INSTITUTI I ZHVILLIMIT T ARSIMIT

PROGRAM ORIENTUES PR TESTIMIN E APLIKANTVE T LNDS

BIOLOGJI
2015

I. HYRJE
Programi orientues pr testimin e aplikantve t lnds s biologjis sht hartuar nga grupi i
puns, i ngritur nga Instituti i Zhvillimit t Arsimit (IZHA), pr tu ardhur n ndihm t gjith
aplikantve q duan t ushtrojn profesionin e msuesit n lndn e biologjis. Ky program
prfaqson dhe prmbush, njherazi, kurrikuln e zhvillimit t vazhdueshm profesional t
msuesit dhe prgatitjen pr testimin e formimit t prgjithshm dhe shkencor t aplikantit.
Programi sht hartuar n prgjigje t krkesave q MAS ka vendosur pr aplikantt q
testohen. Programi prcakton njohurit dhe aftsit kryesore sipas fushave t mposhtme:
-

Dokumente zyrtare1 t cilat kan t bjn me veprimtarin msimore edukative t

msuesve;

Programe lndore t biologjis;

Aspekte t pedagogjis, metodologjis dhe prdorimit t TIK-ut n msimdhnie-nxnien

e lnds s biologjis;

Aspekte t etiks dhe t komunikimit;

Aspekte t drejtshkrimit t gjuhs shqipe;

Prmbajtja shkencore sipas programeve lndore t biologjis.

II. QLLIMI I PROGRAMIT

Programi orientues pr testimin e aplikantve t lnds s biologjis sht hartuar pr t
mbshtetur dhe nxitur zhvillimin profesional t tyre. Ai ofrohet si nj program orientues pr

Dokumentet ligjore, urdhresat dhe udhzimet e MAS-it q zbatohen n shkoll duke u prqendruar n ato t
viteve t fundit.

tu ardhur n ndihm t gjith aplikantve dhe msuesve t lnds s biologjis n arsimin

parauniversitar pr t realizuar veprimtarit trajnuese.
Programi synon:
-

rritjen e prgjegjshmris s aplikantve dhe t msuesve pr njohjen dhe zbatimin e

legjislacionit arsimor e n mnyr t veant t risive m t fundit t reforms arsimore;

rritjen e kompetencave profesionale t kuadrit msimdhns, pr t ndikuar drejtprdrejt

n efektivitetin e procesit msimor;

rritjen e aftsive n fushn pedagogjike pr msimdhnie strategjike, pr przgjedhjen e

modeleve pr organizimin e klass, pr shtjellimin e koncepteve, pr nxitjen e
diskutimeve, pr prdorimin e teknikave pr vlersimin e nxnsve etj;

rritjen e prgjegjshmris s msuesve pr domosdoshmrin e njohjes s koncepteve

baz dhe ligjsive shkencore t lnds, si dhe t zbatimit t tyre n praktik, n prputhje
me specifikat e moshs s nxnsve dhe t klass ku japin msim;

rritjen e prgjegjshmris s msuesve pr njohjen dhe zbatimin e rregullave t etiks dhe

komunikimit n punn e tyre n shkoll;

rritjen e aftsive t msuesve n drejtim t zbatimit me saktsi t rregullave

drejtshkrimore t shqipes;

demonstrimin konkret t aftsive shkencore dhe kompetencave t fituara, n mnyr t

veant nprmjet vlersimit t arritjeve prmes testimit.

III. PRMBAJTJA E PROGRAMIT

Programi orientues pr testimin e aplikantve t biologjis sht strukturuar sipas fushave
kryesore t zhvillimit profesional, t prmendura m sipr. Pr seciln fush, prpos
kompetencave profesionale, jan renditur edhe njohurit dhe aftsit baz q duhet t zotroj
msuesi i lnds s biologjis.
Prshkallzimi i njohurive dhe aftsive profesionale, t cilat lidhen me kompetencat e secils
fush t testimit, do ta ndihmojn aplikantin (msuesin) q t identifikoj nevojat e tij, si dhe
shtjet n t cilat duhet t prqendrohet.
Pr t qen lehtsisht i prdorshm, programi sht paraqitur sipas nj formati t caktuar.
Sipas ktij formati, pr seciln fush prezantohen kompetencat dhe rezultatet q priten t
zotroj msuesi n fushn e njohurive dhe aftsive, si dhe literatura prkatse rekomanduese
n funksion t tyre.

FUSHA: DOKUMENTE ZYRTARE

Kompetenca
Zbatimi me prgjegjshmri i krkesave t

Literatura e rekomanduar

legjislacionit dhe t dokumentacionit

shkollor
Rezultatet e pritshme:

Ligji nr. 69/2012 Pr sistemin arsimor

Msuesi i biologjis:

parauniversitar n Republikn e Shqipris, i

zotron ligjin pr sistemin arsimor

ndryshuar.

parauniversitar, si dhe dispozitat normative t -

Urdhri pr miratimin e Dispozitave Normative

ktij sistemi;

pr arsimin parauniversitar (DN), nr 343, dat

zbaton legjislacionin, udhzimet dhe

19.08.2013.

rregulloret pr hartimin dhe zbatimin e

Udhzim nr. 25, dat 17.08.2015 Pr vitin

kurrikuls shkollore;

shkollor 2015-2016 n sistemin arsimor

zbaton legjislacionin, udhzimet dhe

parauniversitar.

rregulloret pr personelin e shkolls;

-

Udhzimi nr. 44, dat 16.10.2014 Pr disa

demonstron zbatimin konkret t udhzimeve

shtesa dhe ndryshime n udhzimin nr. 21 dat

t MAS-it n funksion t prmirsimit t

23.07.2010 Pr normat e puns msimore-

procesit t msimdhnie-nxnies;

edukative dhe numrin e nxnsve pr klas n

zbaton etikn profesionale t msuesit;

institucionet e arsimit parauniversitar.

respekton t drejtat dhe lirit e nxnsit;

respekton detyrat, t drejtat dhe lirit e

msuesit;

e msuesit.
-

zbaton rregulloret dhe udhzimet pr

zhvillimin profesional t msuesit.

Udhzim nr. 5, dat 25.02.2013 Pr standardet

Udhzimi nr. 26, dat 15.08.2015 Zhvillimin
profesional t punonjsve arsimor.

Udhzimi nr. 2, dat 12.02.2015 Pr kriteret

dhe procedurat e kualifikimit t msuesve.

Karta e performancs s shkolls.

Standardet e shkolls si qendr komunitare.

Udhzimi nr. 34, dat 11.09.2015 Pr

vlersimin e nxnsve pr kurrikuln me
kompetenca, n arsimin baz.

FUSHA: PROGRAME LNDORE

Kompetenca
Zbatimi n mnyr efektive i programeve t

Literatura e rekomanduar

biologjis n shkoll
Rezultatet e pritshme

Korniza Kurrikulare 2014.

Msuesi i biologjis:

Programet aktuale lndore t biologjis pr

zbaton programin duke respektuar t gjitha

krkesat dhe rubrikat e tij;

prshtat programin lndor n prputhje me

veorit e mjedisit n t cilin jep msim;

arsimin baz, klasat 1-9.

Programet aktuale lndore t pr arsimin e
mesm t lart, klasat 10-12.
-

Programet aktuale lndore t biologjis pr

prdor me efikasitet, n dobi t prirjeve

arsimin profesional.

bashkkohore, fleksibilitetin e zbatimit t -

Programet aktuale lndore t biologjis pr

programit;

arsimin e orientuar (social kulturor).

gjen

ose

harton

materiale

plotsuese -

kurrikulare q ndihmojn n prvetsimin e

Programet e reja (2015) bazuar n kompetenca

pr klasat 1,2,3 dhe 6,7,8.

koncepteve dhe aftsive t parashikuara n

program;
-

gjen

ose

kurrikulare

harton
q

materiale

pasurojn

plotsuese

formimin

nxnsve dhe nxitin mendimin e pavarur dhe

kritik t tyre;
-

harton rezultate t nxni pr tema msimore

ose grup temash, kapitujsh, n prputhje me
kompetencat e programit;

tregon koherencn vertikale t kurrikuls

(vazhdimsia dhe prshtatshmria e
programeve t biologjis);

shpjegon lidhjen program-tekst nxnsi;

przgjedh mjetet msimore t nevojshme pr

t realizuar prmbushjen e kompetencave;

siguron informacion q demonstron lidhjen e

biologjis me shkencat e tjera dhe me jetn
reale.

FUSHA: ASPEKTE T PEDAGOGJIS, METODOLOGJIS DHE PRDORIMIT T TIK-ut

N MSIMDHNIE-NXNIE
Kompetenca I
Zotrimi i njohurive pedagogjike specifike t
nevojshme dhe t mjaftueshme pr

Literatura e rekomanduar

msimdhnien e biologjis
Rezultatet e pritshme

Situatat e t nxnit, IZHA, 2015.

Msuesi i biologjis:

Korniza e vlersimit t nxnsit, MAS,

demonstron

prkushtim,

motivim

dhe

prgjegjsi gjat puns s tij;

-

23.07.2015.
-

prshtat punn e tij me zhvillimin fizik, social,

Literatur q ka n fokus aspekte pedagogjike

t puns s msuesit me nxnsit e tij.

emocional dhe konjitiv t nxnsve;

-

demonstron respekt, besim dhe objektivitet

me nxnsit;

identifikon nxnsit me nevoja t veanta

(nxnsit me vshtirsi n t nxn dhe
nxnsit e talentuar);

planifikon punn afatshkurtr dhe afatgjat me

nxnsit me nevoja t veanta;

demonstron qndrim pozitiv ndaj shkencs

dhe lnds s biologjis;

edukon te nxnsit dashurin dhe krshrin

ndaj lnds s biologjis;

motivon

nxnsit

duke

konsideruar

motivimin nj nga elsat e progresit t tyre;

-

krijon klim t prshtatshme, motivuese dhe t

knaqshme pr nxnsit;

punon me prindrit pr prmirsimin e

progresit t nxnsit.
Kompetenca II
Prdorimi i metodave dhe i strategjive

Literatura e rekomanduar

efektive n msimdhnien e biologjis

Rezultatet e pritshme:

Situatat e t nxnit, IZHA, 2015

Msuesi i biologjis:

Korniza e vlersimit t nxnsit, MAS,

przgjedh

metodat

dhe

teknikat

23.07.2015.

prshtatshme pr arritjen e nj objektivi t -

Literatur q ka n fokus metodat e

caktuar;

msimdhnies ndrvepruese me n qendr

prdor metoda e teknika q nxisin mendimin e

nxnsin, si dhe metodologjin e

pavarur e krijues t nxnsve;

msimdhnies s biologjis.

planifikon nj or msimore duke u bazuar n

Udhzues dhe materiale mbshtetse q

msimdhnien me n qendr nxnsin;

orientojn pr hartimin e objektivave t ors s

prdor metoda e teknika q nxisin zhvillimin e

msimit, pr prgatitjen e planit ditor t

t menduarit kritik t nxnsve;

msuesit, pr organizimin e ors s msimit.

prdor metoda e teknika q sigurojn barazin

dhe gjithprfshirjen;

demonstron teknika t ndryshme pr

vlersimin e nxnsit;

shpjegon parimet e hartimit t nj testi.

Kompetenca III

Prdorimi i teknologjis s informacionit dhe

Literatura e rekomanduar

t komunikimit pr t rritur cilsin e

msimdhnies dhe nxnies n biologjis
-

Rezultatet e pritshme
Msuesi i biologjis:
-

Literatur q ka n fokus prdorimin e TIK-ut

n msimdhnie -nxnie.

prezanton materiale biologjike duke prdorur

teknologji t prshtatshme si: Power Point,
Excel, Math Type n Word;

nxit nxnsit t bjn prezantime n biologji

duke prdorur programe kompjuterike t
njohura pr ta;

gjen dhe prdor materiale nga Website pr t

pasuruar dhe perfeksionuar msimdhnienxnien;

prfshin nxnsit n projekte kurrikulare t

lnds

biologjis

apo

projekte

kurrikulare t integruara t cilat ndrthuren

me krkime, gjetje dhe prdorime materialesh
nga Website.

FUSHA: ASPEKTE T ETIKS DHE T KOMUNIKIMIT

Kompetenca

Literatura e rekomanduar

Zbatimi i rregullave t etiks dhe t

komunikimit si elemente t domosdoshme n
t gjith punn e msuesit
-

Rezultatet e pritshme:
Msuesi i biologjis:
-

Kodi i Etiks s msuesve n arsimin

parauniversitar publik dhe privat, 30.11.2013

njeh rregullat e etiks dhe sjelljes q duhen

respektuar n marrdhnie me drejtuesit e

Literatur dhe materiale burimore q trajtojn

shtje t etiks dhe t komunikimit.

institucionit arsimor, stafin pedagogjik,

nxnsit, prindrit dhe komunitetin;
-

sillet n prputhje me rregullat e etiks dhe t

sjelljes n marrdhnie me drejtuesit, stafin
pedagogjik, nxnsit, prindrit dhe
komunitetin gjat puns s tij brenda dhe
jasht institucionit arsimor.
FUSHA: ASPEKTE T DREJTSHKRIMIT T GJUHS SHQIPE

Zbatimi i rregullave t drejtshkrimit t gjuhs

Literatura e rekomanduar

shqipe
-

Rezultatet e pritshme:

Literatur dhe udhzues metodik pr

Msuesi i biologjis:

prdorimin e rregullave t drejtshkrimit t

gjuhs shqipe.

njeh rregullat e drejtshkrimit t standardit t

gjuhs shqipe;

demonstron

zbatimin

drejtshkrimit

gjat

rregullave

veprimtarive

t
n

institucionin arsimor.

FUSHA: PRMBAJTJA SHKENCORE E LNDS

Kompetenca
Respektimi i rigorozitetit shkencor n

Literatura e rekomanduar

msimdhnien e lnds s biologjis

Rezultatet e pritshme

Tekste t lnds pr msuesin dhe nxnsin, si

Msuesi i biologjis:

dhe materiale t tjera burimore q mbulojn

prmbajtjen e lnds.

dallon konceptet dhe shprehit kryesore

biologjike n klasat 1-9 dhe 10-12;

prshkruan mnyrn e zhvillimit vertikal, t

koncepteve biologjike n klasat 1-9 dhe 1012;

dallon ndrvarsin e koncepteve biologjike

nga njri - tjetri dhe lidhjen me konceptet e
lndve t tjera;

vlerson zhvillimin historik t mendimit

shkencor dhe aplikimin e shkencs n jet;

zgjidh me saktsi dhe me mnyra t ndryshme

situata problemore, t cilat prdorin konceptet
biologjike dhe aftsit e programeve t
klasave 1-9 dhe 10-12;

mbledh informacion t sakt e binds pr

nxnsit e tij rreth vlerave prdoruese t
biologjis n shkencat tjera dhe n jetn e
prditshme.

zotron konceptet e prbashkta t shkencave

natyrore dhe zhvillon pun laboratori e
veprimtari praktike n prputhje me masat e
siguris;