim-deki insanlar kurtar." (uar, 26/117-118) dedi.
Yce Allah, peygamberinin duasn kabul buyurdu ve ona evvela bir gemi yapmasn vahyetti. Bylece inananlar,
Hz. Nuh'un denetiminde gemi yapmna baladlar. Gemi yapm ilerledike sapk ve azgnlar Hz. Nuh ve ona bal
m'minlerle alay ediyorlard... Hz. Nuh ise, bir gn alay etme srasnn kendilerine geleceini, o zaman azgnlarn yok
olacan hatrlatyordu... Fakat inkarclarda hl uyan belirtisi yoktu. Onlar, "Haydi bakalm, ok konuup durduun
azap gelsin de grelim."diye alay etmeye devam ediyorlard.

Tufan Balyor
Cenab- Hakk'n emri zere her cinsten birer ift ile m'minler, kendileri gibi inanl aile fertleriyle gemiye bindiler.
Adeta gk kaplar ald, sular boalmaya balad. Yeryznden de kaynaklar fkrd. Her iki su kayna karp birleti.
Hz. Nuh'un oullarndan biri de inanmayanlar arasndayd. Babas onu son defa uyar mt... Fakat o byle bir felaket
gelse bile dalarn tepelerine trmanarak kurtulabileceini sanyor, bir trl iman etmeye yanamyordu. M'minler,
geminin iinde emniyette iken; Hz. Nuh'un inanmayan olu da dahil olmak zere sapklar, mnkirler, birer birer
bouldular; alay ettikleri azap, onlar enselerinden tutup lm deryasna atverdi.
Hz. Nuh, gemi sakinlerinin bereketli, sakin bir yere indirilmesi iin dua etmiti, duas kabul edildi. Zira o, duas
kabul edilenlerdendi. Cenab- Hak emir verdi: "Ey arz, suyunu yut! Ve ey gk, yamuru tut!" (Hd, 11/44) Bu emir
zerine gn grlemesi, yerin fkrmas kesildi, gemi Cudi da zerine oturdu.

Kssadan Hisse
Kur'an- Kerim'in ayrntl bir ekilde nakletmi olduu bu kssadan karlmas gereken hisse: "Zalimlerin,
azgnlarn, sapklarn, gerekleri duymazlktan, grmezlikten gelenlerin, peygamberi ve ona uyan yoksullar hor
grenlerin, Allah'n ayetlerini ineyenlerin her zaman ackl bir akbete yuvarlanacaklar; Allah'a ve peygamberine
iman edenlerin ise daha baarl ve mutlu olacaklar, inanm gnllerin daima lahi yardma erieceidir .

Aure Tatls
Rivayete gre iman edenler sel felaketinden, tufandan kurtulduklarnda azklarn atlar; buday, nohut, fasulye
vs. yiyecek maddelerinden kartrarak piirdiler... Piirilen a yle bereketlenmiti ki, herkes doymutu. Aradan nice
bin yllar gemesine ramen iman edenlerin kurtulu gn, zaman iinde aure denilen bir tatl yaparak anlr ve
yaatlr oldu. zellikle Mslman milletimizin rf ve detleri arasnda aure tatls yaparak ee dosta, konu komuya
ikram etme hususu vazgeilmeyecek lde yerlemitir. Her yl 10 Muharrem'den balayarak bir ay sre iinde
kyls ile, kentlisi ile Mslman aileler aure sofralarnda bir araya gelerek Hz. Nuh'a inananlarn kurtuluunu ve
sapklarn ackl akbetini hatrlatrlar; bundan, kendilerine ders ve ibret karrlar.
Pek ok geleneklerimiz vardr ki, yediden yetmie btn millet fertlerini birletirir, kaynatrr, dayanmaya,
ibirliine vesile olur. Aure geleneimiz de bir tatl ikram gibi grnmekle beraber, sembolize ettii manevi hadise ve
meydana getirdii kardelik atmosferi bakmndan mhimdir.
Grld gibi muharrem aynda, tarihte ok nemli hadiseler cereyan etmitir. Biz bunlardan birini naklettik.
Muharrem aynda cereyan ettii rivayet edilen baka ok mhim hadiseler de vardr. Mesela: Hz.brahim'in atld
ateten kurtulmas, Hz. Eyyub'un yakaland ar hastalktan kurtulmas, Hz. Musa'nn kavmiyle beraber Kzl Deniz'i
gemesi bu ayda olmutur.
Btn bu hadiseler yannda 10 Muharrem 61 (10 E-kim 680) ylnda meydana gelmi ackl bir hadise var dr ki,
inanl gnlleri szlatr, onlara gzya dktrr. Bu tarihte Kerbela denilen yerde Sevgili Peygamberimiz'in gzbebei
sevgili torunu, Hz. Ali ve Hz. Fatma'nn deerli evlad Hz. Hseyin, Emevi ynetimi tarafndan zalimce, hunharca
vurulmu, ehid edilmitir. Biz Mslmanlar bir yandan Hz. Nuh'un ard sra yryen uurlu m'minlerin kurtulu
gnn aure sofralarnda anarken, Hz. Hseyin'in canna kyan ibni Ziyad ve Yezit gibi zalimleri lanetler, Hz. Hseyin'i
ve ehl-i beytinden o hadisede hayatn kaybedenleri rahmetle anarz.
Mslmanlar bu ayda olduu sylenen tarihi olaylar tetkik ile i yzn iyice renmeli ve bunlardan gere ken
ders ve ibreti karmaya almaldrlar.1

Hseyin Algn Mbarek Gn ve Geceler s:91

MENBA
3.CLT

3.CLT

MUHARREM
5